E d i t i e 2 / 2 0 0 9

DE DAKBEGROENERH e t a c t u e l e d a k b e g r o e n i n g s m a g a z i n e

P a g i n a 2 . E d i t i e 2 / 2 0 0 9

§

OmslagfotoPodium AmersfoortOptigroen-Systeemoplossing: natuurdak / verkeersdak Boujaar: 2007Dakoppervlak: 7.000 m ²Opdrachtgever: Waal Bouw BVOntwerper: TIB Architecten (http://www.vantilburgenpartners.nl/)Partnerbedrijf: ISS Landscaping Services Impressum DE DAKBEGROENER Het actuele dakbegroeningsmagazineUitgever: DUITSLAND Optigroen international AG Am Birkenstock 19 72505 Krauchenwies Telefoon +49 (0) 7576 / 772-0 Fax +49 (0) 7576 / 772-299 info@optigruen.de www.optigruen.de

NEDERLAND Optigroen Dak- en Gevelbegroeiing Nijverheidsweg Noord 60.85 3812 PM AMERSFOORT Telefoon +31 (0) 33 / 463 56 81 Fax +31 (0) 33 / 463 56 82 www.optigroen.nl info@optigroen.nl

Oplage: 5.500; 1e jaargangVerschijning: Tweemaal per jaarRedactie: Dr. Gunter Mann Optigroen international AGSamenstelling: einmaleins - Büro für Gestaltung www.einmaleins.net

DE DAKBEGROENER Het actuele dakbegroeningsmagazine Uitgegeven door

THEMA:

InTroducTIE projEcT:

ScHAdEGEVAL dEEL 2:

rEcHT En rIcHTLIjn:

P a g i n a 4 – 9ScHEEpSbEGroEIInG – dakbegroeiingsgolf op volle zee

P a g i n a 1 0 – 1 3Architectuur & dakbegroening

P a g i n a 1 4 – 1 5Test voor wortelvastheid - FLL vs. dIn En 13948

P a g i n a 1 6 – 1 7„Gone with the wind ...“

P a g i n a 3 . E d i t i e 2 / 2 0 0 9

beste lezers,

In de eerste editie van dit jaar waren wij vol goede moed dat de crisis het segment dakbegroeiing niet zou raken. Gelukkig is dit juist gebleken. de dakbegroeiingsmarkt is stabiel gebleken en heeft zich zelfs nog verder ontwikkeld – en dat zowel in het binnenland als in het buitenland.

ook het komende jaar zou net zo succesvol kunnen verlopen – tot dusverre zijn er geen prognoses die het tegendeel beweren, zodat de dakbegroeners gesterkt door deze gedachte en vol optimisme de toekomst tegemoet treden.

Wij willen u met het hoofdthema „begroeiing op een cruiseschip“ laten zien, wat er allemaal mogelijk is op het „dak“ en bij „recht & regels“ gaan wij in op „Windbelasting en windbestendigheid“.

En uiteraard presenteren wij u ook weer twee fraaie referentieobjec-ten die smaken naar meer …!

Veel leesplezier!

EDITORIAL:... Een korte terugblik op 2009 ...

D r . G u n t e r M a n n

P a g i n a 4 . E d i t i e 2 / 2 0 0 9

Eind vorig jaar liep de „celebrity Solstice“, het grootste cruiseschip dat ooit in duitsland gebouwd werd van stapel in de scheepswerf van Meyer Werft in papenburg, duitsland. niet alleen de gigantische afmetingen van het luxepassagiersschip zijn grensverleggend, maar ook de opzienbarende recreatievoorziening in de vorm van een natuurlijke en bespeelbare golfbaan van gras met een oppervlak van 1.500 m² op het hoogst gelegen dek („The Lawn club“) op 36 meter hoogte.Volgens de eigenaar van het schip is deze dakbegroening of beter gezegd „dekbegroening“ wereldwijd de allereerste begroening van een schip van deze omvang en op deze wijze. celebrity cruises heeft dit groene idee geïntro-duceerd als attractie voor iedereen die ook op zee echt gras onder de voeten wil voelen – golf, jeu-de-boules, crocket en picknicken op echt gras voor nog meer afwisseling aan boord tus-sen Florida en de bahama’s.

