Door het bos de bomen zien … België / Brussel institutioneel Guy Devroede.

Door het bos Door het bos de bomen zien …de bomen zien …

België / Brussel België / Brussel institutioneelinstitutioneel

Guy DevroedeGuy Devroede

2Guy Devroede België / Brussel institutioneel

1. Situering1. Situering

België is op 40 jaar tijd geëvolueerd van een unitaire staat tot België is op 40 jaar tijd geëvolueerd van een unitaire staat tot een federale staat.een federale staat.

Een evolutie die in 1970 is ingezet met de eerste Een evolutie die in 1970 is ingezet met de eerste staatshervorming.staatshervorming.

Waarom deze metamorfose ?Waarom deze metamorfose ?

1)1) Besturen was in het unitaire systeem niet altijd even Besturen was in het unitaire systeem niet altijd even gemakkelijk.gemakkelijk.

Tegenover een maatregel voor Vlaanderen stond dikwijls (en het Tegenover een maatregel voor Vlaanderen stond dikwijls (en het moest dikwijls) een evenredige maatregel voor Wallonië – en moest dikwijls) een evenredige maatregel voor Wallonië – en omgekeerd – de zogenaamde wafelijzerpolitiek.omgekeerd – de zogenaamde wafelijzerpolitiek.

Dit kostte veel geld en kwam het bestuur niet altijd ten goede.Dit kostte veel geld en kwam het bestuur niet altijd ten goede.

Door de staatshervorming beslissen Vlaanderen en Wallonië - en Door de staatshervorming beslissen Vlaanderen en Wallonië - en Brussel - zelf voor hun eigen bevolking/regio. Brussel - zelf voor hun eigen bevolking/regio.



2)2) Vlaanderen en Wallonië streefden naar een zekere Vlaanderen en Wallonië streefden naar een zekere zelfstandigheid en daar is de nieuwe staatsstructuur het gevolg zelfstandigheid en daar is de nieuwe staatsstructuur het gevolg van. van. De twee bevolkingsgroepen hadden/hebben evenwel een De twee bevolkingsgroepen hadden/hebben evenwel een andere kijk op de zelfstandigheid die ze nastreefden/nastreven.andere kijk op de zelfstandigheid die ze nastreefden/nastreven.Hier ligt ook de verklaring voor de ingewikkeldheid van de Hier ligt ook de verklaring voor de ingewikkeldheid van de nieuwe structuur.nieuwe structuur.

Vlamingen wilden culturele zelfstandigheid (taalstrijd als Vlamingen wilden culturele zelfstandigheid (taalstrijd als oorsprong) voor alle Vlamingen – ook die in Brussel. oorsprong) voor alle Vlamingen – ook die in Brussel. Vlamingen leggen dus de klemtoon op de persoonsgebonden Vlamingen leggen dus de klemtoon op de persoonsgebonden materies = DE GEMEENSCHAP (= bevolkingsgroepen binnen materies = DE GEMEENSCHAP (= bevolkingsgroepen binnen een grondgebied)een grondgebied)

Wallonië wilde beslissingsmacht over de economische Wallonië wilde beslissingsmacht over de economische aspecten (om hun regio er terug bovenop te krijgen). Voor hen aspecten (om hun regio er terug bovenop te krijgen). Voor hen zijn de grondgebonden materies het belangrijkste = HET zijn de grondgebonden materies het belangrijkste = HET GEWEST (= een stuk Belgisch grondgebied)GEWEST (= een stuk Belgisch grondgebied)



Wat Brussel betreft wilden de Vlamingen de band met de Wat Brussel betreft wilden de Vlamingen de band met de Vlaamse Brusselaars behouden : dus Brussel geen volledig Vlaamse Brusselaars behouden : dus Brussel geen volledig afzonderlijk gewest.afzonderlijk gewest.

De Franstalige Brusselaars wilden dan weer niets met De Franstalige Brusselaars wilden dan weer niets met Vlaanderen te maken hebben.Vlaanderen te maken hebben.

Bovendien dienden er in Brussel heel wat evenwichten Bovendien dienden er in Brussel heel wat evenwichten gezocht te worden.gezocht te worden.

Dat verklaart waarom het in Brussel nog ingewikkelder en Dat verklaart waarom het in Brussel nog ingewikkelder en ondoorzichtelijker is dan elders.ondoorzichtelijker is dan elders.


