Duurzame ontmoetingEen verslag van de duurzame ontmoeting op 12 maart 2015 in Enschede

Inwoners maken buren enthousiast“Eigen ervaringen rondom verduurzaming staan centraal.”

Een leefbaar Eschmarke“We kunnen de nieuwe grond inrichten als pluktuin en insectenhotel.”

Krachten bundelen met de Groene Loper“Gezamenlijke, groene initiatieven worden gefaciliteerd.”

2

3

Het klimaat is aan het veranderen. We realiseren ons steeds meer dat onze grondstoffenvoorraad eindig is en we zien dat sommige dier- en plantensoorten met uitsterven worden bedreigd. Grote vraagstukken, waarvoor geen gemakkelijke oplossingen zijn. Als gemeente willen we de stad goed achterlaten voor volgende generaties. Dit kunnen we niet alleen. Daarom is het belangrijk alle krachten in de stad te bundelen en samen aan de slag te gaan.

Voorwoord

In het coalitieakkoord Duurzaam, Samen, Sterker! hebben we uitgesproken de rekening van ons gedrag niet naar toekomstige generaties door te schuiven. We hebben daarvoor een aanpak uitgewerkt, namelijk het zichtbaar maken van duurzame daden, het sluiten van duurzame deals en vooral (zelf) duurzaam doen!

Ik wil de inwoners en ondernemers bedanken voor het invullen van de vragenlijsten vanuit het Ondernemers-loket en het Enschedepanel. Dankzij de inzet van velen is de eerste duurzame ontmoeting op 12 maart een succesvolle bijeenkomst geworden. Deze ontmoeting heeft geleid tot een aantal concrete afspraken en heeft de basis gelegd voor andere duurzame deals. Laten we samen duurzaam doen!

Eelco EerenbergWethouder duurzaamheid

Duurzame ontmoeting

4

De gemeente Enschede werkt met veel partijen samen aan een duurzaam Enschede. Dat doen we door elkaar te inspireren met wat we al duurzaam doen. Maar we kijken ook vooruit. De duurzame opgave waar we als stad voor staan vraagt om meer duurzame acties.

Inleiding

We willen bedrijven, verenigingen, maatschappelijke instellingen en inwoners faciliteren in duurzaam handelen. Dat doen we door plannen, ideeën en projecten verder te brengen. Op 12 maart jl. vond de eerste duurzame ontmoeting plaats, waarvoor maar liefst 150 ondernemers en inwoners zich hadden aangemeld. We brachten verschillende partijen bij elkaar aan tafel die samen een duurzame deal bespraken, wat uiteindelijk leidde tot een aantal concrete resultaten. Het komende jaar vinden er meer duurzame ontmoetingen plaats. In de tussentijd worden de huidige deals samen met de stad verder uitgewerkt.

In dit beeldverslag blikken we terug op de duurzame ontmoeting van 12 maart en geven we een overzicht van de gemaakte deals en inspirerende ideeën van die dag.

Duurzame ontmoeting

Bent u een ondernemer of inwoner met een duurzaam idee of project? En bent u nog niet in de gelegenheid geweest om dit te delen? Doe dit dan alsnog! Kijk op de website www.enschede.nl/duurzaam053 voor meer informatie.

5

Tijdens de duurzame ontmoeting zijn er 19 duurzame deals besproken en verder gebracht. De deals bevinden zich in diverse fases: in uitvoering, start en verkenning.

Duurzame deals

# 1Monitoring biodiversiteit EnschedeHoe kunnen we de biodiversiteit in Enschede behouden en waar mogelijk versterken? Om hier achter te komen volgen enthousiaste vrijwilligers van natuurverenigingen een aantal beschermde soorten flora en fauna. Aan de hand van de resultaten van deze monitoring kunnen nuttige maatregelen genomen worden. Naast stimuleren van de samenwerking tussen vrijwilligersorganisaties, verkent de gemeente de mogelijkheden voor het beheer van de openbare ruimte. Fase: in uitvoering.

# 2Duurzaam wagenpark van de gemeente EnschedeDe eigen organisatie van de gemeente Enschede heeft de ambitie om per 2020 te beschikken over een verduurzaamd wagenpark. Tijdens de duurzame ontmoeting heeft Onderhoud Enschede bekend gemaakt dat er opnieuw 7 elektrische voertuigen zijn aangeschaft ter vervanging. Fase: in uitvoering.

