117de jaargang | jan. - febr. 2013 | tweemaandelijks tijdschrift voor de beweging rond Don Bosco | Kantoor van afgifte: 3000 Leuven mail | P209042

Licht

Vlaanderen

1

inhoud

Ingeblikt 3

Geroepen op de straten van Turijn 4

Een leven in dienstbaarheid (Toon Boone) 6

In het mensenbestaan gekomen 8

Naar de Wereldjongerendagen 9

Jaarspreuk 2013 10

De nieuwe hoofdredacteur 11

Genegen.be 12

Als beloning krijg je geen straf 14

Back to basics 16

Don Bosco komt naar ons 17

Samen ideeën levendig houden (Tony Cornelis) 18

De Boekenplank 20

In memoriam 21

(Over)leven in Kakuma 22

Ruggespraak 24

Hoofdredacteur Steven Pinnoo

Adviesraad R. Burggraeve H. Cauwenberghs A. De Cocker M. Den Haerynck D. Deraeve E. De Ridder E. Haelvoet B. Hoogwijs D. Schoofs F. Vanspauwen

Eindredactie en redactieadres Mark Den Haerynck Stationsstraat 87 3150 Haacht dbsocom@donbosco.be

Adreswijziging Don Bosco Vlaanderen Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel centrale.propaganda@donbosco.be

Verantwoordelijke uitgever Mark Tips, provinciaal Fr. Gaystraat 129 1150 Brussel mark.tips@donbosco.be

Lay-out en druk Drukkerij Van der Poorten nv Kessel-Lo

De bijdragen verschijnen onder de verantwoordelijkheid van de auteur.

Uw persoonlijke gegevens zijn voor u ter inzage. Ze worden nooit aan derden doorgegeven en dienen enkel voor de verzending van Don Bosco Vlaanderen.

In Vlaanderen: www.donbosco.be www.zustersvandonbosco.be

In de wereld: www.sdb.org www.cgfmanet.org

Don Bosco Vlaanderen is een gratis blad. Giften zijn daarom steeds welkom op het onderstaande adres en rekeningnummer, met vermelding van ‘Don Bosco Vlaanderen’:Don Bosco Centrale vzwFr. Gaystraat 1291150 BrusselTel. 02 771 21 00IBAN: BE27 4272 1008 4573 BIC: KREDBEBB

Foto voorpagina: sxc

Een salesiaanse op de wereld Een kijk op de salesiaanse wereld

3

Licht

Een grauwe winteravond, zo’n veertig jaar geleden. Een klein jongentje mag aan grootmoeders hand nog even buiten voor een wandelingetje, wanneer plots de straatlantaarns aanfloepen. In volle verwondering steekt de kleine dreumes zijn handje uit naar het licht, en roept dolenthousiast: “Lih…!”

Licht… Het was, naar men zegt, mijn eerste woordje, en het is mij altijd blijven fascineren.

Zo wandelde ik stamelend de wereld van de woorden binnen. Het sta-melen is allang voorbij, ik heb veel over woorden geleerd. Ik leerde dat woorden kunnen kwetsen, kunnen straffen, een mens kunnen neerha-len. Maar gelukkig zijn er ook die je boven jezelf uit tillen, die je doen voelen alsof het vanzelf gaat – licht als een veertje. En soms stuit je ook op woorden die zich heel diep in je gaan nestelen als een bron, woorden die je gaan inspireren. Woorden die een licht werden op mijn pad.

Zulke woorden hebben we in een beweging als die rond Don Bosco nodig. In het spoor van Don Bosco zelf zijn mensen altijd op zoek gegaan naar woorden, naar vormen van communicatie die iets van zijn inspiratie, van zijn begeestering, van zijn gedrevenheid kunnen wakker roepen. Als nieuwe hoofdredacteur van dit tijd-schrift en stafmedewerker van de dienst sociale commu-nicatie sta ik op de schouders van reuzen. Of misschien mag ik juist in de voetsporen van ‘kleine’ mensen tre-den – mensen met een taal die het kind in ons oproept.

Van jongs af aan leerde ik Don Bosco kennen en is die ruime beweging rond zijn persoon, rond zijn inspiratie en charisma mij zeer na aan het hart gaan liggen. Nu ik langs dit tijdschrift op mijn eigen manier een steen-tje hieraan mag bijdragen, koester ik slechts één grote droom: dat in mijn taal, in alles wat ik overbreng iets mag blijven doorstralen van dat kind dat zich zo weer-galoos verwondert om iets schijnbaar eenvoudigs als het licht. Dat dit tijdschrift voor velen een lichtpuntje mag zijn onderweg.…

Tekst: Steven Pinnoo Foto: Erik Plomp (sxc) | ingebLikt

4

Don bosco, en nu? | Tekst: Bart Decancq Foto: Mark Den Haerynck

Vandaag Don Bosco zijn

Het woord roeping werd lange tijd beschouwd als de eigendom van priesters en religieuzen. Het kwam dan ook voornamelijk in die context voor, met de bijbeho-rende appreciatie. Menigeen vroeg zich af welke stem er gehoord werd en hoe men daarop een adequaat ant-woord kon geven. Diegenen die op deze roep wilden ingaan, kozen voor een specifieke levensstijl. Het bleef soms een mysterie waardoor de roeping juist was uit-gelokt. Deze beperkende visie is intussen reeds enkele decennia naar het rariteitenkabinet verhuisd.

een droom als een zaadjeDon Bosco koppelt het verhaal van zijn roeping aan een droom op negen jaar. Hij ziet het als een visioen dat hem de weg heeft aangeduid en dat in de loop van zijn leven realiteit is geworden. De verhalen uit de gewijde

geschiedenis, hoe God met zijn volk is opgetrokken, worden in het kleine huis op de Becchi aan de keuken-tafel verteld. Zijn moeder vertelt door de verhalen van Abraham, Mozes en vele anderen hoe God zijn belofte steeds warm houdt, hoe Hij onverwachte mogelijkhe-den doet ontdekken. Via de grote verhalen wordt het de leergierige Giovanni duidelijk dat God niet dwingt, maar uitnodigt en nieuwe kansen schept. God door-breekt de zelfgenoegzaamheid van de mens en de toe-komst die Hij schenkt, wekt in de mens de roeping om de aarde op te nemen in een blijvende relatie met Hem. Geleidelijk wordt het Giovanni duidelijk dat er op die manier een wereld ontstaat die opgebouwd is door ge-roepen mensen die zich niet bij de feiten neerleggen, maar zich bewogen weten door de aanwezigheid van die God van het Verbond.

geroepen op de straten van turijn

De jonge priesters komen in contact met het leed van de

mensen van de straat.

5

De droom op negen jaar is slechts het zaadje dat verder moet ontkiemen en groeikracht moet krijgen tot het een onontkoombaar appel wordt. Giovanni vindt men-sen op zijn weg die de betekenis van zaken voor hem duiden, die hem helpen om inzicht te krijgen, die hem begeleiden in zijn groei, in zijn geloof.

De zoektocht van het seminarieLater beschrijft hij deze periode in zijn Herinneringen aan het Oratorio, hij tekent de weg die hij toen gegaan is. Zijn beslissing om het seminarie in Chieri binnen te treden, krijgt duidelijker vorm in gesprekken, door een innerlijke worsteling, door zijn bidden om helder in-zicht. Hij overweegt de mogelijkheden die nieuwe kan-sen kunnen worden. Zijn Herinneringen aan het Ora-torio schrijft hij om te laten zien hoe God hem geleid heeft op elk ogenblik en in elke zaak. Gods aanwezig-heid roept hem op, ontroert hem en zet hem in bewe-ging. Hij neemt ons mee op zijn zoektocht, in zijn twijfel en overtuiging; want een roeping is nooit een strak uit-getekend pad. Zijn seminarietijd is geen zorgeloze pe-riode en in notities lezen we zijn worsteling en de onrust die hem soms overvalt. In het seminarie legt men de nadruk op God als strenge rechter die onze daden zal wikken en wegen. Giovanni toont ons waar hij op deze tocht op belangrijke kruispunten komt te staan, waar hij belangrijke keuzes moet maken om door te gaan. Juist door op die punten keuzes te maken worden mogelijkheden tot concrete werkelijkheden.

op de straten van turijnNa zijn seminarie gaat de jonge priester Don Bosco nog niet onmiddellijk aan de slag. Don Cafasso is zijn gids voor de komende jaren wanneer hij een extra opleiding volgt aan het Convict van Turijn. Nadat hij het kleine gehucht Becchi heeft verlaten en in Chieri zijn middel-bare studies en seminarie heeft doorlopen, komt hij in de grote stad Turijn terecht. Een stad met veel proble-men, met armoede en werkeloosheid, met jeugdbendes en -prostitutie. Een stad die vatbaar is voor onrust, voor ziektes en nieuwe problemen waar nog geen antwoor-den voor bestaan. Don Cafasso stuurt de jonge priesters de straat op, hij zendt ze naar de gevangenissen waar ze in contact komen met het leed van mensen die tot het uitschot van de maatschappij worden gerekend, ook veel jonge mensen. Hij brengt enkele jongeren samen voor wat catechese en wat gezonde ontspanning. Be-langrijke keuzes in die tijd! Het Convict zet zich in voor de vorming van een nieuw soort priesters; zoals elke ver-

nieuwing binnen de Kerk gebeurt dat door het verbond met de armen, de zieken… Het oproepend Woord komt niet uit de lucht vallen, maar komt vanop de straten van Turijn. Als God mensen roept, dan is dat meestal verbon-den met een situatie van vervreemding, met de onheils-situatie waarin mensen zijn terechtgekomen.