Eisen aan de „dakbegroeningsopbouw“Toen de verantwoordelijke ontwerpers uit Amerika ongeveer een jaar geleden de firma Green roof Service bezochten, was het nog geheel niet duidelijk of en hoe de wensen van de opdrachtgever vorm konden worden gegeven. jörg breuning pakte de zaak op en gebruikte hiervoor zijn eigen jarenlange ervaring als optigroen-professional en de ondersteuning

van de toepassingstechnieken van de firma optigrün international AG. de eisen lijken bij een „“dekbegroening“ veel op die voor een „dakbegroening“, maar er zijn ook aanvullende, verzwarende eisen:• Continuefunctioneleenloopvaste laagopbouw• Zolichtenlaagmogelijkeopbouw• Functionaliteitbijverschillendeklimaat - en weersomstandigheden• Afwisselenddakafschotafhankelijkvande weersomstandigheden en zeegang van onge- veer 2 % tot 27 %• Bestendigheidvandegrassoortentegenzout water, goed functionerende drainage en vol- doende doorlatend substraat• Windvastelaagopbouw• Onderhoudsplan• Bevloeiingsplan

Nieuwe systeemoplossing type „gazondek“In navolging op de beproefde optigroen-dak-begroeiingssysteemoplossingen werd de nieuwe systeemoplossing type „gazondek“ ontwikkeld. de klassieke meerlaags opbouw met een vege-tatiedraaglaag en een afzonderlijke drainage vormen hiervoor de basis. • optigroen-bescherm- en absorptievlies type rMS

• Optigroen-drainagebufferplaat type FKd 40 spec• Optigroen-filtervliestype105

HOOFDTHEMA:Dakbegroeningsgolf op volle zeeD r . G u n t e r M a n n

1 2

P a g i n a 5 . E d i t i e 2 / 2 0 0 9

A f b . 1

A f b . 2 Aanbrengen van het speciale substraat type „R extra licht“

A f b . 3 Aanleg van speciale graszoden

A f b . 1 De drainage, hier middels FKD 40 spec.

F o t o ‘ s : „ I n g r i d F i e b a k / G r e e n R o o f S e r v i c e s / O p t i g r o e n “

P a g i n a 6 . E d i t i e 2 / 2 0 0 9

P a g i n a 7 . E d i t i e 2 / 2 0 0 9

A f b . 4De „Celebrity Solstice“ in volle glorie – meer dan 300 meter lang, 16 verdiepingen hoog

P a g i n a 8 . E d i t i e 2 / 2 0 0 9

F o t o ‘ s : „ I n g r i d F i e b a k / G r e e n R o o f S e r v i c e s / O p t i g r o e n “

A f b . 5Het luxe passagiersschip is van groen voorzien en wacht op haar gasten

A f b . 6 Spel en plezier op het „gazondek“

P a g i n a 9 . E d i t i e 2 / 2 0 0 9

cruiseschip „celebrity Solstice“

bouwjaar: 2008opdrachtgever: celebrity cruises, Miami/Florida, uSAArchitect: Wilson butler Architects, bosten/MA, uSAScheepsbouw: Meyer Werft, papenburg, duitslandTechnische details: Lengte schip: 315 m breedte schip: 36,8 m passagiershutten: 1.426 passagiers: 2.852 bemanning: 1.270 diepgang: 8 mbegroening: dek 15 („The Lawn club“) Afmeting: ca. 1.500 m²Hoofdaannemer: (ontwikkeling, design, projectleiding)

Green roof Service LLc, Forest Hill/Maryland, uSAToepassing: gazon voor recreatief gebruik: golf, jeu-de-boules, crocket, etc.Afdichting: speciale coating van Meyer scheepswerf begroeiingsopbouw: dakbegroeiingssysteem optigrün international AG, Krauchenwies, duitslanduitvoering: optigroen-partneronderneming borchers GmbH, Surwold, duitsland

• Optigroen-gazonsubstraat type „r extra licht“• Georoosters• Graszoden„Golfgreen“ingroterollen

Medebepalend voor een succesvolle en onder-houdsvriendelijke begroeiing is een goede bere-geningsinstallatie. Green roof Service gebruikt hiervoor een kunstmatige waterstand onder het gazon welke tevens van bovenaf bespoeit word.

