TWEETALIG ONDERWIJS (VGT-NED)

Dr. Maartje De Meulder (Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal)

Marieke Kusters (Doof Vlaanderen)

#onderwijsVGT

WIE ZIJN WIJ?

Dr. Maartje De Meulder, Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal De commissie (°2008) adviseert de Vlaamse overheid over alles wat te

maken heeft met Vlaamse Gebarentaal of wat een impact kan hebben op het gebruik ervan.

Marieke Kusters, Doof Vlaanderen Federatie van Vlaamse Dovenorganisaties (°1977) Doof Vlaanderen streeft naar gelijkwaardigheid, emancipatie, ontplooiing

van dove mensen en VGT in de samenleving en komt op voor hun eigenheid, rechten en welzijn, in alle aspecten van het dagelijkse leven.

TWEETALIG ONDERWIJS (VGT-NED) IN VLAANDEREN

Aanleiding hoorzitting

Onderzoeksrapport juridische status en toekomstmogelijkheden voor VGT (ACVGT)

Project Gelijke Kansen in Vlaanderen: verkennend onderzoek naar welke tweetalige onderwijsvorm geschikt is voor Vlaanderen (Doof Vlaanderen)

Onduidelijkheid bij Vlaamse overheid over wat precies de verwachtingen zijn

Verwarring tussen wat beleid momenteel voorziet (tolkuren) en tweetalig onderwijs

Klaas, Miet, Joris, Toon, Emma en Polly zes verschillende (fictieve) profielen, gebaseerd op de realiteit

TWEETALIG ONDERWIJS (VGT-NED) VOOR WIE?

Teke

nin

gen

: Cre

ated

by

Brg

fx -

Fre

epik

.co

m

• Geen CI • Dove ouders • Reguliere school

• Tolk VGT • Verder geen aanbod VGT op school, geen vak VGT • Ondersteuner kan een beetje VGT • Linguïstische en cognitieve ontwikkeling: geen

achterstand, maar isolatie van klasgenoten + moeite met deelnemen groepsgesprekken

• Ned: thuis (geschreven NL), school • VGT: thuis, school (via tolk VGT)

KLAAS (DOOF): VGT EN NED

• CI • Horende ouders (kunnen VGT) • School voor buitengewoon onderwijs, type 7

• Ouders twijfels over niveau BuO, willen overstap naar regulier onderwijs, maar vinden tolk VGT onvoldoende en zijn bang voor isolement

• Ned: thuis (gesproken NL visueel gemaakt door familie), school

• VGT: thuis, school

MIET (DOOF): VGT EN NED

• Horende ouders, dove zus • Reguliere school, geen aanbod VGT • Ned: thuis, school • VGT: thuis

JORIS (HOREND): VGT EN NED

Dove ouders, horende broer

Reguliere school, geen aanbod VGT

Ned: school, thuis

VGT: thuis

TOON (HOREND): VGT EN NED

CI

Horende ouders (kunnen geen VGT)

Reguliere school, geen aanbod VGT

Achterstand op vlak van taal en cognitie

Ned: gebrek aan adequate input (school, thuis)

VGT: geen

EMMA (DOOF): NED

CI

Horende ouders (kunnen geen VGT)

Reguliere school met tolk VGT verder geen aanbod VGT op school, geen vak VGT ondersteuner kent geen VGT

NL: thuis, school

VGT: gebrek aan adequate input (school: enkel via tolk VGT)

POLLY (DOOF): NED

Regulier onderwijs

Buitengewoon onderwijs

WELK ONDERWIJS VANDAAG?

Geen (dove) gebarentalige klas- en schoolgenoten: sociaal isolement, beperkte participatie

Geen VGT als taalvak

Lesmateriaal wordt uitsluitend in het Nederlands aangeboden

Geen (dove) gebarentalige leerkrachten

M-decreet – inzet van ondersteuners (die vaak geen VGT kennen)

Inzet tolken VGT maakt onderwijs niet tweetalig

REGULIER ONDERWIJS: GEEN TWEETALIG ONDERWIJS

Sinds 1997 tolken in secundair- en hoger onderwijs

Tolken in kleuter- en lager onderwijs (sinds schooljaar 2013-2014) Een bezorgd ouderkoppel met een dove kleuter nam het initiatief, wegens

laag niveau buitengewoon onderwijs en ontoegankelijk regulier onderwijs.

Geen structurele oplossing: geen inclusief onderwijs

TOLKEN IN KLEUTER- EN LAGER ONDERWIJS

Geen opleiding: tolken voor kinderen

Taalontwikkeling: rechtstreekse taalinput belangrijk

Doof kind uit ‘isolement’? Wat met (rechtstreekse) interactie met leerkrachten en klasgenoten?

Voorwaarde: kind moet eerst VGT machtig zijn vooraleer het recht heeft op een tolk VGT Maar: geen voorschools aanbod om VGT echt machtig te worden.

