De aftrek voor risicokapitaal - lib.ugent.be · in de artikelen 205bis tot 205novies6 en 236.7...
Transcript of De aftrek voor risicokapitaal - lib.ugent.be · in de artikelen 205bis tot 205novies6 en 236.7...
Faculteit Rechtsgeleerdheid
Universiteit Gent
Academiejaar 2009-10
De aftrek voor risicokapitaal
Masterproef van de opleiding
‘Master in de rechten’
Ingediend door
Carmen Decorte
(studentennr. 20056040)
(major: sociaal-economisch)
Promotor: prof. S. Van Crombrugge
Commissaris: prof. P. Beghin
Inhoudsopgave
2
Inhoudsopgave
VOORWOORD ........................................................................................................................................................ 6
HOOFDSTUK 1. INLEIDING ............................................................................................................................... 7
AFDELING 1. HET CONCEPT EN WETTELIJK KADER ............................................................................................................ 7
AFDELING 2. DOELSTELLINGEN .................................................................................................................................... 8
§ 1. Tegengaan van discriminerende fiscale behandeling van de financieringsvormen ............................... 8
§ 2. Aantrekkelijk fiscaal klimaat voor buitenlandse investeerders ............................................................ 10
§ 3. Aantrekkelijk alternatief voor de coördinatiecentra vanaf 2006 ......................................................... 10
AFDELING 3. BASIS: DE FINANCIËLE THEORIE ................................................................................................................ 11
AFDELING 4. COMPENSERENDE MAATREGELEN ............................................................................................................ 13
AFDELING 5. INBRENGRECHT OP NUL GEBRACHT ........................................................................................................... 14
HOOFDSTUK 2. TOEPASSINGSGEBIED RATIONE PERSONAE .......................................................................... 16
AFDELING 1. IN AANMERKING KOMENDE VENNOOTSCHAPPEN ......................................................................................... 16
§ 1. Onderworpen aan de vennootschapsbelasting .................................................................................... 16
§ 2. Onderworpen aan de personenbelasting: geen toepassing ................................................................. 19
§ 3. Onderworpen aan de rechtspersonenbelasting: geen toepassing ....................................................... 19
§ 4. Onderworpen aan de belasting van niet-inwoners (art. 236 WIB j° art. 734septies
KB/WIB) .................. 20
AFDELING 2. UITGESLOTEN BELASTINGPLICHTIGEN (ART. 205TER, §7 WIB) ...................................................................... 22
HOOFDSTUK 3. HET STELSEL VAN DE NOTIONELE INTRESTEN ....................................................................... 25
AFDELING 1. BASISPRINCIPE ..................................................................................................................................... 25
AFDELING 2. BEPALING RISICOKAPITAAL ...................................................................................................................... 25
§ 1. Algemeen.............................................................................................................................................. 25
§ 2. Vertrekbasis: Eigen vermogen (art. 205ter, §1, lid 1 WIB) ................................................................... 26
2.1. “Eigen vermogen overeenkomstig de wetgeving betreffende de boekhouding en de jaarrekening van
vennootschappen” ........................................................................................................................................................... 26
A. Boekhoudkundig versus fiscaal “eigen vermogen” ........................................................................................... 26
B. “Eigen vermogen overeenkomstig de wetgeving betreffende de boekhouding en de jaarrekening van
vennootschappen” ...................................................................................................................................................... 27
2.2. “Voor het bedrag zoals in de balans opgenomen” ........................................................................................... 30
A. “Voor het bedrag zoals in de balans opgenomen” ........................................................................................... 30
B. Overeenkomstig de wetgeving betreffende de boekhouding en de jaarrekening van vennootschappen
en voor het bedrag waarvoor die bestanddelen op de balans voorkomen ................................................................ 32
2.3. “Aan het eind van het voorafgaande belastbare tijdperk” ............................................................................... 33
A. “Aan het eind van het voorafgaande belastbare tijdperk” ............................................................................... 33
B. Eerste boekjaar (art. 205quater WIB, §7 j° art. 734sexies
, §1 KB/WIB) ................................................................ 35
Inhoudsopgave
3
§ 3. Correcties op het eigen vermogen ........................................................................................................ 36
3.1. Aandelen ........................................................................................................................................................... 37
A. Fiscale nettowaarde.......................................................................................................................................... 39
B. Einde van het voorafgaande belastbare tijdperk .............................................................................................. 41
C. Eigen aandelen, deelnemingen en aandelen geboekt als financiële vaste activa (art. 205ter, §1, lid 2, a)
WIB) .......................................................................................................................................................................... 41
a.) Eigen aandelen ............................................................................................................................................ 41
b.) Financiële vaste activa die uit deelnemingen en andere aandelen bestaan ............................................... 42
D. Aandelen van beleggingsvennootschappen die van DBI kunnen genieten (art. 205ter, §1, lid 2, b) WIB) ....... 46
3.2. Activa die in het buitenland belastbare inkomsten genereren ......................................................................... 47
A. Activa in buitenlandse vaste inrichtingen (art. 205ter, §2 WIB) ....................................................................... 47
a.) Inrichting in het buitenland ......................................................................................................................... 48
b.) Inkomen vrijgesteld krachtens overeenkomsten ter vermijding van dubbele belasting ............................. 48
c.) Positief verschil van nettoboekwaarde van activabestanddelen en passivabestanddelen die niet tot
het eigen vermogen behoren en op die inrichting aanrekenbaar zijn ................................................................... 49
d.) Uitgezonderd reeds uitgesloten “besmette” aandelen ............................................................................... 51
B. Buitenlands onroerend goed (art.205ter, §3 WIB) ........................................................................................... 51
a.) In het buitenland gelegen onroerende goederen of rechten met betrekking tot dergelijke
onroerende goederen ............................................................................................................................................ 51
b.) Niet behorend tot een buitenlandse inrichting ........................................................................................... 52
c.) Waarvan de inkomsten vrijgesteld zijn krachtens een dubbelbelastingverdrag ......................................... 52
d.) Positief verschil van nettoboekwaarde van activabestanddelen en passivabestanddelen, die niet tot
het eigen vermogen behoren en aan deze activa aanrekenbaar zijn..................................................................... 52
C. Inbreukprocedure Europese Commissie ........................................................................................................... 53
3.3. Onbeschikbare reserve geboekt door erkende diamanthandelaars ................................................................. 54
3.4. Specifieke antimisbruikbepalingen (artikel 205ter, §4 WIB)............................................................................. 55
A. Nettoboekwaarde ............................................................................................................................................. 57
B. Aan het eind van het voorafgaande belastbaar tijdperk .................................................................................. 58
C. “Onredelijke” activa (art. 205ter, §4, 1° WIB) ................................................................................................... 58
a.) Materiële vaste activa of gedeelten ervan .................................................................................................. 59
b.) Voor zover de erop betrekking hebbende kosten op onredelijke wijze de beroepsbehoeften
overtreffen ............................................................................................................................................................. 59
D. Beleggingsactiva (art. 205ter, §4, 2° WIB) ........................................................................................................ 60
a.) Bestanddelen ............................................................................................................................................... 61
b.) Concrete voorwaarde: als belegging worden gehouden ............................................................................. 61
c.) Abstracte voorwaarde: door hun aard niet bestemd om belastbaar periodiek inkomen voort te
brengen .................................................................................................................................................................. 62
E. Onroerende goederen gebruikt door bedrijfsleiders (art. 205ter, §4, 3° WIB) ................................................. 64
a.) Onroerende goederen of andere zakelijke rechten .................................................................................... 65
b.) Natuurlijke personen die bedrijfsleider (van de eerste categorie) zijn in de vennootschap of zijn
echtgenoot of kinderen ......................................................................................................................................... 65
c.) Het gebruik van de woning .......................................................................................................................... 66
Inhoudsopgave
4
3.5. Belastingvrije herwaarderingsreserves, belastingkredieten voor onderzoek en ontwikkeling en
kapitaalsubsidies (art. 205ter, §5 WIB) ............................................................................................................................. 68
A. Uitgedrukte maar niet verwezenlijkte meerwaarden ....................................................................................... 68
B. Belastingkredieten voor onderzoek en ontwikkeling ....................................................................................... 71
C. Kapitaalsubsidies .............................................................................................................................................. 72
D. Tijdstip voor de bepaling van het bedrag van de uitsluiting ............................................................................. 73
§ 4. Wijzigingen van het eigen vermogen in de loop van het belastbaar tijdperk: pro-rataberekening
(art. 205ter, §6 WIB) ........................................................................................................................................... 73
4.1. Doelstelling ....................................................................................................................................................... 73
4.2. Wijziging van het risicokapitaal van Belgische vennootschappen (artikel 205ter, §6, lid 1 WIB) ..................... 74
A. Bestanddelen .................................................................................................................................................... 74
a.) Wijzigingen aan het eigen vermogen (§ 1, lid 1) ......................................................................................... 75
Algemeen ....................................................................................................................................... 75
Kapitaalaanpassingen en winstuitkeringen.................................................................................... 75
b.) Wijzigingen aan de corrigerende bestanddelen .......................................................................................... 80
“Besmette” aandelen (§ 1, lid 2) .................................................................................................... 80
In het buitenland gelegen onroerende goederen (§ 3) .................................................................. 81
Specifieke antimisbruikmaatregelen (§ 4) ..................................................................................... 81
Herwaarderingsmeerwaarden en kapitaalsubsidies (§ 5) .............................................................. 82
B. Pro-ratawijzigingen tijdens het belastbaar tijdperk .......................................................................................... 82
4.3. Wijziging van het risicokapitaal van vaste inrichtingen in een verdragsland van Belgische
vennootschappen (art. 205ter, §6, lid 2 WIB j° art. 734quinquies
KB/WIB) ........................................................................... 84
§ 5. Wetsvoorstel van 12 februari 2008 ...................................................................................................... 85
AFDELING 3. BEPALING VAN HET TARIEF ...................................................................................................................... 87
§ 1. Aanslagjaar 2007 (art. 205quater, §2 j° §5 WIB) ................................................................................. 87
§ 2. Latere aanslagjaren (art. 205quater, §§ 3 en 4 j° §5 WIB) ................................................................... 88
§ 3. Kmo’s (art. 205quater, §6 WIB) ............................................................................................................ 90
§ 4. Verkorte of verlengde boekjaren (art. 205 quater, §7 WIB j° art. 734sexies
, §2 KB/WIB) ....................... 92
HOOFDSTUK 4. DE EFFECTIEVE AFTREK ......................................................................................................... 94
AFDELING 1. ONBESCHIKBARE RESERVE (OPGEHEVEN ART. 205SEXIES WIB) ...................................................................... 94
AFDELING 2. VERWERKING VAN DE AFTREK (ART. 77BIS KB/WIB) EN FORMALITEITEN (ART. 205SEPTIES WIB) ....................... 95
§ 1. Verwerking van de aftrek in de aangifte (art. 77bis KB/WIB) .............................................................. 95
§ 2. Formaliteiten (art. 205septies WIB) ..................................................................................................... 96
AFDELING 3. OVERDRAAGBAARHEID VAN DE AFTREK ..................................................................................................... 98
§ 1. Overdraagbaarheid gedurende zeven volgende belastbare tijdperken (art. 205quinquies WIB) ........ 98
§ 2. Investeringsreserve (art. 205novies WIB) ........................................................................................... 100
§ 3. Controlewijziging (art. 207, lid 3 WIB)................................................................................................ 100
2.1. Verwerving of wijziging van controle .............................................................................................................. 100
2.2. Rechtmatige financiële of economische behoeften ....................................................................................... 101
§ 4. Bedrijfsreorganisaties (art. 212 WIB) ................................................................................................. 102
Inhoudsopgave
5
AFDELING 4. BEPERKING VAN DE AFTREK VOOR RISICOKAPITAAL .................................................................................... 103
§ 1. Investeringsreserve (art. 205novies WIB) ........................................................................................... 103
§ 2. Aftrekverbod op bepaalde winstbestanddelen (art. 207, lid 1 en 2 WIB) ........................................... 105
2.1. Algemeen ........................................................................................................................................................ 105
2.2. Abnormale of goedgunstige voordelen .......................................................................................................... 106
A. Abnormaal of goedgunstig voordeel .............................................................................................................. 107
B. Band van wederzijdse afhankelijkheid ............................................................................................................ 108
HOOFDSTUK 5. INWERKINGTREDING ...........................................................................................................110
BESLUIT ...............................................................................................................................................................112
BIBLIOGRAFIE ......................................................................................................................................................113
BOEKEN .................................................................................................................................................................... 113
TIJDSCHRIFTARTIKELEN ................................................................................................................................................ 114
BESLISSINGEN RULINGCOMMISSIE .................................................................................................................................. 121
Voorwoord
6
Voorwoord
Deze masterproef handelt over “de aftrek voor risicokapitaal”, ook gekend als “de notionele
interestaftrek”. Deze aftrek voor risicokapitaal werd ingevoerd bij de Wet tot invoering van
een belastingaftrek voor risicokapitaal van 22 juni 2005 (BS 30 juni 2005 (ed. 1), 30077).
Dienovereenkomstig werden de desbetreffende bepalingen in het Wetboek van
Inkomstenbelastingen 1992 ingelast in de nieuwe onderafdeling “IIIbis Aftrek voor
risicokapitaal”.
De systematiek van de wetsbepalingen worden dan ook zover mogelijk gehandhaafd in deze
uiteenzetting. Daarnaast worden de bepalingen van tijd tot tijd getoetst aan de door de
wetgever vooropgestelde doelstellingen. Aan de hand van de structuur van de wettekst zelf,
worden de verschillende deelelementen van de bepalingen behandeld. Hierbij wordt
bijzondere aandacht besteed aan de interpretatieproblemen en de mogelijkheden tot
optimalisatie. De daarbij aangehaalde boekhoudkundige aspecten zijn niet zelden
noodzakelijk ter toelichting, maar vormen geen doel op zich van deze uiteenzetting.
Vooreerst wordt er in een inleidend hoofdstuk in het bijzonder toelichting gegeven bij het
concept en de doelstellingen van de maatregel.
Vervolgens komt het toepassingsgebied ratione personae in het tweede hoofdstuk aan bod.
In hoofdstuk drie met betrekking tot het stelsel van de notionele intresten wordt de bepaling
van het risicokapitaal en van het tarief voor de aftrek nader toegelicht.
Enkele bijzonderheden met betrekking tot de effectieve aftrek worden beheerst door het
vierde hoofdstuk.
Daarna wordt in hoofdstuk vijf de inwerkingtreding van de maatregel behandeld.
Ten slotte worden er op basis van deze uiteenzetting enkele conclusies getrokken met
betrekking tot de aftrek voor risicokapitaal.
Carmen Decorte
mei 2010
Hoofdstuk 1 - Inleiding
7
Hoofdstuk 1. Inleiding
Afdeling 1. Het concept en wettelijk kader
Het concept van de aftrek voor risicokapitaal bestaat erin om bedrijven die eigen vermogen
aanwenden, voor de financiering van hun ondernemingen en investeringen, toe te laten een
fictieve, notionele interestkost in mindering te brengen van haar belastbare basis.1
Het betreft een jaarlijkse aftrek van een denkbeeldige, hypothetische risicoloze rentevoet
die berekend wordt op het gecorrigeerd boekhoudkundig eigen vermogen van de
vennootschap, het zogenaamde risicokapitaal.2
De aftrek voor risicokapitaal wordt bijgevolg ook als “fictieve interestaftrek” of “notionele
interestaftrek” aangeduid. De term “notioneel” is afkomstig van het Engelse woord
“notional”, wat denkbeeldig betekent.3
De aftrek voor risicokapitaal werd ingevoerd door de Wet tot invoering van een
belastingaftrek voor risicokapitaal van 22 juni 2005 (“Wet”) 4 en het bijhorende
uitvoeringsbesluit van 17 september 2005 (“Uitvoerings-KB”)5.
De desbetreffende bepalingen werden in het Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992
(“WIB”) ingelast in de nieuwe onderafdeling “IIIbis Aftrek voor risicokapitaal”, meer bepaald
in de artikelen 205bis tot 205novies6 en 236.7 Artikel 205bis van het WIB leest als volgt: “Bij
de bepaling van het belastbaar inkomen wordt de belastbare basis verminderd met het
overeenkomstig artikel 205quater vastgesteld bedrag. Deze vermindering wordt ‘aftrek voor
risicokapitaal’ genoemd”.
1 P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen,
Kluwer, 2005, 11. 2 H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L.
VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, 61; A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal: Een praktisch gerichte invalshoek” in F. VANISTENDAEL (ed.), Themis. School voor postacademische juridische vorming. Fiscaal recht. Vormingsonderdeel 35, Brugge, die Keure, 2006, 89; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 7; Ph. SALENS, “De aftrek voor risicokapitaal”, AFT 2006, afl. 2, 4; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 1, nr. 1. 3 W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 1, nr. 1.
4 Wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal van 22 juni 2005, BS 30 juni 2005 (ed. 1), 30077.
5 Koninklijk Besluit tot wijziging van het KB/WIB1992 tot uitvoering van de Wet van 22 juni 2005 tot invoering
van een belastingaftrek voor risicokapitaal, BS 3 oktober 2005 (ed. 1), 42246. 6 In de nieuwe onderafdeling IIIbis “Aftrek voor risicokapitaal” in Titel III, Hoofdstuk II, afdeling IV van het WIB
(art. 4 Wet). 7 A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal: Een praktisch gerichte invalshoek” in F.
VANISTENDAEL (ed.), Themis. School voor postacademische juridische vorming. Fiscaal recht. Vormingsonderdeel 35, Brugge, die Keure, 2006, 91, nr. 8; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 1, nr. 1.
Hoofdstuk 1 - Inleiding
8
Dit concept wordt als revolutionair aanzien, in de zin dat de aftrek voor risicokapitaal is
ingevoerd als een algemeen geldende regel. Het gaat om een sui generis-aftrek, die zo
bijzonder is dat hij met niets anders vergeleken kan worden.8
Afdeling 2. Doelstellingen
De memorie van toelichting bij de Wet stelt in het algemeen dat de ondernemingen die in
België actief zijn, hun kosten op alle niveaus dienen terug te schroeven. Dit met het oog op
het verkleinen van de grote handicaps van de Belgische economie ten aanzien van haar
voornaamste concurrerende landen.9 Door middel van het invoeren van de aftrek voor
risicokapitaal tracht de overheid drie streefdoelen gelijktijdig te verwezenlijken. Het
invoeren van de aftrek voor risicokapitaal heeft in de eerste plaats, in het kader van het
stimuleren van de versterking van het eigen vermogen, de vermindering van de bestaande
discriminerende behandeling van de financiering via vreemd vermogen en de financiering
met eigen vermogen tot doel. Daarnaast beoogt de maatregel de schepping van een
aantrekkelijk Belgisch fiscaal klimaat voor buitenlandse investeerders en van een
aantrekkelijk alternatief voor de coördinatiecentra vanaf 2006.10 Een tweede maatregel
bestaat uit de schrapping van het registratierecht op de inbrengen in een vennootschap.11
§ 1. Tegengaan van discriminerende fiscale behandeling van de
financieringsvormen
Elke onderneming dient over de nodige werkingsmiddelen te beschikken om haar industriële,
landbouw-, handels- of burgerlijke activiteiten te kunnen uitoefenen. Dit vermogen kan
worden samengesteld door gebruik te maken van twee financieringsvormen, die echter op
fiscaal vlak verschillend worden behandeld. De onderneming kan zich enerzijds financieren
door gebruik te maken van vreemd vermogen. Het vreemd vermogen wordt geleend bij
derden, zoals banken en andere vennootschappen, en maakt aldus een schuld uit. De
interesten ter vergoeding van deze schuld betaald, zijn als beroepskost12 fiscaal aftrekbaar
8 Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St.
Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 10; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 11; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 20. 9 Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St.
Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 4. 10
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 4 en 6; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 8 en 17. 11
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 6. 12
Artikel 52, 2° WIB.
Hoofdstuk 1 - Inleiding
9
van de belastbare grondslag van de vennootschap. De financiering kan anderzijds ook
gebeuren door eigen vermogen, gevormd door inbreng van extern kapitaal en/of door
autofinanciering. In dit geval gaat het om risicokapitaal waarvan de vergoeding, bestaande
uit dividenden, volledig belast wordt. Dit risicodragend kapitaal gaf bij gebrek aan de
betaling van interesten geen enkele aanleiding tot aftrekbaarheid. Er bestaat bijgevolg op
fiscaal vlak een economisch ongerechtvaardigde discriminatie tussen deze beide
financieringsvormen. Deze ongelijke behandeling moet worden weggewerkt en plaats
maken voor een correct fiscaal stelsel.13
De belangrijkste doelstelling van de aftrek voor risicokapitaal bestaat dan ook uit de
vermindering van de bestaande discriminatie tussen de financiering met vreemd vermogen
en de financiering met eigen vermogen.14 Door de invoering van de aftrek voor risicokapitaal
kunnen vennootschappen een fictieve kostprijs van hun eigen vermogen in rekening
brengen.15 Dit doel wordt echter enkel bereikt op het niveau van de vennootschap. Ook na
invoering van de aftrek voor risicokapitaal blijven er nog onevenwichten bestaan in het
fiscaal stelsel in hoofde van de genieters van de vergoedingen.16 Bovendien is de aftrek voor
risicokapitaal vergaander dan deze doelstelling. De aftrek kan immers worden toegepast
ongeacht of er al dan niet effectief een kapitaalvergoeding wordt betaald. De aftrek voor
risicokapitaal kan namelijk toegepast worden indien er geen dividenden worden uitgekeerd.
Met betrekking tot het vreemd vermogen is er daarentegen geen fiscale aftrek, indien er
geen interestbetalingen plaatsvinden.17
Dit streefdoel kadert bovendien in de stimulering van de versterking van het eigen vermogen
van ondernemingen. In het bijzonder moet de aftrek voor risicokapitaal kmo’s18 stimuleren
om hun eigen vermogen te versterken, zodat ook hun solvabiliteitsratio’s versterkt worden.
13
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 4; C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1215; A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal: Een praktisch gerichte invalshoek” in F. VANISTENDAEL (ed.), Themis. School voor postacademische juridische vorming. Fiscaal recht. Vormingsonderdeel 35, Brugge, die Keure, 2006, 90, nr. 7; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 13; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 7 en 20-21. 14
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 15; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 3, nr. 3. 15
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1215. 16
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 4; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 3-4, nr. 3. 17
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1215; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 976; X., “Aftrek voor risicokapitaal vervangt investeringsreserve en BK”, Fiscoloog 2004, afl. 962, 1. 18
Kleine en Middelgrote Ondernemingen.
Hoofdstuk 1 - Inleiding
10
Een hoger peil van solvabiliteit zorgt immers voor een grotere bescherming tegen het
faillissementsrisico.19
§ 2. Aantrekkelijk fiscaal klimaat voor buitenlandse investeerders
Een algemene doelstelling is het behouden van Belgische investeringen en het versterken
van de concurrentiepositie van de Belgische economie in Europa en de rest van de wereld.
De aftrek voor risicokapitaal zorgt hiervoor door de ondernemingen die actief zijn in België
toe te laten hun belastingkost terug te schroeven.20 Daarbij wordt een versterking van het
eigen vermogen van de ondernemingen beoogd, in het bijzonder het stimuleren van de
kmo’s en kapitaalintensieve ondernemingen.21 Deze promotie van het gebruik van eigen
vermogen verzekert een verankering van ondernemingen via hun investeringen in België,
zodat ook het delokalisatierisico wordt verminderd.22
§ 3. Aantrekkelijk alternatief voor de coördinatiecentra vanaf 2006
Ten slotte beoogt de aftrek voor risicokapitaal een geloofwaardig en concurrerend
alternatief te bieden voor het behoud van de beslissingscentra in België en in het bijzonder
voor het bijzondere fiscale stelsel van de erkende coördinatiecentra (“CC-stelsel”)23, dat
steeds meer onder Europese druk kwam te staan.24 De regeling inzake de Belgische
coördinatiecentra kwam immers voor in het Primarolo-rapport, opgesteld in het kader van
de Code of Conduct, op de lijst van preferentiële belastingstelsels die als potentieel
schadelijke concurrentie werden aangemerkt. Daarnaast verklaarde de Europese Commissie
bij beschikking van 17 februari 2003 de regeling uit hoofde van artikel 99 van het EG-Verdrag
onverenigbaar met de gemeenschappelijke markt (verboden staatssteun).25 De goedkeuring
voor wijzigingen (“CCbis-stelsel”) voorgesteld door de regering26 om de regeling verenigbaar
19
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 4; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 15. 20
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 6, nr. 3. 21
H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, 62. 22
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 5-6; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 15-16. 23
KB nr. 187 van 30 december 1982 betreffende de oprichting van coördinatiecentra, BS 13 januari 1983. 24
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 5; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 4, nr. 3. 25
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 4-5, nr. 3. 26
Wet van 24 december 2002 tot wijziging van de vennootschapsregeling inzake inkomstenbelastingen en tot instelling van een systeem van voorafgaande beslissingen inzake fiscale zaken, BS 31 december 2002 (ed. 2).
Hoofdstuk 1 - Inleiding
11
te maken met de gemeenschappelijke markt heeft de Europese Commissie nooit gegeven.
Dit leidde tot grote rechtsonzekerheid. De coördinatiecentra krijgen door de aftrek voor
risicokapitaal een valabel alternatief om, na afloop van hun erkenningsperiode onder hun
bijzonder fiscaal statuut, hun activiteiten vanuit België te blijven uitvoeren.27 De aftrek voor
risicokapitaal wordt immers volledig geïntegreerd in de Belgische vennootschapsbelasting,
zodat problemen omtrent staatssteun vermeden worden. 28 Alle coördinatiecentra hebben
de mogelijkheid om met ingang van 1 januari 2006 naar het nieuwe stelsel van de
belastingaftrek voor risicokapitaal over te stappen. Een coördinatiecentrum dat met ingang
van 1 januari 2006 heeft verzaakt aan het statuut van coördinatiecentrum, komt voor
aanslagjaar 2007 in aanmerking voor de notionele interestaftrek29. De coördinatiecentra die
uiterlijk tot eind 2010 blijven verder bestaan, behouden evenwel hun statuut en kunnen niet
genieten van de voordelen van het stelsel van de notionele interestaftrek30. De voordelen
van beide stelsels kunnen immers niet gecumuleerd worden. Na het aflopen van de
geldigheidsduur van hun statuut als coördinatiecentra zullen ze wel van het stelsel van de
notionele interesten genieten en worden ze ondernemingen zoals alle andere.31
Afdeling 3. Basis: de financiële theorie
Het principe van deze aftrek steunt op de algemeen aanvaarde financiële theorie en niet op
ideologische of filosofische overwegingen.32 De aftrek beantwoordt met andere woorden
niet aan een boekhoudkundige realiteit, maar wel aan de bedrijfseconomische
financieringsleer.33 Deze moderne financiële theorie heeft uitvoerig de kosten van de
verschillende financieringsbronnen bestudeerd, in het bijzonder de financiering met eigen
vermogen. Ze heeft bovendien sedert lang aangetoond dat men in de risicokapitaalkosten
27
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 15-16. 28
A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal. Eerste bedenkingen”, AFT 2005, afl. 12, 25; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 1, nr. 11, 17-18. 29
Voorafgaande beslissing nr. 600.364 van 17 oktober 2006. 30
Artikel 205octies, 1° WIB. 31
Verslag bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/004, 39-40; C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1216. 32
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 16; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 20. 33
S. VAN CROMBRUGGE, Beginselen van de vennootschapsbelasting, Kalmthout, Biblio, 2008, 160, nr. 149.
Hoofdstuk 1 - Inleiding
12
gemakkelijk een component kan afzonderen die overeenstemt met een risicovrije
rentevoet.34
De kost voor het eigen vermogen wordt beschouwd als de som van enerzijds de kost voor
risicovrije financiering op lange termijn met een risicopremie anderzijds.
Het rendement dat de aandeelhouder als verstrekker van de eigen middelen kan krijgen van
een risicovrij activum op de financiële markt, wordt vertegenwoordigd door het rendement
op de lineaire staatsobligaties of OLO’s op tien jaar. Deze “risicovrije” component van de
kost van kapitaal is bijgevolg gemeenschappelijk aan alle ondernemingen en gemakkelijk te
meten.
De ratio achter de risicopremie ligt in het feit dat niemand een risico zou nemen dat groter is
dan dat van overheidsobligaties, indien dit verhoogd risico niet correct vergoed zou worden
op lange termijn. Deze risicopremie wordt dus vereist door de markt om het risico dat de
investeerder heeft genomen te vergoeden en is gelijk aan de marktrisicopremie. Deze laatste
kan uitgedrukt worden als het verschil tussen het verwachte rendement van de financiële
markt en de risicovrije rente, vermenigvuldigd met een parameter van het specifieke risico
van de vennootschap. Bijgevolg is de risicopremie eigen aan elke onderneming, rekening
houdend met het specifieke risico van die onderneming.35
De nieuwigheid van de aftrek van risicokapitaal ligt in de erkenning van de risicovrije
component van risicokapitaalkosten door de fiscale aftrekbaarheid ervan te organiseren.
Hierdoor ontstaat de mogelijkheid om ten belope van deze component een zelfde fiscale
behandeling van eigen vermogen en geleende middelen te garanderen. Dit gebeurt wel met
behoud van de belastbaarheid van de risicopremie, die de reële winst is van de
ondernemingsactiviteit.36
34
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 4; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 4; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 16; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 19-20. 35
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 16; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 19. 36
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 4; A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal: Een praktisch gerichte invalshoek” in F. VANISTENDAEL (ed.), Themis. School voor postacademische juridische vorming. Fiscaal recht. Vormingsonderdeel 35, Brugge, die Keure, 2006, 90-91, nr. 7; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 17; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 20.
Hoofdstuk 1 - Inleiding
13
Afdeling 4. Compenserende maatregelen
Teneinde de begroting in evenwicht te houden diende de invoering van de maatregel
budgettair neutraal te gebeuren. Het extra belastingvoordeel dat ingevolgde de aftrek voor
risicokapitaal werd verstrekt aan de vennootschappen moet met andere woorden worden
gecompenseerd met extra belastingen bij diezelfde vennootschappen.37 De budgettaire kost
moet worden geneutraliseerd door middel van de budgettaire compenserende maatregelen,
een terugverdieneffect en een beperking van de notionele interestaftrek door de
opgenomen antimisbruikbepalingen.38
Daarnaast waren enkele compenserende maatregelen noodzakelijk om dubbele aftrekken
op dezelfde basis te voorkomen.39
Volgende compensatoire maatregelen zijn in de Wet voorzien40:
- besparing op vlak van investeringsreserve wegens de keuzemogelijkheid voor kmo’s tussen
notionele interest enerzijds en investeringsreserve anderzijds (artikel 205novies van het WIB
ingevoerd door artikel 12 van de Wet)
- opnulzetting van de eenmalige en gespreide “gewone” investeringsaftrek (artikel 201 van
het WIB gewijzigd door artikel 3 van de Wet)
- afschaffing van het belastingkrediet voor vennootschappen (opgeheven artikel 289, §2 en
292bis van het WIB door artikel 15 en 16 van de Wet)
- wijziging met betrekking tot de vaststelling van fiscale meerwaarden op aandelen door de
invoering van het concept nettomeerwaarde (artikel 43 van het WIB gewijzigd door artikel 2
van de Wet)
Ook deze compensatoire maatregelen gaan in vanaf aanslagjaar 2007, er werden evenwel
bepaalde overgangsmaatregelen voorzien.41 Er worden echter ook twee nieuwe bepalingen
in het WIB ingevoegd door de artikelen 18 en 19 van de Wet. Bijgevolg blijft respectievelijk
het voordeel van de gespreide investeringsaftrek behouden voor de investeringsaftrekken
37
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 19. 38
J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 41. 39
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 19. 40
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 19; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 41. 41
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 19.
Hoofdstuk 1 - Inleiding
14
die vóór het aanslagjaar 2007 werden verleend42 en blijft het belastingkrediet dat nog niet
verrekend is vóór aanslagjaar 2007 overdraagbaar43.44
Afdeling 5. Inbrengrecht op nul gebracht
Naast de invoering van de aftrek van risicokapitaal bevat de Wet nog een andere positieve
bepaling voor de vennootschappen, namelijk de opnulzetting van het registratierecht op de
inbrengen in de vennootschap.45 Artikel 20 van de Wet luidt als volgt: “in de artikelen 115,
115bis en 116 van het Wetboek der Registratie-, Hypotheek- en Griffierechten *…+worden de
woorden ‘0,5 pct.’ vervangen door de woorden ‘0 pct.’”.
Het inbrengrecht van 0,5% werd tot nul herleid voor inbrengen vanaf 1 januari 2006.46 Dit is
een pragmatische oplossing om het inbrengrecht zo snel mogelijk te kunnen uitschakelen.
De memorie van toelichting stelt dat het tarief van het inbrengrecht een hinderpaal zou
vormen voor de ondernemingswereld. Er wordt vooreerst verwezen naar het afschrikkend
effect in verband met de Europese vennootschap. Bovendien wordt er gevreesd voor een
verzwakking van de concurrentiepositie van de Belgische ondernemingen ten aanzien van
nieuwe lidstaten, toegetreden in het kader van de uitbreiding van de Europese Unie op 1
mei 2004, waarin de belastingheffing via inbreng geringer of zelfs onbestaande is.47 Deze
herleiding was bovendien in het bijzonder noodzakelijk om te vermijden dat dit
belemmerend aspect bij het aantrekken van kapitaal voor een vennootschap het succes van
de aftrek van risicokapitaal zou beperken. 48 Het zou immers tegenstrijdig zijn om
investeringen in het eigen vermogen enerzijds te promoten door de aftrek voor
risicokapitaal en anderzijds iedere kapitaalvorming- en verhoging in een Belgische
vennootschap te onderwerpen aan registratierechten.49
Nuttig om op te merken is dat artikel 20 van de Wet geen afbreuk doet aan de toepassing
van het algemeen vast recht. Overeenkomstig artikel 167 van het W.Reg. blijft het algemeen
42
Artikel 528 WIB. 43
Artikel 529 WIB. 44
H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, 73. 45
Artikel 20 Wet; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 163. 46
Artikel 21, derde lid Wet. 47
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 6-7; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 60; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 163. 48
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 19. 49
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 1003; C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1231.
Hoofdstuk 1 - Inleiding
15
vast recht ten belope van 25 euro50 van toepassing op de door artikel 20 van de Wet
geviseerde akten van inbreng.51
50
Artikel 11, derde lid W.Reg. 51
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 7; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 167; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 1004.
Hoofdstuk 2 - Toepassingsgebied
16
Hoofdstuk 2. Toepassingsgebied ratione personae
De aftrek voor risicokapitaal kan worden toegepast door alle vennootschappen en
verenigingen die onderworpen zijn aan de vennootschapsbelasting of aan de belasting van
niet-inwoners krachtens artikel 227, 2° van het WIB, voor het risicokapitaal dat bestemd is
voor hun Belgische inrichtingen en voor hun in België gelegen onroerende goederen52. Dit
met uitzondering van bepaalde vennootschappen die reeds genieten van een
belastingregeling die afwijkt van het gemeen recht en opgesomd worden in artikel 205octies
van het WIB.53
Afdeling 1. In aanmerking komende vennootschappen
In eerste instantie komen alle Belgische ondernemingen onderworpen aan de
vennootschapsbelasting in aanmerking voor de aftrek voor risicokapitaal. Deze categorie van
belastingplichtigen omvat in het bijzonder tevens kmo’s; vennootschappen onder firma en
gewone commanditaire vennootschappen; kredietinstellingen, verzekeringsondernemingen
en beleggingsvennootschappen en in uitzonderlijke gevallen vzw’s, ivzw’s en stichtingen.
Daarnaast zijn buitenlandse vennootschappen, zomede verenigingen, instellingen of
lichamen zonder rechtspersoonlijkheid die zijn opgericht in een rechtsvorm die vergelijkbaar
is met de rechtsvorm van een vennootschap naar Belgisch recht en die hun
maatschappelijke zetel, hun voornaamste inrichting of hun zetel van bestuur of beheer niet
in België hebben, onderworpen aan de belasting van niet-inwoners en gerechtigd tot de
notionele interestaftrek voor het risicokapitaal dat bestemd is voor hun Belgische
inrichtingen en voor hun in België gelegen onroerende goederen en rechten met betrekking
tot dergelijke goederen.
§ 1. Onderworpen aan de vennootschapsbelasting
Aangezien de aftrek voor risicokapitaal werd ingeschreven in de vennootschapsbelasting,
genieten in eerste instantie in beginsel alle belastingplichtigen die onderworpen zijn aan de
vennootschapsbelasting van deze aftrek. 54 Dit betreft zowel bestaande, als nieuwe
vennootschappen en zowel vennootschappen onderworpen aan het basistarief, als
52
Artikel 205bis j° 235, 2° WIB. 53
H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, 62-63. 54
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 21.
Hoofdstuk 2 - Toepassingsgebied
17
vennootschappen waarop de verlaagd opklimmende tarieven van toepassing zijn.55 De
aftrek is bovendien van toepassing ongeacht de omvang van de vennootschap of van de
vennootschappengroep, het type van de verrichte activiteiten, …56
Krachtens artikel 179 van het WIB zijn “de binnenlandse vennootschappen, alsmede, vanaf 1
januari 1995, de gemeentespaarkassen als vermeld in artikel 124 van de Nieuwe
Gemeentewet57 en de organismen voor de financiering van pensioenen bedoeld in artikel 8
van de wet van 27 oktober 2006 betreffende het toezicht op de instellingen voor
bedrijfspensioenvoorziening”, aan de vennootschapsbelasting onderworpen.
Bepaalde rechtspersonen worden echter op fiscaal vlak hun rechtspersoonlijkheid ontnomen
en beschouwd als verenigingen zonder rechtspersoonlijkheid, derhalve kunnen ze niet
genieten van de aftrek voor risicokapitaal. Met name de onregelmatig opgerichte
handelsvennootschappen, landbouwvennootschappen, Europese economische
samenwerkingsverbanden, economische samenwerkingsverbanden en verenigingen van
mede-eigenaars, worden uitgesloten van de aftrek. Deze verenigingen worden voor de
inkomstenbelasting als fiscaal transparant aanzien, bijgevolg zijn ze niet zelf maar hun
vennoten elk voor hun deel in de vereniging onderworpen aan de belasting. Het zijn dan ook
bepaalde vennoten, naargelang hun specifieke karakteristieken, die in aanmerking komen
voor de aftrek voor risicokapitaal voor hun deel in de vereniging.58
Wat betreft vennootschappen die zijn opgericht naar buitenlands publiek of privaat recht
moet op het volgende worden gewezen. Indien een vennootschap krachtens het recht van
het land van oprichting rechtspersoonlijkheid bezit in dat land, vormt er zich in eerste
instantie geen enkel probleem. In dit geval bezit die vennootschap overeenkomstig het
Belgisch internationaal privaatrecht immers ook rechtspersoonlijkheid naar Belgisch recht.
Wanneer in het desbetreffende land de vennootschap evenwel als fiscaal transparant
beschouwd wordt, bestaat er betwisting rond de vraag of deze fiscale behandeling in het
buitenland ook in België doorwerkt. Bovendien zijn er landen waar het concept
rechtspersoonlijkheid niet gekend is, als een vennootschap in een dergelijk land wordt
opgericht, moet aan de hand van een feitelijke analyse worden nagegaan of de juridische
kenmerken van de buitenlandse rechtsvorm vergelijkbaar zijn met deze die in België
traditioneel beschouwd worden als een rechtsvorm met rechtspersoonlijkheid.59
55
Artikel 215, eerste en tweede lid. 56
A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal. Eerste bedenkingen”, AFT 2005, afl. 12, 24; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 7, nr. 4. 57
Nieuwe Gemeentewet van 24 juni 1998, BS 3 september 1988, erratum BS 8 juni 1990. 58
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 22-25. 59
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 22-25.
