duurzame groei

Commercial & Merchant Banking

2 3

inhoudsopgaveVoorwoord 5

C&MBkiestvoorstimulerenvansocialentrepreneurship 6Interview met Claire lutje Schipholt & Joost Loeb

Eostavechttegenanonimiteitenvooreerlijkehandel 8Interview met Volkert Engelsman

StichtingJongOndernemenwilallejongerenbereiken 10Interview met Liesbeth van Houwelingen, Pauline van Dulken en Arko Veefkind

Opnaarduurzameinzetbaarheidvanbankmedewerkers 12Interview met Angelica Verwijmeren

InnovatiefbankierenmetSeeds.nl 14Interview met Arthur van de Graaf

Duurzaamheidgaatombewustwordingengedragsverandering 16Interview met Else Bos

Metpreventieve,medischeoplossingenstrijden 18voorduurzaamheidInterview met Jeroen Voorham

MetduurzaamheidverhoogtPost-Kogekohaarefficiency 20Interview met Frans Denie

Greenfoxmaaktbestaandeverlichtingzuiniger 22Interview met Eric Zwaart

Een‘potje’vrijmakenvoorduurzameinitiatieven 24Interview met Jenneke Welmers

Eenduurzamebouwsectordoorverspillingtevoorkomen 26Interview met Coen van Oostrom

SocialEnterpriseNLondersteuntmetvoorlichting, 28promotieenlobbyInterview met Mark Hillen

RiskManagementkijktkritischnaarduurzaamheid 30indeheleketenInterview met Toon Peek

Dessowilin2020volledigCradletoCradlezijn 32Interview met Alexander Collot d’ Escury

Energiebesparingskredietfinanciertverduurzaming 34zakelijkgebruikInterview met Lucas Klooster

Werkenaaneenduurzamescheepvaartsectorin2040 36Interview met Gust Biesbroeck

Ontwikkeleenverdienmodelgebaseerdopadvies 38enpartnerschapInterview met Jaap Winter

Duurzaamheidisgeenafdeling,hetzitinonshandelen 40Interview met Richard Kooloos

54

Beste collega,

De tijd dat organisaties alleen op financiële resultaten werden beoordeeld, ligt achter ons. In de huidige tijd is de

maatschappelijke betrokkenheid van een onderneming net zo relevant. Binnen de transportsector besteedt onze

Corporate Client relatie Post-Kogeko bijvoorbeeld veel aandacht aan het voorkomen van CO2-uitstoot, terwijl onze

Corporate Client relatie Eosta als distributeur van groente en fruit juist focus legt op de herkomst van grondstoffen.

Ook ABN AMRO, Commercial & Merchant Banking heeft een visie op onze rol in de samenleving. Onder de

noemer duurzame groei is het zelfs een belangrijke pijler van onze bedrijfsstrategie. In dit boekje zijn

verhalen van klanten en experts samengebracht met in het oog springende initiatieven vanuit onze

organisatie. In de komende hoofdstukken komen onder meer het Energiebesparingskrediet en de

samenwerkingsverbanden met Greenfox, Stichting Jong Ondernemen en Seeds.nl aan bod.

In de komende jaren blijft social entrepreneurship, oftewel samen ondernemen met oog voor

de maatschappij, centraal staan in ons handelen. Laat je inspireren door de mooie verhalen

in dit boekje en aarzel niet om hierover met klanten, relaties en collega’s in gesprek

te gaan. Alleen vanuit een goede onderlinge samenwerking kunnen we immers

duurzaam verder groeien.

Met collegiale groet,

Joop Wijn

Lid Raad van Bestuur ABN AMRO

Commercial & Merchant Banking

voorwoord

“Duurzamegroeiiseenbelangrijkepijlervanonzebedrijfsstrategie.”

7

Marketing & Producten M&P ondersteunt C&MB-business lines in het behalen van hun ambities

M&P bestaat uit de onderdelen: Marketing, Kredieten, Sector Advisory,

Strategie & Marketing Intelligence en Werkkapitaal

M&P telt 160 medewerkers

Bedrijven Bedrijven bedient klanten met een omzet tot 30 miljoen euro

Bedrijven bestaat uit 5 regio’s en 78 marktgebieden

Bedrijven telt 2.240 medewerkers

JoostLoeb(relatiemanagerBedrijven)enClairelutjeSchipholt(marketeerC&MB)bedachtendetermsocialentrepreneurshipombeterinvulling

tegevenaanduurzaamheidbinnenBedrijven.InmiddelsishetstimulerenvansocialentrepreneurshipgespreksonderwerpbinnengeheelC&MB.

C&MBkiestvoorstimulerenvansocialentrepreneurship

“Met een lange geschiedenis als zakenpartner van

het Nederlandse bedrijfsleven, kent Commercial &

Merchant Banking (C&MB) als geen ander de behoeften

van klanten en de maatschappelijke context waarin

zij moeten opereren. Voedselschaarste, vergrijzing,

klimaatverandering en uitputting van grondstoffen

zijn slechts enkele voorbeelden van maatschappelijke

uitdagingen waarmee organisaties tegenwoordig

worden geconfronteerd. Van hen wordt verwacht dat

ze een bijdrage leveren aan het creëren van mogelijke

oplossingsrichtingen. Duurzaamheid is hiermee een

randvoorwaarde voor het succes van een onderneming

geworden, en dus ook voor het succes van C&MB.

C&MB wil een strategische partner voor haar klanten

zijn en vanuit deze rol ondersteuning bieden aan social

entrepreneurship. Een social entrepreneur heeft als

primair doel het leveren van een positieve impact op de

maatschappij en daarnaast het behalen van winst. Voor

C&MB betekent deze rol dat we geen klanten uitsluiten;

wel dat we hen zoveel mogelijk stimuleren. Door eerlijke

en innovatieve financiële producten te ontwikkelen en

klanten te wijzen op nieuwe mogelijkheden om duurzamer

te ondernemen. Daarnaast betekent dit ook grenzen

aangeven en de klant uitdagen om oude denkpatronen en

werkwijzen los te laten.

