België – Belgique PB

8000 Brugge 1-2 3/8070

Afdelingstijdschrift van JNM Brugge, Jeugdbond voor Natuur en Milieu vzw Afgiftekantoor: Brugge X v.u.: Jelle Lecomte, Peterseliestraat 100, bus JNM 8000 Brugge. Verschijnt 3 maandelijks Jaargang 55, nummer 3, maart-april-mei P509246

JNM staat voor Jeugdbond voor Natuur en Milieu, een jeugdbeweging voor álle jongeren die

geïnteresseerd zijn in natuur en milieu. Een jeugdbeweging die zó divers en levendig is als JNM kan je niet op een enkele pagina voorstellen.

Je moet het gewoon zélf beleven! Aarzel dus niet om aan een aantal activiteiten deel te

nemen!

JNM staat open voor alle jongeren tussen 7 en 26 jaar met interesse voor natuur en milieu. Er zijn 3 leeftijdsgroepen: de piepers (7-12 jaar), de ini's (13-15 jaar) en de gewone leden

(16-26 jaar).

Ben je tussen 7 en 12 jaar oud, dan ben je een pieper. Samen met je leeftijdsgenootjes kom je al spelenderwijs in contact met de natuur.

Ben je tussen 12 en 15 jaar oud, dan ben je INI. Deze groep mag ook mee met de gewone leden. ini is een verkorting va ‘initiatielid’ en INI zijn betekent dus dat je op weg bent een

gewoon lid te worden. Hoe lid worden? http://www.jnm.be/lidworden Dat gaat zeer gemakkelijk. Eenmaal per jaar hoef je onderstaand bedrag over te schrijven op het rekeningnummer van het nationaal secretariaat: 001-2280592-04. Een werkjaar loopt van 1 september tot en met 31 augustus. Introductielid Het eerste jaar dat je lid wordt (7-26 jaar) € 5 Pieplid Van het tweede leerjaar t.e.m. het zesde leerjaar

(je moet 7 jaar zijn vóór januari van het lopende werkjaar) € 18

Inilid Van het eerste middelbaar t.e.m. het derde middelbaar (je moet 12 jaar zijn voor januari van het lopende werkjaar)

€ 18

Gewoon lid Vanaf het vierde middelbaar (je moet 15 jaar zijn voor januari van het lopende werkjaar)

€ 18

Steunlid Je bent ouder dan 26 jaar € 18 Instelling Instelling of bibliotheek (Kikkertje + Euglena) € 36 Ons Lokaal: Peterseliestraat 100, 8000 Brugge Door het traliehek en dan links de trap op Vervolgens de 2de deur. Hier gaan alle binnenhuisactiviteiten door Contactpersoon: Jelle Lecomte 0479/84 37 87

Afdelingswebsite: http://www.jnm.be/brugge

Alle activiteiten zijn op de site terug te vinden

Afdelingsrekeningnummer: 979-5932230-06

2

Dag Brugse JNM’ers! De lente is van start gegaan, en daarmee gepaard zal heel wat natuurschoon te voorschijn komen. De eerste dagpauwogen, citroenvlinders en kleine vossen zijn reeds gesignaleerd! Deze zijn de voorbodes voor een veel grotere diversiteit aan planten en dieren die de komende weken zullen ontluiken. Denk maar aan planten als speenkruid, die mooie gele tapijten gaan vormen, of de prachtige bosanemonen. Vogels als de tjiftjaf en de fitis zullen dan weer in de tuinen te horen zijn met hun vrolijke melodieën (en zullen voor een wit vlekje meer zorgen op de auto’s). Het beloven vette maandjes te worden, die vol staan met excursies. Met de waarnemingencontest zullen we er keihard voor gaan! We zullen goed bekijken in welke gebiedjes we de meeste soorten kunnen aantreffen, en zullen proberen voor alle soortgroepjes wel iets te tikken. Van watervlo tot ree, van straatgras tot rode ogentroost. Dit wordt zeker een dag om niet te missen! Ook de topexcursie, een klassieker van formaat voor de vroege vogels staat in het vooruitzicht. Activiteiten door JNM nationaal georganiseerd zijn zeker ook een aanrader. Ik denk aan het hoge venen weekend, de natuurstudiecursus en het natuurstudiecongres (zie de JNM website hiervoor). Dit laatste vindt plaats op de Sint-Pietersberg, een echte biodiversiteit hotspot!! Kalkgraslanden met onvoorstelbaar mooie planten, grotten met zotte vleermuizen,.. Een echte aanrader dus! Maar het belangrijkste is natuurlijk onze eigen afdeling! We hebben tal van topexcursies voorzien om jullie te verwennen. Denk maar aan de excursie in het westhoek reservaat met de vele zeldzame planten, insecten, vogels,.. Ook de bushcraft excursie beloofd vet te worden! Hierbij zullen we leren welke planten eetbaar zijn, van welke dieren deze sporen precies zijn, van wie deze vraatsporen zijn, hoe je kan overleven in de natuur,.. Voor de jongeren onder ons hebben we onder andere een waterbeestjes excursie in petto! Maar genoeg gepraat, blader maar snel verder in deze roerdomp, en hopelijk krijgen jullie zin in de zalige excursies, boeien de interessante artikels jullie keihard en staan jullie stomverbaasd van de interessante weetjes!! Jullie voorzitter, Jelle