2. Stappen in de 2. Stappen in de staatshervorming staatshervorming

1) 1) 1970: invoering van de fundamenten – de cultuurraden 1970: invoering van de fundamenten – de cultuurraden (Nederlandse)(Nederlandse)

van de culturele autonomievan de culturele autonomievier taalgebieden: Nederlandse, Franse, Duitse en het vier taalgebieden: Nederlandse, Franse, Duitse en het tweetalige gebied Brussel tweetalige gebied Brussel HoofdstadHoofdstaddrie (cultuur)gemeenschappen: Nederlandse, Franse en drie (cultuur)gemeenschappen: Nederlandse, Franse en DuitseDuitse

van de sociaal-economische regionalisering:van de sociaal-economische regionalisering:drie gewesten: Vlaamse, Waalse en Brusselse Hoofdstedelijk drie gewesten: Vlaamse, Waalse en Brusselse Hoofdstedelijk GewestGewestVanwege de onenigheid rond de afbakening van het Vanwege de onenigheid rond de afbakening van het grondgebied van het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest wordt grondgebied van het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest wordt de praktische uitvoering van de sociaal-economische de praktische uitvoering van de sociaal-economische regionalisering de facto uitgesteld, voor het Vlaamse en het regionalisering de facto uitgesteld, voor het Vlaamse en het Waalse gewest tot 1980, voor het Brusselse Hoofdstedelijk Waalse gewest tot 1980, voor het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest tot 1989.Gewest tot 1989.


2. Stappen in de 2. Stappen in de staatshervormingstaatshervorming

Brussel bleef binnen de grenzen van de 19 gemeenten, die Brussel bleef binnen de grenzen van de 19 gemeenten, die samen de Brusselse agglomeratie vormden met een samen de Brusselse agglomeratie vormden met een rechtstreeks verkozen raad. Deze nam een aantal opdrachten rechtstreeks verkozen raad. Deze nam een aantal opdrachten van de Brusselse gemeenten over. (o.m. ophalen huisvuil, van de Brusselse gemeenten over. (o.m. ophalen huisvuil, openbaar vervoer, hulpdiensten, reinigingsdiensten, …)openbaar vervoer, hulpdiensten, reinigingsdiensten, …)Bij de derde staatshervorming (1988) worden de Bij de derde staatshervorming (1988) worden de bevoegdheden overgedragen aan het Brussels Hoofdstedelijk bevoegdheden overgedragen aan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Samen met de oprichting van de agglomeratie werden Gewest. Samen met de oprichting van de agglomeratie werden rond Brussel vijf federaties van gemeenten opgericht (die na rond Brussel vijf federaties van gemeenten opgericht (die na enkele jaren werden afgeschaft).enkele jaren werden afgeschaft).Binnen Brussel kregen wij ook de oprichting van de Binnen Brussel kregen wij ook de oprichting van de cultuurcommissies: de Nederlandse, de Franse en de cultuurcommissies: de Nederlandse, de Franse en de Verenigde Cultuurcommissie (deze laatste heeft nooit Verenigde Cultuurcommissie (deze laatste heeft nooit gewerkt).gewerkt).Zij kregen elk van hun gemeenschap de middelen om een eigen Zij kregen elk van hun gemeenschap de middelen om een eigen cultuur/onderwijsbeleid uit te bouwen.cultuur/onderwijsbeleid uit te bouwen.De leden van de cultuurcommissies werden door hun De leden van de cultuurcommissies werden door hun respectieve taalgroep verkozen.respectieve taalgroep verkozen.



Centraal stonden een aantal mechanismen voor de beveiliging Centraal stonden een aantal mechanismen voor de beveiliging van de minderheden:van de minderheden:

- de bijzondere meerderheid (tweederde van alle - de bijzondere meerderheid (tweederde van alle parlementsleden en de helft van elke taalgroep)parlementsleden en de helft van elke taalgroep)

- de alarmbel (tijdelijk opschorten van wetsontwerpen)- de alarmbel (tijdelijk opschorten van wetsontwerpen)

- de grondwettelijke taalpariteit binnen de ministerraad- de grondwettelijke taalpariteit binnen de ministerraad

- de bescherming van de ideologische minderheden in de - de bescherming van de ideologische minderheden in de eigen regio.eigen regio.

De financiering gebeurde via dotaties.De financiering gebeurde via dotaties.



2)2) 1980: met de bijzondere wet op de staatshervorming 1980: met de bijzondere wet op de staatshervorming worden voor de gemeenschappen en de gewesten (behalve worden voor de gemeenschappen en de gewesten (behalve Brussel) parlementen en regeringen opgericht. (de Vlaamse Brussel) parlementen en regeringen opgericht. (de Vlaamse Raad, de Waalse Gewestraad, de Franse gemeenschapsraad) Raad, de Waalse Gewestraad, de Franse gemeenschapsraad)

De gemeenschappen worden nu ook grotendeels bevoegd De gemeenschappen worden nu ook grotendeels bevoegd voor persoonsgebonden materies: gezondheidszorg en voor persoonsgebonden materies: gezondheidszorg en bijstand aan personen.bijstand aan personen.