Onze klanten zijn zeer divers. De ene klant kent een

volledig duurzaam productieproces, een ander is al

actief met het verwezenlijken van zijn maatschappelijke

doelen. Daarnaast zijn er echter ook bedrijven die

hun eerste duurzame stappen nog moeten zetten.

Al deze organisaties willen wij ondersteunen in de

ontwikkeling naar een duurzame toekomst. Dit doen we

door financieringen te verstrekken, samenwerking te

stimuleren, goede initiatieven te belonen en vooral door

mee te denken met de klant.”

‘samen met de klant op weg naar duurzaam ondernemerschap’

“Duurzaamheidiseenrandvoorwaardevoorhetsuccesvaneenonderneminggeworden”

6

8

Eosta is regisseur en marktleider in biologisch gecertificeerd

en fairtrade groente en fruit

is meervoudig gelauwerd voor haar Nature & More systeem,

waarmee de consument via een qr code alles over de

herkomst en duurzaamheid van het product te weten komt

heeft 90 personeelsleden“Wereldwijd gezien rekenen we verkeerd. We schrijven

ieder product financieel af, maar houden geen rekening

met kosten die het product veroorzaakt op het gebied van

bijvoorbeeld bodemvruchtbaarheid, biodiversiteit, klimaat

en gezondheidsrisico’s. De belastingbetaler en met

name de toekomstige samenleving betaalt deze kosten

uiteindelijk wel.

Eosta handelt in biologische groente en fruit, waarbij alle

kosten wel worden doorberekend. ‘Where ecology meets

economy’ is onze visie als het gaat om duurzaamheid.

Gewoon zaken doen, maar dan op een transparante,

duurzame wijze.

Duurzaamheid is niet iets statisch, de weg is het

doel. Ook bij Eosta gaat het om stapjes op de

ontwikkelingsladder naar eerlijke handel. Om onze

visie te communiceren ontwikkelden wij een model

waarin de verschillende ecologische en sociale

waarden zijn samengebracht. Aan deze zogenaamde

duurzaamheidsbloem worden al onze deelnemers

getoetst, van Nederlandse kashouders tot overzeese

boeren.

Waarom is transparantie zo belangrijk? Consumenten

willen graag weten welk product zij kopen en wat het

gevolg is van hun keuze. Wij proberen met ons label

Nature & More duidelijk te communiceren wat de klant

koopt.

Hier is een mooie parallel te trekken naar

financiële sectoren. Banken zouden

als olie van de economie nog meer

openheid kunnen geven over de

persoonlijke en maatschappelijke

consequenties van een investering of

krediet. Ecologie en transparantie zijn

mijns inziens belangrijke voorwaarden

voor iedere keten.”

Eostavechttegenanonimiteitenvooreerlijkehandel

‘consumenten moeten weten welke producten zij kopen’

“Bankenzoudenalsolievandeeconomienogmeeropenheidvanzakenindeketenkunnengeven”

VolkertEngelsmanisdebevlogenmanagingdirector

enmedeoprichtervanEosta.

“Duurzaamheidishetopheffenvandeanonimiteitendeheleketentransparantmaken.”

10 11

PaulinevanDulken(commercieeldirecteurJongOndernemen),ArkoVeefkind(algemeendirecteurvanJongOndernemen)en

LiesbethvanHouwelingen(ABNAMRO,regiodirecteurBedrijvenZuid-WestNederland).Liesbethwerktalsvrijwilligervoordestichting.

“Jong Ondernemen laat jongeren tijdens hun opleiding

kennismaken met ondernemen en ondernemerschap.

Dat begint al in groep acht. Spelenderwijs richten

leerlingen een bedrijf op. In het voorgezet onderwijs,

bij mbo- en hbo-opleidingen en universiteiten werken

studenten aan dergelijke projecten onder de noemer

‘studentenbedrijven’. Het concept werkt volgens het

principe van ‘learning by doing’. Ondernemerschap leer je

immers vooral door het te doen. In alle programma’s zit

een competitie-element. Dit triggert deelnemers om hun

best te doen.

Tweeëntwintig jaar geleden heeft ABN AMRO met een

aantal partners Jong Ondernemen opgericht met als

doel jongeren vroegtijdig kennis te laten maken met de

uitdagende wereld van het ondernemerschap. De bank

zag veel starters de mist ingaan met hun bedrijf, omdat

ze vooral bezig waren met het corrigeren van fouten.

Met de projecten die Jong Ondernemen aanbiedt wordt

leerlingen en studenten al in een vroeg stadium geleerd

hun ideeën op duurzame wijze te vermarkten.

Op dit moment vervult ABN AMRO de rol van

sponsor. Ook voert de bank de administratie van de

bankrekeningen van de deelnemers. Veel medewerkers

van de bank zijn daarnaast actief als vrijwilliger voor

de stichting. Jong Ondernemen vindt dat de rol van

de bank explicieter onder de aandacht van klanten en

medewerkers zou moeten worden gebracht. Vanuit

hun vrijwilligerswerk spelen betrokken ABN AMRO-

medewerkers immers een cruciale rol in het opleiden van

toekomstige ondernemers.”

StichtingJongOndernemenwilallejongerenbereiken

‘vroegtijdig kennismaken met ondernemerschap’

Jong Ondernemen is opgericht in 1990

verzorgt jaarlijks 2.100 projecten op scholen in Nederland

telt 13 vaste medewerkers

heeft een landelijk netwerk van 3.500 vrijwilligers

“ABNAMRO-medewerkersspeleneencrucialerolinhetopleidenvantoekomstigeondernemers”

“Wijwillendatiederejongeretussen12en21jaarin2017minimaaléénkeerheeftdeelgenomenaaneenvanonzeprojecten.Opdezemanierstimulerenwijeengezondeeconomieinsamenwerkingmethetonderwijsenhetbedrijfsleven.”

