1

Doctoreren

2009

ww

w.U

Gen

t.be

2

5 Formele aspecten 5 Het doctoraat Componenten De taal van het proefschrift Toelatingsvoorwaarden Inschrijving 8 De predoctorale opleiding 11 De vakgebieDen 14 De begeleiDing 14 begeleiding van doctorandi De promotor De doctoraatsbegeleidingscommissie (DBC) De onderzoeksgroep De Doctoral Schools De doctoraatsopleiding Haal meer uit je doctoraat Het gezamenlijk doctoraat 21 Het Financiële aspect 21 essentieel Broodnodig De rol van studieresultaten Financieringsbronnen De afdeling Onderzoekscoördinatie van de Universiteit Gent 23 toelichting bij de verschillende financieringsmogelijkheden Assistentenmandaten-bezoldigd assistent Persoonsgebonden doctoraatsprojecten Aanstelling op een onderzoeksproject Andere aanstellingen Je betaalt alles zelf 30 overzicht 31 sociale en fiscale aspecten 32 Werkingskredieten en aanvullende financiering 35 met een Doctorstitel geWapenD naar De arbeiDsmarkt 39 Doctoreren: concrete stappen 39 A. Je hebt een Belgisch masterdiploma 41 B. Je hebt geen Belgisch masterdiploma 42 addendum Nuttige adressen Nuttige websites Infosessies

Grafisch ontwerp: www.blauwepeer.be

Fotografie: Edelweiss

Opmaak: www.johnnybekaert.be

3

Doctoreren aan de Universiteit Gent

Creativiteit gezochtOp het vlak van onderzoek en wetenschappelijke dienstverlening heeft de Universiteit Gent een stevige reputatie opgebouwd. Er zijn aan onze universiteit een aanzienlijk aantal onderzoekscentra en laboratoria, verspreid over alle wetenschap-pelijke domeinen. Projecten in diverse disciplines vinden internationale weerklank en genieten wereldfaam.

De Universiteit Gent wil maximale kansen bieden voor de creatieve input van jonge onderzoekers. Een hoge graad van expertise en de gepaste omkadering zijn alvast aanwezig.

Voel je dan ook steeds welkom om het korps van wetenschappers aan onze univer-siteit te vervoegen.

Deze brochure is bedoeld als een uitnodiging en een eerste wegwijzer voor degenen die overwegen om aan de Universiteit Gent een doctoraat aan te vatten.

Je hebt je masterdiploma op zak. Je gaat op zoek naar een geschikte baan of je kiest voor een verdere studie. Voor alle afgestudeerden behoort ook doctoreren tot de mogelijk-heden; voor sommigen is dat meteen een gedroomde eerste baan.

Durf Denken: dat is het credo van de Universiteit Gent. Kritische en onafhanke-lijke breinen studeren, onderzoeken, werken aan de Universiteit Gent. Ieder jaar dragen we deze boodschap uit via een creatieve en onderscheidende campagne. Ieder jaar roepen we onszelf en de buitenwereld op om mee te durven denken.

5 Formele aspecten 5 Het doctoraat Componenten De taal van het proefschrift Toelatingsvoorwaarden Inschrijving 8 De predoctorale opleiding 11 De vakgebieDen 14 De begeleiDing 14 begeleiding van doctorandi De promotor De doctoraatsbegeleidingscommissie (DBC) De onderzoeksgroep De Doctoral Schools De doctoraatsopleiding Haal meer uit je doctoraat Het gezamenlijk doctoraat 21 Het Financiële aspect 21 essentieel Broodnodig De rol van studieresultaten Financieringsbronnen De afdeling Onderzoekscoördinatie van de Universiteit Gent 23 toelichting bij de verschillende financieringsmogelijkheden Assistentenmandaten-bezoldigd assistent Persoonsgebonden doctoraatsprojecten Aanstelling op een onderzoeksproject Andere aanstellingen Je betaalt alles zelf 30 overzicht 31 sociale en fiscale aspecten 32 Werkingskredieten en aanvullende financiering 35 met een Doctorstitel geWapenD naar De arbeiDsmarkt 39 Doctoreren: concrete stappen 39 A. Je hebt een Belgisch masterdiploma 41 B. Je hebt geen Belgisch masterdiploma 42 addendum Nuttige adressen Nuttige websites Infosessies

4

Uitsluitend voor bollebozen?Het voorbereiden en het schrijven van je masterscriptie of eindverhandeling was een proef die je met verve hebt doorstaan. Zelfstandig een stukje wetenschap ontsluieren, vind je een uitdaging. Je diepgaande interesse voor een bepaald vakgebied, gekoppeld aan een brede maatschappelijke belangstelling én de bereidheid om je een aantal jaren in te zetten voor vernieuwend wetenschappelijk onderzoek, zijn dé basisvoorwaarden om aan een doctoraat te beginnen.

Doordringen tot de kernDoctoreren is een doorgedreven vorm van wetenschappelijke specialisering. De doctorstitel kan je pas verkrijgen na een intensieve periode (meerdere jaren) van zelfstandige studie en wetenschappelijk onderzoek over een bepaald onderwerp, onder begeleiding van een promotor. In die periode dring je door tot de kern van fundamentele of concrete vraagstukken binnen je vakgebied, met de bedoeling hieraan een originele bijdrage te leveren. Het eindresultaat van dit onderzoek schrijf je neer in een proefschrift, dat je voor een jury verdedigt. Wie dit succesvol doet, mag de titel dragen van ‘doctor’. Kritische reflectie, creativiteit en doorzetting vormen de middelen, een originele bijdrage aan de wetenschap is het doel; de doctorstitel tenslotte, de kroon op het werk.

team-workDoctoreren gebeurt in zeer nauw overleg met je faculteit, vakgroep en promotor. In sommige vakgroepen kom je terecht in een onderzoeksgroep waarin je eigen onderzoek een duidelijke plaats krijgt. Ongeacht de grootte van het team ga je steeds in contact treden met onderzoekers die reeds werk hebben verzet op jouw domein of gelijkaardig onderzoek verrichten en… dankzij het internet kan dat wereldwijd. Ook het contact met andere onderzoekers in je faculteit en in je Doctoral School is belangrijk. Je wisselt informatie uit, pleegt overleg, rapporteert tussentijds en je tilt jezelf geleidelijk aan op een hoger wetenschappelijk niveau.

Jobs in research, industrie, dienstverlening, ,… Het diploma van ‘doctor’ is de hoogste graad die je in Vlaanderen aan de univer-siteit kan behalen. Wie ervoor openstaat, krijgt tijdens deze creatieve wetenschap-pelijke periode ruime kansen om een aantal pijlen op de boog te verzamelen, nuttig met het oog op de instap op de arbeidsmarkt.Een doctoraatstitel wordt o.m. op prijs gesteld omdat het diploma blijk geeft van ervaring in het ‘zelfstandig’ verrichten van wetenschappelijk onderzoek. Het behalen van een doctoraat kan een aanloop vormen tot bepaalde researchfuncties of een carrière in het bedrijfsleven, niet in het minst omwille van de internationale ervaring die de doctoraatsstudent heeft opgebouwd.

academische carrièreDe titel van doctor is een voorwaarde voor wie een academische carrière binnen de universiteit of een andere wetenschappelijke instelling ambieert. Wie wil doceren in de academische bachelor- en masteropleidingen, moet eveneens een doctorsdi-ploma kunnen voorleggen.

5

Formele aspectenOnderzoeksonderwerp, promotor en financiering blijken onontbeerlijke ingrediënten in de receptuur. Vele doctorandi volgen bovendien een doctoraatsopleiding. Het hele proces is ingebed in een aantal formele regels zoals toelatingsvoorwaarden, inschrij-vingsmodaliteiten, examenvorm enz.

We werpen eerst een blik op de formele aspecten van doctoreren.

Het doctoraat

Componenten >start van het doctoraatVóór je aan een doctoraat kan beginnen, is het belangrijk dat je je ideeën afbakent tot een degelijk onderzoeksvoorstel en een promotor zoekt die jou inhoudelijk het beste kan begeleiden. Vervolgens leg je je onderzoeksproject voor aan de faculteit. Je hebt haar toestemming nodig om je in te schrijven voor het doctoraat en de doctoraatsopleiding. Deze beide inschrijvingen gebeuren sinds het opstarten van de Doctoral Schools automatisch samen.

Het studiewerkGedurende een aantal jaren leg je je intensief toe op een afgebakend onderwerp binnen een vakgebied met als grote doel een originele bijdrage te leveren aan de wetenschap. Dit onderzoekswerk impliceert niet enkel omstandig laboratorium- of veldwerk, uitvoerige studie van de vakliteratuur, het publiceren van wetenschappe-lijke artikels en het bijwonen van wetenschappelijke congressen, symposia, seminaries e.d., maar vooral heel wat denkwerk, kritische zin en inventiviteit. Je wordt geacht in staat te zijn dit allemaal zelfstandig te plannen, te organiseren en aan te pakken, weliswaar onder begeleiding van een promotor en met de onder-steuning van een Doctoral School (hierover verder meer).Dit studiewerk neemt een aantal jaren in beslag en vormt de voorbereiding op het eigenlijke doctoraatsexamen. Je kan ten vroegste twee jaar na het behalen van je basisdiploma een doctoraat behalen. De meeste doctoraatsstudenten doen er echter drie à zes jaar over.

Zoals in de inleiding wordt geschetst, gaat er een en ander aan vooraf eer je de titel van ’doctor’ opgespeld krijgt.

6

Het wetenschappelijk verslag / examenHet eindresultaat van je onderzoek verwoord je in een doctoraatsproefschrift. Dit is een uitgebreid wetenschappelijk verslag over de problematiek, de activiteiten en de onderzoeksresultaten betreffende je doctoraatsonderwerp. De verdere vereisten waaraan dit proefschrift moet voldoen, worden per faculteit bepaald.

Het doctoraatsproefschrift vormt het eerste deel van het doctoraatsexamen. Zodra je je proefschrift in het vereiste aantal exemplaren (afhankelijk van de faculteit) hebt ingediend, wordt er door de faculteit een examencommissie aangesteld en een leescommissie aangeduid. De examencommissie beoordeelt het proefschrift en de waarde van het onderzoek. Haar oordeel bepaalt of je, al dan niet na het aanbrengen van correcties in het proefschrift, wordt toegelaten tot het tweede gedeelte van het examen: de openbare mondelinge verdediging van het proefschrift.

De verdedigingHet is pas als het doctoraatsproefschrift door de faculteit is ‘aanvaard’ dat het tweede gedeelte van het examen kan volgen: de openbare mondelinge verdediging. Hierbij verdedig je voor de examenjury de werkwijze, de resultaten en eventueel de stellingen die in het proefschrift zijn geponeerd.

7

De doctoraatsverdediging is één van de grootste uitdagingen in de carrière van jonge onderzoekers. De verdediging is - ook al is het een echt ‘examen’ - een feestelijk moment, waarop je onderzoekswerk van de voorbije jaren de erkenning van een doctoraatstitel krijgt.

Tijdens de openbare verdediging krijg je de kans de kernideeën van je onderzoek uiteen te zetten voor een publiek van experts, collega’s, vrienden en familie. De verdediging duurt één à twee uur. De leden van de leescommissie leveren commentaar bij je werk en vragen waar nodig toelichting of verantwoording, maar ook het publiek kan vragen stellen. Onmiddellijk na de verdediging beraadslaagt de examencommissie over het examen en wordt het resultaat bekendgemaakt: geslaagd of niet geslaagd. Aan een doctoraat worden geen graden (onderscheiding, grote onderscheiding…) toegekend. Alleen wie effectief de titel van ‘doctor’ heeft behaald, mag deze titel ook voeren.

De universiteit volgt met belangstelling de resultaten van je onderzoek. Je wordt uitgenodigd om de resultaten mee te delen aan de afdeling Communicatie van de Universiteit Gent. De pers wordt regelmatig op de hoogte gebracht van het meest recente onderzoek; op die manier kan ook het brede publiek kennis maken met je onderzoeksbevindingen. De universiteit vraagt aan alle doctores om een gedrukt én een digitaal exemplaar van hun doctoraatsproefschrift en een Engelstalige samenvatting ter beschikking te stellen van de universiteitsbibliotheek.

Meer gegevens over de examenprocedure vind je in het ‘bijzonder examenreglement voor het doctoraat’, opgenomen in het Onderwijs- en Examenreglement.