Aanleg op het scheepsdek en de eerste testende aanleg van de „dekbegroeiing“ werd door optigroen-partneronderneming borchers uit Surwold op de scheepswerf van de firma Meyer uitgevoerd. Al het materiaal werd voor aan-vang van de bouw aangeleverd en door de werf van Meyer ter plaatse gecoördineerd. Hiervoor waren twee zware kranen op rails de klok rond beschikbaar. de aanlegtijd bedroeg 14 dagen met drie onderbrekingen. bij de scheepsbegroe-ning waren er gemiddeld vijf werknemers aan het werk. de graszoden waren zonder aarde aangeleverd en twee weken later bij eerste vaart waren ze al op de ondergrond vastgeworteld.Tijdens de eerste vaartochten op volle zee bleek, dat het ontwerp en de aanleg de moeite loonden. „Zelfstestenopeenmaximalesnelheidvanmeer dan 26 knopen, „noodstops“ en slagzij tot ongeveer 15º doorstond het gazon met vlag en wimpel“, vertelt jörg breuning.

conclusie dit bijzondere project toont eens te meer, dat bij de begroening van „gebouwen“ er geen of bijna geen grenzen zijn – door goede ideeën, een dosis moed en competente partners is veel mogelijk.

3

www.greenroofservice.comwww.meyerwerft.dewww.optigroen.nl

P a g i n a 1 0 . E d i t i e 2 / 2 0 0 9

INTRODucTIE pROjEcT 1

Architectuur & dakbegroeiingV e n e t - H a u s N e u - U l m

Een roestige boog wijst naar de hemel. de stalen sculptuur van 37 meter hoog, in de vorm van een boog van kunstenaar bernar Venet, steekt bijna 3 meter boven het gebouw uit, golft over de gehele gevel en wijst hierlangs de hemel in. de boog verleent het kantoorcomplex van Schneider, Geiwitz & partner het karakteristieke aanzien en is van verre zichtbaar. de beide terrassen zijn nauwgezet van groen voorzien middels planten-bakken, omlijst door een extensieve begroeiing en nodigen uit tot ontspanning en recreatie.

www.nething-generalplaner.de

bouwjaar: 2007opdrachtgever: Schneider, Geiwitz & partner

Accountants, belastingadviseurs, Advocaten www.schneidergeiwitz.de

Architect: nething Generalplaner ulm/neu-ulm GmbH Garten Moser, Landschaftsarchitek-ten, reutlingen

uitvoering dakbegroeiing: optigroen-partner Garten Moser, reutlingen

dakoppervlak: 340 m2

dachafdichting: bitumen 2-laagsdakbegroeiingsopbouw:

optigroen-systeemoplossing „na-tuurdak“, beschermvlies, drainage-bufferplaat FKd 40, filtervlies, 8 cm optigroen-extensief substraat type E, vaste planten met compacte kluit sedum-kruiden

bijzonderheden: houten dek, houten banken, geïnte-greerde plantenbakken met buxus-bollen, balustrade-omlijsting.