12

HR binnen C&MB heeft als kerntaak het ondersteunen van de

businessdoelstellingen van ABN AMRO

faciliteert ruim 5.500 C&MB-medewerkers

telt circa 40 medewerkers

“Toen ik ontdekte wat ABN AMRO allemaal aan

duurzaamheid doet, wist ik: daar moet Human Resources

(HR) ook aan bijdragen. Het zou mooi zijn als HR een

impactvolle bijdrage kan leveren om duurzaamheid intern

over de bühne te brengen. Het afgelopen jaar hebben

we om die reden een kwartaalmeeting georganiseerd

die volledig in het teken stond van duurzaamheid. Doel:

brainstormen over een mogelijke invulling van het thema

door HR.

HR streeft naar duurzame inzetbaarheid. Ik denk

er bewust over na hoe we binnen C&MB met

medewerkers omgaan en hoe hen te betrekken bij hun

eigen loopbaanontwikkeling. We willen dat collega’s

hiermee nog actiever aan de slag gaan. We creëren

bewustwording, en adviseren en ondersteunen

leidinggevenden op dit gebied. Daarnaast zetten we

in op een prettige werkomgeving. Onder andere door

het Nieuwe Werken waar mogelijk toe te passen. Ook

vitaliteit speelt bij duurzame inzetbaarheid een grote

rol. Onlangs organiseerden we een vitaliteitsmarkt in

samenwerking met Achmea en de Arbodienst.

ABN AMRO is een grote bank. Dat maakt het enerzijds

soms lastig om snel stappen te zetten. Anderzijds kunnen

we door onze schaalgrootte juist veel

effect sorteren. We hebben veel

gedreven medewerkers en een

zeer gevarieerde klantengroep.

Ik ben er trots op dat C&MB

bewust met duurzaamheid

bezig is en haar positie

inneemt. Extern én intern.”

opnaarduurzameinzetbaarheidvanbankmedewerkers

‘HR creëert bewustwording, adviseert en ondersteunt’

AngelicaVerwijmerenwerktzesjaarbijABNAMRObinnenHR.Sindsbegin

2012werktzealsHR-managervoorMarketing&ProductenbinnenC&MB.

“Hetisonzetaakomduurzaamheidinternoverdebühnetebrengen”

“Duurzaamheidbetekentvoormijdatikbijalleswatikdoenadenkoverdeeffectenopdelangetermijn.”

15

Seeds.nl is één van Nederlands eerste platforms op het gebied van crowdfunding

brengt ondernemers en investeerders bij elkaar voor funding

heeft 85.000 euro opgehaald voor drie bedrijven

richt zich op ondernemers

“Crowdfundingishetbankierenvandevolgendegeneratie.”

ArthurvandeGraafiswerkzaambijDialoguesIncubatoralsseniorinnovatiemanagerennewbusinessline

managervanSeeds.nl.Hijiscontinuopzoeknaarinnovatieve,duurzameideeënvoordebankenhetbedrijfsleven.

innovatiefbankierenmetSeeds.nl

“In 2008 is ABN AMRO in samenwerking met

universiteiten, trainees en medewerkers begonnen met

onderzoek naar crowdfunding. Bij crowdfunding doen

meerdere partijen gezamenlijk (kleine) investeringen

in één partij, zonder tussenkomst van een financieel

intermediair. Interessant, want juist de bank heeft als

traditionele rol het bij elkaar brengen van partijen met en

partijen zonder geld. In deze relatief nieuwe manier van

investeren zit een selectiemechanisme: de crowd bepaalt

wie succesvol is. ABN AMRO heeft deze ontwikkeling

binnen haar innovatiedochter Dialogues Incubator in een

vroeg stadium opgepakt.

Seeds.nl is een prototype crowdfunding-

platform en wordt ondersteund door

ABN AMRO. Het afgelopen jaar heeft

Seeds.nl aan de hand van vijf initiatieven

van ondernemers bekeken of crowdfunding

werkt. Drie zijn er uiteindelijk gefund,

waaronder een bedrijf dat populaire verantwoorde

snacks voor kinderen maakt. Een mooi resultaat.

Seeds.nl heeft deze ondernemers ondersteund,

maar had geen invloed op de keuzes van de crowd.

Seeds.nl richt zich op ondernemers die naast winst een

positief maatschappelijke impact nastreven. Wij zijn

ervan overtuigd dat het werkt en dat ABN AMRO een

onderscheidende speler kan worden op dit gebied.

We zitten in een transitiefase van kortetermijndenken

naar langetermijndenken. Samen met ABN AMRO en

investeerders willen we deze transitie bevorderen, om

te zorgen voor een houdbaar systeem. Waar ruimte is

voor duurzame groei. Daar willen wij met Seeds.nl aan

bijdragen.”

‘de crowd gaat de leiding nemen in de transitie naar duurzaamheid’

“Wezittenineentransitiefasevankorte-termijndenkennaarlangetermijndenken”

16 17

ElseBosiswaarnemendCEObijPGGM.DaarnaastiszijonderanderebetrokkenbijdeUnitedNations

PrinciplesforResponsibleInvestmentenlidvandeSustainabilityAdvisoryBoardvanABNAMRO.

“Wees jezelf bewust dat je gedrag van vandaag

gevolgen heeft voor de wereld van morgen. Dat is hoe ik

duurzaamheid beleef. We opereren veel te kortcyclisch

met elkaar en denken niet veel verder dan het hier en

nu. Ook in de financiële sector. ABN AMRO pakt het

momentum en gaat daar nu gelukkig bewust mee om.

Bij PGGM zijn we acht jaar geleden begonnen met het

nadenken over duurzaamheid. We ontwikkelden een

uitgebreid verantwoord beleggingsbeleid. Inmiddels

hebben we een duurzaamheidsbeleid dat is gebaseerd

op vier pijlers: een duurzaam pensioenstelsel, duurzaam

ondernemen, duurzaam beleggen en tot slot duurzaam

zijn voor onze ledenorganisatie. Dit dringt door tot in de

kleinste details van onze organisatie. Bijvoorbeeld in de

beoordelingsstructuur van onze medewerkers. Op deze

manier trachten we succesvol gedragsverandering te

realiseren.

Voor bedrijven is het waardevol om in ketens te denken.

