De kleur van kerst

JAK

OB

VA

N B

RU

GG

EN

DE K

LE

UR

VA

N K

ER

ST

DE KLEUR VAN KERSTKERSTVERHALEN

J AKOB VAN BRUGGEN

moz a ï e k I v e r h a l e n

ISBN 978 9023992404

9 7 8 9 0 2 3 9 9 2 4 0 0

Kerstverhalen zijn er om te lezen en voor te lezen. Ze weer-kaatsen het Licht van de geboren Heiland. Ze zijn als Licht in despiegel. De eens onder deze titel verschenen kerstverhalen vanJakob van Bruggen zijn al lange tijd uitverkocht. Sommigeervan worden nu in deze bundel opnieuw uitgegeven, samenmet een aantal nog niet eerder gepubliceerde verhalen. Alleverhalen zijn heel toegankelijk en tegelijk diepzinnig, en daar-door geschikt om voor te lezen voor ouderen en jongeren.Maar niet minder om- in jezelf verzonken - bij weg te dromen.Lezer en voorlezer zullen in de haast mystieke verhalen deklank van het kerstevangelie horen doorklinken. Het titelver-haal laat zien hoe deze kerstverhalen ons juist de kleur vanKerst willen laten zien en voelen.

Jakob van Bruggen is bekend als auteur van De Bergrede, Het logo van het geloof en Het kompas van het christendom. Van zijn hand verschenen ook commentaren op het

Nieuwe Testament.

De pers over Licht in de spiegel:

‘Ik vind ze uitsteken boven wat we vaak tegen de kersttijdvoorgeschoteld krijgen.’ - Reformatorisch Dagblad

‘Deze bundel is een echte verrassing.’ - Wegwijs

‘Van oppervlakkige kerstpracht is nergens sprake. Het kerst-feit zelf ligt ook niet duimendik op de verhalen geplakt. Datkomt aan bod in de ontwikkeling die de verhaalpersonages

innerlijk doormaken.’ - EO-Visie

NUR 303

KLASSIEKE KERSTVERHALEN VOOR OUDEREN EN JONGEREN

uitgeverijmozaïek.nl

T CMYK N De kleur van 04-09-2008 20:37 Pagina 1

opmk.2-DeKleurvKerst 02-09-2008 14:30 Pagina 2

JAKOB VAN BRUGGEN

DE KLEUR VAN KERST

KERSTVERHALEN

UITGEVERIJ MOZAÏEK – ZOETERMEER


ISBN 978 90 239 9240 0NUR 303

Ontwerp omslag Marion RosendahlVormgeving/dtp binnenwerk Gerard de Groot

© 2008 Uitgeverij Mozaïek, Zoetermeer

Enkele verhalen uit deze uitgave verschenen eerder in Licht in de spiegel (Kok,Kampen)

Meer informatie over deze bundel en andere uitgaven van Mozaïek vindt u opwww.uitgeverijmozaiek.nl

Alle rechten voorbehouden


Inhoud

De kleur van Kerst 9

Bartimeüs en de Marcus-code 17

De boom in het bos 31

Gloriosa, het kerstgeschenk van de koningen 41

De drie mannen uit het woud 53

De Steen van het Glanzend Oog 67

Murran

1. Harald de harpspeler 81

2. In de ban van de sterren 97

3. Spiegelbeeld 113


De kleur van Kerst

‘Alles heeft zijn eigen kleur,’ zei vader Sergiustegen de jongeman die zwijgend voor hemzat. ‘Ook Kerst heeft een kleur.’

Nu kwam Alexei in beweging. ‘Waarom zou Kersteen kleur hebben,’ mopperde hij, ‘ik zie er niets in enal helemaal geen kleur.’

Hij zweeg met een ontevreden grijns op zijngezicht.

Vader Sergius streek langs zijn dichte baard.‘Jij ziet geen kleur,’ zei hij, ‘omdat je er niets in ziet.

En je ziet er niets in omdat je de kleur niet kunt zien.’‘Leuk raadseltje,’ mompelde Alexei, ‘echt wat voor

u als monnik, maar daar kan ík toch niks mee?’‘Je zou erover kunnen nadenken,’ antwoordde

vader Sergius. En nadat hij een poosje gezwegen had,zei hij: ‘Zal ik het verhaal van de kleurenblinden eensvertellen?’

‘U kunt het proberen,’ zei Alexei verveeld, maar hijbleef toch luisteren.