A f b . 1

P a g i n a 1 1 . E d i t i e 2 / 2 0 0 9

F o t o s : O p t i g r o e n

A f b . 2

A f b . 3

P a g i n a 1 2 . E d i t i e 2 / 2 0 0 9

INTRODucTIE pROjEcT 2

Architectuur & dakbegroeiingD a k t u i n D e G r o t e P r i n s t e R o t t e r d a m

A f b . 1

P a g i n a 1 3 . E d i t i e 2 / 2 0 0 9

In 2008 is de daktuin op de hoek van de prinsen-laan en de Koningslaan te rotterdam gerealiseerd. Het project bestaat uit 3 gebouwen (Amalia, Alexia en Ariane), geïntegreerd met bestaande bedrijfsgebouwen. de gebouwen beschikken over een grote parkeergarage met deels berijdbare dak-tuin. de daktuin heeft diverse functies waaronder parkeren, een binnentuin voor bewoners, kijktuin voor hoger gelegen appartementen en de toegang tot de parkeergarage.

de gebouwen van de Grote prins zijn ontworpen door het Amerikaanse architectenbureau pKKS Architects. Het ontwerp is transparant en ruimte-lijk, met grote glaspartijen waardoor er veel con-tact is met de groene binnentuin. de binnentuin en aangrenzende buitenruimte zijn ontworpen door delta Vorm Groep uit utrecht.de berijdbare bestrating is uitgevoerd met een glijfolie, drainageplaat, lava als vulmateriaal, filterdoek waarop uiteindelijk een betonzand is aangebracht en klinkerverharding is bestraat. de plantenvakken zijn omrand door middel van een corten stalen afscheiding. doordat er geen afschot is aangebracht in de dakconstructie wordt het regenwater optimaal vastgehouden in het dak-tuinsysteem. om verdroging te voorkomen in de zomerdag is een bewateringsysteem aangebracht in de plantvakken en de boombakken. deze wor-den computergestuurd bewaterd. Het regenwater wat op de bestrating neer komt wordt afgevoerd door middel van ontwateringsysteem welke uit-loopt in het open veld naast het dak.

A f b . 2

F o t o s O p t i g r o e n

jaar van uitvoering daktuin: 2008opp daktuin: ca. 4.000 m2 opdrachtgever: pWS rotterdamArchitect: delta Vorm Groep uitvoering dakbegroeiing:

binder daktuinen te poortugaaldaktuinconstructie t.p.v. berijdbare bestrating:

- optigroen glijfolie, 2-laags aangebracht - optigroen FKd 10 drainagemat - optigroen drainagemateriaal lava 2-32 - optigroen filterdoek 150 gr - straatlaag van betonzand - klinkerverharding keiformaat

daktuin constructie t.p.v. beplanting: - optigroen 300 gr doek - optigroen drianageplaat FKd 40 - optigroen filterdoek 150 gr - optigroen intensief substraat - beplanting

P a g i n a 1 4 . E d i t i e 2 / 2 0 0 9

DIN 1055-4 Windbelasting (2005) de versie van dIn 1055-4 „windbelasting“ die in 2007 is herzien, bevat berekeningsgrondslagen, om vastliggende platte daken te kunnen bereke-nen en aan te brengen. de volgende punten zijn opmerkelijk voor wat betreft de effecten ervan op dakbegroeiing ten opzichte van de oude norm 1055-4 (1986):•Situatiesmetgebouwenblootgesteldinopen

terrein: de nieuwe norm houdt met deze situa-ties rekening door vermelding in de dimensio-nering van vier verschillende soorten terreinfor-maties. Tevens bestaat echter de mogelijkheid tot „vereenvoudigde dimensionering“ tot een gebouwhoogte van 25 meter – weliswaar is windzone 4 aan de kust hiervan uitgesloten.

•Hetinschalenvanbuitendrukcoëfficiënten:zezijn van wezenlijk belang voor de berekening van windbelastingen afhankelijk van de belas-tingsoppervlakken. de belastingsoppervlakken van groene daken zijn op hun beurt afhanke-lijk van de ouderdom van het oppervlak. Goed doorwortelde dakbegroeiing vormt over het oppervlak een geheel en ligt hierdoor goed vast en is bestand tegen wegwaaien. de dakbegro-eiing kan derhalve worden vastgesteld op een belastingsoppervlak van 10 m2 c.q. cpe 10 (volgens FLL 2008). Voor dakbegroeiing waarbij de vegetatie nog niet volgroeid is, bestaat de mogelijkheid volgens de norm rekening te houden met een verminderde snelheidsdruk.