Zie: www.UGent.be > over de UGent > reglementen en decreten > onderwijs ×> reglementen > onderwijs- en examenreglement. Ook in de aanvullende facultaire reglementen kunnen bepalingen over het doctoraatsexamen opge-nomen zijn. Zie facultaire websites: www.UGent.be > faculteiten. ×

De taal van het proefschrift >Het doctoraatsproefschrift wordt in het Nederlands of in het Engels opgesteld en ook de verdediging gebeurt in het Nederlands of in het Engels. De faculteit kan, na een gemotiveerde aanvraag van de doctorandus/a, toestaan dit deels of geheel in een andere taal te doen. Een samenvatting in het Nederlands is altijd vereist.

Het Engels is in de academische wereld veruit de belangrijkste taal in zowat alle vakgebieden. Zelfs als je je proefschrift in het Nederlands schrijft, is het van belang dat je je in het kader van je doctoraatsstudie goed leert uitdrukken in het Engels en dat je je eigen vakterminologie goed beheerst.

Meer informatie hierover vind je in het ‘bijzonder examen-reglement voor het doctoraat’ en in de aanvullende facultaire reglementen.

8

Toelatingsvoorwaarden >Als algemene toelatingsvoorwaarde voor de inschrijving voor het doctoraat en de doctoraatsopleiding geldt dat je in het bezit bent van een diploma van een master-opleiding (‘nieuwe structuur’) of een als gelijkwaardig beschouwd diploma uit de ‘oude structuur’:

een academisch tweedecyclusdiploma of masterdiploma (universiteit of hoge- ×school);een diploma van burgerlijk ingenieur polytechnicus of van licentiaat behaald ×aan de Koninklijke Militaire School.

In sommige gevallen vraagt het universiteitsbestuur om een bijkomend onderzoek, waarin gepeild wordt of je geschikt bent om in de betrokken discipline wetenschap-pelijk onderzoek uit te voeren en de resultaten ervan in een proefschrift neer te leggen. De faculteiten kunnen vrijstelling verlenen om aan deze bijkomende voorwaarden te voldoen. Bijkomende studies of andere relevante ervaring spelen hierbij een rol.

Ben je in het bezit van een buitenlands diploma, dan is het opleggen van bijko-mende voorwaarden, onder de vorm van een predoctorale opleiding, een vaak gebruikte procedure (hierover verder meer). Ben je niet in het bezit van een master-diploma, dan kan het universiteitsbestuur je toelaten tot de inschrijving voor een predoctorale opleiding, als voorbereiding op het eigenlijke doctoraatsonderzoek.

Inschrijving >De inschrijving voor het doctoraat omvat drie componenten: de eerste inschrijving, de jaarlijkse herinschrijving (een doctoraatsstudie loopt immers meestal over meerdere jaren) en de inschrijving voor het doctoraatsexamen.Voor je eerste inschrijving heb je vooraf van de faculteit de formele toelating nodig om te doctoreren.

Vervolgens moet je je bij de afdeling Studentenadministratie en Studieprogramma’s (alle adressen vind je op het einde van deze brochure) officieel laten inschrijven voor het lopend academiejaar (eerste inschrijving). Dit gebeurt meteen bij aanvang van het doctoraatsonderzoek. Voor studenten afkomstig uit een door de OESO erkend ontwikkelingsland is de inschrijving vóór 1 januari van het lopende acade-miejaar een absolute verplichting. Wie aangesteld wordt als assistent (AAP) moet binnen één jaar na aanstelling een doctoraatsonderwerp door de faculteitsraad laten goedkeuren en zich vervolgens formeel laten inschrijven als doctoraatsstudent.

In de daaropvolgende jaren van de voorbereiding van het doctoraatsproefschrift moet je je jaarlijks opnieuw inschrijven (herinschrijving). Dit is volledig gratis.

De (her)inschrijving is meer dan een formaliteit. Zowel de eerste inschrijving als de jaarlijkse herinschrijvingen zijn administratief belangrijk en verplicht. Zonder formele inschrijving heb je bovendien geen toegang tot het aantrekkelijke aanbod van de Doctoral Schools (hierover verder meer).

Voor de eigenlijke verdediging moet je je afzonderlijk inschrijven voor het doctoraat-sexamen. Dit kan je doen van zodra de examencommissie je proefschrift ontvan-kelijk heeft verklaard. Wie door nalatigheid het inschrijvingsgeld (nog) niet vereffend

9

heeft, mag het doctoraatsproefschrift niet verdedigen.

Aanvragen voor het doctoraat en de doctoraatsopleiding moeten gericht worden aan de Facultaire Studentenadministratie (FSA). De inschrijvingsformaliteiten daarentegen gebeuren op de afdeling Studentenadministratie en Studieprogramma’s.

De inschrijvingsbedragen en -formulieren vind je op: www.UGent.be > onderwijs en studie > inschrijving en administratie > inschrijven > formulieren, en > inschrijving en administratie > studiegeld.

Ben je in het bezit van een buitenlands diploma, dan moet je een specifieke procedure volgen. Informatie hierover (ook in het Engels) is verkrijgbaar op het Adviescentrum voor Studenten.

De predoctorale opleiding

Behaalde je je masterdiploma in het buitenland of ben je niet in het bezit van een masterdiploma, dan kan de verplichting opgelegd worden om een predoctorale opleiding te volgen vooraleer je aan je doctoraatsonderzoek mag beginnen.

Het studieprogramma van een predoctorale opleiding laat je o.m. toe om aan de noodzakelijke achtergrond te bouwen om aan wetenschappelijk onderzoek te doen. Het programma wordt georganiseerd als een specifieke vorm van postgraduaatsop-leiding. Je volgt een pakket opleidingsonderdelen en legt hierover examen af. Ben je geslaagd, dan krijg je een postgraduaatsgetuigschrift, op basis waarvan je tot het doctoraat kan worden toegelaten. In die zin kan de predoctorale opleiding beschouwd worden als een voorbereidende aanloop naar een doctoraat(sopleiding). De predoctorale opleiding wordt samengesteld in overleg met een mentor, aange-steld door de faculteit.

Ben je in het bezit van een einddiploma van een buitenlandse universiteit of gelijk-waardige instelling, dan bedraagt de studieomvang al naargelang van je voorop-leiding 60 of 120 studiepunten.

Ben je niet in het bezit van een masterdiploma, dan omvat de predoctorale opleiding minimum 20 studiepunten. Aan de hand van je individuele voortraject wordt een opleidingspakket samengesteld.

De faculteit kan op grond van eerder verworven competenties (EVC’s) of eerder verworven kennis (EVK’s) vrijstellingen verlenen van bepaalde onderdelen van het predoctorale programma.

De verplichting die vroeger gold voor hogeschool-afgestudeerden met een tweedecyclusdiploma om een predoctorale opleiding te volgen alvorens zich in te schrijven voor het doctoraat, is in het kader van het academiseringsproces van de hogescholen niet langer van kracht.

10

11

De vakgebiedenDoorgaans doctoreer je in het verlengde van je basisopleiding. Als licentiaat of master in de wiskunde bereid je je voor op een doctoraat in de wetenschappen: wiskunde; als licentiaat of master in de wijsbegeerte op een doctoraat in de wijs begeerte.

Het is ook mogelijk om een andere doctorstitel, al dan niet in een andere faculteit, te behalen. Zo is het perfect denkbaar dat je als master in de biotechnologie, doctor in de medische wetenschappen wordt. Je dient een aanvraag in bij de faculteit waar je wenst te doctoreren en op grond van de situering van het doctoraatsonderwerp wordt beslist welke doctorstitel zal worden uitgereikt.

Universiteiten kiezen autonoom welke doctorstitels ze uitreiken. Daardoor is het mogelijk om als houder van een diploma van master in de muziek en podium-kunsten behaald aan een hogeschool aan de Universiteit Gent te doctoreren in je eigen studiegebied ’Kunsten’, in plaats van - zoals vroeger - in het studiegebied ’Kunstwetenschappen’.

Aan de Universiteit Gent worden onderstaande doctorstitels uitgereikt:

Faculteit letteren en WijsbegeerteDoctor in de wijsbegeerte ×Doctor in de moraalwetenschappen ×Doctor in de moraalwetenschappen: morele begeleiding ×Doctor in de taalkunde ×Doctor in de letterkunde ×Doctor in de vertaalwetenschap ×Doctor in de taal - en letterkunde: latijn en grieks ×Doctor in de taal - en letterkunde: romaanse talen ×Doctor in de taal - en letterkunde: germaanse talen ×Doctor in de geschiedenis ×Doctor in de kunstwetenschappen ×Doctor in de archeologie ×Doctor in de vergelijkende cultuurwetenschap ×Doctor in de oosterse talen en culturen ×Doctor in de oost-europese talen en culturen ×Doctor in de afrikaanse talen en culturen ×

Men kan doctoreren in alle studiegebieden die binnen de academische basisopleidingen worden aangeboden.

12

Doctor in de kunsten: beeldende kunsten ×Doctor in de kunsten: audiovisuele kunsten ×Doctor in de kunsten: muziek ×Doctor in de kunsten: drama ×

Faculteit rechtsgeleerdheidDoctor in de rechten ×Doctor in het notariaat ×Doctor in de criminologische wetenschappen ×

Faculteit politieke en sociale WetenschappenDoctor in de politieke wetenschappen ×Doctor in de sociologie ×Doctor in de communicatiewetenschappen ×Doctor in de EU-studies ×

Faculteit psychologie en pedagogische WetenschappenDoctor in de psychologie ×Doctor in de pedagogische wetenschappen ×Doctor in het sociaal werk ×

Faculteit economie en bedrijfskunde Doctor in de economische wetenschappen ×Doctor in de toegepaste economische wetenschappen ×

Faculteit Wetenschappen

Doctor in de wetenschappen ×Doctor in de wetenschappen: wiskunde ×Doctor in de wetenschappen: fysica ×Doctor in de wetenschappen: informatica ×Doctor in de wetenschappen: chemie ×Doctor in de wetenschappen: biologie ×Doctor in de wetenschappen: geografie ×Doctor in de wetenschappen: geologie ×Doctor in de wetenschappen: geomatica en landmeetkunde ×Doctor in de wetenschappen: biochemie ×Doctor in de wetenschappen: biotechnologie ×Doctor in de wetenschappen; biochemie en biotechnologie ×Doctor in de wetenschappen: sterrenkunde ×Doctor in de statistische data-analyse ×

Faculteit ingenieurswetenschappenDoctor in de ingenieurswetenschappen ×Doctor in de ingenieurswetenschappen: bouwkunde ×Doctor in de ingenieurswetenschappen: scheepsbouwkunde ×Doctor in de ingenieurswetenschappen: chemische technologie ×Doctor in de ingenieurswetenschappen: toegepaste natuurkunde ×Doctor in de ingenieurswetenschappen: materiaalkunde ×Doctor in de ingenieurswetenschappen: textiel ×

13

Doctor in de ingenieurswetenschappen: elektrotechniek ×Doctor in de ingenieurswetenschappen: werktuigkunde-elektrotechniek ×Doctor in de ingenieurswetenschappen: computerwetenschappen ×Doctor in de ingenieurswetenschappen: architectuur ×Doctor in de ingenieurswetenschappen: maritieme techniek ×Doctor in de ingenieurswetenschappen: textielkunde ×Doctor in de ingenieurswetenschappen: fotonica ×Doctor in de ingenieurswetenschappen: biomedische ingenieurstechnieken ×Doctor in de ingenieurswetenschappen: bedrijfskundige systeemtechnieken en ×operationeel onderzoek

Faculteit bio-ingenieurswetenschappenDoctor in de toegepaste biologische wetenschappen ×Doctor in de toegepaste biologische wetenschappen: scheikunde ×Doctor in de toegepaste biologische wetenschappen: landbouwkunde ×Doctor in de toegepaste biologische wetenschappen: land- en bosbeheer ×Doctor in de toegepaste biologische wetenschappen: milieutechnologie ×Doctor in de toegepaste biologische wetenschappen: cel- en genbiotechnologie ×

Faculteit geneeskunde en gezondheidswetenschappenDoctor in de medische wetenschappen ×Doctor in de biomedische wetenschappen ×Doctor in de tandheelkunde ×Doctor in de sociale gezondheidswetenschappen: logopedie en audiologie ×Doctor in de sociale gezondheidswetenschappen: voedings- en dieetleer ×Doctor in de sociale gezondheidswetenschappen: medisch-sociale ×wetenschappe n Doctor in de motorische revalidatie en kinesitherapie ×Doctor in de lichamelijke opvoeding ×

Faculteit DiergeneeskundeDoctor in de diergeneeskundige wetenschappen ×

Faculteit Farmaceutische WetenschappenDoctor in de farmaceutische wetenschappen ×

14

De begeleiding

Begeleiding van doctorandi

De promotor >Centraal in de begeleiding van het doctoraatsonderzoek staat de promotor. Elke doctoraatsstudent heeft minstens één promotor die behoort tot het zelfstandig academisch personeel van de Universiteit Gent (en/of mandaathouder is van het FWO met een aanstelling van onbepaalde duur). De promotor wordt door de faculteit als dusdanig formeel aangeduid. In bepaalde gevallen stelt de faculteit meerdere promotoren aan. Dit is bv. het geval als je doctoraatsonderzoek in een faculteitsoverkoepelend of interdisciplinair domein wordt uitgevoerd. Indien je promotor niet behoort tot de faculteit waarin het onderzoeksdomein is gesitueerd, dan wordt het voorgestelde promotorschap ter goedkeuring aan de faculteitsraad voorgelegd.