‘Er was een tijd,’ zo vertelde vader Sergius, ‘dat dedingen geen kleur hadden of dat de mensen diekleur in ieder geval niet zagen. Eigenlijk komt dat bij-na op hetzelfde neer. Want wat je niet ziet, dat is erook niet. Tenminste niet voor jou, niet voor jouw ge-voel. Kleuren kun je alleen zien doordat je ze van

9


elkaar onderscheidt. Maar er was een tijd dat de men-sen dat niet deden of niet konden. En wanneer dewereld geen kleur heeft, heeft ze alleen vorm. Dat isniet gemakkelijk. De mensen waren er toen aangewend: ze konden er zo goed en zo kwaad als hetging mee omgaan. Maar voor ons zou het bijna on-mogelijk zijn om te leven in een wereld zonder kleur.

In die tijd was er geen verschil in kleur tussen hetwater van de rivieren en het gras op de oevers langsde rivieren. De mensen zagen het verschil aan devorm. Waar de grond rimpelde en bewoog, was hetnat. Waar de grond wuifde en omhoog groeide, washet droog. Maar soms was het helemaal windstil. Danrimpelde en bewoog het water niet. En op zulkedagen verdronken er veel mensen omdat ze hetwater niet konden zien.

Je wist in die tijd dat je mensen tegenkwam omdatze rechtop gingen en bewogen, maar wanneer ze stil-stonden was het moeilijk om ze te onderscheiden.Daarom zorgden de mensen dat ze altijd wat van hetene been op het andere gingen staan. Maar wanneerze vielen en niet konden opstaan, werden ze al snelonder de voet gelopen omdat niemand ze goed kononderscheiden van de grond waarop ze lagen.

In een grauwe wereld moet je scherp op alle vor-men en bewegingen letten. En dat lijkt ons heelarmoedig. Wat jammer wanneer je de kleuren mist!Maar omdat de mensen toen geen kleuren kenden,dachten ze dat alles helemaal in orde was. Ze voel-den niets ongewoons. En de vele slachtoffers vanwater en weg accepteerden ze als onvermijdelijk.

In die tijd kwam er uit een ander land een jonge

10

DE KLEUR VAN KERST


man. Hij kwam uit een land waar al wel kleurenwaren. Hij kon ze zien. En hij zag ze ook in het zwart-wit-land. Hij zag op een windstille dag een kind ver-drinken in het water. Hij riep om hulp. Hij sprong inhet water om het kind te redden. Maar de mensenlachten hem uit. Je lijdt aan hallucinaties, riepen ze.

Toen dit soort incidenten zich steeds weer herhaal-den, werd de jongen voor de rechter gebracht. “Waar-om” praat je aldoor over wat niemand ziet?’ vroegdeze rechter. En de jongen probeerde het uit te leg-gen. Over zijn thuisland en dat hij ook hier kleurenzag en daardoor dingen kon zien gebeuren die nie-mand hier opvielen. De mensen in de rechtszaalmoesten er om lachen. Ze dreven de spot met de jon-gen. “Ligt er ook water voor je in de rechtszaal? Jijdoet toch ‘ik zie, ik zie wat jij niet ziet’?” De rechterbesloot dat de jongen moest worden opgesloten. Wiepraat over wat niemand ziet, is niet geschikt voor ditland, zei hij.

Zo belandde de jongen in een soort gevangenis.De kleurenblinden zagen niets in hem. Ze vergatende jongen. Op het laatst zagen ze hem niet eens meerliggen toen hij bewusteloos van de honger op devloer van zijn cel lag. Ze dachten dat hij was ver-dampt. Zo verging het deze jongen in het land van dekleurenblinden waar ze niets in hem zagen. Hier ein-digt het verhaal van de kleurenblinden,’ beslootvader Sergius.

Alexei snoof een keer luidruchtig. ‘Wat heeft dit ver-haal nu te maken met de kleur van Kerst?’

Vader Sergius streek nog eens door zijn dichte

11

DE KLEUR VAN KERST


baard en zei: ‘Alexei, vertel jij dan eens een beter ver-haal.’

Het bleef stil in de kloosterkamer van vader Sergius.‘Heb je soms geen verhaal, Alexei?’

‘Nee waarom,’ was het korte antwoord.Na een lange stilte zei vader Sergius: ‘Je hebt geen

verhaal omdat je geen kleuren ziet!’Alexei stoof op: ‘Ik zie alle kleuren van de regen-

boog!’‘Ja, maar je ziet heel veel kleuren helemaal niet. Je

ziet ook niet de kleur van Kerst.’Nu waren ze beiden weer terug bij het begin.Alexei begon verveeld op zijn nagel te bijten.Maar vader Sergius zei: ‘Zal ik je eens het verhaal

van de kleurenschilders vertellen?’En hij begon zonder op antwoord te wachten.