Er zitten allerlei spelers in de keten die van elkaar

afhankelijk zijn. Vertaald naar de financiële sector kun je

zeggen dat de asset owners de katalysatoren zijn van wat

er moet veranderen in de financiële keten. Zij vormen

de schakel die eisen kan stellen, en die dus na moet

denken over ketenoptimalisatie. ABN AMRO kan heel

bewust haar positie kiezen, partijen voor en achter haar

stimuleren.”

“Deassetownerszijndekatalysatorenindefinanciëleketen”

duurzaamheidgaatombewustwordingengedragsverandering

‘ABN AMRO moet positie kiezen en de keten stimuleren’

PGGM telt 56.3000 corporatieleden

heeft 2.4 miljoen pensioendeelnemers

heeft op jaarbasis een omzet van 262,9 miljoen euro

heeft 1.186 personeelsleden

“Ikprobeerdediscussieoverduurzaamheidnaareenhogerniveautetillen.Environment,socialengovernanceverbredennaarduurzaamgedraginhetalgemeen.”

19

MAXAM Medical is eind 2008 gestart, vanaf 2009 doorontwikkeld bij YES!Delft

werd gesubsidieerd door het Netherlands Genomics Initiative

komt in 2013 op de markt als een product van het bedrijf Kleeven

kent een wereldwijde afzetmarkt

verwacht een afzet > 100.000 euro per jaar

“Hetgeeftmijeenkickomduurzameoplossingentebiedenvoormedischeproblemen.”

JeroenVoorhamstudeerdein2010afaandeopleidingLucht-enRuimtevaarttechniekaandeTUDelft.

In2009richttehijsamenmetFiebkeOpdeMackstijdenszijnmasterMAXAMMedicalop.

“MAXAM Medical heeft een apparaat ontwikkeld dat

mensen met incontinentie helpt om hun spieren weer

onder controle te krijgen. Met ruim tweehonderd miljoen

patiënten in de westerse wereld kent het product een

enorme afzetpotentie. Het idee dat wij deze mensen

kunnen helpen geeft een enorme kick. Incontinentie geeft

grote sociale, economische en milieu problemen. Denk

alleen al aan die luiers. Dit apparaat biedt een duurzame

oplossing.

Met subsidie hebben we een prototype

van ons apparaat kunnen ontwikkelen.

Na bewezen succes tijdens het

onderzoek zijn we op zoek gegaan

naar investeerders. Via New Venture,

een initiatief van onder andere

ABN AMRO, zijn we uitgenodigd

om te komen pitchen voor een

grote groep informal investors*,

hierna volgden gesprekken met

potentieel geïnteresseerde informals. Tegelijkertijd

werden we benaderd door Kleeven, een strategische

partij uit de medical device-praktijk. Met hen zijn we in zee

gegaan. Het product komt in 2013 op de markt. Met het

verkregen vermogen door de overname door Kleeven ben

ik intussen gaan bankieren bij ABN AMRO, ook als dank

voor alle steun om ons product te kunnen vermarkten.

We gaan verder met het toepassen van high tech in

de medische sector. Daarmee willen we bijdragen aan

kostenbesparing en vermindering van inefficiëntie.

Er staat ons een mooie toekomst te wachten.”

* Informal investors zijn investeerders die eigen vermogen investeren in andere bedrijven.

“Wewillenbijdragenaankostenbesparingenverminderingvaninefficiëntie”

metpreventieve,medischeoplossingenstrijdenvoorduurzaamheid

‘ABN AMRO bracht ons in contact met informal investors’

21

Post-Kogeko is een allround (internationale) dienstverlener die

opereert in de geconditioneerde foodlogistiek

telt een omzet van 110 miljoen euro

heeft 700 mensen in dienst en 350 vrachtwagens op de weg

“Onssuccesishetresultaatvanslimondernemenenvernieuwen.”

FransDeniewerktsinds1982bijPost-Kogekoenis

vanwashulpopgeklommentotalgemeendirecteur.

metduurzaamheidverhoogtPost-Kogekohaarefficiency

“Wehebbentemakenmeteennieuwewerkelijkheid.Doordaaropintespelenkunjedingenslimmerdoen”

“Logistiek en wegtransport hebben geen duurzaam

imago. Onze branche is zo ongeveer hofleverancier

van CO2-uitstoot. Reductie van onze CO2-emissie heeft

voor ons dus hoge prioriteit. Door middel van training

en opleiding van onze medewerkers, technische

aanpassingen en constante metingen willen wij deze

doelstelling behalen. Met 30 miljoen kilometers op de

weg is het onze verantwoordelijkheid om dat veilig te

doen. Hiernaast zoeken wij actief onze belanghebbenden

op. Samen duurzaam op weg leidt tot een versnelling van

maatschappelijke resultaten voor ons allemaal.

De verslechtering van het economisch klimaat in de

afgelopen jaren ondermijnt het vertrouwen van bedrijven

en consumenten. Ik geloof niet dat we op dit

moment in een crisis leven, we hebben te

maken met een nieuwe werkelijkheid.

Daar moet je op inspelen: dingen slimmer

doen. Bij Post-Kogeko doen we dat met

duurzaamheid. In 2011 hebben we Wayz

opgericht als logistiek kenniscentrum.

Enerzijds bieden we medewerkers

een ontwikkelpad, anderzijds leveren we klanten

kennis en kunde om hun logistiek slimmer en duurzamer

in te richten. Uiteindelijk moeten we blijven ondernemen,

resultaten behalen en blijven bestaan. Op een

verantwoorde manier. Dat is duurzaam.

ABN AMRO is onze huisbank, onze financier. Het is de

rol van de bank om ervoor te zorgen dat we in de huidige

hectiek normaal blijven doen. De bank moet ‘common

sense’ inbrengen en actief meedenken. Dat doet

ABN AMRO bijvoorbeeld door betrokken te zijn bij onze

projecten in de Rotterdamse haven. Meer dan wij zit de

bank in het kraaiennest van het schip ‘B.V. Nederland’.

Alleen zij, met al haar kennis en expertise, kan overzien

welke eilanden er op de verre horizon liggen en dus

bepalen wat de beste koers is. Die rol moet ze pakken.”