# 3Biodiversiteit Eschmarke Inwoners en verschillende organisaties waaronder Landschap Overijssel, Waterschap Vechtstromen, Stichting Surplus, Kinderopvang Enschede, natuurwerk-groepen en basisscholen slaan de handen ineen voor de versterking van de leefbaarheid van de Eschmarke.

‘We kunnen de grond inrichten als pluktuin en insectenhotel’

Enkele actiepunten zijn bijvoorbeeld de inrichting van de grond als pluktuin en insectenhotel en het bevorderen van natuurbeleving van kinderen. Fase: in uitvoering.

Duurzame ontmoeting

6

# 4Verduurzaming sportverenigingenVier voetbalverenigingen van Sportpark Diekman slaan de handen ineen en onderzoeken hoe hun hoge energielasten collectief omlaag kunnen. Aan de hand van een energiescan nemen zij energiebesparende maatregelen die ze binnen 2 jaar terugverdienen. Sportpark Diekman vervult een ambassadeursrol om andere sportverenigingen ook te stimuleren tot verduurzaming. De gemeente zal op haar beurt onderzoeken of de verlichting op de sportvelden (een groot deel van de energielasten) te verduurzamen is door bijvoorbeeld vervanging door LED-verlichting. Daarnaast verdiept Vastgoed Enschede zich in de verduurzaming van kleedkamers. Tot slot verkennen de verschillende partijen de mogelijkheden voor duurzame energieopwekking. Fase: start.

# 5Duurzaam zorgvastgoed Verschillende zorginstellingen en woningcorporaties in Enschede spraken tijdens de duurzame ontmoeting met elkaar over de mogelijkheden tot verduurzaming van zorgvastgoed. Zij kwamen tot de conclusie dat zij graag kennis en ervaringen uitwisselen over energiebesparing, schone technologie en klimaatbeleid. Iets wat volgens de aanwezigen tot op heden nog (te) weinig gebeurt. De Posten bespreekt of zij hun hoofdgebouw, dat gerenoveerd moet worden, daarbij inbrengen als voorbeeldproject. Bij groen licht organiseren de partijen themabijeenkomsten, waarbij kennis en ervaringen kunnen worden uitgewisseld. Fase: start.

# 6Zonnepanelen voor groep bewoners Dinkelstraat Veel inwoners van Enschede blijken geïnteresseerd in het gebruik van zonnepanelen. Uit de gesprekken tijdens de duurzame ontmoeting kwam naar voren dat er op het gebied van informatievoorziening nog veel winst te behalen is. Wat is de rol van de gemeente? Wat kan wel of juist niet? De deelnemers van het rondetafelgesprek kwamen tot een interessante deal in de maak. Een groep van bewoners van de Dinkelstraat heeft het voornemen zonnepanelen aan te schaffen en deze te plaatsen op een eigen woning. Er is inmiddels contact met Reimarkt; de eerste stappen zijn gezet. Fase: start.

# 7De Groene Wijk Er zijn vele manieren om een huis te verduurzamen. Alleen zien veel inwoners in een jungle aan keurmerken en labels door de bomen het bos niet meer. Wat is nou de beste manier om te verduurzamen? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat ook anderen uit de buurt enthousiast worden hun huis te verduurzamen?Met dit vraagstuk gingen de aanwezigen op 12 maart aan de slag. En het resultaat mag er zijn: de start van het initiatief de ‘Groene Wijk’. De oprichters proberen verschillende maatregelen en initiatieven voor het verduurzamen van de eigen woning uit. Vervolgens delen zij hun kennis en ervaringen, o.a. via Facebook. Met eerlijke en concrete voorbeelden hopen de deelnemers anderen te inspireren. De groep komt,

7

op initiatief van de gemeente, vier keer per jaar samen om ‘de Groene Wijk’ verder te ontwikkelen. Fase: start.

‘Eigen ervaringen rondom verduurzaming staan centraal’

# 8De duurzaamheidsmakelaar De tafelgenoten van het thema ‘Buurtenergie’ komen met het initiatief ‘De duurzaamheidsmakelaar’. De makelaar fungeert als een loket en verbindt mensen en initiatieven uit de stad, verwijst door, geeft informatie en helpt goede plannen van inwoners verder.