Het is van groot belang een promotor te vinden die achter je onderzoek staat, met wie de gehele onderzoeksproblematiek bespreekbaar is en die je de nodige logis-tieke middelen ter beschikking stelt. Je promotor onderschrijft een engagement m.b.t. het toezien op het ‘vlot verloop’ van de doctoraatsstudie vanaf de formele aanvraag tot doctoreren tot en met het voordragen van het proefschrift bij de faculteit. Hij/zij zit tevens de eventuele doctoraatsbegeleidingscommissie voor. Het zoeken naar een passend onderzoeksonderwerp en de meest aangewezen promotor zijn moeilijk los van elkaar te zien; je vindt hierover meer elders in de brochure.

De doctoraatsbegeleidingscommissie (DBC) >Wanneer je tot het doctoraat en de doctoraatsopleiding wordt toegelaten, wordt in vele gevallen een doctoraatsbegeleidingscommissie (DBC) samengesteld. In een aantal faculteiten is dit zelfs verplicht. De DBC bestaat minstens uit je promotor en twee andere experts, waarvan minstens één van buiten je vakgroep. Ook externe deskundigen, of professoren verbonden aan een andere universiteit, kunnen dus lid zijn van de DBC.

Je DBC wordt doorheen je hele studie- en onderzoeksperiode minstens éénmaal per

Doctoreren aan de universiteit vraagt een grote individuele inzet: veel zelfstudie, veel zelfstandig werk, maar is verre van een solo-activiteit.

15

jaar gevraagd om je werk te evalueren en indien nodig suggesties te formuleren die kunnen leiden tot een wijziging of een nieuwe stimulans in de aanpak van je onderzoek. Jaarlijks breng je hiervoor verslag uit aan de DBC over de vorderingen van je doctoraatsonderzoek. Op deze manier word je gestimuleerd om regelmatig je onderzoeksproblematiek en -resultaten te verwoorden en word je geconfronteerd met andere visies en gezichtspunten over de uitwerking van je doctoraatsproject.Je DBC brengt op haar beurt verslag uit over de vordering van je onderzoek en desgevallend de doctoraatsopleiding.

Het voortgangsrapport is sinds de invoering van de Doctoral Schools verplicht. Het voortgangsrapport en het advies van de DBC hierover zijn belangrijke documenten. Een positieve tussentijdse evaluatie kan een voorwaarde zijn om het doctoraatson-derzoek verder te zetten. Om de belasting minimaal te houden, is het sjabloon van het voortgangsrapport zo flexibel mogelijk: wie een aanvraag voor een hernieuwing van een onderzoeksbeurs voorbereidt, heeft op die manier eigenlijk al het grootste werk voor een dergelijk rapport afgeleverd.

De onderzoeksgroep >In sommige vakgroepen word je opgenomen in een team - in omvang variërend van minder dan een handvol tot meer dan 20 personen- van beginnende en ervaren onderzoekers werkzaam in eenzelfde onderzoeksdomein. Het is niet ongebruikelijk dat er binnen dergelijke onderzoeksgroep geregeld bijeenkomsten zijn waarin elk de vorderingen in zijn of haar onderzoek naar voren brengt en er ruimte is voor vragen en voorstellen. Niet alleen worden onderzoekservaringen uitgewisseld; als jonge doctorandus/a leer je hier ook om te presenteren en te rapporteren. Een belangrijke troef voor een doctor is immers zeer ingewikkelde materie op accurate wijze in heldere taal uiteen te kunnen zetten.

De Doctoral Schools >Sedert het academiejaar 2007-2008 investeert de Universiteit Gent fors in een betere omkadering van het hele doctoraatsgebeuren. Deze omkadering wordt aangeboden door vijf Doctoral Schools:

Arts, Humanities and Law ×Social and Behavioural Sciences ×Natural Sciences ×(Bioscience) Engineering ×Life Sciences and Medicine ×

In een aantal faculteiten was de opleiding en begeleiding van doctorandi reeds goed uitgebouwd via de doctoraatsopleiding of in dynamische onderzoeksgroepen, maar dat was niet voor alle doctorandi het geval. Via de Doctoral Schools wordt een welbepaald budget voorzien om activiteiten en opleidingen te financieren.

Bij je inschrijving voor het doctoraat en de doctoraatsopleiding word je automatisch lid van de Doctoral School van jouw keuze.

Elk van de vijf Doctoral Schools neemt initiatieven om de kwaliteit van de doctorate n te garanderen, om doctorandi begeleiding te bieden bij hun

16

doctoraatsonderzoe k en om aan het doctoraat een grotere uitstraling te geven, zowel internationaal als op maatschappelijk vlak. Een doctoraatsdiploma is immers niet langer een exclusieve voorbereiding op een academische carrière. Het is een bewijs van onderzoekservaring en onderzoekscompetentie, dat zowel binnen het hoger onderwijs als in de industrie en dienstverleningssector een beduidende meerwaarde vormt.

In nauw overleg met de faculteiten organiseren de Doctoral Schools enerzijds gespecialiseerde, vakinhoudelijke opleidingen en anderzijds ook workshops in onderzoeksvaardigheden en ‘transferable skills’ (hierover verder meer). Voorts worden gastlezingen, informatiesessies en contacten met bedrijven opgezet. Op die manier krijg je de mogelijkheid je kennis te verdiepen en verbreden en kan je promotor meer tijd en energie vrijmaken voor de inhoudelijke begeleiding van je doctoraatsonderzoek.

De Doctoral Schools stimuleren de contacten tussen doctorandi uit aanverwante disciplines, uit verschillende faculteiten en zelfs uit binnen- en buitenlandse universi-teiten. Onder andere om deze reden is de voertaal van de Doctoral Schools het Engels. Bovendien is het aantal internationale doctorandi aan onze universiteit vrij groot. Engels is ook in bijna elke wetenschappelijke discipline de internationale lingua franca geworden. Via de Doctoral Schools kan je al meteen op een spontane, natuurlijke wijze deel uitmaken van deze internationale onderzoeksomgeving. Door het Engels als werktaal te gebruiken, krijg je de kans om je academisch Engels taalgebruik en algemene communicatieve vaardigheden in het Engels gaandeweg te verfijnen.

Wie meer wil weten over de Doctoral Schools, surft best even naar de website: ×www.UGent.be/doctoralschools

De doctoraatsopleiding >De doctoraatsopleiding wordt aangeboden door de Doctoral Schools, maar de regle-mentering errond wordt op het niveau van de faculteit bepaald. De doctoraatsop-leiding is in sommige faculteiten en voor sommige studenten geheel of gedeeltelijk verplicht. Om te weten of deze verplichting voor jou geldt, vraag je best het facultair doctoraatsreglement aan bij de Doctoral Schools Ondersteuningscel.

Dit reglement is ook te vinden via www.UGent.be > faculteiten. ×

Ook zonder verplichting kan je de doctoraatsopleiding voor een deel of in zijn geheel volgen. Wie zich inschrijft voor het doctoraat schrijft zich automatisch (en kosteloos) in voor de doctoraatsopleiding. Elke doctorandus/a heeft het recht om de volledige opleiding van 60 ECTS credits te volgen. Wie alle studiepunten behaalt, krijgt het getuigschrift van de doctoraatsopleiding.

De doctoraatsopleiding wordt om diverse redenen sterk aanbevolen: het is een gelegenheid om je horizon te verbreden, om je onderzoeksvaardigheden aan te scherpen, om je kennis van je vakgebied te verdiepen en om gratis opleidingen te volgen die een belangrijke meerwaarde kunnen zijn in je zoektocht naar een job ná het doctoraat.

Flexibel pakketDe doctoraatsopleiding aangeboden door de Doctoral Schools bestaat uit een

17

flexibel opleidingspakket, dat individueel voor en vaak in samenspraak met jou wordt vastgelegd. De opleiding bestaat uit vier onderdelen; voor elke categorie moet je een invulling maken binnen een vastgelegd minimum en maximum aantal credits:1 – Verdiepende opleidingsonderdelen waarin je voor je doctoraatsonderzoek

relevante kennis verwerft. Tot deze categorie behoren reguliere opleidingson-derdelen uit de Master- of Manama-opleidingen van de Universiteit Gent of van andere universiteiten in binnen- of buitenland, opleidingsonderdelen die specifiek voor doctorandi door één van de Doctoral Schools worden georgani-seerd, opleidingen in het kader van Permanente Vorming, onderdelen van een doctoraatsopleiding aan een andere binnen- of buitenlandse universiteit en in sommige gevallen ook reguliere opleidingsonderdelen uit de Bacheloropleidingen, Schakel- of Voorbereidingsprogramma’s van de Universiteit Gent,

2 – Transferable skills seminars: workshops, seminaries, informatieve sessies en trainingsprogramma’s gericht op het verwerven van vaardigheden en een ‘verbreding’ van je kennis, niet op nieuwe kennis zelf (hierover verder meer).

3 – Onderzoeksgerelateerde activiteiten: bv. publicaties, deelname aan confe-renties, internationale onderzoeksverblijven en dergelijke meer.

4 – De doctoraatsverdediging. Er worden drie studiepunten toegekend voor de doctoraatsverdediging, want het getuigschrift van de doctoraatsopleiding wordt niet uitgereikt als het doctoraat zelf niet behaald wordt.

transferable skillsDe term ‘transferable skills’ klinkt nog vrij nieuw in onze universiteit, maar verschil-lende faculteiten organiseren reeds dergelijke opleidingen, o.m. als ‘navorming’ en ook steeds meer in de masteropleidingen. Doctorandi hebben meer dan vroeger nood aan een verbreding van hun kennis en ervaring om hun onderzoek tot een goed einde te brengen én om daarna met succes te solliciteren naar een andere job. De kloof tussen de universiteit en het bedrijfsleven of de dienstverleningssector is dikwijls nog groot.

De vaardigheidstraining kan heel diverse gebieden bestrijken, zoals:communicatie (academic writing in English, wetenschapscommunicatie, onder- ×wijs op academisch niveau,…)onderzoek en valorisatie (statistiek, intellectual property,…) ×netwerking en teamwork (teambuilding, vergadertechnieken, onderzoeksbege- ×leiding,…)career management (financieel management, een business plan schrijven,…). ×

Haal meer uit je doctoraat >Het is de bedoeling van de Doctoral Schools en de doctoraatsopleiding die er wordt aangeboden, om doctorandi méér te bieden dan enkel een doctoraatsdiploma. Door op een meer bewuste manier met onderzoek bezig te zijn, en jezelf te verrijken met extra opleidingen, werk je niet alleen aan een doctoraatsproefschrift, maar ook aan de vorming van jezelf als ‘onderzoeker’. De ‘onderzoeksgerelateerde activiteiten’, die het derde deel van het opleidingspakket van de doctoraatsopleiding uitmaken, leveren daartoe ook een belangrijke bijdrage.

