27 april 2006 / 50 jaar TU/e

Een speciale uitgave van Cursor ter gelegenheid van de vijftigste dies natalis van de TU/e

Cursor goud

Goudindustrie / Gouden toekomst / Ik heet Goud / Olympisch goud / Goud in onderzoek / Goudeerlijk / Hart van goud / Het goudgele vocht / Gouden carrière

27 april 2006 Cursor2/ Goud

Vijftig jaar: een gouden jubileum Maar waarom?

EEeenn eecchhttppaaaarr ddaatt vviijjffttiigg jjaaaarr ggeettrroouuwwdd iiss,,vviieerrtt eeeenn ggoouuddeenn bbrruuiilloofftt;; eeeenn iinnsstteelllliinngg ddiieeeevveenn llaanngg bbeessttaaaatt,, vviieerrtt hhaaaarr ggoouuddeenn jjuubbii--lleeuumm.. HHeett iiss aallggeemmeeeenn bbeekkeenndd.. MMaaaarr wwaaaarrkkoommtt ddeezzee vveerrggeelliijjkkiinngg mmeett hheett eeddeellmmeettaaaalleeiiggeennlliijjkk vvaannddaaaann?? DDiiee vvrraaaagg bblliijjkktt nniieett eeeenn--ttwweeee--ddrriiee ttee bbeeaanntt--wwoooorrddeenn.. NNaaaarr ddee ggeesscchhiieeddeenniiss vvaann jjuubbiilleeaaeenn ddee bbiijjbbeehhoorreennddee ttrraaddiittiieess iiss nnoogg ggeeeenn oonn--ddeerrzzooeekk ggeeddaaaann,, aalldduuss ddrrss.. EEvveelliinnee DDooeellmmaann,,mmeeddeewweerrkksstteerr oonnddeerrzzooeekk eettnnoollooggiiee aaaann hheettMMeeeerrtteennss IInnssttiittuuuutt iinn AAmmsstteerrddaamm ((iinnssttiittuuuuttvvoooorr oonnddeerrzzooeekk eenn ddooccuummeennttaattiiee NNeeddeerr--llaannddssee ttaaaall eenn ccuullttuuuurr)).. UUiitt ddiivveerrssee bbrroonnnneennwwiisstt DDooeellmmaann wweell iinnffoorrmmaattiiee oovveerr ddiitt oonnddeerr--wweerrpp ttee ddeessttiilllleerreenn.. EEeenn vveerrkkllaarriinngg..

Het vieren van jubileaHHeett vviieerreenn vvaann eeeenn ggeebboooorrttee ooff hhuuwweelliijjkk eennhheett ggeeddeennkkeenn vvaann eeeenn oovveerrlleeddeennee wweerrddeenn aall eeeeuuwweenn ggeelleeddeenn ggeeddaaaann,, mmaaaarr hheett hheerrddeennkkeenn vvaann --bbiijjzzoonnddeerree-- ggeebboooorrtteeddaaggeenneenn hhuuwweelliijjkkeenn eenn vvaann ‘‘mmiijjllppaalleenn’’ iinn hheett zzaakkeelliijjkkee,, ooppeennbbaarree lleevveenn iiss eeeenn ggeebbrruuiikk ddaattppaass iinn ddee lloooopp vvaann ddee nneeggeennttiieennddee eeeeuuww aallggeemmeenneerr wweerrdd.. HHeerrddeennkkiinnggeenn wweerrddeenn tteerruuggbblliikkkkeenn aallss ssttiimmuullaannss oomm vvoooorruuiitt tteeggaaaann.. HHeett ggeettaall vviijjffttiigg --vvaann oouuddsshheerr,, nneett aallsshhoonnddeerrdd,, bbeesscchhoouuwwdd aallss eeeenn ‘‘vvoooorrttrreeffffeelliijjkk’’ggeettaall-- wwoorrddtt iinn ddee nneeggeennttiieennddee eeeeuuww eeeenn bbiijjzzoonnddeerree hheerrddeennkkiinnggsstteerrmmiijjnn.. HHeett wwoorrddttggeezziieenn aallss hheett ttooppppuunntt,, nniieett aalllleeeenn vvaann

iieemmaannddss lleevveenn,, mmaaaarr ooookk vvaann iieemmaannddssccaarrrriièèrree.. DDee vviijjffttiiggssttee vveerrjjaaaarrddaagg eenn hheett vviijjffttiiggssttee aammbbttssjjuubbiilleeuumm wwoorrddeenn bbeellaannggrriijjkkeevviieerriinnggsstteerrmmiijjnneenn..

Gouden geschenkenBBiijj vviijjffttiiggjjaarriiggee vveerrjjaaaarrddaaggeenn ooff bbrruuiilloofftteennwweerrddeenn vvaaaakk ggoouuddeenn ggeesscchheennkkeenn --ddiikkwwiijjllsshheerrddeennkkiinnggssmmuunntteenn-- oovveerrhhaannddiiggdd.. MMeeddeennaaaarr aannaallooggiiee ddaaaarrvvaann wweerrddeenn ooookk ddee ggeebbeeuurrtteenniiss zzeellff eenn ddee bbeerreeiikkttee lleeeeffttiijjdd mmeettggoouudd vveerrggeelleekkeenn.. NNaaaarr hheett vvoooorrbbeeeellddddaaaarrvvaann zzaall ddee rreeeekkss vvaann vveerrggeelliijjkkiinnggeenn mmeettmmeettaalleenn eenn llaatteerr ooookk mmeett eeddeellsstteenneenn zziijjnnggeevvoorrmmdd zzooaallss wwee ddiiee nnuu kkeennnneenn:: zziillvveerr,,kkooppeerr,, ddiiaammaanntt,, aall nnaaaarr ggeellaanngg ddee ssttaattuuss eennlleeeeffttiijjdd vvaann hheett jjuubbiilleeuumm..

Voortreffelijke zaken VVeerrggeelliijjkkiinnggeenn vvaann vvoooorrttrreeffffeelliijjkkee zzaakkeenn mmeettggoouudd bbeessttoonnddeenn aall eeeerrddeerr.. DDee RRoommeeiinneennsspprraakkeenn oovveerr ttiijjddeenn vvaann vvoooorrssppooeedd aallssggoouuddeenn ttiijjddeenn.. DDee kkaatthhoolliieekkee kkeerrkk nnooeemmtt eeeennjjuubbeelljjaaaarr ooookk gguullddeenn jjaaaarr.. OOookk vvoollmmaaaakktteettaaaall eenn mmuuzziieekk,, ppeerrssoonneenn ooff hhuunn eeiiggeennsscchhaapp--ppeenn zziijjnn iinn ddee lloooopp vvaann ddee ttiijjdd vvaaaakk vveerrggeellee--kkeenn mmeett ggoouudd.. DDee kkoossttbbaaaarrhheeiidd,, sscchhoooonnhheeiidd,, ssttaattuuss eenn ddeeaaaann ddiitt eeddeellee mmeettaaaall ttooeeggeesscchhrreevveenn ggeenneeeess--kkrraacchhttiiggee eenn ggeelluukkbbrreennggeennddee wweerrkkiinnggmmaakkeenn ddee vveerrggeelliijjkkiinngg vvaann vvoooorrttrreeffffeelliijjkkhheeiiddmmeett ggoouudd vvoooorr ddee hhaanndd lliiggggeenndd..

