De nieuwe De nieuwe syllabus syllabus

scheikundescheikundeHuib van Drooge (Zaanlands Huib van Drooge (Zaanlands

Lyceum)Lyceum)

Cris Bertona (ICLON, Universiteit Cris Bertona (ICLON, Universiteit Leiden)Leiden)

ToekomstToekomst Augustus 2013Augustus 2013 Invoering van de nieuwe Invoering van de nieuwe

examenprogramma’s voor Biologie, examenprogramma’s voor Biologie, Natuurkunde en ScheikundeNatuurkunde en Scheikunde

VWO: Scheikunde 440 SLU, waarvan 60 VWO: Scheikunde 440 SLU, waarvan 60 % van de stof op het Centraal Examen % van de stof op het Centraal Examen bevraagd mag worden.bevraagd mag worden.

HAVO: Scheikunde 320 SLU, waarvan HAVO: Scheikunde 320 SLU, waarvan 60 % van de stof op het Centraal 60 % van de stof op het Centraal Examen bevraagd mag worden. Examen bevraagd mag worden.

(ANW is opgenomen in subdomein A (ANW is opgenomen in subdomein A 15.)15.)

Opdracht Opdracht syllabuscommissiesyllabuscommissie

Het “in de geest van de Het “in de geest van de vernieuwing” schrijven van de vernieuwing” schrijven van de specificatie van de subdomeinen, die specificatie van de subdomeinen, die op het Centraal Examen (CE) op het Centraal Examen (CE) bevraagd worden.bevraagd worden. De syllabus kan jaarlijks bijgesteld De syllabus kan jaarlijks bijgesteld

(klachten/vernieuwingen)(klachten/vernieuwingen) Het globaal examenprogramma kan niet Het globaal examenprogramma kan niet

bijgesteldbijgesteld Syllabus is geen curriculumSyllabus is geen curriculum

SyllabusSyllabus September 2010: aanvang werkzaamhedenSeptember 2010: aanvang werkzaamheden Begin oktober 2011: 1Begin oktober 2011: 1ee versie klaar versie klaar Oktober: 1Oktober: 1ee versie beoordeeld door externe versie beoordeeld door externe

deskundigen, vakdidactici en pilotdocentendeskundigen, vakdidactici en pilotdocenten 1 december: Voorlopige syllabus gereed1 december: Voorlopige syllabus gereed Januari en februari 2012: veldraadplegingJanuari en februari 2012: veldraadpleging Maart /april 2012: bijstelling syllabusMaart /april 2012: bijstelling syllabus Mei 2012: nieuwe syllabus klaar.Mei 2012: nieuwe syllabus klaar.

Oud vs nieuw HAVOOud vs nieuw HAVO A: VaardighedenA: Vaardigheden B: Stoffen, structuur B: Stoffen, structuur

en bindingen binding C: KoolstofchemieC: Koolstofchemie D: BiochemieD: Biochemie E: Kenmerken van E: Kenmerken van

reactiesreacties F: Chemische F: Chemische

techniektechniek G: Zuren en basenG: Zuren en basen H: H: RedoxRedox

A: VaardighedenA: Vaardigheden B: Kennis van stoffen B: Kennis van stoffen

en materialenen materialen C: Kennis van C: Kennis van

chemische processen chemische processen en kringlopenen kringlopen

D: Ontwerpen en D: Ontwerpen en experimenten in de experimenten in de chemie chemie

E: Innovatieve E: Innovatieve ontwikkelingen in de ontwikkelingen in de chemiechemie

F: Processen in de F: Processen in de chemische industriechemische industrie

G: Maatschappij en G: Maatschappij en chemische technologiechemische technologie

Oud vs nieuw VWOOud vs nieuw VWO

A: VaardighedenA: Vaardigheden B: Stoffen, structuur B: Stoffen, structuur

en bindingen binding C: KoolstofchemieC: Koolstofchemie D: BiochemieD: Biochemie E: Kenmerken van E: Kenmerken van

reactiesreacties F: Chemische F: Chemische

techniektechniek G: Zuren en basenG: Zuren en basen H: H: RedoxRedox

A: VaardighedenA: Vaardigheden B: Stoffen en materialen B: Stoffen en materialen

in de chemiein de chemie C: Chemische processen C: Chemische processen

en behoudswettenen behoudswetten D: Ontwikkelen van D: Ontwikkelen van

chemische kennischemische kennis E: Innovatie en chemisch E: Innovatie en chemisch

onderzoekonderzoek F: Industriële F: Industriële

(chemische) processen(chemische) processen G: Maatschappij, chemie G: Maatschappij, chemie

en technologieen technologie

Vaardigheden Vaardigheden blz. 9 t/m 14blz. 9 t/m 14

Worden alleen in relatie met B t/m G Worden alleen in relatie met B t/m G bevraagdbevraagd