3

2 Algemene Informatie 3 Voorwoord 4 Inhoudsopgave 5 Excursiekalender 8 Weetjes

10 Zakkalender 12 Belboom 13 Piephoek 17 Inihoek 22 Artikels 25 Verslagen 27 Bestuur

SPECIAAL BIERHUIS

’t BRUGS BEERTJE

Kemelstraat 5 8000 Brugge

web: www.brugsbeertje.be mail: info@brugsbeertje.be

4

Alle tochten zijn per fiets, tenzij de aankondiging dat tegenspreekt. Handig –niet verplicht– op JNM excursie zijn: - excursiemateriaal (afhankelijk van welke tocht het is), - een beetje centen (voor thee of biertje, op terras of in de kroeg), - plakgrief en fietspomp voor EHBO van de fiets, - kledij die tegen weer en wind kan. De excursies aangeduid met ini zijn specifiek voor de leeftijdscategorie 13-15 jaar bedoeld. Ini’s zijn achter evenzeer welkom op gewone activiteiten. Die activiteiten spitsen zich nog net iets meer toe op natuur. JNM pur sang dus, wil je het eens proberen? Contacteer dan gerust Jelle, Jonathan of de excul (ecxursieleider) van dienst. Het niveau van uitdaging van de activiteiten wordt aangegeven met , wees niet bang, meestal wordt de activiteit overschat. Vrijdag 6 maart: Baravond De maandelijkse baravond is een ritueel waar elk gewoon lid van onze afdeling reikhalzend naar uitkijkt. In de chaos van het leven vormt het lokaal een aangename steun. Waar en wanneer: 20u in het lokaal Verantwoordelijke: Jelle Lecomte Zaterdag 14 maart: Zeedag Piep + Ini De NWG nodigt ons uit op de Nationale Zeedag in De Panne! Alle afdelingen zijn welkom met hun piepers, ini's en gewone leden op dit groots evenement aan de kust. Het wordt een dag vol natuurstudie, spel en plezier! Waar + wanneer: 8u45 aan het station van Brugge, terug omstreeks 18u. Meenemen: Lunchpakket, netje en loupepotje als je dat hebt. Verantwoordelijke: Jonathan Meire

Zondag 15 maart: Verrassingsexcursie met Edward Edward ‘Dr. Eddy’ Debbaut wordt bijna oude sok… Als voormalige voorzitter, secretaris, natuurstudieverantwoordelijke en nog veel meer was hij iemand op wie we konden rekenen. Hij trakteert ons op een excursie om u tegen te zeggen. Waar + wanneer: 9u aan het lokaal, bestemming nog geheim… Meenemen: verrekijker, loep, lunchpakket, fiets of go-pass. Excul: Edward Debbaut

5

Zaterdag 21 maart: Koers-AV-fuif De jaarlijkse De jaarlijkse koers-algemene vergadering-fuif wordt elk jaar georganiseerd door een andere afdeling. Meer info over dit evenement ontvang je binnenkort in je mailbox.

Vrijdag 27 tot zondag 29 maart: Hoge Venenweekend (NWG) De Oostkantons hebben veel te bieden, ook voor wie geen Duits spreekt of geen tweeloop om zijn schouders heeft hangen. Edelherten, everzwijnen, wilde katten en misschien wel lynxen lopen hier rond. Gevleugelde zeldzaamheden zoals korhoen, grijskopspecht, klapekster en notenkrakers zijn nu aan het baltsen en laten zich hopelijk zien. Dit weekend is er eentje om in je agenda aan te kruisen! Meer info: zie website. Verantwoordelijke: Ward Tamsyn Vrijdag 3 april: Baravond Afspraak: 20u in het lokaal Zondag 12 april: Bushcraft INI Meer info: zie ini-rubriek!

Zaterdag 25 april: Waarnemingencontest Elk jaar strijden de afdelingen voor de titel van beste natuurstudieafdeling. Dit door een hele dag lang zoveel mogelijk soorten te determineren. Soorten tikken op hoog niveau dus, maar iedereen die niet bang is van een kilometer meer of minder op de fiets is welkom. De voorbije jaren zat het ons niet echt mee, maar dit jaar gaat JNM Brugge resoluut voor de top 5! Afspraak: 6u aan het lokaal (wie later komt, of later wil invoegen, stuur zeker een mailtje) Meenemen: voldoende eten en drank, excursiemateriaal en goesting! Excul: Ward Tamsyn

Vrijdag 1 mei: Topexcursie

6

De topexcursie staat bekend als de zwaarste excursie van het jaar. We leggen per fiets vele kilometers af richting kust, waar we op trektelpost De Fonteintjes in Zeebrugge van de voorjaarstrek genieten. Vele vogels worden door de wind tot de duinen ‘gestuwd’, van gierzwaluw en wielewaal tot lachstern en roodpootvalk! We gaan ook de duinbosjes verkennen waar draaihalzen en grauwe klauwieren ons zullen entertainen. Kortom, een dagje vogels kijken waarover nog veel heroïsche verhalen zullen verteld worden. Waar + wanneer: 6u aan het lokaal Meenemen: verrekijker, eten en drank, fiets in goede staat Excul: Jonathan Meire Vrijdag 1 mei: Baravond Afspraak: 20u in het lokaal Zaterdag 2 mei: Nationale Piepdag Voor meer info, blader snel verder naar de pieprubriek! Zaterdag 9 mei: Excursie naar de Westhoek INI Meer info: zie ini-rubriek! Donderdag 14 tot zondag 17 mei: West-Vlaamse INInatuurvierdaagse Meer info: zie ini-rubriek! Zondag 17 mei: Waterbeestjes in de Warandeputten PIEP Meer info: zie pieprubriek

Zaterdag 23 mei: Leiemeersen + Heideveld-Bornebeek In het uitgestrekte Houtland bevinden zich enkele pareltjes van natuurgebieden. In de Leiemeersen kunnen we genieten van een tapijt aan orchideeën, en in het Bulskampveld bevindt zich een waardevol heidegebied waar libellen het luchtruim onveilig maken. Een reetje of een wespendief pikken we natuurlijk ook graag mee! Waar + wanneer: 11u aan de (groene) brug van Steenbrugge, tot 17u Meenemen: spijs en drank, fiets, excursiegerief Excul: Reinhardt Strubbe

Zaterdag 23 mei: Uilenexcursie INI Meer info: zie inirubriek

7

Wist je dat gierzwaluwen alles doen in de lucht? Ze eten, drinken, slapen en paren zelf terwijl ze vliegen. Enkel tijdens het broeden gaan mannetjes en wijfjes op het nest zitten.