‘de bank zit in het kraaiennest van het schip ‘B.V. Nederland’

22 23

GreenFox bestaat sinds 2010 uit een klein team van 6 mensen

telt ca. 100 afnemers in de overheid-, onderwijs- en

instellingenbranche

biedt dagelijks werkgelegenheid aan meer dan 100 mensen

met afstand tot de arbeidsmarkt

gaat uit van het motto: ‘think big, start small, grow fast’

“ABN AMRO Public Banking wil haar klanten nog beter

ondersteunen bij de uitdagingen die onze maatschappij

momenteel kent. Het door GreenFox geleverde product

is hier een mooi voorbeeld van. Het is ontstaan uit een

co-creatie tussen Greenfox en ABN AMRO en levert

een zogenaamde win-win-winsituatie op: voor de klant,

de maatschappij én de bank.

GreenFox maakt bestaande verlichting in panden

in samenwerking met lokale sociale werkplaatsen

energiezuiniger. Medewerkers in deze sociale

werkplaatsen bouwen bestaande armaturen en

lichtbakken om naar de laatste technische standaard.

Het resultaat is dat er gemiddeld veertig procent energie

wordt bespaard op verlichting. Vanuit Public Banking

wordt de financiering van de investering verzorgd, de

terugbetaling gebeurt uit een gereserveerd deel van de

gegarandeerde energiebesparing. Goed voor het milieu,

de portemonnee en de maatschappij.

Financiële instellingen kunnen klanten behulpzaam zijn bij

de transitie van inspanningsgericht naar prestatiegericht

handelen. Dit betekent een andere manier van denken.

De bank moet de rol van partner gaan vervullen, niet die

van leverancier. Zo sluit je beter aan op maatschappelijke

behoeften. Een ander belangrijk punt voor de bank is de

kerntakendiscussie: wat doen we, waarom doen we het

en hoe doen we dat goed? Als speler in de economische

keten moeten we onszelf dit kritisch afvragen. Het gaat

niet om ons eigen belang. Keteninnovatie is het

sleutelwoord in duurzaamheid.”

Greenfoxmaaktbestaandeverlichtingzuiniger

‘terugbetaling gebeurt vanuit de energiebesparing’

EricZwaartissectorbankeroverheid,onderwijseninstellingenbijABNAMROC&MB.

“Ikworduitgedaagddoormeervoudigeambities.Hetlevenistekortomalleenvoordemakkelijkewegvangeldtekiezen.”

“Greenfoxcreëerteenwin-win-winsituatie”

24

“Duurzaamheid is breder dan ergens op een landgoed

een molen neerzetten. Als ABN AMRO kunnen we een

grote rol spelen in duurzaamheid door duurzame innovatie

een zetje in de rug te geven. Met net even wat minder

rendement genoegen nemen voor een meer duurzame

toekomst.

Een bank is herallocator van het kapitaal, daar zit

een nutsfunctie in. Het heeft ook te maken met

rentmeesterschap. Ieder mens, in welke functie ook,

moet zijn verantwoordelijkheid nemen. En dat mag

gewoon op een kapitalistische manier. Zonder gezonde

cashflow is geen enkel initiatief immers duurzaam.

Winst hoeft echter niet per se alleen financieel te zijn.

Laat die juist ook maatschappelijk, sociaal zijn.

Binnen het ABN AMRO concern zou ik graag een ‘potje’

willen voor innovatieve, duurzame initiatieven. Ik zie voor

me dat we daarmee bijdragen aan onderscheidende

ideeën, samen met partijen als bijvoorbeeld Nuon zodat

we ‘frontrunners’ kunnen ondersteunen. In het verleden

heb ik hier al ervaring mee opgedaan. Wij werkten toen

samen met Oxfam Novib voor een bank in India. Wij

gaven deze lokale bank een bankgarantie waarmee zij

ter plaatse kleine kredieten kon verstrekken. De kredieten

werden afgelost bij de lokale bank; wij konden vervolgens

onze garantie weer terughalen.

Een prachtig voorbeeld van

samenwerken aan een

duurzaam initiatief.”

een‘potje’vrijmakenvoorduurzameinitiatieven

‘de bank vervult een nutsfunctie als herallocator van kapitaal’

“Wijkunnenduurzameinnovatieeenzetjeinderuggeven”

ABN AMRO Lease is een volledige dochtermaatschappij van ABN AMRO

is actief in de financiering van equipment, vliegtuigen,

schepen en funding van autoleasebedrijven

één van de grootste partijen in de Nederlandse markt voor lease

telt een omzet van 1.3 miljard euro op jaarbasis

heeft 150 medewerkers

“Iedermensheefteenverantwoordelijkheidvooreenbeterewereld.”

JennekeWelmersisdirecteurKredietenbijABNAMROLease

enindiehoedanigheidbetrokkenbijduurzaamheid.

26 27

“Metbeperktemiddelenmoetjeselectiefzijn:investeerjegeldinduurzameontwikkelingen.”

CoenvanOostromisoprichtervanOVG.Indeafgelopenveertienjaarishijuitgegroeidtoteenvandemeest

gedrevenprojectontwikkelaarsinEuropa.HijislidvandeSustainabilityAdvisoryBoardvanABNAMRO.

“Zes jaar geleden kwam ik Al Gore tegen. Tot die tijd

had ik niks met duurzaamheid. Voor mij had het een

links imago. Maar Gore bracht me tot het inzicht dat

duurzaamheid een universeel probleem is. Als bedrijf kun

je dit als kans zien. Niet veel later stond ik op kantoor

op een tafel en zei: nu gaan we het anders doen. We

besloten van duurzaamheid onze core business te

maken. Inmiddels zijn we wereldwijd één van de grootste

duurzame vastgoedondernemers.

Ons succes zit in het bundelen van onze krachten.

Wij hebben geen researchafdeling, maar mensen die

dag in dag uit bij partijen als Siemens en Philips op bezoek

gaan om over de meest recente innovaties te praten.

Die passen we vervolgens direct toe op onze gebouwen.