A 1 t/m A4: algemene vaardighedenA 1 t/m A4: algemene vaardigheden A5 t/m A9: Natuurwetenschappelijke, A5 t/m A9: Natuurwetenschappelijke,

wiskundige en technische vaardigheden, wiskundige en technische vaardigheden, (Nk, Sk, Bi)(Nk, Sk, Bi)

A 10 t/m A 15: Chemische A 10 t/m A 15: Chemische vakvaardighedenvakvaardigheden

A 10: Gebruiken / Toepassen van A 10: Gebruiken / Toepassen van chemische conceptenchemische concepten

A 10 Blz 12A 10 Blz 12

Dit subdomein bevat de kennis, die Dit subdomein bevat de kennis, die niet in de rest van de syllabus niet in de rest van de syllabus voorkomt.voorkomt.

Scheikundige kennis zoals bv het Scheikundige kennis zoals bv het begrip onvolledige verbranding uit de begrip onvolledige verbranding uit de onderbouw, maar ook titratie en onderbouw, maar ook titratie en ijklijn uit het SE gedeelteijklijn uit het SE gedeelte

Biologische kennis zoals bv bloedBiologische kennis zoals bv bloed Natuurkundige kennis zoals bv drukNatuurkundige kennis zoals bv druk

A 11 t/m 15 Blz. 13 en A 11 t/m 15 Blz. 13 en 1414

A11: Redeneren in termen van context-A11: Redeneren in termen van context-conceptconcept

A12: Redeneren in termen van structuur-A12: Redeneren in termen van structuur-eigenschappen: macroscopische eigenschappen: macroscopische eigenschappen in relatie brengen met eigenschappen in relatie brengen met structuren op meso- en microniveaustructuren op meso- en microniveau

A13: Redeneren over systemen, verandering A13: Redeneren over systemen, verandering en energieen energie

A 14: Redeneren in termen van duurzaamheid A 14: Redeneren in termen van duurzaamheid A 15:Redeneren over ontwikkelen van A 15:Redeneren over ontwikkelen van

chemische kennischemische kennis

Handelingswerkwoorden Handelingswerkwoorden Blz.7Blz.7

Handelingwerkwoorden geven aan Handelingwerkwoorden geven aan op welk beheersingsniveau een op welk beheersingsniveau een leerling een bepaald vakbegrip leerling een bepaald vakbegrip /concept moeten kennen./concept moeten kennen.

Specificatie geen hoger Specificatie geen hoger beheersingsniveau dan eindtermbeheersingsniveau dan eindterm

De vraagstelling mag niet dit De vraagstelling mag niet dit beheersniveau te boven gaan.beheersniveau te boven gaan.

TIMMSTIMMSBeheersingsniveauBeheersingsniveau

SubniveauSubniveau Chemische kennisChemische kennis HandelingswerkwoordenHandelingswerkwoorden

TIMMS ITIMMS IWetenWeten

11 In chemische verschijnselen en bij waarnemingen In chemische verschijnselen en bij waarnemingen chemische vakbegrippen benoemen en chemische vakbegrippen benoemen en herkennen en in deze situatie toelichten.herkennen en in deze situatie toelichten.

BenoemenBenoemenHerkennenHerkennenToelichtenToelichten

TIMMS IITIMMS IIToepassenToepassen

22 Concepten en daaraanConcepten en daaraangerelateerde vakbegrippengerelateerde vakbegrippenkunnen gebruiken en beschrijven in een kunnen gebruiken en beschrijven in een standaardprobleemstelling.standaardprobleemstelling.

Berekenen (eenvoudig)Berekenen (eenvoudig)BeschrijvenBeschrijvenAangevenAangevenGebruikenGebruiken

33 Concepten en daaraanConcepten en daaraangerelateerde vakbegrippengerelateerde vakbegrippenmet elkaar in verbandmet elkaar in verbandbrengen en daarmee een sluitende redenering brengen en daarmee een sluitende redenering geven.geven.