18

networkingEven belangrijk in je ‘opleiding’ als onderzoeker is deelnemen aan conferenties met een mondelinge presentatie of poster of als lid van een discussiepanel. Op confe-renties komen specialisten in je vakgebied samen, je leert er jonge en ervaren collega’s kennen en zowel tijdens de formele panelsessies als tijdens de ‘sociale’ activiteiten krijg je ruim de kans om van gedachten te wisselen met experts van over de hele wereld. Je leert spreken voor een publiek van geïnteresseerde luiste-raars, waarschijnlijk zelfs in het Engels, en je leert gebruik te maken van de techno-logische middelen en software applicaties die daarvoor voorhanden zijn (Power Point presentaties, resultaten omzetten naar grafieken e.d.). Je vindt aankondigingen van conferenties in vele vaktijdschriften. Voor een aantal disciplines circuleren eveneens mailinglists waarop dergelijke informatie wordt verspreid. Je promotor kan je hierover meer informatie verstrekken.

internationale ervaringInternationale ervaring opdoen vormt een cruciale component van een onderzoeks-carrière. Contacten met internationale collega’s onderhouden en aan internationale conferenties deelnemen maken daar deel van uit, maar een onderzoeksverblijf in het buitenland is toch nog een heel andere ervaring. Je kan een korte periode verblijven in een land waar onderzoeksmateriaal te vinden is, waar een expert in je vakgebied jou nieuwe technieken of nieuwe visies bijbrengt of waar een bibliotheek een speciale collectie bevat die voor jou interessant is. Je kan ook voor een langere periode aan een buitenlandse universiteit verblijven waar je echt de kans krijgt om ondergedompeld te worden in een andere universitaire omgeving en in een totaal verschillende cultuur. Dergelijke ervaringen verruimen niet alleen je blik op de wereld, ze dagen je ook uit om nog meer zelfstandig te werken, initiatief te nemen en algemeen aanvaardbare praktijken, gewoontes of procedures in je werkomgeving thuis in vraag te stellen. Buitenlandse studiebezoeken of congressen selecteer je evenwel doelgericht en bereid je goed voor: je doctoraat blijft de voornaamste focus.

Internationale mobiliteit van onderzoekers is inmiddels een prioriteit in het Europese onderzoeksbeleid. Vanuit diverse hoeken worden doctoraatsstudenten dan ook gestimuleerd om naar het buitenland te trekken. Er zijn heel wat mogelijkheden om financiering te vinden om voor een kortere of langere periode in het buitenland te werken als onderzoeker. Sommige doctorandi genieten van werkingsmiddelen waarmee een onderzoeksverblijf in het buitenland geheel of gedeeltelijk vergoed kan worden. Daarnaast kan je financiering aanvragen bij instanties zoals het FWO-Vlaanderen en de Belgian American Educational Foundation. Meer informatie over financieringskanalen vind je verder in deze brochure.

publicerenAan wetenschappelijk onderzoek doen, doe je niet louter voor jezelf, hoewel je diepgaande interesse in je onderzoeksonderwerp je belangrijkste drijfveer vormt. Je maakt deel uit van een vak- of onderzoeksgroep en je legt contacten, ook internati-onaal, met onderzoekers die aanverwante onderwerpen bestuderen. Een van de manieren waarop de (academische) wereld met je onderzoek kan kennismaken, is via publicaties.

Wetenschappelijke artikels schud je niet zomaar uit je mouw; integendeel, schrijven is vaak een arbeidsintensief proces. Publicaties zijn in eerste instantie nuttig om je

19

gedachten en bevindingen te leren organiseren, te structureren en met overtuigings-kracht te verwoorden. Hou tevens voor ogen dat publiceren een dialoog aangaan is met andere onderzoekers. Mogelijks krijg je vanuit diverse hoeken reactie op je artikels. Veel hangt af van de kwaliteit van je werk, en van hoe en waar je publi-ceert. Wees niet bang van kritische reflecties van anderen; je kan er veel uit leren. Wie publicaties voorlegt aan de redactie van een tijdschrift met peer-review, krijgt nuttige feedback van de editors - zelfs (en vooral) als je artikel niet wordt aanvaard. Het is de manier bij uitstek om je onderzoeksideeën te toetsen aan een ruimer publiek dan je onmiddellijke collega’s, een publiek dat weliswaar specialist is op jouw terrein.Durf ‘hoog’ te mikken en bied je artikels aan gereputeerde tijdschriften aan. Slaag je erin een onderdeel van je onderzoek in een tijdschrift met peer-review te publiceren, dan krijg je meteen een bevestiging dat je onderzoek goed geargumenteerd, grens-verleggend en methodologisch onderbouwd is. Precies daarom zijn (internationale) publicaties zo belangrijk als kwaliteitsindicator van je verrichte onderzoekswerk.Over het algemeen geldt het Web of Science (enkel toegankelijk binnen het UGent-portaal) als kwaliteitscriterium voor wetenschappelijke publicaties. Artikels in tijdschriften die daarin zijn opgenomen, worden ook ‘A1-publicaties’ genoemd. De publicatiecultuur in de alfawetenschappen verschilt nogal van die in de exacte, medische en toegepaste wetenschappen. In de humane wetenschappen genieten publicaties in boekvorm bij een gerenommeerde uitgeverij ook een hoge status. De Universiteit Gent heeft daarom een onafhankelijke selectie gemaakt van zowel uitgevers als tijdschriften die niet voorkomen in het Web of Science, maar toch een internationale wetenschappelijke reputatie genieten.

Voor meer informatie: www.UGent.be > onderzoek > doctoreren ×

Het gezamenlijk doctoraat >Tenslotte vermelden we nog dat een ‘gezamenlijk doctoraat’ ook tot de mogelijk-heden behoort. In dat geval ben je als doctorandus/a ingeschreven aan twee (of meer) instellingen voor hoger onderwijs, heb je in elk van deze instellingen een promotor en krijg je een ‘double’ of ’joint’ degree van deze instellingen indien je slaagt voor het doctoraatsexamen. Het kan gaan om een samenwerking tussen twee Vlaamse universiteiten, maar in de meeste gevallen gaat het om internationale doctoraten. Je moet minstens zes maanden aan elk van de instellingen verblijven en voor elk gezamenlijk doctoraat wordt een individueel contract afgesloten. Je kan van bij de start van je onderzoek met een gezamenlijk doctoraat beginnen, maar ook indien je reeds enige tijd bezig bent met je doctoraatsonderzoek kan eventuele samenwerking met een internationale copromotor gaandeweg leiden tot een besten-diging van deze samenwerking via een gezamenlijke doctoraatsovereenkomst.

Niet alle landen laten gezamenlijke doctoraten toe; informeer je dus goed wanneer je aan een gezamenlijk doctoraat denkt. De Universiteit Gent heeft een specifiek doctoraatsreglement voor gezamenlijke doctoraten.

Je vindt meer informatie over dit statuut en de mogelijkheden ervan op ×www.UGent.b e > onderzoek > doctoreren

20

21

Het financiële aspect

Essentieel

Broodnodig >Tijdens je doctoraatsstudie maak je het ‘onderzoeken’ tot je beroep; je vervolmaakt je via de eventuele doctoraatsopleiding en je bereidt je voor op het behalen van het hoogste universitair diploma in het land. Het voltooien van een doctoraat vergt vaak meerdere jaren opzoekings- en studiewerk. Daarenboven zijn er extra kosten verbonden aan je doctoraatsstudie zoals bv. deelname aan congressen en symposia in binnen- en/of buitenland, het drukklaar maken van je proefschrift e.d. Genoeg redenen om er zoveel mogelijk naar te streven een statuut te verkrijgen dat je toelaat het doctoraatsonderzoek te verrichten en gelijktijdig een volwaardig inkomen te verwerven. Dit betekent echter niet dat je niet ‘mag’ doctoreren zonder financiering. Een aantal jonge onderzoekers, vooral in de medische en humane wetenschappen, slaagt er zelfs in om een job buiten de universiteit te combineren met een succesvol doctoraat.

In de marge vermelden we even dat, noch voor het volgen van een (pre)doctorale opleiding, noch voor een doctoraat, studiefinanciering kan aangevraagd worden bij de Vlaamse Gemeenschap. Het zgn. jokerkrediet kan ook niet gebruikt worden voor dit doel.

De rol van studieresultaten >Hoe beter je studieresultaten, hoe meer kans je maakt op financiering van je docto-raatsstudie en hoe gemakkelijker je een promotor vindt. Vooral afstudeergraden zijn belangrijk: de masterproef die je afwerkt, is immers een eerste proeve van zelfstandig en origineel onderzoekswerk. Wie daarin goed slaagt én blijk geeft van veel belangstelling en inzet, zal gemakkelijker een promotor vinden bij wie het doctoraatsonderzoek kan worden uitgevoerd. In de meeste gevallen is de begeleider van je eindverhandeling ook de persoon die jou het best op weg kan zetten voor de financiering van je doctoraat.

Studieresultaten zijn dus belangrijk. Vergeet echter niet dat je aanvraag voor finan-ciering ook op andere aspecten wordt beoordeeld zoals bv. je motivatie, het gekozen

Er zijn meerdere mogelijkheden om je doctoraatsstudie finan-cieel te overbruggen.

22

onderzoeksonderwerp, de voorgestelde aanpak. Dit vereist dus een grondige voorbereiding. Vaak wordt de financiering niet voor de gehele onderzoeksperiode vastgelegd, maar worden je onderzoeksresultaten tussentijds geëvalueerd en moet je het verder zetten van je doctoraat jaarlijks of om de twee jaar motiveren.

Financieringsbronnen >Er zijn meerdere financieringsbronnen of financieringskanalen om de periode van je doctoraatsonderzoek te financieren. Waarvoor je kandideert, wordt mogelijks in samenspraak met de promotor bepaald. Het contacteren van een promotor en het maken van afspraken m.b.t. het doctoraatsonderzoek zijn dan ook belangrijke (en soms zelfs de eerste) stappen in het zoeken naar financiering. Hou er rekening mee dat er voor de diverse financieringsmogelijkheden vaak veel meer gegadigden dan uitverkorenen zijn.

Financiering voor het doctoraat kan gebeuren via:een assistentenmandaat - bezoldigd assistent; ×een persoonsgebonden doctoraatsproject (bv. FWO-Vlaanderen, IWT- ×Vlaanderen, BOF);een aanstelling op een onderzoeksproject dat door je promotor werd aange- ×vraagd (bv. FWO-Vlaanderen, IWT-Vlaanderen, BOF, POD Wetenschapsbeleid, etc.)een aantal andere categorieën. ×

Bij elk van deze statuten hoort een bepaalde aanvraagprocedure, een bepaalde (aanstellings)vorm (beurs of arbeidscontract) en een bepaalde reglementering (toekenningsvoorwaarden, duur, e.a.). Een aantal van deze statuten zijn specifiek bedoeld om iemand toe te laten een doctoraat voor te bereiden en kunnen dus niet gecombineerd worden met een andere activiteit of opleiding.

De afdeling onderzoekscoördinatie > van de Universiteit GentDe afdeling Onderzoekscoördinatie adviseert en begeleidt de onderzoekers van de Universiteit Gent bij het verwerven van externe onderzoeksfinanciering. Dit geldt zowel voor de promotoren als voor jonge onderzoekers.

De afdeling Onderzoekscoördinatie kan je helpen bij het exploreren van financie-ringsmogelijkheden vanaf het ogenblik dat je doctoraatsplannen een vaste vorm aannemen én als je een promotor gevonden hebt die je werk wil begeleiden. Ook de medewerkers van de Doctoral Schools kunnen je meer informatie verschaffen over administratieve procedures en over diverse statuten zoals doctoraatsbursaal of wetenschappelijk medewerker.

Meer informatie over onderzoeksfinanciering vind je op de website: ×www.UGent.be > onderzoek > Onderzoeksfinanciering.

