De Nederlandse opstand

1.4

A. Onrust in de Lage Landen• Karel V streeft naar eenheid.– 25 oktober 1555 neemt hij afstand van

zijn kroon– Hij was koning van Spanje, Keizer van

het heilige roomse rijk, aartshertog van Oostenrijk, koning van Italië en heer der Nederlanden.

– In de Nederlandse gewesten was hij nooit een almachtig vorst geweest.

• In ieder gewest besloten de 3 standen,– Geestelijkheid, adel en burgerij.

In de gewestelijke staten over bestuurszaken en belastingen.

Voor gezamenlijke zaken stuurden alle gewesten vertegenwoordigers naar de staten generaal.

• Karel streefde naar centralisatie:

– Door stadhouders in de gewesten– Een landvoogd die regeerde als hij er

zelf niet was.– Adviesraden van geschoolde

ambtenaren en hoge edelen, de hoge adel had hierdoor veel invloed.

Filips II• Na zijn aftreden werd het rijk

verdeeld:– Filips II erfde de Nederlanden en de

Spaanse kroon.– De broer van Karel kreeg Oostenrijk en

Duitsland.

– Filips II liet zijn zuster Margaretha van Parma achter als landvoogdes over de Nederlanden.

• Filips zetten centralisatiepolitiek voort, maar :– Probeerde hoge adel te verdringen– Hoge belastingen– Als diep gelovige katholiek wilde hij het

protestantisme uitroeien.

Geuzen• 5 april 1566 bieden lage edelen de

landvoogdes een smeekschrift aan.• De landvoogdes beperkte de vervolging

van de protestanten, maar:– Predikanten gingen steeds meer protestantse

diensten houden.– In augustus 1566 zweepte een predikant de

menigte aan om heiligenbeelden te vernietigen– De Beeldenstorm raast maanden door het land.

B. Oorlog met Spanje• Filips stuurde hertog van Alva om

orde op zaken te stellen.• Willem van oranje en andere

bestuurders liepen gevaar.• In 1568 begint de Nederlandse

opstand of ook wel 80 jarige oorlog omdat Willem de Nederlanden binnenvalt om Alva te verdrijven.

• De aanval mislukte en er kwam geen volksopstand.

• Op 1 april 1572 nemen de watergeuzen Den Briel in.

• In 1579 definitief 2 partijen:– De zuidelijke gewesten– De noordelijke gewesten, Unie van

utrecht.

Verder zonder vorst• Filips verklaarde in 1580 Willem

volgelvrij.• 1581 Plakkaat van verlating.• 1584 Moord Willem van Oranje• De Staten-Generaal lukte het niet

een geschikte vorst te vinden, Nederland werd een Republiek in 1588.