VerklarenVerklarenRelateren aanRelateren aanVerbanden leggen tussenVerbanden leggen tussenBerekenen (meer variabelen)Berekenen (meer variabelen)Redeneren over / met behulp van Redeneren over / met behulp van

TIMMS IIITIMMS IIIRedenerenRedeneren

44 Analyseren met behulp van concepten en Analyseren met behulp van concepten en vakbegrippen bij een ontwerp van een product en vakbegrippen bij een ontwerp van een product en voorstellen formuleren bij het maken van een voorstellen formuleren bij het maken van een aanpassing of een verbetering van een proces of aanpassing of een verbetering van een proces of een product.een product.

AnalyserenAnalyserenBerekenen (complex)Berekenen (complex)Conclusies trekkenConclusies trekkenVoorstellen formulerenVoorstellen formuleren

55 Toepassen van concepten en vakbegrippen bij Toepassen van concepten en vakbegrippen bij het doen van onderzoek in complexehet doen van onderzoek in complexeprobleemstellingen en resultaten kritisch probleemstellingen en resultaten kritisch beoordelen en effecten van verbetervoorstellen beoordelen en effecten van verbetervoorstellen beoordelen. beoordelen.

Voorspellingen doenVoorspellingen doenBeoordelenBeoordelenBeargumenterenBeargumenteren

CE vs SECE vs SE

Domein A is verplicht voor CE en SEDomein A is verplicht voor CE en SE Van domein B t/m G worden 60 % Van domein B t/m G worden 60 %

van de subdomeinen bevraagd op van de subdomeinen bevraagd op het CE. het CE.

Syllabus: specificatie van deze 60 % Syllabus: specificatie van deze 60 % + domein A+ domein A

Handreiking (1 augustus 2012): Handreiking (1 augustus 2012): overige 40 %overige 40 %

Domein B, een basis Domein B, een basis domeindomein

HAVO: Kennis van stoffen en materialenHAVO: Kennis van stoffen en materialen VWO: Stoffen en materialen in de chemieVWO: Stoffen en materialen in de chemie Lijkt op het oude domein B met alle stof / Lijkt op het oude domein B met alle stof /

eigenschappen relatieeigenschappen relatie Overzicht van alle stoffen wat de Overzicht van alle stoffen wat de

kenniscomponenten betreft. Niet alleen kenniscomponenten betreft. Niet alleen van zouten en moleculaire stoffen, maar van zouten en moleculaire stoffen, maar ook van metalen en koolstofchemieook van metalen en koolstofchemie

Domein C, een basis Domein C, een basis domeindomein

HAVO: Kennis van chemische HAVO: Kennis van chemische processen en kringlopenprocessen en kringlopen

VWO: Chemische processen en VWO: Chemische processen en behoudswettenbehoudswetten

In dit domein: chemische reacties, In dit domein: chemische reacties, chemisch rekenen, chemisch rekenen, energieberekeningen, energieberekeningen, evenwichtsreacties, reactiekinetiek evenwichtsreacties, reactiekinetiek en behoudswettenen behoudswetten

Domein DDomein D

HAVO: Ontwerpen en experimenten in HAVO: Ontwerpen en experimenten in de chemiede chemie

VWO: Ontwikkelen van chemische VWO: Ontwikkelen van chemische kenniskennis

In de domein komen de In de domein komen de scheidingsmethoden en voor VWO ook scheidingsmethoden en voor VWO ook een aantal analysemethodeseen aantal analysemethodes

PolymerisatiePolymerisatie

Domein EDomein E

HAVO: Innovatieve ontwikkelingen in HAVO: Innovatieve ontwikkelingen in de chemiede chemie

VWO: Innovatie en chemisch VWO: Innovatie en chemisch onderzoekonderzoek

Structuur/eigenschappen in Structuur/eigenschappen in toepassingentoepassingen

Alleen VWO: stereochemie en Alleen VWO: stereochemie en specificiteitspecificiteit

Domein FDomein F

HAVO: Processen in de chemische HAVO: Processen in de chemische industrieindustrie

VWO: Industriële (chemische) VWO: Industriële (chemische) processenprocessen

De bekende industriele chemie met De bekende industriele chemie met nieuw: b.v atoomeconomie, groene nieuw: b.v atoomeconomie, groene processen, energiehuishouding, processen, energiehuishouding, energieomzettingen.energieomzettingen.

Domein GDomein G

HAVO: Maatschappij en chemische HAVO: Maatschappij en chemische technologie technologie

VWO: Maatschappij, chemie en VWO: Maatschappij, chemie en technologietechnologie

Chemie van het leven met de Chemie van het leven met de biochemiebiochemie

HAVO: Milieueisen HAVO: Milieueisen VWO: MilieueffectrapportageVWO: Milieueffectrapportage