TOLKEN IN KLEUTER- EN LAGER ONDERWIJS

Vooral kinderen met meervoudige beperkingen

Geen gelijkwaardig niveau met regulier onderwijs, geen diplomamogelijkheden

Horende kinderen (kinderen van dove ouders of broers en zussen van dove kinderen) behoren niet tot de doelgroep

Vlaamse Gebarentaal niet breed gedragen

BUITENGEWOON ONDERWIJS, TYPE 7

Wat ontbreekt er in de verhalen: volwaardig aanbod VGT in onderwijs

Huidige situatie is in strijd met artikel 24 van het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap ook indien de implementatie van het M-decreet verder verfijnd wordt!

Nood aan een model waarbij VGT niet wordt gezien als een taal die Nederlands toegankelijk maakt

VAN TOEGANKELIJK ONDERWIJS NAAR ONDERWIJS IN VGT

Het model dat wij voorstellen is GEEN tussenmodel of een overgangsmodel! is GEEN segregatie! is een duurzaam model met respect voor noden en rechten van dove

kinderen, hun broers en zussen, en horende kinderen van dove ouders!

Onderwijssysteem aanpassen betekent niet noodzakelijk transitie van buitengewoon naar gewoon onderwijs, maar gepaste gebarentaalomgevingen als deel van inclusief onderwijs (Murray et al. 2018).

VAN TOEGANKELIJK ONDERWIJS NAAR ONDERWIJS IN VGT

VERKENNEND PROJECT (GELIJKE KANSEN)

oktober 2014 – oktober 2015

met de steun van Gelijke Kansen in Vlaanderen

Welk tweetalig onderwijssysteem is passend voor dove kinderen en hun rechten, noden en sterktes? is passend voor horende kinderen van dove ouders en hun broers/zussen? is wenselijk voor ouders?

is haalbaar in Vlaanderen?

VERKENNEND PROJECT (GELIJKE KANSEN) WELK TWEETALIG ONDERWIJSMODEL IN VLAANDEREN?

STUDIEBEZOEKEN BUITENLAND

FOCUSGROEPEN OUDERS & LEERKRACHTEN

GESPREKKEN MET EXPERTEN

TWEETALIGE KLASSEN IN REGULIERE SCHOOL

TWEETALIGE KLASSEN IN REGULIERE SCHOOL TWEETALIGE KLASSEN

Instructietaal: VGT en geschreven Nederlands

Tweetalige leerkrachten VGT en Nederlands als

gelijkwaardige taalvakken

TWEETALIGE KLASSEN IN REGULIERE SCHOOL ‘HORENDE’ KLASSEN

Instructietaal: Nederlands Nederlandstalige horende

leerkrachten VGT als extra taalvak, bv. 2 uur per

week.

TWEETALIGE KLASSEN IN REGULIERE SCHOOL ‘BRUGGEN’

Gemeenschappelijke activiteiten en lessen (bv. één keer per week projectwerk)

Gemeenschappelijke speelplaats Positieve houding tegenover

Nederlands en VGT

TWEETALIGE KLASSEN IN REGULIERE SCHOOL DOOF EN HOREND PERSONEEL

Positieve houding tegenover Nederlands en VGT

Positieve talige rolmodellen Positieve samenwerking Horende directeur en dove

coördinator

TIMING?

Schooljaar 2019-2020 starten

Starten in de kleuterklas

Ieder jaar een klasje open, tot en met het zesde leerjaar

BEDANKT VOOR UW AANDACHT!

maartje.demeulder@verbeeld.be marieke.kusters@doof.vlaanderen

#onderwijsVGT

Murray, J. J., De Meulder, M., & le Maire, D. (forthcoming) An Education in Sign Language as a Human Right? The sensory exception in the legislative history and ongoing interpretation of Article 24 of the UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities. Human Rights Quarterly.

Le Maire, D. (2016), Onderzoek naar juridische status en mogelijkheden voor Vlaamse Gebarentaal [Onderzoeksrapport in opdracht van de Vlaamse overheid]. KULeuven, faculteit Rechtsgeleerdheid http://www.adviesvgt.be/onderzoek-naar-juridische-status-en-toekomstmogelijkheden-voor-vlaamse-gebarentaal

KINDEREN UIT GEZINNEN MET ÉÉN OF MEERDERE DOVE GEZINSLEDEN Een exploratief onderzoek naar gelijke onderwijskansen Onderzoeksrapport en beleidsaanbevelingen, oktober 2015 http://www.doof.vlaanderen/nieuws/tweetalige-klassen-vgt-ned-reguliere-school

Het videoverslag van de studiebezoeken naar buitenlandse tweetalige onderwijsprogramma’s: http://www.doof.vlaanderen/nieuws/tweetalige-klassen-vgt-ned-reguliere-school

REFERENTIES