Doel van de opdracht is om op twee locaties in kaart te brengen welke technieken zijn gebruikt bij het afdrukken van fotowerk. Het betreft FOAM (Fotografiemuseum Amsterdam) en het Rijksmuseum. Daarbij wordt gekeken voor welke wijze van exposeren er is gekozen en of er een duidelijke reden is voor betreffende keuze.

FOAM

In FOAM staan op de begeleidende teksten bij de werken in de expositiezalen niet vermeld wat voor

druktechniek is toegepast. Gelukkig is er op de bovenste verdieping van het museum een verkoopexpositie

waarbij dit wel het geval is. Bij navraag bij de aanwezige medewerker van FOAM welke overwegingen er

spelen bij de expositiekeuze luidt het antwoord dat de wensen van de kunstenaar bepalend zijn.

Titel Still Life with Pitcher and Apples Titel Mapping 10

Vervaardiger Daniel Gordon Vervaardiger Kim Boske

Datering 2013 Datering 2009

Techniek C – print Techniek C-print Afmetingen 60 x 48 cm Afmetingen 40 x 60 cm

C-Print of C-Type Print is het resultaat van chromogene druk (RA-4 procedé). Kodak introduceerde in de jaren 1950 een chromogeen papier met de naam Type-C, maar liet die merknaam na enige jaren los. De terminologie is echter in de fotowereld blijven hangen en afdrukken die gemaakt zijn met het RA-4 procedé worden nog altijd C-Prints of C-Type Prints genoemd. Het eerste commerciële chromogene drukproces werd in januari 1942 door Kodak geïntroduceerd (Kodacolor). Hiermee kunnen full colour fotografische prints worden gemaakt met behulp van het chromogeen procedé. Het origineel kan een negatief, een dia of een digitale foto zijn. Chromogene drukken zijn opgebouwd uit drie lagen - cyaan, magenta en geel - die samen de kleurendruk vormen. Het lichtgevoelige materiaal in elke laag is een emulsie gelijk aan die in zwart-witfoto’s, maar in elke laag zit een zogenaamde kleurkoppelaar (verschillend voor elk van de drie lagen). Als het papier in de ontwikkelaar gaat ontstaat er een chemische reactie met de emulsie, maar ook met de daarin aanwezige kleurkoppelaars op die plekken waar de emulsie belicht is en zilveroxide heeft gevormd. Het procedé staat vandaag de dag bekend als RA-4. Beide werken zijn op een dunne aluminium plaat geplakt, daaromheen een houten lijst, geen glas. Alleen van het werk van Boske, ‘Mapping 10’ heb ik weten te achterhalen (info medewerker Foam) dat de kunstenaar perse geen glas wilde. E.a. zou te maken hebben dat haar werk is opgebouwd uit verschillende foto opnames over elkaar, die telkens steeds iets verschillen. Een extra ‘laag’ in de vorm van glas vond Boske niet mooi.

Titel Pride

Vervaardiger Marnix Goossens Datering 2010

Techniek Inkjet print (Epson Archival pigment print) op Ilford Golf Fibre papier Afmetingen 37.5 x 45 cm (afmeting foto 32.5 x 40 cm)

Het werk is met behulp van een Inkjet printer afgedrukt op Ilford Gold Fibre Silk dit papier heeft een barietlaag (barium sulfaat) onder de laag waarop de inkt van de printer wordt gespoten, waarvan het effect hetzelfde zou zijn als de barietlaag (optische witmaker) bij traditionele ontwikkelpapieren. De gebruikte inkten (Epson Archival pigment) zijn inkten met fijne partikels pigment die, volgens Epson, hun kleurechtheid behouden tot ca. 100 jaar. De print is op een papieren of kartonnen drager geplakt en ingelijst achter glas; tussen glas en werk is een kleine 2 cm afstand.

