Herinneringskamp Westerbork Kamp Westerbork met het verhaal van moord van wel 102.000 mensen!
De Nederlandse opstand...De Nederlandse opstand Moord op Willem van Oranje opnieuw onderzocht 28...
28
§4 De Nederlandse opstand Kenmerken Nederlanden: * veel water * weinig goede wegen * weinig steden * veel dorpen * aparte gewesten * gewesten zeer zelfstandig
Transcript of De Nederlandse opstand...De Nederlandse opstand Moord op Willem van Oranje opnieuw onderzocht 28...
§4 De Nederlandse opstand
Kenmerken Nederlanden:
* veel water
* weinig goede wegen
* weinig steden
* veel dorpen
* aparte gewesten
* gewesten zeer zelfstandig
De Nederlandse opstand Habsburgse Nederlanden 1477 - 1581
De Nederlandse opstand
De Nederlandse opstand
* 17 gewesten
* eigen regels, taal, etc
* privileges
* personele unie
* koning = landsheer
* in bezit door:
- veroveringen
- erfenissen
De Nederlandse opstand
Aantekening: uitleg bestuur
De Nederlandse opstand
De Nederlandse opstand
Centralisatiepolitiek leidde tot ontevredenheid.
Van wie?
* de hoge adel: - vervanging door ambtenaren
- verlies aan inkomsten (rechtspraak/boetes)
* gewesten: - verlies van privileges (bv. door plakkaten)
* anders gelovigen: - kregen te maken met vervolging
De Nederlandse opstand
1555 Karel V doet troonsafstand, Filips II volgt hem op
1559 Filips II vertrekt naar Madrid
benoemt Margaretha van Parma als landvoogdes
Verzet tegen politiek Filips II neemt toe
* vooral om behoud van particularisme
* aanleiding: uitvoering bloedplakkaat
* actie: 1566 aanbieden smeekschrift
wie? lage edelen
aan wie? Margaretha v Parma
verzoek? stoppen van plakkaat
De Nederlandse opstand
Reactie Margaretha van Parma?
- boos, want aanbieders waren lage edelen
- toch bloedplakkaat verzachten, totdat Filips II mening geeft
Reactie adviseurs Margaretha van Parma?
- ‘Ce sont les gueux’
De Nederlandse opstand
Reactie Filips II?
* heel boos
* eist voortzetting plakkaat
* eist van adel een nieuwe eed van
trouw
* stelt een daad, namelijk:
doodt twee lage edelen
- graaf van Hoorne
- graaf van Egmont
(zie volgende dia)
De Nederlandse opstand
Belangrijk probleem van Karel V en Filips II was:
DE HERVORMING (REFORMATIE) > herhaling!
Kritiek op de katholieke kerk door bv. Desiderius Erasmus
De Nederlandse opstand
Kritiek op de kerk werd overgenomen door Maarten Luther (herhaling)
Kritiek: - aflaathandel
- luxe levensstijl van geestelijken
- bijbel staat niet meer centraal
- beelden in kerken leiden af van de boodschap
1517 ‘95 stellingen’ te Wittenberg
1521 Rijksdag te Worms olv keizer Maximiliaan
Luther in de ban door paus Leo X
1546 Luther †
De Nederlandse opstand
Behalve Luther waren er nog andere kerkhervormers, namelijk:
* Johannes Calvijn > aanhang vooral in de Nederlanden / Frankrijk
* Ulrich Zwingli > aanhang vooral in Zwitserland / Oostenrijk
Zij wilden de katholieke kerk veranderen (hervormen), daarom
noemen we deze strijd de HERVORMING of REFORMATIE.
De aanhangers van deze nieuwe stroming noemen we:
PROTESTANTEN
De Nederlandse opstand
Hoe verliep de reformatie in de Nederlanden?
* Karel V en Filips II verboden het protestantisme in de Nederlanden
* protestanten kwamen daarom stiekem bijeen
* dat deden ze buiten de stad, tussen ‘heggen en hagen’,
* daarom noemen we die bijeenkomsten: hagenpreken
In 1566 liep een hagenpreek in Steenvoorde (toen gewest
Vlaanderen, nu Noord-Frankrijk) uit de hand
Gevolg: plundering van katholieke kerken
Dit noemen we de beeldenstorm
De Nederlandse opstand
Verspreiding beeldenstorm
Waarom deed men mee?
* verzet tegen kettervervolgingen
* verzet tegen Spanjaarden
* economische crisis > honger
* gewoon leuk om mee te doen
De Nederlandse opstand
Filips II was boos op Margaretha van Parma
Stuurt dan de Hertog van Alva
Hij wordt in 1567 landvoogd
Actiepunten van Alva?