‘Er was een tijd,’ sprak vader Sergius, ‘waarin demensen alle aardse kleuren al wel goed kondenonderscheiden. Ze genoten ervan. En wanneer zetekeningen maakten, kleurden ze die in. Sommigeschilders begonnen zelfs direct met kleuren en maak-ten daarmee vormen op het doek. Op straat en opschool, in de trein en in het ziekenhuis, overal kwa-men de kleuren je tegemoet in allerlei vormen. Rodebrievenbussen langs de weg en groene schoolbordenin de klas, gele treindeuren en witte doktersjassen.Doordat alle dingen kleur hadden, kon je ze goedvan elkaar onderscheiden. Een arts en een politie-agent werden niet verwisseld en een appel en eencitroen ook niet.

De mensen kregen het gevoel dat ze alles konden

12

DE KLEUR VAN KERST


zien. Ze vergaten dat er een tijd was geweest waarinze de dingen niet goed konden onderscheiden omdater alleen maar vorm en geen kleur was geweest. Zedachten er niet bij na, dat ze ook nu misschien maareen deel van alle kleuren konden zien. Niemandstond er bij stil dat er misschien wel tekeningen opeen citroen te zien zouden zijn, wanneer je maar beterde vele soorten geel kon onderscheiden. Niemandbedacht dat er misschien wel verborgen geheimen telezen zouden zijn wanneer je maar meer schakerin-gen kon zien in het zwart van de aarde. En omdatniemand daar bij nadacht, leefden de mensen vanuithet gevoel dat ze alles in de wereld konden zien. Endat ze dus verder niemand nodig hadden.

In die tijd waren er maar een paar mensen die welbeter wisten. Zij voelden dat er méér was te zien danmensen kónden zien. Maar hoe moesten ze dat zicht-baar maken?

Toen begonnen sommigen van hen voorzichtig teexperimenteren met het maken van nieuwe kleuren.Ze mengden natuurlijke mineralen met eigeel en zoontstonden kleuren die op aarde niet worden gezien.Bovenaardse kleuren.

Maar wat moest je dan schilderen? Je kunt honden-sleeën en Kozakken niet met andere kleuren schilde-ren dan we allemaal kunnen zien.

Langzaam drong het tot één van hen door dat hijmet bovenaardse kleuren ook bovenaardse dingenmoest schilderen.

Maar deze man, Roeblev, was een gewone Rus. Hijkende alleen de aardse dingen en was nooit op ande-re planeten of in een soort hemel geweest.

13

DE KLEUR VAN KERST


Terwijl Roeblev in verlegenheid was, wat te doenals kleurenschilder, naderde de kersttijd. In Ruslandviel de sneeuw op sommige plekken metershoog. Inhet dorpje waar Roeblev woonde, was het ampermogelijk om het kleine kerkje te vinden, bedolven alshet was onder de sneeuw. Toch klonk in de kerst-nacht het geluid van cimbalen. Klokken gebruiktenze hier toen nog niet, maar cimbalen. Roeblev schui-felde in het nachtelijk donker dat alle kleuren ver-zwolg naar de kerk. De priesters met hun donkerestemmen zongen de liturgie van Jezus’ geboorte. Enéén van hen las al zingend het verhaal van de gebo-ren Koning. Bij het kaarslicht in de kerk ging Roeblevtoen langzaam de kleuren zien van dit wonder. Eenaardse geboorte, een menselijk kind met bekendekleuren, maar tegelijk de hemelse Koning, de zoonvan God. Een aardse vorm waarbij een bovenaardsekleur past.

In die week schilderde Roeblev zijn eerste ma-donna met Kind. Je zag een kind op het doek ver-schijnen, maar je zag ook kleuren die boven de vormuitgingen. Kleuren die alles optilden naar een boven-aardse werkelijkheid.

Een icoon was geboren.Mensen uit het dorp gingen de kleuren ervan kus-

sen en kregen het gevoel dat er meer is dan zezagen, meer dan de kleur van grauwheid of luxe. Enzo verwarmden de kleurenschilders de harten van demensen. Eindelijk voelden ze dat ze met al hun aard-se kleuren toch lang niet alles konden zien. Ze leer-den geloven.’

14

DE KLEUR VAN KERST


Nu onderbrak Alexei ongeduldig de priester: ‘Jedacht toch niet dat een paar aparte kleuren mij watkunnen schelen?’

‘Nee,’ antwoordde Sergius na enige tijd. ‘Wanneerje hart ervoor gesloten is, zul je nooit méér zien danje ziet. De Koning van de hemel blijft voor jougewoon een kind. Maar waarom knijp je je ogen zokrampachtig dicht?’

Nu stond Alexei op en zonder te groeten verliet hijde priester. Hij gooide de deur met een harde slagachter zich dicht.

Hij wist niet dat achter die deur een priester neer-knielde en voor hem bad. En tijdens dat gebed ver-scheen een zacht en warm goudkleurig licht. Hetdeed zijn kloostercel stil en wonderlijk oplichten. Hetomhulde Sergei met de kleur van Kerst!

15

DE KLEUR VAN KERST


De kleur van kerst

Documents

Transcript of De kleur van kerst