Titel Sonny Boy

Vervaardiger Raimond Wouda

Datering 2010

Techniek Pigment print Afmetingen 48 x 60 cm Met een Pigmentdruk wordt vaak een inkjetprint op aquarelpapier bedoeld, waarbij de inkten van de printer partikels pigment bevatten, maar de term wordt meer algemeen gebruikt voor alle fotografische procédés waarbij het beeld gevormd wordt door pigmenten. Geplakt op een plaat aluminium, geen glas, houten lijst.

Titel The Kozakov Children in Nikolskoye Titel Vera Kozakov in Folk Dress

Vervaardiger Piotr Ivanovich Vedenisov Vervaardiger Piotr Ivanovich Vedenisov

Datering 1910 Datering 1910

Techniek Fine Art print op barietpapier Techniek Fine Art print op barietpapier Afmetingen 12 x 16 cm Afmetingen 16 x 12 cm “Authorized, titled, dated and numbered on a certificate by Multimedia Art Museum, Moscow/ Moscow House of Photography Museum”

Het vervaardigen van een Fine Art Print, ook wel giclée genoemd, kan van een digitale foto of een ander werk dat eerst gedigitaliseerd is. Het is een in de Verenigde Staten ontwikkelde druktechniek met behulp van een inkjetprinter met piëzo-printkoptechnologie en acht hoogwaardige tinkten op basis van echte pigmenten. De term giclée is afgeleid van het Franse werkwoord "gicler", dat stralen of vernevelen betekent. In deze techniek wordt gebruikgemaakt van ononderbroken inktstralen die verschillende kleurlagen op het papier aanbrengen. De techniek wordt vooral gebruikt om reproducties van kunstwerken te maken. Kunstenaar Jack Duganne gaf in 1991 de naam giclée aan dit nieuwe drukprocedé. Door het gebruik van echte pigmenten zou een kleurechtheid worden verkregen van tenminste 30 jaar (achter glas zou het zelfs gaan over een periode van 60-100 jaar).

Barietpapier heeft een coating met bariumsulfaat als optische witmaker. Hierdoor wordt een betere toonschaal verkregen en de structuur van het barietlaagje maakt het mogelijk een foto meer diepte te geven.

Beide werken zijn ingelijst in passe-partout achter glas. De keuze om hier de werkjes achter glas in te lijsten zou kunnen zijn om de levensduur van de prints te verlengen. Immers Fine Art Prints behouden hun kleurechtheid twee keer zo lang indien achter glas. De keuze van het inlijsten ligt hier ook bij Foam zelf die met toestemming van de musea in Moskou de prints in een gelimiteerde oplage mogen verkopen.

Titel Jungbauern (Young Farmers)

Vervaardiger August Sander

Datering 1914

Techniek Inkjet Print (Epson Ultra Chrome K3 print) op Ilford Galerie Gold Fibre Silk papier Afmetingen 26 x 18 cm

Authorized, titled, dated and numbered on a certificate - Die Photographische Sammlung/SK Stiftung Kultur The image stems from a modern print produced on the basis of Sander's original large-format glass plate negative, authorized by the photographer's grandson and long-standing executor of his estate Gerd Sander, and was processes by Jean-Luc Differdange, SK Stiftung Kultur's photographer specialized in the development of August Sander modern prints.

Epson Ultra Chrome K3 print = afdruk met 8 inkten op basis van pigmenten, krasbestendig en, volgens Epson, kleurecht tot 100 jaar. In plaats van de gebruikelijke 4-kleurenset (Cyaan, Magenta, Geel en Zwart) worden acht inkten gebruikt:

C = Cyaan Y = Yellow Lc = Light Cyaan K = Black M = Magenta LK = Light Black Lm = Light Magenta LLK = Light Light Black

Interessant is de keuze voor een multi-colour-ink systeem voor het afdrukken van een zwart-witfoto. Ilford Gold Fibre Silk is papier met een barietlaagje (voor een betere toonschaal en meer diepte) Het werk is ingelijst in passe-partout achter glas. De keuze om hier de werkjes achter glas in te lijsten zou dezelfde kunnen zijn als bij de hierboven genoemde Fine Art Prints (verlenging levensduur). Ook hier heeft Foam namelijk zelf vrije keuze wat betreft het inlijsten.