* oprichten ‘Raad van beroerten’
* instellen van vaste belastingen:
- 10e penning
- 20e penning
- 100e penning
De Nederlandse opstand
Komst van Alva leidt tot paniek:
- protestanten vluchten naar Duitsland en Engeland
- hoge edelen vluchten naar Duitsland (óók Willem van Oranje)
Willem van Oranje wordt nu de leider van het verzet tegen Filips II
W. strijdt voor behoud
van privileges
F. strijdt voor
centralisatiepolitiek
Wordt ook een
persoonlijke strijd
De Nederlandse opstand
1568 Willem van Oranje valt Alva aan > slag bij Heiligerlee
Eerste en enige
veldslag die
Willem van
Oranje zal
winnen
De Nederlandse opstand
1572 Den Briel door de watergeuzen ingenomen
Inname van Den Briel was belangrijk omdat:
* Willem van Oranje nu eindelijk een stad in Holland in handen had
* de gewestelijke staten van Holland stelde Willem van Oranje aan
als stadhouder
* andere steden sluiten zich bij Den Briel aan
Dat is een belangrijke verandering!
Reactie van Alva?
Aanval op de opstandige steden > belegeren
Verdediging door onderwater zetten van de polders
De Nederlandse opstand
Willem van Oranje > ‘Vader des Vaderlands’
Wat wilde hij nu eigenlijk?
* de gewesten moesten hun privileges behouden
* de Nederlanden moesten trouw zijn aan de landsheer
* de protestanten mochten niet worden vervolgd
* de protestanten mochten de katholieken niet lastig vallen
Toen Filips II WvO de schuld gaf van de onrust, werden zijn
standpunten harder
* de Spaanse soldaten moesten worden verdreven
* de landsheer was niet meer de heer over de Nederlanden
De Nederlandse opstand
Moord op Willem van Oranje
opnieuw onderzocht 28 augustus 2008
donderdag, 28 augustus 2008 21:03
Kennisbureau DelftTech gaat de moord op Willem van Oranje (1533-1584) met moderne technieken opnieuw onderzoeken. De onderzoekers uit Delft
worden bij hun onderzoek onder andere ondersteund door Museum het Prinsenhof.
De onderzoekers hopen dat het project nieuwe informatie oplevert over de moord die op 10 juli 1584 door Balthasar Gerards (1557-1584) werd gepleegd.
In ieder geval willen ze de moord op de prins tot in detail reconstrueren. Deze katholiek begaf zich die dag naar het Prinsenhof in Delft en meldde dat hij
Willem van Oranje, ook bekend als Willem de Zwijger, wilde spreken. Toen deze na het middageten de eetzaal verliet en de trap naar beneden nam,
schoot Balthasar Gerards hem neer.
Het plaats delict zal door de onderzoekers met driedimensionale laserscanning worden onderzocht. Daarna zal de politie Zeeland afgietsels maken van
de kogelgaten die in de muur in het Prinsenhof te vinden zijn. Ook zullen de kogels ballistisch worden onderzocht. De politie Midden en West-Brabant zal
zich bezighouden met een onderzoek naar bloedsporen. Als er bloedsporen gevonden worden kunnen deze mogelijk iets zeggen over de positie van het
slachtoffer ten tijde van de moord.
De Nederlandse opstand
In 1579 vielen de Nederlanden uiteen in:
* Unie van Atrecht > gewesten trouw aan Filips II
* Unie van Utrecht > opstandige gewesten
afspraken: - elk gewest behield eigen bestuur
- elk gewest bepaalde zelf de godsdienst
- samenwerken in buitenlandse politiek
- militaire samenwerking
Filips stuurde nog meer soldaten
Reactie Unie van Utrecht: 1581 Acte van Verlatinghe
De Nederlandse opstand
De Nederlandse opstand
Werd de Unie van Utrecht nu zelfstandig?
Nee! Ze gingen op zoek naar een andere koning, want
1584 Willem van Oranje vermoord door Balthasar Gerards
Andere vorsten wilden geen landsheer worden, daarom:
1588 Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
(Holland, Zeeland, Utrecht, Overijssel, Gelre, Friesland, Groningen en Ommelanden)
De Republiek werd nu bestuurd door de Staten Generaal!
De Nederlandse opstand
De Nederlandse opstand De oorlog tegen de Spanjaarden ging door.
Maurits werd legeraanvoerder van het ‘Staatse leger’
* Op land werden de Spanjaarden teruggedreven
* Op zee verloren de Spanjaarden hun Armada
Handelaren kregen daardoor steeds meer
mogelijkheden.
1598 Filips II † handelaren wilden oorlog beëindigen
Maurits niet, maar hij verloor
1609 – 1621 12-jarig bestand (= wapenstilstand)
De Nederlandse opstand
Vanaf 1621 weer oorlog
Staatsleger nu onder leiding van Frederik Hendrik
1648 Vrede van Munster
- Spanje erkent de Republiek als zelfst. Land
- Republiek belooft de ‘Spaanse Nederlanden
niet aan te vallen
De Nederlandse opstand