geraakt door het lot van jonge mensenDon Bosco heeft intussen zijn opleiding aan het Convict beëindigd en heeft een opdracht bij markiezin de Ba-rolo. Maar door de situatie van de jongens van de straat wordt zijn roeping duidelijker en wordt het leven dat hij tot dan geleid heeft, ondersteboven gegooid. Die priester leert van hen als hij door de straten loopt, als hij ze opzoekt in de gevangenis of aan enkele jongeren catechese geeft en wat ontspanning zoekt. Hij leert hun angsten, hun twijfels en hun uitzichtloosheid. In het Convict en in de wijken van Turijn wordt het Giovanni Bosco duidelijk dat God niet de strenge rechter is, maar dat Hij oneindig goed is en barmhartig. “God is barm-hartig” wil zeggen dat Hij tot in zijn ingewanden ge-

raakt wordt door de situatie van zijn volk. Het wordt de invals-hoek van waaruit Don Bosco het evangelie leest. Ook hij wordt tot in zijn ingewanden geraakt door het lot van jonge mensen: met de andere inzitten zodat ze in je gaan zitten… Daar in

Turijn doorkruist God met zijn verhaal het verhaal van de priester Giovanni. Niemand wordt geroepen om voor zichzelf te zorgen, bij elke roeping hoort een zen-ding, een keuze voor de armsten van de samenleving. Naar de jongeren kijken met de ogen van de Andere blijft een constante in het verdere leven van Don Bosco. Nieuwe noden komen aan de oppervlakte, er wordt een gelovig antwoord gevraagd op nieuwe situaties en op de uitdagingen voor de toekomst. Elke keer probeert hij te vertrekken op het punt waar de jongeren staan en niet op de plaats waar ze zouden moeten staan. In nieuwe situaties probeert hij elke keer opnieuw een ge-lovig antwoord te geven vanuit zijn eigen vorming.Don Bosco leest het evangelie vanuit die invalshoek, zijn roeping krijgt door de omstandigheden elke keer een nieuwe stimulans om zich te verdiepen. Zou hij aan zijn tijdgenoten gezegd hebben: “Ga aan de bisschop-pen en leiders vertellen wat gij hoort en ziet: zij die geen toekomst hadden, zien nieuwe mogelijkheden; zij die reeds in hun jeugd gekwetst waren, staan op-nieuw recht; zij die zich afvroegen of er leven was vóór de dood, herrijzen en aan de armen en uitgestotenen wordt Gods blijde boodschap verkondigd!”?

giovanni wordt tot in zijn ingewanden geraakt door het lot van jonge mensen.

6

te gast | Tekst: Bart Hoogwijs Foto’s: Mark Den Haerynck, Etienne Leconte

een leven in d ienstbaarheidtoon boone, salesiaan van Don bosco

DBV plaatst iets of iemand voor het voetlicht

veer vijfhonderd leerlingen. Toon had het geluk dat hij een enorm geheugen had. Hij kende zijn leerlingen bij naam en toenaam, hij kende hun hobby’s en hij wist precies wat hun schoolresultaten waren. Hij hield van zijn leerlingen. Bovendien kende Toon zijn leraars goed. Hij wist precies hoe hun gezinssituatie eruitzag. Het was een periode van actie: Toon was gekend als organisator en animator. Naast de activiteiten in de school was hij ook actief in Broederlijk Delen. Gedurende een twintig-tal jaren ging hij regelmatig naar Tunesië voor ontwik-kelingskampen met jongeren.Nadien kreeg Toon van de provinciaal een andere op-dracht toegewezen. Hij werd in Don Bosco Halle be-

toon kende zijn leerlingen en hield van

hen.

Met pensioen, maar nog steeds actief als bestuurslid van de inrichtende macht van het Don Bosco Onderwijscen-trum, voorzitter van de Brusselse scholengemeenschap Sint-Gorik en vicaris van de Don Boscogemeenschap in Sint-Pieters-Woluwe. Dit is Toon Boone in zijn actieve loopbaan: vele jaren de secretaris-generaal van het Ver-bond van het Katholiek Secundair Onderwijs. Een blik op het verleden en op de toekomst.

De weg naar Don boscoToon is geboren op 19 oktober 1940 in een gewoon landbou-wersgezin. Hij groeide op in Zomergem, samen met twee broers en een zus. Toon kreeg al snel de naam verstandig te zijn. Geen wonder dat de paters van Don Bosco de ouders van Toon overtuigden om na het lager

onderwijs voort te studeren op de Don Boscoschool in Sint-Denijs-Westrem. Toon verbleef er op het internaat en volgde er de richting Grieks-Latijn. Tijdens de vakan-ties ging Toon naar huis om er op de boerderij te wer-ken, zodat hij geen tijd had om zich te engageren in scouts of Chiro. In het landbouwersgezin moest Toon, samen met zijn broers, tot ’s avonds laat werken om de oogst binnen te halen.Na zijn opleiding in het middelbaar onderwijs vond Toon het de moeite waard om bij Don Bosco te blijven. Salesiaan worden was een vanzelfsprekend proces en er leefde een duidelijk voornemen om priester te wor-den. Toon deed zijn noviciaat en opleiding filosofie in Groot-Bijgaarden, en na de kandidatuur in de klassieke filologie ging hij naar Hechtel voor een stagejaar Latijn en Nederlands. In 1969 werd Toon in Oud-Heverlee tot priester gewijd, voor hem het mooiste moment uit zijn hele levensloop. In 1970 behaalde Toon eveneens het licentiaat in de theologie.

animeren en organiserenOnderwijservaring deed Toon op in Don Bosco Hoboken, een nijverheidsschool. Daar was hij studieprefect voor onge-

7

noemd, waar hij onderdirecteur was van 1977 tot 1978. In 1978 werd Toon naar de ‘Guimardstraat’ geroepen, waar men op zoek was naar iemand die het technisch en beroepsonderwijs kende. Zo werd Toon in 1978 se-cretaris-generaal van het NVKTO, het huidige VVKSO. Voor Toon was het wel even aanpassen: de animator en organisator was het niet gewoon om stil te zitten ach-ter een bureau. Toch vindt Toon dat hij ook hier veel ge-luk heeft gehad. Hij mocht met collega’s samenwerken die het schoolpact van 1958 en de herziening in 1973 hadden meegemaakt.

MijlpalenToon heeft drie grote mijlpalen meegemaakt geduren-de zijn verblijf in de Guimardstraat. Een eerste grote mijlpaal was de wet van 29 juli 1983 die de leerplicht verlengde van 14 tot 18 jaar. Leerlingen werden daar-mee voltijds leerplichtig tot 16 jaar en deeltijds tot 18 jaar. De zogeheten eenheidsstructuur was een tweede grote mijlpaal, die op 1 september 1989 van kracht ging in het Vlaamse onderwijs. Hierdoor vielen alle secun-

daire scholen opnieuw onder één structureel kader. Ten slotte was er het decreet secundair onderwijs van 1998, waardoor scholengemeenschappen werden opgericht. Toon werkte toen samen met minister Luc Van den Bossche, waarmee hij een goede band onderhield. De pogingen om het onderwijs te hervormen waren soms verregaand. Zo was er onder andere het idee om de vrij-heid van het onderwijs voor eens en altijd op te lossen. Daar is Toon echter niet in geslaagd, omdat niet alle partijen hierin wilden meegaan.Toon groeide uit tot een sterke onderhandelaar inzake onderwijsmateries. Men erkende zijn gave om in een twee uur durende vergadering mensen van mening te laten veranderen zodat ze nadien een totaal ander standpunt innemen. Hij heeft bovendien het talent om empathisch te luisteren, waardoor hij met vele mensen goed kan samenwerken. Daarnaast kan Toon werk en privé goed gescheiden houden: hij kon in een vergade-ring een zware discussie aangaan om nadien met die-zelfde personen een pint te gaan drinken.

intens geleefdIn 2001, na jaren van intens leven en werken, gunde Toon zichzelf de nodige rust en ging met pensioen. Daarna liet zijn gezondheid het snel afweten. Zo leerde Toon het ziekenhuis kennen en onderging hij de ene operatie na de andere, o.a. een operatie aan de buik-slagader die hem in een nierpatiënt veranderde. Ook werd hij tweemaal geopereerd aan de heupen.Na twee zware jaren nam Toon stilaan de draad terug op. Zo werd hij onder meer lid van de raad van bestuur

van het Don Bosco Onderwijscentrum. Daarnaast heeft Toon aanvaard voorzitter te worden van de scholengemeenschap Sint-Gorik in Brussel. In Hoboken is hij lid van de scholengemeenschap Romero. Bovendien vroeg het bisdom hem voor de parochie te werken. Ook vervult Toon de functie van vicaris in de Don Boscoge-

meenschap van Sint-Pieters-Woluwe. Wanneer er dan tijd overblijft, zie je hem nog aan het werk in de tuin.

opnieuw beginnenAls Toon de kans zou krijgen om zijn leven opnieuw te beginnen zou hij wellicht dezelfde weg volgen, de weg die anderen hem voorstelden. Zoals hij zelf zegt: “Ik heb altijd gehoor gegeven aan de stem van anderen.”Toon heeft heel wat meegemaakt en heeft uit die er-varingen een eigen visie ontwikkeld over de nieuwe uitdagingen waar het onderwijs voor staat. Hij volgt de actualiteit nog steeds op de voet, onderhoudt zijn contacten en blijft een rijke inbreng leveren.