•Berekeningswijzevandewindbelastingenandere dakzones: de verschillende toepassings-categorieën van de dakzones werden voor platte daken verhoogd van 3 naar 4 zones (F_G_H_I*). deze wijziging valt vooral bij hoge gebouwen op door aanzienlijk bredere hoek- en randzo-nes. In de praktijk vervalt om deze reden vooral zone I. deze kan anders door de uniformering van de laagopbouwsoorten worden vervangen door de opbouw die voor zone H wordt toege-past.

REcHT EN RIcHTLIjN:Windbelasting en beveiliging tegen windvlagen M a r t i n H e n n e b e r g , d i r e c t i e t e c h n i e k e n d i r e c t e u r t e c h -n i s c h e t o e p a s s i n g e n O p t i g r ü n i n t e r n a t i o n a l A G

FLL-dakbegroeiingsrichtlijn (2008)In hoofdstuk 6.8 „windbelasting“ wordt niet alleenverwezennaardeZVDH/HDB-“richtlijnenvoor daken met afdichting“, dIn 1055-4 en 1055-100, maar er worden ook enkele belangrijke aanwijzingen gegeven. onder andere dat in het bijzonder de nok-, hoek- en randzones aan een hoge belasting worden blootgesteld en daarom door adequate maatregelen (storten van grind, te-gelbestrating, grasbetonstenen) dienen te worden beveiligd. dit geldt in het bijzonder voor los ge-legde dakafdichtingen c.q. wortelwerende banen.dakbegroeiing heeft in vergelijking tot grind en tegelbestrating bepaalde eigenschappen (ruwheid van de vegetatie, over een groot oppervlak vast doorwortelde fixatie van de gehele opbouw, winddoorlatendheid van de vegetatiedraaglaag) die voor een verlaging van de noodzakelijke verzwaring kunnen worden gebruikt. bij een dimensionering volgens dIn 1055-4 kan voor een dakbegroeiing volgens FLL met een aerody-namische coëfficiënt voor de buitendruk cpe 10 worden gerekend.In hoofdstuk 14 ‚bescherming tegen erosie‘ gaat de FLL nog gedetailleerder in op beveiliging en preventieve maatregelen:- beveiliging van de opbouw tijdens de aanleg en in de groeifase- Toepassing van vaste lagen substraat- Gebruik van hydroseeding en vegetatiematten op risicovolle oppervlakken- Eventueel periodieke bevloeiing van steile daken die aan de zon worden blootgesteld

A a n b e v o l e n l i t e r a t u u rRichtlijn:Richtlijnen voor ontwerp, uitvoering en onderhoud van dak-begroeiing (dakbegroeiingsrichtlijn) - Forschungsgesellschaft LandschaftsentwicklungLandschaftsbau e.V. Bonn Hrsg., 2008 Norm: DIN 1055-4 Effecten op draagconstructies –Windbelasting (2005)

* F= hoekzone H= binnenzone 1

G= randzone I = binnenzone 2

P a g i n a 1 5 . E d i t i e 2 / 2 0 0 9

om de uitspraken van dIn en FLL te kunnen onderbouwen met concrete waarden voor de praktijk, werden er door optigroen diverse onder-zoeken in een windtunnel uitgevoerd. onderzoeksresultatendakbegroeiing is doorgaans winddoorlatend, of-wel drukcompensatie tussen boven- en onderzijde van een substraatlaag is mogelijk. Hoe doorlaten-der de substraatlaag is, des te groter is de druk-compensatie en des te geringer de windbelasting op het dakbegroeiingspakket.

op grond van deze feiten kan er bij berekening van de windbelasting volgens dIn 1055 afhan-kelijk van het dakbegroeiingssysteem een ‚verla-gingsfactor r‘ worden toegerekend. deze verla-gingsfactor voor de windbelasting – ten aanzien van de windbelasting op dakbegroeiing – werd voor verschillende optigroen-substraatlagen experimenteel vastgesteld door simulatie van windvlagen in een windtunnel.