De gewesten - het Vlaamse en het Waalse ( want het De gewesten - het Vlaamse en het Waalse ( want het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest wordt in de praktijk niet Brusselse Hoofdstedelijk Gewest wordt in de praktijk niet opgericht) worden bevoegd voor ruimtelijke ordening, opgericht) worden bevoegd voor ruimtelijke ordening, leefmilieu, huisvesting, gewestelijk economisch beleid, leefmilieu, huisvesting, gewestelijk economisch beleid, werkgelegenheid, watervoorziening, en werkgelegenheid, watervoorziening, en - gedeeltelijk - voor het toezicht op de gemeenten.- gedeeltelijk - voor het toezicht op de gemeenten.

Zij krijgen ook het beheer over de waterleidings- en Zij krijgen ook het beheer over de waterleidings- en huisvestingsmaatschappijen.huisvestingsmaatschappijen.



Het bleef wachten op een oplossing voor Brussel - de Het bleef wachten op een oplossing voor Brussel - de grenzen van Brussel bleven een discussiepunt - In Brussel grenzen van Brussel bleven een discussiepunt - In Brussel bleef alles bij het oude.bleef alles bij het oude.

Centraal staat de oprichting van het Arbitragehof, dat in Centraal staat de oprichting van het Arbitragehof, dat in mogelijke conflicten tussen de gemeenschappen en gewesten mogelijke conflicten tussen de gemeenschappen en gewesten onderling of tussen de nationale overheid en de onderling of tussen de nationale overheid en de gemeenschappen/gewesten als scheidsrechter moet optreden.gemeenschappen/gewesten als scheidsrechter moet optreden.

Voor de financiering wordt aan de dotaties een regionaal Voor de financiering wordt aan de dotaties een regionaal aandeel in de nationale belastingen (de “ristorno’s”) aandeel in de nationale belastingen (de “ristorno’s”) toegevoegd.toegevoegd.



3) 3) 1988: de verwezenlijkingen van de vorige twee staatshervormingen 1988: de verwezenlijkingen van de vorige twee staatshervormingen worden organisatorisch verder uitgebouwd: grote delen van het worden organisatorisch verder uitgebouwd: grote delen van het nationale bevoegdheidspakket worden overgedragen aan:nationale bevoegdheidspakket worden overgedragen aan:

de gemeenschappen: het onderwijs en een belangrijk deel van het de gemeenschappen: het onderwijs en een belangrijk deel van het welzijnswerkwelzijnswerk

de gewesten: openbare werken, de nationale economische sectoren, de gewesten: openbare werken, de nationale economische sectoren, grote delen van het milieubeleid, delen van het wetenschappelijk grote delen van het milieubeleid, delen van het wetenschappelijk onderzoek en het volledige toezicht op de lokale besturen.onderzoek en het volledige toezicht op de lokale besturen.

De gewestvorming wordt nu ook ingevuld voor Brussel, dat een eigen, De gewestvorming wordt nu ook ingevuld voor Brussel, dat een eigen, rechtstreeks verkozen parlement krijgt, een eigen regering en een rechtstreeks verkozen parlement krijgt, een eigen regering en een Vlaamse Gemeenschapscommissie, een Franse Gemeenschapscommissie Vlaamse Gemeenschapscommissie, een Franse Gemeenschapscommissie en een Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie. De Vlaamse en een Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie. De Vlaamse Brusselaars krijgen gewaarborgde rechten in de nieuwe instellingen.Brusselaars krijgen gewaarborgde rechten in de nieuwe instellingen.

Meer armslag voor het Arbitragehof: ook individuele burgers.Meer armslag voor het Arbitragehof: ook individuele burgers. Voor de financiering krijgen de gewesten nu ook de mogelijkheid om zelf Voor de financiering krijgen de gewesten nu ook de mogelijkheid om zelf

belastingen te heffen. De dotaties staan in verhouding tot de opbrengst belastingen te heffen. De dotaties staan in verhouding tot de opbrengst van de personenbelasting.van de personenbelasting.



