De euthanasiewet:11 jaar later.

Jacinta De Roeck

Voor meer info www.h-vv.be

Tel: +32 (0)3 233 70 32

Een stukje geschiedenis Etienne Vermeersch spreekt over euthanasie (sinds de jaren 70) eerste BRT debat 1971 ADMD opgericht in 1980 en RWS in 1983 eerste wetgevende stukken 1996-1996 Wim Distelmans: eerste interviews 1993 eerste debatten in de Senaat (december 1997) het advies van het Raadgevend Comité voor Bio-ethiek de eerste partijstandpunten maar(!) geen wetgevend werk omdat het regeerakkoord 1995 dit niet

toeliet!

Legislatuur 1999-2003 het paars-groene regeerakkoord legt ethische dossiers in de schoot

van het parlement wetsvoorstellen van de partijen gemeenschappelijke voorstel van de coalitiepartners

(20 december 1999) agendering van het wetsvoorstel in de gemengde commissie justitie

en sociale aangelegenheden van de Senaat 44 hoorzittingen op 5 november 2001 wordt het geamendeerde en gestemde stuk

doorgestuurd naar de Kamer van Volksvertegenwoordigers de wet wordt gestemd op 16 mei 2002

Levenseindebeslissingen(bijna 50% van alle sterfgevallen)1. stoppen met behandeling 2. niet opstarten van behandeling3. aanpassen pijnstilling / palliatieve sedatie4. levensbeëindiging zonder verzoek5. hulp bij zelfdoding6. euthanasie (1900 mensen per jaar) } in 2 %

} op verzoek zonder verzoek in 44 % (44.000 mensen per jaar) } in1,8%

Wat is euthanasie? het opzettelijk beëindigen van een leven door een derde

beleidsadvies: ‘hulp bij zelfdoding’ toevoegen aan de wet?

ja: - verduidelijkt de wet (alhoewel HBZ in België niet strafbaar is)

- vooral psychiaters zijn vragende partij

neen: - gelijktrekking met wet in Nederland hoeft niet (in NL is HBZ strafbaar)

- federale evaluatie- en controlecommissie laat (medische) HBZ nu al toe

- gevaar is dat HBZ strafbaar gesteld zou kunnen worden bij wet in België

op vraag van de patiënt

Wie kan om euthanasie vragen? je moet meerderjarig zijn

beleidsadvies: uitbreiding van de wet voor minderjarigen- geen leeftijdsgrens ( <-> Nederland)- het medisch team bepaalt de ‘maturiteit’ (oordelingsbekwaamheid) van de jongere- overleg met de ouders- geen ingewikkelde criteria opleggen- beslissing op basis van een individuele casus (niet via de ethische commissie)- geen externe expert (psycholoog, magistraat,…) betrekken in de vaststelling en beslissing

je moet handelingsbekwaam zijn je moet bewust zijn op het ogenblik van de vraag er moet een vrijwillig, weloverwogen, herhaalde en schriftelijke vraag zijn

(datum, handtekening) je moet ongeneeslijk ziek zijn de situatie moet uitzichtloos zijn de aandoening moet een medische oorzaak hebben of het gevolg van

een ongeval het kan gaan om een lichamelijk en/of geestelijk lijden

Welke procedure moet er op voorhand gevolgd worden? informeren over zijn/haar huidige en toekomstige toestand informeren over de therapeutische mogelijkheden informeren over de palliatieve mogelijkheden

beleidsadvies: geen palliatieve filter toevoegen

verifiëren of de (schriftelijke) vraag (= verzoek om euthanasie) echt en vrijwillig is

meerdere gesprekken overleg met medische team eventueel overleg met naasten / anderen

beleidsadvies: geen familiale filter toevoegen

Drie mogelijk procedures:1. voor wilsbekwame patiënten die binnen afzienbare tijd zullen

sterven (terminalen)beleidsadvies: ook voor minderjarigen (en verlengd minderjarigen)

2. voor wilsbekwame patiënten die niet binnen afzienbare tijd zullen sterven (niet-terminalen) beleidsadvies: ook voor minderjarigen (en verlengd minderjarigen)