Hoofdstuk 2 - Toepassingsgebied
18
Bovendien worden ook de belastingplichtigen die aan de vennootschapsbelasting
onderworpen zijn en op wie de wet van 27 juni 1921 betreffende de vzw’s, internationale
vzw’s en de stichtingen van toepassing is, beoogd. Dit wordt impliciet bevestigd door artikel
205ter, § 8 van het WIB.60
Enkele “bijzondere” categorieën van belastingplichtigen kunnen eveneens genieten van de
aftrek voor risicokapitaal. Vooreerst kunnen ondernemingen die overeenkomstig artikel 5
van de Boekhoudwet61 de mogelijkheid hebben een vereenvoudigde boekhouding te voeren,
ook beroep doen op het stelsel van de notionele interestaftrek. De vennootschappen onder
firma en de gewone commanditaire vennootschappen hebben niet de verplichting een
jaarrekening op te maken wanneer hun jaarlijkse omzet € 500 000 excl. BTW niet overtreft.62
De vennootschappen moeten weliswaar van deze mogelijkheid afzien en een boekhouding
voeren overeenkomstig de Wet van 17 juli 1975 op de boekhouding van de ondernemingen,
om te kunnen genieten van de aftrek voor risicokapitaal.63
Daarnaast zijn ondernemingen die niet onderworpen zijn aan het gemeen boekhoudrecht
zoals verzekeringsondernemingen, kredietinstellingen en beleggingsvennootschappen64 ook
gerechtigd tot de aftrek.65 Dit kan afgeleid worden uit artikel 205ter, §7 van het WIB.
Ten slotte is er een bijzonderheid wat kmo’s betreft. Indien een kmo in aanmerking komt
voor het systeem van de investeringsreserve heeft ze de keuze tussen het genieten van het
vrijstellingsregime inzake investeringsreserve en het genieten van de aftrek voor
risicokapitaal.66 Vennootschappen waarvan het tarief van de vennootschapsbelasting wordt
vastgesteld overeenkomstig artikel 215, tweede lid van het WIB kan aanspraak maken op de
vrijstelling van de investeringsreserve. 67 Vanaf aanslagjaar 2010 wordt dit criterium
vervangen door vennootschappen die op grond van artikel 15 van het Wetboek van
60
C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 53-54; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 22-25. 61
Wet van 17 juli 1975 op de boekhouding van de ondernemingen, BS 4 september 1975. 62
Artikel 5 van de Wet van 17 juli 1975 op de boekhouding van de ondernemingen, BS 4 september 1975 j° artikelen 1 tot 3 van het Koninklijk Besluit van 12 september 1983 tot uitvoering van de Wet van 17 juli 1975 op de boekhouding van de ondernemingen, BS 28 september 1983. 63
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 11; H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, 63; C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 55. 64
Artikel 92, § 3, 1°-2° en 4° W.Venn. 65
C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 56. 66
A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal: Een praktisch gerichte invalshoek” in F. VANISTENDAEL (ed.), Themis. School voor postacademische juridische vorming. Fiscaal recht. Vormingsonderdeel 35, Brugge, die Keure, 2006, 92, nr. 13. 67
Artikel 194quater WIB ingevoerd door artikel 6 van de Wet van 24 december 2002 tot wijziging van de vennootschapsbelasting, BS 31 december 2002.
Hoofdstuk 2 - Toepassingsgebied
19
vennootschappen (“W.Venn.”), als kleine vennootschappen worden aangemerkt voor het
aanslagjaar dat verbonden is aan dat belastbare tijdperk.68
Krachtens artikel 205novies van het WIB is de keuze voor het stelsel van de
investeringsreserve bindend voor het desbetreffende belastbare tijdperk alsmede voor de
twee daaropvolgende belastbare tijdperken. Er is bijgevolg sprake van een tijdelijke
onverenigbaarheid met de aftrek voor risicokapitaal. De definitie van kmo in het kader van
de aftrek voor risicokapitaal is, althans tot aanslagjaar 2010, ruimer dan die bij de
investeringsreserve, nl. artikel 205quater, § 6 WIB spreekt over vennootschappen die op
grond van artikel 15 van het W.Venn. bepaalde criteria als kleine vennootschappen worden
aangemerkt. Bijgevolg staat de aftrek voor risicokapitaal altijd open voor kmo’s die niet
kunnen genieten van de investeringsreserve.69
§ 2. Onderworpen aan de personenbelasting: geen toepassing
De regeling van de aftrek voor risicokapitaal is niet van toepassing op de belastingplichtigen
die onderworpen zijn aan de personenbelasting. Bijgevolg kunnen rijksinwoners, die
krachtens artikel 3 van het WIB onderworpen zijn aan de personenbelasting, niet genieten
van deze maatregel. Eenmanszaken gevoerd door een natuurlijke persoon-koopman zijn
aldus uitgesloten van de aftrek voor risicokapitaal. Een oplossing kan gevonden worden in
het exploiteren van deze eenmanszaken via een vennootschap, als deze kleine zelfstandigen
zich immers organiseren via een vennootschapsrechtelijke vorm kunnen ze wel beroep doen
op de aftrek.70
§ 3. Onderworpen aan de rechtspersonenbelasting: geen toepassing
De personen die krachtens artikel 220 van het WIB onderworpen zijn aan de
rechtspersonenbelasting zijn evenmin gerechtigd tot de aftrek voor risicokapitaal. Bij de
bepaling van hun belastinggrondslag wordt er immers niet verwezen naar de
68
Artikel 194quater WIB zoals gewijzigd door artikel 45 Wet van 22 december 2009 houdende fiscale en diverse bepalingen, BS 31 december 2009; Artikel 50 Wet van 22 december 2009 houdende fiscale en diverse bepalingen, BS 31 december 2009 bepaalt het volgende: “De artikelen 44 tot 49 zijn van toepassing vanaf aanslagjaar 2010. Elke wijziging die vanaf 1 januari 2009 aan de datum van afsluiting van de jaarrekening wordt aangebracht, is zonder uitwerking voor de toepassing van de artikelen 44 tot 49”. 69
C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 48-51. 70
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 25-26; A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal: Een praktisch gerichte invalshoek” in F. VANISTENDAEL (ed.), Themis. School voor postacademische juridische vorming. Fiscaal recht. Vormingsonderdeel 35, Brugge, die Keure, 2006, 92, nr. 13; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 1004; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 8, nr. 6.
Hoofdstuk 2 - Toepassingsgebied
20
vennootschapsbelasting in het algemeen, noch naar de aftrek voor risicokapitaal in het
bijzonder.71
§ 4. Onderworpen aan de belasting van niet-inwoners (art. 236 WIB j°
art. 734septies KB/WIB)
Ingevolge artikel 227, 2° van het WIB zijn de buitenlandse vennootschappen, verenigingen,
instellingen of lichamen zonder rechtspersoonlijkheid die zijn opgericht in een rechtsvorm
die vergelijkbaar is met de rechtsvorm van een vennootschap naar Belgisch recht en die hun
maatschappelijke zetel, hun voornaamste inrichting of hun zetel van bestuur of beheer niet
in België hebben, onderworpen aan de belasting van niet-inwoners. Door de invoering van
artikel 236 WIB door artikel 14 van de Wet wordt de toepassing van het stelsel van notionele
interestaftrek uitdrukkelijk bevestigd voor het risicokapitaal dat bestemd is voor de
Belgische inrichtingen van deze belastingplichtigen en voor hun in België gelegen
onroerende goederen en rechten met betrekking tot dergelijke goederen. De regeling van de
aftrek voor risicokapitaal was reeds automatisch op hen van toepassing. Ingevolge artikel
235, 2° van het WIB gelden immers de regels van de vennootschapsbelasting bij de bepaling
van hun belastbare basis in de belasting van niet-inwoners, voor zover de regeling van de
belasting van niet-inwoners daar niet van afwijkt.72 Nochtans is de invoering van artikel 236
van het WIB niet overbodig. Het artikel belast immers de Koning met de verdere uitwerking
van de voorwaarden en regels inzake de bepaling van het risicokapitaal.73 In uitvoering
hiervan stelt artikel 734septies van het KB/WIB74 een bijkomende voorwaarde voor het
genieten van de aftrek voor risicokapitaal voor deze belastingplichtigen. Ze kunnen van de
aftrek genieten indien ze ofwel een jaarrekening opmaken en een boekhouding voeren
conform de wetgeving betreffende de boekhouding en de jaarrekening van
vennootschappen, ofwel vrijwillig een dergelijke jaarrekening opmaken en boekhouding
voeren. Bijgevolg zullen buitenlandse entiteiten die actief zijn in België en die niet verplicht
zijn een Belgische boekhouding te voeren 75 , alsnog een dergelijke boekhouding en
71
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 26. 72
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 27. 73
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 18; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 27. 74
Ingevoerd door artikel 1 van het Koninklijk Besluit van 17 september 2005 tot wijziging van het KB/WIB 1992 tot uitvoering van de Wet van 22 juni 2005 tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, BS 3 oktober 2005. 75
Artikel 92, § 2 van het W.Venn.
Hoofdstuk 2 - Toepassingsgebied
21
jaarrekening moeten opmaken als zij van de aftrek willen genieten.76 Aangezien deze
verplichting niet disproportioneel is, maar een logische voorwaarde is met het oog de
toepasbaarheid van de aftrek voor risicokapitaal met betrekking tot deze buitenlandse
entiteiten, lijkt er geen schending van het Europees recht.77
Het tweede lid van artikel 236 van het WIB bepaalt dat “het bedrag aan risicokapitaal van
een Belgische inrichting voor de toepassing van de artikelen 205bis tot 205novies, wordt
verminderd met het bedrag aan ten name van de hoofdzetel ontleende middelen met
betrekking tot dewelke de interesten ten laste van het belastbaar resultaat van de Belgische
inrichting worden gelegd”.78 Deze aanvulling kan als overbodig worden beschouwd, het
boekhoudkundig eigen vermogen wordt immers niet geacht de van het hoofdhuis ontleende
middelen waarop rente wordt aangerekend te omvatten.79
De toepassing van de aftrek voor risicokapitaal op buitenlandse vennootschappen die over
een Belgische inrichting of onroerende goederen in België beschikken is noodzakelijk om in
overeenstemming te zijn met de Europeesrechtelijke vrijheid van vestiging 80 en de
dubbelbelastingverdragen81 die België heeft afgesloten.82
De belastingplichtigen bedoeld in artikel 227, 1° en 3° WIB, met name de niet-rijksinwoners
en de rechtspersonen zonder winstoogmerk, hebben daarentegen geen recht op de aftrek
voor risicokapitaal. Krachtens artikel 235, 1° en 3° WIB worden immers de regels van
76
A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal: Een praktisch gerichte invalshoek” in F. VANISTENDAEL (ed.), Themis. School voor postacademische juridische vorming. Fiscaal recht. Vormingsonderdeel 35, Brugge, die Keure, 2006, 91, nr. 11; A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal. Eerste bedenkingen”, AFT 2005, afl. 12, 26; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 8-9, nr. 7 en 8. 77
A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal. Eerste bedenkingen”, AFT 2005, afl. 12, 26; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 59; H. VERSTRAETE, “Teleurstellende regeling voor buitenlandse inrichtingen”, Fiscoloog 2005, afl. 998, 3. Contra: W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 12-15, nr. 10. 78
Artikel 236, lid 2 zoals ingevoegd bij artikel 29 j° 35 Wet van 11 december 2008 houdende wijziging van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 teneinde het in overeenstemming te brengen met de Richtlijn 90/434/EEG van de Raad van 23 juli 1990 betreffende de gemeenschappelijke fiscale regeling voor fusies, splitsingen, gedeeltelijke splitsingen, inbreng van activa en aandelenruil met betrekking tot vennootschappen uit verschillende lidstaten en voor de verplaatsing van de statutaire zetel van een SE of een SCE van een lidstaat naar een andere lidstaat, gewijzigd bij de Richtlijn 2005/19/EEG van de Raad van 17 februari 2005, BS 12 januari 2009, is van toepassing voor verrichtingen of overbrengingen die plaatsvinden vanaf de dag van bekendmaking van deze wet in het Belgisch Staatsblad (12 januari 2009). 79
W. VANDENBERGHE, “De omzetting van de fusierichtlijn – Duiding bij het labyrint van bepalingen inzake inbrengen van een bedrijfstak of algemeenheid, fusies en splitsingen”, AFT 2008, afl. 4, 19. 80
De vrijheid van vestiging legt een gelijkaardige fiscale behandeling op aan binnenlandse vennootschappen en aan vaste inrichtingen van vennootschappen gevestigd in andere lidstaten van de Europese Unie. 81
Dubbelbelastingsverdragen verbieden in het algemeen de discriminatie tussen Belgische ondernemingen en de vaste inrichtingen van verdragsluitende landen. 82
C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 44.
Hoofdstuk 2 - Toepassingsgebied
22
respectievelijk de personenbelasting en de rechtspersonenbelasting toegepast bij de
vaststelling van de belastbare inkomsten van deze niet-inwoners, voor zover de belasting
van niet-inwoners niet in specifieke afwijkende regels voorziet.83
Afdeling 2. Uitgesloten belastingplichtigen (art. 205ter, §7 WIB)
Artikel 205octies WIB sluit de volgende vijf types rechtspersonen, die een van het gemeen
recht afwijkende belastingregeling genieten, expliciet uit van het stelsel van de notionele
interesten84:
- de erkende coördinatiecentra die van de bepalingen voorzien in het Koninklijk Besluit nr.
187 van 30 december 1982 betreffende de oprichting van coördinatiecentra, blijven
genieten (art. 205octies, 1° WIB)
- de vestigingen in een reconversiezone, in toepassing van de Herstelwet van 31 juli 1984,
zolang ze, voor het betreffend belastbaar tijdperk, nog de bepalingen van artikel 59 van de
voornoemde wet genieten (art. 205octies, 2° WIB)
- de beleggingsvennootschappen met veranderlijk kapitaal (BEVEK), met vast kapitaal
(BEVAK) of in schuldvorderingen (VBS) respectievelijk bedoeld in de artikelen 14, 19 en 24
van de Wet van 20 juli 2004 betreffende bepaalde vormen van collectief beheer van
beleggingsportefeuilles (art. 205octies, 3° WIB)
- de coöperatieve participatievennootschappen, in toepassing van de Wet van 22 mei 2001
betreffende werknemersparticipatie in het kapitaal en in de winst van de vennootschappen
(art. 205octies, 4° WIB)
- de zeevaartvennootschappen die aan belasting worden onderworpen met inachtneming
van de artikelen 115 tot 121 of van artikel 124 van de Programmawet van 2 augustus 2002
(art. 205octies, 5° WIB)
Hoewel deze vennootschappen onderworpen zijn aan de vennootschapsbelasting of aan de
belasting van niet-inwoners, krachtens respectievelijk artikel 179 WIB en artikel 227, 2° WIB,
en bijgevolg in beginsel aanspraak zouden kunnen maken op de aftrek voor risicokapitaal,
worden ze omwille van hun afwijkende belastingstelsel uitgesloten. Deze vijf types
vennootschappen genieten immers reeds een voordeliger en van het gemeen recht
afwijkende belastingregeling. Hun belastbare winst wordt niet berekend overeenkomstig de
83
Voorafgaande beslissing nr. 700.424 van 8 januari 2008; Voorafgaande beslissing nr. 700.049 van 8 mei 2007; Voorafgaande beslissing nr. 600.364 van 17 oktober 2006; W. PUTZEYS, “Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken. Update 2008”, AFT 2008, afl. 6-7, 29; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 27. 84
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 18; C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 45-46; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 28.
Hoofdstuk 2 - Toepassingsgebied
23
normale regels van de vennootschapsbelasting.85 Deze vennootschappen kunnen evenwel
automatisch gebruik maken van de aftrek voor risicokapitaal, indien ze niet langer genieten
van hun bijzonder stelsel. De bijzondere stelsels kunnen immers niet langer van toepassing
zijn omwille van het uitdoven van het stelsel, omdat aan de voorwaarden verbonden aan het
stelsel niet langer wordt voldaan of als de belastingplichtige zelf afziet van de toepassing van
het stelsel.86
Het is evenwel opmerkelijk dat de Private Privak niet terug te vinden is in de opsomming van
de uitsluitingen, terwijl de BEVEK en BEVAK wel zijn uitgesloten. De belastbare grondslag van
een Private Privak wordt nochtans op dezelfde wijze bij een BEVAK bepaald. Bijgevolg kan er
in dit opzicht sprake zijn van een vergetelheid van de wetgever. Het kan daarentegen ook
om een bewuste niet-uitsluiting gaan, aangezien de Private Privak kadert in het stimuleren
van investeringen in risicokapitaal, wat eveneens een doelstelling van de aftrek voor
risicokapitaal uitmaakt. De parlementaire voorbereidingen bieden wat dit betreft helaas
geen uitsluitsel.87
Naast deze uitdrukkelijke uitsluitingen voorzien in artikel 205octies van het WIB, kunnen uit
andere bepalingen met betrekking tot de aftrek voor risicokapitaal enkele impliciete
uitsluitingen afgeleid worden.
Vooreerst maakt artikel 205novies van het WIB kmo’s het tijdelijk onmogelijk om te genieten
van de notionele interestaftrek indien zij hebben gekozen voor het stelsel van de
investeringsreserve. De keuze voor het stelsel van de investeringsreserve is immers bindend
voor zowel het desbetreffende belastbaar tijdperk, als voor de twee daaropvolgende
belastbare tijdperken.
Daarnaast is, zoals zal blijken in het volgende hoofdstuk, de basis voor de berekening van het
risicokapitaal de jaarrekening zoals opgesteld conform de Belgische wetgeving. Hieruit
vloeien tevens enkele impliciete uitsluitingen. De zogenaamde kleine ondernemingen
kunnen immers geen toepassing maken van de aftrek voor risicokapitaal indien ze een
vereenvoudigde boekhouding voeren, krachtens de mogelijkheid die is voorzien in artikel 5
van de wet van 17 juli 1975 op de boekhouding van de ondernemingen. 88 Ook de
buitenlandse vennootschappen die krachtens artikel 227, 2° van het WIB onderworpen zijn
85
C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 46-47; A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal: Een praktisch gerichte invalshoek” in F. VANISTENDAEL (ed.), Themis. School voor postacademische juridische vorming. Fiscaal recht. Vormingsonderdeel 35, Brugge, die Keure, 2006, 92, nr. 12; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 28; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 7-8, nr. 5. 86
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 28. 87
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 28-29. 88
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 11; Circ. nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008), 9 oktober 2008, www.monKEY.be, nr. 7.
Hoofdstuk 2 - Toepassingsgebied
24
aan de belasting van niet-inwoner, kunnen niet genieten van de notionele interestaftrek,
indien ze niet (vrijwillig) een boekhouding voeren conform de wetgeving betreffende de
boekhouding en de jaarrekening van vennootschappen.89 Ten slotte kan uit artikel 205ter, §
8 van het WIB worden afgeleid dat vzw’s, ivzw’s en stichtingen die uitzonderlijk aan de
vennootschapsbelasting zijn onderworpen geen gebruik maken van de aftrek voor
risicokapitaal, indien ze hun boekhouding niet voeren en hun jaarrekening niet opstellen
overeenkomstig de wet van 17 juli 1975 op de boekhouding van ondernemingen.90
Ten slotte bevestigde de dienst voorafgaande beslissingen dat ook een
financieringsvennootschap die wordt opgericht voor slechts één of enkele verrichtingen de
toepassing van de aftrek voor risicokapitaal niet uitsluit.91
89
Artikel 236 WIB j° artikel 734quinquies
KB/WIB. 90
Circ. nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008), 9 oktober 2008, www.monKEY.be, nr. 7; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-16 en 17, nr. 4135. 91
Voorafgaande beslissing nr. 700.395 van 23 oktober 2007; Voorafgaande beslissing nr. 700.251 van 10 juli 2007. Zie: Hoofstuk 3, afdeling 2, §5.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
25
Hoofdstuk 3. Het stelsel van de notionele intresten
Afdeling 1. Basisprincipe
Het concept van de notionele interestaftrek op zich is mathematisch eenvoudig. De aftrek
voor risicokapitaal is namelijk gelijk aan de vermenigvuldiging van het te bepalen
risicokapitaal met het toepasselijke tarief.92 De berekening van de aftrek voor risicokapitaal
zal uit hetgeen hierna volgt daarentegen complexer blijken te zijn. Dit is te wijten aan de
formulering van de bepalingen die de verschillende componenten van voormelde
vermenigvuldiging omschrijven. In het bijzonder de bepalingen met betrekking tot het
risicokapitaal en de talrijk daarop toe te passen correcties kunnen zorgen voor
interpretatieproblemen.93
Afdeling 2. Bepaling risicokapitaal
§ 1. Algemeen
Artikel 205ter, §1 WIB bepaalt de vertrekbasis voor de berekening van het risicokapitaal. De
basis voor de aftrek wordt “(basis)risicokapitaal” genoemd en dit wetsartikel definieert het
begrip, zoals het moet begrepen worden in de context van de aftrek voor risicokapitaal, als
zijnde “het bedrag van het eigen vermogen van de vennootschap, aan het eind van het
voorafgaande belastbare tijdperk, en dat overeenkomstig de wetgeving betreffende de
boekhouding en de jaarrekening van vennootschappen werd bepaald en voor het bedrag
waarvoor die bestanddelen op de balans voorkomen”. Bijgevolg is de uitgangspositie voor de
bepaling van het risicokapitaal de niet-geconsolideerde statutaire jaarrekening. 94 Alle
elementen van deze omschrijving komen in paragraaf 2 aan bod.
Op dit basisbedrag van het risicokapitaal dienen echter vervolgens bepaalde correcties te
worden aangebracht. Aangezien de initiële basis het boekhoudkundig eigen vermogen is,
moeten immers misbruiken die eruit bestaan deze basis te beïnvloeden voorkomen worden.
Daarnaast moeten deze correcties meervoudig gebruik van hetzelfde eigen vermogen
92
Artikel 205quater, § 1 WIB. 93
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 21. 94
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 17 en 30.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
26
onmogelijk maken. 95 Deze correcties hebben echter tot gevolg dat de aftrek voor
risicokapitaal wat prima facie een eenvoudig principe is, alsnog een complexe berekening
met zich meebrengt. Deze correcties worden besproken in paragraaf 3. Na toepassing van
deze correcties op het boekhoudkundig eigen vermogen wordt het gecorrigeerde
risicokapitaal bekomen, waarop de aftrek voor risicokapitaal mag worden berekend.
Ten slotte volgt er in de laatste paragraaf een bespreking over de situatie waarin er zich
wijzigingen van het eigen vermogen voordoen in de loop van het belastbaar tijdperk. Ook
deze verplichte verwerkingen zorgen er op hun beurt voor dat de uiteindelijke berekening
van de aftrek voor risicokapitaal in bepaalde gevallen een ware uitdaging wordt.
§ 2. Vertrekbasis: Eigen vermogen (art. 205ter, §1, lid 1 WIB)
2.1. “Eigen vermogen overeenkomstig de wetgeving betreffende de
boekhouding en de jaarrekening van vennootschappen”
A. Boekhoudkundig versus fiscaal “eigen vermogen”
Het uitgangspunt voor de aftrek van risicokapitaal is ten gevolge van deze bepaling aldus het
boekhoudkundig eigen vermogen. Dit in tegenstelling tot het merendeel van de bepalingen
in het WIB die verwijzen naar het eigen vermogen in de betekenis van het fiscaal nettoactief.
Dit is te verklaren door het beoogde economische doel van de maatregel, nl. de bevordering
van het eigen vermogen van de vennootschappen.96
Het gevolg hiervan is dat er voor de aftrek voor risicokapitaal enerzijds geen rekening wordt
gehouden met de belaste fiscale reserves. Deze reserves die boekhoudkundig niet tot uiting
worden gebracht worden niet toegevoegd aan het bedrag van het risicokapitaal. Anderzijds
worden bepaalde boekhoudkundige reserves die niet tot de fiscale nettowaarde behoren,
wel afgetrokken van het boekhoudkundig eigen vermogen om het gecorrigeerde
risicokapitaal te bepalen.97 De circulaire van 9 oktober 2008 stelt expliciet dat de onzichtbare
reserves zoals bedoeld in artikel 24, eerste lid, 4° van het WIB in principe niet in aanmerking
moeten worden genomen. 98 Er wordt bijgevolg geen rekening gehouden met fiscale
onderschattingen van activa of overschattingen van passiva.99
95
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 12 en 13; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 18 en 30; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 21, nr. 14. 96
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 21, nr. 15. 97
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 36-37. 98
Circ. nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008), 9 oktober 2008, www.monKEY.be, nr. 13. 99
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1218.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
27
B. “Eigen vermogen overeenkomstig de wetgeving betreffende de
boekhouding en de jaarrekening van vennootschappen”
Vooreerst geeft deze omschrijving reeds aanleiding tot een eerste onduidelijkheid. Er
bestaat immers geen “wetgeving betreffende de boekhouding en de jaarrekening van
vennootschappen”. Bovendien wordt dit begrip nergens gedefinieerd. De memorie van
toelichting stelt in dit verband dat in principe de bepalingen van het KB/W.Venn. in acht
moet worden genomen.100 Er moet aangenomen worden dat de wetgever hierbij niet
exclusief naar het KB/W.Venn.101 heeft willen verwijzen. In het tegenovergestelde geval
zouden immers de vennootschappen die niet onderworpen zijn aan de bepalingen van dat
KB uitgesloten zijn van de notionele interestaftrek. Bovendien moet opgemerkt worden dat
de boekhoudwetgeving niet beperkt is tot het KB/W.Venn. Kredietinstellingen en
verzekeringsondernemingen zijn immers voor hun jaarrekening onderworpen aan een
specifiek boekhoudbesluit102, dat op bepaalde punten afwijkt van het KB/W.Venn. Hoewel
de wetgever voor de bijzondere categorie van kredietinstellingen en
verzekeringsondernemingen wel uitdrukkelijk heeft voorzien in een bijzondere regeling wat
betreft de definitie van financiële vaste activa aan de hand van artikel 205ter, §7 WIB, heeft
hij dit daarentegen nagelaten wat de basis zelf van het risicokapitaal betreft.
Kredietinstellingen en verzekeringsondernemingen kunnen aldus steunen op de door hen
opgestelde jaarrekeningen, conform het specifieke jaarrekeningen-KB dat op hen van
toepassing is. Indien men de boekhoudwetgeving zou interpreteren als zijnde het
KB/W.Venn., zou dit immers de complicatie tot gevolg hebben dat kredietinstellingen en
verzekeringsondernemingen hun statutaire jaarrekening, opgesteld conform de op hen
specifiek toepasselijke waarderingsregels, zouden dienen te herrekenen conform de
gemeenrechtelijke waarderingsregels voor de toepassing van de notionele interestaftrek.
Bijgevolg is de aftrek voor risicokapitaal ook van toepassing voor belastingplichtigen die
onderworpen zijn aan een eigen boekhoudreglementering en dat op basis van hun
boekhoudkundig eigen vermogen vastgesteld overeenkomstig hun specifieke
boekhoudwetgeving.
Voor de belastingplichtigen die aan de vennootschapsbelasting onderworpen zijn, op wie de
wet van 27 juni 1921 betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk en stichtingen van
toepassing is, wordt er in artikel 205ter, §8 WIB wel in een specifieke verwijzing voorzien.
Voor deze categorie belastingplichtigen wordt onder eigen vermogen verstaan: “het eigen
100
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 11. 101
Koninklijk Besluit van 30 januari 2001 tot uitvoering van het Wetboek van Vennootschappen. 102
KB van 23 september 1992 voor de kredietinstellingen, BS 6 oktober 1992, erratum BS 26 januari 1993 en KB van 17 november 1994 voor de verzekeringsondernemingen, BS 21 december 1994, erratum BS 7 maart 1995.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
28
vermogen zoals blijkt uit de balans die door deze belastingplichtigen is opgemaakt”.103
Hieruit kan bovendien afgeleid worden dat de aftrek voor risicokapitaal niet van toepassing
is op de vzw’s die hun boekhouding niet voeren en hun jaarrekening niet opstellen
overeenkomstig de voormelde wet van 17 juli 1975 op de boekhouding van
ondernemingen.104
Daarnaast kan, zoals eerder al aangeven, uit deze bepaling omtrent het vaststellen van het
risicokapitaal een impliciete uitsluiting van de aftrek voor risicokapitaal worden afgeleid. Dit
naast de in de wet voorziene expliciete uitsluitingen105 die reeds behandeld werden. De basis
voor de bepaling van het risicokapitaal is immers de jaarrekening zoals opgesteld conform de
Belgische boekhoudwetgeving. Hieruit kan worden afgeleid dat een onderneming slechts de
aftrek voor risicokapitaal zal kunnen toepassen mits ze een boekhouding voert. Bepaalde
kleine vennootschappen en buitenlandse vennootschappen die vrijgesteld zijn een
jaarrekening op te stellen conform de Belgische boekhoudwetgeving en een vereenvoudigde
boekhouding voeren, worden op deze wijze impliciet uitgesloten van de notionele
interestaftrek indien ze deze vrijstelling effectief aanwenden. Daarentegen kunnen zij wel
van de aftrek genieten indien zij afzien van deze mogelijkheid om slechts een
vereenvoudigde boekhouding te voeren en spontaan toch een jaarrekening opstellen
overeenkomstig alle toepasselijke boekhoudkundige en vennootschapsrechtelijke
bepalingen die op hen van toepassing zijn. De memorie van toelichting stelt immers
uitdrukkelijk dat vennootschappen die de mogelijkheid hebben om krachtens artikel 5 van
de Wet van 17 juli 1975 met betrekking tot de boekhouding van de ondernemingen geen
jaarrekening op te maken, van deze mogelijkheid uitdrukkelijk moeten afzien als zij de aftrek
voor risicokapitaal wensen te genieten. 106 In de praktijk betreft het hier de
vennootschappen onder firma en de gewone commanditaire vennootschappen waarvan de
omzet over het laatste boekhaar, exclusief de BTW, een bedrag van 500.000 euro niet
overtreft. Indien de voornaamste beroepsbezigheid de verkoop in het klein is van
gasvormige of vloeibare koolwaterstoffen, bestemd voor het voortbewegen van
motorvoertuigen op de openbare weg (pomphouders) wordt dit bedrag opgetrokken tot
620.000 euro107.108 Willen deze kleine ondernemingen gebruik kunnen maken van de aftrek
voor risicokapitaal, dan zullen zij aldus een jaarrekening conform de wet van 17 juli 1975 op
103
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 41-42; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 980; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 27-28, nr. 22. 104
Circ. nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008), 9 oktober 2008, www.monKEY.be, nr. 7. 105
Zie: Hoofstuk 2, Afdeling 2. 106
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 11. 107
Artikel 5 en 10, § 2, vierde lid, 1° Wet op de boekhouding van 17 juli 1975 en artikel 1 KB van 12 september 1983 tot uitvoering van de Wet van 17 juli 1975 op de boekhouding van de ondernemingen. 108
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 42-43; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 30 en 31.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
29
de boekhouding van de ondernemingen dienen op te stellen. Deze jaarrekening dient niet
openbaar te worden gemaakt.109 Dit wordt evenmin vereist om te kunnen genieten van de
aftrek voor risicokapitaal, het is voldoende dat de jaarrekening opgesteld wordt. Bepaalde
rechtsleer110 meent daarentegen dat de vereiste van een jaarrekening voor deze kleine
ondernemingen met het oog op de aftrek voor risicokapitaal, geen steun vindt in de wet.
Deze vennootschappen moeten immers wel een inventaris opmaken, zij het zonder de
verplichte naleving van de waarderingsregels zoals bepaald bij KB/W.Venn., en een fiscale
balans. Op basis hiervan zou het eigen vermogen kunnen bepaald worden voor de
toepassing van de aftrek voor risicokapitaal. 111
Een gelijkaardige regeling wordt voorzien in artikel 734septies van het KB/WIB voor de
buitenlandse vennootschappen die ingevolge artikel 227, 2° van het WIB onderworpen zijn
aan de belasting van niet-inwoners. Ze kunnen van de aftrek genieten indien ze ofwel een
jaarrekening opmaken en een boekhouding voeren conform de wetgeving betreffende de
boekhouding en de jaarrekening van vennootschappen, ofwel vrijwillig een dergelijke
jaarrekening opmaken en boekhouding voeren.
Voor wat betreft Belgische vaste inrichtingen van buitenlandse vennootschappen is de
loutere verwijzing naar het eigen vermogen bijzonder. Aangezien dergelijke inrichtingen deel
uitmaken van de rechtspersoon van de buitenlandse vennootschap, hebben ze vanuit
juridisch oogpunt geen “eigen vermogen”.112 Volgens COUBEAU e.a. volgt uit artikel 236 van
het WIB dat de notionele interestaftrek wordt berekend op het risicokapitaal dat voor de
Belgische inrichting is bestemd. Om te bepalen welk deel van het eigen vermogen van de
buitenlandse vennootschap voor de Belgische inrichting is bestemd, kan men mutadis
mutandis terugvallen op de regels die in artikel 205ter, § 2 van het WIB en de memorie van
toelichting 113 worden vermeld voor de bepaling van het eigen vermogen van een
buitenlandse inrichting van een Belgische vennootschap dat uit de berekeningsbasis van de
aftrek voor risicokapitaal moet worden gehaald, met name de nettoboekwaarde van de
activa die aan de buitenlandse inrichting zijn toegewezen, verminderd met de schulden en
voorzieningen die met de inrichting verband houden.114 Een andere strekking, die bevestigd
wordt door de dienst voorafgaande beslissingen, verdedigt dat voor Belgische vaste
inrichtingen van buitenlandse vennootschappen het bedrag geldt dat in de regelmatige
boekhouding van dergelijke Belgische inrichting is opgenomen in de post “1.A. Geplaatst
kapitaal” als eigen middelen die duurzaam ter beschikking zijn gesteld. Dit bedrag wordt
aldus beschouwd als eigen vermogen dat in aanmerking komt voor de berekeningsbasis voor
109
Artikel 97, 1° W.Venn. 110
Ph. SALENS, “De aftrek voor risicokapitaal”, AFT 2006, afl. 2, 6. 111
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 31, nr. 24. 112
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 980-981; P. OP DE BEECK en S. PAUWELS, “De problematiek van kapitaalallocatie aan vaste inrichtingen”, TFR 2007, afl. 328, 769. 113
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 13. 114
H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, 64.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
30
de aftrek voor risicokapitaal.115 Artikel 95, § 2, I.A. van het KB/W.Venn. bepaalt dat onder
geplaatst kapitaal van Belgische bijkantoren van buitenlandse ondernemingen verstaan
wordt, de eigen middelen die door de buitenlandse onderneming aan de bedrijfsuitoefening
van hun bijkantoor in België duurzaam worden besteed, voor zover die middelen niet zijn
opgenomen onder de posten IV (reserves) en V (overgedragen winst/verliezen).116
De dienst voorafgaande beslissingen oordeelde meermaals over de vraag of de
doorgevoerde kapitaalverhogingen kwalificeren als “kapitaal” in de zin van artikel 205ter, § 1
van het WIB. Dit is onder meer het geval wanneer de kapitaalverrichtingen aan het
ondernemingsrisico zijn onderworpen, aangezien ze aangewend worden ter uitvoering van
het statutair doel van diegene die de financiële activiteiten ontwikkelt ten voordele van de
groep117. Andere determinerende elementen om te besluiten tot een positief antwoord zijn:
de inbreng is niet eenzijdig terugvorderbaar door de inbrenger; de inbrenger ontvangt
stemgerechtigde aandelen die het kapitaal vertegenwoordigen en de inbrenger deelt in de
winst en verlies van de vennootschap118.119
2.2. “Voor het bedrag zoals in de balans opgenomen”
A. “Voor het bedrag zoals in de balans opgenomen”
Het bedrag van het eigen vermogen dat in aanmerking moet worden genomen voor de
vaststelling van het risicokapitaal is het eigen vermogen zoals weergegeven in de balans, die
werd opgesteld conform de Belgische boekhoudwetgeving. De balans is een onderdeel van
de jaarrekening, naast de resultatenrekening en de toelichting waarmee ze één geheel
vormt 120 . Het boekhoudkundig eigen vermogen van een vennootschap staat aan de
passiefzijde van de balans en artikel 88 van het KB/W.Venn. inzake het schema van de
volledige jaarrekening bepaalt welke rubrieken het omvat.