Wist je dat de dwerguil amper zo groot is als een spreeuw?

Wist je dat het kleinste gewervelde dier ter wereld een kikker van 7 mm is (een duimspijker groot)! Het onlangs ontdekte diertje met de ingewikkelde naam Paedophryne amanuensis leeft in Papoea-Nieuw-Guinea.

Wist je dat de geelbuikvuurpad hartvormige pupillen heeft?

Wist je dat in een kalkgrasland wel tot 40 plantensoorten per vierkante meter kunnen aangetroffen worden? Hiertoe behoren vele kwetsbare soorten zoals orchideeën en gentianen.

Wist je dat de vele dreven in het Brugse landschap restanten zijn van de vroegere heideontginning? Via deze dreven reed men op en aan met paard en kar.

Wist je dat brandnetels enorm waardevol zijn voor vele ongewervelden? Onder andere de rups van de dagpauwoog leeft ervan. Zeker een stukje laten staan in de tuin dus!

Wist je dat een Belg in zijn leven gemiddeld 1801 dieren eet (waarvan 5 volledige koeien)? Door (af en toe) vegetarisch te eten kan je dit cijfer naar beneden halen!

Wist je dat bij rendieren ook het vrouwtje een gewei heeft?

Wist je dat 80% van de ruigpootuiltjes sterft tijdens hun eerste levensjaar (onder andere door predatie door marters en bosuilen)?

Reinhardt

Rendieren en ruigpootuil (foto’s getrokken in Abisko, 2014).

8

Sneeuwgors

©Reinhardt

9

Jelle

04

79/8

4 37

87

Mumtaaz 0493/19 93 03

Robin 0497/18 90 47

Yachaira 0477/04 63 48

Ward 0473/36 53 31

Hippoliet 0471/66 43 42

Stéphanie 0471/54 80 81

Reinhardt 0494/27 56 31

Amber 0496/42 67 95

Jonathan 0494/37 02 93

Robrecht 0479/23 53 18

Edward 0499/73 32 47

Pieter 0480/87 84 91

Jan 0472/82 16 16

Vrijdag 6 maart: Baravond Zaterdag 14 maart: Zeedag Piep + INI Zondag 15 maart: Verrassingsexcursie met Eddy Zaterdag 21 maart: koers-AV-Fuif Vrijdag 27 tot zondag 29 maart: Hoge venen weekend (NWG) Vrijdag 3 april: Baravond Zondag 12 april: Bushcraft INI Zaterdag 25 april: Waarnemingencontest Vrijdag 1 mei: Topexcursie Vrijdag 1 mei: Baravond Zaterdag 2 mei: Nationale piepdag PIEP Zaterdag 9 mei: Excursie naar de Westhoek INI Donderdag 14 mei tot zondag 17 mei: West Vlaamse INInatuurvierdaagse Zondag 17 mei: Waterbeestjes in de warandeputten PIEP Zaterdag 23 mei: Leiemeersen + Heideveld-Bornebeek Zaterdag 23 mei: uilenexcursie INI

10

Sint -Jansvlinder

© Reinhardt

11

NATUURBEHEERDER VAN MORGENGebeten door de natuurBodem- en waterkwaliteit onderzoekenBeheer van natuurgebiedenMonitoring van fauna en fl oraLandschappen analyserenWerken met machinesGidsbeurten geven

Info-avond

Infodag

24

27

109

maart

juni

meimei

19.30 u.

10-17 u.

14-18 u.14-18 u.

Dinsdag

Zaterdag

ZondagZaterdag

1ste graad A- en B-stroom

2de graad tso:

Plant-, dier- en milieutechnieken &

Biotechnische wetenschappen

2de graad bso:

Plant, dier en milieu

3de graad tso:

Planttechnische, Natuur- en groentechnisch

e,

Dier- en landbouwtechnische &

Biotechnische wetenschappen

3de graad bso:

Tuinbouw- en groenvoorziening &

Landbouw

7de specialisatiejaar bso:

Tuinaanleg en -onderhoud

Opendeur

Zin in een levendige opleiding?

LTI Oedelem!Bruggestraat 190 8730 Oedelem www.lti-oedelem.be t 050 35 09 84

A5_natuur.indd 1 26/02/2015 14:19:48

Liefste Piepers, De lente is bijna terug in het land en daarbij komen er weer een heleboel supertoffe JNM activiteiten kijken! Het gras wordt al weer groener en de bomen krijgen blaadjes. De natuur komt weer tot leven en laat al zijn kleuren aan ons zien. De krokusjes staan al in bloei, vleermuizen beginnen te ontwaken uit hun winterslaap, de eerste vlinders werden reeds waargenomen,.. Wij gaan samen dit leven ontdekken tijdens enkele vette excursies! Je kunt de zomervakantie al bijna ruiken en dat wil zeggen dat de JNM-zomerkampen er aan komen. Meer hierover vind je binnenkort in het Kikkertje en op de JNM website. Wij hopen jullie allemaal binnenkort terug te zien! Robin en Mumtaaz