Waar we naar toe willen is glashelder: een werkelijk

duurzame bouwsector. Dit kan door industrieel te gaan

bouwen en zo verspilling in nieuwbouw te voorkomen.

Het probleem in Nederland is dat we weinig vooruitgang

kennen. De kennis en middelen zijn er, het ontbreekt

alleen aan een geïntegreerd systeem.

Een bank kan daar ook een in rol hebben. ABN AMRO

doet dat in het klein met GreenFox. Als we vooruit

willen, hebben we baat bij gezonde sterke banken die

maatschappelijk goed verankerd zijn. ABN AMRO doet

dat heel goed. Ze doet zichzelf alleen nog tekort in haar

communicatie. Ik ben onder de indruk van de groei en

intentie die ze hebben op het gebied van duurzaamheid.”

eenduurzamebouwsectordoorverspillingtevoorkomen

‘we maakten van duurzaamheid onze core business’

OVG heeft 60 personeelsleden

telt een jaaromzet van 175 miljoen euro

is actief in de West-Europese kantorenmarkt

is lid van de Clinton Global Initiative

is onlangs verkozen tot de meest duurzame

vastgoedondernemer van Nederland

“ABNAMROiseengezonde,sterkebankdiemaatschappelijkgoedverankerdis”

29

Social Enterprise NL is een landelijk platform op het gebied van social enterprising

richt zich op ondernemers met een maatschappelijke missie

brengt business partners bij elkaar in een community

telt 100 leden, over drie jaar circa 1.000

“Socialenterprisinglatenuitgroeienvanvoortrekkersrolnaarmainstream.”

MarkHillenwasmanagingpartnerbijAccenture.In2012richttehij,

samenmetWillemijnVerloop(oprichtervanWarChild)SocialEnterpriseNLop.

“Social entrepreneurs ondernemen om de wereld

te verbeteren. Zij verdienen hun geld aan producten

en diensten om een maatschappelijke missie

te verwezenlijken. Social Enterprise NL is de

platformorganisatie die deze groeiende sector verenigt.

Wij ondersteunen onze leden door middel van voorlichting

en promotie. Daarnaast mobiliseren we expertise,

coaching en management support.

Wij hebben een maatschappij voor ogen waarin

rechtvaardigheid en duurzaamheid vanzelfsprekend zijn.

Een samenleving die effectief reageert op

sociale uitdagingen. Social enterprises

spelen een cruciale rol in het aanpakken

hiervan. Met dit platform willen wij in

Nederland binnen vijf jaar een positief

ondernemersklimaat creëren en de

sector verdubbelen.

ABN AMRO is onze founding partner. De bank

ondersteunt ons niet alleen financieel, maar geeft ook

voorlichtingsprogramma’s en masterclasses. Daarnaast

gaat ze serieus om met impact investing: investeren in

een maatschappelijk doel. Wij zien het als taak van de

bank om social enterprising op te nemen in hun core

business. Ondernemers binnen deze sector zijn intrinsiek

met hun passie bezig. Daardoor zit er veel continuïteit in

hun onderneming. Een lager risico voor de bank dus.”

“Hetisdetaakvandebankomsocialenterprisingoptenemeninhuncorebusiness”

SocialEnterpriseNLondersteuntmetvoorlichting,promotieenlobby

‘social entrepreneurs verwezenlijken hun passie’

30

“Het Nederlandse bedrijfsleven kan niet meer om

duurzaamheid heen omdat de consument erom vraagt.

De praktijk is dat je out of business raakt als je niet

meedoet. ABN AMRO kijkt opbouwend of en hoe klanten

zich identificeren met dit thema.

Ook vanuit Risk Management hebben we beleid op

het gebied van duurzaamheid. Wij denken hierbij het

liefst vanuit klantperspectief. Er zijn enkele sectoren en

praktijken die expliciet worden uitgesloten, bijvoorbeeld

kinderarbeid en wapenhandel. Ook wordt onderzocht hoe

met grondstoffen wordt omgegaan, bijvoorbeeld in de

ECT-sector (Energy, Commodities & Transportation). Van

teling tot verwerking. We financieren geen klanten die dit

op de ‘verkeerde’ manier doen.

Zo zijn we als bank in staat om een positieve invloed uit

te oefenen op onze economie, wereldwijd. We gaan in

gesprek met de klant en begeleiden hem in het groeipad

naar duurzaam zaken doen. Een betere wereld creëer je

niet door je als bank terug te trekken, maar juist door de

dialoog aan te gaan.

Wij beoordelen onze klanten aan de hand van de Global

Sustainability Index (GSI). Dit model is samen met onze

relatiemanagers ontwikkeld. Zij zijn immers de personen

die het gesprek aangaan met de klant. Op dit moment

passen we de GSI binnen ECT toe, maar dat gaan we de

komende tijd uitbreiden. Ik ben daar blij mee. We doen

iets terug in een periode waarin banken een slecht imago

hebben. Duurzaamheid is een must.”

RiskManagementkijktkritischnaarduurzaamheidindeheleketen

‘duurzaamheid hoort bij ABN AMRO’

“Eenbeterewereldcreëerjenietdoorjealsbankterugtetrekkenmaardoordedialoogaantegaan”

ToonPeekwerktalruim32jaarbijABNAMROenis

opditmomenthoofdriskmanagementbijC&MB.

Risk Management heeft als kerntaak de monitoring van de Risk Appetite bij C&MB

telt 350 medewerkers

“Werkenaanduurzaamheidbiedtzingeving.Jekrijgtdubbelzoveelenergieterugvoorjeinvestering.”

32

Desso is een Europese fabrikant van tapijt en sportsystemen

die werkt volgens het Cradle to Cradle-principe en

actief is in meer dan 100 landen wereldwijd

is actief in alle markten voor vloeren

telt een omzet van 220 miljoen euro

heeft wereldwijd 1.000 mensen in dienst“Mensen brengen negentig procent van hun tijd binnen

door. Hoe kun je met vloerbedekking invulling geven

aan gezondheid en welbehagen en ondertussen mooie

vloeren maken? Dat is wat Desso doet.