115
Voorafgaande beslissing nr. 600.102 van 16 oktober 2007; Voorafgaande beslissing nr. 600.103 van 16 oktober 2007; Voorafgaande beslissing nr. 700.036 van 18 september 2007; R. HEMELAER, C. FERNANDES en R. WILLEMS, “Aftrek voor risicokapitaal: ‘geplaatst kapitaal’ van vaste inrichting komt in aanmerking volgens Rulingdienst”, Fisc.Act. 2007, 4-6; Voorafgaande beslissing nr. 600.102 van 16 oktober 2007; Voorafgaande beslissing nr. 600.103 van 16 oktober 2007; Voorafgaande beslissing nr. 700.444 van 18 december 2007; Voorafgaande beslissing nr. 700.468 van 8 januari 2008; A. COOLS, “Belgische notionele interestaftrek: een stand van zaken”, WFR 2009, afl. 6806, 413; D. DESCHRIJVER en L. MEEUS, “Kronkiek. Fiscaal recht voor vennootschappen 2007 (deel 2)”, TRV 2008, afl. 5, 347; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 980-982;Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl.,VII.6-4, nr. 4121. 116
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 980-981; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-4, nr. 4121. 117
Voorafgaande beslissing nr. 700.032 van 7 augustus 2007; Voorafgaande beslissing nr. 700.055 van 24 juli 2007. 118
Voorafgaande beslissing nr. 700.399 van 4 december 2007. 119
W. PUTZEYS, “Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken. Update 2008”, AFT 2008, afl. 6-7, 27-28. 120
Artikel 92, § 1, lid 1 W.Venn.; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 29, nr. 23.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
31
I. Kapitaal
A. Geplaatst kapitaal
B. Niet-opgevraagd kapitaal (-)
II. Uitgiftepremies
III. Herwaarderingsmeerwaarden
IV. Reserves
A. Wettelijke reserve
B. Onbeschikbare reserves
1. Voor eigen aandelen
2. Andere
C. Belastingvrije reserves
D. Beschikbare reserves
V. Overgedragen winst (Overgedragen verlies)
VI. Kapitaalsubsidies
VIbis. Voorschot aan de vennoten op de verdeling van het netto-actief (-)
Zowel belaste winst (reserves) als belastingvrije reserves komen in aanmerking als
boekhoudkundig eigen vermogen en dus als risicokapitaal, er wordt met andere woorden
geen belang gehecht aan het onderscheid tussen beide. 121
Artikel 95 KB/W.Venn. omschrijft de inhoud van bepaalde rubrieken van de balans. De
rubrieken VII.A en B, respectievelijk “Voorzieningen voor risico’s en kosten” en “Uitgestelde
belastingen”122 zijn aldus niet begrepen in het eigen vermogen.123 Het is evenwel nuttig in
dit verband in te gaan op de bepaling van uitgestelde belastingen met betrekking tot
bepaalde belastingvrije reserves en kapitaalsubsidies. De posten kapitaalsubsidies en
belastingvrije reserves, onderworpen aan het gespreide taxatiestelsel van artikel 47 WIB,
worden immers opgenomen onder het eigen vermogen onder aftrek van de uitgestelde
belastingen die erop betrekking hebben. Deze uitgestelde belastingen worden op hun beurt
opgenomen onder rubriek VII.B van het passief. Wat het geboekte bedrag van de op de
kapitaalsubsidies bepaalde uitgestelde belastingen betreft, is van weinig belang. Aangezien
kapitaalsubsidies in elk geval uitgesloten worden van het risicokapitaal. De belastingvrije
reserves die gespreid worden belast, worden echter niet uitgesloten bij de uiteindelijke
bepaling van het gecorrigeerde risicokapitaal. De gespreid te belasten meerwaarden
(inclusief het gedeelte geboekt onder de passiefrubriek “Voorzieningen en uitgestelde
belastingen) maken deel uit van de fiscale nettowaarde. Deze meerwaarden worden voor
hun “netto”-bedrag opgenomen onder het boekhoudkundig eigen vermogen. De latente
121
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 44; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 22, nr. 16. 122
Artikel 95, §2 KB/W.Venn. 123
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 44; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 22, nr. 16.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
32
belastingkost welke op deze in de toekomst in winst te nemen meerwaarden rust, wordt
boekhoudkundig in de jaarrekening tot uitdrukking gebracht onder de post “Uitgestelde
belastingen”, welke geen deel uitmaakt van het eigen vermogen. Krachtens artikel 76, §1
KB/W.Venn. wordt de uitgestelde belasting in de regel “gewaardeerd tegen het normale
bedrag van de belasting die erop zou worden geheven, indien de meerwaarden zouden zijn
belast ten laste van het boekjaar waarin zij werden geboekt”. Datzelfde artikel laat echter
toe dat de uitgestelde belastingen worden “gewaardeerd na aftrek van de weerslag van de
belastingverminderingen en vrijstellingen waarvan op het ogenblik dat deze meerwaarden
worden geboekt, kan worden vermoed dat zij, in een nabije toekomst, zullen leiden tot een
lagere belasting op deze meerwaarden”. Bij de overweging omtrent het bedrag van de te
boeken uitgestelde belasting kan de impact ervan op de aftrek voor risicokapitaal een rol
spelen. Indien het bedrag van de uitgestelde belasting immers verlaagd wordt, door
rekening te houden met de toekomstige aftrek voor risicokapitaal bij de vaststelling van de
in de nabije toekomst verwachte effectieve belastingvoet, neemt het boekhoudkundig eigen
vermogen dienovereenkomstig toe. Dit leidt vervolgens tot een hogere aftrek voor
risicokapitaal in de toekomst, wat op zijn beurt aanleiding geeft tot een lager bedrag van
uitgestelde belastingen, enz. In de praktijk wordt echter meestal het algemeen principe
gevolgd en wordt er weinig rekening gehouden met toekomstige belastingverminderingen
en vrijstellingen. Artikel 76, §3 KB/W.Venn. laat verder toe dat het bedrag van in het
verleden geboekte uitgestelde belastingen wordt aangepast, wanneer, ingevolge een
wijziging in de fiscale toestand van de vennootschap, de effectieve belastingkost op de
meerwaarde waarschijnlijk “sterk” zal verschillen van deze die oorspronkelijk in aanmerking
werd genomen. Of de aftrek voor risicokapitaal tot dergelijke “sterke” wijziging zal leiden
van de effectieve belastingvoet, dient geval per geval bekeken te worden en wordt ultiem
overgelaten aan het oordeel van de raad van bestuur van de vennootschap. 124
B. Overeenkomstig de wetgeving betreffende de boekhouding en
de jaarrekening van vennootschappen en voor het bedrag
waarvoor die bestanddelen op de balans voorkomen
De formulering “overeenkomstig de wetgeving betreffende de boekhouding en de
jaarrekening van vennootschappen en voor het bedrag waarvoor die bestanddelen op de
balans voorkomen” leidt tot interpretatiemoeilijkheden. Op basis van de letterlijke lezing zou
geconcludeerd kunnen worden dat enerzijds de fiscus het balansvermogen mag
verminderen indien blijkt dat er bepaalde boekhoudregels niet gerespecteerd zijn.
Anderzijds mag de belastingplichtige niet zijn eigen vermogen zoals tot uitdrukking gebracht
op de balans optrekken voor doeleinden van de notionele interestaftrek, omdat dit
124
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 35-36; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 32-33, nr. 25.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
33
bijkomend eigen vermogen niet op de balans voorkomt. De memorie van toelichting die
verwijst naar “het bedrag van het eigen vermogen van de vennootschap, aan het eind van
het voorafgaande belastbaar tijdperk, en dat overeenkomstig de wetgeving betreffende de
boekhouding en de jaarrekening van vennootschappen werd bepaald”125.126 Verder stelt de
memorie van toelichting dat in principe het KB/W.Venn. in acht moet worden genomen en
dat vennootschappen die een vereenvoudigde boekhouding mogen voeren en vrijgesteld
zijn van het opmaken van een jaarrekening, van deze mogelijkheid moeten afzien als zij de
aftrek voor risicokapitaal wensen te genieten. Uit dit en de bepalingen voorzien in artikel
205ter, § 8 van het WIB voor vzw’s, ivzw’s en stichtingen die uitzonderlijk onderworpen zijn
aan de vennootschapsbelasting en artikel 734septies van het KB/WIB voor buitenlandse
vennootschappen die in aanmerking komen voor de aftrek voor risicokapitaal, kan afgeleid
worden dat de jaarrekening als instrument ter bepaling van het eigen vermogen
doorslaggevend is, zonder te verwijzen naar het volledige arsenaal van de waarderingsregels
en aldus voor het overige een beroep kan worden gedaan op de cijfers zoals ze voorkomen
op de balans.127 Bijgevolg kan de aftrek voor risicokapitaal niet worden toegepast in het
geval dat een vennootschap geen balans of geen (volledige) boekhouding heeft.128
2.3. “Aan het eind van het voorafgaande belastbare tijdperk”
A. “Aan het eind van het voorafgaande belastbare tijdperk”
Het referentiemoment voor de bepaling van het eigen vermogen om de aftrek voor
risicokapitaal voor een bepaald belastbaar tijdperk te berekenen is de toestand zoals die
bestond op het einde van het vorige belastbare tijdperk.
De bedoeling hiervan is om de aftrek van toepassing te maken op de openingsbalans van het
belastbare tijdperk. De openingsbalans is immers gelijk aan de eindbalans van het vorige
belastbare tijdperk.129
Het eigen vermogen aan het eind van het voorafgaand belastbaar tijdperk zal dus bepalend
zijn voor de aftrek voor risicokapitaal en de belastingkost van het daaropvolgend belastbaar
tijdperk. Omgekeerd zal de belastingkost van het daaropvolgend belastbaar tijdperk evenwel
geen invloed hebben op het eigen vermogen van het voorafgaand belastbaar tijdperk.130
125
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 11. 126
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 982. 127
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 28-31, nr. 23. 128
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 60; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 24. 129
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 43. 130
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 32, nr. 25.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
34
Het feit dat dit eigen vermogen slechts “vastgesteld” wordt naar aanleiding van de
goedkeuring van de jaarrekening door de jaarlijkse algemene vergadering, welke uiterlijk
binnen zes maanden na de afsluitingsdatum van het boekjaar dient plaats te vinden131, doet
hier geen afbreuk aan. De Wet verwijst immers expliciet naar het eigen vermogen aan het
eind van het belastbaar tijdperk “voor het bedrag waarvoor die bestanddelen op de balans
voorkomen”. De balans is een onderdeel van de jaarrekening, naast de resultatenrekening en
de toelichting waarmee ze één geheel vormt132.133
De verhouding tussen het “belastbaar tijdperk” en het “boekjaar” is een toepassing van het
éénjarigheidsbeginsel134 en is afhankelijk van het feit dat de boekhouding al dan niet per
kalanderjaar wordt gevoerd135. In de regel wordt de boekhouding per kalenderjaar gevoerd
en valt het voorafgaande belastbaar tijdperk dus samen met het voorafgaande boekjaar.136
Concreet moeten vennootschappen die hun boekjaar per kalenderjaar voeren voor de eerste
toepassing van de aftrek voor risicokapitaal in aanslagjaar 2007, het eigen vermogen per 31
december 2005 in aanmerking nemen.137
De boekhoudwetgeving laat echter toe verschillende balansen af te sluiten per jaar. Dit is
evenwel niet relevant voor de vaststelling van het belastbaar tijdperk. In de situatie dat er
twee boekjaren afsluiten, verbonden met hetzelfde aanslagjaar, schrikkelt men aldus één
boekjaar om het belastbaar tijdperk vast te stellen.138
Een andere bijzondere situatie doet zich voor in het geval van ontbinding van een
vennootschap. Hoewel het aangewezen is, met het oog op het onderscheiden van de
verantwoordelijkheid van bestuurders en vereffenaars, een jaarrekening op te stellen voor
het gedeelte van het boekjaar dat met de ontbinding van de vennootschap eindigt, bestaat
er op boekhoudkundig vlak daartoe geen expliciete wettelijke verplichting. Voor de
vaststelling van het boekhoudkundig eigen vermogen aan het eind van het voorafgaand
belastbaar tijdperk, kan dan ook geen beroep worden gedaan op de jaarrekening die
desgevallend is opgesteld per datum van ontbinding die niet samenvalt met de statutaire
afsluitdatum. Eenmaal de vennootschap daarentegen in vereffening is gesteld, moet de
vennootschap jaarlijks een jaarrekening opstellen139 , die dan als berekeningsbasis zal
gebruikt worden voor het risicokapitaal.140
131
Artikel 92, §1, lid 2 W.Venn. 132
Artikel 92, §1, lid 1 W.Venn. 133
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 26, nr. 20. 134
Artikel 360 WIB. 135
Artikelen 200, b); 201 en 202 KB/WIB. 136
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 24, nr. 18. 137
Ph. SALENS, “De aftrek voor risicokapitaal”, AFT 2006, afl. 2, 14. 138
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 25, nr. 19; Antwerpen 5 mei 1994, Bull.Bel. 1996, afl. 763, 1659. 139
Artikel 193 W.Venn. 140
JVD, “Ook ‘notionele interest’ voor vennootschappen in vereffening?”, Fiscoloog 2010, afl. 1192, 1-3; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 25-26, nr. 19.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
35
B. Eerste boekjaar (art. 205quater WIB, §7 j° art. 734sexies, §1
KB/WIB)
Voor nieuw opgerichte vennootschappen doet deze expliciete verwijzing naar de eindbalans
van het voorafgaand belastbaar tijdperk natuurlijk een probleem rijzen. Aangezien het
risicokapitaal waarop de aftrek voor een bepaald jaar wordt berekend datgene is aan het
einde van het voorafgaand belastbaar tijdperk, diende er een bijzondere regeling te worden
voorzien met betrekking tot het eerste belastbaar tijdperk voor nieuw opgerichte
vennootschappen, die logischerwijze niet beschikken over een eindbalans van het
voorafgaande belastbaar tijdperk.141 Artikel 205quater, §7 van het WIB stelt dat het de
Koning is die “bij een na overleg in de Ministerraad vastgesteld besluit, de regels voor de
berekening van de aftrek voor risicokapitaal voor het eerste belastbare tijdperk van een
vennootschap *…+” bepaalt.142
Deze specifieke regels worden voorzien in artikel 734sexies, §1 van het KB/WIB dat als volgt
leest: “Voor het eerste belastbare tijdperk van een vennootschap, wordt het in aanmerking te
nemen risicokapitaal als beginwaarde van dit belastbare tijdperk bepaald met inachtneming
van alle bestanddelen vermeld in artikel 205ter, §§ 1 tot 5, WIB 92, bij de oprichting van deze
vennootschap”.143
De facto zal bij een pas opgerichte vennootschap de openingsbalans van de vennootschap
op de oprichtingsdatum gebruikt worden om het gecorrigeerde risicokapitaal te bepalen.
Het uitgangspunt is aldus de begintoestand bij de oprichting van de vennootschap en de
inbrengen die op dat ogenblik zijn gebeurd. De bepaling van het gecorrigeerde risicokapitaal
zal verder op dezelfde manier gebeuren als het geval is voor vennootschappen die niet aan
hun eerste boekjaar toe zijn, vervolgens moet er immers natuurlijk rekening gehouden
worden met de wijzigingen in die bestanddelen na oprichting in het kader van artikel 205ter,
§ 6 van het WIB.144
141
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1229; H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006,65; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-3, nr. 4121. 142
Artikel 205 quater, §7 WIB. 143
Artikel 734sexies
, §1 KB/WIB. 144
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1229; A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal. Eerste bedenkingen”, AFT 2005, afl. 12, 30; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 87, nr. 67; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 37-38.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
36
§ 3. Correcties op het eigen vermogen
Het eigen vermogen zoals hierboven besproken, is echter slechts de initiële grondslag. Dat
eigen vermogen moet immers, zoals eerder reeds gesteld, op een aantal vlakken
gecorrigeerd worden om de uiteindelijke basis voor de aftrek voor risicokapitaal te bekomen.
Deze uitsluitingen zijn ingegeven om mogelijke cascade-effecten van de maatregel en
bepaalde misbruiken, zoals het kunstmatig opkrikken van het eigen vermogen van de
vennootschap, te beperken. 145 Nochtans zal, uit wat hierna volgt, blijken dat deze
doelstellingen niet altijd ten volle worden bereikt door de ingevoerde correcties.
In de Wet zijn deze correcties opgenomen in de artikelen 205ter, §1, tweede lid en 205ter,
§2 tot §5 van het WIB.
Er kunnen twee soorten correcties worden onderscheiden. Enerzijds worden een aantal
bestanddelen van het eigen vermogen uit de berekeningsbasis uitgesloten, anderzijds
worden door de zogenaamde “antimisbruikbepalingen” in artikel 205ter, §4 WIB een aantal
activa van het eigen vermogen afgetrokken. 146 Alle correcties leiden aldus tot een
verkleining van de aftrek voor risicokapitaal.147
Deze boekhoudkundige correcties, evenals de “antimisbruikmaatregelen” hebben zowel
betrekking op het eigen vermogen van Belgische vennootschappen, als op dit van Belgische
vestigingen van buitenlandse vennootschappen.148
Verder houdt de wetgever, behoudens uitzonderingen, geen rekening met de wijze van
financiering van de activa. Of een actief met eigen of vreemd vermogen of met een
combinatie van beiden is verworven, heeft geen enkele invloed op de wijze van berekening
van de af te trekken bestanddelen. Nochtans zou er, in het licht van de voormelde
doelstellingen van de uitsluitingen, in principe geen correctie op het risicokapitaal nodig zijn
in de mate dat de geviseerde activa niet werden gefinancierd met eigen vermogen.
Bovendien is bijgevolg de discriminatie tussen de financiering met vreemd vermogen en met
eigen vermogen niet volledig weggewerkt, zoals beoogd wordt met de invoering van de
aftrek voor risicokapitaal. Indien een actief, waarvoor een correctie op het risicokapitaal
moet worden berekend, wordt gefinancierd met vreemd vermogen, zal de interestaftrek
immers in principe aftrekbaar zijn. Terwijl bij de verwerving van ditzelfde actief door middel
145
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 12 en 13; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 38. 146
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 59. 147
H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, 65. 148
J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 64.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
37
van een financiering met eigen vermogen er geen aftrek voor risicokapitaal kan worden
genoten op het aangewende eigen vermogen.149
Ten gevolge van een combinatie van factoren zal de toepassing van bepaalde uitsluitingen
niet altijd even duidelijk zijn. De onduidelijkheden zijn immers te wijten aan de summiere
wijze waarop de wetgever bepaalde uitsluitingen motiveerde, de afhankelijkheid van een
boekhoudkundige kwalificatie en het ontbreken van een klare definitie van bepaalde
termen.150
Hierbij is het nuttig het legaliteitsbeginsel aan te halen. Aangezien geen belasting kan
worden opgelegd dan door de wet en fiscale wetten in het algemeen van openbare orde zijn,
dienen de fiscale wetten strikt geïnterpreteerd te worden. Bijgevolg worden, buiten de
hierna behandelde categorieën, geen andere activa of passiva uitgesloten van het
basisrisicokapitaal.
3.1. Aandelen
Artikel 205ter, §1, tweede lid van het WIB bepaalt dat het basisrisicokapitaal moet
verminderd worden met de volgende bestanddelen:
“a) de fiscale nettowaarde aan het einde van het voorafgaande belastbare tijdperk van de
eigen aandelen en de financiële vaste activa die uit deelnemingen en andere aandelen
bestaan, en
b) de fiscale nettowaarde aan het einde van het voorafgaande belastbare tijdperk van de
aandelen van beleggingsvennootschappen waarvan de eventuele inkomsten in aanmerking
komen om krachtens de artikelen 202 en 203 van de winst te worden afgetrokken”.
Deze activa die in België belastbare inkomsten genereren zijn volgens de memorie van
toelichting uitgesloten ter voorkoming van aftrekken in cascade, waarbij hetzelfde vermogen
meerdere keren op verschillende niveaus de basis voor de aftrek zou uitmaken.151 Er moet
evenwel worden opgemerkt dat deze doelstelling niet opgaat voor alle categorieën van
uitgesloten ”besmette” aandelen.
Vooreerst is er met betrekking tot de eigen aandelen geen risico op meervoudig gebruik van
risicokapitaal. De vennootschap is slechts de enige belastingplichtige en er kan geen
cascadegebruik zijn in hoofde van één en dezelfde belastingplichtige. De verklaring voor
149
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 59; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 53-55. 150
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 59-60; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 38. 151
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 12; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 38.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
38
deze uitsluiting is waarschijnlijk te vinden in het feit dat het eigen vermogen dat deze
aandelen vertegenwoordigd, geen enkele kost uitmaakt voor de vennootschap, aangezien ze
deze zelf bezit. Bijgevolg is er geen nood om de fiscale discriminatie tussen eigen en vreemd
vermogen weg te werken.152
Vermits een dochtervennootschap zelf recht heeft op de aftrek voor risicokapitaal, moet de
berekeningsbasis in hoofde van de moedervennootschap worden verminderd met de
waarde van haar participatie in de dochtervennootschap. Op deze manier wordt de aftrek
voor risicokapitaal genoten door de vennootschap die het eigen vermogen uiteindelijk
aanwendt voor haar operationele activiteiten. Probleem is evenwel dat de fiscale
nettowaarde van de aandelenparticipatie bij de moedervennootschap, niet steeds gelijk is
aan de waarde van het eigen vermogen van de dochtervennootschap. De uitsluiting van die
fiscale nettowaarde van de aandelen is aldus niet het meest aangewezen middel om de
cascade te vermijden153. In dat geval wordt mogelijks een deel van het eigen vermogen van
de moedervennootschap onterecht van de berekeningsbasis voor de aftrek voor
risicokapitaal uitgesloten. 154 De uitsluiting maakt bovendien geen onderscheid tussen
deelnemingen in Belgische vennootschappen en buitenlandse vennootschappen. De
cascadetheorie kan in principe enkel maar een ratio zijn om financiële vaste activa die uit
deelnemingen en andere aandelen bestaan uit te sluiten wanneer er wordt geïnvesteerd in
deelnemingen of aandelen in vennootschappen die eveneens van de aftrek voor
risicokapitaal kunnen genieten. Enkel in deze situatie kan de uitsluiting voor de andere
aandelen verklaard worden door het feit dat deze aandelen enkel het eigen vermogen van
een andere vennootschap vertegenwoordigen. Het handhaven van deze aandelen in de
berekeningsbasis zou een “aftrek in cascade” van de notionele interesten met zich
meebrengen, die bijgevolg kunstmatig zou zijn geweest. De uitsluiting van aandelen in
buitenlandse vennootschappen kan niet verantwoord worden door de bezorgdheid omtrent
aftrekken in cascade. Buitenlandse vennootschappen zonder vaste inrichting of onroerend
goederen gelegen in België zullen immers nooit genieten van de aftrek voor risicokapitaal155.
Naast het meervoudig gebruik van hetzelfde eigen vermogen wordt eveneens door deze
uitsluiting vermeden dat een holdingvennootschap een aftrek zou genieten op een, via eigen
vermogen gefinancierde, investering waarop de gegenereerde inkomsten in beginsel
vrijgesteld zijn van belastingen bij de vennootschap-aandeelhouder via het DBI-stelsel. Een
van de voorwaarden om van een DBI-regeling op dividenden te kunnen genieten, is namelijk
de kwalificatie van de aandelen als financiële vaste activa in de jaarrekening van Belgische
aandeelhouders. Deze uitsluiting is zowel relevant voor deelnemingen in binnenlandse als
152
J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 71; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 42 en 44, nr. 33. 153
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 983. 154
H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, 65-66 ; L. JANSSENS, “De ‘aftrek voor risicokapitaal’ doorgelicht”, Fisc.Act. 2005, afl. 18, 14. 155
A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal. Eerste bedenkingen”, AFT 2005, afl. 12, 27; Ph. SALENS, “De aftrek voor risicokapitaal”, AFT 2006, afl. 2, 7
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
39
buitenlandse vennootschappen. Nochtans is de gelijkschakeling tussen de uitsluiting van
aandelen voor de bepaling van het risicokapitaal en de toepassing van het DBI-stelsel op
dividenden absoluut niet sluitend. Dit is vooreerst te wijten aan het feit dat de DBI-aftrek
niet automatisch wordt toegepast, de toepassing van het stelsel is immers onderworpen aan
enkele cumulatieve basisvoorwaarden. Daarenboven geeft het DBI-stelsel slechts aanleiding
tot effectieve vrijstelling van buitenlandse dividendinkomsten indien de Belgische
vennootschap over voldoende belastbare basis beschikt in het jaar dat het dividend wordt
toegekend of ter betaling wordt gesteld. Bijgevolg zullen er zich situaties voordoen waarbij
een vennootschap een belangrijk deel van haar eigen vermogen zal moeten uitsluiten van de
basis voor de berekening van de aftrek voor risicokapitaal wanneer dat eigen vermogen is
vastgelegd in aandelen, terwijl zij evenmin de voordelen van het DBI-stelsel kunnen
benutten.156
De uitsluiting van aandelen van beleggingsvennootschappen die van het stelsel van de
Definitief Belaste Inkomsten kunnen genieten vindt in werkelijkheid zijn grond in het
vermijden van een cumul van DBI-aftrek en aftrek voor risicokapitaal. Aangezien artikel
205octies van het WIB de BEVEK, BEVAK en VBS uitsluiten van de aftrek voor risicokapitaal
kan er van cascadegebruik immers geen sprake zijn.157
A. Fiscale nettowaarde
Bij deze uitsluiting wordt er verwezen naar het begrip fiscale nettowaarde en wordt er
bijgevolg afstand genomen van de boekwaarde van de aandelen en deelnemingen zoals ze
op de balans worden opgenomen.
Het begrip “fiscale nettowaarde” wordt niet in het WIB gedefinieerd. De memorie van
toelichting vermeldt in kader hiervan dat er gehandeld wordt alsof de boekhouding van de
vennootschap overeen zou stemmen met de belastingtoestand van de vennootschap ter
zake. Bovendien wordt er verder gesteld dat er wel rekening wordt gehouden met een
geboekte en met een werkelijke ontwaarding overeenstemmende waardevermindering die
fiscaal werd verworpen en dat een geboekte meerwaarde die werd vrijgesteld in dit stadium
van de berekening van de grondslag voor de aftrek voor risicokapitaal buiten beschouwing
wordt gelaten.158 De “fiscale nettowaarde” van aandelen stemt bijgevolg overeen met de
definitie van “fiscale waarde” van aandelen.159
156
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 39-41; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 42-43 en 44-45, nr. 33. 157
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 43-44 en 44-45, nr. 33. 158
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 12. 159
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 983-984; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 42.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
40
De fiscale nettowaarde van de aandelen kan aldus gedefinieerd worden als zijnde de
oorspronkelijke aanschaffingswaarde van de aandelen verminderd met de voorheen
geboekte en met een werkelijke ontwaarding overeenstemmende waardeverminderingen,
verhoogd met de reeds belaste meerwaarden. Onder “met de voorheen geboekte en met
een werkelijke ontwaarding overeenstemmende waardeverminderingen” moeten zowel de
voorheen als beroepskosten aanvaarde waardeverminderingen, als de
waardeverminderingen die op grond van artikel 198, 7° van het WIB als verworpen uitgave
worden belast, worden begrepen. De waardeverminderingen die daarentegen niet
overeenstemmen met een werkelijke ontwaarding worden als verdoken reserves belast en
maken wel deel uit van de fiscale waarde van de aandelen en worden bijgevolg niet in
mindering gebracht van de aanschaffingswaarde van de aandelen. 160 Dit werd bevestigd
door het arrest van 20 september 2005 gewezen door het Hof van Beroep te Antwerpen.
Het ging om een geschil waar de berekening van de fiscale nettowaarde nodig was om het
bedrag van de overdraagbare verliezen, die blijven bestaan na een belastingvrije fusie, te
bepalen.161
Sinds de Fusiewet bestaat er een wettelijke definitie van het begrip “fiscale nettowaarde”,
die niets fundamenteels wijzigt aan de bovenvermelde interpretatie.162
Het hanteren van boekhoudkundig vermogen als vertrekbasis voor het risicokapitaal
enerzijds en het begrip “fiscale nettowaarde” in het kader van de vermindering van het
risicokapitaal met besmette aandelen anderzijds, kan aanleiding geven tot een probleem.
Het boekhoudkundig eigen vermogen is immers, in tegenstelling tot de hierboven
gedefinieerde “fiscale nettowaarde”, per definitie verminderd met de op de aandelen
geboekte waardeverminderingen, ongeacht of deze al dan niet overeenstemmen met een
werkelijke ontwaarding en ongeacht of de waardevermindering al dan niet fiscaal werd
afgetrokken.
Bijgevolg rijst er een probleem in het geval waarbij de op de aandelen toegepaste
waardevermindering fiscaal niet werd aangenomen als een werkelijke waardevermindering,
en deze dus als belaste reserve deel blijft uitmaken van de fiscale waarde van de aandelen.
160
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1221-1222; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 61; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 42-44; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 36-38, nr. 30. 161
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 62; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 79-80; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 37, nr. 30. 162
Artikel 14 Wet van 11 december 2008 houdende wijziging van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 teneinde het in overeenstemming te brengen met de Richtlijn 90/434/EEG van de Raad van 23 juli 1990 betreffende de gemeenschappelijke fiscale regeling voor fusies, splitsingen, gedeeltelijke splitsingen, inbreng van activa en aandelenruil met betrekking tot vennootschappen uit verschillende lidstaten en voor de verplaatsing van de statutaire zetel van een SE of een SCE van een lidstaat naar een andere lidstaat, gewijzigd bij de Richtlijn 2005/19/EEG van de Raad van 17 februari 2005., BS 12 januari 2009; A. COOLS, “Belgische notionele interestaftrek: een stand van zaken”, WFR 2009, afl. 6806, 412.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
41
In deze situatie bestaat er immers een discrepantie tussen enerzijds de nettoboekwaarde
van de aandelen, die mede de vertrekbasis van het risicokapitaal uitmaakt en welke dus
reeds verminderd is met de niet-aangenomen waardevermindering, en anderzijds de netto
fiscale waarde van de aandelen, welke de brutowaarde is en niet verminderd wordt met de
onechte waardevermindering. Bijgevolg wordt de niet-aangenomen waardevermindering
tweemaal in mindering gebracht. Een eerste maal bij de bepaling van het boekhoudkundig
vermogen, als uitgangspunt voor het risicokapitaal, en een tweede maal bij de correctie in
min tot beloop van de fiscale nettowaarde van de besmette aandelen.
Er stelt zich evenwel geen probleem voor zover de op de aandelen toegepaste
waardeverminderingen overeenstemmen met een werkelijke waardevermindering, en
derhalve in mindering komen ter bepaling van de fiscale waarde van de betrokken aandelen.
In dit geval komen immers de nettoboekwaarde, als de netto fiscale waarde op hetzelfde
uit.163
Vermeldenswaardig is dat er ook geen rekening wordt gehouden met uitgedrukte, niet
belaste meerwaarden om de fiscale nettowaarde van de aandelen te bepalen. Dergelijke
meerwaarden zijn immers belastingvrij indien aan de onaantastbaarheidsvoorwaarde van
artikel 190, lid 2 van het WIB is voldaan. De aldus aangelegde herwaarderingsmeerwaarde
wordt op basis van een andere uitsluiting van de basis van de aftrek voor risicokapitaal
afgetrokken.164
B. Einde van het voorafgaande belastbare tijdperk
Het tijdstip voor het bepalen van de fiscale nettowaarde van de aandelen is bijgevolg
hetzelfde als datgene waarop het risicokapitaal, vóór correcties, wordt bepaald conform
artikel 205ter, §1 WIB.
C. Eigen aandelen, deelnemingen en aandelen geboekt als
financiële vaste activa (art. 205ter, §1, lid 2, a) WIB)
a.) Eigen aandelen
Een vennootschap kan haar eigen aandelen inkopen overeenkomstig de bepalingen van het
Wetboek van Vennootschappen.165
163
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 38-40, nr. 31. 164
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 985-986. 165
Artikel 620 e.v. W.Venn.; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 60; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 53.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
42
Deze categorie vereist een aparte vermelding teneinde uitgesloten te worden, aangezien
eigen aandelen op de balans worden opgenomen op het actief onder de eerste subrubriek
VII.A. “Eigen aandelen” van de post “VII. Geldbeleggingen” en niet onder “IV. Financiële
vaste activa”.166
Bij een vernietiging van de eigen aandelen moet bovendien een bedrag gelijk aan de
aanschaffingswaarde van de eigen aandelen in mindering worden gebracht van het eigen
vermogen.167
b.) Financiële vaste activa die uit deelnemingen en andere
aandelen bestaan
Enkel de fiscale nettowaarde van de deelnemingen die boekhoudkundig als financiële vaste
activa worden gekwalificeerd worden in mindering gebracht van het risicokapitaal. Uit de
formulering “financiële vaste activa die uit deelnemingen en andere aandelen bestaan” volgt
dat de boekhoudkundige kwalificatie, en niet de boeking als zodanig, bepalend is. De
uitdrukking “financiële vaste activa” wordt, zoals hierboven reeds aangehaald, tevens
gebruikt in het kader van de toepassing van de DBI-aftrek. De boeking als financiële vaste
activa wordt als vereiste gesteld voor de toepassing van het DBI-stelsel op dividenden
voortkomend van deze aandelen. 168 Om de aftrek voor risicokapitaal daarentegen te
optimaliseren, is het van belang om aandelen of deelnemingen niet te moeten boeken als
financiële vaste activa. Deze worden immers van het basisrisicokapitaal afgetrokken.
Aangezien er geen definitie voor “financiële vaste activa” voorzien is in het WIB, moet de
term begrepen worden in de betekenis welke eraan toegekend wordt door de
boekhoudwetgeving. 169 De kwalificatie zal gebeuren op basis van de toepasselijke
boekhoudkundige regels. De boekhoudwetgeving definieert dit begrip immers evenmin
uitdrukkelijk, maar beschrijft wel wat in de verschillende subrubrieken van de financiële
vaste activa opgenomen dient te worden.170 Voor deze bespreking wordt er enkel ingegaan
op de deelnemingen en aandelen die onder financiële vaste activa moeten opgenomen
worden, aangezien alleen deze worden geviseerd door artikel 205ter, §1, lid 2, a) van het
166
Artikel 88 KB/W.Venn.; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 60; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 53. 167
Artikel 623 W.Venn.; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 60; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 53. 168
Artikel 202, §2, alinea 1, 2° WIB; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 45. 169
Artikel 2, §1, 9° WIB. 170
Artikel 95, §1, IV. “Financiële vaste activa” KB/W.Venn.; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 46.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
43
WIB.171 Uit de boekhoudkundige omschrijving blijkt dat de volgende drie groepen kunnen
onderscheiden worden in de financiële vaste activa:
1. De deelnemingen in verbonden ondernemingen (rubriek IV.A.1.);
2. De deelnemingen in vennootschappen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat
(rubriek IV.B.1.); en
3. Andere financiële vaste activa: aandelen (rubriek IV.C.1.)
De definitie en constitutieve bestanddelen van een “deelneming” vindt men terug in het
eerste lid van artikel 13 van het W.Venn.: “Worden als deelnemingen beschouwd, de
maatschappelijke rechten in andere vennootschappen die ertoe strekken, door het scheppen
van een duurzame en specifieke band met die andere vennootschappen, de vennootschap in
staat te stellen een invloed uit te oefenen op de oriëntatie van het beleid van deze
vennootschappen.” In het tweede lid van artikel 13 worden hieromtrent enkele vermoedens
iuris tantum geformuleerd.
“Met een onderneming verbonden ondernemingen” wordt als volgt gedefinieerd in artikel
11 van het W.Venn.:
“ a) de vennootschappen waarover zij een controlebevoegdheid uitoefent;
b) de vennootschappen die een controlebevoegdheid over haar uitoefenen;
c) de vennootschappen waarmee zij een consortium vormt;
d) de andere vennootschappen die, bij weten van haar bestuursorgaan, onder de
controle staan van de vennootschappen bedoeld in a), b) en c).”
In essentie gaat het hier bijgevolg om de exclusieve of gezamenlijke controle in rechte en in
feite tussen vennootschappen 172 of in vennootschappen onder centrale leiding
(consortium)173.174
De “vennootschap waarmee een deelnemingsverhouding bestaat” wordt gedefinieerd in
artikel 14 van het W.Venn. “De vennootschappen welke geen verbonden vennootschappen
zijn:
1° waarin de vennootschap rechtstreeks dan wel haar dochters een deelneming
aanhouden;
2° die, bij weten van het bestuursorgaan van de vennootschap, rechtstreeks of
waarvan de dochters een deelneming in het kapitaal van de vennootschap
aanhouden;
3° die, bij weten van de vennootschap, dochters zijn van de vennootschappen bedoeld
in 2°.”
171
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 65. 172
Artikel 5-9 W.Venn. 173
Artikel 10 W.Venn. 174
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 46, nr. 34
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
44
Concreet zal bij de beoordeling van de kwalificatie doorslaggevend zijn of in het kader van
een duurzame en specifieke band, een invloed op het beheer wordt uitgeoefend, zonder dat
er noodzakelijk controle bestaat.175
De verwijzing in artikel 205ter, §1, a) van het WIB naar “deelnemingen en andere aandelen”
binnen de rubriek van de financiële vaste activa, heeft tot gevolg dat de uitsluiting niet enkel
betrekking heeft op deelnemingen, maar ook op aandelen die niet als deelneming
kwalificeren. Onder de subrubriek “VII.C.1. Aandelen” van de andere financiële vaste activa
worden de maatschappelijke rechten die men bezit “in andere ondernemingen die geen
deelneming vormen” geplaatst, indien dit bezit “ertoe strekt door het scheppen van een
duurzame en specifieke band met die ondernemingen de eigen bedrijfsuitoefening te
bevorderen”.176 Dit is een feitenkwestie. Het onderscheid met de twee voorafgaande
categorieën van financieel vaste activa bestaat erin dat de vennootschap geen invloed
uitoefent op de oriëntatie van het beleid van de vennootschap waarin ze maatschappelijke
rechten bezit, maar dat er desalniettemin een duurzame en specifieke band bestaat, zoals
het geval voor alle financiële vaste activa. 177
Indien de aandelen niet kwalificeren als financiële vaste activa worden ze geboekt onder de
subrubriek “VII.B. Overige beleggingen” van de post “VII. Geldbeleggingen”. Aangezien het
risico op het doelbewust tot stand brengen van een cascade minder of niet aanwezig is bij
deelnemingen die niet als financieel vast actief kwalificeren, viseert de uitsluiting niet de
aandelenparticipaties die onder deze rubriek worden geboekt178. Onder deze restcategorie
moeten de aandelen “die met beleggingsdoeleinden zijn verkregen en die niet het kenmerk
van financiële vaste activa hebben”, worden geboekt.179 Deze kwalificatie zal zich opdringen
wanneer er geen duurzame specifieke band en/of medezeggenschap bestaat op de
oriëntatie van de onderneming waarin de aandelen worden aangehouden. Bovendien
bepaalt het KB/W.Venn. het volgende: “de aandelen in verbonden ondernemingen of in
ondernemingen waarmee een deelneming bestaat, mogen niet onder deze post worden
opgenomen, tenzij het om effecten gaat die zijn verkregen of waarop is ingeschreven met het
oog op de wederafstand daarvan, of tenzij ze, krachtens een beslissing van de vennootschap,
bestemd zijn om binnen twaalf maanden te worden gerealiseerd.”180 Bijgevolg kunnen
aandelen in verbonden ondernemingen of in ondernemingen waarmee een
deelnemingsverhouding bestaat en die bestemd zijn om binnen de twaalf maanden te
worden verkocht, geboekt worden onder de geldbeleggingen. Voor de notionele
175
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 46-47, nr. 34. 176
Artikel 95, §1, IV.C.1. KB/W.Venn. 177
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 49-50; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 47, nr. 34. 178
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 983. 179
Artikel 95, §1, VIII.B. KB/W.Venn. 180
Artikel 95, §1, VIII.B. KB/W.Venn.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
45
interestaftrek heeft de overboeking tot gevolg dat de betreffende aandelen niet meer
moeten afgetrokken worden van de berekeningsbasis van de aftrek. Deze overboeking van
financiële vaste activa naar geldbeleggingen geeft evenwel aanleiding tot het verlies van de
DBI-aftrek. Aangezien de derde categorie van aandelen in financiële vaste activa, namelijk de
subrubriek “IV.C.A. Aandelen” van de post “IV. Andere financiële vaste activa”, niet
uitdrukkelijk vermeld wordt in deze boekhoudkundige wetsbepaling, lijkt het gemakkelijk
participaties die tot deze categorie behoren als belegging te kunnen kwalificeren en aldus
niet geviseerd worden door deze correctie op het basisrisicokapitaal.181
Artikel 205ter, §7 van het WIB voert een specifieke regeling in voor kredietinstellingen,
verzekeringsondernemingen en beursvennootschappen en verwijst naar de in artikel 202, §2,
tweede lid van het W.Venn vermelde aandelen die de aard van financiële vaste activa
hebben. Er wordt met andere woorden verwezen naar de reglementaire bepalingen
aangenomen in het kader van het DBI-stelsel182. Aangezien deze ondernemingen, die
onderworpen zijn aan een sectorieel boekhoudrecht, de bepaling “financiële vaste activa”
van het gemeen recht immers niet kennen, werd voor hen in deze afzonderlijke regeling
voorzien voor de bepaling van de deelnemingen en aandelen die als financiële vaste activa
moeten worden beschouwd.183
De dienst voorafgaande beslissingen stelt dat de deelneming van een
financieringsvennootschap in een partnership, gevestigd in een ander land, fiscaal als
transparant behandeld wordt, zodat de aan haar uitgekeerde inkomsten geacht worden
rechtstreek te zijn toegekend aan de financieringsvennootschap. Bijgevolg is de deelneming
geen financiëel vast actief en moet dit bedrag niet uitgesloten worden van de
berekeningsbasis van de aftrek voor risicokapitaal.184
181
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 68-69; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 50-51. 182
Artikel 202, §2 WIB j° artikel 734ter
KB/ WIB. 183
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 70; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 51-53; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 75-77; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 48-49, nr. 35. 184
Voorafgaande beslissing nr. 700.439 van 27 mei 2008; A. COOLS, “Belgische notionele interestaftrek: een stand van zaken”, WFR 2009, afl. 6806, 413; X., “Participatie in buitenlandse parntership”, Fiscoloog 2008, afl. 1127, 14-15..