De animator en organisator was het niet gewoon om stil te zitten.

een leven in d ienstbaarheidtoon boone, salesiaan van Don bosco

8

uitgeLezen | Tekst: Piet Stienaers Foto: Sias van Schalkwyk (sxc)

in het mensenbestaan gekomenKerstmis roept het tedere en zachte in de mens op. Hui-selijkheid, gezelligheid en warmte, ook vrede worden gevierd en beleden langs alle kanten. Voor één dag is het net ‘vrede op aarde aan de mensen van goede wil’.

een contrastervaringIn datzelfde kerstverhaal wordt ook verteld dat de ou-ders van Jezus op de vlucht moeten naar Egypte. Nog erger, we lezen eveneens het verhaal van de Onnozele Kinderen: kinderen van twee jaar en jonger in en rond Betlehem die vermoord worden door de soldaten van Herodes. Waar Maria en Jozef genieten van hun prille baby, waar ze hem koesteren en veiligheid bieden met de mogelijkheden waarover ze beschikken, worden en-kele straten verder op een meedogenloze wijze kinde-ren vermoord.De geborgenheid van het kerstgebeuren is een kwets-baar, warm moment. Het wordt doorkruist door de brutaliteit van mensen met macht en heerszucht. De idyllische ervaring van jonge ouders wordt op een dra-matische wijze dooreengeschud.

Vroeger en nuWat in het kerstverhaal gebeurt, is meer dan de per-

Toen Herodes zag dat hij door de magiërs misleid was, werd hij woedend. Hij liet in Betlehem en heel de omgeving alle jongentjes van twee jaar en jonger ombren-gen, overeenkomstig de tijd die hij van de magiërs had gehoord. Toen werd vervuld wat bij mon-de van de profeet Jeremia ge-zegd is:In Rama werd een stem gehoord, een hevig gejammer en geklaag. Rachel jammert om haar kinde-ren, en ze wil niet getroost wor-den, want ze zijn er niet meer.

(Mt 2,16-18)

soonlijke geschiedenis van Maria en Jozef en hun kind. Het is een bijna mythisch verhaal waarin de ervaringen van generaties mensen gestalte krijgen. Want wat met Kerstmis gebeurde, gebeurt nog altijd.De zorg om baby’s en kinderen, de warme geborgen-heid en het overrompelende geluk van jonge ouders, de soms heel grote inspanning en zorg van ouders voor hun kinderen kennen blijkbaar ook een andere kant. Want in datzelfde gezin gebeurt morgen een of andere vorm van incest. In diezelfde maatschappij worden kin-deren misbruikt en horen wij verhalen over onbarmhar-tige kinderarbeid. In diezelfde wereld worden kinderen uit hun gezinnen geroofd om kindsoldaat te worden. kerstmis en spiegelKerstmis houdt ons daarom ook een spiegel voor. Bevor-der ik de warme bezorgdheid om kinderen, het teder onthaal en de veilige opvoeding van kleinen? Of ge-bruik ik kinderen voor mijn eigen geluk en tevredenheid of zelfs voor het meest negatieve dat in mij kan leven? Waarom gebeurde het vroeger? Waarom herhaalt het zich vandaag? Omdat mensen nu eenmaal getekend zijn door liefde én egoïsme, door toewijding én verwaarlo-zing. In dat mensenbestaan is God binnengekomen.

9

Vrijwilligerswerk in binnen- en buitenland

Jeugddienst Don Bosco trok in de zomer van 2011 met ongeveer vijftien jongeren naar de Wereldjongerenda-gen (WJD) in Madrid. In juli 2013 gaan die door in Brazi-lië. Tieke Scheerlinck, 22 jaar, woont in Gent, studeert er-gotherapie en maakt als zelfstandige juwelen. Tieke ging mee naar Madrid en zal ook in Brazilië van de partij zijn.

Wat is jou het meest bijgebleven van de WJD in Madrid?De WJD in Madrid waren voor mij de eerste editie. Toen een vriendin mij meevroeg naar de WJD in Madrid, heb ik geen moment getwijfeld. Die dagen zijn als geheel bijzonder indrukwekkend geweest. Al die mensen sa-men, het groepsgevoel en het gevoel van wereldvrede waren een zeer sterke ervaring.

Tekst: Sarah Doucet Foto: Jeugddienst Don Bosco | PLezierig engageMent

naar de Wereld jongerendagen met Jeugddienst Don bosco

zijn er ervaringen die er voor jou bovenuit steken?Als eerste is er de Don Boscodag. Overal werden din-gen uitgewisseld en het maakte niet uit of wat je gaf groot of klein was. Je kon er bijvoorbeeld een muismat van Don Bosco wisselen tegenover een badge. Het gaat hier niet om het materiële, maar om het principe dat mensen goed voor elkaar zijn. Het geven is het tastbaar maken van wat er in het hart van mensen leeft, en dat heb ik op deze dag enorm beseft. Ook fijn was het dat je er met je eigen vlag rondloopt. Je bent daar uniek met de vlag van België. Iedereen komt vragen waar je vandaan komt, en of je hun vlag herkent. Je komt tot het besef dat er mensen aanwezig zijn van landen waar oorlog is. Nog een andere sterke ervaring in Madrid was de tocht naar Quatro Vientos, waar de slotviering plaats

vond. Onderweg zagen we de temperatuur aangeduid staan, 46 °C in de schaduw. Iedereen had het superheet en was aan het morren voor koelte en verfrissing. En dan komen we eindelijk aan maar mogen we niet op het terrein, toch wel een teleurstelling. Dan komt er een storm opsteken waardoor heel wat mensen het ter-rein verlaten en wij toch binnen kunnen. Ik vond het opmerkelijk dat net datgene waar iedereen om vraagt, namelijk koelte en verfrissing, dan ook uitkomt. Voor mij is dit het bewijs dat als twee miljoen mensen samen om iets vragen, dit ook zal gegeven worden.

Volgende zomer vinden de WJD in rio de Janeiro plaats. ga je mee?De WJD in Rio worden gekoppeld aan een voorpro-gramma in samenwerking met Vides. Met dit pro-gramma gaan we twee weken naar een stadje in hartje Brazilië,om ons daar in te zetten voor de inwoners en vooral voor de kinderen. Ik wil niet enkel de mooie, toeristische kant van het land zien, maar ook de lelijke. Ik wil de wereldproblematiek met eigen ogen zien en op mijn kleine manier kleine dingen doen die toch iets kunnen betekenen.

Het geven is het tastbaar maken van

wat er in het hart van mensen leeft.

10

Jaarspreuk 2013 voor de salesiaanse Familie

Laten we

zoals de opvoeder

Don Bosco

de jongeren

het evangelie

van de vreugde

aanreiken

door middel van

de pedagogie

van de goedheid

In voorbereiding op 2015,waarin we de 200ste verjaardag gedenkenvan Don Bosco’s geboorte,nodigde don Pascual Chávez,de Algemeen Overste van de salesianen,de vorige jaren reedsde Salesiaanse Familie uit om Don Bosco

“van dichtbij en beter te leren kennen”.

De jaarspreuk 2013 richt onze aandacht opde uitdieping van zijn pastoraal-pedagogisch aanbod.Dat betekent concreet dat we

“Don Bosco als opvoeder benaderen”.Het gaat dus over het updatenvan het preventief systeem.