Jip heeft een eigen tuintje. Hij mag het zelf omspitten. En Janneke helpt. Nu is het tuintje omgespit en vader zegt: Vanmiddag zal ik jullie helpen. Dan gaan we zaaien. Bloemetjes zaaien. En worteltjes. Wacht maar tot vanmiddag. Maar Jip en Janneke zijn zo ongeduldig. Ze willen nu meteen iets doen. Vader is naar kantoor en Jip zegt: Zullen we zelf bloemetjes zaaien? Goed, zegt Janneke. Hoe moet dat? Ik weet niet, zegt Jip. Weet

jij het? In onze tuin staan bloemen, zegt Janneke. Laten we die maar halen. Dan gaan ze naar de tuin van Jannekes huis. Daar bloeit al heel veel. Kijk deze, zegt Janneke. En ze plukt er een paar. En deze, zegt Jip en hij plukt een handvol. Ze hebben nu een heleboel bloemetjes. En ze gaan er mee naar Jips tuintje. Kijk, zegt Jip, we graven kuiltjes, kijk zo, en we zetten de bloemetjes erin. En dan de kuiltjes weer dicht. O, wat werken ze hard. Eerst een rij gele bloemen. Dan een rij paarse. Ziezo, zegt Janneke. Je tuin is klaar. Hoera. Als vader thuis komt, roept Jip: Vader, we hebben al bloemetjes gezaaid. En ze bloeien al. O ja, zegt vader. Laat eens kijken. Maar als ze gaan kijken... o jee, de bloemetjes hangen al slap. En sommige zijn omgewaait. Het is niet mooi meer. Janneke moet ervan huilen. Het was zo prachtig, snikt ze. Ja zegt vader. Maar als je echte bloemetjes wil hebben in een echt tuintje, dan moet je ze eerst zaaien. En niet zo maar erin stoppen. Kom nu gaan we het goed doen. Ze halen de bloemen eruit. En vader doet voor, hoe je moet zaaien. Het tuintje is nu weer helemaal zwart. Maar vader zegt: Wacht maar, over een poosje is het groen. En daar wachten ze nu op.

13

Zaterdag 2 mei: nationale piepdag Missen jullie ook al je vriendjes en vriendinnetjes? Kunnen jullie ook niet wachten tot de kampenzomer terug begint? Dan hebben wij heel goed nieuws voor jou! Je kan ze namelijk allemaal terugzien in het Mechels broek! (dat is..in..Mechelen!)! Want daar gaat de nationale piepdag door! ‘De nationale piepdag?’, hoor ik je nu denken. ‘Wat is dat?’ Wel, lees snel even het volgende verhaaltje: Overal in Vlaanderen zullen piepers aan de stations staan wachten op een trein richting Muizen. Naarmate ze dichter bij hun bestemming komen, raken de treinen alsmaar meer gevuld met lieve kindertjes met kleurige kikkertruien… “PLING-PLONG, zo dadelijk komen wij aan in Muizen!”, roept de conducteur door zijn micro. Tientallen piepers stappen samen met hun begeleiders uit om op een heerlijk avontuur te gaan! Zo, wil je weten hoe het verhaal verder gaat? Schrijf je dan als de bliksem in voor deze knaller van formaat! Afspraak: Station Brugge, uur volgt nog via mail. Gelieve een mailtje te sturen naar vandenbroeck.robin@gmail.com indien je meewil. Dan sturen we je nog wat meer info betreffende afspreekuur en uur van terugkomst. Meebrengen: 10 euro voor de trein, stevige stapschoenen, een rugzakje met: een regenjas, lunchpakket, voldoende water, een 4-uurtje en excursiemateriaal (als je dit hebt). Tot dan! Inschrijven kan tot 30 april 2015 enkel via de website (jnm.be/nationalepiepdag). Zondag 17 mei: Waterbeestjes in de warandeputten Het is al lang geleden dat we ons volledig verdiept hebben in de kleine kruipers en zwemmertjes. Vandaag gaan we op zoek naar deze lieve diertjes aan de waterkanten van de warandeputten in Moerbrugge. Neem allemaal zo veel mogelijk potjes en boekjes mee, maar als je die niet hebt is dat natuurlijk geen probleem! Tot dan! Afspraak: 14u ingang Warandeputten. Rond 17u sluiten we af op dezelfde plek Meebrengen: Potjes, boekjes, schepnetjes Tot op excursie! Weten jullie over welke dieren en planten het gaat? De oplossingen staan op de volgende pagina.

14

1 2

3 4

1. A. Gladde slang B. Ringslang

C. Kamsalamander

2. A. Edelhert B. Ree C. Damhert

3. A. Ekster B. Kraai C. Kauw

4. A. Bever B. Otter C. Bruine rat

15

5 6

7 8

5. A. De lachbij B. Bijenorchis

C. Lachwants

6. A. Bijenwolf B. Wolvenbij C. Bijenpoes

7. A. Zeekoet B. Alk C. Papegaaiduiker

8. A. Vos B. Hermelijn C. Das

!!!!!!Oplossingen!!!!! 1: B; 2: B; 3: C; 4: A; 5: B; 6: A; 7: C; 8: C

Foto’s genomen door Reinhardt

16

Beste ini’s, Ondertussen zijn we alweer enkele maanden verder… De verhalen over voorbije excursies blijven voor eeuwig in jullie geheugen hangen, maar dat verhindert jullie niet om al dromend uit te kijken naar de volgende activiteiten. Na de beach-editie van de startdag was er een heroïsch werkweekend in de Gulke Putten, gevolgd door de excursie naar Heist. De hopen haaientanden die jullie vonden staan ondertussen tentoongesteld in het Natuurhistorisch Museum in Brussel, waar ze meer aandacht trekken dan de Iguanodons. Half november trokken we naar Harchies nabij Bernissart, waar die Iguanodons gevonden waren. Deze keer geen fossielen, maar springlevende vogelsoorten in een mystiek decor. Dit was nog maar een voorsmaakje voor wat binnenkort volgt! Tot de volgende! Jonathan

Mysteriebeest… Iedere Roerdomp vind je hier een raadselfoto. Als je weet welk dier het is, stuur dan een mailtje naar meirejonathan@gmail.com en krijg eeuwig respect van het Bestuur! Misschien is er ook wel een leuke prijs te krijgen… De Roerdomp verschijnt ook op de site, waar je de foto in kleur kan bekijken. De vorige foto werd niet geraden, het was een Blauwborst. De witte wenkbrauw- en mondstreep in contrast met de zwarte, brede baardstreep (onder mondstreep) waren al een goede aanwijzing. Op de site waren ook de gele snavelvlek, roodbruine staartbasis en zelf een beetje blauw en zwart op de borst zichtbaar. Veel succes met de volgende foto!