RIJKSMUSEUM

Met de tentoonstelling ‘Modern Times - Photography in the 20th Century’ treedt het Rijksmuseum voor het eerst naar buiten met fotografie die het de afgelopen tien jaar heeft verzameld. De collectie is inmiddels uitgegroeid tot een internationaal toonaangevende verzameling die gekenmerkt wordt door de grote hoeveelheid vintage afdrukken. Vaak gaat het om unieke exemplaren waarvan maar één of een handvol originele afdrukken bekend is. Des te meer reden dat veel werken achter glas zijn ingelijst waarbij een goed passend passe-partout ervoor zorgt dat het ingelijste werk nooit direct contact maakt met het glas. Voor de achter glas ingelijste werken is op de tentoonstelling gekozen voor simpele, strakke lijsten van hout. Geen profielen, het hout is naturel gehouden of zwart geschilderd.

Titel Fotoalbum - Familie-album met 88 foto's Vervaardiger Christiaan Otto Roelofs (toegeschreven aan)

Datering 1900 - 1930

Objectnummer RP-F-F01152 Een picknick met broodjes op het gras, een gekke stunt in de achtertuin of oefeningen in de gymzaal. Medisch student Roelofs was er met zijn handcamera altijd bij om het leven van zijn ouders, broers en zussen en zijn vriendin Charlotte, die ook voor arts studeerde, vast te leggen. De fotografie van rond 1900 hield een grote belofte in: ze leverde snapshots direct uit het leven gegrepen.

Uiteraard is er hier geen mogelijkheid de ingeplakte foto’s beter te beschermen (zuurvrij materiaal etc.) aangezien het album inclusief de foto’s als één object beschouwd moet worden. Het foto-album ligt opengeslagen (ondersteuning aan weerskanten om doorhangen en beschadiging aan de rug te voorkomen) in een afgesloten tafelvitrine.

Daglichtpapieren - Van 1839 tot ca. 1950. Een groep fotopapieren die door middel van daglicht belicht dienden te worden. Daglicht werkt sterk op de lichtgevoelige laag in en was daarom het meest geschikt als lichtbron voor deze groep laaggevoelige papieren. De belichting vond altijd plaats in contact met het negatief: vergroten zou de toch al lange belichtingstijd (enige minuten tot meer dan een uur) nog langer maken. In tegenstelling tot de ontwikkelpapieren, waar het beeld pas na ontwikkeling zichtbaar wordt, ontstaat bij de zilverhoudende daglichtpapieren het beeld tijdens de belichting. Daarom spreekt men ook wel van voluitdrukkende papieren.

Titel(s) Koolmees eet uit de hand. Wunderbare Aufnahme Kohlmeise auf der Hand eines Gartenbaulehrlings woraus Sie Futter entnimmt (titel op object)

Vervaardiger Richard Tepe (vermeld op object)

Datering ca. 1915

Techniek daglichtcollodiumzilverdruk Afmetingen h 116 mm × b 164 mm

Objectnummer RP-F-2005-107-103

Daglichtcollodiumzilverdruk - Afdruk op daglichtpapier, waarvan het bindmiddel voor de emulsie met de lichtgevoelige zilverzouten (zilverchloride) collodium is, een transparante stof vervaardigd uit schietkatoen, ether en alcohol. Bij amateurs lange tijd zeer geliefd vanwege de lage prijs en eenvoudige verwerking. Zilverchloride collodium papier is vooral bekend onder de naam celloïdinepapier, in Amerika ook wel Aristopapier genoemd. Rond 1895 zeer populair bij vakfotografen, vooral voor portretten; bij amateurs tot aan de Tweede Wereldoorlog in gebruik. De beeldtint is, zoals bij vele daglichtpapieren, geelbruin, doch meestal kleurde men met goud om tot sepia of zelfs paars. Om het amateurs nog gemakkelijker te maken, kon men een goudverbinding in de emulsie meegieten, zodat de omkleuring achterwege kon blijven (zelftintendcelloïdinepapier). Matte celloïdinepapieren lieten zich ook met goud en platina omkleuren, wat een fraaie, zeer houdbare, neutraal zwarte druk opleverde.