11

De moeite waard om ter sprake te brengen

Tekst: Mark Den Haerynck Foto: Mark Den Haerynck | een WoorD WaarD

onze nieuwe hoofdredacteur

Na zeven jaar hoofdredacteur van Don Bosco Vlaanderen zocht Annemie Van-daele andere horizonten op. Als je van uitdagingen houdt, verlegt een mens graag eens zijn grenzen. In naam van vele DBV-lezers danken wij Annemie voor haar vlotte pennenvruchten.De redactie van ons tijdschrift plaatste een vacature en tegen het einde van de zomervakan-tie werd een nieuwe overeenkomst ondertekend met Steven Pinnoo. Bij wijze van kennisneming is hij “een woord waard” om hem als de nieuwe hoofdredacteur aan onze lezers voor te stellen.

rootsSteven is een goeie veertiger wiens roots in Groot-Bijgaarden liggen, waar zijn wieg in de salesiaanse parochie van Dominiek Savio stond en het salesiaanse vormingshuis voor filosofie gelegen was. Elke jonge salesiaan heeft er tientallen keren de Wivinadreef op en neer gewandeld. Als jonge knaap zag hij hen aan zijn voordeur voorbij wandelen. Onze nieuwe stafme-dewerker voor de dienst sociale communicatie (Don Bosco Socom) heeft in die parochie het salesiaanse le-ven ervaren, gevoeld en ingeademd. Na zijn studies als handelsingenieur trok hij naar de abdij van Averbode, maar nam na een aantal jaren de beslissing om zijn le-ven een andere wending te geven. In die periode maak-te hij wel kennis met redactiewerk in de uitgeverij Alti-ora en deed hij als auteur en redacteur meerdere jaren ervaring op met het tijdschrift van de abdij.

MediaMeer dan ooit nemen de media een bijzonder belang-rijke plaats in en zijn netwerken en communicatie niet

uit het dagelijkse leven weg te denken. Ook niet in woord en beeld waarmee de beweging van Don Bosco van zich laat horen. Steven is er zich van bewust dat het zijn taak is om Don Bosco meer aanwezig te brengen in de media. Hij staat voor de uitdaging om met zijn me-dewerkers van het tijdschrift in Don Bosco Vlaanderen de taal te laten weerklinken die een brug slaat tussen pastoraal en pedagogie. Ook wacht hem de uitdaging om als webmaster de Don Boscobeweging in een voort-durende beweging te houden met een interactieve website. En in alle bescheidenheid mag Don Bosco zich met meer overtuiging laten horen op het brede forum van de media. Er is werk aan de winkel.

Duw in de rugSteven is dankbaar en boordevol enthousiasme om met veel gedrevenheid aan zijn nieuwe opdracht te begin-nen. Hij weet zich gesteund door een groep mede-werkers en vrijwilligers die dezelfde boodschap willen uitdragen en bovendien gelooft hij erin te worden ge-dragen door de ruime beweging van Don Bosco. Hij zit aan het stuur van de mediaboot die dagelijks de volle zee kiest, die ook aan stormen moet weerstaan maar nooit mag opgeven om naar het diepe uit te varen. Wij wensen hem daarbij de goede pen, de frisse geest en de nodige inspiratie.

in alle bescheidenheid mag Don bosco zich met meer overtuiging laten horen

op het brede forum van de media.

12

genegen.be | Tekst: Gee Van den Berghe Foto’s: Don Bosco Vorming & Animatie, sxc

Al surfend bezinnen bij de noveen van Don Bosco

al surfend bezinnen tijdens de noveen van Don boscoTwee jaar geleden viel mijn oog toeval-lig op een artikel in Kerk & Leven met de titel ‘Spiritueel voedsel op het internet’. De tekst ging over de online adventska-lender van het bisdom Gent. Je al sur-fend bezinnen? Dat wilde ik wel eens zien. Nieuwsgierig ging ik een kijkje nemen en ik overtuigde mijn collega’s ervan om hetzelfde te doen. We waren meteen verkocht. Waarom zouden we zelf niet ook zoiets ontwikkelen voor de noveen van Don Bosco?Een openhartig gesprek met Koen Vlaeminck, de communicatieverant-woordelijke van het bisdom van Gent, zette ons snel met beide voeten op de grond. Hij verzekerde ons dat dit een hele uitdaging zou worden, want veel eigentijds en bruikbaar materiaal over Don Bosco is er online niet te vinden. Een voordeel dat zij bij het maken van hun online adventskalender wel hadden. Wij zouden ons materiaal echter grotendeels zelf moeten ont-wikkelen. Niet evident, maar toch hadden we niet veel nodig om ons ervan te overtuigen dat het wel zou lukken. Soms kan een droom heel wat in beweging brengen…

Dag aan dag een boeiende uitdagingWaarom kiezen voor een virtuele noveen? Een eerste reden is dat we zien dat mensen meer dan ooit op zoek zijn naar zingeving, naar een diepere grondlaag. Anders dan vroeger wordt deze toene-mende interesse en zoektocht naar spiritualiteit veel individue-ler beleefd. Sommigen vinden dit een spijtige evolutie en treuren erom, maar je kunt er ook iets

Wist je dat…

… het woord

‘noveen’

afkomstig is

van ‘novem’, het

Latijnse woord

voor ‘negen’?

… een noveen

een reeks is van

negen dagen

waarop men op

een bijzondere

wijze tot God

bidt voor het

verkrijgen van

een gunst of als

voorbereiding

op een grote

feestdag zoals

bij de noveen

van Don Bosco?

mee doen. En dat is precies onze bedoeling met onze virtuele noveen: uitzoeken hoe een spirituele traditie mensen vandaag nog wel kan aanspreken.

Daarnaast is het een van de hoofdopdrachten van Don Bosco Vorming & Animatie om de spirit van Don Bosco levend houden. Telkens zoeken we naar nieuwe manieren om zoveel mogelijk mensen te bereiken en te inspireren. Omdat nieuwe media in ons dagelijks leven steeds meer plaats innemen, hebben we een virtuele plek gecreëerd. Een impuls die men-sen de mogelijkheid geeft om op eigen tempo stil te staan bij hun gedrevenheid en spiritua-liteit als opvoeder. We willen zoveel mogelijk mensen ertoe aanzetten om via een eenvoudi-ge muisklik op een andere manier stil te staan bij het opvoedingsproject van Don Bosco.

Negen dagen telt een noveen en dat bracht ons op het idee om de site Genegen.be te noemen. ‘Genegen’ betekent volgens Van Dale ook ‘gunstig gezind, welwillend’ en dat dekt precies de lading: wij zijn Don Bosco welgezind, niet alleen als historische figuur, maar ook als wereldwijde beweging van vele mensen die nog steeds meewerken aan zijn opvoedingsproject.

Met ons online aanbod mikken we op mensen die positief staan ten opzichte van nieuwe me-dia, de zogenaamde ‘early adopters’. Maar we willen ook de meer sceptische gebruikers over de streep trekken. We doen wat Don Bosco in zijn tijd ook deed, namelijk een positieve boodschap brengen en mensen aanspreken die we anders misschien niet bereiken.

tegen de stroom inVaak worden er heel wat middelen tegen-aan gegooid om knappe interactieve media-toepassingen te ontwikkelen. Daar wilden we niet aan meedoen. Met een klein budget maar met veel spirit iets uitwerken, dat was

13

… een noveen ons kan helpen tijdens drukke dagen en ons kan inspireren om bij het begin of het einde van de dag even stil te vallen en tijd te maken om te

bezinnen of te bidden?

… een noveen ons kan helpen om stil te staan bij de echte betekenis van een feest: wie en waarom vieren we en waar draait het in wezen om?

… een noveen ook gebruikt werd om de toegang tot de hemel te verdienen?

het doel. We bouwden dus zelf aan de web-site, mobiliseerden verschillende mensen om voor een appel en een ei of vrijwillig iets uit te werken en we gingen zelf aan de slag met camera en statief. Dat het resultaat dan mis-schien net ietsje minder ‘professioneel’ oogt, is pasmunt. We varen graag een beetje tegen de stroom in door vooral met de passie en ge-drevenheid van mensen uit onze omgeving dit project te realiseren.

Heel wat bereidwillige krachten werkten mee. Don Bosco Sint-Denijs-Westrem zorgde voor het logo, Halle voor de affiches. Een le-raar uit Haacht tekende de verschillende Don Boscofiguurtjes. Een vroegere internaatsme-dewerker uit Hechtel stelde een fotoverhaal samen. Leerlingen uit Heverlee figureerden in een filmpje over dromen. Een opvoeder en een jongere uit Vremde vertelden een opmer-kelijk verhaal over vertrouwen. Een vrijwillig-ster van Vides trad op als cameravrouw. Heel wat medewerkers uit onderwijs, jeugdzorg en jeugdwerk leverden inspiratie en getuige-nissen… Met andere woorden: een lange lijst van gepassioneerde helpers.

negen dagen lang, negen thema’s en negen werkwoordenMensen laten ervaren hoe Don Bosco van-

daag droomt, groeit, lijdt, lacht, gelooft, verbindt, inspireert, sti-muleert en viert, dat willen we bereiken met onze site. Met kort-filmpjes, treffende uitspraken en prikkelende vragen zetten we negen dagen lang telkens één boeiend thema in de kijker. Op een originele manier worden mensen uitgedaagd na te den-ken over zichzelf als opvoeder, over hoe ze de dromen van kinderen en jongeren kun-nen helpen verwezenlijken, hoe belangrijk geloven is in de opvoeding, hoe ‘vertrou-wen geven’ samenhangt met ‘vertrouwen krijgen’… Deze noveen laat je zo ontdekken hoe Don Bosco nog steeds mensen kan inspireren. Tege-lijk willen we met dit initia-tief onze grote waardering tonen voor alle opvoeders die zich dag in dag uit engageren voor kinderen en jongeren.Het concrete eindresultaat blijft nog even een verrassing. Ben je ondertussen nieuws-gierig geworden? Surf dan vanaf 22 januari 2013 naar www.genegen.be.