17

Zondag 12 april: Bushcraft INI Vandaag leert Reinhardt je hoe je moet overleven in de natuur! Spoorzoeken, een schuilplaats maken… uiteraard met respect voor de natuur en zonder levensgevaar. We vertrekken met de fiets aan het lokaal richting Assebroek en Sijsele, waar Ryckevelde haar geheimen zal prijsgeven. Waar + wanneer: 14u aan het lokaal, terug tegen 17u30. Meenemen: fiets! Verantwoordelijke: Reinhardt Strubbe

Zaterdag 9 mei: Excursie naar de Westhoek INI Wijlen koning Leopold I zette voor het eerst een voet op Belgisch grondgebied in de Westhoek, maar nog meer indrukwekkende verhalen en waarnemingen in deze regio zullen komen bovendrijven. De variatie van duinen die aan de Sahara doen denken, struweel tot en met het zeetje zorgen voor heel wat rijkdom qua fauna en flora. Denk maar aan kamsalamander, rugstreeppad, kuifleeuwerik, nachtegaal, orchideeën… Met een stralende lentezon erbij een dag om niet te vergeten dus! Waar + wanneer: 9u45 aan het station, terug om 18u Meenemen: lunchpakket, vlindernet en verrekijker als je dat hebt. Verantwoordelijke: Jonathan Meire

Donderdag 14 tot zondag 17 mei: West-Vlaamse INInatuurvierdaagse Net buiten Brussel, weg van alle drukte, ligt het een eeuwenoude Zoniënwoud. Een enorm en prachtig bos. Tussen de statige beuken en eiken kronkelen kleine bronbeekjes, nog ongerept vooraleer ze het gedruis van de grootstad induiken.Maar ook elders in het Brabant vinden we nog grote, oude bossen. Het wordt dus vier dagen lang crossen door de bossen. En wie weet wat zo'n oud woud allemaal herbergt, verscholen onder dood hout of in hoge kruinen leeft er veel. Kom jij het mee ontdekken? Locatie: La Fresnaye, Prins Boudewijnlaan, 1653 Dworp Vervoer: trein en fiets Slapen: in gebouwen Deelnamegeld: € 30 Meebrengen: matje, slaapzak, fiets... Na inschrijving wordt een convo opgestuurd. Zaterdag 23 mei: Uilenexcursie INI Dat uilen tot de verbeelding spreken, moeten we je niet vertellen. Mysterieus door hun nachtelijke levenswijze en cool door hun dodelijke jachtwijze. Reinhardt toont ons de leukste exemplaren in Moerkerke, waar de jonge uilskuikens bedelen om voedsel bij hun ouders. Een aanrader om een avondje te ontspannen tussen het blokken door! Waar + wanneer: 20u aan het lokaal, ten laatste om 1u terug. Meenemen: fiets met werkende verlichting Verantwoordelijke: Reinhardt Strubbe

18

Ini-artikel: Marterachtigen in Vlaanderen De marterachtigen (Mustelidae) zijn de meest soortenrijke familie binnen de zoogdierenorde ‘Carnivora’. De familie bevat 59 soorten en 22 genera. Ze verschillen sterk in grootte. Zo is de Wezel (Mustela nivalis) met zijn 50 gram de kleinste vertegenwoordiger van de Carnivora, terwijl de Zeeotter (Enhydra lutris) een gewicht van 45 kg kan bereiken. Marterachtigen hebben typisch een langgerekt, dun lichaam met korte poten. Ook hebben ze over het algemeen een lange staart. Sommige marterachtigen, zoals dassen, hebben opvallende patronen in de vacht. In Vlaanderen kunnen we 7 inheemse marterachtigen terugvinden. Steenmarter Dit dier dat gekend staat voor onder andere het doorknagen van autokabels heeft een lichtbruine vacht met een opvallende grote witte keelvlek en een roze snuit. Steenmarters zijn aangepast aan de nabijheid van de mens. Je kan ze tegenwoordig zelfs in steden terugvinden. Het dieet is zeer variabel, en bestaat uit fruit, vogels, muizen, eieren, kippen,.. De dieren zijn enorm lenig en kunnen goed klimmen. Het is dus niet omdat je een marter in een boom ziet dat het een boommarter is, het kan evengoed een steenmarter zijn! De dieren zijn voornamelijk nachtactief en kunnen tot 10 jaar oud worden. Boommarter Deze marter met spitsere kop in vergelijking met de steenmarter heeft een bruine tot licht rossige vacht, met de ondervacht grijsbruin. Poten en snuit zijn donkerbruin, met een opvallende witte tot feloranje keelvlek. In tegenstelling tot steenmarters staan hun oren bovenop de kop, opgericht en met minder ruimte ertussen. Boommarters zijn bijzonder lenige dieren en uitstekende klimmers. Zij kunnen zich, mede dankzij hun lange pluimvormige staart, met het grootste gemak en met hoge snelheid in boomkruinen verplaatsen. De dieren worden teruggevonden in grote, structuurrijke bossen die zowel uit naald-, loof- als gemengd bos kunnen bestaan. Hun dieet is zeer variabel en bestaat uit knaagdieren, eekhoorns, vogels, bessen en insecten. Er zijn zelfs gevallen gekend waarbij boommarters ree kalfjes aanvielen! Boommarters zijn voornamelijk actief in de schemering en nacht, maar je kan ze ook geregeld tijdens de dag aantreffen. Ze kunnen tot 14 jaar oud worden.