Het werk is in passe-partout ingelijst achter glas.

Titel(s) De daken van Pyongyang - Gezicht op de daken van eenvoudige, dicht op elkaar gebouwde huizen, Pyongyang, Noord-Korea Vervaardiger Jan Adriani (toegeschreven aan)

Datering 1907

Techniek daglichtgelatinezilverdruk Afmetingen h 99 mm × b 128 mm

Objectnummer RP-F-2000-9-51

Deze beelden komen uit de nalatenschap van de Utrechtse diaken Jan Adriani. Hij maakte ze op een zendingsreis die hij samen met zijn vrouw, kunstenares Elizabeth Adriani-Hovy, in 1907 ondernam. De tocht voer langs Japan, China en andere landen in Azië. Tijdens het wachten op zijn afspraak met de consul in Pyongyang ontstonden deze fascinerende, pittoreske, foto’s.

Daglichtgelatinezilverdruk - Vanaf 1882, afdruk op daglichtpapier, waarvan het bindmiddel voor de emulsie met de lichtgevoelige zilverzouten (zilverchloride) gelatine is, een eiwitproduct gewonnen uit collageen (een eiwit dat voorkomt in het bindweefsel van o.a. huid, botten en kraakbeen van zoogdieren). Het werk is in passe-partout ingelijst achter glas.

Titel(s) Krantenverkoper Titel(s) Italiaanse immigrante

Vervaardiger Lewis Wickes Hine Vervaardiger Lewis Wickes Hine

(vermeld op object) Datering 1910 en/of ca. 1925

Datering 1909 Techniek ontwikkelgelatinezilverdruk

Techniek ontwikkelgelatinezilverdruk Afmetingen h 242 mm × b 193 mm Afmetingen h 114 mm × b 160 mm Objectnummer RP-F-2011-72

Objectnummer RP-F-2007-326

Hine portretteerde de Europese immigranten die aan het begin van de 20ste eeuw naar Amerika kwamen. Het leven in een grote stad waar honderdduizenden een middel van bestaan zochten, was zwaar. Italiaanse vrouwen werkten in ‘sweatshops’, naaiateliers waar ze zwaar werden uitgebuit. Zelfs kinderen zoals dit blootvoetse krantenverkopertje, werden er op uitgestuurd om geld te verdienen.

Ontwikkelgelatinezilverdruk - Vanaf ca. 1881; gaslichtpapier of zilverchloride gelatine ontwikkelpapier, waarvan het bindmiddel voor de emulsie met de lichtgevoelige zilverzouten (zilverchloride) gelatine is, een eiwitproduct gewonnen uit collageen (een eiwit dat voorkomt in het bindweefsel van o.a. huid, botten en kraakbeen van zoogdieren). Dit papier was gevoeliger dan de daglichtpapieren, zodat men bij kunstlicht (bijv. gaslicht) kon belichten. Voor vergrotingen was het echter nog niet gevoelig genoeg (de belichting vond altijd plaats in contact met het negatief). In tegenstelling tot de daglichtpapieren moest het na belichting wel in de ontwikkelaar. Dit kon in het schemerduister gebeuren. Omdat er geen doka nodig was en men niet afhankelijk was van daglicht, is dit papier lange tijd (tot ca. 1940) bij amateurs in gebruik geweest. De tint is warm- tot koelzwart, in tegenstelling tot de daglichtpapieren, die overwegend bruin van tint zijn. Beide werken zijn geplakt op Japans papier en in passe-partout ingelijst achter glas.