Goud /3Cursor 27 april 2006

Ten geleideTTooeenn wwee ddiitt jjuubbiilleeuummjjaaaarr mmeett ddee rreeddaaccttiiee vvaann CCuurrssoorreeeenn oonnddeerrwweerrpp zzoocchhtteenn vvoooorr eeeenn ssppeecciiaaaall tthheemmaa--nnuummmmeerr,, wwaarreenn wwee eerr vvrriijj ssnneell uuiitt.. WWee kkoozzeenn vvoooorr‘‘ggoouudd’’ eenn ddaatt ggeeggeevveenn hheebbbbeenn wwee,, zzooaallss uu iinn ddeezzeeuuiittggaavvee zzuulltt lleezzeenn,, oopp vveeeell vveerrsscchhiilllleennddee mmaanniieerreennuuiittggeewweerrkktt..

ZZeellff ddeennkk iikk bbiijj ggoouudd nnoogg aallttiijjdd ddiirreecctt aaaann hheett eeiinnddeevvaann ddee rreeggeennbboooogg.. DDaaaarr wwaacchhtt oopp ddee ggeelluukkkkiiggee vviinnddeerreeeenn rriijjkk ggeevvuullddee ppoott mmeett ddiitt eeddeellmmeettaaaall.. TTooeenn iikk mmeeaallss vviijjffjjaarriiggee oopp eeeenn ssttoorrmmaacchhttiiggee ddaagg oonnggaannss hhaaddggeerreenndd oomm ddiiee oouuddeeddaaggssvvoooorrzziieenniinngg aall oopp jjeeuuggddiiggeelleeeeffttiijjdd bbiinnnneenn ttee hhaalleenn,, bbeeggrreeeepp iikk ddaatt hheett eeeenn mmooooiieemmeettaaffoooorr iiss vvoooorr eeeenn iiddeeaaaall ddaatt hheellaaaass oonnbbeerreeiikkbbaaaarriiss.. OOookk aassssoocciieeeerr iikk ssiinnddss mmiijjnn kkiinnddeerrjjaarreenn ggoouudd mmeett ddeeffiigguuuurr vvaann DDaaggoobbeerrtt DDuucckk.. EErrgg eeeennddiimmeennssiioonnaaaall eennbbaannaaaall,, iikk ggeeeeff hheett ttooee,, mmaaaarr jjaa,, ddaatt kkoommtt eerrvvaann aallss jjeeeeeenn ggrroooott ddeeeell vvaann jjee jjeeuuggddjjaarreenn mmeett jjee nneeuuss iinn ddeeDDoonnaalldd DDuucckk hheebbtt ggeezzeetteenn.. VVoooorraall ddee ffaasscciinneerreennddeezzwweemmppaarrttiijjeenn vvaann DDaaggoobbeerrtt iinn zziijjnn ggoouuddeenn dduukkaatteennsspprraakkeenn zzeeeerr ttoott ddee vveerrbbeeeellddiinngg.. MMaaaarr ooookk iikk bbeeggrreeeeppnnaa vveerrlloooopp vvaann ttiijjdd ddaatt ggeeeenn eennkkeellee mmiilljjoonnaaiirr ooooiittddaaaaddwweerrkkeelliijjkk eeeenn dduuiikk nneeeemmtt iinn zziijjnn ffoorrttuuiinn,, mmaaaarrddaatt ooookk hhiijj zziijjnn cceenntteenn ggeewwoooonn oopp ddee bbaannkk hheeeeffttssttaaaann..

WWeeeerr iieettss llaatteerr,, ttooeenn iikk eenniiggee ttiijjdd eeeenn wwaarrmmee bbeellaanngg--sstteelllliinngg kkooeesstteerrddee vvoooorr aarrcchheeoollooggiiee,, wweerrdd ggoouudd vvoooorrmmiijj ssyynnoonniieemm vvoooorr oonnoonnttddeekkttee sscchhaatttteenn,, vveerrbboorrggeenniinn eeeenn vveerrggeetteenn IInnccaassttaadd iinn hheett AAnnddeessggeebbeerrggttee,, ooff iinneeeenn mmeett mmeetteerrss zzaanndd bbeeddeekktt ffaarraaooggrraaff iinn hheett DDaall ddeerrKKoonniinnggeenn.. OOookk ddiiee ffaassee wwaass vvaann vvoooorrbbiijjggaaaannddee aaaarrdd..VVoooorraall ttooeenn iikk mmee rreeaalliisseeeerrddee ddaatt jjee iinn NNeeddeerrllaannddnnooooiitt ooff ttee nniimmmmeerr zzuulltt ssttuuiitteenn oopp eeeenn wwaaaarrddeevvoolllleeggoouuddsscchhaatt.. DDee rrooeemm ddiiee HHoowwaarrdd CCaarrtteerr eenn LLoorrddCCaarrnnaavvoonn iinn 11992222 tteenn ddeeeell vviieell bbiijj ddee oonnttddeekkkkiinngg vvaannhheett ggrraaff vvaann TTooeettaanncchhaammoonn,, wwaass vvoooorr mmiijj iinn ddiitt kkiikkkkeerrllaannddjjee aaaann ddee NNoooorrddzzeeee nniieett wweeggggeelleeggdd.. HHiieerrwwaass eerr vvoooorraall vveeeell aaaannddaacchhtt vvoooorr ddee aammaatteeuurr--aarrcchheeoo--lloooogg TTjjeerrkk VVeerrmmaanniinngg,, ddiiee oopp zziijjnn wweerrkkbbaannkkjjee eeiiggeennhhaannddiigg wwaatt ‘‘pprreehhiissttoorriisscchhee’’ vvuuiissttbbiijjlleenn hhaadd ggeeffaabbrriicceeeerrdd..

NNuu iikk ddaann eecchhtt wwaatt oouuddeerr bbeenn,, iiss hheett eeeerrssttee ddaatt bbiijj mmeeooppkkoommtt bbiijj ‘‘ggoouudd’’ eeeenn mmooooiiee zzoonnssooppggaanngg.. BBlliijjkkbbaaaarrkkoosstt hheett wwaatt jjaarreenn oomm ddee mmaatteerriiëëllee aassssoocciiaattiieess ddiieevveeeell mmeennsseenn hheebbbbeenn mmeett ggoouudd,, llooss ttee llaatteenn..

HHaann KKoonniinnggss,,hhooooffddrreeddaacctteeuurr CCuurrssoorr

Cursor ‘Goud’/Colofon©© 22000066.. AAuutteeuurrssrreecchhtteenn vvoooorrbbeehhoouuddeenn.. NNiieettss uuiittddeezzee lluussttrruummuuiittggaavvee mmaagg wwoorrddeenn ggeerreepprroodduucceeeerrdd

zzoonnddeerr vvoooorraaffggaaaannddee ttooeesstteemmmmiinngg vvaann ddee hhooooffddrreeddaacctteeuurr..