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
46
D. Aandelen van beleggingsvennootschappen die van DBI kunnen
genieten (art. 205ter, §1, lid 2, b) WIB)
Een beleggingsvennootschap wordt inzake fiscale zaken gedefinieerd als enigerlei
vennootschap die het gemeenschappelijk beleggen van kapitaal tot doel heeft.185 In feite
worden de buitenlandse beleggingsvennootschappen beoogd, alsmede de Belgische
beleggingsvennootschappen die genieten van een afwijkend belastingstelsel, zoals de BEVEK,
BEVAK, VBS en Privak.186
Enkel bij deze categorie van aandelen wordt er een expliciete verwijzing gemaakt naar het
DBI-stelsel op de inkomsten die deze voortbrengen. Indien de inkomsten van deze aandelen
bij de aandeelhouder niet van het DBI-stelsel genieten, moet hun fiscale nettowaarde niet in
mindering worden gebracht van het risicokapitaal. Deze uitdrukkelijke verwijzing is
gebaseerd op het feit dat voor dividenden uitgekeerd door beleggingsvennootschappen de
toepassing van de DBI-aftrek niet afhankelijk wordt gemaakt van het feit of ze al dan niet de
aard van financiële vaste activa hebben. De aandelen in beleggingsvennootschappen zijn
bovendien de enige categorie van aandelen die niet geboekt moeten zijn als financiële vaste
activa om mogelijk toch uitgesloten te worden van de berekeningsbasis voor de aftrek voor
risicokapitaal. 187
Dividenden van beleggingsvennootschappen komen in principe niet in aanmerking voor de
DBI-aftrek. Zij worden overeenkomstig artikel 203, §1, 2° van het WIB uitgesloten uit de
toepassing van de DBI-aftrek indien de betrokken vennootschap in het land van haar fiscale
woonplaats een belastingregeling geniet die afwijkt van het gemeen recht. De Belgische
vennootschappen die een afwijkend stelsel genieten inzake de bepaling van hun belastbare
basis, zoals de BEVEK, BEVAK, Vastgoedbevak, VBS en Privak vallen onder deze categorie. Er
is een uitzondering voorzien in artikel 203, §2, tweede lid van het WIB. Dividenden
uitgekeerd door beleggingsvennootschappen waarvan de statuten voorzien in een jaarlijkse
uitkering van ten minste 90% van de verkregen netto-inkomsten, na aftrek van de lasten en
de kosten, komen in aanmerking voor DBI-aftrek voor zover en in de mate dat die inkomsten
voortkomen, hetzij uit dividenden die zelf beantwoorden aan de DBI-aftrekvoorwaarden,
hetzij uit meerwaarden die zij heeft verwezenlijkt op aandelen die in aanmerking komen
voor de vrijstelling van artikel 192 WIB. Deze uitzondering viseert bijgevolg enkel de
zogenaamde distributiebeleggingsvennootschappen. Bijgevolg is de uitsluiting van
toepassing op deze distributiebeleggingsvennootschappen. De aftrek zal wel proportioneel
185
Artikel 2, §1, 5°, f) WIB. 186
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 71. 187
Artikel 202, §2, lid 4 WIB.; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 71-72; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 56-58.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
47
worden toegestaan, met name in verhouding tot de dividenden/meerwaarden die zelf
beantwoorden aan de voorwaarden.188
3.2. Activa die in het buitenland belastbare inkomsten genereren
A. Activa in buitenlandse vaste inrichtingen (art. 205ter, §2 WIB)
“Wanneer de vennootschap over één of meer inrichtingen in het buitenland beschikt
waarvan de inkomsten vrijgesteld zijn krachtens overeenkomsten tot het vermijden van
dubbele belasting”, wordt krachtens artikel 205ter, §2 van het WIB het basisrisicokapitaal
“verminderd met het positieve verschil tussen enerzijds de nettoboekwaarde van de
activabestanddelen van de buitenlandse inrichtingen *…+”, met uitzondering van de
hierboven behandelde “besmette” aandelen, “*…+ en anderzijds het totaal van de
passivabestanddelen die niet behoren tot het eigen vermogen van de vennootschap en die op
deze inrichtingen aanrekenbaar zijn”.189
Wanneer een vennootschap over een inrichting beschikt in een land waarmee België een
overeenkomst tot het vermijden van dubbele belasting heeft gesloten, zijn de inkomsten die
door deze inrichting zijn gegenereerd in principe in België van belasting vrijgesteld. De
vrijstelling heeft betrekking op het bruto-inkomen dat kan worden toegerekend aan de vaste
inrichting, verminderd met alle toegestane aftrekken die aan de verkrijging van dit inkomen
verbonden zijn. Artikel 205ter, §2 van het WIB past dit beginsel toe, wat de aftrek voor
risicokapitaal betreft, door ervoor te zorgen dat deze aftrek niet toepasselijk is op het eigen
vermogen van een dergelijke inrichting.190
Deze uitsluiting is logisch. De aftrek voor risicokapitaal is immers het, bij het bepalen van de
netto-inkomsten van de vennootschap, in rekening brengen van de financieringskost van het
eigen vermogen dat de activa, die belastbare inkomsten voortbrengen, financiert. Bijgevolg
is het dan ook vanzelfsprekend dat deze kost niet aftrekbaar is in België, indien deze activa
zich bevinden in het buitenland en hun inkomsten aldaar worden belast. Het zou onterecht
zijn om een vermindering van de belastbare basis toe te staan op basis van het in deze
inrichting geïnvesteerde eigen vermogen. De kosten van het geleende kapitaal dat aan
188
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 71-72; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 56-58; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 43, nr. 33. 189
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 50, nr. 36. 190
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 12; C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1222.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
48
dergelijke inrichtingen is toegewezen, is immers in België evenmin aftrekbaar conform de
OESO-regels.191
a.) Inrichting in het buitenland
In de wettekst wordt verwezen naar een inrichting gelegen in een land waarmee België een
dubbelbelastingverdrag heeft afgesloten. Het begrip “inrichting” wordt niet gedefinieerd,
maar verwijst naar het begrip “vaste inrichting” zoals gedefinieerd in de toepasselijke
dubbelbelastingverdragen.192
b.) Inkomen vrijgesteld krachtens overeenkomsten ter
vermijding van dubbele belasting
Het beschikken over een inrichting in een land waarmee België een dubbelbelastingverdrag
heeft afgesloten, is op zich niet voldoende om een correctie op het risicokapitaal door te
voeren voor het aldaar belegde eigen vermogen. Slechts voor zover en in de mate dat de
inkomsten die in deze inrichting worden gerealiseerd, vrijgesteld zijn van belasting in België
krachtens het verdrag, zal er een correctie op het risicokapitaal vereist zijn.193
Inrichtingen die gelegen zijn in landen waarmee België geen dergelijke verdragen heeft
afgesloten of waarvan het afgesloten verdrag nog niet in werking is getreden, worden aldus
niet geviseerd. De activa die een Belgische vennootschap in een niet-verdragsland aanhoudt,
dienen bijgevolg niet in mindering worden gebracht. Gezien het doel van deze bepaling
spreekt dit voor zich, aangezien de inkomsten verworven door deze inrichtingen in België
onderworpen zijn aan de vennootschapsbelasting.194 Het uitsluiten van het eigen vermogen
belegd in een dergelijke inrichting voor de bepaling van het gecorrigeerde risicokapitaal zou
als gevolg hebben dat deze vennootschappen dubbel gestraft zouden worden.195
191
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1222; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 986; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 83. 192
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 59. 193
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 60; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 50-51, nr. 36. 194
Ph. SALENS, “De aftrek voor risicokapitaal”, AFT 2006, afl. 2, 7. 195
A. COOLS, “Belgische notionele interestaftrek: een stand van zaken”, WFR 2009, afl. 6806, 413; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 73; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 59-60; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 50, nr. 36.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
49
c.) Positief verschil van nettoboekwaarde van
activabestanddelen en passivabestanddelen die niet tot het
eigen vermogen behoren en op die inrichting aanrekenbaar
zijn
Eens vaststaat dat de Belgische vennootschap over een vaste inrichting beschikt waarvan de
eventuele inkomsten in België worden vrijgesteld krachtens een met het betrokken land
afgesloten dubbelbelastingverdrag, moet overgegaan worden tot het bepalen van het deel
van het eigen vermogen van de Belgische vennootschap dat toegerekend kan worden aan de
vaste inrichting, want het is dit deel dat moet worden afgetrokken van de berekeningsbasis
voor de aftrek. 196
Om dit aanrekenbaar eigen vermogen te berekenen, dient men te bepalen welke activa en
welke schulden aanrekenbaar zijn op de buitenlandse inrichting. Het eigen vermogen van de
inrichting wordt derhalve geacht overeen te stemmen met het nettoactief van deze
inrichting.197
Het Belgisch boekhoudrecht schrijft immers niet voor dat in de balans van de vennootschap
een onderscheid moet worden gemaakt tussen het eigen vermogen dat aan de buitenlandse
inrichting(en) is toegewezen en het overige eigen vermogen van de vennootschap.198De
memorie van toelichting preciseert dat men moet verwijzen naar het boekhoudkundig
nettoactief van de buitenlandse inrichting dat overeenkomstig het Belgische boekhoudrecht
is bepaald.199 Bijgevolg is hier de Belgische boekhoudreglementering bepalend, en niet het
Belgisch fiscaal nettoactief van de buitenlandse inrichting zoals gehanteerd bij de bepaling
van het eigen vermogen van de vennootschap in het geheel. Bovendien kan er aldus een
discrepantie bestaan tussen dit nettoactief conform Belgische boekhoudregels en het
nettoactief weergegeven in de boekhoudkundige staten opgesteld volgens de
boekhoudkundige regels van het land waar de vaste inrichting is gelegen.200
Het boekhoudkundig nettoactief is gelijk aan de nettoboekwaarde van de activa die aan de
buitenlandse inrichtingen zijn toegewezen, verminderd met de schulden en voorzieningen
die met de inrichting verband houden. Om uit te maken of een actief aan de buitenlandse
inrichting is toegewezen dan wel of een schuld of voorziening erop betrekking heeft, zullen
196
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 60-61; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 81. 197
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 50, nr. 36. 198
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 12-13. 199
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 13. 200
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 61; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 51-52, nr. 37.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
50
mutatis mutandis dezelfde principes worden toegepast als voor de bepaling van de winst die
krachtens het verdrag tot het vermijden van dubbele belasting is vrijgesteld.201
De nettoboekwaarde van de activa van de buitenlandse vaste inrichting wordt aldus van het
risicokapitaal afgetrokken. De nettoboekwaarde van een actief kan worden bepaald als de
som van de aanschaffingswaarde en de geboekte (herwaarderings)meerwaarden,
verminderd met de geboekte afschrijvingen en waardeverminderingen. Hierbij moeten deze
termen begrepen worden in hun boekhoudkundige betekenis.202 Activa zijn toegewezen aan
een vaste inrichting indien ze wezenlijk verbonden zijn met de inrichting en blijkt dat het
goed onderworpen is aan het ondernemingsrisico van de inrichting. Deze bedoeling kan
blijken uit de opname van de goederen in de boekhouding van de inrichting. De inschrijving
in de boekhouding van de inrichting moet wel aan de werkelijkheid beantwoorden.
Daarenboven moet het actief een voldoende bedrijfseconomische band hebben met de
vaste inrichting. Deze band kan er in bestaan dat het actief door de inrichting werd
voortgebracht of met gelden van de inrichting werd aangekocht, of dat het een noodzakelijk
en nuttig verband heeft met de door de inrichting uitgeoefende activiteit. 203 Er zullen zich
mogelijks discussies voordoen wanneer bepaalde activa zowel gebruikt worden door het
hoofdhuis als door de vaste inrichting. In die situaties lijkt het, op basis van de ruime
interpretatie van het begrip activabestanddeel, aangewezen de activa gedeeltelijk uit te
sluiten overeenkomstig het proportioneel gebruik van de vaste inrichting.204
De schulden rechtsreeks aangegaan door de vaste inrichting of door het hoofdhuis voor
rekening van de vaste inrichting zijn schulden die rechtstreeks toewijsbaar zijn aan de vaste
inrichting.205
De wet spreekt expliciet enkel over het positieve verschil dat in mindering komt van het
risicokapitaal. Het lijkt dan ook dat in het geval dat het verschil tussen de nettoboekwaarde
van de activa en passiva gealloceerd en toerekenbaar aan een buitenlandse vaste inrichting
in een land met een verdrag tot een negatief resultaat leidt, het risicokapitaal niet
vermeerderd moeten worden met dit negatief verschil.206
201
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 13; Circ. nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008), 9 oktober 2008, www.monKEY.be, nr. 29. 202
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 74; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 61. 203
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 74; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 52, nr. 38. 204
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 62. 205
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 62. 206
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 66; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 51, nr. 36.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
51
d.) Uitgezonderd reeds uitgesloten “besmette” aandelen
De aandelen die krachtens artikel 205ter, §1, lid 2 van het WIB reeds van de basis voor de
berekening van de aftrek voor risicokapitaal zijn afgetrokken, hoeven geen tweede maal
krachtens paragraaf 2 te worden afgetrokken wanneer zij aan een buitenlandse inrichting
zijn toegewezen. Ze maken geen deel uit van de activabestanddelen die worden uitgesloten
onder de vaste inrichting.207
B. Buitenlands onroerend goed (art.205ter, §3 WIB)
Artikel 205ter, §3 van het WIB bepaalt dat “wanneer in het buitenland gelegen onroerende
goederen of rechten met betrekking tot dergelijke onroerende goederen tot de bestanddelen
van de activa van de vennootschap behoren en niet behoren tot een buitenlandse inrichting,
en wanneer de inkomsten uit deze activa vrijgesteld zijn krachtens overeenkomsten tot het
vermijden van dubbele belasting”, het basisrisicokapitaal “verminderd wordt met het
positieve verschil tussen de nettoboekwaarde van deze activabestanddelen en het totaal van
de passivabestanddelen die niet behoren tot het eigen vermogen van de vennootschap en die
op deze onroerende goederen of rechten aanrekenbaar zijn”.
De bedoeling van deze correctie is dezelfde als die voor de uitsluiting van de vaste inrichting
in paragraaf 2 van artikel 205ter van het WIB. Het doel is namelijk te vermijden dat eigen
vermogen van een Belgische vennootschap dat aangewend wordt om te investeren in
buitenlandse onroerende goederen, waarvan de inkomsten in België vrijgesteld zijn van
belasting krachtens een dubbelbelastingverdrag, in aanmerking komt voor de aftrek voor
risicokapitaal. Het louter investeren in buitenlandse onroerende goederen leidt immers niet
altijd tot het bestaan van een vaste inrichting, waardoor deze investeringen niet onder de
uitsluiting van paragraaf 2 ressorteren.208
a.) In het buitenland gelegen onroerende goederen of rechten
met betrekking tot dergelijke onroerende goederen
Zowel buitenlandse onroerende goederen als zakelijke rechten op buitenlandse onroerende
goederen of persoonlijke rechten die onrechtstreeks betrekking hebben op die buitenlandse
207
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 13; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 66; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 50, nr. 36. 208
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1222-1223; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 68; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 84.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
52
onroerende goederen worden geviseerd. 209 Wat moet verstaan worden onder deze
begrippen zal in principe aansluiten bij de definities die van toepassing zijn onder het
dubbelbelastingverdrag tussen België en het land waarin de onroerende goederen gelegen
zijn.210 Deze uitsluiting geldt zowel voor de onroerende goederen in eigendom als voor de
zakelijke en persoonlijke rechten op deze goederen voor zover deze rechten op het actief
van de vennootschap voorkomen.211
b.) Niet behorend tot een buitenlandse inrichting
Indien de onroerende goederen of rechten in verband met onroerende goederen een
actiefbestanddeel vormen van een vaste inrichting in het buitenland, zal de uitsluiting van
het nettoactief toerekenbaar aan die onroerende goederen reeds plaatsvinden onder artikel
205ter, §2 van het WIB als de toepassingsvoorwaarden daartoe voldaan zijn.212
c.) Waarvan de inkomsten vrijgesteld zijn krachtens een
dubbelbelastingverdrag
Enkel de onroerende goederen of rechten op onroerende goederen die krachtens een
dubbelbelastingverdrag vrijgesteld zijn van belasting in België worden geviseerd.213
d.) Positief verschil van nettoboekwaarde van
activabestanddelen en passivabestanddelen, die niet tot het
eigen vermogen behoren en aan deze activa aanrekenbaar
zijn
Net zoals bij de vaste inrichtingen bedoeld in artikel 205ter, §2 van het WIB moet het eigen
vermogen van de vennootschap dat aanrekenbaar is aan buitenlandse onroerende goederen
of rechten waarvan de inkomsten bij dubbelbelastingverdrag zijn vrijgesteld in België,
berekend worden en uit de berekeningsbasis van de notionele interestaftrek worden
209
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 13. 210
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 68-69. 211
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 986. 212
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 986: P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 69; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 84. 213
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 69.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
53
gesloten. Om dit aanrekenbaar eigen vermogen te berekenen, dient bepaald te worden
welke activa en welke schulden aanrekenbaar zijn aan de buitenlandse onroerende
goederen of rechten. Het eigen vermogen van de buitenlandse onroerende goederen of
rechten wordt derhalve geacht overeen te stemmen met het nettoactief van deze
buitenlandse onroerende goederen of rechten.214 Ook dit nettoactief wordt op dezelfde
manier bepaald, zoals bij artikel 205ter, §2 van het WIB, namelijk het positieve verschil van
de nettoboekwaarde van de activabestanddelen, verminderd met de schulden die specifiek
zijn aangegaan met betrekking tot deze onroerende goederen of rechten daarop en met de
eventuele voorzieningen die met betrekking tot deze onroerend goederen werden
aangelegd.215
Opnieuw zal alleen het positief verschil in aanmerking worden genomen en kan een negatief
verschil tussen de activa en de passiva niet aan het risicokapitaal worden toegevoegd.216
C. Inbreukprocedure Europese Commissie
De Europese Commissie heeft op 19 februari 2009 een inbreukprocedure opgestart tegen
België inzake het stelsel van de aftrek voor risicokapitaal. Deze inbreukprocedure viseert
echter geenszins de volledige regelgeving. Er wordt immers in vraag gesteld of het feit dat
het eigen vermogen dat correspondeert met de nettowaarde van buitenlandse vaste
inrichtingen of onroerend goed niet kan genieten van de notionele interestaftrek, wel
verenigbaar is met respectievelijk de vrijheid van vestiging en het vrij verkeer van kapitaal
zoals gewaarborgd door het EG-Verdrag en de EER-Overeenkomst.217 Deze procedure kan
enkel een opheffing van deze territoriale beperking van de aftrek voor risicokapitaal wegens
strijdigheid met het Europees recht tot gevolg hebben. De betwisting kan hoogstens leiden
tot de verplichting van België om het toepassingsgebied van de notionele interestaftrek uit
te breiden, namelijk tot buitenlandse inrichtingen en vastgoed in de Europese Economische
214
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 76; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 50, nr. 36. 215
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 13; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 96; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005,70; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 84. 216
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1223; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 76; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 70. 217
A. COOLS, “Belgische notionele interestaftrek: een stand van zaken”, WFR 2009, afl. 6806, 416 en 418; H. VANHULLE en N. VAN ROBBROECK, “Europa ondervraagt België over territoriale werking NIA”, Fisc.Act. 2009, afl. 8, 1; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl.,VII.6-5, nr. 4123.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
54
Ruimte. In geen geval kan de procedure leiden tot een inperking van het huidige
toepassingsgebied.218
De Belgische regering heeft op 15 april 2009 haar standpunt verduidelijkt aan de Europese
Commissie. Aangezien de aftrek voor risicokapitaal van toepassing is met betrekking tot
investeringen in vaste inrichtingen en onroerende goederen in het buitenland waarvan de
inkomsten in België niet zijn vrijgesteld bij verdrag en met betrekking tot de Belgische
inrichtingen van buitenlandse vennootschappen, meent de regering dat het niet opportuun
is om de notionele interestaftrek uit te breiden. De beperkingen zijn veeleer te wijten aan
een gebrek aan harmonisatie van de fiscale regels op Europees vlak. Een staat is immers
conform de door de OESO ontwikkelde principes van het internationale fiscale recht niet
gehouden zijn fiscaal stelsel aan te passen aan het stelsel toepasselijk in een andere staat.219
3.3. Onbeschikbare reserve geboekt door erkende diamanthandelaars
Krachtens artikel 3, eerste lid van de Wet van 26 november 2006220 zijn de erkende
diamanthandelaars die onderworpen zijn aan de vennootschapsbelasting en aan de
belasting van niet-inwoners/vennootschappen ertoe gehouden bij de eerstvolgende
afsluiting van de rekeningen het bedrag waarmee de voorraadwaarde van hun ruwe en
geslepen diamanten toeneemt door de actualisering ervan, op te nemen in een afzonderlijke
onbeschikbare reserverekening op het passief van de balans.221 Deze onbeschikbare reserve
wordt “voor wat betreft de aanslagjaren 2007 tot en met 2017 in mindering gebracht van
het bedrag aan eigen vermogen dat ten grondslag ligt aan de berekening van de aftrek voor
risicokapitaal”.222
In de mate geen onbeschikbare reserve wordt gevormd of in de mate aan deze voorwaarde
van onbeschikbaarheid met betrekking tot enig later belastbaar tijdperk niet langer wordt
voldaan, is een aanvullende heffing in het kader van de vennootschapsbelasting of de
belasting der niet-inwoners/vennootschappen verschuldigd overeenkomstig artikel 3,
tweede lid van de Wet van 26 november 2006. Voor zover, en vanaf het aanslagjaar met
218
H. VANHULLE en N. VAN ROBBROECK, “Europa ondervraagt België over territoriale werking NIA”, Fisc.Act. 2009, afl. 8, 1 en 3. 219
Vraag om uitleg van mevrouw Anke Vandermeersch aan de vice-eersteminister en minister van Financiën en Institutionele Hervormingen over “de notionele interestaftrek”, Hand. Senaat, 28 januari 2010, nr. 4-110. Zie: X., “Notionele interestaftrek niet uitgebreid”, Fisc.Act. 2009, afl. 17, 7. 220
Wet van 26 november 2006 houdende een begeleidingsmaatregel voor de voorraadactualisering door de erkende diamanthandelaars, BS 5 december 2006. 221
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1223. 222
Artikel 4 van de Wet van 26 november 2006 houdende een begeleidingsmaatregel voor de voorraadactualisering door de erkende diamanthandelaars, BS 5 december 2006; C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1223; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-11, nr. 4129.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
55
betrekking waartoe, deze reserve onderworpen wordt aan deze aanvullende heffing, moet
de reserve niet meer in mindering worden gebracht van het basisrisicokapitaal.223
3.4. Specifieke antimisbruikbepalingen (artikel 205ter, §4 WIB)
Artikel 205ter, §4 van het WIB sluit de boekwaarde van drie categorieën activa uit de
berekeningsbasis voor de aftrek voor risicokapitaal.
In de memorie van toelichting wordt de bedoeling van deze antimisbruikbepalingen
geformuleerd. De wetgever wil namelijk hierbij manoeuvres voorkomen die erin bestaan
activa kunstmatig in een vennootschap onder te brengen om de basis voor de berekening
van de aftrek voor risicokapitaal op te trekken. Bovendien wordt gepreciseerd dat dit soort
manoeuvres in de praktijk redelijkerwijs alleen voor materiële activa worden bedacht, zodat
de bepaling alleen op die activa van toepassing is, met uitsluiting van de immateriële vaste
activa en de financiële activa (volgens het traditionele boekhoudrechtelijke onderscheid
tussen deze drie categorieën activa).224 In de rechtsleer wordt er evenwel op gewezen dat
deze beperking, althans voor de voormelde tweede categorie “besmette” activa, geen
uitdrukkelijke steun vindt in de wettekst.225 De wettekst zelf verwijst enkel met betrekking
tot de eerste categorie activa naar “materiële vaste activa”.226
De eerste categorie van misbruiken waarop wordt geanticipeerd, heeft betrekking op het
onderbrengen van materiële vaste activa waarvan de eventuele erop betrekking hebbende
kosten op onredelijke wijze de beroepsbehoeften overtreffen.227 De wetgever heeft immers
de ontwikkeling van operationele activiteiten, en dus de eruit vloeiende banen, willen
stimuleren en niet het verwerven van luxegoederen door de vennootschap.228
Een tweede antimisbruikmaatregel viseert de situatie waarin het eigen vermogen van de
vennootschap wordt verhoogd door het onderbrengen in de vennootschap van activa die
noch van dichtbij, noch van veraf zijn toegewezen aan het bedrijf dat door de vennootschap
223
Artikel 4 van de Wet van 26 november 2006 houdende een begeleidingsmaatregel voor de voorraadactualisering door de erkende diamanthandelaars, BS 5 december 2006; C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1223; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-11, nr. 4129 . 224
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 13. 225
A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal. Eerste bedenkingen”, AFT 2005, afl. 12, 28; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 58, nr. 42. 226
H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, 68 ; A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal. Eerste bedenkingen”, AFT 2005, afl. 12, 28. 227
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 13; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 71. 228
J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 86.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
56
effectief wordt uitgebaat en die geen periodieke inkomsten opleveren. Het gaat doorgaans
om activa die hun plaats eerder in een privévermogen hebben. Door de inbreng in de
vennootschap van bestanddelen van het privévermogen zou het eigen vermogen van de
vennootschap, dat als basis voor de afrek voor risicokapitaal dient, worden opgetrokken,
zonder dat deze activa enige belastbare basis met zich zouden meebrengen. Op deze manier
zou het mogelijk worden de belastbare winst die is gegenereerd door het bedrijf dat door de
vennootschap wordt uitgebaat, weg te werken of te verminderen. 229
De derde antimisbruikbepaling viseert voornamelijk de zogenaamde villavennootschappen.
Dit zijn vennootschappen die als voornaamste actief een voor privébewoning bestemd
onroerend goed of een onroerend recht daarop aanhouden en die eventueel zelfs met dit als
primordiaal doel zijn opgericht. Alle kosten verbonden aan de woning zijn kosten die door de
vennootschap worden gedragen, en bovendien de belastbare inkomsten van de
vennootschap verminderen, terwijl het voordeel van alle aard230 voor de gebruiker ervan op
een fiscaal voordelige manier wordt begroot. Indien de aftrek van risicokapitaal van
toepassing zou zijn op deze activa wordt het inbrengen van een privéwoning in een
vennootschap voor natuurlijke personen nog interessanter. Naast deze specifiek geviseerde
villavennootschappen, kunnen uiteraard eveneens puur operationele vennootschappen, die
naast hun hoofdactiviteit tevens een woning bestemd voor privébewoning in eigendom
hebben, door deze maatregel getroffen worden.231
Als antimisbruikmaatregel dienen deze wetsbepalingen restrictief geïnterpreteerd te worden.
Gezien de interpretatie aldus moet gebeuren in functie van de doelstelling van de wettelijke
bepaling, kan men zich de vraag stellen of deze specifieke antimisbruikbepalingen van
toepassing kunnen zijn, wanneer de belastingplichtige op duidelijke wijze zou kunnen
aantonen dat hij de “besmette” activa heeft gefinancierd met vreemd vermogen. In deze
hypothese heeft hij immers de basis voor de berekening van de aftrek voor risicokapitaal
niet op een kunstmatige wijze opgetrokken.232
Bovendien wordt er geen onderscheid gemaakt naargelang de wijze van financiering van
deze activa. 233 Bijgevolg wordt de discriminatie tussen de financiering met vreemde
middelen met eigen vermogen, zoals beoogd door de wetgever bij de invoering van de
notionele interestaftrek, door deze correcties wat betreft de geviseerde activa, niet
opgeheven. De financieringslast van deze activa wordt immers gedeeltelijk, in geval van de
229
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 14; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 988; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 75. 230
Artikel 18, §3, lid 2 KB/WIB. 231
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 988; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 79-80. 232
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 57, nr. 42. 233
W. VAN KERCKHOVE, “De ‘notionele interestaftrek’ bekeken vanuit praktische invalshoek”, AFT 2006, afl. 2, 34.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
57
eerste categorie, of geheel, met betrekking tot de tweede en derde categorie, een
aftrekbare beroepskost onder de toepasselijke voorwaarden.234
Het leveren van het bewijs dat een actief krachtens de bepaling van de berekeningsbasis
moet worden uitgesloten, valt telkens ten laste van de administratie.235
Opmerkelijk is dat de Wet, anders dan het geval is met “besmette” aandelen, niet voorziet in
een correctie om dubbele uitsluiting te vermijden wat betreft “besmette” activa, welke
begrepen zijn in het nettoactief van een buitenlandse inrichting of het nettoactief van een
buitenlands onroerend goed. Zij het dat de activa, wat betreft buitenlandse inrichtingen en
buitenlandse onroerende goederen, slechts worden uitgesloten onder aftrek van de
aanrekenbare passiva.236
A. Nettoboekwaarde
In de Wet werden oorspronkelijk de begrippen “nettoboekwaarde”237 en “boekwaarde”238
gehanteerd. Deze begrippen zijn in principe identiek.239
Het gaat voor elk van de drie correcties om een nettoboekwaarde en niet om de fiscale
nettowaarde van het betrokken actief.240 Dit werd door een wetswijziging uitdrukkelijk in
het WIB aangepast.241
De nettoboekwaarde van een actief kan worden bepaald als de som van de
aanschaffingswaarde en de geboekte (herwaarderings)meerwaarden, verminderd met de
geboekte afschrijvingen en waardeverminderingen.242
Het gebruik van het begrip nettoboekwaarde in plaats van fiscale waarde maakt misbruiken
in het kader van deze uitsluitingen mogelijk. Er bestaat een wezenlijk risico dat de
234
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 74; Ph. SALENS, “De aftrek voor risicokapitaal”, AFT 2006, afl. 2, 8. 235
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 15. 236
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 58, nr. 43. 237
Artikel 205ter, §4, 1° WIB. 238
Artikelen 205ter, §4, 2° en 3° WIB. 239
Verslag bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/004, 46; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 56, nr. 41; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-9, nr. 4127. 240
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 71; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 85. 241
Artikel 59 Wet van 22 december 2009 houdende fiscale en diverse bepalingen, BS 31 december 2009 (ed. 2). 242
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 71.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
58
belastingplichtige de boekwaarde van de geviseerde activa zo laag mogelijk zal voorstellen.
Bijvoorbeeld door overdreven afschrijvingen of waardeverminderingen door te voeren die
fiscaal als belaste reserve worden aangemerkt. 243
Voor de eerste categorie zullen manipulaties door overdreven afschrijvingen te boeken
evenwel zonder gevolg zijn. Alle kosten die verbonden zijn met materiële vaste activa, dus
ook afschrijvingen, maken immers geen aftrekbare kosten uit, maar moeten als verworpen
uitgaven verwerkt worden. Enkel wanneer een vennootschap een belastingvrije
herwaarderingsmeerwaarde heeft geboekt zal die herwaarderingsmeerwaarde de
nettoboekwaarde doen stijgen. De nettoboekwaarde houdt immers, in tegenstelling tot de
fiscale nettowaarde, wel rekening met niet gerealiseerde geboekte doch vrijgestelde
meerwaarden. Maar ook deze manipulatie zal geen zin hebben, aangezien vrijgestelde
herwaarderingsmeerwaarden in ieder geval worden uitgesloten van de berekeningsbasis
voor de aftrek voor risicokapitaal door artikel 205ter, §5 van het WIB. Voor de twee andere
categorieën kan aan de hand van het doorvoeren van boekhoudkundig aanvaarde
afschrijvingen of waardeverminderingen op het betrokken actief die fiscaal als belaste
reserves worden aanzien (onderschatting van activa of afschrijvingsexcedenten) 244 de
boekwaarde van het betrokken actief gemanipuleerd worden.245
B. Aan het eind van het voorafgaande belastbaar tijdperk
Het tijdstip om de nettoboekwaarde te bepalen voor de berekening van de uitsluiting van
het risicokapitaal is uiteraard, in navolging van artikel 205ter, §1 van het WIB, eveneens het
einde van het voorgaande belastbaar tijdperk.246
C. “Onredelijke” activa (art. 205ter, §4, 1° WIB)
Deze eerste antimisbruikbepaling sluit de “nettoboekwaarde van de materiële vaste activa of
gedeelten ervan” uit van het basisrisicokapitaal, “voor zover de erop betrekking hebbende
kosten op onredelijke wijze de beroepsbehoeften overtreffen”.247
243
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 78; W. VAN KERCKHOVE, “De ‘notionele interestaftrek’ bekeken vanuit praktische invalshoek”, AFT 2006, afl. 2, 34. 244
Artikel 24 WIB. 245
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 71-72 en 78 en 80. 246
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 72. 247
Artikel 205ter, §4, 1° WIB.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
59
a.) Materiële vaste activa of gedeelten ervan
De Wet stipuleert uitdrukkelijk dat de uitsluiting enkel geldt voor materiële vaste activa.
Voor de vaststelling welke activa als materiële vaste activa moet worden beschouwd, is de
boekhoudkundige omschrijving248 van deze categorie van activa bepalend.249
Investeringen in andere vaste activa dan materiële vaste activa, zoals geldbeleggingen en
liquide middelen, worden bijgevolg niet aan een redelijkheidtoets onderworpen.
Patrimoniumvennootschappen met een aanzienlijk roerend vermogen worden aldus niet
getroffen door deze antimisbruikbepaling.250
b.) Voor zover de erop betrekking hebbende kosten op
onredelijke wijze de beroepsbehoeften overtreffen
Met deze term wordt gedoeld op artikel 53, 10° van het WIB dat stelt dat alle kosten, in
zover deze op onredelijke wijze de beroepsbehoeften overtreffen, niet aangemerkt worden
als beroepskosten. Met deze kosten worden bedoeld de kosten die, hoewel ze wegens hun
aard verband houden met het uitoefenen van de beroepswerkzaamheid, doorgaans een
overdadig, “luxe”-gedeelte bevatten, dat eerder ingegeven is door de wens of de zorg een
zekere status te voeren, een bepaalde levenswijze te leiden of maatschappelijke of
mondaine relaties in hogere kringen te onderhouden. 251 De interesten van leningen
aangegaan om dergelijke activa te verwerven worden aldus verworpen op basis van artikel
53, 10° van het WIB. In de gevallen waar de kosten van een schuldfinanciering niet
aftrekbaar zijn, is het bijgevolg logisch dat ook geen notionele interestaftrek wordt
verleend.252
Aangezien artikel 53, 10° van het WIB een uitzondering vormt op artikel 49 van het WIB,
moet deze bepaling beperkend worden geïnterpreteerd. Gelet op deze strikte omschrijving
248
Artikel 2, 9° WIB j° artikelen 92 en 95 KB/WIB. 249
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 73; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 59, nr. 44. 250
H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006,68 ; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 988. 251
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 72; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 87; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 58, nr. 44. 252
L. JANSSENS, “De ‘aftrek voor risicokapitaal’ doorgelicht”, Fisc.Act. 2005, afl. 18, 15; H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, 68.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
60
en de verboden opportuniteitsbeoordeling zal deze uitsluiting van het boekhoudkundig
eigen vermogen vermoedelijk een beperkt toepassingsgebied hebben.253
Doordat de wettekst de bewoording “voor zover” hanteert en niet “in de mate van” stelt
zich de vraag of deze activa slechts proportioneel dienen in mindering gebracht te worden
van het risicokapitaal, dan wel voor hun volledige nettoboekwaarde. Gelet op het feit de
bepaling ook geldt voor gedeelten van de betreffende activa en gezien de doelstelling van de
antimisbruikbepaling, lijkt het dat de vermindering enkel pro rata dient toegepast te worden
in functie van het percentage verworven beroepsgebruik. Aldus moet alleen het gedeelte
van het actief dat betrekking heeft op het onredelijke gedeelte worden uitgesloten.254 Het
bedrag dat van het in aanmerking komend vermogen moet worden afgetrokken stemt met
andere woorden overeen met het deel dat de nettoboekwaarde overtreft die
deze activa zouden hebben als deze zouden worden beperkt tot een redelijk aanvaardbaar
bedrag, en dit rekening houdend met inzonderheid de aard van de activiteit van de
vennootschap, de kenmerken ervan, de omstandigheden waarin deze activiteit wordt
uitgeoefend en de inkomsten die deze aan de belastingplichtige verschaft.255
D. Beleggingsactiva (art. 205ter, §4, 2° WIB)
De tweede antimisbruikmaatregel sluit “de nettoboekwaarde van de bestanddelen die als
belegging worden gehouden en die door de aard ervan niet bestemd zijn om een belastbaar
inkomen voort te brengen” uit de berekeningsbasis van de aftrek voor risicokapitaal.256
Om onder deze bepaling te ressorteren, moet een actief bijgevolg aan twee cumulatieve
voorwaarden voldoen. De eerste voorwaarde is abstract en gaat over de aard van het actief.
De tweede voorwaarde is concreet en behandelt de specifieke omstandigheden waaronder
het actief door de vennootschap wordt aangehouden. Deze voorwaarde betreft m.a.w. de
253
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 987; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 72-73; Ph. SALENS, “De aftrek voor risicokapitaal”, AFT 2006, afl. 2, 8-9; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 58-59, nr. 44. 254
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 77; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 87; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 59, nr. 44; In andere zin: W. VAN KERCKHOVE, “De ‘notionele interestaftrek’ bekeken vanuit praktische invalshoek”, AFT 2006, afl. 2, 34-35. 255
Circ. nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008), 9 oktober 2008, www.monKEY.be, nr. 35. 256
Artikel 205ter, §4, 2° WIB
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
61
concrete bestemming van het actief.257 Het cumulatieve karakter blijkt uit de voorbeelden
die worden aangehaald in de memorie van toelichting.258
a.) Bestanddelen
Deze term wordt niet verduidelijkt in de memorie van toelichting, die enkel stelt dat de
antimisbruikbepalingen redelijkerwijs alleen voor materiële activa, met uitsluiting van
immateriële of financiële vaste activa, van toepassing zijn.259 Volgens GOUBERT e.a. komen
ook ander activa in aanmerking, aangezien er niet voorzien is in een expliciete uitsluiting.260
b.) Concrete voorwaarde: als belegging worden gehouden
De term belegging mag hier niet in de boekhoudkundige zin van het woord worden
geïnterpreteerd aangezien het allerhande materiële activa kan betreffen.261
Deze voorwaarde houdt in dat het betrokken materieel actief, in de specifieke
omstandigheden van het geval, als belegging wordt aangehouden. Over dit begrip moet
feitelijk en op autonome wijze worden geoordeeld. Het gaat om activa die men passief bezit,
zonder dat zij rechtstreeks of onrechtstreeks dienen voor het uitoefenen van een
economische activiteit die door de vennootschap effectief wordt verricht zoals een handels-,
industriële of landbouwactiviteit of de uitoefening van een vrij beroep. Voor de toepassing
van deze bepaling is een bestanddeel van het actief een belegging, wanneer het, mocht de
vennootschap een natuurlijke persoon zijn, van zijn privévermogen deel zou uitmaken
veeleer dan dat het voor de uitoefening van zijn beroepsactiviteit bestemd zou zijn. De
bepaling in kwestie geldt dus bijvoorbeeld niet voor de gronden van vennootschappen die
een landbouwactiviteit uitoefenen of voor juwelen en kunstwerken die tot de voorraad
behoren van vennootschappen die daar als activiteit daadwerkelijk handel in drijven.262
Gebouwen moeten aldus niet worden uitgesloten. Daarentegen moeten gronden die niet
257
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 14; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 75; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-6 en 7, nr. 4126. 258
A. COOLS, “Belgische notionele interestaftrek: een stand van zaken”, WFR 2009, afl. 6806, 414; Ph. SALENS, “De aftrek voor risicokapitaal”, AFT 2006, afl. 2, 10. 259
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 13. 260
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 78. 261
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 988. 262
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 14; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 79; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 76-77; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 90-91; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 61, nr. 45.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
62
rechtsreek of onrechtstreeks dienen voor de uitoefening van de economische activiteit, wel
worden uitgesloten.263 Dit “doen alsof een vennootschap geen vennootschap was, maar een
natuurlijke persoon” is moeilijk verenigbaar met het afgescheiden vermogen als wezenlijk
kenmerk van een rechtspersoon. Bovendien wordt er algemeen aangenomen dat een
vennootschap niets anders bezit dan datgene wat verband houdt met haar
beroepsactiviteiten en dat al haar kosten een beroepskarakter hebben, hoewel dit niet
betekent dat alle kosten automatisch aftrekbare kosten zijn. Fiscaal-technisch dient de
aftrekbaarheid van kosten die door een vennootschap worden gedragen immers enkel en
alleen te worden bepaald, rekening houdende met de bepalingen van het WIB betreffende
de aftrekbare beroepskosten. In kader hiervan kan de vraag gesteld worden in welke mate
een vennootschap activa kan bezitten die niet “rechtstreeks of onrechtstreeks dienen voor
het uitoefenen van een economische activiteit die door de vennootschap effectief wordt
verricht”.264
Deze concrete voorwaarde moet in de praktijk geval per geval worden onderzocht. Onder
meer rekening houdend met de werkelijk door de vennootschap uitgeoefende activiteit. De
activiteit van de groep waarvan de vennootschap deel uit maakt is daarentegen zonder
belang.265
c.) Abstracte voorwaarde: door hun aard niet bestemd om
belastbaar periodiek inkomen voort te brengen
Het moet om een actief gaan dat door zijn aard normaliter niet bestemd is om een periodiek
belastbaar inkomen voort te brengen. Hiermee worden onder meer juwelen, edele metalen
en kunstwerken beoogd. Volgens de memorie van toelichting worden gebouwde
onroerende goederen niet bedoeld. Hieruit zou men kunnen afleiden dat onbebouwde
onroerende goederen in principe wel worden bedoeld. Deze voorwaarde heeft alleen
betrekking op de aard van het beschouwde actief en staat los van de concrete voorwaarden
waaronder het door de vennootschap wordt aangewend. Het begrip periodiek inkomen sluit
niet alleen de meerwaarden uit maar ook de uitzonderlijke en secundaire inkomsten, zoals
die welke de occasionele verhuring van een kunstwerk zou kunnen opleveren.266
263
H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, 69. 264
Ph. SALENS, “De aftrek voor risicokapitaal”, AFT 2006, afl. 2, 10 en 11; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 92-93. 265
Circ. nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008), 9 oktober 2008, www.monKEY.be, nr. 39. 266
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 14 J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 78-79; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 76; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 90.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
63
Het standpunt van de dienst voorafgaande beslissingen is, dat wanneer het gaat om activa
waarmee de vennootschap de verwezenlijking van haar maatschappelijk doel nastreeft, deze
niet als “belegging” kwalificeren en de boekwaarde ervan aldus niet in mindering moet
worden gebracht van het basisrisicokapitaal. Bijgevolg dient de beleggingsportefeuille van
een beleggingsvennootschap niet in mindering worden gebracht van de berekeningsbasis.
