Differentiatie- en resocialisatiemogelijkheden voor

strafrechtelijk gedetineerde vreemdelingen

Mieke Kox & Miranda BooneRSJ-congres, 21 november 2013

Blijven zitten of wegwezen

“Deze groep [strafrechtelijk gedetineerde vreemdelingen] onderscheidt zich in die mate van andere (groepen) gedetineerden dat resocialisatie gericht op terugkeer in de Nederlandse samenleving niet aan de orde is en beginselen als verlof, regionaliseren en detentiefasering niet aan de orde zijn.” (toenmalig Staatssecretaris van Justitie, zie RSJ 2008: 6)

Aanleiding

Recht op resocialisatie (Duitse Federale Constitutionele Hof 1973)

Opdracht tot resocialisatie: artikel 10 lid 3 IVPBPR en de PBW

Ook voor vreemdelingen:Hoge Raad 17-01-1987: Niet enkel terugkeer naar de

Nederlandse samenlevingEHRM Rangelov vs. Duitsland (5123/07, 22-03-2012):

geen andere behandeling omwille van vreemdelingrechtelijke status

GelijkheidsbeginselAanwijzing kader voor strafvordering

Resocialisatiebeginsel

Actueel en belangrijk criminologisch onderzoeksthemaWhat Works (Andrews, Bonta e.a.)Desistance ( Bottoms, Nieuwbeerta)Good Lives Model (Ward &Maruna)

Grote impact op beleidTerugdringen RecidiveModernisering GevangeniswezenPersoonsgerichte benadering

Resocialisatie als doelstelling

Differentiatie (voorkomen detentieschade) Detentiefasering (geleidelijke terugkeer)

Overplaatsing naar (zeer) beperkt beveiligde inrichtingen Penitentiaire programma’s Verlof Voorwaardelijke invrijheidstelling Elektronische detentie

Re-integratieprogramma’s/trainingen (voorbereiding terugkeer/voorkomen recidive) Arbeid en scholing Terugdringen Recidive/Binnen Beginnen Nazorg Plannen Promoveren-degraderen

Specifieke sanctiemodaliteiten gericht op resocialisatie ISD (TBS) Taakstraf

Resocialisatie-instrumenten

Doel differentiatie: voorkomen detentieschade

Belangrijkste differentiatiecriteria in de PBW: Beveiligingsniveau Bijzondere opvang Regime

Bijzondere opvang voor vreemdelingen (VRIS, art. 20b RSPOG) Achtergrond: resocialisatie in Nederland is niet aan de orde Strafrestant van meer dan vier maanden: Veenhuizen,

Esserheem Strafrestant van minder dan vier maanden: Alphen aan de

Rijn

Differentiatiemogelijkheden

Doel detentiefasering: geleidelijke terugkeer

Voor vreemdelingen:Geen overplaatsing naar (zeer) beperkt beveiligde

inrichtingen (art. 2 lid 2 en art. 3 lid 2 RSPOG)Geen deelname Penitentiaire Programma’s (art. 6 sub b PM)Geen verlof : uitzetting na afloop van de detentie geldt als

weigeringsgrond (art. 4 onder l Regeling tijdelijk verlaten van de inrichting)

Voorwaardelijke invrijheidstelling alleen bij verlaten Nederland (aanwijzing voorwaardelijke invrijheidsstelling jo. art. 40a regeling tijdelijk verlaten van de inrichting)

Uitgesloten van nieuwe plannen t.a.v. elektronische detentie (TK 2013/14, 33 45, nr. 3: 9)

Detentiefasering

Doel: voorbereiding terugkeer i.k.v. terugdringen recidive

Voor vreemdelingen:Arbeid en scholing in de bijzondere opvang (RSJ, 2010;

Ist, 2010)Geen deelname Terugdringen Recidive en Binnen

Beginnen (Programma Modernisering Gevangeniswezen)Geen nazorg (landelijke beschrijving werkprocessen

MMD)Geen toegang tot plusprogramma’s i.k.v. plannen

Promoveren-degraderen (voorstel wjiziging artikel 1e lid 2b RSPOG)

Re-integratieprogramma’s/trainingen

Voor vreemdelingen: Isd: alleen intramuraal (richtlijn strafvordering

meerderjarige veelplegers) In beginsel geen tbs (aanwijzing tbs bij vreemdelingen)Taakstraffen: illegaal verblijf contra-indicatie (art. 4

aanwijzing taakstraffen)Wel overige straffen en maatregelen, maar deze zijn niet

op resocialisatie gericht

Consequenties:Relatief vaak gedetineerd in bijzondere opvanglocaties Geen regionaliseringGeen individualisering

Sanctiemodaliteiten gericht op resocialisatie

Differentiatie (voorkomen detentieschade) Detentiefasering (geleidelijke terugkeer)

Overplaatsing naar (zeer) beperkt beveiligde inrichtingen Penitentiaire programma’s Verlof Voorwaardelijke invrijheidstelling Elektronische detentie

Re-integratieprogramma’s/trainingen (voorbereiding terugkeer/voorkomen recidive) Arbeid en scholing Terugdringen Recidive/Binnen Beginnen Nazorg Plannen Promoveren-degraderen

Specifieke sanctiemodaliteiten gericht op resocialisatie ISD (TBS) Taakstraf

Resocialisatie-instrumenten

Differentiatie (voorkomen detentieschade) Detentiefasering (geleidelijke terugkeer)

Overplaatsing naar (zeer) beperkt beveiligde inrichtingen Penitentiaire programma’s Verlof : in beginsel niet Voorwaardelijke invrijheidstelling: alleen bij verlaten NL Elektronische detentie

Re-integratieprogramma’s/trainingen (voorbereiding terugkeer/voorkomen recidive) Arbeid en scholing: aanwezigheid in de bijzondere opvang

onduidelijk Terugdringen Recidive/Binnen Beginnen Nazorg Plannen Promoveren-degraderen

Specifieke sanctiemodaliteiten gericht op resocialisatie ISD: alleen intramuraal (TBS): in beginsel niet Taakstraf

Resocialisatie-instrumenten vreemdelingen

Resocialisatie is voor strafrechtelijk gedetineerde vreemdelingen niet nodig; zij keren immers niet terug in de Nederlandse samenleving.

Stelling