HHooooffddrreeddaaccttiiee // HHaann KKoonniinnggssCCooöörrddiinnaattiiee // AAnnttooiinneettttee vvaann ddeerr VVoorrsstt

EEiinnddrreeddaaccttiiee // MMoonniiqquuee vvaann ddee VVeennCCoonncceepptt // JJiimm HHeeiirrbbaauutt,, IIvvoo JJoonnggssmmaa

RReeddaaccttiioonneellee bbiijjddrraaggeenn // CChhrriizz vvaann ddeeGGrraaaaff,, JJiimm HHeeiirrbbaauutt,, IIvvoo JJoonnggssmmaa,, PPaauullaa vvaann

ddee RRiieett,, AAnnttooiinneettttee vvaann ddeerr VVoorrssttIIlllluussttrraattiieess // DDaavviidd EErrnnsstt,, AArriiee OOnnnniinnkk

LLaayy--oouutt // EEsstthheerr VVaallkkDDrruukk // DDrruukkkkeerriijj EE..MM.. ddee JJoonngg BBVV,,

BBaaaarrllee--NNaassssaauuAAddvveerrtteennttiieess // BBuurreeaauu VVaann VVlliieett BBVV,,PPaassssaaggee 1133--2211,, 22002244 KKSS ZZaannddvvoooorrtt,,

tteell.. 002233--55771144774455 RReeddaaccttiieeaaddrreess CCuurrssoorr // TTUU//ee,, WW--hhaall 11..2255,,

ppoossttbbuuss 551133,, 55660000 MMBB EEiinnddhhoovveenn,, tteell.. 004400--22447722996611 ooff 22447744002200,, ee--mmaaiill::

ccuurrssoorr@@ttuuee..nnll,, wwwwww..ttuuee..nnll//ccuurrssoorr

Inhoudsopgave

PPaaggiinnaa 22 // VViijjffttiigg jjaaaarr:: eeeenn ggoouuddeenn jjuubbiilleeuumm.. MMaaaarr wwaaaarroomm??

PPaaggiinnaa 33 // TTeenn ggeelleeiiddee

PPaaggiinnaa 44 // GGoouudd iinn hhaappkkllaarree bbrrookkkkeenn:: wweerrkkeenn iinn ddee ggoouuddiinndduussttrriiee

PPaaggiinnaa 66 // SSttuuddeenntteenn eenn hhuunn ((ggoouuddeenn)) ttooeekkoommsstt:: iiddeeaalliissmmee aaaann ddee TTUU//ee

PPaaggiinnaa 77 // TTUU//ee:: ddee bbeessttee kkaaaarrtteenn vvoooorr eeeenn ggoouuddeenn ttooeekkoommsstt??

PPaaggiinnaa 88 // MMiijjnn nnaaaamm iiss GGoouudd:: GG--OO--UU--DD

PPaaggiinnaa 99 // OOllyymmppiisscchh ggoouudd:: ““DDee wweegg eerrnnaaaarrttooee iiss aallss eeeenn oooorrlloogg zzoonnddeerr kkooggeellss””

PPaaggiinnaa 1100 // OOookk iinn oonnddeerrzzooeekk bblliinnkktt hheett ggoouudd sstteeeeddss mmeeeerr

PPaaggiinnaa 1122 // HHeett bbeellaanngg vvaann ggoouuddeeeerrlliijjkk oonnddeerrzzooeekk

PPaaggiinnaa 1133 // DDee TTUU//ee eenn ssuubbssiiddiieess:: ““IInn jjee eeeennttjjee kkoomm jjee nniieett mmeeeerr aaaann ppootttteenn ggoouudd””

PPaaggiinnaa 1144 // EEeenn hhaarrtt vvaann ggoouudd:: TTUU//ee’’eerrss eenn hhuunn vvrriijjwwiilllliiggeerrsswweerrkk

PPaaggiinnaa 1177 // HHeett ggoouuddggeellee vvoocchhtt:: ““WWiiee kkrriijjggtt ddaaaarr nnoouu ggéééénn ddoorrsstt vvaann??””

PPaaggiinnaa 1188 // EEeenn ggoouuddeenn ccaarrrriièèrree iinn ddee wweetteennsscchhaapp:: iinnhhoouudd iiss ddee eenniiggee ddrriijjffvveeeerr

PPaaggiinnaa 2200 // EEeenn ggoouuddeenn ttooeekkoommsstt?? ““CCaalliimmeerroo--ssyynnddrroooomm ssttaaaatt ddee TTUU//ee iinn ddee wweegg””

27 april 2006 Cursor4/ Goudindustrie

ZZeesshhoonnddeerrdd ddoollllaarr ppeerr oouunnccee

MMeett zzeesshhoonnddeerrdd ddoollllaarr ppeerr oouunncceeppiieekktt ddee ggoouuddpprriijjss nnaaaarr eeeenn rreeccoorrddhhooooggttee iinn hheett jjaaaarr ddaatt ddeeTTUU//ee hhaaaarr ggoouuddeenn jjuubbiilleeuumm vviieerrtt..VVoooorr hheett mmeettaaaall ggoouudd hheebbbbeenn iinnggeenniieeuurrss wweell eeeenn ppaaaarr zziinnnniiggeettooeeppaassssiinnggeenn iinn ppeettttoo,, mmeett hheettssyymmbboolliisscchhee ggoouudd kkuunnnneenn zziijjmmiinnddeerr ggooeedd uuiitt ddee vvooeetteenn.. WWaannttwwaatt iiss eerr zzoo bbiijjzzoonnddeerr aaaann hheettggeettaall vviijjffttiigg?? IInn ddee aallcchheemmiiee,, vvrrooeeggee vvoooorrllooppeerrvvaann ddee mmooddeerrnnee wweetteennsscchhaapp,,wwaarreenn ssyymmbbooooll eenn mmeettaaaall nnoogg oonnlloossmmaakkeelliijjkk vveerrbboonnddeenn.. IInn eeeenneeiinnddeelloozzee hheerrhhaalliinngg vvaann hheett--zzeellffddee pprroocceeddéé ddaacchhtteenn ddee aallcchhee--mmiisstteenn ggoouudd ttee mmaakkeenn uuiitt lloooodd..MMaaaarr ggoouudd uuiitt lloooodd ssttoonndd tteeggeelliijj--kkeerrttiijjdd ssyymmbbooooll vvoooorr zzuuiivveerriinngg::zzoowweell vvaann ddee mmaatteerriiee aallss vvaann ddeeeeiiggeenn ggeeeesstt..JJee kkuunntt jjee aaffvvrraaggeenn wwaatt eerr iinn ddeeggeeeesstt vvaann eeeenn mmooddeerrnnee ttoopp--ssppoorrtteerr oommggaaaatt,, vvoooorraall aallss hhiijj ooppwweegg iiss nnaaaarr eeeenn ggoouuddeenn OOllyymm--ppiisscchhee ppllaakk.. IIss ddiitt ddee eeiiggeennttiijjddsseeoommzzeettttiinngg vvaann eeiinnddeellooooss hheerr--hhaaaallddee ooeeffeenniinngg eenn iijjzzeerreenn wwiillss--kkrraacchhtt iinn hheett ffeellbbeeggeeeerrddee ssyymm--bboolliisscchh éénn ssttooffffeelliijjkk ggoouudd??WWeetteennsscchhaapp iiss ggeeeenn aallcchheemmiieemmeeeerr eenn hheett zzaall nnooooiitt ttooppssppoorrttwwoorrddeenn.. RRoobbbbeerrtt DDiijjkkggrraaaaff vviinnddttddaatt wweetteennsscchhaapp nnoogg hheett mmeeeessttlliijjkktt oopp hheett kkookkeenn vvaann iinnggeewwiikkkkeell--ddee ggeerreecchhtteenn.. WWiiee ddaaaarriinn ssllaaaaggtt,,hheeeefftt ggeeeenn ggoouuddeenn sscchhaaaall nnooddiiggoomm zzee ttee sseerrvveerreenn;; mmiisslluukkttee ggeerreecchhtteenn wwoorrddeenn nniieett eeeennss ooppggeeddiieenndd..