Wanneer een vennootschap wordt opgericht om een beleggingsportefeuille aan te leggen en
te beheren, is het beheer van de beleggingsportefeuille de essentie zelf van haar activiteit.
267
Vastrentende effecten genereren een periodiek inkomen 268 en kwalificeren niet als
deelnemingen of aandelen. Derhalve wordt een beleggingsportefeuille bestaande uit
vastrentende effecten tevens niet uitgesloten op grond van artikel 205ter, § 4, 2° van het
WIB.269
Daarentegen worden aandelen van kapitalisatiebeveks die een verzekeringsmaatschappij
aanhoudt ter belegging van haar eigen vermogen, inzonderheid om te voldoen aan de
wettelijk voorgeschreven solvabiliteitsmarge, wel beschouwd als een “belegging” en dienen
dus in mindering gebracht te worden. Deze aandelen zijn ook niet bestemd om periodiek
belastbaar inkomen voor te brengen, aangezien het gaat om aandelen van
beleggingsvennootschappen waarvan de statuten in geen enkele uitkering van een gewoon
dividend voorzien. Bijgevolg is ook aan de “abstracte” voorwaarde voldaan. Bovendien lijkt
dit standpunt ten aanzien van verzekeringsondernemingen slechts een specifieke toepassing
te zijn van een algemene visie van de dienst voorafgaande beslissingen met betrekking tot
passieve beleggingen van het eigen vermogen van om het even welke vennootschap. 270 Ook
de posities in kapitalisatiebeveks die de vennootschap aanhoudt om vertegenwoordigd te
zijn op de algemene vergadering van ICB’s dienen van de berekeningsbasis uitgesloten te
worden.271 Verschillende auteurs oordelen evenwel in de andere zin. Er wordt verdedigd dat
het aanhouden van kapitaliserende beveks, waarvan het rendement bij verkoop belastbaar
is, niet kan leiden tot een vermindering van de berekeningsbasis voor de aftrek voor
risicokapitaal omdat dergelijke beleggingen uit hun aard, met een periodiciteit die hun eigen
is, een belastbaar rendement genereren.272 HUGHE stelt dat beleggingen in aandelen, die niet
267
Voorafgaande beslissing nr. 700.063 van 8 mei 2007; Voorafgaande beslissing nr. 700.515 van 18 december 2007; Voorafgaande beslissing 600.023 van 27 april 2006; JVD, “Beleggingsportefeuille van beleggingsvennootschap is geen ‘belegging’”, Fiscoloog 2007, afl. 1085, 1-2; C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1224 ; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-7, nr. 4126. 268
Artikel 362bis WIB. 269
Voorafgaande beslissing nr. 600.023 van 27 april 2006; C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1224. 270
Voorafgaande beslissing nr. 700.355 van 20 oktober 2007; W. PUTZEYS, “Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken. Update 2008”, AFT 2008, afl. 28-29; J. VAN DYCK, “Geen notionele interest op passieve belegging eigen vermogen?”, Fiscoloog 2008, afl. 1108, 1-4. 271
Voorafgaande beslissing nr. 800.098 van 15 april 2008; X., “Aftrek voor risicokapitaal. Bestanddelen aangehouden als belegging. Kapitalsatiebevek”, Fiscoloog 2009, afl. 1171, 14-15. 272
A. COOLS, “Belgische notionele interestaftrek: een stand van zaken”, WFR 2009, afl. 6806, 414; A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal. Eerste bedenkingen”, AFT 2005, afl. 12, 29; Ph. SALENS, “De aftrek voor risicokapitaal”, AFT 2006, afl. 2, 4-28.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
64
onder financiële vaste activa geboekt staan en die niet bestemd zijn om periodieke
inkomsten voor te brengen, zoals aandelen in kapitalisatiebeveks, in principe niet kunnen
geviseerd worden door deze antimisbruikbepaling. Hij steunt daar op de uitdrukkelijke
verwijzing in de memorie van toelichting naar materiële activa met uitsluiting van de
immateriële en financiële activa. 273
Wanneer deze aandelen echter staan tegenover de technische voorzieningen met
betrekking tot afgesloten verzekeringscontracten, TAK-23 producten, worden ze niet als een
“belegging” gekwalificeerd, op voorwaarde dat het bewijs wordt geleverd dat zij tegenover
de wettelijk verplichte technische voorzieningen staat.274
Korte termijnleningen en andere schuldinstrumenten mogen ook in de berekeningsbasis
worden opgenomen, omdat beide instrumenten bestemd zijn om een belastbaar periodiek
inkomen voort te brengen.275
TAK-26 producten leveren een periodiek inkomen op, aangezien de vennootschappen die
zulke contracten sluiten boekhoudkundig en fiscaal verplicht zijn de verlopen interesten
periodiek als belastbare opbrengsten in hun boekhouding op te nemen, ook al laat de
effectieve uitbetaling nog op zich wachten276. Bijgevolg worden deze verzekeringsproducten
niet uitgesloten van de berekeningsbasis van de aftrek voor risicokapitaal.277
E. Onroerende goederen gebruikt door bedrijfsleiders (art. 205ter,
§4, 3° WIB)
De laatste antimisbruikbepaling houdt de uitsluiting in van “de nettoboekwaarde van
onroerende goederen of andere zakelijke rechten met betrekking tot dergelijke onroerende
goederen waarvan natuurlijke personen die in de vennootschap een opdracht of functies als
bedoeld in artikel 32, eerste lid, 1° uitoefenen, hun echtgenoot of hun kinderen wanneer die
personen of hun echtgenoot het wettelijk genot van de inkomsten van die kinderen hebben,
het gebruik hebben”.278
De memorie van toelichting benadrukt dat dezelfde maatregel mutadis mutandis geldt voor
onroerende goederen of andere zakelijke rechten van belastingplichtigen die aan de
273
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 988 274
Voorafgaande beslissing nr. 700.355 van 20 oktober 2007; W. PUTZEYS, “Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken. Update 2008”, AFT 2008, afl. 6-7, 28-29; J. VAN DYCK, “Geen notionele interest op passieve belegging eigen vermogen?”, Fiscoloog 2008, afl. 1108, 1-4; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-7, nr. 4126. 275
Voorafgaande beslissing nr. 700.282 van 21 augustus 2007; W. PUTZEYS, “Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken. Update 2008”, AFT 2008, afl. 6-7, 28-29. 276
Artikel 73 KB/W.Venn. en artikel 362bis WIB. 277
A. COOLS, “Belgische notionele interestaftrek: een stand van zaken”, WFR 2009, afl. 6806, 413; A. COOLS, “Tak 26-contracten: niet in mindering van berekeningsbasis notionele interestaftrek”, Fisc.Act. 2007, afl. 5, 1. 278
Artikel 205ter, §4, 3° WIB.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
65
vennootschapsbelasting zijn onderworpen en op wie de wet van 27 juni 1921 betreffende de
verenigingen zonder winstoogmerk, de internationale verenigingen zonder winstoogmerk en
de stichtingen waarvan natuurlijke personen die bij die belastingplichtige soortgelijke
functies als vermeld in artikel 32, eerste lid 1° van het WIB uitoefenen, hun echtgenoot of
hun kinderen wanneer ze het wettelijk genot van de inkomsten van die kinderen hebben,
het gebruik hebben.279
a.) Onroerende goederen of andere zakelijke rechten
Deze antimisbruikmaatregel geldt zowel voor onroerende goederen als bepaalde zakelijke
rechten op onroerende goederen. Deze laatste categorie moet ervoor zorgen dat deze
beperking van het risicokapitaal niet gemakkelijk omzeild kan worden en viseert
voornamelijk de erfpacht, vruchtgebruik en het recht van opstal.280 Zo wordt ook een
landbouwgrond die een vennootschap in pacht geeft aan haar bedrijfsleiders door deze
uitsluiting geviseerd281. Daarentegen gaat dit niet meer op indien de bedrijfsleiders hun
activiteiten zullen uitoefenen via een landbouwvennootschap, die fiscaal transparant wordt
behandeld. De berekeningsbasis wordt niet verminderd in het kader van een overdracht aan
de vennootschap van door de bedrijfsleider gebruikte grond282.283
De boekhoudrubriek waaronder de betreffende onroerende goederen zijn geboekt is zonder
belang.284
b.) Natuurlijke personen die bedrijfsleider (van de eerste
categorie) zijn in de vennootschap of zijn echtgenoot of
kinderen
Enkel de onroerende goederen of rechten daarop gehouden door een vennootschap
waarvan een natuurlijke persoon, die een opdracht in die vennootschap uitoefent zoals
beschreven in artikel 32, 1° van het WIB of zijn echtgenoot of kinderen indien zij het
279
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 15. 280
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 81. 281
Voorafgaande beslissing nr. 600.104 van 4 mei 2006. 282
Voorafgaande beslissing nr. 600.245 van 8 augustus 2006; D. DESCHRIJVER en L. MEEUS, “Kronkiek. Fiscaal recht voor vennootschappen 2007 (deel 2)”, TRV 2008, afl. 5, 348; P. COUCKE, “Overdracht van door bedrijfsleider gebruikte grond aan landbouwvennootschap: berekeningsbasis vermindert niet”, Fisc.Act. 2007, afl. 25, 3-4. 283
A. COOLS, “Belgische notionele interestaftrek: een stand van zaken”, WFR 2009, afl. 6806, 414. 284
Circ. nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008), 9 oktober 2008, www.monKEY.be, nr. 43.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
66
wettelijk genot van de inkomsten van die kinderen hebben, het gebruik heeft, worden
geviseerd door deze uitsluiting.285
In het kader van deze bepaling kan er op gewezen worden dat voor de toepassing van het
WIB, en dus ook voor de toepassing van de aftrek voor risicokapitaal, een wettelijk
samenwonende met een echtgenoot wordt gelijkgesteld.286
Artikel 32, 1° van het WIB definieert de zogenaamde bedrijfsleider van de eerste categorie
als de natuurlijke persoon die een opdracht als bestuurder, zaakvoerder, vereffenaar of
gelijksoortige functie uitoefenen. Enkel deze eerste categorie van bedrijfsleiders wordt
bedoeld voor deze uitsluiting.287
c.) Het gebruik van de woning
Zodra één van de voormelde personen het gebruik heeft van deze onroerende goederen is
de uitsluiting van toepassing.288
De term “gebruik” wordt noch in de Wet, noch in de memorie van toelichting gedefinieerd.
Bijgevolg valt elke vorm van gebruik onder de bepaling.
Het louter gebruik van de betreffende woning door de hierboven vermelde personen is
voldoende opdat de correctie op het risicokapitaal toepassing vindt. Hierbij is het irrelevant
of de gebruikers van de woning een vergoeding betalen of niet. Ook bestuurders die een
marktconforme huur betalen en de kosten dragen dewelke een huurder in normale
omstandigheden zou dragen, worden gevat door deze antimisbruikmaatregel.289 De dienst
voorafgaande beslissingen oordeelde immers dat deze bepaling ook van toepassing is in
geval van pacht of loopbaanpacht, verleend op landbouwgrond, zodra blijkt dat zij er genot
van hebben, ongeacht of er al dan niet huur wordt betaald.290
285
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 81. 286
Artikel 2, lid 1, 2° WIB. 287
J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 97; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 81. 288
Circ. nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008), 9 oktober 2008, www.monKEY.be, nr. 42. 289
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 80; A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal. Eerste bedenkingen”, AFT 2005, afl. 12, 29; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 82; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 97; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 61, nr. 46. 290
Voorafgaande beslissing nr. 600.104 van 4 mei 2006; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-9, nr. 4127; R. WILLEMS, “Eerste ruling over notionele interestaftrek”, Fisc.Act. 2006, afl. 24, 11-12.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
67
Daarenboven wordt niet verduidelijkt dat het gebruik exclusief moet zijn of niet. Een
letterlijke lezing van de wet leidt tot de conclusie dat in geval van gedeeltelijk privégebruik in
hoofde van de natuurlijke persoon en gedeeltelijk beroepsgebruik in hoofde van de
vennootschap, de nettoboekwaarde van het onroerend goed toch volledig zal moeten
worden uitgesloten 291 . Gelet op het doel en de strekking van de specifieke
antimisbruikbepaling lijkt het daarentegen dat enkel de nettoboekwaarde van het privé
gebruikte deel dient in mindering te worden gebracht 292.293 Wel is een afzonderlijke
vermelding in de balans van het gedeelte van het onroerend goed dat gebruikt wordt voor
beroepsdoeleinden vereist. Indien dit niet gebeurde op het ogenblik van de aankoop, kan
dergelijke boeking alsnog aanvaard worden op basis van concrete en bewijskrachtige
gegevens die toelaten de respectievelijke boekwaarde van het beroepsgedeelte en het
privégedeelte te bepalen294. Alleen de boekwaarde van het deel van het onroerend goed dat
op geen enkele wijze privé gebruikt wordt, mag in de berekeningsbasis behouden blijven295.
Daarentegen mag bij gemengd gebruik de boekwaarde geen deel uitmaken van de
berekeningsbasis.296
Bovendien kan opgemerkt worden dat er ook geen onderscheid wordt gemaakt of het
gebruik doorlopend is, dan wel slechts gedurende een bepaald gedeelte van het jaar. 297
Er wordt evenmin onderscheid gemaakt naargelang de plaats waar het onroerend gelegen is,
in België dan wel in het buitenland. Bijgevolg moet de boekwaarde van een in het buitenland
gelegen onroerend goed dat door de geviseerde personen wordt gebruikt eveneens
afgetrokken worden voor de berekening van de aftrek voor risicokapitaal. Aldus is een
dubbele aftrek, namelijk op basis van deze bepaling en op basis van bovenstaande
bepalingen inzake in het buitenland gelegen onroerende goederen niet uitgesloten.298
291
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 80; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 98; W. VAN KERCKHOVE, “De ‘notionele interestaftrek’ bekeken vanuit praktische invalshoek”, AFT 2006, afl. 2, 35. 292
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 988-989. 293
H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, 69; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 61-62, nr. 46. 294
Mondelinge vraag van de heer Bart Tommelein aan de vice-eersteminister en minister van Financiën over "de notionele interestaftrek”, Hand. Kamer 2006-07, 10 januari 2007, nr. 13560. 295
Mondelinge vraag van de heer Luc Gustin aan de vice-eersteminister en minister van Financiën over "de aftrek voor risicokapitaal", Hand. Kamer 2006-07, 17 april 2007, nr. 15065. 296
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1224-1225; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-8, nr. 4127. 297
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 81. 298
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 81.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
68
3.5. Belastingvrije herwaarderingsreserves, belastingkredieten voor
onderzoek en ontwikkeling en kapitaalsubsidies (art. 205ter, §5
WIB)
Artikel 205ter, §5 van het WIB bepaalt dat het basisrisicokapitaal moet worden “verminderd
met de in artikel 44, §1, 1° bedoelde maar niet verwezenlijkte meerwaarden, die geen
betrekking hebben op de activabestanddelen als bedoeld in de §§ 2 tot 4, de
belastingkredieten voor onderzoek en ontwikkeling en kapitaalsubsidies”.299
A. Uitgedrukte maar niet verwezenlijkte meerwaarden
Bepaalde vaste activa vertonen een duurzame meerwaarde tegenover hun boekwaarde en
daarom laat de boekhoudwetgeving toe dat ondernemingen hun materiële vaste activa,
deelnemingen en aandelen die onder financiële vaste activa voorkomen, herwaarderen.300
De uitsluiting werd voorzien omdat een vennootschap aldus binnen bepaalde beperkingen
bepaalde van haar activa kan herwaarderen en ze op die manier haar eigen vermogen kan
verhogen zonder haar eigen middelen te verhogen via een kapitaalverhoging of een
realisatie van een winst of latente meerwaarde. Voornoemde uitdrukkingen van
waardestijgingen in het actief worden met andere woorden niet tot het gecorrigeerde
risicokapitaal gerekend in de mate dat ze niet aan de vennootschapsbelasting worden
onderworpen.301
Artikel 205ter, § 5 van het WIB verwijst dus niet naar de balanspost
herwaarderingsmeerwaarden, maar wel naar de fiscale herwaarderingswaarden zoals
bedoeld in artikel 44, §1, 1° van het WIB.
Deze wetsbepaling betreft de vrijgestelde uitgedrukte, maar niet verwezenlijkte
meerwaarden op andere activa dan voorraden en bestellingen in uitvoering. Bijgevolg vallen
de herwaarderingsmeerwaarden die betrekking hebben op voorraden en bestellingen in
uitvoering buiten het toepassingsgebied van deze uitsluiting en zullen dus niet moeten
worden afgetrokken voor de bepaling van de notionele interestaftrek. Ook de gespreid te
299
Artikel 205ter, §5 WIB. 300
Artikel 57, § 1 KB/W.Venn.; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 84. 301
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 84.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
69
belasten gerealiseerde meerwaarden zoals bedoeld in artikel 47 van het WIB worden
hiermee niet bedoeld.302
Niet verwezenlijkte meerwaarden zijn meerwaarden die in het goed geïncorporeerd blijven
en waarover men niet kan beschikken. De meerwaarde is uitgedrukt wanneer het goed
waarop ze betrekking heeft, geherwaardeerd wordt in de boekhouding of de jaarrekening
van de belastingplichtige.303
Herwaarderingsmeerwaarden zijn slechts in de vennootschapsbelasting vrijgesteld mits er
voldaan is aan de onaantastbaarheidsvoorwaarde overeenkomstig artikel 190 van het WIB.
Dit houdt in dat de uitgedrukte meerwaarde moet geboekt worden en blijven op één of
meer afzonderlijke rekeningen van het passief en niet tot grondslag dient voor de
berekening van de jaarlijkse dotatie aan de wettelijke reserve of van enige andere beloning
of toekenning. Op grond van artikel 57, § 3 KB/W.Venn. dient hiervoor de rekening “III.
Herwaarderingsmeerwaarden”, onderdeel van het eigen vermogen van de vennootschap, te
worden gebruikt. Iedere uitgedrukte maar niet verwezenlijkte meerwaarde brengt dus een
stijging van het eigen vermogen met zich mee. Aangezien die stijging, wanneer ze
gereflecteerd wordt in een herwaarderingsmeerwaarde, niet belastbaar is, dienen deze
herwaarderingsmeerwaarden uit het risicokapitaal te worden uitgesloten.
Bovendien dient de vermindering beperkt te worden tot het vrijgesteld gedeelte en moet
het basisrisicokapitaal niet verminderd worden met het bedrag van de totale
herwaarderingsmeerwaarde zoals opgenomen op het passief van de balans.
Boekhoudkundig kunnen er afschrijvingen worden geboekt op de
herwaarderingsmeerwaarden. De fiscale impact die deze afschrijvingen hebben op het
boekhoudkundig resultaat wordt geneutraliseerd door een overboeking van hetzelfde
bedrag van de belastingvrije reserves naar de belaste reserves. De afschrijvingen hebben,
afgezien van een daling van de herwaarderingsmeerwaarde, dus geen invloed op het eigen
vermogen van de vennootschap. Bijgevolg dient enkel de herwaarderingsmeerwaarde na
overboeking van de afschrijving naar de belaste reserves te worden uitgesloten van de basis
van de aftrek voor risicokapitaal. Het eigen vermogen moet dus enkel verminderd worden
met het nog niet afgeschreven gedeelte van de herwaarderingsmeerwaarden. De
herwaarderingsmeerwaarden die reeds belast zijn worden niet meer afgetrokken. Het reeds
afgeschreven gedeelte is immers onder de belaste reserves opgenomen en dus niet meer
“vrijgesteld”. Vrijwillig, door het niet naleven van de onaantastbaarheidsvoorwaarde,
belaste niet-verwezenlijkte meerwaarden moeten evenmin van het risicokapitaal
afgetrokken worden. Terugnames van voordien geboekte waardeverminderingen kunnen
302
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 82; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 990; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 64, nr. 47. 303
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 82; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 990.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
70
eveneens als herwaarderingsmeerwaarden vrijgesteld worden op basis van artikel 44, §1, lid
1 van het WIB en dienen derhalve in die omstandigheden ook in mindering te worden
gebracht van het risicokapitaal. 304 De incorporatie van herwaarderingsmeerwaarden in het
kapitaal heeft niet tot gevolg dat de onaantastbaarheidsvoorwaarde wordt miskend,
bijgevolg zal de uitsluiting ook gelden voor de in het kapitaal opgenomen
herwaarderingsmeerwaarden. De bepaling verwijst immers naar de “uitgedrukte maar niet
verwezenlijkte meerwaarden” en niet naar de herwaarderingsmeerwaarden die als dusdanig
op het passief voorkomen.305
Daarnaast worden de activa waarvoor reeds correcties voorzien zijn in artikel 205ter, §§ 2
tot 4 van het WIB uitdrukkelijk uitgesloten. In de mate dat de vrijgestelde
herwaarderingsmeerwaarden al bij toepassing van deze bepalingen in mindering werden
gebracht van het risicokapitaal dient dit logischerwijze niet meer te gebeuren bij toepassing
van deze correctie. Deze uitsluiting is technisch om een dubbele uitsluiting te vermijden
vermits die actiefbestanddelen reeds voor hun nettoboekwaarde, d.i. met inbegrip van de
uitgedrukte maar niet verwezenlijkte meerwaarden, in mindering werden gebracht van het
eigen vermogen waarop de aftrek wordt berekend.306 De “besmette” aandelen geviseerd
door artikel 205ter, § 1, lid 2 van het WIB worden daarentegen slechts op basis van hun
fiscale nettowaarde en aldus exclusief herwaardering uitgesloten. Hier zal zich dus wel nog
een additionele vermindering tot beloop van het vrijgesteld gedeelte van de
herwaarderingsmeerwaarden opdringen.307
304
H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, 70 ; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 82-83; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 989-990 K. JANSSENS, “Nu nog investeringsreserve en volgend jaar al notionele interestaftrek is toegelaten”, Fisc.Act. 2005, afl. 23, 2; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 85; Ph. SALENS, “De aftrek voor risicokapitaal”, AFT 2006, afl. 2, 13; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 62-63, nr. 47. 305
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 989; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 65. Contra: W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 63, nr. 47. 306
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 15. 307
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 82; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 85-86; Ph. SALENS, “De aftrek voor risicokapitaal”, AFT 2006, afl. 2, 13; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 65-66; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 62-63, nr. 47.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
71
Wat de moeder-dochter fusies betreft wordt het standpunt van de dienst voorafgaande
beslissingen 308 met betrekking tot de zogenaamde “fusie-inbrengmeerwaarde”, ook
“fusiegoodwill” genoemd, uitdrukkelijk bevestigd in artikel 212, lid 3 van het WIB.309 De
fusie-inbrengmeerwaarde wordt namelijk gelijkgesteld met een uitgedrukte, niet-
verwezenlijkte meerwaarde in de zin van artikel 44, § 1, 1° van het WIB, zodat deze
meerwaarde uit de berekeningsbasis van de aftrek voor risicokapitaal moet worden gesloten.
Er is sprake van een fusie-inbrengmeerwaarde wanneer de boekwaarde van de participatie
in de dochter bij de moeder groter is dan de fractie die deze participatie vertegenwoordigt in
het eigen vermogen van de dochter, in de mate dat deze boekhoudkundige minderwaarde
op aandelen aan actiefbestanddelen of aan goodwill wordt toegerekend. 310 Een
fusiemeerwaarde is aldus de meerwaarde die ontstaat in hoofde van de overgenomen
vennootschap naar aanleiding van de verrichting en die krachtens artikel 211, § 1, 1° in geval
van belastingvrije fusie niet in aanmerking komt voor belastingheffing.311
B. Belastingkredieten voor onderzoek en ontwikkeling
De Wet betreffende het Generatiepact voorziet in de invoering van een nieuw
belastingkrediet voor onderzoek en ontwikkeling 312 vanaf aanslagjaar 2007 313 . Dit
belastingkrediet werd bij de artikelen 289quater tot en met 289novies in het WIB ingelast en
kan worden genoten voor investeringen in octrooien en voor milieuvriendelijke
investeringen voor onderzoek en ontwikkeling.314 In het kader hiervan werd artikel 205ter, §
308
Voorafgaande beslissing van 700.399 van 4 december 2007; W. VANDENBERGHE, “Aftrek voor risicokapitaal – de lijdensweg van de fusie-inbrengmeerwaarden ten einde?”, AFT 2008, afl. 4, 4-7; N. VAN DE VOORDE en C. RAPOYE, “Fusiegoodwill telt niet mee voor notionele interestaftrek, zegt Rulingdienst”, Fisc.Act. 2007, afl. 43, 1-4; M. VAN GILS, “Rulingcommissie sluit fusiegoodwill uit basis notionele interestaftrek”, Fiscoloog 2007, afl. 1096, 9-13. 309
Zoals gewijzigd bij artikel 21, 2° j° artikel 35, lid 5 van de Wet van 11 december 2008 houdende wijziging van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 teneinde het in overeenstemming te brengen met de Richtlijn 90/434/EEG van de Raad van 23 juli 1990 betreffende de gemeenschappelijke fiscale regeling voor fusies, splitsingen, gedeeltelijke splitsingen, inbreng van activa en aandelenruil met betrekking tot vennootschappen uit verschillende lidstaten en voor de verplaatsing van de statutaire zetel van een SE of een SCE van een lidstaat naar een andere lidstaat, gewijzigd bij de Richtlijn 2005/19/EEG van de Raad van 17 februari 2005, BS 12 januari 2009, is van toepassing op fusies, splitsingen en gelijkgestelde verrichtingen die plaatsvonden vanaf 1 oktober 1993 met ingang van het aanslagjaar 2009. 310
H. COUBEAU, N. DE BECKER, L. DE CONINCK, W. DEFOOR, M. DERYCKE, I. HUYBERECHTS, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMANY, N. TOUSSAINT, G. VALKENBORG, L. VANHEESWIJCK, M. VAN KEIRSBILCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2008 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2009, 86; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-10, nr. 4128. 311
A. COOLS, “Belgische notionele interestaftrek: een stand van zaken”, WFR 2009, afl. 6806, 414-415; W. VANDENBERGHE, “Aftrek voor risicokapitaal – de lijdensweg van de fusie-inbrengmeerwaarden ten einde?”, AFT 2008, afl. 4, 4. 312
Artikelen 120-131 Wet van 23 december 2005 betreffende het Generatiepact, BS 30 december 2005 (ed.2). 313
Artikel 132 Wet van 23 december 2005 betreffende het Generatiepact, BS 30 december 2005 (ed.2) luidt als volgt: “De artikelen 120 tot 131 treden in werking vanaf aanslagjaar 2007. Elke wijziging die vanaf 18 november 2005 aan de afsluitingsdatum van de jaarrekening wordt aangebracht, is zonder uitwerking”. 314
Artikel 289quater j° 69, § 1, lid 1, 2°, a) en b) WIB.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
72
5 aangevuld315 en wordt het eigen vermogen dat in aanmerking komt voor de aftrek voor
risicokapitaal ook verminderd met de overgedragen316 belastingkredieten voor onderzoek en
ontwikkeling.317
C. Kapitaalsubsidies
De kapitaalsubsidies worden eveneens uitgesloten van het gecorrigeerde risicokapitaal. Dit
uiteraard om te vermijden dat zo de fiscale aftrek wordt bekomen op eigen vermogen
verkregen als subsidie van de staat en niet opgebouwd door de vennootschap zelf of
ingebracht door de aandeelhouders. Ze kunnen derhalve geen enkele financiële kost voor de
vennootschap vertegenwoordigen.318
Opnieuw wordt de balanspost kapitaalsubsidies bedoeld. De kapitaalsubsidies die van
overheidswege worden verkregen om immateriële en materiële vaste activa aan te schaffen
of tot stand te brengen worden onder rubriek “VI. Kapitaalsubsidies” van het passief geboekt
en moeten aldus eveneens van het risicokapitaal worden afgetrokken. Deze
kapitaalsubsidies worden krachtens artikel 362 van het WIB gespreid belast en worden voor
het gedeelte van de uitgestelde belasting geboekt onder de rubriek “VII.B Uitgestelde
belastingen”. Kapitaalsubsidies worden dan ook opgenomen in het eigen vermogen voor
hun nettobedrag, namelijk onder aftrek van hun uitgestelde belastingen. Hoewel de wet dit
niet verduidelijkt, lijkt het dat de uitsluiting van kapitaalsubsidies beperkt is tot het nog niet
belast gedeelte dat boekhoudkundig als dusdanig onder het eigen vermogen is opgenomen.
Er is immers geen reden om het gedeelte geboekt onder de uitgestelde belastingen uit te
sluiten, aangezien uitgestelde belastingen geen deel uit maken van het boekhoudkundig
vermogen en dus evenmin van het basisrisicokapitaal.319
315
Artikel 121 Wet van 23 december 2005 betreffende het Generatiepact, BS 30 december 2005 (ed.2). 316
Amendement bij het wetsontwerp betreffende het Generatiepact, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-2128/003, 20; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-11, nr. 4129. 317
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 98-99, nr. 75. 318
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 84; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 64. 319
Voorafgaande beslissing nr. 700.468 van 8 januari 2008; H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, 70; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 83; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 990; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 86; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 64; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 63, nr. 47.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
73
D. Tijdstip voor de bepaling van het bedrag van de uitsluiting
Het tijdstip om het bedrag van de uitsluiting van risicokapitaal vast te stellen, wordt niet
uitdrukkelijk bepaald in paragraaf 5 van artikel 205ter van het WIB. Er kan evenwel
aangenomen worden dat dit tijdstip, in navolging van paragraaf 1, het einde van het
belastbaar tijdperk is.320
§ 4. Wijzigingen van het eigen vermogen in de loop van het
belastbaar tijdperk: pro-rataberekening (art. 205ter, §6 WIB)
Hoewel het uitgangspunt voor de berekening van de aftrek voor risicokapitaal het eigen
vermogen op het einde van het vorige belastbaar tijdperk is, wordt er ook rekening
gehouden met de fluctuaties van deze basis tijdens het belastbaar tijdperk.321 Paragraaf 6
van artikel 205ter van het WIB bepaalt immers het volgende: “Wanneer de in de §§ 1 en 3
tot 5 bedoelde bestanddelen tijdens het belastbaar tijdperk wijzigen, wordt het in
aanmerking te nemen risicokapitaal naar gelang van het geval vermeerderd of verminderd
met het bedrag van deze wijzigingen, berekend als gewogen gemiddelde en waarbij de
wijzigingen geacht worden te hebben plaatsgevonden de eerste dag van de kalendermaand
volgend op die waarin ze zich hebben voorgedaan. De wijzigingen in de in § 2 bedoelde
bestanddelen die tijdens het belastbaar tijdperk voorkomen, worden onder de voorwaarden
en volgens de regels bepaald door de Koning bij een na overleg in de Ministerraad
vastgesteld besluit in aanmerking genomen.”
4.1. Doelstelling
Aangezien de berekeningsbasis voor de aftrek voor risicokapitaal krachtens paragraaf 1 van
artikel 205ter van het WIB het gecorrigeerde eigen vermogen op het einde van het
voorafgaande belastbaar tijdperk is, wordt het in aanmerking te nemen risicokapitaal,
wanneer de in aanmerking te nemen bestanddelen voor de bepaling van het risicokapitaal
tijdens het “lopend” belastbaar tijdperk wijzigen, naar gelang van het geval vermeerderd of
verminderd met het bedrag van deze wijzigingen, berekend als gewogen gemiddelde.322
320
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 86. 321
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 990-991. 322
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 87; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 104; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 65, nr. 49.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
74
Dit is noodzakelijk en ingegeven door de wetgever om bij de bepaling van het gecorrigeerde
risicokapitaal zo dicht mogelijk aan te leunen bij de boekhoudkundige realiteit.323
Tegelijk blijkt uit de memorie van toelichting dat ook deze bepaling een specifieke
antimisbruikbepaling is. Namelijk kunnen, door het in aanmerking nemen van de wijzigingen
die zich tijdens het belastbaar tijdperk hebben voorgedaan, manoeuvres op de afsluitdatum
van het voorafgaande belastbare tijdperk worden voorkomen, die erin bestaan het eigen
vermogen kunstmatig te verhogen om bij de opening van de balans een hogere
berekeningsbasis voor het risicokapitaal te kunnen genieten, terwijl na deze afsluitdatum
opnieuw acties ondernomen worden om het risicokapitaal tot het oorspronkelijke niveau te
brengen.324
Deze bepaling speelt echter ook in het voordeel van de belastingplichtige, aangezien hij bij
een stijging van het risicokapitaal tijdens het belastbaar tijdperk deze stijging reeds voor
datzelfde belastbaar tijdperk in rekening kan brengen voor de berekening van de aftrek voor
risicokapitaal.325
4.2. Wijziging van het risicokapitaal van Belgische vennootschappen
(artikel 205ter, §6, lid 1 WIB)
A. Bestanddelen
Het eerste lid verwijst naar de bestanddelen van het risicokapitaal zoals bedoeld in paragraaf
1 en 3 tot 5. Bijgevolg zijn de wijzigingen in min of meer van het risicokapitaal zowel van
toepassing op de positieve elementen van het risicokapitaal, als op de uitsluitingen van het
risicokapitaal.326 De maatregel kan dus zowel in het voordeel als in het nadeel van de
vennootschap spelen.327
323
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 15. 324
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 15; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 87; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 64, nr. 48. 325
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 84; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 88. 326
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 88. 327
Verslag bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/004, 46; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-11, nr. 4131.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
75
a.) Wijzigingen aan het eigen vermogen (§ 1, lid 1)
Algemeen
Wat het basisrisicokapitaal betreft, wordt doorgaans aangenomen dat dit bedrag niet
beïnvloed wordt door de resultaten van het boekjaar. Dat resultaten van het lopend
boekjaar niet kunnen beschouwd worden als in aanmerking te nemen wijzigingen blijkt uit
het feit dat de maatregel de vermogensbestanddelen, voornamelijk de koop en verkoop van
aandelen, beoogt en dus niet het dagelijks resultaat van de onderneming.328 Wijzigingen die
voortvloeien uit de dagelijkse werking van de vennootschap moeten aldus niet in
aanmerking worden genomen. Indien men dit wel zou doen, zou de berekeningsbasis van
het risicokapitaal immers niet meer het eigen vermogen aan het eind van het voorafgaand
belastbaar tijdperk zijn, maar wel het eigen vermogen van het boekjaar zelf, berekend aan
de hand van een maandelijks gewogen gemiddelde. Wijzigingen aan het eigen vermogen die
lopen via de resultatenrekening zullen slechts na de resultaatsverdeling, beslist door de
algemene vergadering, de balansrekeningen in kwestie beïnvloeden en pas voor het volgend
belastbaar tijdperk in aanmerking komen voor de berekeningsbasis van de notionele
interestaftrek.329
Interne mutaties binnen het eigen vermogen, die het totaal eigen vermogen niet
beïnvloeden, worden van de ene balanspost naar de andere overgeboekt, en moeten dus
niet via de resultaatverwerking lopen. Bijgevolg zijn deze mutaties neutraal voor de
berekening van de notionele interestaftrek. Mutaties in het eigen vermogen die daarentegen
wel het totaal eigen vermogen beïnvloeden, lopen wel over de resultatenrekening en zullen
aldus een in de tijd gespreide invloed hebben op de notionele interestaftrek.330
Kapitaalaanpassingen en winstuitkeringen
Dat de dagelijkse resultaten van het lopende boekjaar niet het risicokapitaal beïnvloeden en
dat wel het geval kan zijn voor winstuitkeringen en kapitaalaanpassingen doorgevoerd
tijdens het lopend belastbaar tijdperk, is te verklaren door het feit dat winstuitkeringen en
kapitaalaanpassingen rechtstreeks en onmiddellijk het eigen vermogen beïnvloeden.331
328
Verslag bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/004, 46. 329
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 84-85; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 90; Ph. SALENS, “De aftrek voor risicokapitaal”, AFT 2006, afl. 2, 15; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 65-66, nr. 50. 330
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 86-87. 331
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 67, nr. 50.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
76
Kapitaalaanpassingen
Een kapitaalverhoging kan op verschillende wijzen gebeuren. Kapitaalverhogingen kunnen
enerzijds gebeuren door middel van nieuwe inbrengen in speciën of in natura en zonder
nieuwe inbrengen anderzijds.332
Onder de noemer van kapitaalverhogingen zonder nieuwe inbrengen vallen
kapitaalverhogingen door incorporatie van reserves, van uitgiftepremies of van
herwaarderingsmeerwaarden. Dergelijke kapitaalverhogingen mogen gebeuren via
overboeking van de ene vermogenspost naar de andere, tenzij de mutatie een invloed heeft
op het overgedragen resultaat. In principe zullen deze vormen van kapitaalverhoging aldus
neutraal zijn voor de berekening van de notionele intrestaftrek.333
Bij kapitaalverhogingen met nieuwe inbreng kunnen de kapitaalverhogingen in speciën en de
kapitaalverhogingen door inbreng in natura worden onderscheiden.