De bezieling van Don bosco op een eigentijdse manier in beeld gebracht

een nieuw project van Don bosco Vorming & animatie in de kijker

14

groeistoot | Tekst: Dirk Schoofs Foto’s: Dirk Schoofs, eindredactie

Praten over opgroeien en de perikelen daarbij

Het onderwijsportaal (www.lievencoppens.com) enga-geert zich in diverse webprojecten over opvoeden en leren. Lieven (50), opvoedingsdeskundige en vader van drie kinderen, merkte de afgelopen jaren een toevloed aan vragen naar opvoedingsondersteuning.

LC: Een van de vragen die ge-regeld terugkomt, is: “Wat doe je met regeloverschrijdend ge-drag?” Vanwaar toch deze peda-gogische onmacht? Sindsdien ben ik me in deze materie gaan ver-diepen en hieruit is de tekst ge-groeid van de lezing Als beloning krijg je geen straf.

is er een verband tussen gezond straffen en gezond belonen?LC: Voor mij ligt het ene in het verlengde van het an-dere. Het basisprincipe blijft dat je ongewenst gedrag zoveel mogelijk negeert en gewenst gedrag beloont. Iedereen heeft zijn eigen verwachtingen over welk ge-drag ‘gewenst’ is, maar toch wordt dit onvoldoende

geëxpliciteerd. Opvoeder en ouders houden het vaak bij “Je weet toch wel wat ik bedoel…” Kinderen weten helaas vaak niet wat exact wordt verwacht. Zelfs bij vol-wassenen ontstaan geregeld conflicten omdat men ver-keerdelijk veronderstelt dat de andere wel zou weten hoe de verwachtingen liggen.

Dat klinkt pedagogisch wel goed, maar als mens van vlees en bloed grijp je toch ook af en toe naar de rode kaart?LC: Bij ons thuis wordt zelden gestraft. Van in het begin heb-ben we heel veel uitgelegd wat

we precies bedoelden. Wanneer je in dergelijke context samenleeft, volstaat de idee van een ‘boze moeder’ of een ‘boze vader’ meestal als straf. Je moet ook niet overdrijven. De dood van veel van opvoedingsrelaties is dat men alles voortdurend wil uitleggen en verant-woorden. Uiteindelijk mag je als ouder gewoon dingen van kinderen eisen.

als

krijg je geen

opvoeder en ouders houden het vaak bij “Je

weet toch wel wat ik bedoel…”

15

toch staan leraren soms voor kinderen van wie de opvoedingscontext langdurig is ontwricht en bij wie de idee dat de leerkracht boos is, niet zal werken?LC: Er zijn momenten waar je niet zonder straffen en belonen kunt. Dit gebeurt nog meer bij jongere kinderen dan bij oudere, waar je een beroep kunt doen op argumenten en rede-lijkheid. Je moet steeds op ieders redelijkheid appelle-ren, niet alleen op die van je kinderen. Dikwijls is een puber er gewoon nog niet aan toe om redelijkheid te tonen. Als je merkt dat die redelijkheid er niet is, moet je maatregelen treffen. Er zijn uiteraard dringende situ-aties waar je eerst moet handelen en daarna een beroep kunt doen op de redelijkheid. Om tot redelijkheid te ko-men, is er steeds gesprek nodig – voor of na de straf of de beloning – waarbij je het waarom van de maatregel uitlegt. De beloning zelf mag niet de uiteindelijke moti-vatie worden. De beloning kan leiden naar de juiste weg, maar op bepaalde momenten moet het zonder kunnen. Anders verzand je weldra in een soort opbod.

bestaat er zoiets als een goede straf?LC: Een goede straf zorgt er op zijn minst voor dat het ongewenst gedrag minder of niet meer voorkomt. Je creëert hierdoor meteen de gezonde basis om minder te straffen. Een straf moet duidelijk zijn én betekenis hebben. Een kind weet op voorhand welke straf het kan verwachten wanneer het een bepaald gedrag stelt. Het kind moet begrijpen waarom het wordt gestraft. Op elke overtreding zou er een gesprek moeten volgen waarin het leert waarom het gedrag fout was, welke schade het heeft aangericht voor anderen en zichzelf.Een vuistregel blijft dat een straf onaangenaam moet zijn. Wanneer een kind de les stoort omdat het deze

saai vindt en het als straf buiten op de speelplaats rond-jes mag lopen, dan wordt het beloond voor zijn gedrag en niet gestraft.Een straf moet mild zijn. Dat betekent niet dat men moet overgaan tot een slappe aanpak, maar een zeer zware straf wekt angst en agressie op bij kinderen en beide fnuiken een gezonde opvoedingsrelatie.

Heb je praktische tips over deze materie?LC: Straffen moeten uiteraard verantwoord blijven. Als volwassene moet je regelmatig bij jezelf te rade gaan en je afvragen waarom je behoefte hebt om dat be-paald kind in die situatie te straffen. Wil je straffen om-dat het kind gedrag stelt dat niet kan? Of omdat je op dat ogenblik het gedrag niet kunt verdragen? In het tweede geval is het eigenlijk jouw probleem. Ruzie ma-ken is ‘sociaal worden’. Geven we kinderen nog wel de kans om sociaal te worden?

De titel van je werk als beloning krijg je geen straf klinkt grappig, maar komt eigenlijk erg cynisch over. Hoe moet ik die verstaan?LC: Wanneer je straft, mag je nooit een eerder ver-diende beloning afnemen. Andersom kan wel. Je kunt als beloning een straf opheffen wanneer een kind het goedmaakt, bij wijze van clementie.

“Kinderen hebben tegenwoordig zoveel luxe dat je ze, om ze echt te straf-fen, beter naar jouw kamer kan sturen dan naar hun eigen kamer”, opperde een Vlaamse politica. Vroeg of laat reflecteert elke van zichzelf bewuste opvoeder of ouder over straffen en belonen. “Een straf is teken van on-macht”, hoorde ik een jonge wijsneus zichzelf verdedigen, en zijn leraar daarmee kopje onder duwen in diens moeras van zelftwijfel. Heb ik niet te snel gestraft? Verwen ik kinderen met mijn beloningen? We vroegen het aan Lieven Coppens, CLB-medewerker, die geregeld gespreksavonden ver-zorgt over dit onderwerp.

De dood van veel opvoedingsrelaties is dat

men alles voortdurend wil uitleggen en verantwoorden.

16

brooDJe cursieF | Tekst: Loes Rutten Foto: Sxc

Luchtig cursiefje vanuit het dagelijks leven

Elke rechtgeaarde Vlaming kent het fenomeen Jeroen Meus: anno 2012, koning van de televisiesterren én van de Boekenbeurs. Zijn Dagelijkse Kost rolde de voorbije maanden als zoete broodjes over de toonbank. Over-al te lande heeft hij eindejaarsdissen geïnspireerd én kerstpakjes inhoud verleend. Onder de boom nestel-den zich trouwens nog wel meer doe-het-lekker-zelf-boeken. In deze onzekere tijden groeide ‘homemade is better’ in ijltempo uit van geitenwollensokkencredo tot ware hype.Ik zou ze niet te eten willen geven, de vele creatieve-lingen uit mijn omgeving die zich hobbygewijs speci-aliseren in een ambachtelijke kunde. Dat kan ik beter overlaten aan de tientallen onder hen die de prachtig-ste taarten en cupcakes op tafel toveren, de origineel-ste confituren en soepjes laten pruttelen, de meest ex-quise fruitsappen of wijnen brouwen. E. en L. smeden juweeltjes, M. giet kleurige kaarsen en geurige zeepjes. Breien en haken, tot voor kort bezigheidstherapieën voor gerimpelde besjes, dagen nu jong en oud uit om ongeremd, zelfs ‘wild’ te experimenteren. Twintigers en dertigers vinden het naaikransje opnieuw uit in een hippe versie. ‘Café plissé’ noemen zij hun bijeenkom-sten in het trendy kader van een pastorie die door al even gedreven handige Harry’s werd gerestaureerd. Anderen scholen zich autodidactisch met Mme Zsazsa’s Allemaal rokjes, de blog van ‘Tante Hilde’ (lappenpop-penontwerpster) of de breibijbel van de Boerinnen-bond (oeps, de KVLV).Bij zoveel huiselijke bedrijvigheid gaat mijn hippiehart sneller kloppen. Het slaat huppelend een paar tellen over als zo’n handgemaakt meesterstukje mijn richting