VViijjffttiigg jjaaaarr wweetteennsscchhaappppeelliijjkk kkookk--kkeerreelllleenn:: vvoooorr ddee TTUU//ee wweell iieettss oommeevveenn bbiijj ssttiill ttee ssttaaaann.. NNiieett ddiirreecctteeeenn rreeccoorrdd,, iinn uunniivveerrssiitteeiitteennllaanndd,,mmaaaarr zzeekkeerr eeeenn mmooooiiee ssttaarrtt vvaannddee eeeerrssttee eeeeuuww.. NNuu mmaaaarr wweeeerrlleekkkkeerr ddoooorrkkookkeenn,, zzoouu iikk zzeeggggeenn,,iinn ddee hhoooopp oopp eeeenn ppaaaarr ccuulliinnaaiirreerreevvoolluuttiieess.. OOuuddeerr wwoorrddeenn ddaann ddeeaannddeerree uunniivveerrssiitteeiitteenn zziitt eerr nniieettzzoo iinn.. MMaaaarr mmiisssscchhiieenn kkuunnnneenn wweewweell eeeenn rreeccoorrdd vveessttiiggeenn ddoooorrllaannggeerr jjoonngg ttee bblliijjvveenn:: eeeennggoouuddeenn jjeeuuggdd ffoorreevveerr..

MMaaaarrtteenn PPiieetteerrssoonn,, hhooooffdd SSttuuddiiuumm GGeenneerraallee

GGoud in hapklare oud in hapklare Tekst/Antoinette van der Vorst

Als hij op een feestje vertelt wat hij doet, schrikken zijn gesprekspartnersnogal eens. Het Spaanse woord voor ‘pomp’ is namelijk hetzelfde als voor

‘bom’. ‘Ik zit in de pompenhandel’ wordt daardoor in het geval van BartDuijvelaar (32) wel verward met het nogal gevaarlijk klinkende ‘Ik zit in debommenhandel’. Duijvelaar kan dit misverstand gelukkig snel wegnemen:hij werkt in Peru, bij een bedrijf dat pompen maakt die worden gebruikt in(goud)mijnen. Na zijn studie Technische Natuurkunde aan de TU/e (tussen

1992 en 1998) vertrok hij in 1999 naar het Zuid-Amerikaanse land. Uitliefde.

Hoe ben je in Peru terecht-gekomen?“In 1997 deed ik mijn afstudeer-project aan de Nationale Tech-nische Universiteit in Peru. Indie tijd werd ik verliefd op hetland én op een Peruaanse. Toenik weer terug was in Nederland,heb ik contact met haar gehou-den. Ik wilde graag weer terugnaar Peru. Eind 1999 ben ik opgoed geluk zonder baan afgereisd. In het begin was hetmoeilijk werk te vinden: na tweejaar was ik blut en stond ik ophet punt terug naar Nederland tegaan. Ik was inmiddels ge-trouwd met mijn Peruaansevriendin. Gelukkig kreeg ik toeneen baan aangeboden. Die hebik nu alweer vier jaar.”

Waar werk je en wat is je functie?“Ik werk bij een Peruaans fami-liebedrijf dat (water)pompen importeert van een aantal voor-aanstaande pompfabrikanten uitonder meer Zweden, Denemar-ken en de VS. Die pompenworden in Peru verkocht aanvooral mijnbouwbedrijven, waarze bijvoorbeeld gebruikt wordenvoor het wegpompen van regen-water. Op papier ben ik tech-

nisch-commercieel adviseur. Inde praktijk betekent dat dat iksamen met de directie de dage-lijkse gang van zaken in de gatenhoud. Ik beantwoord technischevragen, maak offertes, verzorgde correspondentie met pomp-fabrikanten, speel informatiedoor van de fabrikanten aan onstechnisch personeel, verkopers,het magazijn. Daarnaast ontwik-kel ik de geautomatiseerdesystemen voor het bedrijf. Eénvan onze belangrijke klanten isMinera Yanacocha, de grootstegoudmijn van Zuid-Amerika.Daar reis ik eens per acht wekennaartoe om te praten met depompgebruikers en om trainin-gen te geven aan de ingenieursen technici.”

Hoe gaat de goudwinning in deYanacocha-mijn in zijn werk?“Er zijn twee soorten goud-mijnen: ondergronds en boven-gronds (dagbouw). Yanacocha iseen dagbouwmijn, waarbij hetmineraal aan het oppervlak gewonnen wordt. Er wordt eensteeds groter gat gegraven metbehulp van explosieven en grootmaterieel. Het mineraal wordtals ruw materiaal in vracht-

wagens geschept. Vervolgensgaat het naar leaching pads:kunstmatige heuvels van mine-raal die constant geïrrigeerdworden met cyanideoplossing.Die oplossing bindt het goud endat verzamelt zich als pregnantsolution in grote bassins. Vandaaruit wordt het naar de processplant gepompt waar het goud uitde oplossing gewonnen wordt.Tenslotte komt het edelmetaalbijna als hapklare goudstavenuit de installatie rollen. Degehele goudproductie van Perubedraagt 208 ton per jaar.Daarvan komt de helft van deYanacocha-mijn. Deze is wereldwijd nummer zes in degoudproductie.”

Er bestaat een romantisch beeldvan goudwinning en goudzoekers.Klopt dat beeld volgens jou?“Naast de goudwinning door demijn werken in Peru ook zo’nvijfentwintigduizend ‘informelegoudzoekers’. Zij producerenzo’n elf ton goud per jaar. Dezegoudzoekers werken met authentieke methoden: enormvervuilend voor het milieu doorkwikconcentraties die in hetwater en de grond terecht-

komen. Deze informele winningin de handen van deze, noemhet romantische, goudzoekerslevert een enorme belasting voorhet milieu op en er is geen mijn-eigenaar die kan worden aange-sproken op een milieuverant-woorde sluiting als de mijnuitgeput is. De schoonmaak-kosten van de op dit moment610 verlaten mijnen wordengeschat op ongeveer twee-honderd miljoen dollar. Daar isniets romantisch aan.”