Een kapitaalverhoging door omzetting van schulden in kapitaal maakt een inbreng in natura
uit. Een verhoging van het kapitaal of van de reserves door bestemming van het resultaat zal
noodzakelijkerwijs langs de resultatenverwerking moeten gebeuren. Door de wijze waarop
de berekeningsbasis van de notionele interestaftrek wordt samengesteld, zal een
kapitaalverhoging niet alleen een effect hebben bij de vennootschap bij wie de
kapitaalverhoging gebeurt, maar eveneens bij de houdstervennootschap vermits die de
financiële vaste activa moet aftrekken van haar berekeningsbasis van de notionele
interestaftrek. Een kapitaalverhoging door een Belgische moeder bij haar Belgische
dochtervennootschap zal aldus een verschuiving van notionele interestaftrek veroorzaken
van de moeder naar de dochter. Op geconsolideerde basis blijft de notionele interestaftrek
dan ook gelijk. Hoewel het eigen vermogen stijgt, wordt dit immers gecompenseerd door
een evenredige stijging van de financiële vaste activa die moeten worden afgetrokken voor
de berekening van de notionele interestaftrek. Anders zou het zijn bij een buitenlandse
moedervennootschap die niet in aanmerking komt voor notionele interestaftrek en bij een
holdingvennootschap die in een situatie verkeerde die geen recht geeft op notionele
interestaftrek, bijvoorbeeld omdat de financiële vaste activa groter of gelijk zijn aan het
eigen vermogen.334
Wat de kapitaalvermindering door terugbetaling aan de aandeelhouders betreft moet erop
worden gewezen dat de kapitaalvermindering onderworpen is aan een aantal strikte
vennootschapsrechtelijke regels. Bovenstaande beschouwingen inzake kapitaalverhoging
gelden eveneens, maar dan in omgekeerde zin, voor kapitaalverminderingen. Zo zal met een
332
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 87. 333
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 87. 334
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 88-92.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
77
kapitaalvermindering, indien beide vennootschappen Belgische vennootschappen zijn, een
bedrag aan notionele interestaftrek verschoven worden van de dochtervennootschap naar
de moedervennootschap. Indien de dochter een buitenlandse vennootschap is zal de
notionele interestaftrek in hoofde van de Belgische moeder stijgen. Indien de dochter een
Belgische vennootschap is en de moeder een buitenlandse vennootschap zal de
berekeningsbasis van de notionele interestaftrek bij de Belgische dochter dalen. In geval van
een Belgische moeder die een kapitaalvermindering verkrijgt vanwege haar dochter, moeten
de boekhoudkundige verwerking van deze vermindering in hoofde van de Belgische moeder
onderzocht worden om de berekeningsbasis van de notionele interestaftrek correct te
bepalen. De toegepaste boekhoudkundige verwerking zal een verschillende verwerking van
de berekeningsbasis van de notionele interestaftrek in de tijd tot gevolg hebben.335 Of het
gaat om een terugbetaling van werkelijk gestort kapitaal of geïncorporeerde belaste of
vrijgestelde reserves maakt voor de berekening van het risicokapitaal niet uit. De
kapitaalvermindering zal in het kader van de berekening van de aftrek voor risicokapitaal
haar effect sorteren vanaf de maand volgend op het besluit tot kapitaalvermindering, ook al
gebeurt de effectieve terugbetaling pas later. Een kapitaalvermindering tot aanzuivering van
verliezen of tot vorming van een onbeschikbare reserve, heeft geen invloed op het eigen
vermogen en dus evenmin op het risicokapitaal.336
Winstuitkeringen
Wat betreft winstuitkeringen wordt doorgaans een onderscheid gemaakt tussen eigenlijke
winstuitkeringen, dit zijn de dividenduitkeringen, en oneigenlijke winstuitkeringen. De eerste
categorie omvat drie types, namelijk de gewone dividenden, de tussentijdse dividenden en
de interimdividenden. Typevoorbeeld van de laatste categorie is de verkrijging, en meer
bepaald de inkoop, van eigen aandelen. De impact op de notionele interestaftrek is
verschillend naargelang het tijdstip van de winstuitkering.337
Voor de berekening van de aftrek voor risicokapitaal is de retroactieve werking van de
winstbestemming expliciet aanvaard, aangezien er uitdrukkelijk verwezen wordt naar de
jaarrekening, in die zin dat als risicokapitaal geldt, het eigen vermogen aan het eind van het
voorafgaande belastbaar tijdperk “voor het bedrag waarvoor die bestanddelen op de balans
voorkomen”. 338 De balans wordt opgesteld na toewijzing van het resultaat. Voor de
berekening van de notionele interestaftrek op “geconsolideerd” niveau wordt dus de
dividenduitkering naar aanleiding van de goedkeuring van de jaarrekening gedurende één
volledig jaar geschrikkeld, in de veronderstelling dat Belgische dochter en moeder dezelfde
statutaire afsluitdatum hanteren en kunnen genieten van het stelsel van de notionele
335
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 93-98. 336
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 66-67, nr. 50. 337
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 73, nr. 56. 338
Artikel 205ter, § 1, lid 1 WIB.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
78
interestaftrek. In hoofde van de uitkerende vennootschap leidt de uitkering van een gewoon
dividend, naar aanleiding van de goedkeuring van de jaarrekening door de gewone
algemene vergadering, tot een daling van haar eigen vermogen van het betrokken boekjaar.
Bijgevolg kan de uitkerende vennootschap voor het volledige volgende belastbaar tijdperk
slechts genieten van een lagere aftrek voor risicokapitaal.339 Terwijl er pas wordt overgegaan
tot effectieve uitkering van het dividend na de jaarvergadering. 340 In hoofde van de
ontvangende vennootschap zal dit ontvangen dividend slechts meetellen als risicokapitaal
vanaf het belastbaar tijdperk volgend op het belastbaar tijdperk waarin deze werd
uitgekeerd, aangezien verkregen dividenden in principe worden opgenomen onder het
lopende resultaat van het jaar. Voor het belastbaar tijdperk waarin de beslissing tot
dividenduitkering wordt genomen, komt de uitgekeerde winst dus nergens in aanmerking als
eigen vermogen voor de toepassing van de aftrek voor risicokapitaal. Dit bedrag “zweeft”
gedurende een jaar.341
Er zijn twee methodes voor handen om de impact van de dividenduitkering uit te stellen tot
na de datum van de beslissing tot dividenduitkering, meer bepaald tot de maand volgend op
deze beslissing.
Een gedeeltelijke oplossing voor dit “verlies” aan aftrek voor risicokapitaal kan worden
gevonden in een tussentijds dividend, namelijk de winstuitkering door de algemene
vergadering uitstellen tot (kort) na de jaarvergadering die de jaarrekening goedkeurde.
Alsdan zal er op geconsolideerd groepsniveau slechts een gedeeltelijk pro rata temporis
verlies zijn aan aftrek voor risicokapitaal. Er blijft een gedeeltelijk verlies omdat de
bijzondere algemene vergadering voor een tussentijds dividend slechts kan putten uit de
uitkeerbare winst zoals die blijkt uit de laatst goedgekeurde jaarrekening. Doordat het hier
niet gaat om een dividenduitkering die via de resultaatverwerking wordt toegekend zal dit
slechts een impact hebben op het eigen vermogen vanaf de datum van de bijzondere
algemene vergadering. Bijgevolg dient in hoofde van de uitkerende vennootschap een
vermindering van het basisrisicokapitaal toegepast te worden, die pro rata temporis in
aanmerking genomen wordt, te rekenen vanaf de eerste dag van de kalendermaand volgend
op de maand waarin tot dividenduitkering is beslist. Het eigen vermogen dat door dit
dividend wordt uitgekeerd kan wel nog voor de periode vanaf het einde van vorig boekjaar
tot de maand van de dividenduitkering meetellen voor de notionele interestaftrek. 342
339
Verslag bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/004, 27. 340
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 1008; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 91-93. 341
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1227 ; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 79-80, nr. 60. 342
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 1008; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 80, nr. 61.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
79
Een sluitende oplossing is evenwel de uitkering van een interim-dividend door de raad van
bestuur van een naamloze vennootschap of een commanditaire vennootschap, onder de
controle van een revisor en onder de voorwaarden zoals opgenomen in artikel 618 W.Venn.
Interim-dividenden kunnen immers ook uit de winst van het boekjaar zelf geput worden. In
die mate betreft dit dus in hoofde van de uitkerende vennootschap geen wijziging van het
eigen vermogen aan het eind van het voorgaande belastbaar tijdperk, zodat er zich evenmin
een pro rata temporis vermindering van het risicokapitaal opdringt. Sommigen343 zijn zelfs
van mening dat een interim-dividend in elk geval, ook als het voortkomt uit reserves of
overgedragen winst, slechts een impact heeft op het eigen vermogen, en aldus op het
risicokapitaal, bij het afsluiten van het boekjaar. Merken we hier wel nog op dat de raad van
besuur vennootschapsrechtelijk niet tot dergelijk interimdividend kan beslissen binnen een
periode van 6 maand na afsluiting van het boekjaar.344
Wat de oneigenlijke winstuitkeringen betreft, moet erop worden gewezen dat een inkoop
van eigen aandelen enkel kan binnen de grenzen van het uitkeerbare eigen vermogen van de
laatst goedgekeurde jaarrekening.
In de hypothese dat de boekwaarde van de ingekochte aandelen in hoofde van de
verkopende vennootschap gelijk is aan de inkoopprijs, is er perfecte symmetrie in de
berekening van de aftrek voor risicokapitaal. Zowel in hoofde van de verkopende als in
hoofde van de inkopende vennootschap is er een wijziging pro rata temporis van het
risicokapitaal. Namelijk een wijziging in plus bij de verkopende vennootschap, waar een
besmet actiefbestanddeel verwezenlijkt wordt, in de veronderstelling dat de aandelen
financiële vaste activa waren. En een wijziging in min bij de inkopende vennootschap,
ingevolge de verkrijging van eigen aandelen, welke in min gebracht worden van het eigen
kapitaal krachtens artikel 205ter, §1, lid 2, a) van het WIB.
Wanneer evenwel de inkoopprijs hoger is dan de boekwaarde van de ingekochte aandelen in
hoofde van de verkopende vennootschap en deze dus een meerwaarde realiseert, is er geen
perfecte symmetrie voor het gedeelte van de inkoopprijs, dat overeenstemt met de
meerwaarde. In hoofde van de verkopende vennootschap kan deze meerwaarde zich
immers slechts als eigen vermogen kristalliseren op het einde van het boekjaar, terwijl in
hoofde van de inkopende vennootschap de volledige inkoopprijs van de eigen aandelen in
het boekjaar zelf reeds pro rata temporis in min wordt gebracht.345
343
Ph. SALENS, “De aftrek voor risicokapitaal”, AFT 2006, afl. 2, 15. 344
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 1008; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 80, nr. 61. 345
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 81-82, nr. 63.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
80
b.) Wijzigingen aan de corrigerende bestanddelen
Zoals eerder behandeld moeten bepaalde activa voor de berekening van de notionele
interestaftrek worden afgetrokken van de berekeningsbasis. Wanneer dergelijk actief tijdens
het boekjaar door de vennootschap wordt verkocht of gekocht, zal dit een rechtstreekse
invloed hebben op de berekeningsbasis van de notionele interestaftrek. In de mate dat de
vennootschap een meerwaarde realiseert op de verkochte activa zal dit eveneens een
positief effect hebben voor de berekening van notionele interestaftrek voor de toekomst. In
de mate dat de vennootschap daarentegen een minderwaarde realiseert zal dit een negatief
effect hebben op de berekeningsbasis van de notionele interestaftrek voor de toekomst.346
“Besmette” aandelen (§ 1, lid 2)
Krachtens artikel 205ter, § 1, lid 2 van het WIB wordt het risicokapitaal verminderd met de
“fiscale nettowaarde aan het einde van het voorafgaande belastbaar tijdperk” van de
besmette aandelen. Wijzigingen aan dit bedrag tijdens het lopend belastbaar tijdperk, door
verkopen of aankopen, zullen derhalve in aanmerking genomen worden als wijzigingen voor
de berekening van het risicokapitaal.
Wat de verkopen van besmette aandelen betreft, wordt enkel de uitboeking van de fiscale
nettowaarde naar aanleiding van de verkoop als wijziging in rekening gebracht. Het resultaat,
de min- of meerwaarde, maakt deel uit van de dagelijkse resultaten van het lopend boekjaar
en beïnvloedt het risicokapitaal voor het betrokken belastbaar tijdperk niet en zal slechts in
aanmerking komen voor de notionele interestaftrek voor het jaar volgend op de verkoop.347
Indien een vennootschap in het bijzonder overgaat tot de inkoop van haar eigen aandelen
zal dit de berekeningsbasis van de notionele interestaftrek zowel in hoofde van de
vennootschap die de aandelen inkoopt, als in hoofde van de aandeelhouder, beïnvloeden.
In hoofde van de inkopende vennootschap zullen de ingekochte aandelen vanaf de eerste
van de maand volgend op de inkoop, tegen gewogen gemiddelde afgetrokken worden van
de berekeningsbasis van de notionele interestaftrek.
In hoofde van de verkopende vennootschap aandeelhouder zullen de ingekochte aandelen
vanaf de eerste van de maand volgend op de inkoop pro rata temporis uit de
berekeningsbasis van de notionele interestaftrek worden gehaald.348
346
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 108. 347
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 109; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 68, nr. 51. 348
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 108.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
81
Een tijdens het boekjaar geboekte waardevermindering is geen voor de berekening van het
risicokapitaal in aanmerking te nemen wijziging tijdens het belastbaar tijdperk. Dergelijke
waardeverminderingen hebben immers pas uitwerking per statutaire afsluitdatum van het
boekjaar waarin de waardevermindering is aangelegd. Het is pas voor de berekening van het
risicokapitaal van het daaropvolgend belastbaar tijdperk dat de waardevermindering haar
invloed zal doen gelden.349
In het buitenland gelegen onroerende goederen (§ 3)
Voor de buitenlandse onroerende goederen gelegen in een verdragsland, verwijst artikel
205ter, § 3 van het WIB naar het positieve verschil tussen enerzijds de nettoboekwaarde en
anderzijds de aanrekenbare schulden en voorzieningen.350
De aan- en verkoop van buitenlandse onroerende goederen tijdens het lopend boekjaar
hebben uiteraard een effect op het nettoactief en worden in rekening gebracht op basis van
het gewogen gemiddelde over het aantal maanden van het belastbaar tijdperk, te beginnen
vanaf de eerste van de maand volgend op de datum van aan- of verkoop.351
Het resultaat op dergelijke verkoop, de meer- of minderwaarde, heeft echter geen invloed
op het risicokapitaal voor het betrokken belastbaar tijdperk, vermits dit het nettoactief niet
beïnvloedt. 352
Afschrijvingen en voorzieningen krijgen slechts uitwerking per statutaire afsluitdatum en
beïnvloeden dus niet het risicokapitaal voor het betrokken belastbaar tijdperk. 353
Specifieke antimisbruikmaatregelen (§ 4)
Wat betreft de wijzigingen in het belastbaar tijdperk van deze “besmette” activa gelden
dezelfde principes als voor de andere activa.354
Bij aan- of verkoop tijdens het boekjaar zal het betrokken actief op basis van het gewogen
gemiddelde voor het aantal maanden in aanmerking worden genomen. De startdatum is ook
hier de eerste van de maand volgend op de maand van aan- of verkoop.355
349
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 991; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 68, nr. 51 en 55. 350
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 69, nr. 52. 351
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 112; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 69, nr. 52. 352
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 69, nr. 52. 353
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 69, nr. 52. 354
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 12. 355
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 70, nr. 53.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
82
Het resultaat op de verkoop heeft echter geen effect op het risicokapitaal voor het
betrokken belastbaar tijdperk.356
Afschrijvingen en/of waardeverminderingen geboekt tijdens het lopend boekjaar blijven
eveneens zonder invloed op het risicokapitaal voor het betrokken belastbaar tijdperk.357
Er worden bovendien geen schulden of voorzieningen aangerekend op de nettoboekwaarde
van deze besmette activa.358
Ten slotte kan opgemerkt worden dat artikel 205ter, §6 van het WIB spreekt van wijzigingen
aan de “bestanddelen”. Een wijziging in gebruik van het onroerend goed zou dus in principe
geen tussentijdse invloed hebben.359
Herwaarderingsmeerwaarden en kapitaalsubsidies (§ 5)
VANDENBERGHE is van oordeel dat er enkel rekening dient gehouden te worden met de
wijzigingen tijdens het lopend boekjaar van de op het eind van het voorafgaand belastbaar
tijdperk reeds bestaande herwaarderingsmeerwaarden en kapitaalsubsidies a rato dat deze
bestanddelen belast worden. En het aldus niet gaat om herwaarderingsmeerwaarden
uitgedrukt in de loop van het boekjaar of kapitaalsubsidies ontvangen in de loop van het
boekjaar, aangezien het basisrisicokapitaal deze herwaarderingsmeerwaarden en
kapitaalsubsidies nog niet omvat.360 VERDINGH verwijst naar de circulaire van 9 oktober 2008
die stelt dat de tijdens het belastbare tijdperk waarvoor de aftrek voor risicokapitaal wordt
ingeroepen, verkregen kapitaalsubsidies en geboekte herwaarderingsmeerwaarden niet in
aanmerking worden genomen als wijzigingen van de bestanddelen.361
B. Pro-ratawijzigingen tijdens het belastbaar tijdperk
Niettegenstaande het naar de geest van de Wet om een specifieke antimisbruikmaatregel
gaat, is de bepaling wel op algemene wijze geformuleerd en zal zij in beginsel toepassing
vinden op elke wijziging tijdens het belastbaar tijdperk van een in aanmerking te nemen
356
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 70, nr. 53. 357
Circ. nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008), 9 oktober 2008, www.monKEY.be, nr. 52; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 70, nr. 53. 358
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 70, nr. 53. 359
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 12. 360
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 70, nr. 54. 361
Circ. nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008), 9 oktober 2008, www.monKEY.be, nr. 55; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-11, nr. 4131.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
83
bestanddeel, ook al zou deze wijziging aan rechtmatige financiële of economische behoeften
voldoen.362
Elke wijziging aan één van de bestanddelen van de berekening van het gecorrigeerde
risicokapitaal tijdens het belastbaar tijdperk, zowel in plus als in min, wordt de maand
volgend op deze wijziging in aanmerking genomen voor de berekening van een gewogen
gemiddelde van het gecorrigeerd risicokapitaal. De aftrek voor risicokapitaal voor het
betreffende belastbare tijdperk wordt dan berekend op basis van dit gewogen
gemiddelde.363
Elke beweging wordt aldus vermenigvuldigd met het aantal kalendermaanden die nog
blijven lopen en gedeeld door het totale aantal kalendermaanden van het belastbaar
tijdperk om de gewogen gemiddelde wijziging in min of meer te bekomen.364
In de praktijk verhoogt de berekeningsgrondslag wanneer slechte en/ of goede bestanddelen
tijdens het boekjaar respectievelijk afgestoten en aangetrokken worden tijdens het boekjaar.
De berekeningsgrondslag vermindert indien slechte en/of goede bestanddelen tijdens het
boekjaar respectievelijk toenemen en afgestoten worden.365
In het geval van een vennootschap die in de loop van een boekjaar is opgericht, een verkort
boekjaar heeft en nog tijdens de loop van het eerste boekjaar haar kapitaal verhoogt, wordt
een berekeningswijze in twee stappen toegepast. De eerste stap is een letterlijke toepassing
van de specifieke regeling voor het eerste boekjaar overeenkomstig artikel 734sexies van het
KB/WIB. In de tweede stap moet het bedrag van de kapitaalverhoging vermenigvuldigd
worden met het in de eerste stap berekende tarief betreffende het verkorte boekjaar en
met een breuk waarvan de teller het aantal overblijvende maanden is tot einde van het
eerste boekjaar en de noemer gelijk is aan het aantal kalendermaanden van het belastbare
tijdperk uitgedrukt in 3 cijfers na de komma. Op deze manier wordt de impact van de
kapitaalverhoging tijdens het eerste boekjaar berekend.366
362
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006,64, nr. 48. 363
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 84; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 87; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 65, nr. 49. 364
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 16. 365
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1226. 366
Voorafgaande beslissing nr. 700.039 van 7 augustus 2007; JVD, “Praktische berekening bij kapitaalverhoging in verkort boekjaar”, Fiscoloog 2007, afl. 1086, 9-11; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-12, nr. 4131.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
84
4.3. Wijziging van het risicokapitaal van vaste inrichtingen in een
verdragsland van Belgische vennootschappen (art. 205ter, §6, lid 2
WIB j° art. 734quinquies KB/WIB)
De wijziging met betrekking tot het nettoactief van een buitenlandse vaste inrichting gelegen
in een land waarmee België een dubbelbelastingverdrag heeft afgesloten, wordt geregeld
door het KB/WIB. Artikel 734quinquies van het KB/WIB regelt de pro-ratawijziging wanneer
tijdens het belastbaar tijdperk tussen de buitenlandse inrichting en de hoofdzetel
overdrachten plaatsvinden, op een analoge wijze zoals de algemene regel onder paragraaf 6
van artikel 205ter van het WIB.367 “Wanneer, tijdens het belastbaar tijdperk, tussen de
buitenlandse inrichting en de hoofdzetel overdrachten plaatsvinden van in artikel 205ter, § 2
van het WIB bedoelde activa- en passivabestanddelen, wordt het overeenkomstig artikel
205ter, §§ 1 tot 5 van hetzelfde Wetboek bepaalde risicokapitaal, naar gelang van het geval
vermeerderd of verminderd met het bedrag van deze wijzigingen, berekend als gewogen
gemiddelde en waarbij de wijzigingen geacht worden te hebben plaatsgevonden de eerste
dag van de kalendermaand volgend op die waarin ze zich hebben voorgedaan.”368
Deze regeling had, net zoals de algemene regel, af te rekenen met een te vage omschrijving.
De eerste zinsnede van artikel 734quinquies van het KB/WIB369 las immers oorspronkelijk als
volgt: “Wanneer de nettoboekwaarde van de in artikel 205ter, § 2 van het WIB bedoelde
activabestanddelen tijdens het belastbaar tijdperk wijzigt, *…+”. Bijgevolg leek men in
tegenstelling tot wat het geval is voor de berekening van de wijzigingen aan het eigen
vermogen van de Belgische vennootschap in haar geheel, uitgaande van de tekst van de Wet
en het Uitvoerings-KB, voor schommelingen in het nettoactief van de buitenlandse
inrichtingen, wel rekening te moeten houden met het dagelijks resultaat van buitenlandse
inrichtingen. Het is evenwel betwijfelbaar of dit wel de bedoeling was van de wetgever.370
Bovendien is het logisch dat afschrijvingen, waardeverminderingen en voorzieningen, net
zoals bij de algemene regel, enkel uitwerking hebben per statutaire afsluitdatum en dus niet
367
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 111; A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal. Eerste bedenkingen”, AFT 2005, afl. 12, 30; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 95; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 109; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 71, nr. 55; H. VERSTRAETE, “Teleurstellende regeling voor buitenlandse inrichtingen”, Fiscoloog 2005, afl. 998, 1-3. 368
Artikel 734quinquies
KB/WIB, zoals gewijzigd door artikel 11 KB van 11 december 2006 tot wijziging van het KB/WIB 92 tot uitvoering van de wet van 23 december 2005 betreffende het generatiepact, van diverse bepalingen van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 en van de wet van 25 juni 2005 tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, BS 18 december 2006. 369
Zoals ingevoerd door het Uitvoerings-KB. 370
Ph. SALENS, “De aftrek voor risicokapitaal”, AFT 2006, afl. 2, 18; A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal. Eerste bedenkingen”, AFT 2005, afl. 12, 30; H. VERSTRAETE, “Teleurstellende regeling voor buitenlandse inrichtingen”, Fiscoloog 2005, afl. 998, 2.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
85
het risicokapitaal voor het betrokken belastbaar tijdperk beïnvloeden.371 Volgens MOREAU
lijkt de tekst zowel wijzigingen tussen vaste inrichtingen en hoofdhuis aan de pro-
rataregeling te onderwerpen, als de wijzigingen die het gevolg zijn van de eigen operaties
van de vaste inrichting.372 CHEVALIER stelt daarentegen dat er enkel rekening moet worden
gehouden met vermeerderingen of verminderingen die het gevolg zijn van een overdracht
van activa en passiva tussen de vaste inrichting en de hoofdzetel en niet met wijzigingen ten
gevolge van de normale activiteiten van de vaste inrichting.373 Deze laatste visie wordt dus
inmiddels bevestigd door het vernieuwde artikel 734quinuies van het KB/WIB en wordt ook
gehanteerd in de circulaire van 9 oktober 2008374.
§ 5. Wetsvoorstel van 12 februari 2008375
Volgens bepaalde parlementsleden wordt er een oneigenlijk gebruik376 gemaakt van de
aftrek voor risicokapitaal en volstaan de antimisbruikbepalingen voorzien in de Wet niet om
daaraan te verhelpen.377 Gezien de grote budgettaire impact van deze praktijken dienden zij
dan ook een wetsvoorstel in dat nieuwe antimisbruikbepalingen in het leven roept.378 De
indieners willen zo voorkomen dat het stelsel van de aftrek voor risicokapitaal voorbijschiet
aan haar doel productieve investeringen en de werkgelegenheid in bedrijven en meer
bepaald kmo’s te ondersteunen.379
Artikel 2 van het wetsvoorstel vult de categorie van de niet als beroepskosten aangemerkte
kosten aan met de interesten van leningen die zijn aangegaan om een inbreng of verhoging
van het eigen vermogen in een vennootschap direct of indirect te financieren.380 Artikel 53
van het WIB wordt dienovereenkomstig aangevuld met een punt 25° dat als volgt luidt: “de
371
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 111; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 71-72, nr. 55. 372
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 95. 373
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1222. 374
Circ. nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008), 9 oktober 2008, www.monKEY.be, nr. 53. 375
Wetsvoorstel tot invoeging van een bepaling ter voorkoming van misbruik van de notionele-interestaftrekregeling, Parl.St. Kamer 2007-08, nr. 52-0792/001. 376
Toelichting bij het wetsvoorstel tot invoeging van een bepaling ter voorkoming van misbruik van de notionele-interestaftrekregeling, Parl.St. Kamer 2007-08, nr. 52-0792/001, 6 en 7. 377
Toelichting bij het wetsvoorstel tot invoeging van een bepaling ter voorkoming van misbruik van de notionele-interestaftrekregeling, Parl.St. Kamer 2007-08, nr. 52-0792/001, 5; A. COOLS, “Belgische notionele interestaftrek: een stand van zaken”, WFR 2009, afl. 6806, 415. 378
Toelichting bij het wetsvoorstel tot invoeging van een bepaling ter voorkoming van misbruik van de notionele-interestaftrekregeling, Parl.St. Kamer 2007-08, nr. 52-0792/001, 5. 379
Toelichting bij het wetsvoorstel tot invoeging van een bepaling ter voorkoming van misbruik van de notionele-interestaftrekregeling, Parl.St. Kamer 2007-08, nr. 52-0792/001, 7. 380
Commentaar bij de artikelen van het wetsvoorstel tot invoeging van een bepaling ter voorkoming van misbruik van de notionele-interestaftrekregeling, Parl.St. Kamer 2007-08, nr. 52-0792/001, 7.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
86
interesten van leningen die zijn aangegaan om een inbreng of verhoging van het eigen
vermogen in een vennootschap rechtstreeks of onrechtstreeks te financieren”.
Bij artikel 3 van het wetsvoorstel wordt er een artikel 205decies ingevoegd in het WIB dat als
volgt luidt: “voor de toepassing van de in artikel 205bis bedoelde aftrek voor risicokapitaal
kan geen enkele akte of verrichting die tot doel of tot gevolg heeft het in artikel 205ter, § 1,
eerste lid bedoelde eigen vermogen te vermeerderen of de in artikel 205ter, § 1, tweede lid, a)
en b), § 2, § 3, § 4 en § 5 bedoelde bestanddelen te verminderen, aan de
belastingadministratie worden tegengeworpen, tenzij wordt aangetoond dat zij aan
rechtmatige economische of financiële behoeften beantwoorden en er bijgevolg niet alleen
toe strekken het belastbare inkomen te verminderen”. Het gaat hier om een vermoeden iuris
tantum.381 Deze bepaling heeft tot gevolg dat de belastingaftrek naar aanleiding van een
verhoging van het eigen vermogen voortaan alleen mogelijk is als er daadwerkelijk wordt
geïnvesteerd en de verhoging niet voortvloeit uit kunstmatige constructies die aan geen
enkele economische of financiële behoefte beantwoorden. Daartoe wordt dezelfde techniek
gehanteerd als in artikel 344 van het WIB en kunnen akten of verrichtingen die alleen een
fiscaal oogmerk hebben, bijgevolg niet aan de belastingadministratie worden
tegengeworpen.382
Aangezien deze wetswijziging echter niet op voldoende politieke steun kon rekenen werden
er slechts enkele richtlijnen van de fiscale administratie uitgevaardigd. De eerste
omzendbrief vestigt voornamelijk de aandacht op de bestaande antimisbruikbepalingen383.
Een andere circulaire focust op de berekening van het risicokapitaal384. De derde circulaire
bevat de inventaris van de rechterlijke beslissingen inzake simulatie zoals werd
aangekondigd in de eerste omzendbrief385.386
Hierbij is ook relevant om te verwijzen naar de rulings van de dienst voorafgaande
beslissingen. De situatie waarbij een holdingvennootschap een lening aangaat met als
specifiek doel het kapitaal van een dochteronderneming te verhogen en een dubbele aftrek
bekomt op dezelfde geldstroom binnen dezelfde groep, is toegestaan387. En dit ongeacht of
de holdingmaatschappij zich situeert in België of buiten België388. Deze constructie wordt
ook de “double dip” genoemd. Er wordt immers een eerste maal een fiscale aftrek toegepast
op het niveau van de holdingvennootschap, namelijk met betrekking tot de betaalde
interesten Een tweede fiscale aftrek vindt plaats op het niveau van de dochtermaatschappij,
aangezien de kapitaalinjectie het eigen vermogen van die vennootschap verhoogt en
381
A. COOLS, “Belgische notionele interestaftrek: een stand van zaken”, WFR 2009, afl. 6806, 415. 382
Commentaar bij de artikelen van het wetsvoorstel tot invoeging van een bepaling ter voorkoming van misbruik van de notionele-interestaftrekregeling, Parl.St. Kamer 2007-08, nr. 52-0792/001, 8. 383
Circ. nr. Ci.RH. 840/592.613 (AOIF 14/2008), 3 april 2008, www.monKEY.be. 384
Circ. nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008), 9 oktober 2008, www.monKEY.be. 385
Circ. nr. Ci.RH. 840/592.613 (AOIF 14/2008), 2 juni 2008, www.monKEY.be. 386
D. DESCHRIJVER en L. MEEUS, “Kronkiek. Fiscaal recht voor vennootschappen 2008”, TRV 2009, afl. 4, 344. 387
H. VERSTRAETE, “Dubbele aftrek sluit notionele interest niet noodzakelijk uit”, Fiscoloog 2007, afl. 1054, 3. 388
H. VERSTRAETE, “Onduidelijkheid over uitsluitingsgronden blijft bestaan”, Fiscoloog 2007, afl. 1084, 5.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
87
bijgevolg ook de aftrek voor risicokapitaal doet toenemen.389 De minister antwoordde op
een vraag in het kader hiervan als volgt: “gelet op het principe ‘van vrije keuze voor de minst
belaste weg’, moeten deze verrichtingen in principe niet door de Administratie in vraag
worden gesteld”.390 Wanneer dergelijke structuren kunstmatig zijn, zonder enige substantie
zullen ze evenwel stuiten op het aftrekverbod op abnormale en goedgunstige voordelen.391
De aftrek voor risicokapitaal zal niet in twijfel worden getrokken als het ingebrachte kapitaal
bijdraagt tot de verwezenlijking van het maatschappelijk doel van de dochter, bijvoorbeeld
het uitoefenen van een financiële intragroepsactiviteit, en op die manier een reële
toegevoegde waarde wordt gecreëerd voor de groep392. De notionele interestaftrek kan niet
worden geweigerd als een nieuw opgerichte Belgische financiële vennootschap slechts
beschikt over één of enkele schuldvorderingen op andere groepsvennootschappen voor wie
ze treasury-activiteiten uitoefent393. PHILLIPPE stelt dat het antwoord van de minister niet
letterlijk moet begrepen worden. Volgens hem lijkt het dat de toepassing van de artikelen 49
en 207 van het WIB kan worden vermeden als de fiscale voordelen uit de “double dip”-
structuur vergezeld gaan met andere (financiële) voordelen.394
Afdeling 3. Bepaling van het tarief
De aftrek voor risicokapitaal is gelijk aan het overeenkomstig artikel 205ter van het WIB
bepaalde gecorrigeerde risicokapitaal vermenigvuldigd met een tarief dat als volgt wordt
bepaald395:
§ 1. Aanslagjaar 2007 (art. 205quater, §2 j° §5 WIB)
Artikel 205quater, §2 van het WIB bepaalt dat “voor aanslagjaar 2007 het toe te passen
tarief gelijk is aan het gemiddelde van de door het Rentefonds maandelijks bekendgemaakte
referte-indexen J (lineaire obligatie 10 jaren), als bedoeld in artikel 9, § 1 van de Wet van 4
augustus 1992 op het hypothecair krediet, voor het jaar 2005”.
389
A. COOLS, “Belgische notionele interestaftrek: een stand van zaken”, WFR 2009, afl. 6806, 415. 390
Vr. en Antw. Kamer 2008-09, 14 januari 2009, nr. 46, 23 (Vr. nr. 29 VAN der MAELEN). X., “‘Double dip’-situatie. Vrije keuze van minst belaste weg.”, Fiscoloog 2009, afl. 1147. 391
Zie: Hoofdstuk 4, Afdeling 4, §2, 2.1. 392
Voorafgaande beslissing nr. 800.269 van 4 november 2008; Voorafgaande beslissing nr. 800.100 van 17 juni 2008; Voorafgaande beslissing nr. 700.531 van 20 mei 2008; Voorafgaande beslissing nr. 700.317 van 11 maart 2008; Voorafgaande beslissing nr. 700.520 van 12 februari 2008; Voorafgaande beslissing nr. 700.515 van 18 december 2007; Voorafgaande beslissing nr. 700.399 van 4 december 2007; Voorafgaande beslissing nr. 700.282 van 21 augustus 2007; Voorafgaande beslissing nr. 700.032 van 7 augustus 2007; Voorafgaande beslissing nr. 700.055 van 24 juli 2007; Voorafgaande beslissing 600.472 van 19 december 2006; Voorafgaande beslissing nr. 600.167 van 3 oktober 2006. 393
Voorafgaande beslissing nr. 700.395 van 23 oktober 2007; Voorafgaande beslissing nr. 700.251 van 10 juli 2007. 394
D. PHILLIPPE , “Minister spreekt zich uit over «double dip»-constructies”, Fisc.Act. 2009, afl. 11, 7-10. 395
Artikel 205quater, § 1 WIB.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
88
Dit gemiddelde tarief van de lineaire overheidsobligaties op 10 jaren (OLO’s) voor het jaar
2005 en aldus het tarief voor de aftrek voor risicokapitaal voor aanslagjaar 2007 was
3,442%.396
Door de koppeling met de OLO-rente zullen periodes van inflatie makkelijker draagbaar
worden voor de belastingplichtigen omdat dit in een verlaging van de
vennootschapsbelasting zal resulteren. Tijdens periodes van inflatie zal de OLO-rente, en dus
ook de aftrek voor risicokapitaal, immers stijgen.397
De aftrek wordt voor de eerste maal toegestaan voor aanslagjaar 2007 en het tarief wordt
aldus voor het aanslagjaar 2007 vastgelegd, ongeacht de datum van het afsluiten van de
boekhouding. Dit heeft tot gevolg dat bepaalde vennootschappen eerder van de aftrek
zullen kunnen genieten dan andere vennootschappen. Immers is zowel een boekjaar dat
afgesloten wordt op 31 december 2006, als een boekjaar dat eindigt op 30 december 2007,
verbonden aan het belastbare tijdperk 2007.398
Bovendien mag dit tarief “niet meer dan 6,5 pct. bedragen”.
De Koning kan evenwel “bij een na overleg in de Ministerraad vastgesteld besluit” van dit
maximale basistarief afwijken. 399 De memorie van toelichting wijst er op dat dit
maximumtarief toelaat automatisch het effect te beperken van een belangrijke inflatie in de
Eurozone.400
§ 2. Latere aanslagjaren (art. 205quater, §§ 3 en 4 j° §5 WIB)
Artikel 205quater, §3 van het WIB leest als volgt: “Voor de volgende aanslagjaren wordt het
toe te passen tarief bepaald met inachtneming van het gemiddelde van de in § 2 vermelde
referte-indexen J voor het voorlaatste jaar dat voorafgaat aan het jaar waarnaar het
aanslagjaar wordt genoemd. Het toe te passen tarief om het bedrag van de in artikel 205bis
bedoelde aftrek voor risicokapitaal te bepalen, mag voor elke in het vorig lid bedoeld
aanslagjaar, niet meer dan één percentpunt afwijken van het tarief dat voor het vorige
aanslagjaar werd toegepast.”
396
Bericht BS 16 januari 2006. 397
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1227 ; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 994. 398
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 97-98; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 112. 399
Artikel 205quater, § 5 WIB. 400
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 5.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
89
Het tarief zal aldus variëren van aanslagjaar tot aanslagjaar. Hierbij geldt de opmerking,
mutadis mutandis bij aanslagjaar 2007, dat het tarief dat per aanslagjaar wordt vastgelegd,
op alle vennootschappen van toepassing is ongeacht de datum van het afsluiten van het
boekjaar. 401 Immers zal enerzijds voor de vennootschap die haar boekhouding per
kalenderjaar voert, het tarief overeenstemmen met het gemiddeld OLO-tarief van het vorige
boekjaar. Anderzijds zal bij de vennootschap die niet haar boekhouding per kalenderjaar
voert, het tarief van de notionele interestaftrek in tijden van stijgende rente te laag zijn om
ten volle het vooropgestelde doel van fiscale gelijke behandeling tussen interesten en
dividenden te bereiken. 402 De Wet voorziet daarenboven in het kader van de
inwerkingtreding van de Wet enkel in een antimisbruikbepaling die wijzigingen van het
boekjaar viseert in verband met de eerste toepassing van de aftrek voor risicokapitaal. Met
andere woorden worden enkel de aanpassingen aan de boekjaren om vanaf 1 januari 2006
van de aftrek te kunnen genieten, in plaats van later in 2006 zonder wijziging van het
boekjaar, geviseerd. Niets belet bijgevolg een vennootschap die normaliter afsluit op 31
december 2008 (aanslagjaar 2009) haar boekjaar te verkorten naar bv. 30 december 2008
(aanslagjaar 2008) of te verlengen naar 30 juni 2009. De verkorting van het boekjaar kan een
verhoogde aftrek voor risicokapitaal met zich meebrengen indien het tarief van de aftrek
voor risicokapitaal verbonden met aanslagjaar 2008 hoger is dan deze verbonden met 2009.