Afhankelijk van de optigroen-systeemoplossing zijn de verlagingsfactoren r 0,4 – 0,6. bijvoor-beeld bij een verlagingsfactor r = 0,5 heeft nog slechts de halve windbelasting invloed op de substraatlaag. dientengevolge kan de dakbegroei-ingsopbouw worden vastgesteld op de helft van het anders vereiste gewicht. de verlagingsfactor sorteert effect als de dakaf-dichting vast op de ondergrond bevestigd is (afb. 2). bij een gefixeerde dakafdichting en een aantoonbare verlagingsfactor van de dakbegroei-ing die afhankelijk is van het systeem, kan het dakbegroeiingspakket aanzienlijk lichter worden vormgegeven en de fixatie van de afdichtingslaag hoeft alleen nog te worden aangebracht om dat deel van de begroeiing dat met het drooggewicht is verminderd.dit maakt de volgende besparingseffecten mogelijk:

• Verminderingvanhetaantalbevestigingen afhankelijk van de noodzakelijke dakbegroei- ingsverzwaring.•Verlagingvandelaagdiktevandedakbe- groeiingsopbouw (zie afb. 2)

Trockenlast C > A x 1,44 x R

mit Begrünung/ Last optimiert

Abdichtung, befestigt nach DIN 1055

B = (Abeg x 1,5) - C

trockene Auflast zur optimiertenWindsogsicherung Cred

Cred = Abeg x 1,44 x R

Keine Befestigung der Abdichtung

B = 0

C = Abeg x 1,5

B

kein B

mit Begrünung/ Last nicht optimiert

A tsalgosdniW

A tsalgosdniW

Abdichtungsebene

Trockenlast C > A x 1,5

Möglichkeit zur Optimierung der Tragwerke

Tragwerkauflast

Berechnung

Notwendige Auflast:0,63 kN/m²wassergesättigt 0,82 kN/m²

Notwendige Auflast:1,32 kN/m²wassergesättigt 1,72 kN/m²

Abdichtungsebene

Tragwerkauflast

Berechnungtrockene Auflast zur optimierten

Windsogsicherung C

A f b . 1 A f b . 2

Amet begroeiing = q (snelheidsdruk) x cp10 (buitendrukcoëfficiënt)Azonder begroeiing / met grind = q (snelheidsdruk) x cp1 (buitendrukcoëfficiënt)

b = dimensioneringsbelasting voor bevestigingen van de afdichtingr = verlagingsfactor volgens rapportc = droge belastingA = verzwaring

A f b . 1 :

Zonder optimali-satie belasting

A f b . 2 :

Met optimalisa-tie belasting na vaststelling van de verlagings-factor

Windbelasting A

Verzwaring draagconstructie

Afdichtingslaag

berekening: berekening:

resultaat: resultaat:

1. Geen bevestiging van de afdichting b = 0 2. droge verzwaring voor geoptimaliseerde beveiliging tegen windvlagen c c = Abeg x 1,5

1. Afdichting, bevestigd volgens dIn 1055 b = (Abeg x 1,5) - c 2. droge verzwaring voor geoptimaliseerde beveiliging tegen windvlagen cred

cred = Abeg x 1,44 x r

noodzakelijke verzwaring op los gelegde afdichting 1,32 kn/m2

(met water verzadigd 1,72 kn/m2)

noodzakelijke verzwaring op vast gelegde afdichting 0,63 kn/m2

(met water verzadigd 0,82 kn/m2)