uit komt. De vrienden weten het: met een artefact of natuurvrucht uit eigen productie kun je mij het meest plezieren. Een handvol noten uit je tuin scoren hoger dan het doosje pralines. Aan die stekjes van je kamer-planten kan geen floristenboeket tippen. Je kralenket-ting draag ik als talisman en je wenskaart hangt boven mijn bureau. In ‘zelfgemaakt’ zit zoveel toegevoegde waarde dat geen merkenlabel ermee kan concurreren.Creatieve kriebels werken even aanstekelijk als een schaterlach. En het effect op je gemoed is vergelijkbaar. Iets tot stand brengen geeft voldoening. Er een ander blij mee maken verdubbelt je gelukskapitaal nog. En dat terwijl je spaargeld op het randje van de negatie-ve rente balanceert… Geen wonder dat meer en meer mensen de geneugten van ruilhandel herontdekken. Op ‘swapping parties’ worden kleren of eigen crea-ties geruild. In Leuven startte een groepje idealisten in 1994 met LETS, een ruilsysteem van vriendendiensten. A knipt de haren van B, B gaat tuinieren bij C, C kookt voor A… Her en der zien nieuwe LETS-groepen nu het levenslicht. Goed voor de portemonnee én voor het so-ciale cement.Ik droom ervan om ook zo’n talentenruilclubje op te richten. Er zijn alvast vacatures voor m/v vaardig met verfkwast, boomzaag of ander klusgereedschap. Presta-ties worden niet op een schaaltje afgewogen. Het gaat om het plezier de ander te plezieren en om het gevoel lekker alternatief bezig te zijn. De buit die u in ruil voor uw vakmanschap kunt binnenrijven, blijft bescheiden. Ik kan de dt-fouten uit uw teksten vlooien. Mijn appel-cake haalt soms het Jeroen Meusniveau. En als het wat meezit, slaag ik erin uw broodje cursief te smeren.

back to basics

17

“Don bosco komt naar ons”

| sProkkeL

Onder het motto ‘Don Bosco komt naar ons’ lanceerde de Algemene Overste van de salesi-anen een initiatief om het jubileumjaar 2015, de 200ste verjaardag van Don Bosco’s geboor-te, voor te bereiden. Sinds 2009 reist een beeld met een relikwie van Don Bosco doorheen alle

werelddelen en maakt een pelgrimstocht naar de meer dan 130 landen waar de salesia-nen werkzaam zijn. Van 15 tot 31 januari 2013 toert dat beeld door Vlaanderen en kan in vier regio’s de reli-kwie van Don Bosco vereerd worden.

Ieder huis van de salesianen en de zusters van Don Bosco waar het beeld langskomt, zorgt voor een eigen programma. De gedetailleerde informatie vindt u op www.donbosco.be en op www.zustersvandonbosco.be.

regio West-brabant: (15/01 tot 17/01)

Dinsdag 15/01 is er om 19.30 uur een startviering in de Saviokerk te Dilbeek.

Woensdag 16/01 is het beeld overdag in Sint-Pieters-Woluwe en ’s avonds in Groot-Bijgaar-den.

Donderdag 17/01 kan het beeld de ganse dag in Groot-Bijgaarden vereerd worden.

regio Limburg: (23/01 tot 26/01)

Woensdag 23/01 zal het beeld in Boxbergheide zijn.

Donderdag 24/01 keert het beeld terug naar regio West-Bra-bant waar het een dag in Halle te gast is.

Vrijdag 25/01 is er een bezinning rond het beeld in Helchteren.

Zaterdag 26/01 wordt in Hechtel een programma uitgewerkt voor regio Limburg. ’s Avonds verhuist het beeld naar Zwijnaarde, en daarna naar Kortrijk.

regio’s West- en oost-Vlaanderen: (27/01 tot 31/01)

Zondag 27/01 en maandag 28/01 blijft het beeld in Kortrijk.

Dinsdag 29/01 Sint-Denijs-Westrem.

Woensdag 30/01 is Zwijnaarde aan de beurt en ’s avonds is er een viering in Oostende.

Donderdag 31/01 slotviering in de kathedraal van Gent om 11.00 uur. Iedereen is daar van harte uitgenodigd.

regio’s oost-brabant en antwerpen: (18/01 en 19/01)

Vrijdag 18/01 is het beeld in de voormiddag in Wij-negem, in de namiddag in Heverlee Groenveld, en ’s avonds in Oud-Heverlee.

Zaterdag 19/01 kan het beeld vereerd worden in Oud-Heverlee.

Daarna verhuist het beeld voor enkele dagen naar Ne-derland.

De sPreekstoeL | Tekst: Steven Pinnoo Foto’s: Eindredactie, Steven Pinnoo

samen ideeën levendig houden

Voor wie spreekt vanuit salesiaanse verantwoordelijkheid

een warm nest, dichtbij Don boscoTony’s wieg – vermoedelijk al wat versleten voor de vijf-de in een gezin met zes kinderen – stond in Sint-Pieters-Leeuw. Een liefdevol nest, waarvan beide ouders door hun enorme ijver en engagement een blijvende stem-pel bij Tony achterlieten. In het gezin stak hij zijn zin voor samenhorigheid op, en leerde ook om iedere frank om te draaien – een eigenschap die hem vandaag als schooldirecteur nog goed van pas komt.Vader en moeder Cornelis waren reeds in de pionierstijd enorm sterk met Don Bosco Halle verbonden. Ze legden mee het fundament van de Pensenkermis, die in heel de streek tot een begrip zou uitgroeien. Engagement, zeker in verbondenheid met Don Bosco, heeft Tony met de paplepel meegekregen.

Ook andere vormen van inzet die de jonge snaak op zich nam, zijn jarenlang zijn leven blijven kleuren. Het engagement in de Kajottersbeweging en vooral ook de jeugdwerking van de Christelijke Mutualiteiten vorm-den een stevige basis voor een blijvende verbondenheid met de wereld van de jongeren.

De weg naar het onderwijsIn 1976, na enkele jaren ervaring als ingenieur in de nijverheid, werd Tony leraar elektronica in Don Bosco Woluwe. “Het was Don Bosco die me riep”, zo beseft hij nu duidelijk. Na een viertal jaren kwam hier ook de verantwoordelijkheid van studieleider bij – een taak waarin hij veel van de vaardigheden heeft opgestoken die hij nog dagelijks nodig heeft.

18

In de Don Boscoschool te Groot-Bijgaarden stra-len een klein wandelpad en een kleurrijke bloem-pot een warm welkom uit voor het kantoor waar algemeen directeur Tony Cornelis zijn hoofd-kwartier heeft opgeslagen. Sjaals in de kleuren van Anderlecht verkondigen in het inkomhalletje

onbetwistbaar: de man die hier zijn stek heeft gevonden, is niet bang om te tonen waarvoor hij staat. Een man met karakter. Intrigerend genoeg voor Don Bosco Vlaanderen om hem even in de spreekstoel plaats te laten nemen…

19

In 1991 verraste de directeur van de school, salesiaan Rik De Bock, Tony met de vraag of hij het niet zag zitten om zich ergens als di-recteur kandidaat te stellen. Men zocht in die tijd net een nieuwe directeur voor het Maria Mazza-rello Instituut te Groot-Bijgaarden. Nadat Rik hem ervan had kunnen overtuigen dat de pedagogie en het opvoe-dingsproject daar in dezelfde lijn van Don Bosco zouden liggen, was Tony ertoe bereid de overstap naar Groot-Bijgaarden te wagen…Directeur worden in een kleinere en heel andere school vergde een grote aanpassing. Tony investeerde heel wat energie in het werken aan de saamhorigheid in de school en stampte een systeem van studieleiders – hier ‘coördinatoren’ genoemd – uit de grond, zodat men niet meer voor alles bij de directeur langs moest. Ook zorgde dit systeem voor een nieuwe schwung, het bracht geregeld nieuwe mensen en ideeën naar voren.Twintig jaar later is de school uitgegroeid tot onge-veer 1.200 leerlingen, ze draagt de nieuwe naam ‘Don Bosco Groot-Bijgaarden’ en investeert vooral sinds de

fusie met een kleinere sportschool in diverse vernieuwende projecten. Het gaat vandaag om een heuse campus met het se-cundair onderwijs op één locatie, maar ook met ba-sisonderwijs – eveneens in Groot-Bijgaarden, naast

de deur – en kleuteronderwijs in Dilbeek (Savioparo-chie). De school kent een enorme boost – ook al staat er nog maar acht jaar een nieuwbouw, alweer kampt men met plaatsgebrek.De directietaak is intussen gesplitst in drie directieamb-ten: de drie directeurs kunnen deskundigheid opbou-wen op een eigen terrein en vullen elkaar wonderwel aan. Ook de groep van intussen 150 leerkrachten wil Tony steeds meer tot één team smeden. Hij betrekt hen graag in de beslissingen die hen aanbelangen en vindt het helemaal niet erg als ze eens bij hem komen ‘za-

gen’: eigenlijk wijst dat erop dat ze hun ideeën levendig houden, dat ze echt bekom-merd zijn.