‘De makelaar verbindt, verwijst en helpt goede plannen verder’

Ideeën voor een kenniscentrum ‘Duurzame energie’ of een groen VVV kantoor kwamen bij meerdere rondetafelgesprekken aan de orde. In het voorjaar neemt de gemeente Enschede contact op met de groep van ‘Buurtenergie’ om de deal verder uit te werken. Fase: start.

# 9De Groene LoperDe Groene Loper is een manier om de krachten van allerlei groene initiatieven binnen een bepaald gebied te bundelen om vervolgens met elkaar gezamenlijke activiteiten te ontplooien. Via de Groene Loper kan dit worden gefaciliteerd met professionele ondersteuning. Een groep samenwerkende partijen, bestaande uit Groen Beraad Enschede, Natuur en Milieuraad Enschede, Natuur en Milieu Overijssel, Landschap Overijssel, Groen & Wel en de gemeente, doen hiervoor een subsidieaanvraag bij de provincie Overijssel. Fase: start.

# 10Aanleg en vergroening Stadsbeek Inwoners van Enschede en de gemeente gingen met elkaar in gesprek over de aanleg van een Stadsbeek. Naast zinvol gebruik van overtollig water, draagt een groene stadsbeek bij aan het opnemen van fijnstof wat goed is voor de luchtkwaliteit. Deze functies van het gebruik van planten vergt nader onderzoek van gemeente en kennisinstellingen. Het gemeentelijke subsidiebureau bekijkt de subsidiemogelijkheden. De inwoners enthousiasmeren hun buurtbewoners over een groene Stadsbeek in hun omgeving. De gemeente reserveert de benodigde ruimte voor de Stadsbeek, die zal gaan lopen van de Heurne naar de Tweede Emmastraat voor een eventuele pilot. In het derde kwartaal van 2015 zijn er naar verwachting meer ontwikkelingen. Fase: start.

8

# 11Verduurzamen vervoerThuiszorgorganisaties Livio, Manna Thuiszorg en Trivium Meulenbelt Thuiszorg maken een vervolgafspraak met collega-organisaties in Twente voor het optimaliseren en verduurzamen van vervoer. Onderwerpen als het beter benutten van vervoer en de basiscriteria voor duurzame mobiliteit worden dan besproken. Fase: start.

# 12Auto delenHet onderling delen van een auto (werk of privé) leidt niet alleen tot een schonere lucht, maar zorgt ook voor minder volle parkeerplaatsen. Daarnaast is er meer ruimte voor groen, speelgelegenheid en fietsverkeer. De gemeente draagt dit initiatief een warm hart toe en neemt de rol als facilitator op zich om dit idee, samen met Natuur en Milieu Overijssel, verder te brengen. Fase: start.

# 13Gemeentelijk groenbeheerDe gemeente Enschede kan een belangrijke bijdrage leveren als het gaat om versterking van de biodiversiteit door vormen van ecologisch beheer toe te passen. Voor bepaalde diersoorten kan bijvoorbeeld een aantrekkelijke groene leefomgeving worden gecreëerd. De gemeente gaat in gesprek met natuurorganisaties voor advies en het maken van praktische afspraken. Fase: start.

# 14Duurzame renovatie voormalig SLO-pand De deelnemers van het gesprek rondom het thema ‘Groene groei’ kwamen gezamenlijk tot een concrete deal. Zo werken de aanwezige partijen samen aan de duurzame renovatie en (flexibele) herbestemming van leegstaande gemeentelijke panden, te beginnen met het voormalige SLO(Stichting Leerplan Ontwikkeling)-pand. De deelnemers werken tot eind 2015 aan concrete planvorming. Fase: verkenning.

# 15De magneetmotorHoe kunnen we energie besparen in de openbare ruimte? Een van de aanwezige inwoners kwam met een potentiële oplossing: de magneetmotor. Een motor die wordt aangedreven door magneten en nooit stopt.

In theorie zou dit, na een eenmalige investering, continu gratis energie kunnen opleveren. De werkgroep legt contact met Universiteit Twente om de mogelijkheden te bespreken. Fase: verkenning.

# 16Pilotstudy naar LED-verlichting LED-verlichting is energiezuiniger dan conventionele verlichting, maar een dure investering. Volgens één van de experts aanwezig bij het gespreksthema ‘energiebesparing van de openbare ruimte’ zijn de kosten zo aanzienlijk, dat deze niet kunnen worden terugverdiend in gebruik. Om meer te weten te komen over LED-verlichting in de openbare ruimte, leggen de tafelgenoten contact met Saxion voor een verkennend gesprek. Wellicht kan een pilotstudy antwoord geven op de essentiële vragen. Fase: verkenning.