23

Toelichting bij de verschillende financieringsmogelijkheden

Assistentenmandaten – bezoldigd assistent >Assistent kan je worden door te solliciteren naar een specifieke vacature binnen een vakgroep. Als assistent behoor je tot het Assisterend Academisch Personeel (AAP) van de universiteit. Je staat het Zelfstandig Academisch Personeel (ZAP = de professor en) bij in hun opdrachten: je ondersteunt en begeleidt het academisch onderwijs (oefeningen, practica, lessen); je voert wetenschappelijk onderzoek uit en des gevallend assisteer je bij de wetenschappelijke dienstverlening aan de gemeensch ap. Het wetenschappelijk onderzoek heeft de specifieke bedoeling te leiden tot een doctoraat; het is dan ook verplicht om ten laatste een jaar na je aanstelling als assistent een onderzoeksplan voor je doctoraat voor te leggen. Soms is het even zoeken naar een evenwicht tussen de onderwijstaken en het eigen onderzoek. Een dergelijke combinatie verschaft je evenwel nuttige onderwijs-ervaring. Door oefeningen of praktijklessen te geven leer je wetenschappelijke inhouden op een duidelijke en gestructureerde manier over te brengen naar je studenten - een aanpak die je wellicht ook zal helpen je onderzoekswerk beter te organiseren. De communicatie met je studenten leert je eveneens hoe je constructiev e feedback geeft en zal je beslist helpen om je eigen onderzoeks-argumenten beter te verwoorden of om te anticiperen op mogelijke kritiek.

Een assistentenmandaat is een aanstelling voor twee jaar en is tweemaal verlengbaar. Onder uitzonderlijke voorwaarden kan hier een zevende jaar aan toegevoegd worden. Je ontvangt een wedde van de universiteit; zoals elke loontrek-kende betaal je belastingen.

Assistenten hebben het recht om tenminste de helft van hun werktijd aan de voorbereiding van het doctoraatsproefschrift te besteden, via wetenschappelijk onderzoek of het volgen van academisch onderwijs.

Alle nieuwe aanstellingen als assistent gebeuren op basis van de vacantverklaring van een functie met welomschreven functie-inhoud. Deze vacatures verschijnen o.m. in het Staatsblad en zijn terug te vinden op de UGent-website: www.UGent.be > vacatures aan de UGent. Het is daarnaast raadzaam om geregeld bij een potentiële promotor of bij de vakgroep te informeren of er binnenkort plaatsen vacant komen.

Persoonsgebonden doctoraatsprojecten >Je kan ook zelf een beurs aanvragen om doctoraatsonderzoek te verrichten. Een beurs wordt op competitieve basis uitgereikt aan de kandidaten met het beste c.v. en het beste onderzoeksproject. Verschillende instanties kennen beurzen voor docto-raatsprojecten toe:

A – het Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF) B – het FWO-Vlaanderen C – het IWT-Vlaanderen D – andere externe financieringskanalen.

24

De beurzen zijn specifiek bedoeld om een doctoraat voor te bereiden. De toekenning gebeurt op naam. In tegenstelling tot een aanstelling op een onderzoeksproject of als assistent, kan je bij het verzaken of onderbreken van dit doctoraatsproject dan ook niet vervangen worden.

Tussen de beurzen van het BOF, het FWO en het IWT bestaan kleine verschillen. De FWO-beurzen zijn doorgaans de meest prestigieuze en worden ook meestal uitge-reikt aan kandidaten met hoge afstudeergraden. Wil je een FWO-beurs aanvragen en daarvoor in het laatste jaar van je masteropleiding nog proberen een hoge graad te behalen, kan het interessant zijn de aanvraag voor een doctoraatsmandaat (gewoonlijk in februari) een jaartje uit te stellen. Voor de financieringsaanvraag voor een BOF-mandaat, of voor een aanstelling in het kader van een onderzoeksproject, geldt geen leeftijdsbeperking of nationaliteitsbeperking. De IWT-beurzen gelden voorlopig dan weer enkel voor wetenschappen, toegepaste wetenschappen en biomedische wetenschappen, aangezien het financiering betreft die technologische en wetenschappelijke innovatie aanmoedigt.

a – bijzonder onderzoeksfonds (boF): doctoraatsmandaatJaarlijks kent de Universiteit Gent, na advies van de Onderzoeksraad, nieuwe docto-raatsmandaten toe ten laste van het Bijzonder Onderzoeksfonds. Deze mandaten zijn bedoeld voor doctoraatsstudenten, met het oog op het behalen van een doctoraat binnen een periode van vier jaar. De initiële duur bedraagt twee jaar. Na een tussentijdse evaluatie, waarbij de Onderzoeksraad bekijkt in hoeverre het mandaat daadwerkelijk gaat uitmonden in het vooropgestelde doctoraat, kan een tweede termijn van twee jaar worden toegekend.De oproep voor het indienen van voorstellen wordt jaarlijks door de Onderzoeksraad gelanceerd en bekendgemaakt via ‘Berichten over Onderzoek’ en de website van de afdeling Onderzoekscoördinatie: www.UGent.be > onderzoek > financiering > BOF. Je dient er rekening mee te houden dat de indiendatum in de periode mei/juni is gesitueerd en dat het mandaat reeds start in oktober daaropvolgend. Heb je een aanvraag bij het FWO ingediend (zie verder) en werd je geklasseerd, maar behaalde je net geen beurs, dan word je automatisch mee opgenomen in de selectie voor BOF-doctoraatsmandaten.

b – FWo-vlaanderen B1 – FWO-aspirant Jaarlijks kent het FWO-Vlaanderen voor alle studierichtingen aspirantenmandaten toe. Deze mandaten beginnen op 1 oktober, hebben een looptijd van twee jaar en kunnen éénmaal worden verlengd (met twee jaar). Behaal je als aspirant een doctoraat op proefschrift gedurende de eerste termijn van je mandaat, dan kan je geen verlenging van het mandaat aanvragen. Nieuwe aanvragen en aanvragen voor een verlenging dienen vóór de uiterste indiendatum (doorgaans in januari/februari) elektronisch te worden ingediend bij het FWO-Vlaanderen.Er zijn een aantal formele voorwaarden waaraan je als kandidaat-aspirant moet voldoen:

beschikken over de nationaliteit van één van de lidstaten van de EU of over ×een masterdiploma van één van deze lidstaten (incl. Liechtenstein, Noorwegen en IJsland);houder zijn van een diploma dat aan een universiteit in de Vlaamse ×

25

Gemeenschap vereist wordt voor de inschrijving voor het doctoraat of laatste-jaarsstudent zijn op het ogenblik van de aanvraag; de leeftijd van 31 jaar niet bereikt hebben; ×niet meer dan twee jaar wetenschappelijke anciënniteit hebben. ×

Het onderzoeksproject, dat je als aspirant zelf voorstelt en uitschrijft, dient te worden doorgevoerd onder de leiding van een promotor, die vast verbonden is aan een Vlaamse universiteit. Dit kan eventueel in samenwerking met een promotor verbonden aan een Vlaamse of federale wetenschappelijke instelling.Het volledige reglement m.b.t. het mandaat van aspirant, de deadlines en de formu-lieren voor het indienen van aanvragen zijn beschikbaar op de website van het FWO-Vlaanderen: www.fwo.be.

B2 – Klinische doctoraatsbeurzenHet FWO-Vlaanderen ondersteunt het fundamenteel klinisch onderzoek door halftijdse mandaten aan jonge clinici te verlenen voor het afwerken van een doctoraat. Dit mandaat is bestemd voor dierenartsen en voor artsen, tandartsen en apothekers erkend als geneesheer-specialist, tandarts-specialist of apotheker-specialist in België. Je kan een klinische doctoraatsbeurs aanvragen als je bovendien voldoet aan de volgende voorwaarden:

houder zijn van een diploma dat aan een universiteit in de Vlaamse ×Gemeenschap vereist wordt voor de inschrijving voor het doctoraat of laatste-jaarsstudent zijn op het ogenblik van de aanvraag;op het ogenblik van de aanvraag en tot minimum de einddatum van het aan- ×gevraagde mandaat aangesteld zijn in een academisch ziekenhuis of een die-renkliniek verbonden aan een universiteit in de Vlaamse Gemeenschap en er een voltijdse klinische functie uitoefenen;in het verleden niet genoten hebben van een pre-doctoraal mandaat van het ×FWO-Vlaanderen, zelfs niet gedeeltelijk.

Iedere aanvraag dient vergezeld te zijn van een attest van de directeur van het betrokken universitair ziekenhuis of van de vakgroepvoorzitter van de betrokken dierenkliniek en van de decaan van de betrokken faculteit, waarin bevestigd wordt dat je, zo het mandaat toegekend wordt, halftijds zal vrijgesteld worden van je huidige opdracht, om een doctoraat op proefschrift te kunnen afwerken.Het mandaat vangt aan op 1 oktober, duurt twee jaren en kan niet hernieuwd worden. De aanvragen dienen vóór de uiterste indiendatum (in de periode januari/februari) te worden ingediend bij het FWO-Vlaanderen.Het volledige reglement m.b.t. de klinische doctoraatsbeurzen, de deadlines en de formulieren voor het indienen van aanvragen zijn beschikbaar op de website van het FWO-Vlaanderen: www.fwo.be.

B3 – Bijzondere doctoraatsbeurzen Personen die een vaste betrekking hebben (bv. bij de overheid), kunnen bij het FWO-Vlaanderen een ‘bijzondere doctoraatsbeurs’ aanvragen. In dit geval dien je hetzij een terbeschikkingstelling van een jaar aan te vragen voor een wetenschappelijke opdracht of voor een opdracht van algemeen belang, hetzij een jaar verlof zonder wedde (géén loopbaanonderbreking) te nemen, met de zekerheid je betrekking op het einde van dit verlof opnieuw op te nemen. Voorts

26

27

voldoe je o.m. aan volgende voorwaarden: je hebt de nationaliteit van één van de lidstaten van de Europese Unie of Europese Economische Ruimte; je bent houder van een diploma dat aan een universiteit in de Vlaamse Gemeenschap vereist wordt voor de inschrijving voor een doctoraat.Een bijzondere doctoraatsbeurs heeft een duur van één jaar, waardoor je je gedurende dat jaar voltijds aan het doctoraat kan wijden. Je kan niet voor deze beurs postuleren indien je vroeger reeds een pre-doctoraal mandaat van het FWO-Vlaanderen, zelfs gedeeltelijk, genoten hebt. Clinici kunnen zich voor deze beurs geen kandidaat stellen.De aanvragen dienen vóór de uiterste indiendatum (in de periode januari/februari) te worden ingediend bij het FWO-Vlaanderen.Het volledige reglement m.b.t. de bijzondere doctoraatsbeurzen, de deadlines en de formulieren voor het indienen van aanvragen zijn beschikbaar op de website van het FWO-Vlaanderen: www.fwo.be.

c – iWt-vlaanderen C1 – IWT-specialisatiebeurzenSpecialisatiebeurzen van het IWT-Vlaanderen zijn (voorlopig) enkel toegankelijk voor doctorandi in de wetenschappen, ingenieurswetenschappen, bio-ingenieursweten-schappen, farmaceutische wetenschappen, diergeneeskundige wetenschappen, geneeskunde, tandheelkunde of biomedische wetenschappen.Via de specialisatiebeurzen wordt aan jonge onderzoekers de mogelijkheid geboden om een doctoraatsproefschrift voor te bereiden op basis van een eigen onderzoeks-project met een mogelijk toegepast karakter. De uitvoering gebeurt onder de weten-schappelijke begeleiding van een lid van het zelfstandig academisch personeel of een onderzoeksleider of -directeur van het FWO-Vlaanderen.Een IWT-specialisatiebeurs wordt toegekend voor een termijn van twee jaar die éénmalig verlengbaar is met een tweede termijn van twee jaar. Je kandidatuur voor een eerste termijn moeten worden ingediend tussen 1 augustus en half september. De exacte uiterste indiendatum wordt jaarlijks bekendgemaakt op de IWT-website. De toekenningen gebeuren in de tweede helft van december. De startdatum is steeds de eerste dag van een maand gelegen tussen oktober en januari van hetzelfde academiejaar. Het IWT-Vlaanderen sluit met de bursaal en met de univer-siteit waartoe zijn wetenschappelijke promotor behoort, een overeenkomst af waarin de voorwaarden voor de toekenning en het behoud van de specialisatiebeurs worden vastgelegd.De voornaamste kandidaatsvoorwaarden zijn:

houder zijn van een academische graad van de tweede cyclus in het studiege- ×bied wetenschappen, toegepaste wetenschappen, landbouwkundige en toege-paste biologische wetenschappen, farmaceutische wetenschappen, diergenees-kundige wetenschappen, geneeskunde, tandheelkunde of biomedische weten-schappen;het basisdiploma van de tweede cyclus hebben behaald met tenminste de ver- ×melding ‘onderscheiding’, of met een gelijkwaardige vermelding;de leeftijd van 28 jaar niet bereikt hebben op 31 december van het kalender- ×jaar waarin de eerste termijn wordt aangevraagd;onderdaan zijn van een lidstaat van de Europese Unie; ×minder dan 18 maanden voorafgaand doctoraatswaardig onderzoek hebben ×uitgevoerd.