Wat is de rol van de goudmijnen inPeru?“De mijnbouw in de afgelegenbinnenlanden van Peru is onderwerp van controverse. Devestiging van een -meestal bui-tenlands- groot mijnbouwbedrijfbetekent een flinke veranderingvoor het dagelijkse leven van deoorspronkelijke boeren. Aan deene kant brengt de mijn handels-mogelijkheden, werkgelegen-heid, een betere infrastructuur, ziekenhuizen en scholen. Aande andere kant vormt elke indus-triële activiteit dicht bij de leef-omgeving van de bewoners mogelijk gevaar. Denk aangrondwatervervuiling en onge-

Goudindustrie /5Cursor 27 april 2006

brokkenbrokken

lukken. De mijnbouwbedrijvendoen erg hun best om de risico’svoor de bevolking te beperken,maar helemaal uitsluiten kun jeze natuurlijk niet.”

Kun je iets meer vertellen over hetwonen en werken in Peru?“Wonen in Peru is erg gemak-kelijk zodra je een zekerminimum inkomen geniet; eenvoorwaarde die helaas slechtsdoor weinigen wordt gehaald.Maar ook degenen die vanminder moeten rondkomen,hebben altijd de typischePeruaanse vriendelijkheid en solidariteit. Uiteraard zijn er ver-schillen in mentaliteit: de koeleEuropeaan versus de impulsievehartelijke Latino. Het is bijvoor-beeld makkelijk om vrienden temaken. Bij het afscheid kunnenze je om de hals vallen alsof jevan kinds af aan boezemvrien-den bent geweest. Dit heeft ookzijn weerslag op de werk-omgeving. Mijn collega’s zijnontzettend lieve mensen, heelaardig en erg respectvol. Diemenselijke warmte zorgt er ookvoor dat bepaalde zakelijke beslissingen niet genomenworden. Dan zeggen ze: ‘Wezouden hem eigenlijk moetenontslaan, maar ach, hij heefttoch ook familie’.”

Wat zijn dingen waaraan je moestwennen, waar je tegenaan loopt?“Typische verschillen in werk-

houding, gebrek aan initiatief,angst om verantwoordelijkheidte dragen maken dat de simpel-ste dingen een enorme kluskunnen worden. Er heerst eenbureaucratie waarbij elk scha-keltje in de ketting niets durft tedoen uit angst voor een repri-mande van de subchef, chef,submanager of manager. AlsPeruanen een fout maken, is eraltijd een externe factor verant-woordelijk. Als iemand te laat isvoor een afspraak, is dat omdathet verkeer vast stond, omdatoma nog naar het ziekenhuismoest worden gebracht of omdatde hond juist gestorven is.”

Wat is het gekste dat je in Peru hebtmeegemaakt?“Het gekste is dat al die enormlieve, goedaardige Peruanen involslagen idiote, competitievemaniakken veranderen als je zeachter het stuur van een autozet. Rechts inhalen, afsnijden,toeteren, schelden, door roodrijden; alles wat de verkeers-opstopping zou kunnen ver-ergeren, halen ze uit de kast. Ikblijf me erover verbazen - elkeochtend als ook ik luid tierend,toeterend, snijdend de vijfen-twintig kilometer van huis naarwerk afleg.”

Tenslotte: toekomstplannen?“Binnenkort verhuizen mijnvrouw en ik waarschijnlijk naarZweden. Daar ga ik werken voor

één van de pompfabrikanten diewe vertegenwoordigen. Als ik nuniet ga, dan ben ik straks te langweggeweest uit Europa om noginteressant te zijn voor Europesewerkgevers. Maar het is wel ontzettend jammer om uit Peruweg te gaan.”/.

Foto: Bart Duijvelaar

Foto: Bart Duijvelaar

Foto: Bart Duijvelaar

27 april 2006 Cursor6/ Gouden toekomst

Idealisme leeft aan de TU/eTekst/Paula van de RietIllustraties/David Ernst

Wat voor toekomst kunnen TU/e-studenten verwachten en wat denken zij daar zelf van?

Cursor maakte een rondgang aan de universiteiten vroeg het aan studenten en decanen. Een

voorzichtige conclusie: technologiestudentenzijn niet in eerste instantie uit op het grote geld,

maar op een goed leven met interessant ennuttig werk, eventueel verricht in een eigen

bedrijf. Idealisme leeft volop aan de TU/e. Eenbloemlezing.

Prof.dr.ir. Jan Blom, decaan van de faculteit Elektrotechniek, is optimistischgestemd: “Ik durf TU/e-studenten eengouden toekomst te voorspellen. Demaatschappij vraagt meer ingenieurs daner zijn. Nederland is wat dat betreftuitgeput. We moeten mensen halen uitChina en India, zeker de helft van alle bètaonderzoekers aan bedrijven en instellingen komt uit het buitenland”.

Marten Witkamp (24), vijfdejaarsTechnologie Management, bouwt graagaan zijn netwerk. Daarvan moet hij hetlater hebben, denkt hij. “Ik zie mezelf weleen bedrijfje beginnen in de wetenschaps-communicatie. Ik houd van snel wis-selende omgevingen. Het bestuderen vande invloed van technologie op een veran-derende maatschappij ligt mij wel.”Witkamp is niet te beroerd om zijnhanden uit de mouwen te steken. Tweejaar geleden vond hij dat de nationale wetenschapsquiz een studentenversiemoest krijgen. Hij zette het op.Momenteel bereidt hij met het team vande TU/e de ‘Battle of the Universities’voor.

Na een bestuursjaar bij studieverenigingVan der Waals heeft derdejaars studentTechnische Natuurkunde Peter vanKruisbergen (22) ontdekt dat hij eenechte regelneef is. “Het was een gezellig,druk en intensief jaar. Organiseren pastgoed bij mij. Zoiets zou ik in de toekomstook in mijn werk willen doen.” In zijnstudie wil Kruisbergen zich zo breed mogelijk oriënteren, veel uitproberen engoed rondkijken voordat hij een defini-tieve richting kiest. “Ik vind eigenlijk allevakken interessant en ben geïnteresseerdin praktische toepassingen.”

Ook Wouter Schilpzand (26), zesdejaarsTechnologie Management, kijkt goed omzich heen aan de TU/e. Hij begon bijBouwkunde, maar stapte na een jaar overnaar Technische Innovatiewetenschap-pen bij TM. “Ik miste bij Bouwkunde eenbeetje de menselijke kant, de context.Mijn master in Technology & Policyverloopt nu voorspoedig. Het is echt uit-dagend en ik krijg een beter begrip van dewereld.” Schilpzand wil in september eenhalf jaar aan de École Centrale de Parisgaan studeren. “Ik zie wel een toekomstin Frankrijk. Daar liggen veel kansen voorNederlandse bedrijven. Met een beetjegeluk zit ik over tien jaar niet meer inNederland. Dit land kan heel leuk zijn,maar het kleinzielige sfeertje hangt mesoms de keel uit. Op termijn wil ik inFrankrijk, Engeland of Canada wonen enwerken.”