19

Wezel De kleinste marterachtige is een slank, langgerekt en lenige dier met korte pootjes en een korte bruine staart. Ze zijn in staat door te dringen in kleine holen en gangen, waarbij de vrouwtjes zelfs zonder probleem op jacht kunnen in muizenholen. De vacht is tweekleurig, met een bruine rugzijde en witte buikzijde. De scheidingslijn tussen de twee kleuren is onregelmatig (in tegenstelling tot hermelijn!), en ter hoogte van de kin hebben ze aan weerszijden meestal een klein bruin vlekje. Wezels eten voornamelijk woelmuizen, maar ook vogels, konijnen, eieren,.. moeten er aan geloven. Deze dappere diertjes vangen soms dieren die groter zijn dan zichzelf, zoals op de foto zichtbaar, waarbij een wezel een poging doet om een groene specht te vangen (de specht kon ontsnappen). De wezel is zowel ’s nachts als overdag actief door zijn hoog metabolisme. Ze worden slechts 3 tot 4 jaar oud, maar ter compensatie kunnen ze wel 2 keer per jaar jongen krijgen. Hermelijn De hermelijn lijkt op een grote wezel. Hij heeft echter een langere staart met een zwart eindstuk. De vacht is ’s zomers roodachtig bruin gekleurd op de rug, en geelwit op de buikzijde. De scheidingslijn tussen de twee kleuren is recht (bij wezel was dit niet zo) en in tegenstelling tot de wezel ontbreken de bruine kinvlekjes. In de winter wordt een groot deel van de Vlaamse hermelijnen volledig wit, op de zwarte staartpunt na. Ze eten voornamelijk muizen, ratten, konijnen en vogels en kunnen 7 tot 8 jaar oud worden. Het dier is zowel ’s nachts als overdag actief. In bijvoorbeeld de uitkerkse polder worden geregeld hermelijntjes overdag waargenomen.

Otter Tot voor kort was deze waterlievende soort uitgestorven gewaand in Vlaanderen. Het is onze langste marterachtige (hoewel de das zwaarder weegt). Otters hebben een torpedovormige lichaamsbouw, met een sterk gespierde staart. Prooien zijn watergebonden dieren zoals vissen, amfibieën, rivierkreeften, watervogels en knaagdieren. Otters hebben helder water nodig om op zicht te kunnen jagen.

20

Het zijn territoriale dieren, die hun territorium afbakenen met zogenaamde ‘spraints’ (otter kakjes). Deze ruiken uit eigen ervaring eigenlijk niet zo vies tot zelfs aangenaam, en zijn zo makkelijk te onderscheiden van uitwerpselen van de nerts. Otters houden zich overdag typisch schuil in boomholtes, holtes onder wortels aan de oever, of onder bruggen. Ze kunnen tot 18 jaar oud worden, hoewel dit in het echt meestal slechts enkele jaren is door het verkeer of door visfuiken. Das Deze typisch zwart/wit grijze marterachtige is de zwaarste vertegenwoordiger van de marterachtigen die we in Vlaanderen kunnen aantreffen. Het is hier echter ook 1 van de zeldzaamste. De grootste kans om er eentje tegen te komen in Vlaanderen is in Limburg (enkel hier zijn permanente burchten in Vlaanderen), en meer bepaald in de Voerstreek. Dassen zijn alleseters die onder andere eieren, knaagdieren, kevers, regenwormen en afgevallen fruit eten. Deze marterachtigen zijn echte nachtdieren. Overdag verblijven ze in hun burcht, dewelke bij voorkeur in een hellend terrein wordt uitgegraven (hierdoor zijn ze vaak te vinden in holle wegen). Dassen kunnen 16 jaar oud worden, wat in praktijk echter zelden gebeurt door het verkeer. De dieren hebben namelijk een slecht zicht (maar een goed reukvermogen) waardoor ze vaak verrast worden door auto’s. Bunzing Bunzings zijn groter dan wezels en hermelijntjes, maar kleiner dan onze andere inheemse marterachtigen. De vacht is bruinzwart met een opvallend grijswit kopmasker (maar dit kan echter ontbreken!), grijswitte oorranden en een geelachtige ondervacht op de flanken. Op het menu staan vooral knaagdieren, vogels, eieren en amfibieën. De soort kan tot 6 jaar oud worden, wat echter in praktijk veel lager is door onder andere verkeerssterfte. Bunzings zijn voornamelijk nachtactief. Bronnen: Cursus biogeografie K.U.Leuven en www.waarnemingen.be

Door Reinhardt Strubbe

21

Begrazing in natuurgebieden In vele natuurgebieden wordt begrazing als beheersvorm toegepast met dieren als schapen, paarden en/of runderen. Denk maar aan de Galloway-runderen, Konikspaarden en heideschapen. De aanwezigheid van deze dieren heeft een zeer grote invloed op de onmiddellijke omgeving, en dit niet enkel door planten te verorberen. Ten eerste zullen gradiënten in milieucondities ontstaan door onder andere het vertrappelen van de bodem en door bemesting. Vele plantensoorten die moeilijk kunnen groeien in dichte intacte vegetaties, maar die zichzelf goed kunnen verspreiden, zullen gebruik maken van de naakte bodem die ontstaat door de grazers. Hierdoor zal de biodiversiteit kunnen toenemen. Voorbeelden zijn paardenbloem, biggenkruid en muizenoor. Zandloopkevers zullen dan weer kunnen profiteren van de zandige rolplekken van paarden. Door de aanwezigheid van mest kunnen ook soorten als mestzwammen, mestkevers en (excuses voor het woord, maar het is de algemene benaming) strontvliegen gedijen. Van deze insecten zijn dan weer vele andere soorten zoals vleermuizen en vogels afhankelijk. Ten tweede zal de vegetatiestructuur beïnvloed worden door de aanwezige grazers. Zo zullen vegetaties ontstaan met kortbegraasde delen, afgewisseld met lang gras, ruigten, struiken en eventueel bos. Deze mozaïekpatronen zijn enorm gunstig voor de aanwezige fauna en flora. Zo zullen smakelijke zaailingen van bijvoorbeeld zomereik kunnen opgroeien in de beschutting van doornige struiken als meidoorn, die de grazers achterwege laten. Vele insectensoorten zoals vlinders, sprinkhanen en kevers zullen dan weer kunnen profiteren van de variatie in vegetatiestructuur. Volgend voorbeeld betreffende dagvlinders illustreert dit mooi: schrale plaatsen met veel bloemen zijn goed om nectar op te doen, ruigere percelen met bijvoorbeeld brandnetels zijn dan weer perfect als waardplant voor bijvoorbeeld de dagpauwoog, terwijl ‘naakte’ bodem dan weer geschikt is voor zich op te warmen in de ochtend. Ook dragen grazers bij aan de verspreiding van plantenzaden via de vacht (epizoöchorie) en via het spijsverteringsstelsel (endozoöchorie). Zo vermoedt men bijvoorbeeld dat vele plantensoorten die voorkomen op onze waardevolle kalkgraslanden er terecht zijn gekomen via schapenkuddes.