Op dit moment leven we met z’n allen te veel in een

lineaire economie. We verbruiken alle materialen om

ons heen. Met het Cradle to Cradle-principe* doet

Desso aan verantwoord materiaalmanagement door

de materiaalstroom gaande te houden en te werken

met materialen die in biologische of technische cycli

kunnen worden hergebruikt. We upcyclen afval tot een

functionele tapijttegel die ook nog eens mooi, safe and

sound is. Zo draagt Desso bij aan een circulaire economie,

een gesloten kringloopproces (van productie naar gebruik

en weer terug). Op dit moment is meer dan negentig

procent van Desso’s tapijttegelcollectie Cradle to Cradle

gecertificeerd. In 2020 willen wij volledig Cradle to Cradle

zijn. Goed voor de planeet, en de klant verwerft met onze

tegels ondertussen een hogere return op haar meest

belangrijke kapitaal: de mens.

ABN AMRO is in 2011 toegetreden als financier.

Wat ik zie? Een bank die meedenkt over nieuwe

businessmodellen, geënt op een circulaire economie.

Zij ondersteunen ons in de transitie naar deze nieuwe

economie. Wat ik voor de toekomst voor ogen heb is

gezamenlijke productontwikkeling met de bank. Hierbij

denk ik bijvoorbeeld aan leasing van tapijt. ABN AMRO

financiert de tapijttegels, de klant least ze en

betaalt per maand een x bedrag voor vloer en

onderhoud. Na tien jaar nemen wij de vloer

terug, om deze vervolgens uit elkaar te halen

en weer als grondstof in te zetten voor een

nieuwe vloer. En daarmee is de cirkel rond!”

* Volgens het Cradle to Cradle-principe worden producten gemaakt van bestanddelen die biologisch of technisch afbreekbaar zijn, zodat ze kunnen worden hergebruikt als grondstof voor nieuwe producten.

Dessowilin2020volledigCradletoCradlezijn

‘een bank die meedenkt over nieuwe, circulaire businessmodellen’

“Weupcyclenafvaltoteenfunctioneletapijttegeldieooknogeensmooi,safeandsoundis”

AlexanderCollotd’Escuryissindsoktober2012CEOvanDesso,navijfjaaralschiefcommercialofficer

vanDessotehebbengewerkt.Indezefunctiespeeldehijeenbelangrijkerolbijhetrealiserenvangroei

voordeondernemingindemoeilijkeeconomischesituatievandeafgelopenjaren.

“Ikbengroen-rechts.Volgensmijkunjealleeneenbeterewereldhebbenalshetookfinancieelwerkt.Moneytalks.”

34

“Door de veranderingen in onze samenleving is ook

de bank veranderd: we zijn meer gaan investeren in

onze klanten. We beseffen meer wat de toegevoegde

waarde is van een bank voor de klant. We praten mee

op strategisch niveau en moeten ons breder inzetten als

duurzame bank.

Als bank hebben wij de mogelijkheid en ook de taak om

het verschil te maken. Wij fungeren als smeerolie van de

economie en kunnen zodoende verduurzaming mogelijk

maken. ABN AMRO kijkt nu actief naar maatschappelijke

ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid, waarbij

we een oplossing bieden vanuit onze kernkwaliteit:

financieringen verstrekken. We komen daarmee tegemoet

aan de groeiende duurzaamheidsvraag van de klant.

Zo snijdt het mes aan twee kanten, de bank gaat het

gesprek aan en slaat daarbij tevens de piketpaaltjes

voor zichzelf uit.

Het Energiebesparingskrediet is een voorbeeld van zo’n

oplossing. We brengen een klant met hoge energiekosten

in contact met bedrijven die energiezuinige koeling- of

verwarmingsinstallaties leveren. De investering voor die

installatie wordt gefinancierd door ABN AMRO en de

aflossing en de rente worden volledig terugverdiend uit

de besparing op de energierekening.

Het kost de klant per saldo dus niets

extra. We hebben nu een aantal

prachtige klanten, maar dat kan

natuurlijk beter. Er is nog teveel

onbekendheid bij onze medewerkers

over de kansen die verduurzaming

biedt. Ook aan de klantzijde merk je

dat. Onze relatiemanager is aan zet

om het gesprek aan te gaan.”

Energiebesparingskredietfinanciertverduurzamingzakelijkgebruik

‘nog veel onbekendheid over de kansen die duurzaamheid biedt’

“Onzerelatiemanagerisaanzetomhetgesprekaantegaan”

LucasKloosterwerkttwaalfjaarbijABNAMROenisnuverantwoordelijkvoorde

ontwikkelingenimplementatievanduurzameproductenbinnenC&MB.

Energiebesparingskrediet is opgericht begin 2012

richt zich op klanten met een omzet tot 500 miljoen euro

heeft een potentie van 50 miljoen euro krediet op jaarbasis

“Ikbezitzelfzo’nanderhalvehectarebos.DoorgebruiktemakenvannatuurlijkeenergiebronnenleefikvolledigCO2-neutraal.”

36

“Dichtbijhuiszijnnogveelverbeterslagentemaken.”

GustBiesbroeckishoofdtransportationbijECT(Energy,Commodities&Transportation)

eninitiatiefnemertotdeelnameaanhetSustainableShippingInitiative.

“Ruim 95 procent van alle goederen, grondstoffen of

halffabricaten wordt wereldwijd per schip vervoerd.

Scheepvaart is hiermee cruciaal voor de internationale

economie en heeft tegelijkertijd ook een enorme impact

op het milieu. Onder andere door de uitstoot van CO2-

en andere broeikasgassen. Hoewel de scheepvaart

de meest CO2-vriendelijke manier van vervoer is, is

de omvang van de sector erg groot. Daarom wordt er

hard gewerkt aan verdere verduurzaming. Dat is vrij

gecompliceerd, wegens het internationale karakter van

de scheepvaart.