Titel(s) Calais, Frankrijk, Onderkomen van een vluchteling in Calais - Shelter (serietitel) Vervaardiger Henk Wildschut

Datering jan-2006 Techniek chromogene druk Afmetingen h 800 mm × b 1000 mm

Objectnummer(s) RP-F-2013-140, RP-F-2013-137, RP-F-2013-144, RP-F-2013-143

Met zorg is de tandenborstel tegen het dak gestoken, zijn de kleren opgehangen en is het bed opgemaakt. Vluchtelingen hebben hier echt een huisje gemaakt. Ze proberen vanuit Calais Engeland binnen te komen voor een beter bestaan. Maar ieder moment kan het afgelopen zijn: ze reizen verder of worden opgepakt. Hun veelkleurige hutten staan niet in woontijdschriften of kranten. Wildschut fotografeerde iets wat meestal ongezien blijft.

Chromogene druk of print - Het eerste commerciële chromogene drukproces werd in januari 1942 door Kodak geïntroduceerd (Kodacolor). Hiermee kunnen full colour fotografische prints worden gemaakt met behulp van het chromogeen procedé. Het origineel kan een negatief, een dia of een digitale foto zijn. Chromogene drukken zijn opgebouwd uit drie lagen - cyaan, magenta en geel - die samen de kleurendruk vormen. Het lichtgevoelige materiaal in elke laag is een emulsie gelijk aan die in zwart-witfoto’s, maar in elke laag zit een zogenaamde kleurkoppelaar (verschillend voor elk van de drie lagen). Als het papier in de ontwikkelaar gaat ontstaat er een chemische reactie met de emulsie, maar ook met de daarin aanwezige kleurkoppelaars op die plekken waar de emulsie belicht is en zilveroxide heeft gevormd. Het procedé staat vandaag de dag bekend als RA-4. Afdrukken die gemaakt zijn met het RA-4 procedé worden ook wel C-Prints of C-Type Prints genoemd. De werken zijn op een dunne aluminium plaat geplakt, daaromheen een houten lijst, geen glas.

Titel(s) Métal (Eiffeltoren, Parijs?) (pl. 11) - Métal (serietitel) Vervaardiger Germaine Krull (uitgever: A. Calavas)

Datering ca. 1927 - ca. 1928

Techniek lichtdruk Afmetingen h 288 mm × b 224 mm

Objectnummer RP-F-2004-264-11

Studies van metalen objecten in Amsterdam, Rotterdam, Parijs en Marseille 48 lichtdrukken, ca. 1927-1928

In de haven van Rotterdam kwam Krull op het idee. Lopend tussen de oceaanstomers, kranen, bruggen en kabels zoomde ze in en zag ze elke keer iets anders. Ze werd getroffen door een boeiend spel van lijnen en silhouetten, en overal ijzer. Het ontwerp was nieuw en sterk, het oog van de lens altijd zakelijk. Krull wisselde haar perspectief telkens en maakte tientallen fascinerende foto’s van robuust metaal. Ze ontdekte schoonheid in het lelijke.

Lichtdruk - De lichtdruk is een fotomechanisch procédé waarbij de drukvorm bestaat uit een laag gelatine op een dikke glasplaat. Het principe van deze methode (dat eigenlijk al in 1855 was) berust op de eigenschap van lichtgevoelig gemaakte gelatine om na belichting onder een halftoonnegatief en spoelen in koud water verschillende hoeveelheden inkt aan te kunnen nemen. De lichtdruk werd vanaf 1870 op grote schaal toegepast, voornamelijk voor kunstreproducties en prentbriefkaarten. Momenteel wordt deze techniek nog maar door enkele firma's bedreven. De afdrukken zijn op een papieren of kartonnen drager geplakt en ingelijst achter glas; tussen glas en werk is een kleine 1,5 cm afstand.