Afdichtingslaag

Verzwaring draagconstructie

Windbelasting A

Trockenlast C > A x 1,44 x R

mit Begrünung/ Last optimiert

Abdichtung, befestigt nach DIN 1055

B = (Abeg x 1,5) - C

trockene Auflast zur optimiertenWindsogsicherung Cred

Cred = Abeg x 1,44 x R

Keine Befestigung der Abdichtung

B = 0

C = Abeg x 1,5

B

kein B

mit Begrünung/ Last nicht optimiert

A tsalgosdniW

A tsalgosdniW

Abdichtungsebene

Trockenlast C > A x 1,5

Möglichkeit zur Optimierung der Tragwerke

Tragwerkauflast

Berechnung

Notwendige Auflast:0,63 kN/m²wassergesättigt 0,82 kN/m²

Notwendige Auflast:1,32 kN/m²wassergesättigt 1,72 kN/m²

Abdichtungsebene

Tragwerkauflast

Berechnungtrockene Auflast zur optimierten

Windsogsicherung C

droge belasting c > A x 1,5

droge belasting c > A x 1,44 x r

P a g i n a 1 6 . E d i t i e 2 / 2 0 0 9

bij hoge gebouwen gebeurt het dagelijks, dat men zich afvraagt hoe de „beveiliging tegen windbe-lasting“ van begroeiing moet plaatsvinden. de noodzakelijke verzwaring voor een vaste ligging wordt berekend volgens dIn 1055-4. de dakbe-groeiing wordt in deze gevallen statisch slechts gezien als een massa toevoegend geheel. boven-dien moet deze ook „windbestendig“ zijn, zodat het niet door de wind kan worden weggeblazen.

Schade door „windkracht“uit een enquête onder ongeveer 80 partneron-dernemingen over schade door „windkracht“ is gebleken, dat niet alleen de begroeiingsopbouw op hoge gebouwen vanaf 20 meter door winde-rosie worden getroffen, maar zeker ook veel lager liggende dakoppervlakken.Er kan op alle hoogtes winderosie plaatsvinden, bij voorkeur op hoek- en randzones die aan de wind worden blootgesteld, maar ook op opgaande bouwconstructies en grotere dakdoorboringen (bijv. luchtpijpen). Hierbij kan niet alleen het substraat, maar ook de hieronder liggende lagen zoals filtervlies, drainage en beschermingslaag tot op de dakafdichting worden meegevoerd (zie afb.2).Zelfsdegrindstrookinrandzoneskan,als deze uit kleinere stenen bestaat (bijv. 8/16), worden meegevoerd. Meestal gaat het om kleinere weggewaaide delen die in het kader van opleve-ringsonderhoud moeten worden nabewerkt, toch vormt dit diverse potentieel gevaarlijke situaties voor de dakonderconstructie en het personenver-keer naast het gebouw. Iedere erosie vormt een aangrijpingspunt voor schade door windkracht. uiteindelijk is naast een dakbegroeiingssysteem de geometrie van het gebouw en de exposie doorslaggevend en dienen deze in combinatie met naastliggende gebouwen en de gehele topografi-sche situatie te worden beoordeeld.

ScHADEgEvAL DEEL 2: „gone with the wind ...“

1

M a r t i n H e n n e b e r g 2

Definitie begrippenEen groen dak wordt als „vastliggend“ be-schouwd, als de windbelasting die door het bernoulli-effect worden veroorzaakt, kleiner is dan de belasting van de dakbegroeiing in droge toestand. Hierbij kan de windbelasting gedeeltelijk (afhankelijk van de luchtdoor-latendheid van de dakbegroeiingsopbouw) worden overgebracht op de afdichting die op de onderconstructie is bevestigd. de splitsing van deze windbelasting kan afhankelijk van het dakbegroeiingssysteem worden vastgesteld en door middel van een specifiek voor dit systeem geldende „verlagingsfactor“ worden beschreven.

Het oppervlak van groene daken kan worden beschouwd als „beveiligd tegen wegwaaien“, als het meevoereffect van de wind niet in staat is om de korrelstructuur van grind of daksub-straat mee te voeren. de grenzen van de be-veiliging tegen wegwaaien van oppervlakken kunnen in een windtunnel worden vastgesteld.