Een verlenging van het boekjaar kan ervoor zorgen dat de eerste zes maanden van 2009 nog
van het tarief kunnen genieten verbonden aan het aanslagjaar 2009. Dit zal interessant zijn
als het tarief voor aanslagjaar 2009 hoger blijkt uit te vallen dan het tarief voor aanslagjaar
2008.403
Het tarief voor aanslagjaar 2008 bedraagt 3,781%404, voor aanslagjaar 2009405 bedraagt
4,307% en voor aanslagjaar 2010 bedraagt het 4,473%406.407
De begrenzing tot één percentpunt is ingegeven om de budgettaire impact van de aftrek
voor risicokapitaal te kunnen beheersen.408 De Koning kan echter “bij een na overleg in de
Ministerraad vastgesteld besluit beslissen” die begrenzing “niet toe te passen en buiten die
begrenzing een ander tarief vastleggen om het bedrag van de aftrek voor risicokapitaal te
401
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1228; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 112. 402
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 116. 403
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 98. 404
Bericht BS 27 december 2007. 405
Bericht BS 27 december 2007. 406
Bericht BS 14 januari 2009 (ed. 2). 407
Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-13, nr. 4132. 408
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 115; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 99.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
90
bepalen”. Deze mogelijkheid is echter “beperkt tot het tarief dat overeenstemt met de in § 2
vermelde referte-index J voor het voorlaatste jaar dat voorafgaat aan het jaar waarnaar het
aanslagjaar wordt genoemd”. 409
Opnieuw is het absoluut maximale basistarief vastgesteld op 6,5%, waarvan de Koning
evenwel kan afwijken bij een na overleg in de Ministerraad vastgesteld besluit. 410
Dienovereenkomstig wordt het maximum voor de aanslagjaren 2011 en 2012 verlaagd tot
3,8%. 411
Het gevolg van de talrijke mogelijkheden die de regering heeft om het tarief via tussenkomst
van de Koning te beïnvloeden, is dat het tarief nog sterker van jaar tot jaar kan variëren en
aldus moeilijk in te schatten is.412
§ 3. Kmo’s (art. 205quater, §6 WIB)
Wat kmo’s betreft wordt het basistarief, dat overeenkomstig bovenstaande principes werd
berekend, verhoogd met een half procent.413 Voor aanslagjaar 2007 was dit tarief aldus
3,942 %. 414 Voor aanslagjaar 2008, 2009 en 2010 bedraagt het tarief respectievelijk
4,281%415; 4,307%416 en 4,973%.417 Bovendien is het maximumtarief voor kmo’s bijgevolg
normaliter 7 % en voor aanslagjaren 2011 en 2012 4,3%.418
Dit hoger tarief is het gevolg van het feit dat vooral kmo’s het moeilijk hebben om de nodige
financiering te verkrijgen en aldus met hogere risicokapitaalkosten geconfronteerd worden.
Aangezien deze vennootschappen aldus het meest te lijden hebben onder de fiscale
409
Artikel 205quater, § 4 WIB. 410
Artikel 205quater, § 5 WIB. 411
C. VAN GEEL en I. VOGELAERE, “Belastingaftrek voor risicokapitaal stijgt”, Kernpunten NV 2009, afl. 2, 8; C. VAN
GEEL en I. VOGELAERE, “Belastingsaftrek voor risicokapitaal stijgt”, Fiscale Wenken 2009, afl. 2, 4; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-13, nr. 4131; X., “Notionele interestaftrek beperkt tot 3,8 %”, Fisc.Act. 2009, afl. 41, 8; X., “Notionele interest: maximumtarief twee jaar bevroren op 3,8 %”, Fiscoloog 2009, afl. 1182, 7-9. 412
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 99-110. 413
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 16. 414
Bericht BS 16 januari 2006. 415
Bericht BS 27 december 2007. 416
Bericht BS 27 december 2007. 417
Bericht BS 14 januari 2009 (ed. 2); Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-13, nr. 4131. 418
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 100; C. VAN GEEL en I. VOGELAERE, “Belastingaftrek voor risicokapitaal stijgt”, Kernpunten NV 2009, afl. 2, 8; C. VAN GEEL en I. VOGELAERE, “Belastingsaftrek voor risicokapitaal stijgt”, Fiscale Wenken 2009, afl. 2, 4; X., “Notionele interestaftrek beperkt tot 3,8 %”, Fisc.Act. 2009, afl. 41, 8; X., “Notionele interest: maximumtarief twee jaar bevroren op 3,8 %”, Fiscoloog 2009, afl. 1182, 7-9.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
91
discriminatie tussen financiering met eigen vermogen en vreemd vermogen, ligt deze
verhoging in lijn van de vooropgestelde doelstellingen bij de invoering van de aftrek voor
risicokapitaal.419
Deze verhoging is enkel van toepassing op kmo’s die “op grond van de in artikel 15, § 1 van
het Wetboek van vennootschappen aangemerkt worden als kleine vennootschappen voor het
aanslagjaar dat verbonden is aan het belastbare tijdperk waarin de aftrek voor risicokapitaal
wordt genoten”.420
Het gevolg van de verwijzing naar het Wetboek van vennootschappen is dat de bepaling
enkel van toepassing is op kleine vennootschappen zoals gedefinieerd in artikel 15, § 1 van
het W.Venn.421 Bijgevolg is de referentiedatum om na te gaan of de criteria vervuld zijn, het
laatste en het voorlaatst afgesloten boekjaar. 422 Een vennootschap zal dus voor het
voorlaatste en het laatste boekjaar de criteria niet mogen overschrijden.423 Indien in de loop
van twee opeenvolgende boekjaren de vennootschap de gestelde criteria niet overschrijdt,
wordt ze dus als klein beschouwd voor het gehele derde jaar.424 De kwalificatie van “kleine
vennootschap” wordt beoordeeld bij het begin van het betreffende belastbaar tijdperk.425
Daarnaast zijn de andere paragrafen van artikel 15 van het W.Venn. echter eveneens van
toepassing in het kader van de interpretatie van het begrip “kleine vennootschap”.426 Dit
wordt uitdrukkelijk bevestigd door een wetswijziging van artikel 205quater, § 6 van het WIB
419
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1228; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 994; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 17. 420
Artikel 205quater, § 6 WIB zoals ingevoerd door de Wet. 421
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 120. 422
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 121-122; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 101; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 118; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 85-86, nr. 66. 423
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 85-86, nr. 66; contra: J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 118-119. 424
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1228. 425
Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-13, nr. 4131. 426
Circ. nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008), 9 oktober 2008, www.monKEY.be, nr. 62; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 121-122; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 994-995; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 101.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
92
die vanaf aanslagjaar 2010 verwijst naar “artikel 15 van het W.Venn.”.427 Bijgevolg moeten
de criteria op geconsolideerde basis beoordeeld worden.428
Bovendien is hier sprake van “het belastbaar tijdperk waarin de aftrek voor risicokapitaal
wordt genoten”. Terwijl in artikel 205quinquies van het WIB, dat handelt over de
overdraagbaarheid van de aftrek voor risicokapitaal, verwijst naar “voor dat belastbaar
tijdperk niet verleende vrijstelling”. VANDENBERGHE stelt dat “niet verleende” niet effectief
afgetrokken betekent en leidt hieruit af dat de “genoten” aftrek, geïnterpreteerd moet
worden als de “gegenereerde” aftrek. Bijgevolg is het belastbaar tijdperk dat het recht op
aftrek heeft gegenereerd, niettegenstaande er geen effectieve aftrek was bij gebrek aan
voldoende restwinst, determinerend en niet het belastbaar tijdperk waarin de overgedragen
aftrek effectief wordt toegepast.429
§ 4. Verkorte of verlengde boekjaren (art. 205 quater, §7 WIB j° art.
734sexies, §2 KB/WIB)
Krachtens artikel 205quater, §7 van het WIB bepaalt de Koning “bij een na overleg in de
Ministerraad vastgesteld besluit, de regels voor de berekening van de aftrek voor
risicokapitaal *…+wanneer het belastbare tijdperk langer of korter is dan twaalf maanden”.
Dienovereenkomstig luidt de tweede paragraaf van artikel 734sexies van het KB/WIB als
volgt: ”Indien een belastbaar tijdperk meer of minder dan twaalf maanden duurt, wordt het
percentage bedoeld in artikel 205quater, §§ 1 tot 6, WIB 92, vermenigvuldigd met een breuk
waarvan de teller gelijk is aan het totaal aantal dagen van het belastbare tijdperk en de
noemer gelijk is aan driehonderd vijfenzestig.”
Deze formule is noodzakelijk teneinde te vermijden dat vennootschappen met een boekjaar
van meer of minder dan 12 maanden, respectievelijk onterecht van een aftrek op 12
maanden zouden genieten of onterecht hun aftrek herleid zouden zien tot een aftrek op 12
maanden.430
427
Artikel 48 Wet 22 december 2009 houdende fiscale en diverse bepalingen, BS 31 december 2009; artikel 50 Wet 22 december 2009 houdende fiscale en diverse bepalingen, BS 31 december 2009 luidt als volgt: “de artikelen 44 tot 49 zijn van toepassing vanaf aanslagjaar 2010. Elke wijziging die vanaf 1 januari 2009 aan de datum van afsluiting van de jaarrekening wordt aangebracht, is zonder uitwerking voor de toepassing van de artikelen 44 tot 49”; H. DURIEU, “Uniformisering kmo-definitie: feit of fictie?”, Fiscale Wenken 2010, afl. 8, 1-4. 428
Artikel 15, § 5 W.Venn.; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 995. 429
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 84, nr. 65. 430
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 103.
Hoofdstuk 3 – Het stelsel van de notionele intresten
93
Deze bijzondere bepaling zorgt er aldus voor dat de aftrek voor risicokapitaal pro rata
temporis wordt aangepast in functie van de duur van het boekjaar.431 Indien het belastbaar
tijdperk immers langer is dan 365 dagen, verhoogt het bedrag van de aftrek voor
risicokapitaal proportioneel. Indien daarentegen het belastbaar tijdperk korter is, verlaagt
het proportioneel.432
431
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 123. 432
A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal. Eerste bedenkingen”, AFT 2005, afl. 12, 30; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 87, nr. 67.
Hoofdstuk 4 – De effectieve aftrek
94
Hoofdstuk 4. De effectieve aftrek
De berekening van het bedrag voor de aftrek voor risicokapitaal werd behandeld in het
vorige hoofdstuk. Het bedrag van de aftrek voor risicokapitaal is immers het resultaat van de
vermenigvuldiging van het in aanmerking komende eigen vermogen, namelijk het
gecorrigeerde risicokapitaal, met het toepasselijke tarief.433 De wijze waarop de aftrek
daadwerkelijk technisch gebeurt wordt in dit hoofdstuk behandeld.434
Afdeling 1. Onbeschikbare reserve (opgeheven art. 205sexies
WIB)
Oorspronkelijk was er een onaantastbaarheidsvoorwaarde ingeschreven in artikel 205sexies
van het WIB. Om effectief de aftrek voor risicokapitaal te kunnen genieten moest de
belastingplichtige een bedrag overeenstemmend met het bedrag van de verleende aftrek
voor risicokapitaal boeken op een onbeschikbare reserve gedurende het belastbare tijperk
en de drie opeenvolgende (kalender)jaren.435
Dit bedrag moest geboekt worden onder de rubriek van de belaste reserves.436 Dit had tot
gevolg dat dit bedrag niet tot grondslag kon dienen “voor de berekening van de jaarlijkse
dotatie aan de wettelijke reserve of van enige beloning of toekenning, gedurende het
belastbaar tijdperk en de drie daaropvolgende jaren”. 437
Er was bovendien in een sanctie voorzien. Immers “wanneer met betrekking tot de aftrek
voor risicokapitaal van een bepaald belastbaar tijdperk niet meer voldaan” was aan de
onaantastbaarheidsvoorwaarde, werd “het reeds effectief verleende gedeelte ervan belast
als winst van het belastbare tijdperk waarin het niet naleven van die verplichting zich
voordoet en vervalt het in artikel 205quinquies bedoelde recht op overdraagbaarheid voor
het nog niet effectief verleende overschot”. 438 De memorie van toelichting verduidelijkte
433
Artikel 205quater, § 1 WIB. 434
J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 120 en 122. 435
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 135; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 995; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 104; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 93, nr. 71. 436
Hand. Kamer 2004-05, 2 juni 2005, nr. 144; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 996-997; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 138. 437
Artikel 205sexies, lid 1 WIB. 438
Artikel 205sexies, lid 2 WIB.
Hoofdstuk 4 – De effectieve aftrek
95
evenwel dat na verloop van de vermelde termijn van drie jaren, de bekomen aftrek uiteraard
definitief verworven is. Dit ongeacht of de verleende aftrek voor risicokapitaal nadien al dan
niet op een afzonderlijke onbeschikbare rekening van het passief blijft of niet of tot
grondslag dient voor de berekening van de jaarlijkse dotatie aan de wettelijke reserve of van
enige beloning of toekenning.439
Deze tijdelijke onbeschikbaarheidsvoorwaarde, die ervoor moest zorgen dat het fiscaal
voordeel in de onderneming bleef440, was evenwel voorwerp van hevige kritiek. Naast het
feit dat deze voorwaarde ervoor zou zorgen dat de doelstellingen, vooropgesteld bij de
invoering van de aftrek voor risicokapitaal, in mindere mate bereikt kunnen worden, zou de
opheffing immers geen enkele budgettaire kost met zich meebrengen.441 De vereiste werd
dan ook geschrapt bij artikel 115 van de Wet betreffende het Generatiepact442, dat in
werking trad vanaf aanslagjaar 2007443, tevens het ogenblik van inwerkingtreding van de
Wet tot invoering van de aftrek voor risicokapitaal. De bepaling werd met andere woorden
al ingetrokken vooraleer ze van kracht was geworden.444 Bijgevolg wordt de aftrek voor
risicokapitaal definitief.445
Afdeling 2. Verwerking van de aftrek (art. 77bis KB/WIB) en
formaliteiten (art. 205septies WIB)
§ 1. Verwerking van de aftrek in de aangifte (art. 77bis KB/WIB)
De aftrek voor risicokapitaal is een extracomptabele aftrek. De aftrek gebeurt met andere
woorden op het niveau van de fiscale aangifte van de vennootschap die er aanspraak op
maakt en hij vereist geen enkele specifieke boeking.446
439
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 17. 440
Verslag bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/004, 4; H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, 72 ; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 995.. 441
Zie: J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 135-136; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 135-137. 442
Wet van 23 december 2005 betreffende het Generatiepact, BS 30 december 2005 (ed.2). 443
Artikel 116 Wet van 23 december 2005 betreffende het Generatiepact, BS 30 december 2005 (ed.2). 444
J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 122 en 140. 445
W. VAN KERCKHOVE, “De ‘notionele interestaftrek’ bekeken vanuit praktische invalshoek”, AFT 2006, afl. 2, 36. 446
J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 122.
Hoofdstuk 4 – De effectieve aftrek
96
Gezien de situering van artikel 205bis van het WIB447 vindt de notionele interestaftrek
concreet plaats na de aftrek inzake octrooi-inkomsten (vijfde bewerking) en voor de aftrek
van vorige verliezen (zevende bewerking). Artikel 77bis van het KB/WIB bepaalt bovendien
dat “de aftrek voor risicokapitaal tot het bedrag van de restwinst na toepassing van artikel
77/1 wordt afgetrokken”. Artikel 77/1 regelt de octrooi-inkomsten zoals bedoeld in artikel
2051 tot 2054 van het WIB. Bijgevolg is de aftrek voor risicokapitaal begrensd tot de restwinst
welke overblijft na de aftrek voor octrooi-inkomsten.448
Deze volgorde van aanrekening is zowel logisch, als gunstig voor de belastingplichtige.
Aangezien de bewerkingen met het oog op de vaststelling van de belastbare grondslag tot
en met de octrooi-inkomsten die in principe niet overdraagbaar zijn, in de eerste plaats
toegepast worden, heeft de aftrek voor risicokapitaal hier geen invloed op. Daarna is de
aftrek voor risicokapitaal, die tijdelijk overdraagbaar is, aan de beurt. De notionele
interestaftrek wordt gevolgd door de fiscale verliezen en de investeringsaftrek die wel
onbeperkt overdraagbaar zijn449, behoudens bij een controlewijziging die niet beantwoordt
aan rechtmatige financiële of economische behoeften450, en bijgevolg niet verloren gaan
door de aftrek voor risicokapitaal.451
§ 2. Formaliteiten (art. 205septies WIB)
Artikel 205septies van het WIB bepaalt dat “om het voordeel van de aftrek voor risicokapitaal
te rechtvaardigen moet de vennootschap bij haar aangifte in de vennootschapsbelasting een
opgave voegen waarvan het model door de Minister van Financiën of zijn afgevaardigde
wordt vastgesteld, voor het aanslagjaar waarvoor de aftrek wordt genoten”.
447
Artikel 205bis WIB: “Bij de bepaling van het belastbaar inkomen wordt de belastbare basis verminderd met het overeenkomstig artikel 205quater vastgestelde bedrag. Deze vermindering wordt “aftrek voor risicokapitaal” genoemd”. 448
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 126; A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal. Eerste bedenkingen”, AFT 2005, afl. 12, 26; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 123; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 115; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 89, nr. 68; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-15, nr. 4133. 449
Artikel 72 WIB en artikel 206, § 1 WIB. 450
Artikel 207 WIB. 451
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 126; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 998; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 89, nr. 68.
Hoofdstuk 4 – De effectieve aftrek
97
Dit model van deze bijlage dat door de Minister van Financiën werd vastgesteld kan
teruggevonden worden onder “formulieren” op de website van de FOD Financiën aan de
hand van het identificatienummer 275C.452
De notionele interestaftrek wordt evenwel automatisch toegepast, in de zin dat er geen
voorafgaand akkoord van de fiscus vereist is.453
De wet bepaalt dat de opgave bij de aangifte moet worden gevoegd. Dit zelfs wanneer de
aftrek wegens onvoldoende winst niet kan worden verricht. 454 Aangezien de term
“rechtvaardigen” gehanteerd wordt, lijkt het dat het niet nakomen van de verplichting niet
tot gevolg kan hebben dat de belastingplichtige het recht op de aftrek voor risicokapitaal zou
verliezen, indien er melding wordt gemaakt in de aangifte dat men de aftrek voor
risicokapitaal wenst toe te passen.455
Bovendien bestaat er geen consensus omtrent de vraag of de toepassing van de aftrek al dan
niet verplichtend is. Volgens sommigen kan de belastingplichtige kiezen de aftrek in het
geheel niet of slechts gedeeltelijk toe te passen. Deze strekking stelt dat de aftrek een recht
en geen plicht is.456 VANDENBERGHE stelt echter dat de aftrek voor risicokapitaal in beginsel
geen keuzestelsel is. Naar zijn mening wordt de aftrek toegekend en is hij van toepassing
binnen de wettelijke voorwaarden en grenzen. Enkel in geval van een kmo, in de zin van
artikel 15 van het W. Venn. bestaat er een keuze tussen ofwel de investeringsreserve, ofwel
de aftrek voor risicokapitaal.457
Indien deze laatste visie wordt gevolgd, is de discussie in de rechtspraak inzake het
essentiële karakter van de bij de aangifte te voegen opgaven enkel relevant bij kmo’s die een
keuze hebben tussen beide stelsels. Dit essentiële karakter van de opgave is van belang in de
situatie waarin de opgave niet werd bijgevoegd. Het gevolg hiervan is namelijk naar gelang
van het geval het definitieve verval van het recht op aftrek of de mogelijkheid tot
regularisatie door alsnog later de opgave in te dienen. Het lijkt dan ook in ieder geval aan te
raden om de opgave binnen de aangiftetermijn in te dienen.458
452
http://ccff02.minfin.fgov.be/portal/portal/MyMinfinPortal/services/forms/FinFormPortletWindow?action=e&windowstate=maximized&mode=view&org.apache.myfaces.portlet.MyFacesGenericPortlet.VIEW_ID=%2FWEB-INF%2Fviews%2Fresultat.jsp. 453
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 978. 454
Circ. nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008), 9 oktober 2008, www.monKEY.be, nr. 70; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-16, nr. 4134. 455
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 1003. 456
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 149; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 120. 457
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 95-96, nr. 72. 458
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 149-153; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 95-96, nr. 72.
Hoofdstuk 4 – De effectieve aftrek
98
Volgens de minister mag een vennootschap voor een bepaald belastbaar tijdperk geheel of
gedeeltelijk verzaken aan de toepassing van de aftrek voor risicokapitaal. De dienst
voorafgaande beslissingen oordeelt in dezelfde zin. Het gedeelte aan aftrek voor
risicokapitaal waaraan vrijwillig verzaakt werd, bijvoorbeeld met het oog op het vermijden
van de toepassing van bepaalde buitenlandse belastingregels die een bepaald
minimumtarief aan belastingheffing opleggen, is echter niet overdraagbaar naar de volgende
belastbare tijdperken.459 In alle geval werd geoordeeld dat een dergelijke verzaking definitief
is. In de rechtsleer is echter opgeworpen dat het overschot aan notionele interestaftrek dat
niet kon worden afgetrokken omdat er onvoldoende belastbare winst was, toch
overdraagbaar is.460 De minister stelt, naar aanleiding van een mondelinge vraag, dat
wanneer een vennootschap tijdens een aanslagjaar geen aanspraak maakt op de aftrek voor
risicokapitaal, die naar een later belastingjaar kan worden overgedragen.461 De circulaire van
9 oktober 2008 stelt, hoewel ze verwijst naar dezelfde mondelinge vraag, dat wanneer een
vennootschap tijdens een aanslagjaar de aftrek voor risicokapitaal niet inroept, die aftrek
niet kan worden overgedragen naar een later aanslagjaar.462
Afdeling 3. Overdraagbaarheid van de aftrek
§ 1. Overdraagbaarheid gedurende zeven volgende belastbare
tijdperken (art. 205quinquies WIB)
Artikel 205quinquies van het WIB bepaalt dat “indien er voor een belastbaar tijdperk geen of
onvoldoende winst is om de aftrek voor risicokapitaal te kunnen in mindering brengen, wordt
de voor dat belastbaar tijdperk niet verleende vrijstelling achtereenvolgens overgedragen op
de winst van de zeven volgende belastbare tijdperken".
De voor een belastbaar tijdperk verleende aftrek, die niet effectief in mindering wordt
gebracht van het betreffende belastbaar tijdperk omwille van gebrek aan voldoende
belastbare winst, kan aldus achtereenvolgens overgedragen worden op de winst van de
zeven volgende belastbare tijdperken.463
459
Voorafgaande beslissing nr. 700.306 van 26 juli 2007; Voorafgaande beslissing nr. 700.329 van 13 november 2007; Voorafgaande beslissing nr. 700.444 van 18 december 2007; D. DESCHRIJVER en L. MEEUS, “Kronkiek. Fiscaal recht voor vennootschappen 2007 (deel 2)”, TRV 2008, afl. 5, 348; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-16, nr. 4133. 460
A. COOLS, “Belgische notionele interestaftrek: een stand van zaken”, WFR 2009, afl. 6806, 412; T. JANSEN, “Minister zet licht op groen voor gedeeltelijke verzaking aan notionele interestaftrek”, Fisc.Act. 2007, afl. 20, 1. 461
Mondelinge vraag van de heer Luc Gustin aan de vice-eersteminister en minister van Financiën over "de aftrek voor risicokapitaal", Hand. Kamer 2006-07, 17 april 2007, nr. 15064. 462
Circ. nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008), 9 oktober 2008, www.monKEY.be, nr. 69. 463
Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-14, nr. 4133.
Hoofdstuk 4 – De effectieve aftrek
99
Het oorspronkelijk gehanteerde begrip “jaren” werd door de term “belastbare tijdperken”
vervangen bij artikel 60 van de Wet van 22 december 2009.464 Deze wetswijziging stelde een
einde aan de discussie465 omtrent de betekenis van het begrip “jaren”.
De wet voorziet niet in een regeling voor de volgorde van aanwending in geval van
samenloop van aftrek voor risicokapitaal toerekenbaar aan het belastbaar tijdperk zelf met
overgedragen aftrek voor risicokapitaal. VANDENBERGHE e.a. verkiezen de werkwijze waarbij
eerst de overgedragen aftrek in aftrek wordt gebracht, aangezien deze eerst dreigt verloren
te gaan bij onvoldoende restwinst.466 VERDINGH melde evenwel dat het hoofdbestuur de
stelling inneemt dat men met de aftrek voor risicokapitaal van het belastbaar tijdperk zelf
moet beginnen. Slechts als er dan nog belastbare basis overblijft, mag de aftrek uit
voorgaande belastbare tijdperken gebruikt worden. Deze zienswijze was onder meer vervat
in de opbouw van het aangifteformulier voor de aftrek voor risicokapitaal. 467 De
belastingadministratie staat inmiddels toe dat de uit voorafgaande belastbare tijdperken
overgedragen aftrek bij voorrang wordt aangewend. Dit blijkt uit een wijziging in het
aanslagformulier voor aanslagjaar 2009. Het is in het belang van de belastingplichtige dat
FIFO-methode (first in, first out) mag gebruikt worden. Op die manier kan men immers eerst
de oudste overgedragen notionele interestaftrek aanwenden, vooraleer de notionele
interestaftrek van het huidige aanslagjaar kan worden aangewend.468
464
Wet van 22 december 2009 houdende fiscale en diverse bepalingen, BS 31 december 2009 (ed. 2). 465
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 17; Verslag bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/004, 50; C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting: een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1229; H. COUBEAU, W. DEFOOR, M. DERYCKE, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMAN, P. VANBELLEN, L. VANHEESWIJCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2006, 27; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 127-129; A. HAELTERMAN en H. VERSTRAETE, “De aftrek voor risicokapitaal. Eerste bedenkingen”, AFT 2005, afl. 12, 32; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 998; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 105-106; Ph. SALENS, “De aftrek voor risicokapitaal”, AFT 2006, afl. 2, 22; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 125; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 90-91, nr. 70. 466
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 129-130; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 998; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 91, nr. 70; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 91, nr. 70. 467
Y. VERDINGH, “Notionele interestaftrek: volgorde van aftrek is nadelig”, Fisc.Act. 2009, afl. 13, 9-10; Y. VERDINGH, “Aftrek risicokapitaal: volgorde van aftrek”, Fiscale Wenken 2009, afl. 16, 4. 468
CB, “Vennootschap mag ‘voordeligste’ volgorde van aanrekening kiezen”, Fiscoloog 2009, afl. 1186, 7-8; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-15, nr. 4133; X., “FIFO-methode voor overgedragen notionele interestaftrek”, Fisc.Act. 2009, afl. 35, 6-8; X., “Notionele interestaftrek: minister bevestigt gunstige FIFO-regel voor aftrek”, Fisc.Act. 2009, afl. 2, 7-8.
Hoofdstuk 4 – De effectieve aftrek
100
§ 2. Investeringsreserve (art. 205novies WIB)
Wat betreft kmo’s die kiezen voor de investeringsreserve wordt deze termijn verlengd door
artikel 205novies van het WIB469.470 In de hypothese dat een vrijgestelde investeringsreserve
wordt aangelegd, zal de verlenging gelijk zijn aan het aantal belastbare tijdperken waarvoor
geen aftrek voor risicokapitaal kan plaatsvinden.471
§ 3. Controlewijziging (art. 207, lid 3 WIB)
De antimisbruikbepaling ingeschreven in artikel 207, lid 3 van het WIB werd aangevuld door
artikel 13 van de Wet. Bijgevolg bepaalt artikel 207, lid 3 van het WIB het volgende: “In geval
van verwerving of van wijziging tijdens het belastbaar tijdperk van de controle van een
vennootschap die niet beantwoordt aan rechtmatige financiële of economische behoeften,
noch aftrekbaar van de winst van dat tijdperk, noch van deze van enig later tijdperk: in
afwijking van artikel 205quinquies, de niet verleende aftrek voor risicokapitaal wegens geen
of onvoldoende winst van de belastbare tijdperken welke voorafgaan aan eerstgenoemd
tijdperk”.
Aldus gaat enkel de overgedragen aftrek verloren in geval van een niet-verantwoorde
controlewijziging. De notionele interestaftrek die vanaf het belastbaar tijdperk van
verwerving of wijziging wordt verkregen en overgedragen, kan daarentegen wel worden
aangewend in latere belastbare tijdperken.472
Ten gevolge van de negatieve wijze waarop deze bepaling is geformuleerd, rust de bewijslast
principieel bij de belastingadministratie.473
2.1. Verwerving of wijziging van controle
Wat het begrip “controle over een vennootschap” betreft kan verwezen worden naar de
artikelen 5 e.v. van het W.Venn.474
469
Zoals gewijzigd bij artikel 61 Wet van 22 december 2009 houdende fiscale en diverse bepalingen, BS 31 december 2009 (ed. 2). 470
Zie: Hoofdstuk 4, Afdeling 4, §2. 471
Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-16, nr. 4133. 472
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 138; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 103, nr. 77. 473
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 103, nr. 77. 474
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 106-108;
Hoofdstuk 4 – De effectieve aftrek
101
De vennootschappen waarop de maatregel van toepassing kan zijn, zijn meer bepaald:
- vennootschappen waarvan de aandelen zijn verkocht of ingebracht;
- vennootschappen die een inbreng verkrijgen;
- overnemende vennootschappen475
De hier besproken beperking treft enkel de vrijwillige overdrachten van aandelen, zodat de
wijziging van het aandeelhouderschap die het gevolg is van een erfenis door deze maatregel
niet wordt beoogd.476
2.2. Rechtmatige financiële of economische behoeften
Bij een verwerving of wijziging van controle over een vennootschap met overgedragen aftrek
voor risicokapitaal, zal de aanwending van deze aftrek na die verwerving of wijziging van
controle niet kunnen plaatsvinden, indien de verwerving of wijziging van controle niet
beantwoordt aan rechtmatige financiële of economische behoeften.477
Aan de voorwaarde van rechtmatige behoeften wordt geacht voldaan te zijn in de volgende
gevallen:
- bij de verwerving of wijziging van de controle over een vennootschap in
moeilijkheden met behoud, zelfs gedeeltelijk, van de tewerkstelling en van de
werkzaamheden uitgeoefend door deze onderneming vóór de verwerving of de
wijziging van de controle;
- in geval van wijzigingen van de controle ingevolge overdrachten van aandelen of van
bedrijfsleiders binnen een geheel samengesteld uit ondernemingen opgenomen in de
boekhoudkundige consolidatie.478
Teneinde juridische zekerheid te verkrijgen, kan elke vennootschap een ruling vragen bij de
Federale Overheidsdienst Financiën over de vraag of een in het vooruitzicht gestelde 475
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 140; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 108. 476
Circ. Nr. Ci. RH. 421/521.807 van 15 december 2000, Bull. Bel. 2001, nr. 811, 125; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 140; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 108; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 131; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 104, nr. 77. 477
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 140; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 106 en 108. 478
Circ. Nr. Ci. RH. 421/521.807 van 15 december 2000, Bull. Bel. 2001, nr. 811, 121, nr. 14; Verslag aan de Koning bij het KB van 20 december 1996 houdende diverse fiscale maatregelen, BS 31 december 1996; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 141; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 108; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 104, nr. 77.
Hoofdstuk 4 – De effectieve aftrek
102
controlewijziging of –verwerving effectief beantwoordt aan rechtmatige financiële of
economische behoeften.479
§ 4. Bedrijfsreorganisaties (art. 212 WIB)
Ingeval van belastingvrije fusie of splitsing480 en een belastingvrije reorganisatie waarbij een
Belgische inrichting door een intra-Europese vennootschap wordt overgedragen mag de
overnemende of verkrijgende vennootschap481 haar eigen aftrek voor risicokapitaal blijven
toepassen alsof de verrichting niet had plaatsgevonden.482 Het overgedragen gedeelte van
de aftrek voor risicokapitaal kan aldus onverkort worden aangewend door de overnemende
vennootschap.483
Zoals reeds behandeld in hoofdstuk 3, worden de meerwaarden die naar aanleiding van die
verrichting worden verwezenlijkt of vastgesteld, geacht niet te zijn verwezenlijkt. Voor zover
deze meerwaarden worden uitgedrukt, worden deze gelijkgesteld met de in artikel 44, § 1,
1°, bedoelde uitgedrukte, niet verwezenlijkte meerwaarden.484
479
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 141-142; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 109; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 133; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 104-107, nr. 77. 480
Artikel 212, lid 1 WIB zoals gewijzigd bij artikel 21, 1° j° artikel 35, lid 1 van de Wet van 11 december 2008 houdende wijziging van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 teneinde het in overeenstemming te brengen met de Richtlijn 90/434/EEG van de Raad van 23 juli 1990 betreffende de gemeenschappelijke fiscale regeling voor fusies, splitsingen, gedeeltelijke splitsingen, inbreng van activa en aandelenruil met betrekking tot vennootschappen uit verschillende lidstaten en voor de verplaatsing van de statutaire zetel van een SE of een SCE van een lidstaat naar een andere lidstaat, gewijzigd bij de Richtlijn 2005/19/EEG van de Raad van 17 februari 2005, BS 12 januari 2009, is van toepassing voor verrichtingen of overbrengingen die plaatsvinden vanaf de dag van bekendmaking van deze wet in het Belgisch Staatsblad (12 januari 2009). 481
Artikel 231, § 2 WIB zoals gewijzigd bij artikel 52 Wet 22 december 2009 houdende fiscale en diverse bepalingen, BS 31 december 2009; artikel 53 Wet 22 december 2009 houdende fiscale en diverse bepalingen, BS 31 december 2009 luidt als volgt: “Artikel 51 heeft uitwerking met ingang van 12 januari 2009. Wat de voltooide verrichtingen betreft, heeft artikel 52, 1°, 2° en 3°, uitwerking met ingang van 12 januari 2009. Wat de belastingkredieten voor onderzoek en ontwikkeling en de aftrekken voor risicokapitaal betreft, is artikel 52, 4°, van toepassing vanaf aanslagjaar 2007”. 482
H. COUBEAU, N. DE BECKER, L. DE CONINCK, W. DEFOOR, M. DERYCKE, I. HUYBERECHTS, L. KELL, A. KIEKENS, S. SABLON, P. SOETE, J. THILMANY, N. TOUSSAINT, G. VALKENBORG, L. VANHEESWIJCK, M. VAN KEIRSBILCK, S. VERTOMMEN, Fiscaal jaaroverzicht 2008 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2009, 86. 483
W. VANDENBERGHE, “De omzetting van de fusierichtlijn – Duiding bij het labyrint van bepalingen inzake inbrengen van een bedrijfstak of algemeenheid, fusies en splitsingen”, AFT 2008, afl. 4, 46; I. VAN DE WOESTEYNE, “Overdracht secundaire belastingskenmerken bij herstructureringen. Fusiewet regelt overdracht notionele interestaftrek, Fisc.Act. 2009, afl. 10, 1-5; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-15, nr. 4133; X., “Minister maakt einde aan onzekerheid: NIA is overdraagbaar bij fusie”, Fisc.Act. 2009, afl. 13, 8-9. 484
Artikel 212, lid 3 WIB.
Hoofdstuk 4 – De effectieve aftrek
103
Afdeling 4. Beperking van de aftrek voor risicokapitaal
§ 1. Investeringsreserve (art. 205novies WIB)
Artikel 205novies van het WIB houdt een onverenigbaarheid tussen de investeringsreserve
en de aftrek voor risicokapitaal in. “Indien de vennootschap een vrijgestelde
investeringsreserve als bedoeld in artikel 194quater aanlegt gedurende een belastbaar
tijdperk, zijn de artikelen 205bis tot 205quinquies niet van toepassing voor dit belastbaar
tijdperk alsmede voor de twee daaropvolgende belastbare tijdperken. In dit geval wordt de in
artikel 205quinquies vermelde duurtijd van de overdracht van zeven volgende belastbare
tijdperken verlengd met het aantal belastbare tijdperken waarvoor de artikelen 205bis tot
205quinquies geen toepassing vinden." 485
Enkel kmo’s, in de zin van artikel 15 van het W. Venn., kunnen een beroep doen op het
stelsel van de investeringsreserve. Andere vennootschappen zijn daarvan uitgesloten.486
Krachtens artikel 194quater van het WIB hebben kmo’s de mogelijkheid een deel van hun
winst vrij te stellen door middel van het aanleggen van een zogenaamde
“investeringsreserve” en deze winst aan te wenden voor nieuwe investeringen.487
Kmo’s hebben aldus de keuzemogelijkheid tussen het stelsel van de investeringsreserve en
het stelsel van de aftrek voor risicokapitaal. Beide maatregelen kunnen niet worden
gecombineerd.488
De keuze voor de investeringsreserve, zal immers de toepassing van de notionele
interestaftrek voor dat belastbare tijdperk en de twee daaropvolgende uitsluiten, hetgeen
overeenstemt met de periode waarin het bedrag van de investeringsreserve moet worden
geïnvesteerd in materiële of immateriële vaste activa489. De duur van de belastbare
tijdperken heeft geen belang.490
De toepassing van de investeringsreserve sluit voor het betreffende belastbare tijdperk en
de twee daaropvolgende belastbare tijdperken zowel het recht op aftrek verbonden aan die
belastbare tijdperken, als de toepassing van de voordien toegekende en overgedragen
aftrekken uit. De “nieuwe” aftrekken verbonden aan deze belastbare tijdperken worden
485
Artikel 205novies WIB zoals gewijzigd bij artikel 61 Wet van 22 december 2009 houdende fiscale en diverse bepalingen, BS 31 december 2009 (ed. 2). 486
Artikel 194quater, § 1 WIB zoals gewijzigd door artikel 45 j° 50 Wet 22 december 2009 houdende fiscale en diverse bepalingen, BS 31 december 2009 van toepassing vanaf aanslagjaar 2010; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 97, nr. 73. 487
A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 1000. 488
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 136. 489
Artikel 194quater, § 3 WIB; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 1000. 490
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 131 en 132.
Hoofdstuk 4 – De effectieve aftrek
104
aldus niet toegekend en zijn definitief vervallen. Ten aanzien van de “oude” overgedragen
aftrekken heeft deze bepaling daarentegen een schorsende werking, de periode van
overdraagbaarheid gedurende zeven belastbare tijdperken wordt immers verlengd met het
aantal belastbare tijdperken waarvoor de aftrek voor risicokapitaal geen toepassing kon
vinden doordat voor de investeringsreserve werd geopteerd. Bij artikel 61 van de Wet van
22 december 2009491 werd immers het begrip “volle jaren” vervangen door “belastbare
tijdperken”.492
Omgekeerd kan evenwel indien voor een belastbaar tijdperk wordt gekozen voor de aftrek
voor risicokapitaal, voor het volgend belastbaar tijdperk een investeringsreserve worden
aangelegd. In de omgekeerde richting geldt er aldus geen wachtperiode. Men is evenwel aan
deze keuze gebonden voor dat belastbare tijdperk en de twee volgende.493
Het laten belasten van een voor een belastbaar tijdperk aangelegde vrijgestelde
investeringsreserve voor het volgende of daar opvolgend belastbaar tijdperk, doet het recht
op aftrek voor risicokapitaal niet herleven voor die belastbare tijdperken. De bepaling vereist
immers niet dat de vrijgestelde reserve ook daadwerkelijk voor de twee volgende belastbare
tijdperken behouden blijft. 494
In het kader van de inwerkingtreding van de maatregel, met name vanaf aanslagjaar 2007,
kan de vraag worden gesteld of de bepaling ook geldt voor een vennootschap die met
betrekking tot aanslagjaar 2005 of 2006 een investeringsreserve heeft aangelegd.
VANDENBERGHE stelt dat deze bepaling in principe ook van toepassing is op vennootschappen
die in een belastbaar tijdperk verbonden aan aanslagjaar 2005 een investeringsreserve
hebben aangelegd. Dit gebeurde aldus evenwel op een ogenblik dat zij nog geen weet
hadden van de impact van de investeringsreserve op de aftrek voor risicokapitaal. Deze
vennootschappen worden bijgevolg onverwacht beroofd van de notionele interestaftrek
voor het aanslagjaar 2007. Voor investeringsreserves aangelegd voor aanslagjaar 2006 gaat
deze onwetendheid daarentegen niet meer op, gezien de Wet gepubliceerd werd op 30 juni
2005 in het Belgisch Staatsblad. Bovendien stelt er zich geen probleem voor
491
Wet van 22 december 2009 houdende fiscale en diverse bepalingen, BS 31 december 2009. 492
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1217; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 133-134; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 137; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 97, nr. 73. 493
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 132; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 1000. 494
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1217-1218; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 132-133.