# 17CargohopperDe Cargohopper is een elektrisch, stil en veilig transportmiddel. Dat maakt het uitermate geschikt voor stadsdistributie; iets waar de gemeente Enschede vanaf mei 2013 gebruik van maakt. De deelnemers van tafel ‘Duurzame mobiliteit’ hebben een aantal acties uitgezet om te onderzoeken of de goederenstroom van de gemeente Enschede en zorginstellingen ook gebruik kunnen maken van de Cargohopper. Daarnaast worden de mogelijkheden tot uitbreiding van de SMART-app onderzocht. SMART is een app die reizigers helpt slimmer en bewuster van, naar en in Twente te reizen. Fase: verkenning.

‘SMART is een app die reizigers helpt slimmer en bewuster van, naar en in Twente te reizen’

9

# 18ManifestInwoners van ‘de vrije tafel’ discussieerden met elkaar over de noodzaak van bewustwording en gedragsbeïnvloeding als het gaat om duurzaamheid.

‘The proof of the pudding is in the eating’

Zij constateerden dat de gemeente zelf meer duurzaam handelen kan laten zien. De deelnemers roepen de gemeente op om zelf het goede voorbeeld te geven. Samen stellen zij een manifest op waarbij duurzaamheid leidend is en door het bestuur zichtbaar wordt nageleefd. The proof of the pudding is in the eating. Fase: verkenning.

# 19Eigen energienetwerk IJsbaan en ondernemersvereniging TransportcentrumDeelnemers van het rondetafelgesprek ‘Groene groei - energie’ spraken over de mogelijkheden voor het lokaal aanleggen van een eigen energienetwerk. Kan IJsbaan Twente groene energie, van bijvoorbeeld

Twence, krijgen, tijdelijk opslaan en vervolgens verdelen over andere bedrijven in hun netwerk? En is het aantrekkelijk voor leden van ondernemersvereniging Transportcentrum om te participeren in een windmolen? De gemeente verkent de mogelijkheden hier een faciliterende rol in te vervullen. Fase: verkenning.

10

Duurzame ideeënDuurzame ontmoeting

Idee #183

Papieren zakken voor fruit & groente in supermarkten

Idee #147

Een stad met pit: kruiden in privétuinen, buurtmoestuinen en eetbaar openbaar groen

Idee #5

Een duurzame lokale textielproductie en lokale elektronicaregeling

Naast de duurzame deals zijn er bijna 400 duurzame ideeën opgehaald. Deze kwamen niet alleen op tafel tijdens de duurzame ontmoeting, maar zijn ook via de enquête duurzaamheid ingediend. Op deze pagina’s vindt u een greep uit deze duurzame ideeën:

Idee #37

Maak gebruik van wasbare luiers

Idee #202

Gebruik regenwater voor besproeiing van de tuin of het doorspoelen van het toilet

Idee #105

Scheiden van grijs en zwart afvalwater door middel van een tweede rioleringsysteem

11

Idee #243

’s Nachts de helft van de lantaarnpalen laten branden

Idee #311

Laten begrazen van braakliggende terreinen door schapen

Idee #218

Bijenkasten plaatsen bij kinderboerderijen of voetbalverenigingen

Idee #369

Overtollig water gebruiken voor kleine moestuintjes en verdampingsfonteinen

Idee #386

Het belonen van inzamelen van frituurvet en batterijen met statiegeld

Idee #278

Plaatsen van meer laadpunten in de stad voor elektrische auto’s en fietsen

Idee #337

Koken met kliekjes en dit delen met mensen uit de buurt

Idee #400

Plaatsen van zonnepanelen op een geluidswal

12

Uitkomsten enquêteDuurzaamheid 2015

In februari voerde de gemeente Enschede een enquête uit over duurzaamheid onder inwoners en ondernemers in Enschede. Maar liefst 1878 inwoners en 157 ondernemers

vulden de vragenlijst in. Zij deelden samen 58 plannen en 331 daden. De belangrijkste uitkomsten worden in beeld gebracht in de vorm van een factsheet.

13

Aan de inhoud van dit magazine kunnen geen rechten worden ontleend.

Tekstengemeente Enschede

RedactieSIR Communicatiemanagement

Ontwerp en realisatieDigidee concept creatie emotie

Colofon