28

Alle informatie m.b.t. de IWT-specialisatiebeurzen is te vinden op de website van het IWT-Vlaanderen: www.iwt.be.

C2 – Baekeland programma – nieuw!In 2009 lanceert het IWT een programma waardoor nieuwe kansen ontstaan om te doctoreren in nauwe samenwerking met het Vlaamse bedrijfsleven. Het onderzoek in het kader van dit ‘Baekeland programma’ is gericht op het behalen van een doctoraat. Tegelijk heeft het onderzoek een economische finaliteit en biedt het een meerwaarde voor het bedrijf.Het bedrijf treedt op als hoofdaanvrager van de financiering, is betrokken bij de strategische oriëntatie van het onderzoek en staat in voor cofinanciering van het project. Als doctoraatsstudent ben je werkzaam aan de universiteit of in het bedrijf. Je hebt een promotor aan de universiteit, waar je ook de doctoraatstitel behaalt.Meer informatie wordt in de loop van 2009 verwacht op de website van het IWT-Vlaanderen: www.iwt.be.

D – persoonsgebonden doctoraatsprojecten van andere externe financieringskanalenEen aantal organisaties reiken doctoraatsmandaten uit op competitieve basis, o.m.

VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek): onderzoeksmandaten ×voor doctorandi (onderzoek vindt plaats in de laboratoria van VITO in Mol): www.vito.be > lanceer je carrière > doctoreren;SCK-CEN (Studiecentrum voor Kernenergie): onderzoeksmandaten voor ×doctorand i (onderzoek vindt plaats in de laboratoria van SCK in Mol): ww w.sckcen. be > over SCK-CEN > carrièremogelijkheden;VZW Wetenschappelijk Onderzoek Multiple Sclerose (WOMS), ×Boemerangstraat 4, 3900 Overpelt: doctoraatsbeurzen;Steunfonds Marguerite-Marie Delacroix, Delportestraat 2, 3300 Tienen: ×beurze n voor navorsing ten gunste van personen met een mentale handicap;VLIR-UOS: doctoraatsbeurzen voor EU-onderzoekers verbonden aan een ×Vlaamse universiteit met als doel de expertise inzake de Derde Wereld en de ontwikkelingssamenwerking aan de Vlaamse universiteiten te handhaven en te vergroten: www.vliruos.be > oproepen > Vlaamse doctoraatsbeurzen.

Aanstelling op een onderzoeksproject >Aan de universiteit worden talrijke onderzoeksprojecten uitgevoerd met de finan-ciële steun van o.a. het FWO-Vlaanderen, het IWT-Vlaanderen, de Vlaamse Gemeenschap, de provincies, de Europese Unie, federale ministeries, bedrijven en private ondernemingen. Ook de Universiteit Gent kent, op advies van de Onderzoeksraad, onderzoeksprojecten toe aan professoren.Het verwerven van een onderzoeksproject vergt initiatief en aangehouden inzet van een promotor. Op dergelijke projecten zijn doorgaans jonge onderzoekers tewerkge-steld. Het onderzoekswerk dat in het kader van een dergelijk project uitgevoerd wordt, kan eveneens leiden tot een doctoraat.

Vanuit onderstaande instanties zijn er regelmatig terugkerende oproepen voor onderzoeksprojecten:

Bijzonder Onderzoeksfonds: geconcerteerde onderzoeksacties; ×Bijzonder Onderzoeksfonds: twee- tot vierjarige projecten; ×

29

FWO-Vlaanderen: onderzoeksprojecten; ×Federale InterUniversitaire Attractiepolen (IUAP); ×Europese Unie (7de kaderprogramma en andere onderzoeksprogramma’s); ×Federale ministeries, o.a. Programmatorische OverheidsDienst (POD) ×Wetenschapsbeleid;Vlaamse Gemeenschap: diverse types onderzoeksopdrachten, bv. Steunpunten ×voor beleidsrelevant onderzoek; IWT-Vlaanderen: diverse types onderzoeksprogramma’s; ×Industrie. ×

Om een aanstelling op een onderzoeksproject te bekomen kan je solliciteren voor een openstaande plaats op een reeds toegekend project, of in samenspraak met de promotor een projectvoorstel uitwerken waarop je aangesteld wordt wanneer dit project wordt toegekend. Je dient er rekening mee te houden dat tussen de uiterste indiendatum van de projectaanvraag en de eigenlijke startdatum van een goedge-keurd project al vlug één jaar kan verlopen.

De vacatures voor aanstellingen als onderzoeker (als wetenschappelijk medewerker of doctoraatsbursaal) worden in vele gevallen bekend gemaakt op de UGent-website (www.UGent.be > vacatures aan de UGent), maar promotoren kunnen ook zelf afgestudeerden aanspreken met de vraag of zij in het kader van een dergelijk project onderzoek willen uitvoeren en al dan niet een doctoraat behalen.

Andere aanstellingen >Ook de hogescholen hebben middelen om wetenschappelijk personeel aan te stellen en doctoraatsonderzoek te stimuleren. In dat geval ben je wellicht personeelslid bij de betreffende hogeschool én schrijf je je tegelijkertijd in als doctoraatsstudent aan de Universiteit Gent. Je kan dan van alle faciliteiten van je statuut als doctoraats-student gebruik maken, je hebt recht op begeleiding van een promotor van de UGent en op het aanbod van de Doctoral Schools.

Aan de universiteit bestaan naast de mogelijkheden van assistentschap, tewerk-stelling via een persoonsgebonden doctoraatsproject of via een onderzoeksproject nog andere mogelijkheden voor aanstellingen. Voorbeelden zijn: praktijkassistent, plaatsvervangend assistent, wetenschappelijk medewerker op onderwijsprojecten e.d. Onderzoek is hier eerder uitzonderlijk dan de essentie van de opdracht. De mogelijkheden om met een dergelijk statuut aan een doctoraat te werken zijn dan ook klein. Deze aanstellingen kunnen je eventueel wel een ‘opstap’ bieden naar doctoraatsonderzoek.

Je betaalt alles zelf >Als je niet over een of andere vorm van financiering voor een aanstelling aan de universiteit beschikt, kan je overwegen om een job te zoeken die je genoeg ruimte laat voor je doctoraatsonderzoek. Een voor de hand liggende oplossing is dit niet en dus eerder uitzondering dan regel. Een speciaal geval vormen de personen die een vaste benoeming bij de overheid hebben omdat zij in bepaalde gevallen aanspraak kunnen maken op een bijzondere doctoraatsbeurs van het FWO-Vlaanderen gedurende één jaar (zie p. 25, B.3).

30

Overzichthieronder volgt een schematisch overzicht van de aangehaalde financieringskanalen

Type

AssisTenTenmAndATen

docTorAATsmAndATenfinanciering is steeds persoonsgebonden

FWo-aspirantschap en klinische doctoraatsbeurs

iWT-specialisatiebeurs

doctoraatsmandaat Bijzonder onderzoeksfonds (BoF)

Andere doctoraatsmandaten

WeTenschAppelijk mede Werker op een onderzoeksprojecTfinanciering is niet persoonsgebonden

Andere WeTenschAppelijke mede Werkers

Andere

Bijzondere doctoraatsbeurs FWo voor wie een vaste benoeming bij de overheid heeft

inTern

Universiteit Gent

Universiteit Gent (Bijzonder onderzoeksfonds)

Universiteit Gent (Bijzonder onderzoeksfonds)

Universiteit Gent (b.v. praktijk assistent)

exTern

FWo-Vlaanderen

iWT-Vlaanderen

b.v.: ViTo, Woms, Vlir,....

o.m.FWo-Vlaanderen,iUAp, europese Unie,federale ministeries, Vlaamse Gemeenschap, provincies, sBo-programma, iWT-Vlaanderen, Vlir-Uos, private onder-nemingen

externe dienst verlening (o.m. bedrijven / private instellingen)

eigen middelen

FWo-Vlaanderen

sTATUUT

assistent

doctoraatsbursaal

doctoraatsbursaal

doctoraatsbursaal of arbeidscontractals wetenschappelijk medewerker

doctoraatsbursaal

doctoraatsbursaal of arbeidscontractals wetenschappelijk medewerker

doctoraatsbursaal (uitzonderlijk) of arbeidscontract als wetenschappelijk medewerker

31

Sociale en fiscale aspecten

na het afstuderen Als je afstudeert en je wil doctoreren maar je hebt nog geen nieuws over de finan-ciering van je onderzoek, dan laat je je best bij de VDAB als schoolverlater inschrijven. Krijg je naderhand een positieve beslissing, dan stel je de VDAB hiervan op de hoogte. Is de beslissing negatief, dan heb je al een deel van je wachttijd doorlopen.Tijdens de wachttijd van negen maanden ontvang je - voor zover je nog geen 25 bent - verder kinderbijslag (binnen bepaalde inkomensgrenzen) en blijf je zoals voorheen in regel met de ziekteverzekering. Na beëindiging van de wachttijd ontvang je een uitkering als schoolverlater (bedrag afhankelijk van leeftijd en gezinssituatie: samenwonend / alleenstaand / gezinshoofd). Een van de voorwaarden om wachtuitkeringen als schoolverlater te ontvangen, is dat je beschikbaar bent voor de arbeidsmarkt. Dit is niet evident als je je daadwerkelijk aan een doctoraat wil wijden.Wat de ziekteverzekering betreft, dien je na het doorlopen van je wachttijd zelf een aansluiting te regelen.

kinderbijslag De meeste doctorandi komen in de praktijk niet in aanmerking voor kinderbijslag omdat aan alle voorwaarden tegelijk moet voldaan worden, te weten:- je moet jonger dan 25 jaar zijn;- je moet voor minstens 27 studiepunten ingeschreven zijn;- je moet minder dan 240 uren per kwartaal werken. Wie voltijds werkt aan een doctoraat met een arbeidscontract of daarmee gelijkgesteld (bv. FWO- of IWT-beurs) komt dus niet in aanmerking voor kinderbijslag.

Heb je vragen over bovenstaande materie, dan neem je best contact op met de afdeling Persoonlijke Sociale Voorzieningen van de universiteit.

verschillende statutenAfhankelijk van de manier waarop je doctoraatsonderzoek gefinancierd wordt, heb je als doctorandus/a een verschillend sociaal en fiscaal statuut. Als gevolg hiervan verschillen bv. de netto-lonen. De verschillende statuten hebben in principe geen impact op je mogelijkheden om te doctoreren.

Assistenten krijgen een arbeidscontract bij de Universiteit Gent.Wie wordt aangesteld op een onderzoeksproject of een doctoraatsmandaat van het Bijzonder Onderzoeksfonds van de Universiteit Gent, kan aangesteld worden als doctoraatsbursaal (Dehousse-bursaal). In dat geval blijft de loonkost voor de promotor of voor de universiteit relatief laag. Zelf ontvang je een fiscaal vrijgestelde beurs. Als doctoraatsbursaal moet je je - verplicht! - inschrijven voor het doctoraat en de doctoraatsopleiding aan de Universiteit Gent. Je bent ook verplicht je voltijds te wijden aan het verrichten van onderzoek in het kader van de voorbereiding van een doctoraatsproefschrift. Het statuut kan dus niet gecombineerd worden met een andere opleiding of beroepsactiviteit. Vóór de aanvang van de beurs mag de kandidaat slechts in beperkte mate als assistent of gelijkgesteld personeel werkzaamheden hebben verricht. Wie niet in aanmerking komt voor het statuut van

32

doctoraatsbursaal krijgt een arbeidscontract als wetenschappelijk medewerker. Dat is bv. het geval als de kandidaat al een aantal jaren wetenschappelijke anciënniteit heeft.

Aspiranten van het FWO-Vlaanderen en houders van een specialisatiebeurs van het IWT ontvangen een fiscaal vrijgestelde beurs.

Met vragen over de verschillende statuten kan je terecht bij de Directie Personeel en Organisatie of bij de afdeling Onderzoekscoördinatie van de Universiteit Gent. Wie van een fiscaal vrijgestelde beurs van het FWO-Vlaanderen of het IWT-Vlaanderen geniet, kan ook daar meer informatie over het sociaal en fiscaal statuut van deze beurs verkrijgen.