Hoofdstuk 4 – De effectieve aftrek
105
investeringsreserves aangelegd voor aanslagjaar 2004, aangezien de bepaling zich maar
uitstrekt tot de twee volgende belastbare tijdperken.495
GOUBERT e.a. zijn echter van mening dat op basis van de tekst van de wet het eerste
belastbare tijdperk waarvoor een investeringsreserve is aangelegd, het belastbaar tijdperk is
dat verbonden is aan aanslagjaar 2007. Pas vanaf aanslagjaar 2007 zal een keuze moeten
worden gemaakt tussen de investeringsaftrek en de notionele interestaftrek, aangezien vóór
aanslagjaar 2007 geen toepassing kan gemaakt worden van de aftrek voor risicokapitaal is er
tot dan ook geen keuze. De datum van publicatie is voor hen dan ook irrelevant.496 Deze
benadering wordt bevestigd door de minister.497 De driejarige uitsluitingstermijn geldt
bijgevolg pas vanaf het derde jaar dat de aftrek voor risicokapitaal effectief in werking is
getreden, dus ten vroegste vanaf aanslagjaar 2007. De kmo’s die voor aanslagjaar 2005 of
aanslagjaar 2006 nog een investeringsreserve hebben aangelegd, kunnen aldus voor
aanslagjaar 2007 al onmiddellijk overschakelen naar het stelsel van de notionele
interestaftrek. 498
§ 2. Aftrekverbod op bepaalde winstbestanddelen (art. 207, lid 1 en
2 WIB)
2.1. Algemeen
Aangezien de aftrek voor risicokapitaal werd ingevoerd door de toevoeging van artikelen
205bis tot 205novies van het WIB is de bepaling van artikel 207 van het WIB eveneens van
toepassing op de aftrek voor risicokapitaal. 499
Artikel 207, lid 1 van het WIB leest immers als volgt: “De Koning regelt de wijze waarop de in
de artikelen 199 tot 206 bepaalde aftrekken worden verricht”. De aftrek voor risicokapitaal
wordt aldus ook geviseerd.
495
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 97-98, nr. 74. 496
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 131-132; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 50. 497
Vr. en Antw. Kamer 2005-06, 10 januari 2006, 21929 (Vr. nr. 114 C. DEVLIES). 498
Circ. nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008), 9 oktober 2008, www.monKEY.be,, nr. 11; C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1217; K. JANSSENS, “Nu nog investeringsreserve en volgend jaar al notionele interestaftrek is toegelaten”, Fisc.Act. 2005, afl. 23, 4. 499
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 143; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 109; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 128.
Hoofdstuk 4 – De effectieve aftrek
106
Luidens het tweede lid van artikel 207 van het WIB kan geen aftrek voor risicokapitaal
worden toegepast op500:
- het gedeelte van het resultaat dat voortkomt van abnormale of goedgunstige
voordelen vermeld in artikel 79 van het WIB
- de verkregen financiële voordelen of voordelen van alle aard vermeld in artikel 53,
24° van het WIB
- de grondslag van de bijzondere afzonderlijke aanslag op niet verantwoorde kosten of
voordelen van alle aard ingevolge van artikel 219 van het WIB
- het gedeelte van de winst dat bestemd is voor uitgaven bedoeld in artikel 198, eerste
lid, 12° van het WIB (werknemersparticipatie)
- het gedeelte van de winst uit de niet-naleving van artikel 194quater, § 2, vierde lid
van het WIB en de toepassing van artikel 194quater, § 4 van het WIB
(investeringsreserve)
2.2. Abnormale of goedgunstige voordelen
De aftrek voor risicokapitaal kan niet toegepast worden op het gedeelte van het resultaat
dat voortkomt uit abnormale of goedgunstige voordelen.501
Zoals vermeld bepaalt het tweede lid van artikel 207 van het WIB dat “geen aftrekken noch
compensatie met het verlies van het belastbare tijdperk mag worden verricht op het gedeelte
van het resultaat dat voorkomt van abnormale of goedgunstige voordelen vermeld in artikel
79, […]” Artikel 79 van het WIB luidt als volgt: “Beroepsverliezen worden niet afgetrokken
van het gedeelte van de winst of de baten dat voortkomt uit abnormale of goedgunstige
voordelen die de belastingplichtige, in welke vorm of door welk middel ook, rechtstreeks of
onrechtstreeks heeft verkregen uit een onderneming ten aanzien waarvan hij zich
rechtstreeks of onrechtstreeks in enige band van wederzijdse afhankelijkheid bevindt”.
Deze mogelijke beperking van de afrek voor risicokapitaal heeft betrekking op zowel de
aftrek van overgedragen aftrek van voorafgaande belastbare tijdperken, als op de aftrek
verleend voor het lopende belastbaar tijdperk.502
500
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 143; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 143; J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 128-129; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-18, nr. 4138. 501
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1230. 502
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 109.
Hoofdstuk 4 – De effectieve aftrek
107
A. Abnormaal of goedgunstig voordeel
De term “abnormaal of goedgunstig voordeel” kan uitgelegd worden aan de hand van de
omschrijving van de samenstellende delen.503
Een “voordeel” kan omschreven worden als een verrijking van de verkrijger waarbij er geen
sprake is van een effectieve vergoeding evenwaardig aan het verstrekte voordeel wat de
vestrekker van het voordeel betreft. Een voordeel is “abnormaal” wanneer het strijdig is met
de gewone gang van zaken, de regels en de gevestigde gebruiken of wanneer het in strijd is
met wat in gelijkaardige gevallen gebruikelijk is. Er is sprake van een “goedgunstig” voordeel
wanneer een voordeel wordt toegekend buiten de uitvoering van een verbintenis of zonder
enige tegenprestatie wordt verleend. De verkrijger van een abnormaal of goedgunstig
voordeel verrijkt zich aldus, zonder adequate en daadwerkelijke tegenprestatie, in welke
vorm of door welk middel ook, rechtstreeks of onrechtstreeks.504
Uit de rechtspraak inzake “abnormale of goedgunstige voordelen” kan afgeleid worden dat
niet alleen rekening moet gehouden worden met het normale, marktconforme karakter van
de tegenprestatie, maar tevens de transacties zelf die hebben geleid tot deze prestaties.
Indien deze initiële transacties plaatsvinden met een fiscaal oogmerk en niet als “normale”,
economisch verantwoorde verrichtingen kunnen worden beschouwd, worden de voordelen
behaald door deze abnormale transacties geviseerd door het aftrekverbod.505
Volgens de rechtsleer daarentegen is het van geen belang dat de verrichting zelf economisch
al dan niet verantwoord is. Enkel de tegenprestatie die geen adequate compensatie oplevert
kan aanleiding geven tot een abnormaal of goedgunstig voordeel.506
In het kader van de aftrek voor risicokapitaal is het niet ondenkbaar dat de vennootschap
bepaalde transacties of herstructureringen doorvoert met het oog op optimalisatie van de
aftrek. Bijgevolg is het raadzaam bij elke herstructurering, planning of optimalisatie er
rekening mee te houden dat deze antimisbruikbepaling van toepassing kan zijn. Er moet er
aldus voor gezorgd worden dat de vooropgestelde transactie economisch onderbouwd is en
503
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 109. 504
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 144; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 109-110; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 101, nr. 76. 505
Circ. nr. Ci.RH. 840/592.613 (AOIF 14/2008), 3 april 2008, www.monKEY.be., nr. 24; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 146-147; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 1001-1002; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 110-111. 506
W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 101-103, nr. 76.
Hoofdstuk 4 – De effectieve aftrek
108
niet kan worden gekwalificeerd als een abnormaal of goedgunstig voordeel. 507 Het
standpunt van de dienst voorafgaande beslissingen is in het algemeen dat een
kapitaalinbreng, ook in het kader van een centralisatie van financiële activiteiten, geen
ontvangen abnormaal of goedgunstig voordeel uitmaakt en in aanmerking komt voor de
aftrek voor risicokapitaal, indien ze dient ter financiering van reële activiteiten die vanuit
economisch oogpunt een toegevoegde waarde bieden.508Eveneens wordt bevestigd dat op
de intragroepsleningen aangerekende vergoeding marktconform is.509 In dezelfde lijn ligt de
voorafgaande beslissing nr. 600.134 van 25 juli 2006.510 Ook de circulaire van 3 april 2008
aanvaardt dergelijke centralisatie van financieringsvennootschappen in een aparte
vennootschap. Dit wordt verantwoord op basis van de overweging dat dergelijke handeling
zinvol is vanuit economisch oogpunt en dus geen louter kunstmatige constructie met
uitsluitend fiscaal oogmerk vormt. Daarentegen zal de verrekening van de aftrek voor
risicokapitaal op de winst die gerealiseerd werd in louter kunstmatige constructies
geweigerd worden, voornamelijk kapitaalverhogingen door inbreng in geld worden hierbij
geviseerd.511
Ten slotte heeft de dienst voorafgaande beslissingen bevestigd dat de kwijtschelding van een
schuldvordering op voorwaarde van herleving bij terugkeer naar een betere toestand, niet te
beschouwen is als het verkrijgen van een abnormaal of goedgunstig voordeel.512
B. Band van wederzijdse afhankelijkheid
De band van wederzijdse afhankelijkheid kan zowel tussen ondernemingen van natuurlijke
personen en vennootschappen, als tussen vennootschappen onderling bestaan. Die
afhankelijkheid moet niet rechtstreeks zijn, ze kan ook tot stand komen via personen of
ondernemingen die controle uitoefenen op ogenschijnlijk onafhankelijke ondernemingen.
De band kan zowel juridisch, als economisch zijn. De vaststelling van het bestaan van deze
507
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 147; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 111-112. 508
Voorafgaande beslissing nr. 600.167 van 3 oktober 2006; Voorafgaande beslissing nr. 700.399 van 4 december 2007; Voorafgaande beslissing nr. 700.032 van 7 augustus 2007; Voorafgaande beslissing nr. 700.055 van 24 juli 2007; Voorafgaande beslissing nr. 700.282 van 21 augustus 2007; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-18, nr. 4139; R. WILLEMS, “Rulingdienst gaat omzichtig tewerk bij notionele interestaftrek”, Fisc.Act. 2008, afl. 9, 9-16. 509
A. COOLS, “Belgische notionele interestaftrek: een stand van zaken”, WFR 2009, afl. 6806, 416; H. VERSTRAETE, “Dubbele aftrek sluit notionele interest niet noodzakelijk uit”, Fiscoloog 2007, afl. 1054, 3-6; Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-9, nr. 4127. 510
A. COOLS, “Belgische notionele interestaftrek: een stand van zaken”, WFR 2009, afl. 6806, 416. 511
Circ. nr. Ci.RH. 840/592.613 (AOIF 14/2008), 3 april 2008, www.monKEY.be, nr. 25; A. COOLS, “Belgische notionele interestaftrek: een stand van zaken”, WFR 2009, afl. 6806, 416; H. VANHULLE en N. VAN ROBBROECK, “Circulaire verduidelijkt antimisbruikbepalingen m.b.t. notionele interestaftrek”, Fisc. Act. 2008, afl. 14, 1-8. 512
Voorafgaande beslissing nr. 700.150 van 24 juli 2007; R. WILLEMS, “Rulingdienst gaat omzichtig tewerk bij notionele interestaftrek”, Fisc.Act. 2008, afl. 9, 16.
Hoofdstuk 4 – De effectieve aftrek
109
band van wederzijdse afhankelijkheid is een feitenkwestie en is aldus aan de soevereine
beoordeling van de rechter onderworpen.513
513
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 112; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 145.
Hoofdstuk 5 – Inwerkingtreding
110
Hoofdstuk 5. Inwerkingtreding
De artikelen 2 tot 19 van de Wet treden in werking vanaf aanslagjaar 2007. Artikel 20
betreffende de opnulzetting van het registratierecht voor inbrengen in kapitaal treedt in
werking op 1 januari 2006. Bovendien treden tevens het merendeel van de bepalingen van
het Uitvoerings-KB in werking vanaf aanslagjaar 2007.514
Artikel 20 van de Wet leest verder als volgt: “Elke wijziging die vanaf 29 april 2005 aan de
afsluitdatum van de jaarrekening wordt aangebracht is zonder uitwerking op de toepassing
van de in het eerste lid bedoelde bepalingen”.515 Deze antimisbruikbepaling moet vermijden
dat bestaande vennootschappen hun afsluitingsdatum kunstmatig zouden wijzigen om zo
vroeg mogelijk te kunnen genieten van de aftrek.516 Zo wordt aldus voorkomen dat
vennootschappen die normaal niet per 31 december hun boekhouding afsluiten en bijgevolg
dus pas na 1 januari 2006 van de aftrek voor risicokapitaal zullen kunnen genieten, hun
boekjaar aanpassen teneinde vroeger de aftrek voor risicokapitaal te kunnen toepassen.517
Een oprichting van een vennootschap wordt niet beschouwd als een wijziging aan de
afsluitdatum van de jaarrekening en nieuw opgerichte vennootschappen worden aldus niet
geviseerd door deze antimisbruikbepaling. Bijgevolg kan een nieuw opgerichte
vennootschap met een eerste lang boekjaar dat afsluit op 31 december 2006, reeds voor de
in 2005 gerealiseerde belastbare winst van de aftrek voor risicokapitaal genieten. Aangezien
het om een verlengd boekjaar gaat, zal bovendien die aftrek berekend worden aan een
hoger tarief overeenkomstig artikel 734sexies, §2 van het KB/WIB.518
Op grond van praktische bezwaren en aangezien deze bepaling is ingegeven ter voorkoming
van misbruiken bij de inwerkingtreding van de notionele interestaftrek, lijkt het dat na de
passende correctie voor het eerste toepassingsjaar, de aftrek voor elk van de volgende
periodes berekend wordt op basis van het werkelijk boekjaar. Om dezelfde redenen werkt
de antimisbruikbepaling evenmin door bij een wijziging aan de afsluitdatum van het boekjaar
514
Artikel 21 Wet; artikel 5 Uitvoerings-KB. 515
Artikel 21 Wet. 516
Memorie van toelichting bij het wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer 2004-05, nr. 51-1778/001, 19. 517
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 156; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 139. 518
C. CHEVALIER, Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1231; J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 157; A. HUGHE en G. BOMBEKE, “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 979; L. JANSSENS, “Notionele interestaftrek: praktische toepassingen”, Fisc.Act. 2005, afl. 30, 3; P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 103-104. J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL en R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 142; W. VANDENBERGHE, De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 113, nr. 81.
Hoofdstuk 5 – Inwerkingtreding
111
in een later belastbaar tijdperk, zonder dat deze wijziging nog leidt tot enige vervroegde
toepassing van de notionele interestaftrek.519
519
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE en S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 159; Ph. SALENS, “De aftrek voor risicokapitaal”, AFT 2006, afl. 2, 26.
Besluit
112
Besluit
Uit deze uiteenzetting kan geconcludeerd worden dat in dezelfde mate waarin het concept
van de aftrek voor risicokapitaal op het eerste zicht in zijn eenvoud uitblinkt, de
daadwerkelijke toepassing complex blijkt te zijn.
De loutere vermenigvuldiging van het risicokapitaal met een bepaald tarief, wordt immers
voornamelijk ten gevolge van de talrijke op het risicokapitaal toe te passen correcties een
uitdaging. De vele interpretatie- en toepassingsproblemen maken deze berekening er
bovendien niet gemakkelijker op.
Bovendien werd meermaals vastgesteld dat de vooropgestelde doelstellingen niet
toereikend zijn om het bestaan van verscheidene bepalingen te verklaren. De meeste
beperkingen zijn immers in werkelijkheid ingegeven door budgettaire redenen of ingevoerd
met het oog op het voorkomen van misbruiken. Daarnaast kan evenwel de vraag worden
gesteld of de voorziene antimisbruikbepalingen wel steeds voldoende zijn om oneigenlijk
gebruik tegen te gaan, gezien de talrijke mogelijkheden tot optimalisatie.
De maatregel was in het algemeen bedoeld om vennootschappen die inspanningen leveren
ter versterking van hun eigen vermogen te belonen. Hoe hoger het risicokapitaal van de
vennootschap, hoe groter de omvang van de jaarlijkse belastingaftrek. De mogelijkheid tot
optimalisatie situeert zich op twee vlakken. Het komt erop aan het eigen vermogen te
verhogen en/of de uitgesloten elementen tot een minimum te beperken, onder meer door
middel van wijzigingen in de financieringsstructuur van de vennootschap. Een kosten-
batenanalyse van de geplande herstructurering of herfinanciering mag evenwel niet uit het
oog verloren worden. Bepaalde ingrepen zullen immers weliswaar de aftrek voor
risicokapitaal optimaliseren, maar ook alle andere fiscale, juridische, boekhoudkundige en
bedrijfseconomische implicaties ervan moeten in overweging worden genomen. Bijgevolg is
bijstand van juristen, fiscalisten en boekhoudkundige specialisten nooit overbodig.
Ten slotte kan er wel op gewezen worden dat de doelstellingen in het licht van de huidige
economische constellatie meer dan ooit lovenswaardig zijn. België kan door de aftrek voor
risicokapitaal zijn aantrekkingskracht vergroten ten aanzien van de investeerders van
vandaag.
Bibliografie
113
Bibliografie
Boeken
CHEVALIER, C., Vademecum Vennootschapsbelasting : een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1690 p. COLMANT, B., MINNE, P. en VANWELKENHUYZEN, T., Les intérêts notionnels. Aspects juridique, fiscaux et financiers de la déduction pour capital à risque, Brussel, De Boeck & Larcier, 2006, 108 p. COUBEAU, H., DE BECKER, N., DE CONINCK, L., DEFOOR, W., DERYCKE, M., HUYBERECHTS, I., KELL, L., KIEKENS, A., SABLON, S., SOETE, P., THILMANY, J., TOUSSAINT, N., VALKENBORG, G., VANHEESWIJCK, L., VAN KEIRSBILCK, M., VERTOMMEN, S., Fiscaal jaaroverzicht 2008 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2009, 340 p. COUBEAU, H., DEFOOR, W., DERYCKE, M., KELL, L., KIEKENS, A., SABLON, S., SOETE, P., THILMAN, J., VANBELLEN, P., VANHEESWIJCK, L., VERTOMMEN, S., Fiscaal jaaroverzicht 2005 in Tax. Algemene fiscaliteit, Mechelen, Kluwer, 2009, 404 p. GOUBERT, J., VANLERBERGHE, P. en GRAZIOSI, S., De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in Fiscale praktijkstudies nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 195 p. HAELTERMAN, A. en VERSTRAETE, H., “De aftrek voor risicokapitaal: Een praktisch gerichte invalshoek” in VANISTENDAEL, F. (ed.), Themis. School voor postacademische juridische vorming. Fiscaal recht. Vormingsonderdeel 35, Brugge, die Keure, 2006, 89-99. MOREAU, P., Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen, Kluwer, 2005, 139 p. SOETAERT, J., BOERAEVE, C., DEWAEL, Y. en ROSOUX, R., De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 200 p. VAN CROMBRUGGE, S., Beginselen van de vennootschapsbelasting, Kalmthout, Biblio, 2008, 224 p. VANDENBERGHE, W., De notionele intrestaftrek. Een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 113 p. VERDINGH, Y., Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl.
Bibliografie
114
Tijdschriftartikelen
CB, “Vennootschap mag ‘voordeligste’ volgorde van aanrekening kiezen”, Fiscoloog 2009, afl. 1186, 7-8. COOLS, A., “Belgische notionele interestaftrek: een stand van zaken”, WFR 2009, afl. 6806, 411-418. COOLS, A., “Tak 26-contracten: niet in mindering van berekeningsbasis notionele interestaftrek”, Fisc.Act. 2007, afl. 5, 1-3. COUCKE, P., “Overdracht van door bedrijfsleider gebruikte grond aan landbouwvennootschap: berekeningsbasis vermindert niet”, Fisc.Act. 2007, afl. 25, 3-4. DE BACKER, H., “Aftrek voor risicokapitaal wordt mogelijk”, Fiscale Wenken 2005, afl. 34, 1-2. DE HAEN, K., “Fiscale netto-waarde aandelen omvat geen verworpen reële waardevermindering”, Fisc.Act. 2005, afl. 37, 1-3. DELANOTE, M., “De belastingaftrek voor risicokapitaal”, TVW 2007, afl. 1, 93. DE MUNTER, M., “Administratie preciseert berekening aftrek voor risicokapitaal”, Fiscoloog 2008, afl. 1137, 4-9. DE SAEGER, N., “De impact van dividendenuitkeringen op de notionele intrestaftrek”, De Venn. 2007, afl. 6, 10-11. DESCHRIJVER D. en MEEUS L., “Kronkiek. Fiscaal recht voor vennootschappen 2008”, TRV 2009, afl. 4, 299-362. DESCHRIJVER D. en MEEUS L., “Kronkiek. Fiscaal recht voor vennootschappen 2007 (deel 2)”, TRV 2008, afl. 5, 321-368. DURIEU, H., “Uniformisering kmo-definitie: feit of fictie?”, Fiscale Wenken 2010, afl. 8, 1-4. DURIEU, H., “Wijzigingen op til. Wet houdende fiscale en diverse bepalingen – deel II”, Fiscale Wenken 2009, afl. 41, 1-4. GIELIS, M. en RUYSSCHAERT, S., “Strategische dividenduitkeringen”, AFT 2006, afl. 6, 12-18. HAELTERMAN, A. en VERSTRAETE, H., “De aftrek voor risicokapitaal. Eerste bedenkingen”, AFT 2005, afl. 12, 24-33. HEMELAER, R., FERNANDES, C. en WILLEMS, R., “Aftrek voor risicokapitaal: ‘geplaatst kapitaal’ van vaste inrichting komt in aanmerking volgens Rulingdienst”, Fisc.Act. 2007, 4-6.
Bibliografie
115
HUGELIER, C., “Minder gebruikte technieken tot fiscale optimalisatie”, Fiscale Wenken 2007, afl. 5, 1-3. HUGELIER, C., “Fiscale optimalisaties”, Fiscale Wenken 2007, afl. 1, 1-4. HUGELIER, C., “Mechanisme en aandachtspunten”, Fiscale Wenken 2006, afl. 45, 1-4. HUGHE, A., “Advocaat-generaal laat coördinatiecentra toe tot eind 2010”, Fiscoloog 2006, afl. 1010, 1. HUGHE, A. en BOMBEKE, G., “Het jaar van de Notionele Intrest”, TFR 2005, afl. 292, 975-1013. JANSEN, T., “Minister zet licht op groen voor gedeeltelijke verzaking aan notionele interestaftrek”, Fisc.Act. 2007, afl. 20, 1-4. JANSEN, T., “Generatiepact aangevuld met maatregelen gericht op innovatie”, Fisc.Act. 2005, afl. 40, 1-5. JANSSENS, L., “Notionele interestaftrek: praktische toepassingen”, Fisc.Act. 2005, afl. 30, 1-5. JANSSENS, L., “Uitvoeringsbesluit notionele interestaftrek goedgekeurd”, Fisc.Act. 2005, afl. 26, 3-4. JANSSENS, K., “Nu nog investeringsreserve en volgend jaar al notionele interestaftrek is toegelaten”, Fisc.Act. 2005, afl. 23, 1-4. JANSSENS, L., “De ‘aftrek voor risicokapitaal’ doorgelicht”, Fisc.Act. 2005, afl. 18, 13-20. JANSSENS, L., “Aftrek voor risicokapitaal komt investeringen met eigen vermogen ten goede”, Fisc.Act. 2004, afl. 44, 1-3. JVD, “Ook ‘notionele interest’ voor vennootschappen in vereffening?”, Fiscoloog 2010, afl. 1192, 1-3. JVD, “Notionele interest en Belgische inrichtingen”, Fiscoloog 2008, afl. 1137, 7. JVD, “Notionele interest en fusies”, Fiscoloog 2008, afl. 1137, 8. JVD, “Circulaire bevestigt vooral reeds bekende standpunten en inzichten”, Fiscoloog 2008, afl. 1112, 8-11. JVD, “Praktische berekening bij kapitaalverhoging in verkort boekjaar”, Fiscoloog 2007, afl. 1086, 9-11. JVD, “Beleggingsportefeuille van beleggingsvennootschap is geen ‘belegging’”, Fiscoloog 2007, afl. 1085, 1-2.
Bibliografie
116
JVD, “Berekening aftrek voor risicokapitaal: het formulier”, Fiscoloog 2007, afl. 1073, 1-3. JVD, “Gemengd gebruikt gebouw kan toch gedeeltelijk in aanmerking komen”, Fiscoloog 2007, afl. 1054, 1-2. JVD, “Wat staat er nog in het wetsontwerp ‘houdende diverse bepalingen’?”, Fiscoloog 2006, afl. 1050, 9. JVD, “Onroerend goed: niet enkel villavennootschappen zijn geviseerd”, Fiscoloog 2006, afl. 1034, 1-2. JVD, “Aftrek voor risicokapitaal: tarief wordt “per jaar” vastgesteld”, Fiscoloog 2005, afl. 981, 5-8. LASSAUX, R., “Notionele interest: een frisse wind door de ondernemingen…”, Acc.& Tax 2005, afl. 3, 24-31. MOSER, K., “Belastingaftrek voor risicokapitaal”, TVW 2005, afl. 8, 294-296. OP DE BEECK, P. en PAUWELS, S., “De problematiek van kapitaalallocatie aan vaste inrichtingen”, TFR 2007, afl. 328, 759-770. PHILLIPPE , D., “Minister spreekt zich uit over «double dip»-constructies”, Fisc.Act. 2009, afl. 11, 7-10. PUTZEYS, W., “Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken. Update 2008”, AFT 2008, afl. 6-7, 14-41. PUTZEYS, W., “Voorafgaande beslissingen in fiscale zaken”, AFT 2007, afl. 1, 11-53. SALENS, PH., “De aftrek voor risicokapitaal”, AFT 2006, afl. 2, 4-28. SMET, P., “Fusies: gaat de overgedragen aftrek voor risicokapitaal ook over?”, Fiscoloog 2009, afl. 1155, 7-10. SMET, P., “Fusierichtlijn: nieuwe fiscale regeling inzake verliesverrekening”, Fiscoloog 2008, afl. 1141, 7-10. SMITS, A. en JACOBS, F., “Aangifte vennootschapsbelasting in vreemde munt?”, Fisc.Act. 2007, afl. 39, 4-5. VANBELLEGHEM, P., “Op welke manieren uw vennootschap financieel ondersteunen?”, De Venn. 2006, afl. 9, 8-9. VANDENBERGHE, W., “Aftrek voor risicokapitaal – de lijdensweg van de fusie-inbrengmeerwaarden ten einde?”, AFT 2008, afl. 4, 4-7.
Bibliografie
117
VANDENBERGHE, W., “De omzetting van de fusierichtlijn – Duiding bij het labyrint van bepalingen inzake inbrengen van een bedrijfstak of algemeenheid, fusies en splitsingen”, AFT 2008, afl. 4, 4-57. VANDENBERGHE, W., “Impact van dividendenuitkeringen op de notionele interestaftrek”, Fisc.Act. 2006, afl. 8, 4-7. VANDEN HEEDE, F., “Circulaire gepubliceerd: weinig nieuws”, Fiscale Wenken 2008, afl. 44, 1-3. VAN DE VOORDE, N. en RAPOYE, C., “Fusiegoodwill telt niet mee voor notionele interestaftrek, zegt Rulingdienst”, Fisc.Act. 2007, afl. 43, 1-4. VAN DE WOESTEYNE, I., “Overdracht secundaire belastingskenmerken bij herstructureringen. Fusiewet regelt overdracht notionele interestaftrek”, Fisc.Act. 2009, afl. 10, 1-5. VAN DYCK, J., “Circulaire bevestigt vooral reeds bekende standpunten en inzichten”, Fiscoloog 2008, afl. 1112, 8-11. VAN DYCK, J., “Geen notionele interest op passieve belegging eigen vermogen?”, Fiscoloog 2008, afl. 1108, 1-4. VAN DYCK, J., “Praktische berekening bij kapitaalverhoging in verkort boekjaar”, Fiscoloog 2007, afl. 1086, 9-11. VAN DYCK, J., “Berekening aftrek voor risicokapitaal: het formulier”, Fiscoloog 2007, afl. 1073, 1-3. VAN DYCK, J., “Aftrek risicokapitaal: tarief wordt ‘per jaar’ vastgesteld”, Fiscoloog 2005, afl. 981, 5-8. VAN GEEL, C. en VOGELAERE, I., “Belastingaftrek voor risicokapitaal stijgt”, Kernpunten NV 2009, afl. 2, 8. VAN GEEL, C. en VOGELAERE, I., “Belastingaftrek voor risicokapitaal stijgt”, Fiscale Wenken 2009, afl. 2, 4. VAN GILS, M., “Rulingcommissie sluit fusiegoodwill uit basis notionele interestaftrek”, Fiscoloog 2007, afl. 1096, 9-13. VANHULLE, H. en VAN ROBBROECK, N., “Europa ondervraagt België over territoriale werking NIA”, Fisc.Act. 2009, afl. 8, 1-3. VANHULLE, H. en VAN ROBBROECK, N., “Circulaire verduidelijkt antimisbruikbepalingen m.b.t. notionele interestaftrek”, Fisc. Act. 2008, afl. 14, 1-8. VANHULLE, H., “Minister bevestigt duurzaamheid van notionele interestaftrek maar viseert mogelijke misbruiken”, Fisc.Act. 2006, afl. 15, 5-10.
Bibliografie
118
VANISTENDAEL, F., “Een aanvulling op de notionele interestaftrek?”, AFT 2010, afl. 2, 1-3. VANISTENDAEL, F., “Is er nog vennootschapsbelasting na notionele interestaftrek?”, AFT 2009, afl. 8-9, 1-2. VANISTENDAEL, F., “Belastingaftrek op risicokapitaal. De goede weg gekozen?”, AFT 2005, afl. 5, 1-2. VAN KERCKHOVE, W., “De ‘notionele interestaftrek’ bekeken vanuit praktische invalshoek”, AFT 2006, afl. 2, 29-36. VERDINGH, Y., “Notionele interestaftrek: volgorde van aftrek is nadelig”, Fisc.Act. 2009, afl. 13, 9-10. VERDINGH, Y., “Aftrek risicokapitaal: volgorde van aftrek”, Fiscale Wenken 2009, afl. 16, 4. VERHAEREN, K., “Notionele interestaftrek op risicokapitaal: praktisch”, De Venn. 2005, afl. 11, 4-7. VERSTRAETE, H., “Onduidelijkheid over uitsluitingsgronden blijft bestaan”, Fiscoloog 2007, afl. 1084, 4-9. VERSTRAETE, H., “Dubbele aftrek sluit notionele interest niet noodzakelijk uit”, Fiscoloog 2007, afl. 1054, 3-6. VERSTRAETE, H., “Teleurstellende regeling voor buitenlandse inrichtingen”, Fiscoloog 2005, afl. 998, 1-3. WARSON, E. en VANHOUTTE, S., “Het gunsttarief voor opnemingen uit vrijgestelde reserves in de praktijk”, Fisc.Act. 2007, afl. 2, 4-7. WARSON, E. en VERSCHAEVE, D., “Notionele interestaftrek plaatst uitkering van gewone dividenden in compleet ander daglicht”, Fisc.Act. 2005, afl. 44, 6-8. WILLEMS, R., “Rulingdienst gaat omzichtig tewerk bij notionele interestaftrek”, Fisc.Act. 2008, afl. 9, 9-16. WILLEMS, R., “Aftrek voor risicokapitaal: Rulingdienst verduidelijkt uitsluitingen”, Fisc.Act. 2007, afl. 26, 1-4. WILLEMS, R., “De nieuwste rulings over verrekenprijzen”, Fisc.Act. 2007, afl. 21, 21-28. WILLEMS, R., “Nieuwe rulings”, Fisc.Act. 2007, afl. 6, 14-16. WILLEMS, R., “Eerste ruling over notionele interestaftrek”, Fisc.Act. 2006, afl. 24, 11-12. WILLEMS, R., “Overzicht recente rulings”, Fisc.Act. 2006, afl. 43, 13-16.
Bibliografie
119
X., “Notionele interest: maximumtarief twee jaar bevroren op 3,8 %”, Fiscoloog 2009, afl. 1182, 7-9. X., “‘Double dip’-situatie. Vrije keuze van minst belaste weg.”, Fiscoloog 2009, afl. 1147, 13. X., “Tarief voor aanslagjaar 2010 is gepubliceerd”, Fiscoloog 2009, afl. 1144, 13. X., “Notionele interestaftrek beperkt tot 3,8 %”, Fisc.Act. 2009, afl. 41, 8. X., “FIFO-methode voor overgedragen notionele interestaftrek”, Fisc.Act. 2009, afl. 35, 6-8. X., “Notionele interestaftrek niet uitgebreid”, Fisc.Act. 2009, afl. 17, 7. X., “Minister maakt einde aan onzekerheid: NIA is overdraagbaar bij fusie”, Fisc.Act. 2009, afl. 13, 8-9. X., “Notionele interestaftrek: minister bevestigt gunstige FIFO-regel voor aftrek”, Fisc.Act. 2009, afl. 2, 7-8. X., “Bestanddelen aangehouden als belegging. Kapitalisatiebevek”, Fiscoloog 2009, afl. 1171, 14-15. X., “Notionele interestaftrek voor aj. 2010: 4,473 %”, Fisc.Act. 2008, afl. 44, 2. X., “Notionele interestaftrek voor aj. 2009: 4,307 %”, Fisc.Act. 2008, afl. 2, 7. X., “Participatie in buitenlandse partnership”, Fiscoloog 2008, afl. 1127, 14-15. X., “Simulatie”, Fiscoloog 2008, afl. 1122, 13. X., “Tarief voor aanslagjaar 2009 is gepubliceerd”, Fiscoloog 2008, afl. 1098, 13. X. “Aan notionele interestaftrek wordt niet geraakt”, Fisc.Act. 2007, afl. 40, 7-8. X. “Notionele interestaftrek: kmo-definitie is die van hele artikel 15 W. Venn., niet alleeen § 1”, Fisc.Act. 2007, afl. 15, 8. X., “Notionele interestaftrek: gebouw niet helemaal uit berekeningsbasis als bovenverdieping privé gebruikt”, Fisc.Act. 2007, afl. 15, 8-9. X., “Notionele interestaftrek: gedeeltelijk door bedrijfsleider gebruikt gebouw slechts gedeeltelijk uit berekeningsbasis halen”, Fisc.Act. 2007, afl. 2, 9-10. X., “Aftrek voor risicokapitaal. Coördinatiecentra”, Fiscoloog 2007, 1094, 14. X., “Vrijwillig niet-gebruik van aftrek”, Fiscoloog 2007, afl. 1087, 13.
Bibliografie
120
X., “Notionele interest: ‘vrijwillig’-niet gebruikt gedeelte gaat verloren”, Fiscoloog 2007, afl. 1075, 9. X., “Maatregelen inzake inkomstenbelasting in de eindejaarswetten”, Fiscoloog 2007, afl. 1061, 4-10. X., “Tak 26-producten”, Fiscoloog 2007, afl. 1057, 13. X., “Uitvoeringsmaatregelen bij Generatiepactwet en NIA”, Fisc.Act. 2006, afl. 44, 11-13. X., “Notionele interestaftrek voor aj. 2008: 3,781%”, Fisc.Act. 2006, afl. 44, 15-16. X., “Wet houdende diverse bepalingen: de overige maatregelen”, Fisc.Act. 2006, afl. 38, 8. X., “Aj. 2006 nog investeringsreserve en aj. 2007 al notionele interestaftrek: minister bevestigt”, Fisc.Act. 2006, afl. 14, 10-11. X., “Notionele interestaftrek: versoepeling voor zeeschepen op komst”, Fisc.Act. 2006, afl. 12, 14. X., “Aandelenportefeuille die alleen meerwaarden oplevert: uit berekeningsbasis notionele interestaftrek halen”, Fisc.Act. 2006, afl. 10, 12. X., “Notionele interestaftrek is 3,442 %”, Fisc.Act. 2006, afl. 2, 10-11. X., “Notionele interest: belangrijke beperking voor buitenlandse inrichtingen”, Fiscoloog 2006, afl. 1052, 6-8. X., “Investeringsaftrek”, Fiscoloog 2006, afl. 1023, 12. X., “Zeevaartvennootschappen”, Fiscoloog 2006, afl. 1023, 12. X., “Buitenlandse inrichtingen”, Fiscoloog 2006, afl. 1023, 12. X., “Aandelen: wanneer uitgesloten?”, Fiscoloog 2006, afl. 1018, 15. X., “Belastingkrediet maakt investeringsaftrek terugbetaalbaar”, Fiscoloog 2006, afl. 1015, 2-7. X., “Tarief voor aanslagjaar 2007 gepubliceerd”, Fiscoloog 2006, afl. 1010, 10. X., “Notionele interestaftrek op risicokapitaal ook voor de KMO?”, De Venn. 2005, afl. 6, 10-13. X., “Nog kleine toelichtingen bij notionele interestaftrek in Kamer”, Fisc.Act. 2005, afl. 21, 10-11.
Bibliografie
121
X., “Interest wordt jaarlijks variabel. Notionele interestaftrek naar Parlement”, Fisc.Act. 2005, afl. 17, 6-7. X., “Voortaan alleen netto-meerwaarden vrijgesteld. Notionele interestaftrek: keuzestelsel en hogere aftrek voor KMO’s”, Fisc.Act. 2005, afl. 9, 1-2. X., “Generatiepact schrapt reserveringsplicht notionele interest”, Fiscoloog 2005, afl. 1007, 11-13. X., “Belastingaftrek risicokapitaal: uitvoeringsmaatregelen”, Kernpunten NV 2005, afl.12, 7-8. X., “Aftrek voor risicokapitaal vervangt investeringsreserve en BK”, Fiscoloog 2004, afl. 962, 1-2.
Beslissingen rulingcommissie Voorafgaande beslissing nr. 800.269 van 4 november 2008
Voorafgaande beslissing nr. 800.100 van 17 juni 2008
Voorafgaande beslissing nr. 700.439 van 27 mei 2008
Voorafgaande beslissing nr. 700.531 van 20 mei 2008
Voorafgaande beslissing nr. 800.098 van 15 april 2008
Voorafgaande beslissing nr. 700.317 van 11 maart 2008
Voorafgaande beslissing nr. 700.520 van 12 februari 2008
Voorafgaande beslissing nr. 700.468 van 8 januari 2008
Voorafgaande beslissing nr. 700.424 van 8 januari 2008
Voorafgaande beslissing nr. 700.515 van 18 december 2007
Voorafgaande beslissing nr. 700.444 van 18 december 2007
Voorafgaande beslissing nr. 700.399 van 4 december 2007
Voorafgaande beslissing nr. 700.329 van 13 november 2007
Voorafgaande beslissing nr. 700.395 van 23 oktober 2007
Voorafgaande beslissing nr. 700.355 van 20 oktober 2007
Voorafgaande beslissing nr. 700.036 van 18 september 2007
Voorafgaande beslissing nr. 700.282 van 21 augustus 2007
Voorafgaande beslissing nr. 700.039 van 7 augustus 2007
Voorafgaande beslissing nr. 700.032 van 7 augustus 2007
Voorafgaande beslissing nr. 600.102 van 16 oktober 2007
Voorafgaande beslissing nr. 600.103 van 16 oktober 2007
Voorafgaande beslissing nr. 700.306 van 26 juli 2007
Voorafgaande beslissing nr. 700.055 van 24 juli 2007
Voorafgaande beslissing nr. 700.251 van 10 juli 2007
Voorafgaande beslissing nr. 700.063 van 8 mei 2007
Voorafgaande beslissing nr. 700.049 van 8 mei 2007
Bibliografie
122
Voorafgaande beslissing nr. 600.472 van 19 december 2006
Voorafgaande beslissing nr. 600.364 van 17 oktober 2006
Voorafgaande beslissing nr. 600.167 van 3 oktober 2006
Voorafgaande beslissing nr. 600.245 van 8 augustus 2006
Voorafgaande beslissing nr. 600.134 van 25 juli 2006
Voorafgaande beslissing nr. 600.104 van 4 mei 2006
Voorafgaande beslissing nr. 600.023 van 27 april 2006