22

Begrazing zorgt niet voor een verarming aan nutriënten in het natuurgebied, de grazers eten wel planten op, maar deze biomassa wordt op een andere plaats gewoon weer afgezet als mest. Indien veel nutriënten aanwezig zijn in de bodem, zullen de sterk competitieve soorten hiervan profiteren, waardoor je eentonige vegetaties krijgt (grassen, brandnetels,..). Door het verarmen (bijvoorbeeld geregeld maaien met het verwijderen van het maaisel) van een gebied, zullen plantensoorten die minder competitief zijn (en meestal ook interessanter) beter kunnen groeien. Indien grazers 's avonds op stal gezet worden, zodat de mest (en dus nutriënten) uit het gebied verwijderd wordt leidt begrazing echter wel tot verarming. Het resultaat van de begrazing is wel afhankelijk van het type grazer dat men gebruikt. Zo zijn runderen en paarden weinig selectief, terwijl schapen dit wel zijn. Afhankelijk van de condities die men wil bekomen (bijvoorbeeld het selectief wegvreten van competitieve grassoorten die alles domineren) zal men dus keuzes moeten maken in het natuurbeheer. Een goede optie is om een combinatie van grazers te gebruiken. Zo zal een combinatie van paarden en runderen tot een mooi gevarieerde vegetatiesamenstelling leiden. Paarden bijten de planten namelijk kort tegen de grond af, terwijl runderen meer willekeurig planten afrukken met hun tong. Ook moet men bij het bepalen van het type grazer voor een natuurgebied naar de vereisten van de soort kijken. Zo zijn paarden minder geschikt voor natte gebieden, terwijl runderen hier beter tegen kunnen. Let wel op dat het aantal dieren per hectare niet te groot mag zijn, anders zal de biodiversiteit terug afnemen. Enkel sterk competitieve plantensoorten zoals grassen en tredplanten (planten die kunnen groeien op plaatsen met veel betreding, zoals grote weegbree) zullen dan nog in staat zijn te overleven. Bij een klein natuurgebied is het ook beter om de dieren enkel in het voorjaar te laten grazen, en in het najaar weer af te voeren. Zo voorkomt men zowel overbetreding (met enorm veel modderige en vegetatieloze stukken) als overbegrazing (waardoor de biodiversiteit zou afnemen).

Door Reinhardt Strubbe

23

Reuzenbalsemien: een invasieve, maar een bestrijdbare exoot! De reuzenbalsemien, iedereen kent hem wel, de plant met zijn roze/witte bloempjes die je meestal lang waterlopen kan terugvinden. Velen hebben waarschijnlijk al plezier beleeft aan het laten openspringen van de zaaddoosjes door ze aan te raken. Deze plant is echter een invasieve exoot! Dit wil zeggen dat de plant hier van nature niet thuishoort en zich explosief voortplant en zo voor schade zorgt. Ze wordt bij de 100 ergste exoten van Europa gerekend. De plant komt oorspronkelijk uit de Himalaya, maar is hier beginnen verwilderen door het ‘ontsnappen’ uit tuinen. De zaden kunnen tot wel 7 meter ver afgeschoten worden. Als deze in het water terecht komen, kunnen deze enorm ver en makkelijk verspreid worden. Dit is ook de reden dat je ze zo vaak in grote aantallen langs rivieren en beken kunt terugvinden. Door de enorm hoge zaadproductie met hoge kiemkracht kan een zeer dichte vegetatie ontstaan met enkel deze plant. Zo zullen inheemse planten verdrongen worden. Doordat de reuzenbalsemien een hoge nectarproductie heeft, is ze zeer aantrekkelijk bij bestuivers zoals bijen en hommels. Zo ‘snoept’ deze exoot bestuivers weg bij andere inheemse planten. Soorten zoals moerasandoorn zullen hieronder te lijden hebben. De plant is eenjarig, en sterft dus af in de winter. Hierdoor worden alle plaatsen waar reuzenbalsemien groeiden vegetatieloos. Deze plekken zijn zeer gevoelig voor erosie (geen wortels meer die de bodem vasthouden). Bijgevolg kunnen ganse oevers verzakken. Gelukkig kan de plant effectief bestreden worden door te maaien en uit te trekken. De zaden blijven maar een goed jaar kiemkrachtig, waardoor het tweejarig aanhoudelijk verwijderen van de soort een goede maatregel zou moeten zijn. Wel is hierbij belangrijk dat de soort verwijderd moet worden voordat deze zaad zet, anders staat het volgend jaar de bodem weer vol met deze exoot. Ook heeft het geen nut de plant stroomafwaarts van een rivier te verwijderen terwijl stroomopwaarts nog enorm veel exemplaren staan. Binnen de kortste keren zouden nieuwe zaden weer stroomafwaarts geraken en de oevers herkoloniseren.