Titel Bahia

Vervaardiger Aaron Siskind

Datering 1984

Techniek zilverkleurbleekdruk (Cibachrome) Afmetingen RP-F-2013-121: h 258 mm × b 260 mm RP-F-2013-123: h 254 mm × b 255 mm Objectnummer(s) RP-F-2013-121, RP-F-2013-123

Siskind is vooral bekend om zijn abstracties in zwartwit. Vaak koos hij afbladderende verf, verweerde affiches en vegen verf op muren als onderwerp. Hij abstraheerde het beeld door de vormen te isoleren. Een enkele keer werkte hij in kleur. Deze opgestapelde barkrukken fotografeerde hij in 1984 in Bahia, Brazilië.

Zilverkleurbleekdruk – Ook wel Ilfochrome/Cibachrome genaamd, was de enige methode om handmatig afdrukken van diafilms te maken. Het is een direct-positief (positief naar positief), chromolitisch procedé. De kleurstoffen geel, magenta en cyaan zijn in verschillende laagjes (13 laagjes) ingebed in wit, niet-doorschijnend papier op polyesterbasis. Deze laagjes zijn dusdanig gevoelig dat ze in de ontwikkelfase doorzichtig worden op die plekken waar ze geraakt zijn door het licht van de juiste frequentie; het laagje wordt hier dus afgebroken (weggebleekt) waardoor de ingesloten kleur zichtbaar wordt. Beide werken zijn in passe-partout ingelijst achter glas.

Titel(s) Drijfhout - Driftwood (titel op object)

Vervaardiger Paul Strand (eigenhandig gesigneerd)

Datering 1927 - 1928

Techniek platinadruk Afmetingen h 250 mm × b 190 mm

Objectnummer RP-F-2014-51

Eind jaren 20 legde Strand zich toe op stillevens van boomwortels. Hij was een aanhanger van straight photography: eerlijke fotografie van eenvoudige onderwerpen, zonder opsmuk. Hij werkte met een technische camera en op grote negatieven. Dat maakt zijn natuurstudies haarscherp. De afdruk op het platinapapier versterkt de fijne aftekening van de kleine details, en de compacte compositie maakt de foto nog krachtiger.

Platinadruk - Vanaf 1873; op de lichtgevoeligheid van ijzerzouten gebaseerd contactpapier. Door warme ontwikkeling verkrijgt het beeld een bruine kleur. De matte zwarte tint en fraaie toonschaal, vooral in de middenpartijen, maken dit papier aantrekkelijk voor kunstzinnige toepassingen. De houdbaarheid is uitstekend. Na 1878 wist men door koude ontwikkeling een neutraal zwarte kleur te bereiken. Het papier zelfwas pas vanaf ca. 1880 te verkrijgen en verdween door de sterke prijsstijging van het platina na de Eerste Wereldoorlog rond 1935 van de markt. Tegenwoordig weer incidenteel gebruikt voor creatieve doeleinden. Het werk in (ouder/eerder?) passe-partout is nogmaals in een passé-partout gezet, het geheel ingelijst achter glas.

Titel Untitled, uit de Louisiana Project serie - Untitled, from the Louisiana Project

Vervaardiger William Eggleston

Datering 1980

Techniek dye transfer procedé Afmetingen h 300 mm × b 450 mm

Objectnummer RP-F-2013-44

Wie het werk van William Eggleston kent, zal misschien verbaasd zijn dat hij tot zoveel ingetogenheid in staat was als op deze foto. Toen het Museum of Modern Art in 1976 kleurenfoto’s van hem tentoonstelde, werd er gesproken over ‘de meest gehate (fotografie)tentoonstelling van het jaar’ vanwege Egglestons vloekende combinaties van felle kleuren. Hier beperkte hij zich tot eenvoudige vormen en een klein aantal kleuren.

The Dye Transfer Process - Eén van de oudste (en door sommigen beschouwd als de mooiste) kleurenfotoprocedés. Uitgevonden in de jaren 1930. Het is een tijdrovend, duur en ingewikkeld procedé waarbij voor één kleurenfoto telkens drie opnamen worden gemaakt, telkens met een ander kleurfilter: rood, groen en blauw. Met de negatieven worden zogenaamde matrix vellen gemaakt die op de belichte gedeeltes gevoelig worden voor het opnemen van resp. de kleurstoffen cyaan, magenta en geel. Deze vellen zijn net zo groot als de uiteindelijke afdruk, die wordt verkregen door de drie matrixvellen één voor één op het papier af te drukken. Kodak stopte in 1993 met het maken van materiaal voor dit procedé.