4)4) 1993: rechtstreekse verkiezing van de regionale parlementen en 1993: rechtstreekse verkiezing van de regionale parlementen en ombouw van het federale tweekamerstelsel. (Sint-ombouw van het federale tweekamerstelsel. (Sint-Michielsakkoorden)Michielsakkoorden)

Aan Vlaamse zijde wordt duidelijk geopteerd voor een onverbrekelijke Aan Vlaamse zijde wordt duidelijk geopteerd voor een onverbrekelijke eenheid tussen de Vlamingen in Brussel en in Vlaanderen. De feitelijke eenheid tussen de Vlamingen in Brussel en in Vlaanderen. De feitelijke fusie tussen Vlaamse Gemeenschap en Vlaams Gewest blijft fusie tussen Vlaamse Gemeenschap en Vlaams Gewest blijft behouden.behouden.

Aan Franstalige kant wordt de mogelijkheid geschapen om Aan Franstalige kant wordt de mogelijkheid geschapen om bevoegdheden van de Franse Gemeenschap te laten overgaan naar het bevoegdheden van de Franse Gemeenschap te laten overgaan naar het Waalse Gewest enerzijds en naar de Franse Gemeenschapscommissie Waalse Gewest enerzijds en naar de Franse Gemeenschapscommissie anderzijds.anderzijds.

De provincie Brabant wordt gesplitst in twee nieuwe provincies: De provincie Brabant wordt gesplitst in twee nieuwe provincies: Vlaams-Brabant en Waals-Brabant. De 19 Brusselse gemeenten maken Vlaams-Brabant en Waals-Brabant. De 19 Brusselse gemeenten maken van geen van beide deel uit. De provinciale bevoegdheden/instellingen van geen van beide deel uit. De provinciale bevoegdheden/instellingen worden toegekend aan de Brusselse instellingen.worden toegekend aan de Brusselse instellingen.

De gewesten krijgen een ruime bevoegdheid op het gebied van de De gewesten krijgen een ruime bevoegdheid op het gebied van de buitenlandse politiek.buitenlandse politiek.



5)5) 2001: diversiteit van maatregelen die ingaan op 2001: diversiteit van maatregelen die ingaan op verschillende data: Lambermont- en Lombardakkoorden.verschillende data: Lambermont- en Lombardakkoorden.

Uitbreiding van de bevoegdheden van de gewesten en de Uitbreiding van de bevoegdheden van de gewesten en de gemeenschappen:gemeenschappen:

landbouw en zeevisserijlandbouw en zeevisserij afzet en uitvoerbeleidafzet en uitvoerbeleid OntwikkelingssamenwerkingOntwikkelingssamenwerking controle op de verkiezingsuitgaven en op de controle op de verkiezingsuitgaven en op de

regeringsmededelingen en de aanvullende financiering van de regeringsmededelingen en de aanvullende financiering van de politieke partijen.politieke partijen.



Brusselse instellingen:Brusselse instellingen: Betere vertegenwoordiging van de Nederlandstaligen:Betere vertegenwoordiging van de Nederlandstaligen:

op het niveau van het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest (17 van de 89)op het niveau van het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest (17 van de 89)

op het niveau van de Vlaamse Gemeenschapscommissie 17 ( +5 –op het niveau van de Vlaamse Gemeenschapscommissie 17 ( +5 –intussen vernietigd door het arbitragehof)intussen vernietigd door het arbitragehof)

op het niveau van de gemeente (schepen of OCMW-voorzitter)op het niveau van de gemeente (schepen of OCMW-voorzitter) Opheffing van dubbele mandaten:Opheffing van dubbele mandaten:

lid van de regering/raadlid van de regering/raad

lid van de Vlaamse Raad en het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest.lid van de Vlaamse Raad en het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest. Rechtstreekse verkiezingen van de 6 Brusselaars in de Vlaamse Rechtstreekse verkiezingen van de 6 Brusselaars in de Vlaamse

RaadRaad Financiering: Financiering:

De herfinanciering van de gemeenschappen (bijkomende BTW-De herfinanciering van de gemeenschappen (bijkomende BTW-ontvangsten)ontvangsten)

Uitbreiding van de fiscale bevoegdheden van de gewesten (vb. Uitbreiding van de fiscale bevoegdheden van de gewesten (vb. Kijk- en Luistergeld).Kijk- en Luistergeld).


3. België tot de eerste 3. België tot de eerste staatshervorming (1970)staatshervorming (1970)

StaatshoofdParlement

Staatshoofd

Regering

Wetgevende macht Uitvoerende macht

Kamer

Senaat

Wetgevende macht

Uitvoerende macht

Uitvoerende macht

Wetgevende macht

Provincies

Gemeenten

Provincieraad Bestendige deputatie

College van Burgemeester en schepenen

Gemeenteraad


4. Structuur van de 4. Structuur van de gewesten en de gewesten en de

gemeenschappengemeenschappenFederaal niveau

Gewesten

Gemeenschappen

Provinciaal niveau

Gemeentelijk niveau

Vlaams Gewest

Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Waals Gewest

Vlaamse Franse Duitse

VGC COCOF

GEM.GEM.COM.