Don bosco in actieWat geeft een Don Bosco-

school een eigen meerwaarde in het ruimere onderwijs-landschap? De vraag roept bij Tony heel uiteenlopende antwoorden op, maar de kern waarrond alles draait, staat voor hem buiten kijf: de figuur van Don Bosco. Enthousiast spreekt Tony over de kenmerken die het opvoedingssysteem van Don Bosco zo uniek maken, en waarvoor hij zich ten volle engageert. Het ‘preventie-ve’, ofwel alles eraan doen om niet sanctionerend te moeten zijn, omdat je gelooft in het goede in elk kind. Het ‘assisterende’, ofwel tijd maken om ook buiten de klas met leerlingen bezig te zijn, in de wereld van de jongeren te staan: “Een leerling heeft het recht om je niet alleen te leren kennen als opvoeder, maar ook als een mens”, vindt Tony.Als voorbeeld wijst hij lachend naar zijn Ander-lechtsjaals. Hij noemt ze zijn ‘moderne pomp van Don Bosco’. Want zoals Don Bosco door zijn ontmoetingen aan de pomp het leven van zijn jongeren deelde, zo is vandaag het voetbal vaak een ideale manier om, zon-der forceren, een gesprek met de jongeren op gang te brengen. Niets doet Tony meer plezier dan wanneer een leerling hem op de speelplaats spontaan toeroept: “We hebben gewonnen, hé!” Vooral belangrijk is dat deze insteek gedragen wordt door heel het leerkrachtenkorps. Tony mag ook rekenen op diverse werkgroepen die de salesiaanse identiteit van de school bewaken of werk maken van de pastorale ani-matie. In deze school komt men duidelijk uit voor zijn salesiaanse identiteit en voor zijn geloof, zonder dat men daarmee andersgelovige leerlingen schoffeert.

Nu de pensioenleeftijd stilaan wenkt, koestert Tony de hoop dat zijn opvolging geen leegte zal achterlaten. Hij droomt van een opvolger die wat in dezelfde visie rond Don Bosco zit, en die vooral een idealist is. Een idealist zoals hij, en zoals Don Bosco zelf…

“Het was Don bosco

die me riep.”

Don bosco groot-bijgaarden

is vandaag een heuse campus…

20

De boekenPLank | Tekst: Michel Ruyters Foto’s: Centrale Propaganda

ter gelegenheid van het Don boscofeest

Don boscostripDe meest gelezen religieuze strip in Vlaanderen! Hoeveel volwassen Vla-mingen hebben niet de beroemde Don Boscostrip van Jijé – ‘Don Bosco Robbedoes’ – verslonden! Deze dub-

beldikke strip – een zesde, gedi-gitaliseerde herdruk! – zal je tot de 110de bladzijde boeien.

Waar de droom begonHet doet deugd langs dit rijk geïllustreerde boek

kennis te maken met de Becchi (Giovanni Bosco’s ge-boorteplek), met Chieri, waar Giovanni studeerde en seminarie liep, met Valdocco, de stadswijk in Turijn waar hij als priester zijn opvoedingswerk uitbouwde. Wie Don Bosco’s drukke leven kent, weet dat al die

plaatsen ons veel te vertellen hebben. Laat je meevoeren in dit brede kijkboek met zijn blad-vullende foto’s en zijn originele teksten.

Auteur: Daniël Federspiel, e.a.Vertaling: Marc DedapperFormaat: 25 x 19 cm (liggend)96 blz.; gebonden, softcover

“Da mihi animas…” – keuzes en bezieling in het leven van Don boscoVanuit de bekommernissen en uitda-gingen van onze tijd geeft Colette Schaumont een eigen kijk op het le-ven en werk van de dynamische man en priester-opvoeder Don Bosco. Dit boek schetst zijn leven op basis van de keuzes die hij maakte en de bezieling die hem daarbij dreef. Dit boeiende levens-verhaal nodigt ons allen uit als ouders, op-voeders en gelovigen het eigenbelang opzij te schuiven om ons met vreugde en energie in te zetten voor de toekomst van onze jongeren.Auteur: Colette SchaumontLoop naar de pomp –

en twintig andere Don boscoverhalenWil je via mooie verhalen meer vernemen over Don Bosco? De Oostenrijkse schrijf-ster Lene Mayer-Skumanz leert ons deze boeiende jeugdheilige kennen in 21 ver-rassende gebeurtenissen, opgegraven na

geduldig onderzoek vanuit nieuwe invalshoe-ken. Ze legt het geheim bloot waarom Don

Bosco erin slaagt – ook nu nog – jongeren voor zijn idealen warm te maken.Auteur: Lene Mayer-SkumanzFormaat: 14,7 x 20,9 cm; 128 blz.; genaaid, hardcover

De nieuwe Paas-brochure 2013 is beschik-

baar, opgebouwd rond het thema:op weg naar Pasen 2013“kom naar Mij terug”Auteurs: Agnès Davidovici - Véronique NoëlVertaling: Adriaan De Cooman - Gaston De Neve

bieden wij voor onze lezers van Don Bosco Vlaanderen unieke aanbiedin-gen!

Bij de bestelling van een van onderstaande boeken ontvang je als gratis geschenk de volgende twee Vlaamse Filmpjes:Don bosco (N6)door Kolet Janssen; 64 blz.enDomenico (N5)door Jo Briels; 32 blz.

n36€ 15,00

(+ € 3,00 port)

n65€ 12,50

(+ € 3,00 port)

Da mihi animasKeuzes en bezieling in het leven van Don Bosco

Colette Schaumont

n35€ 10,00

(+ € 3,00 port)

n86€ 15,00

(+ € 3,00 port)

€ 7,00(port

inbegrepen)

21

in MeMoriaM

zuster Yvonne Van Den berghe° 18-04-1920 + 29-10-2012

Yvonne werd in Lippelo geboren als oudste in een gezin van tien kinderen. Zij kreeg er van haar ouders diepmen-selijke en christelijke waarden mee. Als veertienjarige ging zij als keukenmeisje werken in een salesiaans huis van Sint-Denijs-Westrem.Zij trad in bij de Zusters van Don Bosco en legde in Groot-Bijgaarden haar eerste religi-euze geloften af op 5 augustus 1939. Na het behalen van het diploma van kleuterleidster onderwees zij in Kortrijk, Gerdingen en Box-bergheide. Waar zij ook was, kwamen de kleuters aangelopen omdat ze zich bij haar zo veilig voelden. In 1981 werd zr. Yvonne op pensioen gesteld en bood zij haar diensten aan in de naschoolse opvang van Heverlee. In1998 maakte zij een paar jaren deel uit van de gemeenschap in Groot-Bijgaarden. Vanaf 2000 was zij op rust in Wijnegem.Zr. Yvonne had niet veel woorden, ze observeerde graag, ze was niet erg spraakzaam. Ze was graag dienstbaar, ook in heel kleine dingen; daar waar nood was, waar dringend een helpende hand gezocht werd, was zij altijd klaar om te helpen. Dankbaarheid kenmerkte haar. Na 73 jaar religieus leven mocht ze op 29 oktober 2012 in het ziekenhuis van Malle opgenomen worden in de verrijzenisvreugde.

sProkkeLsalesianen houden

Provinciaal kapittelVan zondag 10 tot woensdag 13 februari 2013 houden de salesi-anen in Don Bosco Sint-Denijs-Westrem hun 18de Provinciaal Kapittel. Het is een voorberei-

ding op het 27ste Algemeen Kapittel in Rome met hetzelfde thema: “Getuigen van evangelische radi-caliteit”.

De congregatie wil de 200ste verjaardag van de ge-boorte van Don Bosco in 2015 aangrijpen om de evangelische oproep sterker te beleven: “Jullie moe-ten opnieuw geboren worden” (Joh 3,3-7). Het is een oproep aan elke salesiaan: “Hoe kun jij vandaag Don Bosco zijn?” Dat doet nadenken over de bekwaam-heid om in deze tijd “trouw te zijn aan het evangelie, aan het charisma van de Stichter en tegelijk voeling te houden met de noden van de tijd”.

“Getuigen van evangeli-sche radicaliteit” is voor elke salesiaan een oproep om het salesiaans leven authentieker en daardoor beter herkenbaar, geloof-waardiger en vruchtbaar-der te kunnen maken. Het Provinciaal Kapittel wil wegen zoeken om “van-daag Don Bosco te zijn”.

slotviering van de rondreis van het Don boscobeeld

Wij nodigen al onze lezers van harte uit om met ons het feest van de hei-lige Don Bosco te komen vieren op zijn feestdag, donderdag 31 januari 2013, in de kathedraal van Gent.Dit jaar vieren we het Don Boscofeest op een bijzondere wijze omwille van de aanwezigheid van het Don Bosco-beeld met een relikwie van de heilige Johannes Bosco. Dit beeld reist de hele wereld rond, zoals u elders (zie blz. 17) kunt lezen. Mgr. Luc Van Looy zal samen met de aanwezige salesianen voorgaan in de plechtige eucharistie-

viering om 11.00 uur.