Jaap Nieuwenhuijsen (22), vierdejaarsWerktuigbouwkunde, noemt zichzelf eentrage student, maar dat heeft een duide-lijke oorzaak. Hij steekt veel tijd in studie-vereniging Simon Stevin. Onlangs orga-

niseerde hij een studiereis naar Estland,Finland en Rusland. Daarnaast speelt hijmet grote inzet rugby bij de Elephants enzit hij ook nog in een bandje dat steedsvaker optreedt. In zijn studie zoekt hij deuitdaging; alleen de moeilijkere vakkenkunnen zijn aandacht vasthouden. “Ikloop een beetje achter, dus nu moet ik memeer op mijn studie gaan richten. Ik bengeïnteresseerd in de regeltechniek, in hoeje met precieze instellingen en metingenvan beweging processen goed kunt aan-sturen.”

In zijn vijfde jaar bij Industrial Designweet Robert van Dijk (24) dat hij zich inzijn loopbaan wil gaan bezighouden metstrategische productontwikkeling.Nieuwe concepten bedenken, nieuwe applicaties van bestaande producten uit-dokteren, kijken naar waaraan behoefte isbij gebruikers. Veel bedrijven slaanvolgens hem de plank mis, omdat zevanuit de techniek denken en niet vanuitdie behoefte. Als industrieel ontwerperzou hij graag willen werken binnen destrategische afdeling van een bedrijf dathoogwaardige technologie en markt-gerichtheid combineert. “Wat mij betreftis plezier in het werk het belangrijkste.Een uitdagende functie bij een leukbedrijf is mijn doel.”

Evelien Pegge (23), vijfdejaars Bouw-kunde in de richting bouwfysica, is netterug van een studiereis naar Cappadociëin Turkije waar ze samen met mede-studenten en profs metingen deed in deberoemde grotten. Ze keken onder meer

naar akoestiek, luchtkwaliteit, tempera-tuur en het comfort van de duizend jarenoude schuilplaats - die overigens niet zobest bleken. “Ik heb voor bouwfysicagekozen, omdat ik wil kijken naar demenselijke aspecten van het bouwen. Ikhoop volgend jaar af te studeren aan deKatholieke Universiteit Leuven met eenproject voor een Belgische gevelfabrikant.Luchtstromingen langs gevels gedragenzich namelijk niet zo voorspelbaar alsmen denkt en dat kan grote gevolgenhebben voor het comfort van eengebouw”, zegt ze. Pegge hoeft verder nietzonodig naar het buitenland. “Het is leukom andere culturen te leren kennen,maar ik heb het hier prima naar mijn zin.Nederlandse bouwfysicabureau’s zoekencontact met afgestudeerden in mijnrichting.”

Mendel Robbers (25) achtstejaarsBouwkunde -met twee jaar CivieleTechniek in Enschede- werkt al enkeledagen per week bij een internationaalopererend architectenbureau in Amster-dam, waar hij ook na zijn afstuderenverder kan. Robbers is vooral geboeiddoor de werking van een gebouw in destad. Hij wil niet alleen mooie gebouwenontwerpen, hij wil het ‘politieke effect’van architectuur onderzoeken en inzettenin zijn werk. Zijn afstudeerproject spitstzich toe op het ontwerp van een cultureelinstituut in Marseille. “Daar zijn veel problemen met migranten. Mensen bestrijden elkaar in plaats van contact tezoeken. Ik denk dat muziek en kunstmensen tot elkaar kunnen brengen.”

Zijn studie heeft Robbers de kansgegeven zich rustig te ontwikkelen

als architect. “De ingetogen sfeeraan de TU/e spreekt me aan.Hier heb je niet zo’nschreeuwcultuur, helaas soms

wel een moppercultuur. Ik hebhier ontdekt dat je met en-thousiasme heel ver komt.Ik ben ervan over-tuigd datde toekomst maakbaar is.”

Mariska de Smet (23), vierdejaars BiomedischeTechnologie, is eigenlijk nogderdejaars vanwege een

bestuursjaar bij studie-vereniging Protagoras.

“Daar heb ik veel aangehad, je leert andere

dingen dan tijdens jestudie. Wat je sterke en

zwakke punten zijn bijvoor-beeld.” Ze houdt zich bezig met

molecular imaging, waarbijziektes in een vroeg stadium

gesignaleerd kunnen worden doorhet gebruik van speciale contrastvloei-

stoffen. Tijdens haar internestage ontwierp zij een contrast-middel dat zowel bij MRI als CT

resultaten laat zien. “Die combinatie wasnieuw. Als je deze resultaten samen beoordeelt, levert dat veel meer infor-matie op dan apart”, vertelt ze. De Smetwil in de toekomst oplossingen zoekenvoor medische problemen in de praktijk.

Petra Beris (23), vijfdejaars ScheikundigeTechnologie, wil later vooral geen saaileven. Nee, dat nooit. Zij kan haar creati-viteit op dit moment kwijt in de materi-aalkunde, specifiek in de toepassingenvan polymeren. Volgend jaar gaat ze eenhalf jaar aan de faculteit IndustrialDesign studeren, omdat ze zich daar kanbezighouden met nieuwe materialen enproducten. Daarna wil ze stage gaanlopen in India, de Filippijnen of de VS.“Europa heb ik nu wel gezien; ik wil metandere culturen kennismaken.”

Volgens zijn decaan heeft derdejaarsDennis van de Wouw (20) alleen alvanwege de studie Elektrotechniek zowateen baangarantie na zijn afstuderen.Voorlopig heeft hij nog een jaar om zijnrichting te bepalen. Waarschijnlijk wordthet Electronic Systems, waar hij ‘softwarewil ontwerpen om hardware te ontwer-pen’. Zijn toekomst ziet hij voorlopig aande TU/e, want Van de Wouw is na zijn afstuderen van plan om nog een bachelorin Technische Bedrijfskunde te halen. Enondertussen blijft hij ook naast zijnstudie actief, als studentenadviseur vande faculteitsraad en bij het studenten-bureau. “Problemen oplossen aan de uni-versiteit, dat vind ik mooi”, zegt hij./.

Gouden toekomst /7Cursor 27 april 2006

TU/e: de beste kaarten voor een gouden toekomst?