3. voor wilsonbekwame patiënten na een wilsverklaring euthanasiedus: ook voor psychisch lijden alhoewel de toepasbaarheid uitzonderlijk zal zijn.

beleidsadvies: ook voor verworven wilsonbekwaamheid zoals dementie

1. procedure bij terminalen een onafhankelijk arts raadplegen

beleidsadvies: liefst een LEIF-arts die op de hoogte is van alle aspecten van het levenseinde

het medische team informeren en bestrekken mogelijkheid geven om met naasten en anderen te spreken de vraag om euthanasie moet nog eens gesteld en beantwoord

worden net voor de uitvoering alles vastleggen in het medische dossier

2. procedure bij niet-terminalen procedure 1 + een tweede, onafhankelijke arts, psychiater of specialist in de

aandoening raadplegen minstens een maand tussen het schriftelijke verzoek en de

uitvoering van de euthanasie

3. procedure voor de niet bewuste patiënt er moet voorafgaandelijk een wilsverklaring euthanasie opgesteld

zijn 2 getuigen Eventueel vertrouwenspersonen Slechts 5 jaar geldig

beleidsadvies: onbeperkt geldig

identiek aan procedure 1 (terminalen) raadplegen van de vertrouwenspersoon is enkel geldig voor onomkeerbare coma (NIET voor dementie!)

beleidsadvies: ook bij ‘verworven niet omkeerbare wilsonbekwaamheid’

een wilsverklaring euthanasie vraagt regelmatig overleg en duidelijkheid tussen de behandelende arts, de vertrouwenspersoon en de patiënt

->vooraf zo duidelijk mogelijk aangeven welke vorm van ‘dementie’ bedoeld wordt

De procedure achteraf alle info moet in het medische dossier de arts die de euthanasie uitvoerde vult twee registratiedossiers in:

een anonieme en een gepersonaliseerde versie (binnen de 4 dagen) de evaluatie- en controlecommissie euthanasie bestudeert het

anonieme dossier enkel bij onduidelijkheden wordt de anonimiteit opgeheven bij vaststellen van problemen, na een stemming, doorsturen naar de

Procureur des Konings

En dan nog dit… elke arts heeft de morele vrijheid euthanasie te weigeren

beleidsadvies: doorverwijsplicht door de weigerende arts afdwingbaar maken

de motivatie hiervoor is de continuïteit van het zorgtraject dat door de arts gegarandeerd moet worden, rekening houdende met elke geldende regelgeving (ook de euthanasiewet)

verpleegkundigen kunnen niet verplicht worden deel te nemen aan de voorbereidingen

arts moet weigering gemotiveerd mededelen aan de patiëntbeleidsadvies: arts garandeert de opvolging van de euthanasievraag door een ander arts

arts blijft de eindverantwoordelijke een dood door euthanasie geldt als natuurlijke dood (verzekering)

Verfijning en uitbreiding nodig! wilsverklaring onbeperkt geldig doorverwijsplicht door de arts:

juristen zijn het niet eens of een doorverwijzing wettelijk verplicht kan worden

ook voor wilsbekwame minderjarigen ook voor “verworven wilsonbekwaamheid”

(dementie, alzheimer, onomkeerbare hersenaandoening, …)

??? de toepasbaarheid bij psychiatrische patiënten

psychiatrie is in handen van de Broeders van Liefde die ‘euthanasie’ wel bespreekbaar maken maar niet willen toepassen binnen hun muren

het voltooide leven (levensmoeheid) andere beslissingen rond het levenseinde ook aangeven en

registreren palliatieve sedatie versus euthanasie weigering door een zorginstelling

ook hierover is er geen eensgezindheid bij de juristen:

verzekeren van een zorgtraject voor de patiënt > de vrijheid van de instelling

De documenten wilsverklaring euthanasie negatieve wilsverklaring het verzoek om euthanasie

de LEIFkaart

“We moeten gewoon allemaal iets beter leren omgaan met sterven. Misschien leren we dan ook beter omgaan met… leven.”

Mario Verstraete