Care and PreventionOnderzoeksprogramma >

Dual processing en het ervaren risico op hart-en vaatziekten

Liesbeth Claassen1

1 EMGO Instituut, VU medisch centrum, Amsterdam

Dual processing (Eagly & Chaiken, 1993)

Systematisch informatieverwerking; Informatie wordt systematisch verwerkt wanneer de ontvanger van een boodschap zorgvuldig nadenkt over de informatie. Het is een voornamelijk bewust en traag proces, waarvoor relatief veel cognitieve inspanning én capaciteit nodig is.

Heuristische informatieverwerkingAls de informatie te complex is, of wanneer motivatie om deze zorgvuldig te verwerken ontbreekt, wordt de informatie op een snelle, heuristische manier verwerkt. Hierbij wordt gebruik gemaakt van simpele beslisregels.

Affectieve reacties zoals angst en bezorgdheid, kunnen ook werken als heuristieken (als indicatie voor ernst) en bovendien de cognitieve capaciteit aantasten waardoor systematische verwerking beperkt wordt (Slovic 2004)

Heuristic–Systematic Model*

Informatieverwerkingstijl:

• Heuristisch

• Systematisch

Voorspelers van informatieverwerkingsstijl:

• Motivatie

• Cognitieve vaardigheid

• Informatie sufficientie

* Gebaseerd op: Chaiken & Trope, 1999; Trumbo, 1996, 1999, 2002; Griffin, Dunwoody, & Neuwirth, 1999; Kahlor, Dunwoody, Griffin, Neuwirth, & Giese, 2003, Johnson, 2005

risicoperceptie

Bestaande vragenlijsten

Rational-Experiental Inventory (Epstein, Pacini, Denes-Raj, & Heier,1996) 10 items, 5pt

– Need for Cognition => Systematische verwerking

• Als ik moet kiezen heb ik liever een ingewikkeld dan een simpel probleem

– Faith in Intuition scale => Heuristische verwerking

• Ik heb vertrouwen in mijn ingevingen

Cognitive reflection test (Frederick, 2005) => Cognitieve vaardigheid

• Als 5 machines er 5 minuten overdoen om 5 producten te maken; hoeveel tijd kost het 100 machines om 100 producten te laten maken

PANAS (Watson, Clark, & Tellegen, 1988), 10 neg, items, 5pt

=> Affect heuristiek (Slovic 2004)

HSM-items m.b.t. HVZ-risico’sSystematisch

Ik wil het liefst gedetailleerde wetenschappelijke informatie om een goed beeld van mijn risico op hart- en/of vaatziekten te vormen Om te beoordelen wat mijn risico op hart- en/of vaatziekten is, heb ik statistische informatie (kansen in getallen uitgedrukt) nodig

HeuristischOp basis van mijn kennis en ervaring kan ik een goed beeld vormen van mijn risico op hart- en/of vaatziekten Om te weten wat mijn risico op hart- en/of vaatziekten is, vertrouw ik op de mening van mijn arts

MotivatieIk vind het zonde van mijn tijd om meer informatie over mijn risico op hart- en/of vaatziekten te zoeken Ik vind het belangrijk om te weten wat mijn risico op hart- en/of vaatziekten is

SufficientieIk weet weinig over mijn risico op hart- en/of vaatziekten Ik begrijp genoeg van mijn risico op hart- en/of vaatziekten om te weten hoe ik daar mee moet omgaan

HSM Model (Trumbo 2002)

motivatie

sufficientie

vaardigheid

systemat.

heuristisch

risico perceptie

FI

NFC

PANAS

Risicoperceptie I: verbaal

Wat denkt u dat de kans is dat u binnen de komende 10 jaar een hart en/of vaatziekte krijgt, vergeleken met een gemiddelde man of vrouw van uw leeftijd?

Veel kleiner dan gemiddeld ……. Veel groter dan gemiddeld

Hoe waarschijnlijk denkt u dat het is dat u daadwerkelijk een hart- en/of vaatziekte krijgt binnen de komende 10 jaar?

Erg onwaarschijnlijk …… Erg waarschijnlijk

Voor uw gevoel, hoe groot is uw kans op het krijgen van een hart- en/of vaatziekte binnen de komende 10 jaar?

Erg Klein ……Erg Groot

Hypotheses t.a.v. informatieverwerkingsstijl

Motivatie↑=> Systematische verwerking↑

NFC↑=> Systematische verwerking↑

Vaardigheid (CRT)↑ => Systematische verwerking↑

Informatiesufficientie↑ => Heuristische verwerking↑

FI↑ => Heuristische verwerking↑

Hypotheses t.a.v. risicoperceptie

Heuristische verwerking ↑ fouten en bias minder nauwkeurige risicoperceptie risicoperceptie↓?????

Systematische verwerking↑ nauwkeurige risicoperceptie? risicoperceptie ↑?????

Dataverzameling (n=387)

• Via StOEH: personen met Familiaire Hypercholesterolemie (n=81)

• Via huisartsenpraktijken: personen met verhoogd risico op HVZ (n=51)

• Via Hoorn Screening Study: personen met een verhoogd risico op DM2 (en op HVZ) (n=255)

Betrouwbaarheid schalen:Risicoperceptie ⍺ =.92Neg. Affect ⍺ =.85NFC ⍺ =.64FI ⍺ =.74

Resultaten: HSM Model

motivatie

sufficientie

CRT

systemat.

heuristisch

risico perceptie

FI

NFC

PANAS.14

.12

.12

.16

.45

.19

.41 R2 =.03

R2 =.28

R2 =.23

Samenvatting en conclusies

• Motivatie↑=> Systematische verwerking↑

• NFC => Systematische verwerking: n.s.

• Vaardigheid (CRT) => Systematische verwerking: n.s.

• Informatiesufficientie↑ => Heuristische verwerking↑

• FI↑ => Heuristische verwerking↑

ECHTER

Verklarende waarde van (systematische)informatie-verwerkingsstijl op risicoperceptie minimaal

Discussie

• Operationalisaties (m.n. items heuristisch/systematisch infoverwerking)

• Infoverwerkingsstijl heeft mogelijk een grotere voorspellende waarde voor nauwkeurigheid van risicoperceptie (bijv. na risicocomunicatie)

• Model is ontworpen om perceptie van omgevingsrisico’s (o.a. milieuvervuiling) en welicht dus minder geschikt voor persoonlijke risico’s

• Directionaliteit (risicoperceptie => infoverwerking)