Bij ABN AMRO constateerden wij een groeiende vraag

naar duurzaam maritiem transport. Wij voelen ons

verantwoordelijk om daar op in te spelen, en doen dit

op verschillende manieren. Sinds 2006 ondergaan onze

klanten een duurzaamheidsscreening waarin allerlei voor

de scheepvaart relevante duurzaamheidsvragen worden

gesteld. Hieruit komt een score die mede bepalend

is voor het kredietgoedkeuringsproces. In datzelfde

jaar hebben we ons aangesloten bij de Green Award

Foundation. Zij certificeren schepen op duurzaamheid.

Schepen met dat certificaat verkrijgen allerlei financiële

en niet-financiële voordelen. Wij betalen mee aan het

lidmaatschap van onze klanten en geven daarmee

een helder signaal af dat wij duurzaamheid belangrijk

vinden. ABN AMRO is tenslotte ook medeoprichter

van het Sustainable Shipping Initiative. Samen met het

bedrijfsleven werken we aan de versnelling van duurzame

ontwikkelingen in de sector. De visie

voor 2040: een in alle aspecten

duurzame scheepvaartsector.

Daar kom je alleen door

nu al concrete stappen te

nemen. Financiering is daar

een belangrijk onderdeel van.

Dit is voor ons een concrete

mogelijkheid om de sector een

forse duw in de goede richting

te geven.”

werkenaaneenduurzamescheepvaartsectorin2040

‘duurzaamheid mede bepalend voor kredietgoedkeuringsproces’

ABN AMRO Transportation heeft vestigingen in Rotterdam, Athene, Oslo,

Singapore en New York

heeft een omzet van bijna 100 miljoen euro op jaarbasis

heeft een leningportefeuille van 7 miljard US-dollar

telt 42 medewerkers

“Wijvoelenonsverantwoordelijkomintespelenopdetoenemendevraagnaarduurzaammaritiemtransport”

38 39

“Zorgervoordatzorgvuldigheidterugkomtinhetfinanciëlesysteemenhetklantbelangcentraalstaat.”

JaapWinterisruimvijftienjaarwerkzaamalsjurist.HijisadvocaatbijdeBrauwBlackstoneWestbroek.Daarnaastis

hijhoogleraaraandeDuisenbergSchoolofFinanceenishijlidvandeSustainabilityAdvisoryBoardvanABNAMRO.

“Duurzaamheid binnen de financiële sector kent twee

kanten. Enerzijds dient een bank bij te dragen aan het

financieren van duurzame ondernemingsactiviteiten,

anderzijds is het een wezenlijke taak om de financiële

dienstverlening zélf duurzaam te maken. Een sector die

is opgewassen tegen haar maatschappelijke taak en die

geen crisis over zichzelf en de maatschappij afroept. De

crisis heeft ons duidelijk gemaakt hoe het niet moet.

De ingrediënten voor een gezonde bank zijn integriteit,

focus op lange termijn en uitgaan van het klantbelang.

ABN AMRO kan zich onderscheiden van haar

concurrenten door haar nutsfunctie weer terug te pakken.

De klant is geen afzetkanaal voor bankproducten, maar

een volwaardige en betrouwbare partner.

ABN AMRO zou hiervoor een nieuw verdienmodel

moeten ontwikkelen, gebaseerd op advies en

partnerschap. Dit vergt een grotere verantwoordelijkheid

en meer inlevingsvermogen van haar medewerkers. Deze

verandering is al ingezet, maar een cultuur veranderen is

moeilijk. Er is dus een lange weg te bewandelen.

Hier doet zich echter een onderscheidende kans voor!

ABN AMRO heeft door de grote veranderingen die ze

heeft doorgemaakt in de laatste jaren misschien wel de

beste uitgangspositie om het over een andere boeg te

gooien. Geen reden voor wanhoop dus. Er valt veel te

winnen!”

ontwikkeleenverdienmodelgebaseerdopadviesenpartnerschap

‘meer verantwoordelijkheidsgevoel en inlevingsvermogen’

De Brauw Blackstone Westbroek heeft 263 deelnemingen

heeft 59 partners

telt 294 zakelijke deelnemingen

heeft kantoren in Amsterdam, Brussel, Beijng, New York en Londen

“ABNAMROheeftdebesteuitgangs-positieomhetovereenandereboegtegooien”

40

RichardKooloos,hoofdduurzameontwikkeling,ABNAMRO.

“Duurzaamheid is een strategisch thema bij

ABN AMRO. Wij zijn ervan overtuigd dat onze klanten en

de maatschappij behoefte hebben aan een fatsoenlijke

bank. Daarom investeren we in onze ontwikkeling tot een

‘betere bank’ om zo bij te dragen aan een ‘betere wereld’.

ABN AMRO beheert geld van particulieren en

bedrijven via sparen en lenen. Daarin nemen we

onze verantwoordelijkheid. Dit willen we op een

maatschappelijk verantwoorde manier doen. In alles

wat we doen staat het belang van onze klanten voorop.

Zo werken we aan een duurzame relatie met de klant.

We verbeteren onszelf voortdurend. We investeren in

een overzichtelijk productaanbod, duidelijke taal en een

lage ecologische footprint. We zijn er nog niet maar we

werken er hard aan.

De invloedssfeer van ABN AMRO reikt ver en daarmee

ook onze verantwoordelijkheid. Daarom stimuleren

wij onze klanten om bewuster om te gaan met de

samenleving en het milieu. Wij zetten onze financiële

expertise in voor de maatschappij. We financieren

duurzaam en verantwoord. Meer dan ooit praten we

met klanten, NGO’s en overheden over duurzaamheid.

Omdat duurzaamheid niet gaat over zwart of wit, maar

over oplossingen vinden voor dilemma’s. Door betrokken

te blijven oefent ABN AMRO invloed uit.

Dat kan niet als we ons terugtrekken.

Zo dragen we bij aan een betere

wereld. Ik hoop dat we over een

paar jaar trots kunnen zeggen:

Duurzaamheid, daar hebben we

geen afdeling voor, dat zit in

ons handelen.”

duurzaamheidisgeenafdeling,hetzitinonshandelen

‘een betere bank die bijdraagt aan een betere wereld’

“Weinvesterenineenoverzichtelijkproductaanbod,duidelijketaaleneenlageecologischefootprint.”

December 2012