5. België - huidige situatie 5. België - huidige situatie Brussel tot 1995Brussel tot 1995

Parlement

Staatshoofd

Regering

Provincies

Gemeenten

Gewesten en Gemeenschap

pen

Parlement(en)

Regering(en)

Vl. Gem. Com

Fr. Gem. Com

Gem. Gem. Com

sinds 1989


6. Brussel na 19956. Brussel na 1995

Parlement

Staatshoofd

Regering

Gemeenten

Gewesten en Gemeenschap

pen

Parlement(en)

Regering(en)

Vl. Gem. Com

Fr. Gem. Com

Gem. Gem. Com

sinds 1989


7. De Brusselse structuren 7. De Brusselse structuren tot tot 13/06/200413/06/2004

(Gewest en (Gewest en Gemeenschapscommissie)Gemeenschapscommissie)

Verordeningen + decreten

1 VOORZITTER

VOORZITTER

Ver. College

BRUSSELSE HOOFDSTEDELIJKE RAAD

Ordonnanties + verordeningen

Ver. Verg. v/d GGC

Taalgroep (raad) VGC

College v/d VGC

Vlaamse regering

2 VL 1 VL

2 FR 2 FR

11+3

64+5

64 + 5

11 + 3

3 + 1 5 + 1

2 + 2

75 + 8

BRUSSELSE REGERING


8. De Brusselse structuren 8. De Brusselse structuren vanaf 13/06/2004vanaf 13/06/2004

(Gewest en (Gewest en Gemeenschapscommissie)Gemeenschapscommissie)1

VOORZITTER

VOORZITTER

Ver. College


Ver. Verg. v/d GGC

Taalgroep (raad) VGC

College v/d VGC

Vlaamse regering

2 VL 1 VL

2 FR 2 FR

72173 + 1 5 + 1

2 + 2

17 + 72

17 + 72

89


verordeningen

BRUSSELSE HOOFDSTEDELIJKE RAAD

BRUSSELSE REGERING

Verordeningen + decreten


9. De toekomst9. De toekomst

Splitsing BRUSSEL-HALLE-VILVOORDESplitsing BRUSSEL-HALLE-VILVOORDE

een evidentie van het gekozen systeemeen evidentie van het gekozen systeem

Het ontstaan van een BRUSSELSE GEMEENSCHAPHet ontstaan van een BRUSSELSE GEMEENSCHAP

Verliezen de Waalse regionalisten aan invloed ?Verliezen de Waalse regionalisten aan invloed ?

FEDERALISME - CONFEDERALISME - SPLITSINGFEDERALISME - CONFEDERALISME - SPLITSING


Het Federale niveauHet Federale niveau

KAMERKAMER SENAASENAATT

150 rechtsree

ks verkozen

en

40 rechtsreeks verkozenen 25N + 15F

21 gemeenschapssenatoren 10N + 10F + 1D

kiezen samen 10 gecoöpteerden 6N +4F

FEDERALE REGERINGFEDERALE REGERING

Maximum 15 ministers en staatssecretarissen

Totaal 71 + koningskinderen


Het Federale België en zijn Het Federale België en zijn parlementen parlementen (na de eerste (na de eerste

rechtstreekse verkiezing)rechtstreekse verkiezing)

VLAAMSE VLAAMSE RAADRAAD

•118 rechtstreeks verkozenen

• 6 Vlamingen uit Brussel (rechtstreeks

verkozen)

124

VLAAMSE VLAAMSE REGERINGREGERING

Maximum 11 ministers

FRANSE FRANSE GEMEENSCHAGEMEENSCHA

PS-RAADPS-RAAD


• 19 Franstaligen

uit Brussel (via verkiezingen

BHR)

94

FRANSE FRANSE GEMEENSCHAPGEMEENSCHAP

S-REGERINGS-REGERING

Maximum 4 ministers

WAALSE WAALSE GEWESTRAAGEWESTRAA

DD


75

WAALSE WAALSE REGERINGREGERING

Maximum 7 ministers

DUITSTALIGE DUITSTALIGE GEMEENSCHAGEMEENSCHA

PS-RAADPS-RAAD


25

DUITSTALIGE DUITSTALIGE GEMEENSCHAGEMEENSCHAPS-REGERINGPS-REGERING

3 ministers

Door het bos de bomen zien … België / Brussel institutioneel Guy Devroede.

Documents

Transcript of Door het bos de bomen zien … België / Brussel institutioneel Guy Devroede.