Het werk is in passe-partout ingelijst achter glas.

Titel Straatgezicht in New York - Old and New New York (titel op object)

Vervaardiger Alfred Stieglitz (vermeld op object)

Datering 1910

Techniek heliogravure Afmetingen h 203 mm × b 158 mm

Objectnummer RP-F-2005-107-224

Onvermoeibaar streed Alfred Stieglitz jarenlang voor de erkenning van de fotografie als kunstvorm. Tussen 1903 en 1917 publiceerde hij het tijdschrift Camera Work, waarin hij foto’s op de mooist denkbare manier reproduceerde. In nummer 36, dat in 1911 verscheen, plaatste hij een aantal van zijn eigen New York-foto’s. Deze foto brengt het contrast in beeld tussen oud- en nieuwbouw, geschiedenis en het snel veranderende heden.

Heliogravure - Vanaf 1879. Bij dit fotomechanische procedé wordt een diapositief belicht op pigmentpapier. Het belichte pigmentpapier wordt vervolgens overgedragen op een koperplaat waarop uiterst fijn asfaltpoeder is aangebracht. Na ontwikkeling wordt de koperplaat geëtst in ijzerchloride, waarbij het gelatinereliëf optreedt als een zuurinwerkingsvertragende laag. De dunste gedeelten van het reliëf worden het eerst door het ijzerchloride doordrongen, de dikkere gedeelten later. Hierdoor ontstaan in de koperplaat tussen de asfaltkorreltjes uiterst fijne putjes van verschillende diepte, die bij het drukken (op een gewone etspers) de verschillende grijswaarden opleveren. De heliogravure werd van 1880 tot ca. 1920 veelvuldig gebruikt voor luxe kunstreproducties, en was ook enige tijd zeer populair bij de kunstfotografen rond 1900. Het werk is in passe-partout ingelijst achter glas.

Titel Kraag van gaas of tule - Fotogram van een fragment van een blouse met

kraag en deel van voorpand, met een stukje tule of gaas erop bevestigd

Vervaardiger anoniem

Datering ca. 1900

Techniek cyanotypie / tuledoorstopwerk / tuleborduurwerk Objectnummer RP-F-2012-118-19

Dit fotogram van een kraag is waarschijnlijk afkomstig uit een modellenboek, waarin een fabrikant of verkoper voorbeelden liet zien van kant, gaas of tule. Het was goedkoper een fotografische afbeelding te maken dan stukken kant, gaas of tule te verknippen en als voorbeelden te gebruiken van wat leverbaar was. Vaak zijn er kleine stukken uit het materiaal genomen, maar deze complete kraag vormt een vervreemdend stilleven.

Cyanotypie - Ontdekt in 1842, is een vorm van fotograferen zonder camera (fotogram), waarbij na ontwikkeling een cyaanblauwe afdruk ontstaat. Het proces gebruikt twee chemicaliën (Ammoniumijzercitraat en Kaliumhexacyanoferraat-3) die blootgesteld aan sterk licht veranderden in Pruisisch blauw; na spoeling met water blijft er een stabiele en kenmerkende blauwe kleur achter, waarop de afbeelding in witte lijnen is weergegeven. Gedurende bijna een eeuw was cyanotypie de enige simpele en goedkope manier om tekeningen in meervoud te maken. De techniek werd dan ook meteen gebruikt in de industrie, speciaal voor bouwplannen op groot formaat voor machines, zoals locomotieven en voor architectonische bouwwerken. Dit gebruik van cyanotypie staat bekend als blauwdruk. Het werk is in passe-partout ingelijst achter glas.