We zullen er met velen samen bidden voor de intenties van alle mensen die met Don Bosco verbonden zijn. Na de viering is er gelegenheid om het beeld met de relikwie van Don Bosco te ver-eren. Daarna vertrekt het beeld naar Tsjechië.

Meer informatie kunt u vinden op www.donbosco.be en www.zustersvandonbosco.be.Als u daar toch niet de informatie vindt die u zoekt, neem dan contact op met Wilfried Wambeke in Don Bosco Hech-tel: 0495 / 500 631.

22

VerbonDen | Tekst: Eric Joris Foto: D. Willetts / UNESCO

De link tussen Noord- en Zuidwerking

Twee jaar al verblijft Ayub in het vluchtelingenkamp van Kakuma in Kenia. Hij was veertien toen hij samen met zijn moeder het oorlogsgeweld in Somalië ontvluchtte. Zijn vader Hamza was enkele jaren eerder al om het le-ven gekomen door een verdwaalde kogel en zijn zusje Halima stierf toen een mortiergranaat terechtkwam op hun wijk in de Somalische hoofdstad Mogadishu. In het kamp Kakuma zijn Ayub en zijn moeder redelijk veilig. Hoewel ze op hun hoede moeten zijn voor de Turkana, de lokale bevolking in het gebied. De vluchtelingen mogen het kamp dan ook niet verlaten. Ze trachten er zo goed en zo kwaad mogelijk te overleven. Maar het kampleven biedt, zeker voor jongeren als Ayub, weinig perspectief. Daarom besloten de salesianen dat hier een taak op hen wachtte.Kakuma ligt afgelegen in een erg dorre streek in het noordwesten van Kenia. Zandstormen teisteren de hutten van de vluchtelingen met de regelmaat van de klok en als er neerslag valt, zorgt die meestal voor grote overstromin-gen. Het is een barre omgeving waarin overleven elke dag het uiterste vergt van mens en dier.

bedreiging voor de turkanaIn 1992 werd het noordwesten van Kenia gaandeweg overspoeld door mensen die het oorlogsgeweld in Soe-dan trachtten te ontvluchten. De Turkana, de lokale herders die op de schrale bodem met hun vee proberen te overleven, zagen deze nieuwkomers als gevaarlijke concurrenten in de dagelijkse strijd om een armzalig bestaan. Om de onvermijdelijke spanningen te vermin-deren zetten de Verenigde Naties (VN) snel een vluch-telingenkamp op voor zo’n 16.000 mensen zodat het gebied van de Turkana grotendeels werd gevrijwaard. Maar het geweld in de regio dreef inmiddels bijna 100.000 mensen naar Kakuma.De VN proberen de mensen, wanneer ze er na alle door-gemaakte oorlogsellende nog toe in staat zijn, te moti-veren om het kampleven voor een stuk zelf in handen te nemen. Vluchtelingen die tot het kamp worden toe-gelaten krijgen bijvoorbeeld bouwmaterialen maar ze moeten zelf, eventueel met de hulp van anderen, hun onderkomen optrekken. Op deze manier tracht de VN

hen aan te sporen om zelf actief mee te werken in het kamp.

over leren in kakumaRuim zestig procent van de vluchtelingen in Kakuma is jonger dan 25 jaar. De nood aan onderwijs drong zich dus snel op. Klassen organiseren is een hele klus gezien de internationale samenstelling van de kampbevolking (negen nationaliteiten) en doordat de meeste bewo-ners door de oorlogsperikelen in hun thuisland nooit onderwijs hebben genoten.De scholen die door de VN opgestart werden, beperken zich echter tot lager onderwijs. Daarna waren de jonge-ren gedoemd om rond te hangen in het kamp zonder enig perspectief op verdere scholing. Deze problema-tiek werd al in 1993 door de salesianen in Kenia onder-kend; ze openden in mei van datzelfde jaar een eerste centrum voor beroepsopleidingen in het kamp. Vier jaar later volgde een tweede centrum. Jongeren kunnen in deze centra terecht voor een uitgebreid gamma aan op-

(over)leven in kakuma

klassen organiseren is een hele klus…

23

leidingen. VIA Don Bosco biedt al vijf jaar ondersteuning aan één van de opleidingscentra in Kakuma.

bouwen aan de toekomstDe salesianen hebben verschil-lende doelstellingen met hun op-leidingen. Ten eerste willen ze de vluchtelingen voorbereiden op een mogelijke terugkeer naar hun land. Ze zijn ervan over-tuigd dat de jongeren na terugkeer in hun thuisland betere toekomstperspectieven hebben wanneer ze een vak kennen. De opgedane vaardigheden kunnen ze trouwens al in Kakuma toepassen om het kamp tot een bewoonbaar en leefbaar oord te maken.De tweede ambitie is om ervoor te zorgen dat de jon-geren opnieuw een doel in hun leven ontdekken. De eentonigheid en de verveling in het kamp zetten hen er vaak toe aan om de spanning van crimineel gedrag op te zoeken. Daarom organiseren de salesianen ook voor

een ruimere groep kinderen en jongeren een dagelijkse ‘speelpleinwerking’. Op die manier doorbreken ze de dagelijkse sleur in het leven van de jonge kampbewo-ners, brengen ze hun eigenwaarde en verantwoorde-lijkheidszin bij en maken sociale controle mogelijk.

onderwijs en conflictpreventieDe salesianen stellen hun opleidingen doelbewust open voor de lokale bevolking. Ze willen ook de jonge Turka-na betere toekomstperspectieven bieden én de lokale herdersbevolking en de bewoners van het kamp met elkaar in contact brengen. Wanneer de jongeren van beide groepen op dezelfde school zitten, zullen ook hun ouders elkaars leefwereld beter leren kennen.Er zijn nog andere manieren waarop de partners van VIA Don Bosco aan conflictpreventie doen. Toen ze merkten dat het bij de Turkana nogal wat kwaad bloed zette dat de vluchtelingen bij grote droogte recht had-den op voedsel van de VN terwijl zij zelf veel moeilijker gebruik konden maken van de geboden hulp, beslisten de salesianen ook voedselhulp te verlenen aan 4.000 Turkanagezinnen. Ze helpen de herders ook bij water-beheer. Om de veesterfte te beperken worden water-

putten geslagen in het leefge-bied van de Turkana. Met het opzetten van vijf lagere scho-len willen de Keniaanse paters ook aan hen een kans op basis-onderwijs bieden.

Toch wacht de salesianen nog een immense taak. Op dit ogenblik kunnen 749 leerlin-

gen terecht in de twee beroepscentra. Dit is de maxi-mumcapaciteit om degelijk onderwijs te kunnen blijven aanbieden. Vorig jaar stelden zich echter meer dan 1.500 jongeren kandidaat om een opleiding te volgen. Velen, zoals Ayub, kwamen op een wachtlijst te staan. Om iedereen dezelfde kansen te geven willen de sale-sianen dringend een derde beroepsschool oprichten in het vluchtelingenkamp. De kindertijd en het verleden werden deze jongeren door oorlogsgeweld ontnomen. We moeten ervoor zorgen dat ze hun toekomst wél zelf in handen kunnen nemen.

(over)leven in kakuma

Met het opzetten van vijf lagere scholen willen de

keniaanse paters ook de lokale bevolking een kans op basisonderwijs

bieden.

24

ruggesPraak | Tekst: Firmin Vanspauwen Foto: MorgueFile

In de donkerste dagen van het jaarverlangen we intens naar licht.De gezelligheid van een winterse avondbij een warm knetterend haardvuurweegt niet op tegenglans en helderheid van licht.

Zien is licht ontvangen.Onze ogen vangen enkeleen reflectie van licht op.Zonder licht zien we niets:geen kleurenpracht, geen schoonheid,geen brede lach, geen diep verdriet.

Als we geen licht zijn voor elkaarzien we het goede, het positieve, het talent…in de medemens evenmin.‘Ik wil licht voor je zijn’ en ‘Ik zie het in jou’kunnen items zijn op ons lijstje voornemensbij het begin van dit nieuwe jaar.

We krijgen weer een jaar lang de kansom een lichtbaken te zijnvoor mensen in onze nabijheid,een vuurtoren om iedereendie rond zwalpt op de woeste levenszeeveilig de haven binnen te loodsen.

We krijgen weer kans om niet blind te zijnvoor het licht dat op ons schijnt,voor het lichtend voorbeeldvan mensen zoals Don Bosco.Kans om dankbaar te zijn voor mensendie de donkerste plekken van ons levenspad verlichten.

gelukkig lichtvol 2013

Licht