Dr.ir. Gerard KleisterleePresident en CEO van Royal PhilipsElectronics, voorzitter van de Raad van Toezicht van de TU/e““ZZeekkeerr,, ddee llooccaattiieevvaann ddee TTUU//ee iissuuiittsstteekkeenndd..ZZuuiiddoooosstt--BBrraabbaanntt eennddee ddrriieehhooeekkEEiinnddhhoovveenn--AAkkeenn--LLeeuuvveenn zziijjnnrreeggiioo’’ss mmeetteeeenn sstteerrkkiinnnnoovvaattiieeffkkaarraakktteerr,,vvoorrmmggeeggeevveennddoooorr eeeenn mmiixx vvaannggrroottee eenn kklleeiinnee bbee--ddrriijjvveenn,, uunniivveerrssiitteeiitteenn eenn kkeennnniissiinnsstteelllliinnggeenn,,eenn eeeenn aaccttiieevvee oonnddeerrsstteeuunniinngg ddoooorr llookkaallee eennnnaattiioonnaallee oovveerrhheeddeenn.. HHeett zziijjnn rreeggiioo’’ss ddiieehheebbbbeenn ggeekkoozzeenn vvoooorr iinnnnoovvaattiiee aallssssppeeeerrppuunntt vvaann hhuunn ttooeekkoommssttvviissiiee eenn ddiittwweerrkktt aallss kkaattaallyyssaattoorr bbiijj hheett aaaannttrreekkkkeenn vvaannnnoogg mmeeeerr iinnvveesstteeeerrddeerrss.. HHeett zziijjnn ooookk rreeggiioo’’ssddiiee iinnzzeetttteenn oopp ssaammeennwweerrkkiinngg,, oopp ooppeenn iinnnnoo--vvaattiiee aallss mmiiddddeell oomm ddee ssnneellhheeiidd,, eeffffiicciiëënnttiieeeenn iimmppaacctt vvaann iinnnnoovvaattiiee ttee vveerrggrrootteenn.. DDiitt iiss eeeenn aaaannttrreekkkkeelliijjkkee oommggeevviinngg vvoooorr ddeeTTUU//ee.. MMaaaarr hheett iiss ooookk eeeenn uuiittddaaggeennddee oommggeevviinngg,, mmeett vveeeell ccoonnccuurrrreennttiiee,, wwaaaarriinn eexxcceelllleennttiiee oopp EEuurrooppeeeess eenn mmoonnddiiaaaall nniivveeaauuvveerreeiisstt iiss oomm eeeenn vvoooorraaaannssttaaaannddee rrooll tteekkuunnnneenn ccllaaiimmeenn.. DDiitt bbeetteekkeenntt ddaatt hheellddeerreekkeeuuzzeess nnooddiigg zziijjnn oopp wweellkkee ggeebbiieeddeenn ddee uunnii--vveerrssiitteeiitt wwiill eexxcceelllleerreenn,, eenn vveerrvvoollggeennss eeeennccoonnsseeqquueenntt hhaannddeelleenn oomm ddeezzee aammbbiittiiee wwaaaarrttee mmaakkeenn.. HHeett bbeetteekkeenntt ooookk ddaatt ddee bblliikk nnaaaarrbbuuiitteenn ggeerriicchhtt mmooeett zziijjnn,, oopp ppaarrttnneerrsshhiippss eennnniieeuuwwee oonnttwwiikkkkeelliinnggeenn ddiiee zziicchh ccoonnttiinnuu aaaann--ddiieenneenn.. KKoorrttoomm,, eeeenn oonnddeerrnneemmeennddee uunniivveerr--ssiitteeiitt ddiiee bbeerreeiidd iiss hhaaaarr wweerrkkwwiijjzzee eenn aaaann--ddaacchhttssggeebbiieeddeenn aaaann ttee ppaasssseenn oomm ooppttiimmaaaallttee pprrooffiitteerreenn vvaann ddee kkaannsseenn ddiiee zziicchh aaaann--ddiieenneenn..””

Prof.dr. Frans van VughtVoormalig CvB-voorzitter en rectorUniversiteit Twente

““AAddaamm SSmmiitthh wwiisstt hheett aall..VVoollggeennss SSmmiitthh iiss ddee

vveerrbbeetteerriinngg vvaann tteecchh--nnoollooggiiee,, ddiiee ccrruucciiaaaalliiss vvoooorr ddee eeccoonnoo--mmiisscchhee oonnttwwiikk--kkeelliinngg,, hheett rreessuull--ttaaaatt vvaann ddeessaammeennwweerrkkiinngg

ttuusssseenn ttwweeeeggrrooeeppeenn:: ‘‘tthhee

ccoommmmoonn wwoorrkkmmeenn’’ eenn‘‘tthhee mmeenn ooff ssppeeccuullaattiioonn’’

((AA.. SSmmiitthh,, ‘‘TThhee wweeaalltthh ooff nnaattiioonnss’’))..DDee TTUU//ee wweeeett ddaatt ooookk.. DDaaaarroomm ggaaaatt zziijj eeeennggoouuddeenn ttooeekkoommsstt tteeggeemmooeett.. EEccoonnoommiisscchheeggrrooeeii eenn tteecchhnnoollooggiisscchhee vveerrnniieeuuwwiinngg ggaaaannhhaanndd iinn hhaanndd iinn ddee hhuuiiddiiggee kkeennnniissssaammeenn--lleevviinngg.. DDee EEuurrooppeessee CCoommmmiissssiiee hhoouuddtt nniieett ooppddaatt uuiitt ttee lleeggggeenn.. IInn NNeeddeerrllaanndd bbeennaaddrruukktt hheettIInnnnoovvaattiieeppllaattffoorrmm hheett bbeellaanngg vvaann ddee ttooee--ppaassssiinngg vvaann kkeennnniiss tteenn bbeehhooeevvee vvaann eeccoonnoo--

mmiisscchhee bbeeddrriijjvviigghheeiidd.. MMaaaarr ddee TTUU//ee wweeeett,, nneettzzooaallss AAddaamm SSmmiitthh,, ddaatt oomm kkeennnniiss ttee kkuunnnneennttooeeppaasssseenn,, ttwweeee ssoooorrtteenn ddeesskkuunnddiigghheeiiddmmooeetteenn ssaammeennkkoommeenn:: wweetteennsscchhaappppeelliijjkkeekkeennnniiss éénn pprraakkttiisscchhee kkeennnniiss;; vvaann ‘‘tthhee mmeenn ooffssppeeccuullaattiioonn’’ eenn vvaann ‘‘tthhee ccoommmmoonn wwoorrkkmmeenn’’..DDee TTUU//ee iiss eeeenn ssppiinn iinn hheett wweebb vvaann ddee rreeggiioo--nnaallee ssaammeennwweerrkkiinngg iinn ZZuuiiddoooosstt--NNeeddeerrllaanndd..HHeett iiss ggeeeenn iivvoorreenn ttoorreenn,, mmaaaarr jjuuiisstt eeeenn ooppeenniinnsstteelllliinngg mmeett eeeenn vvaannzzeellffsspprreekkeennddee bbeerreeiidd--hheeiidd ttoott pprraakkttiisscchhee ssaammeennwweerrkkiinngg.. DDaatt ssiieerrtthhaaaarr eenn ddaatt mmaaaakktt hhaaaarr eeeenn kkrraacchhttiiggee mmoottoorrvvoooorr iinnnnoovvaattiiee.. DDee TTUU//ee hheeeefftt nniieett aalllleeeenn zzeellffeeeenn ggoouuddeenn ttooeekkoommsstt vvoooorr zziicchh,, mmaaaarr iiss ooookkoonnmmiissbbaaaarr vvoooorr hheett vveerrddeerr vveerrgguullddeenn vvaann ddeettooeekkoommsstt vvaann éééénn vvaann ddee sstteerrkkssttee kkeennnniiss--rreeggiioo’’ss vvaann EEuurrooppaa..””