P a g i n a 1 7 . E d i t i e 2 / 2 0 0 9

A f b . 2 : W e g w a a i e n in dit geval tot op de dakafdichting

A f b . 3 Opgaande bouwconstructies sta-an ook bloot aan windkracht

A f b . 1 : H o e k z o n e s , worden niet alleen bij schuine da-ken aan winderosie blootgesteld

P a g i n a 1 8 . E d i t i e 2 / 2 0 0 9

Afb. 4 praktijkvoorbeeld: Berekening volgens DIN 1055. voorstel voor de geschikte dakbegroeiingopbouw afhankelijk van de dakzone bij gefixeerde dakafdichting.

> Vereiste gegevens voor berekening: geometrie gebouw, hoogte, ligging (zie www.optigroen.nl)

SpardachSpardach

F g H/I -1,10 Kn/m2 -0,79 Kn/m2 -0,88 Kn/m2 -0,53 Kn/m2 -0,31 Kn/m2

- 6 cm grasbetonsteen

gevuld met

grind 16/32

- rMS 300

- Hydroseeding

- Grasbetonsteen gevuld

met optigroen-sub-

straat M-licht

- rMS 300

- 5 cm grind 16/32

- rMS 300

- Vegetatiemat

- optigroen- draina-

gebufferplaat

FKd 25 gevuld met

60 liter optigroen-

substraat M-licht

- rMS 300

- Hydroseeding

- optigroen-drainage-

bufferplaat FKd 25

gevuld met 60 liter

optigroen-substraat

M-licht

- rMS 300

5,85 m

5,85 m

29,18 m

29,18 m

5,85 m

5,85 m

1,17 m

1,17 m

1,17 m

1,17 m 1,17 m

1,00

m

1,00

m

1,00

m1,

34 m

2,92

m

2,92

m

5,91

m

5,91

m

2,29

m

2,29

m

1,17 m

P a g i n a 1 9 . E d i t i e 2 / 2 0 0 9

Oplossingende dakbegroeiing dient stevig vast te liggen en tegen wegwaaien bestand te zijn.reeds in de ontwerpfase dienen de verantwoor-delijke ontwerpers en bouwkundigen hierover na te denken en de volgende maatregelen in overwe-ging te nemen:• Beschermingvandakbegroeiinginheteerste

groeiseizoen.•Windveer,dakrandennokbijhellendedaken

niet van groen voorzien.•Grindstroken(16/32mm)inrand-enhoekzo-

nes. Gebouwen die extreem worden blootge-steld, tevens voorzien van grasroosters/grasbe-tonstenen tegen wegwaaien van het oppervlak.

•Afhankelijkvanliggingobject:vooralinrand-zones (G) en hoekzones (F) van de begroeiing toepassen vooraf gecultiveerde vegetatiemat-ten.

•Randzones(G)wordenwegensverhoogdebelastingseisen voornamelijk beveiligd door verzwaring met grind. Wanneer de grindstrook breder is dan een meter kan men daarna vege-tatiematten toepassen.

•IndebinnenzonesHenIisdoorgaansvormgeving van het oppervlak middels hy-droseeding voldoende als „beveiliging tegen wegwaaien“. Voor gebouwen van meer dan 10 meter hoog, in windzone 3 en 4 en bij bloot-gestelde posities wordt echter de toepassing van vegetatiematten geadviseerd.

Onze service: berekening volgens dIn 1055 en advies over de geschikte dakbegroeiingsopbouw (zie afb. 4), e-mail: info@optigroen.nl

F o t o ’ s e n a f b e e l d i n g e n : O p t i g r o e n

A f b . 5

NEDERLAND/BELGIëOptigroen Dak- en GevelbegroeiingNijverheidsweg Noord 60.853812 PM AMERSFOORTTelefoon +31 (0) 33 / 463 56 81Fax +31 (0) 33 / 463 56 82info@optigroen.nl

Systeemoplossing “Retentiedak”Meandersysteem met hoge waterretentie

> Vermindering piekafvoer met

meer dan 80 %

> Waterbuffer in de meanderplaat

van 32 l/m2

> Extra waterbuffering in het

Optigroen-substraat

www.optigroen.nlwww.optigroen.be