Zie je deze plant of een andere exoot ergens staan? Aarzel zeker niet om hem in te geven op www.waarnemingen.be. Zo krijgen beheerders een overzichtelijk beeld van de verspreiding van de reuzenbalsemien (en andere exoten). Bron: ANB

Reinhardt

24

Verslag AB 13 februari Aanwezig: Jelle, Reinhardt, Jonathan, Ward, Edward Afwezig: / Verontschuldigd: Robin, Mumtaaz, Stephanie, Amber, Hippoliet Domp:

• Jelle is er niet aan toe geraakt • Reinhardt wil er wel graag aan werken • Activiteiten staan wel op de website

Afgelopen activiteiten: • 31 december

o Goede BBQ, in het bondsec was er te weinig om te crashen • Zaterdag 11 januari: piep

o OK, maar Jelle is geen fan van Robin Hood, 11 piepers; 4 begeleiding • Zaterdag 17 januari: INI stadsspel Damme

o Niet doorgegaan: geen begeleiding genoeg. Opletten met activiteiten in examenperiodes!

• Zondag 1 februari: piep nestkastjes o 7-8 piepers: goed!

Toekomstige activiteiten • Zondag 15 februari: zeelandtocht

o Ward, Meire, Eddy • Weekend 20 februari: bunkertelweekend

o Reinhardt, Ward • Zondag 1 maart: Piep/ini brunch

o Robin organiseert, maar moet nog op site. Hij geeft een seintje welke hulp hij nog nodig heeft

• Zaterdag 14 maart: verrassingsexcursie met Edward • Zaterdag 21 maart: Koers AV fuif • 28-29 maart: Hoge venen weekend (NWG) • 5 april: Piep: lentetocht in Ryckevelde

o Verantwoordelijke: Robin • 12 april: Bushcraft INI

o Verantwoordelijke: Reinhardt • Tweede week paasvakantie: Natuurstudiecongres/cursus in Kanne • 25 april: waarnemingscontest!

o Veel soorten tikken! o Zeker top 5, Westland verslaan! o Literatuur: we hebben genoeg! o Mottenbokken: 1 van Brugge, 1 van Reinhardt, 1 van Ward o Life-traps: Reinhardt

25

o Amfifuiken o Cameraval: JNM Brugge + Reinhardt

• Uilentocht met Reinhardt (datum onder voorbehoud) • 1 mei: TOPexcursie! • 3 mei: nationale INI dag • 9 mei: plantjes in Leiemeersen en Heideveld bornebeek

o Verantwoordelijke: Reinhardt • 3 mei: Piep • 16 mei: De Westhoek met INI • Promo opendeurdagen Leiemeersen?

Varia

• Promo opendeurdagen Leiemeersen? • Jonathan heeft nu een sleutel • Reinhardt maakt weetjesrubriek voor de domp

Uitgaven • Paar nieuwe mottenboeken kopen?

Bont dikopje @ Viroin

26

Functie Wie Telefoon Mail Voorzitter Jelle Lecomte 0479/84 37 87 jelle.lecomte@gmail.com Contactpersoon Jelle Lecomte 0479/84 37 87 jelle.lecomte@gmail.com Secretaris Ward Tamsyn 0473/36 53 31 wardtamsyn@hotmail.com Penningmeester Hippoliet

Vandermeulen 0471/66 43 42 hippoliet@live.be

Piepverantwoordelijke Mumtaaz Viaene 0493/19 93 03 mumtaaz@telenet.be Piepverantwoordelijke Robin Van Den

Broek 0497/18 90 47 vandenbroeck.robin@gmail.com

Iniverantwoordelijke Jonathan Meire 0494/37 02 93 meirejonathan@gmail.com Activiteitenkalender Jonathan Meire 0494/37 02 93 meirejonathan@gmail.com Redacteur Reinhardt Strubbe 0494/27 56 31 reinhardtstrubbe@gmail.com Redacteur Jelle Lecomte 0479/84 37 87 jelle.lecomte@gmail.com Webmaster Jelle Lecomte 0479/84 37 87 jelle.lecomte@gmail.com Natuur Ward Tamsyn 0473/36 53 31 wardtamsyn@hotmail.com Milieu Robin Van Den

Broek 0497/18 90 47 vandenbroeck.robin@gmail.com

Beheer Ward Tamsyn 0473/36 53 31 wardtamsyn@hotmail.com Lokaalverantwoordelijke Hippoliet

Vandermeulen 0471/66 43 42 hippoliet@live.be

Materiaalassistent Ward Tamsyn 0473/36 53 31 wardtamsyn@hotmail.com Piepbegeleider Amber Strubbe 0496/42 67 95 amberstrubbe@hotmail.com Piepbegeleider Stéphanie

Cuvereau 0471/54 80 81 cuvereau@hotmail.com

Piepbegeleider Yachaira De Noyette

0477/04 63 48 yachil@scarlet.be

Inibegeleider Pieter Vander Vennet

0470/87 84 91 pietervdvn@gmail.com

Inibegeleider Jan Vander Vennet 0472/82 16 16 janvdvn@gmail.com Pers en Promo Mumtaaz Viaene 0493/19 93 03 mumtaaz@telenet.be Amfibieën en reptielen Robrecht Debbaut 0479/13 53 18 robrechtdebbaut@hotmail.com Vogels Jonathan Meire 0494/37 02 93 jonathanjnm@hotmail.com Planten Reinhardt Strubbe 0494/27 56 31 reinhardtstrubbe@gmail.com Zoogdieren Hippoliet

Vandermeulen 0471/66 43 42 hippoliet@live.be

Vieze Beestjes Edward Debbaut 0499/73 32 47 edward_debbaut@hotmail.com Vissen Robrecht Debbaut 0479/13 53 18 robrechtdebbaut@hotmail.com Bootsmannetje Ward Tamsyn 0473/36 53 31 wardtamsyn@hotmail.com

27