Werkingskredieten en aanvullende financiering

Aan het doctoraatsonderzoek zijn er kosten verbonden zoals bv. deelname aan congressen en symposia, drukklaar maken van het proefschrift. Hiervoor wordt in de meeste statuten een werkingskrediet toegekend aan de promotor ten behoeve van het doctoraatsonderzoek. Houders van een persoonsgebonden mandaat van het FWO, BOF en IWT beschikken op die manier over werkingsmiddelen. Voor weten-schappelijke medewerkers op onderzoeksprojecten is het werkingskrediet afhankeli jk van de projecttoekenning. Naast deze ‘vaste’ werkingskredieten die automatisch aan een project of een mandaat worden gekoppeld, kan je via competitieve selectie aanvullende werkings-kredieten verwerven bij interne of externe instellingen. Een greep uit het aanbod:

Elke faculteit beschikt over een eigen facultair onderzoeksfonds. De faculteit ×bepaalt in een eigen reglement op welke wijze deze middelen worden verdeeld , maar veelal kunnen ook doctorandi of promotoren van doctoraats-onderzoek er gebruik van maken.FWO-Vlaanderen (congreskredieten): www.fwo.be ; ×Human Frontier Science Program (kredieten voor basisonderzoek): ×www.hfsp.org ;European Science Foundation (beurzen voor deelname aan ESF workshops en ×conferenties): www.esf.org ; ×Van Goethem-Brichant Stichting - Revalidatie en socio-professionele integratie ×(leningen, prijzen, toelages): fondation.vangoethembrichant@gmail.comUniversitaire Stichting (subsidies voor publicaties: boeken en tijdschrift artikels): ×www.fondationuniversitaire.be/nl > wetenschappelijke activiteiten

Bovendien worden bij diverse instanties vrij veel middelen vrijgemaakt om de internation ale mobiliteit van onderzoekers te ondersteunen. De volgende instanties verlenen financiering, gewoonlijk op competitieve basis, voor korte of middellange buitenlandse verblijven:

FWO-Vlaanderen (kredieten voor kort verblijf in het buitenland): www.fwo.be ; ×Bilaterale akkoorden van de Vlaamse Gemeenschap (beurzen voor studie of ×onderzoek in het buitenland): www.ond.vlaanderen.be > hogeronderwijs > studeren in het buitenland > cultureleakkoorden en bilaterale samenwerking ;Marie Curie Fellowships bij door de Europese Commissie gefinancierde ×

33

gastinstellinge n (korte verblijven bij universiteiten, onderzoeksinstellingen en bedrijven): http://cordis.europa.eu/improving/fellowships/home.htm ;Belgisch-Duits cultureel akkoord (beurzen voor korte verblijven in Duitsland ×voor jonge onderzoekers): www.daad.de ;BAEF- beurzen (studie- of onderzoeksverblijf van een jaar aan een ×Amerikaanse universiteit): www.baef.be ;Fulbright Foundation (studie- of onderzoeksverblijf aan een Amerikaanse ×universite it): www.fulbright.be ;EMBO short fellowships (reisbeurzen binnen het domein van de moleculaire ×biologie): www.embo.org ;Experimental Psychology Society (reisbeurzen): ×www.eps.ac.uk/grants/studyvis.html ;The Company of Biologists (reisbeurzen binnen een aantal domeinen van de ×biologie): www.biologists.com/web/cob_fellowship.html ;The Wenner Gren Foundation for anthropological research (reisbeurzen naar ×bibliotheken, dissertation fieldwork grants omtrent antropologisch basisonder-zoek): www.wennergren.org ;Belgisch Historisch Instituut Rome (kredieten voor Italië bij voorkeur voor ×persone n met een historische, archeologische, kunsthistorische of filologische opleiding; voor onderzoek in archieven, bibiotheken,opgravingssites en musea): www.academiabelgica.it > beurzen ;Alexander S. Onassis Foundation (kredieten voor korte verblijven in ×Griekenland voor onderzoek in de humane en politieke wetenschappen, rech-ten en economie en architectuur): www.onassis.gr ;B.F.V.U.G, Belgische Federatie voor Vrouwelijke Universitair Gediplomeerden ×(kredieten voor buitenlandse verblijven voor vrouwelijke doctorandi);en vele andere… ×

Gezamenlijke doctoraten zijn een specifieke vorm van ‘internationaal mobiele doctorate n’. Het BOF van de Universiteit Gent voorziet in extra financiering voor deze doctoraten. Meer informatie is te vinden op de UGent-website: www.UGent.be > onderzoek > doctoreren > BOF > mobiliteitskrediet voor doctorandi. Hoger in deze brochure vind je meer informatie over het gezamenlijk doctoraat.

Behalve op de voormelde websites vind je informatie over werkingskredieten en andere vormen van aanvullende financiering in de ‘Berichten over Onderzoek’. www.UGent.be > onderzoek > nieuwsbrief

34

35

Met een doctorstitel gewapen d naar de arbeidsmarkt

De graad van doctor staat in bepaalde Europese landen zeer hoog aangeschreven, zelfs met bijhorende sociale status.In België is een doctorstitel een absolute voorwaarde voor wie een academische carrière binnen een universiteit of een andere wetenschappelijke instelling voor ogen heeft. Wie in het hoger academisch onderwijs wil doceren moet eveneens een doctorstitel kunnen voorleggen. De doorgroeimogelijkheden aan deze instellingen zijn evenwel beperkt. In bepaalde takken van de industrie worden specifiek voor doctores diverse aantrekkelijke kansen geboden. Voor sommige overheidsbetrek-kingen werft men enkel doctores aan omwille van hun expertise. In een aantal gevallen worden zij aan een hoger barema aangeworven.

motivatie eerst Alhoewel een doctoraat een mooie aanloop betekent naar een boeiende loopbaan in de academische wereld, research, bedrijfsleven of non-profit sector, wordt de keuze om een doctoraat aan te vatten eerder zelden ingegeven door financiële overwegingen of lonkende carrièreperspectieven. Een veel grotere rol speelt de intrinsieke motivatie om actief aan wetenschappelijk onderzoek te doen in een boeiende en stimulerende omgeving, in nauw contact met de internationale weten-schappelijke onderzoeksgemeenschap. De meeste doctoraatsstudenten ervaren hun doctoraatsstudie dan ook als een creatieve en zeer leerrijke periode in hun leven.

meerwaardeIn de loop van je doctoraatsstudie vergaar je een pak bijkomende kennis. De ‘marktwaarde’ hiervan is sterk afhankelijk van het onderzoeksdomein en van de arbeidsmarktsector. Wie zich als doctoraatsstudent over een meer technologisch of toepassingsgericht onderwerp buigt, heeft een heuse troef in handen. Soms worden doctorandi nog voor het afronden van hun doctoraatsonderzoek door de industrie van de universiteit weggekaapt omwille van hun specifieke know-how.

Het beeld van de onderzoeker die zich opsluit in een ivoren toren is compleet achterhaald.

36

Kennis is evenwel niet tijdsbestendig. De echte meerwaarde van een doctoraat situeert zich dan ook vooral in de vormende waarde die ervan uit gaat. Je doet werkervaring op in een academische onderzoeksomgeving. Je leert zelfstandig plannen, coördineren, evalueren en in teamverband functioneren. Een omstandige onderzoeksopdracht tot een goed einde brengen, inclusief het neerschrijven van de onderzoeksresultaten, is niet eenvoudig en vormt een oefening in stressbestendigheid en langetermijnplanning. In diverse sectoren wordt dit, samen met het geoefend analytisch denken en probleemoplossend vermogen van een doctor, wel degelijk op prijs gesteld. Tijdens je doctoraatsperiode heb je geleerd een ingewikkelde materie eenvoudig voor te stellen, te verwoorden en met overtuiging naar voor te brengen. Je bent gewoon op mature wijze inhoudelijk te discussiëren en dialogeren. Wie de doctoraats periode bovendien aangrijpt om ook communicatie- en management-vaardigheden en talenkennis bij te spijkeren en een netwerk van (internationale) contacten uit te bouwen, is duidelijk in het voordeel. Op de arbeidsmarkt zijn onderzoeker s immers vooral gegeerd omwille van hun groot zelfstandig leervermoge n en volharding, hun creativiteit en oog voor innovatie.Een en ander compenseert veelal ruimschoots de latere instap op de arbeidsmarkt. ‘Een doctor in spe timmert gaandeweg aan zijn c.v.’ zou een goede slagzin kunnen

37

zijn om te duiden dat een doctoraat zoveel meer is dan je doctoraatsonderzoek. Veel hangt van jezelf af; benut de talrijke kansen die je krijgt tijdens de doctoraatsstudie en bereid op die manier je stap naar de arbeidsmarkt voor.Het beeld van de onderzoeker die zich opsluit in een ivoren toren is compleet achterhaald; een brede kijk op de wereld, kennis gekoppeld aan maturiteit en onmiddellijk inzetbare vaardigheden en ervaring doen het des te meer.

internationale ervaringDoctores met internationale ervaring hebben een duidelijke streep voor op de arbeidsmarkt. Dergelijke ervaring is immers een bewijs van je zin voor initiatief, zelfstandigheid, interculturele ervaring, kortom van je open blik op de wereld en goede sociale vaardigheden. Ook de arbeidsmarkt ondergaat een onomkeerbaar internationalisering sproces en een bepaalde mate van ‘international exposure’ vormt een pluspunt voor aanwerving.

naar de arbeidsmarkt en dan pas doctoreren?In tegenstelling tot andere landen is in ons land een eventueel tijdelijke terugkeer naar de universiteit na een aantal jaren op de arbeidsmarkt eerder ongebruikelijk. Veel heeft te maken met het financieringssysteem dat voor een belangrijk deel gebaseerd is op doctoraatsbeurzen voor recent afgestudeerden en het Belgische systeem van sociale zekerheid dat gekoppeld is aan een studentenstatuut of aan een statuut als werkende of werkzoekende.Indien je reeds enkele jaren geleden de universiteit hebt verlaten, mag je deze elementen echter niet beschouwen als een ‘nadeel’ om een onderzoekscarrière uit te bouwen. De overheid stimuleert immers de samenwerking tussen de industriële en de academische sector en na enkele jaren werkervaring in de privésector kan je de ideale kandidaat zijn om dergelijk onderzoek met een sterke maatschappelijke of economische valorisatie uit te voeren. Bovendien heb je ook al enige maturiteit verworven, inzicht in een specifiek toegepast domein en weet je al beter wat je van een onderzoekscarrière kan verwachten dan een pas afgestudeerde. Verschillende researchers uit de industrie of lesgevers uit het middelbaar of hoger onderwijs spenderen na een aantal jaren werkervaring opnieuw enkele jaren aan de univer-siteit, met het oog op het opdoen van specifieke kennis en het behalen van een doctoraat. Om de samenwerking tussen de universiteit en de industrie te bevordere n werd recent het Baekeland programma in het leven geroepen, waarover hoger meer informatie te vinden is.

Kijk ook op de UGent-website voor info over wetenschap-pelijke vacatures en links naar websites met wetenschappelijke jobaanbiedingen. www.UGent.be > onderzoek > doctoreren > de doctoraatstitel en wat dan?

38

39

Doctoreren: concrete stappen

Je hebt deze brochure grondig gelezen, je voelt veel voor wetenschappelijk onderzoek en je bent bereid jezelf een aantal jaren in intensieve studie en onderzoekswer k onder te dompelen. Dan resten je nog de volgende stappen:

A. Je hebt een Belgisch masterdiploma >Je bezit het vereiste diploma om een doctoraat aan te vatten: een masterdiploma van de Universiteit Gent, van een andere Belgische universiteit of van een Vlaamse hogeschool.

a1 – Zoek een onderwerp en een promotorNeem contact op met de promotor van je masterproef of met de professor(en) in wiens vakgebied je overweegt te doctoreren; maak bij voorkeur een afspraak, zodat de professor de nodige tijd voor je kan vrijmaken. Ook indien je je masterdiploma aan een andere universiteit of een hogeschool behaalde, kan je zelf contact opnemen met een specialist in je vakgebied aan de Universiteit Gent. Ben je daar nog naar op zoek, dan biedt de databank van onderzoeksprojecten aan de Universiteit Gent een goede startplek: www.UGent.be > onderzoek > onderzoeksacti viteiten > iweto.Het is een pluspunt als je een weloverwogen voorstel i.v.m. een doctoraatson-derwerp naar voren kan brengen; je probeert de mogelijke promotor te overtuigen van het nut en het belang van je toekomstig onderzoek. Bespreek een mogelijke onderzoeksaanpak. Pols eveneens of hij/zij bereid is als je promotor op te treden en welke logistieke of andere steun hij/zij je tijdens je doctoraatsstudie zou kunnen verlenen.Indien je nog geen bepaald onderzoeksthema hebt, geef dan aan waarin je specifiek bent geïnteresseerd en informeer naar de mogelijke onderwerpen. Ga gerust bij meerdere potentiële promotoren langs indien je nog geen geschikt onderwerp en/of promotor gevonden hebt. Surf naar de websites van de diverse vakgroepen en onderzoekseenheden. Vraag naar brochures en bekijk geregeld de ad valvas berichten over onderzoeksonder-

Je voelt veel voor wetenschap-pelijk onderzoek en je bent bereid jezelf een aantal jaren in intensieve studie en onder-zoekswerk onder te dompelen.

40

werpen en projectvoorstellen. Sommige faculteiten organiseren doctoraatssymposia waar jonge onderzoekers hun werk voorstellen: de gelegenheid bij uitstek voor een verkenningsronde. Aarzel niet langs te gaan bij de vakgroepen die onderzoek verrichten in een domein dat jou interesseert. Praat met assistenten en andere onderzoekers over hun onderzoeksonderwerp en -ervaringen.

a2 – Zoek financieringBespreek met de mogelijke promotor eveneens eventuele beschikbare assistent-schappen of andere vormen van financiering. Vraag in welke mate hij/zij bereid is om je eventuele financieringsaanvraag te steunen en hoe hij/zij je kansen daarom-trent inschat. Over de beschikbare financieringskanalen, de voorwaarden en de te volgen procedure kan je ook zelf informatie verzamelen. Zie ook de rubriek ‘Het financiële aspect’, eerder in deze brochure en de webpagina: www.UGent.be > doctoreren > kan ik doctoreren?Vergeet niet dat aanvraagprocedures voor een beurs of andere financiering vaak meer dan een jaar in beslag nemen. Begin er dus tijdig aan.

a3 – vraag het facultair reglement aanOp de Facultaire Studentenadministratie kan je ondertussen het facultair reglement betreffende het doctoraatsexamen aanvragen. Ook te consulteren via: www.UGent.be > faculteiten, of aan te vragen bij de Doctoral Schools Ondersteuningscel.Informeer eveneens naar de modaliteiten en de inhoud van een eventuele docto-raatsopleiding. Indien je een doctoraatsopleiding zal volgen, bespreek je met je promotor uit welke opleidingsonderdelen het programma zal bestaan. Kijk ook uit naar de activiteiten van de Doctoral Schools.

a4 – Doe een officiële aanvraag bij de faculteitAls je een geschikt onderwerp en dito promotor gevonden hebt, doe je een officiële aanvraag bij de faculteit om tot de doctoraatsstudie en de doctoraatsopleiding te worden toegelaten. Hiervoor gelden specifieke procedures en worden specifieke formulieren gebruikt. Kijk hiervoor op de website van de afdeling Studentenadministratie en Studie-programma’s van de universiteit, de facultaire websites en/of bij de Facultaire Studentenadministraties.

a5 – inschrijving Als je de toelating tot de doctoraatsstudie hebt verkregen van de faculteit, schrijf je je in voor het doctoraat en de doctoraatsopleiding bij de afdeling Studentenadministratie en Studieprogramma’s (zie ook rubriek ‘inschrijving’ eerder in deze brochure). Bij de inschrijving breng je de officiële toelating van de faculteit (stap 4), een kopie van je masterdiploma en een kopie van je identiteitskaart mee. Met het vereffenen van het inschrijfgeld (voor 2008-2009 bedroeg dit 256,60 EUR) bevestig je je inschrijving. Vervolgens voer je je doctoraatsonderzoek uit in overleg met je promotor en/of doctoraatsbegeleidingscommissie. Voor de verdere stappen verwijzen we naar de facultaire reglementen en naar het administratief draaiboek voor doctorandi: www.UGent.be > onderzoek > doctoreren > administratief draaiboek.

41

B. Je hebt geen Bbelgisch masterdiploma >Dan zijn er de volgende mogelijkheden:

b1 – Je bezit een vlaams diploma van het hoger onderwijs dat geen rechtstreekse toegang biedt tot een doctoraatIn de meeste gevallen loopt deze weg via een predoctorale opleiding van minimum 20 studiepunten. Instappen in een masterprogramma aan de universiteit, al dan niet via een voorbereidingsprogramma, vormt een alternatieve toegang tot het doctoraat, waarover je je best ook informeert. Je richt in ieder geval je toelatings-aanvraag tot het doctoraat rechtstreeks naar de decaan van de faculteit. Deze zal je aanvraag, na omstandig onderzoek, doorsturen naar mogelijke promotor(en). In bepaalde gevallen kan de faculteit om bijkomende gegevens verzoeken of je uitnodige n voor een persoonlijk gesprek. De faculteit bepaalt desgevallend de studieomvang en het programma van de predoctorale proef die je moet afleggen. Als je naderhand slaagt voor de predoctorale proef, volg je hierna de stappen zoals vermeld onder A. 2, 3, 4 en 5.

b2 – Je behaalde je diploma buiten belgiëStudenten die op basis van een buitenlands diploma aan de Universiteit Gent willen verder studeren of doctoreren, moeten een specifieke toelatingsprocedure doorlopen. Dit kan enkele maanden in beslag nemen. Informeer je eerst over de administratieve implicaties en vraag dan pas op het rectoraat een ‘application form’ aan, i.e. het formulier voor een toelatingsaanvraag. Daarop staat vermeld welke documenten en gegevens je bij je aanvraag moet voegen; o.m. een gelegaliseerde kopie van je diploma en indien nodig een beëdigde vertaling in het Nederlands, Frans, Engels of Duits. Het legaliseren dient te gebeuren in de Belgische ambassade in het land waar het diploma is uitgereikt. In tegenstelling tot studenten met een buitenlands diploma die willen (verder) studeren aan de Universiteit Gent, dienen studenten die een aanvraag doen voor een doctoraat, geen rekening te houden met deadlines voor indiening van hun aanvraagdossier.

Je ‘application form’ en de begeleidende stukken richt je aan de afdeling Studentenadministratie en Studieprogramma’s. Eerst zal worden onderzocht of je aan de toelatingsvoorwaarden tot het doctoraat en de doctoraatsopleiding voldoet en of de Universiteit Gent voldoende begeleiding kan bieden voor je onderzoek. Is dit het geval, dan ontvang je een toelatingsbrief van de rector om te doctoreren. Daarna volg je verder de stappen zoals vermeld onder A. 2, 3 en 5.

Indien je reeds afspraken over doctoreren hebt gemaakt met een promotor en over financiering beschikt voor doctoraatsonderzoek, vraag je best aan deze promotor om contact op te nemen met de afdeling Studentenadministratie en Studieprogramma’s, om na te gaan of een ‘verkort traject’ in de aanvraagprocedure mogelijk is, zodat je sneller met je doctoraatsonderzoek kan beginnen.

Wie een buitenlands diploma heeft, moet in sommige gevallen een één- of tweejarige predoctorale opleiding volgen (60 of 120 studiepunten), waarna wordt geëvalueerd of je geschikt bent voor het doctoraatsonderzoek. Meer informatie over de predoctorale opleiding vind je elders in deze brochure.

Voor buitenlandse studenten is er op het Adviescentrum voor Studenten Engelstalige

42

informatie beschikbaar over de diverse studiemogelijkheden aan de Universiteit Gent - o.m. over doctoreren - en de specifieke aanmeldings- en inschrijfprocedure. Zie ook: www.UGent.be/en > prospective students > international degree students.

Het administratief draaiboek voor doctorandi vind je ook op het web:www.Ugent.be > onderzoek > doctoreren > administratief draaiboek

Addendum >nUttige aDressen

Adviescentrum voor Studenten, Afdeling StudieloopbaanadviesSint-Pietersplein 7, 9000 Gent, T 09/264 70 00, F 09/264 35 79, e-mail: acs@UGent.be

Afdeling OnderzoekscoördinatieRectoraat, Sint-Pietersnieuwstraat 25, 9000 Gent, T 09/264 30 36, F 09/264 35 83, e-mail: aoc@UGent.be

Afdeling Studentenadministratie en Studieprogramma’sRectoraat, Sint-Pietersnieuwstraat 25, 9000 Gent, T 09/264 30 21, F 09/264 35 89, e-mail: helpdesk.studadmin@UGent.be

Associatie Universiteit GentHet Pand, Onderbergen 1, 9000 Gent, T 09/264 82 24, F 09/ 264 83 94, e-mail: info@AUGent.be, www.AUGent.be

Doctoral Schools Ondersteuningscel, Directie Onderzoeksaangelegenheden Rectoraat, Sint-Pietersnieuwstraat 25, 9000 Gent, T 09/264 95 56 & 09/264 95 05, F 09/264 35 83, e-mail: doctoralschools@UGent.be

Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO-Vlaanderen)Egmontstraat 5, 1000 Brussel, T 02/512 91 10, www.fwo.be

IWT-Vlaanderen (Instituut voor de aanmoediging van Innovatie door Wetenschap en Technologie in Vlaanderen) Bischoffsheimlaan 25, 1000 Brussel, T 02/20 90 900, F 02/223 11 81, www.iwt.be

Afdeling Persoonlijke Sociale VoorzieningenSint-Pietersnieuwstraat 47, 9000 Gent, T 09/264 70 72 of 09/264 70 78 , F 09/264 35 80, e-mail: socialedienst@UGent.be

Facultaire studentenadministratie:

Faculteit Letteren en Wijsbegeerte Blandijnberg 2, lok. 0.60, 9000 Gent, T 09/264 39 37

Faculteit Rechtsgeleerdheid Volderstraat 3, lok. 100.013, 9000 Gent, T 09/264 67 78

Faculteit Wetenschappen K.L. Ledeganckstraat 35, 1e verdieping, 9000 Gent, T 09/264 50 50

Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen Voldersstraat 3, lok.100.013, 9000 Gent, T 09/332 39 18

43

Faculteit Ingenieurswetenschappen J. Plateaustraat 22, 9000 Gent, T 09/264 37 15

Faculteit Economie en Bedrijfskunde Tweekerkenstraat 2, 9000 Gent, T 09/264 34 68

Faculteit DiergeneeskundeSalisburylaan 133, 9820 Merelbeke, T 09/264 75 02

Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen,H. Dunantlaan 2, 9000 Gent, T 09/264 63 60

Faculteit Bio-ingenieurswetenschappenCoupure Links 653, lok. 162, 9000 Gent, T 09/264 59 02

Faculteit Farmaceutische WetenschappenHarelbekestraat 72, 9000 Gent, T 09/264 80 32

Faculteit Politieke en Sociale WetenschappenUniversiteitsstraat 8 , 9000 Gent, T 09/264 67 85

nUttige Websites

www.UGent.be > onderzoek > doctorerenwww.UGent.be/doctoralschools

Overzicht van het onderzoek de UGentwww.UGent.be > onderzoek

Studiegids www.UGent.be > onderwijs en studie > inschrijving en administratie > studiegids

inFosessies

In het voorjaar worden in het Adviescentrum voor Studenten informatiesessies georganiseerd o.m. over doctoreren.Zie www.UGent.be > onderwijs en studie > verder studeren en doctoreren > infosessies

De Doctoral Schools Ondersteuningscel organiseert in de loop van het jaar informa-tiesessies over de Doctoral Schools en de doctoraatsopleiding.Zie: www.UGent.be/doctoralschools

44

Voor alle verdere inlichtingen kan u zich wenden tot:

Adviescentrumvoor Studenten

directie onderwijsaangelegenheden - afdeling studieloopbaanadviessint-pietersplein 7, 9000 Gent

T 09 264 70 00, F 09 264 35 79e-mail acs@UGent.be

www.UGent.be > onderwijs en studie > studieondersteuning > begeleiding > Adviescentrum

deze brochure kwam tot stand i.s.m. de directie onderzoeksaangelegenheden UGent