Drs. Elies Lemkes-StraverProgrammadirecteur Horizon, programmavoor de versterking van de economischestructuur in de regio Eindhoven

““BBrraaiinnppoorrtt ggaaaatt vvoooorr ggoouuddiinn EEuurrooppaa eenn wwiill ddee

nnuummmmeerr--11--ttoopp--tteecchhnnoollooggiiee--

rreeggiioo wwoorrddeenn..BBrraaiinnppoorrtt iiss aallvvaann ggoouuddeennbbeetteekkeenniissvvoooorr NNeeddeerr--llaanndd..

MMeett eeeenn RR&&DD--bbeesstteeddiinnggss--

nniivveeaauu ddaattNNeeddeerrllaanndd oopp iinnnnoo--

vvaattiiee iinn ddee bboovveennsstteerreeggiioonneenn ddooeett ssccoorreenn iinn EEuurrooppaa eenn mmeett eeeennbbiijjddrraaggee aaaann hheett BBNNPP ddiiee sstteeddeenn iinn ddee RRaanndd--ssttaadd oovveerrttrreefftt.. DDaatt zzoouu nniieett mmooggeelliijjkk zziijjnnzzoonnddeerr eeeenn ‘‘ggoouuddeenn’’ uunniivveerrssiitteeiitt;; ddee TTUU//ee ddiieeeeeenn vviittaaaall oonnddeerrddeeeell vvoorrmmtt vvaann hheett iinnnnoovvaattiiee--eeccoossyysstteeeemm vvaann BBrraaiinnppoorrtt.. EEeenn ssyysstteeeemm ddaattzziicchh mmoonnddiiaaaall uuiittssttrreekktt,, mmaaaarr wwaaaarriinn‘‘pprrooxxiimmiittyy’’ eesssseennttiieeeell iiss.. HHooee kkaann ddee TTUU//ee ddiiee ggllaannssrrooll bblliijjvveenn vveerrvvuull--lleenn iinn ddee ssyymmbbiioossee mmeett hhaaaarr ddiirreeccttee oommggeevviinngg BBrraaiinnppoorrtt?? DDoooorr hhaaaarr llooccaattiiee aallsssscchhaakkeellppuunntt ttuusssseenn ddee ssttaadd,, ddee rreeggiioo eenn ddee‘‘wweerreelldd vvaann kkeennnniiss’’ eenn ddee rrooll aallss ‘‘pprriimmuuss iinntteerrppaarriiss’’ iinn ddee kkeetteenn vvaann ((hhiigghh tteecchh)) ccaamm--ppuusssseenn;; aallss BBrraaiinnppoorrtt--iiccoooonn vvaann wweetteennsscchhaapp--ppeelliijjkkee ppeerrffoorrmmaannccee;; bbuussiinneesssswwiissee ddoooorr ppaarrttiicciippaattiiee aallss ddeeeellnneemmeerr iinn ooppeenn iinnnnoovvaattiieeeenn aallss ssttiimmuullaattoorr vvaann oonnddeerrnneemmeerrsscchhaapp;; aallsskkeetteennppaarrttnneerr iinn ddee oonnddeerrwwiijjsskkoolloomm;; aallss ‘‘ffrroonnttrruunnnneerr’’ iinn hheett vveerrbbiinnddeenn vvaann bbèèttaa eenn ggaammmmaaddoooorr oonnddeerr mmeeeerr ddee ssaammeennwweerrkkiinngg mmeett ddeeUUnniivveerrssiitteeiitt vvaann TTiillbbuurrgg;; eenn aallss ggooeeddggaasstthheeeerr//--vvrroouuww vvoooorr ddee iinntteerrnnaattiioonnaall ccoommmmuunniittyy vvaann BBrraaiinnppoorrtt..

GGoouuddwwiinnnniinngg vvrraaaaggtt iinn ddee eeeerrssttee ppllaaaattss oommiinniittiiaattiieeffrriijjkkee ddeellvveerrss mmeett ddoooorrzzeettttiinnggss--vveerrmmooggeenn.. VVoooorr BBrraaiinnppoorrtt vvoorrmmtt ddee TTUU//ee eeeennbbeellaannggrriijjkkee bbrroonn vvaann ddeezzee ddeellvveerrss..””

Dr.ir. Henk de WiltOud-voorzitter College van Bestuur TU/e““BBiinnnneenn hheett rreeffeerreennttiiee--kkaaddeerr DDeellfftt--EEiinnddhhoovveenn--TTwweennttee iiss ddee sstteelllliinnggwwaaaarr.. DDee vviijjffttiigg--jjaarriiggee TTUU//ee hheeeeffttzzeekkeerr bbiijjggeeddrraaggeennaaaann hheett bbeerreeiikkeennvvaann ddee nnaattiioonnaaaall--ppoolliittiieekk eerrkkeennddeessttaattuuss vvaann ZZuuiidd--oooosstt--NNeeddeerrllaanndd aallssbbrraaiinnppoorrtt,, mmeettEEiinnddhhoovveenn aallss ttyyccoooonn.. IInn eeeenn EEuurrooppeessee eenn//ooffmmoonnddiiaallee ccoonntteexxtt iiss ddee bbeewweerriinngg mmiinnddeerrwwaaaarr.. VVaannuuiitt ddiitt iinntteerrnnaattiioonnaallee ppeerrssppeeccttiieeffmmooeett ddee TTUU//ee mmeett bbeessttuuuurrlliijjkkee vveerrbbeeeellddiinnggss--kkrraacchhtt ssttrreevveenn nnaaaarr hheecchhttee mmoonnddiiaallee aalllliiaannttiieess oopp eeeenn bbeeppeerrkktt aaaannttaall --oopp hheett jjuuiisstteeaaggggrreeggaattiieenniivveeaauu-- ggeeddeeffiinniieeeerrddee wweetteenn--sscchhaappss-- eenn tteecchhnnoollooggiieeggeebbiieeddeenn.. IIkk wweennss ddaattddee jjaarriiggee TTUU//ee sstteeeeddss ddee ggooeeddee ssppeelleerrss kkaanneennggaaggeerreenn oomm ddee bbeessttee kkaaaarrtteenn mmeett ssuucccceessuuiitt ttee ssppeelleenn aallss eeeenn vvoooorrttdduurreennddee bbiijjddrraaggeeaaaann ddee oonnttwwiikkkkeelliinngg vvaann EEiinnddhhoovveenn aallss eeeennooookk oopp wweerreellddsscchhaaaall eerrkkeennddee bbrraaiinnppoorrtt mmeetteeeenn bbiippoollaaiirree kkeerrnn:: ddee TTUU//ee--ccaammppuuss vvoooorrwwaaaarrlliijjkk aaccaaddeemmiisscchh oonnddeerrwwiijjss,, oonnddeerrzzooeekkeenn oonnttwweerrppeenn;; ddee HHiigghh TTeecchh CCaammppuuss vvoooorr oonnddeerrzzooeekk,, oonnttwweerrppeenn eenn wwaaaarrlliijjkk oonnddeerr--nneemmeenn..””

Ir. Hans van LuijkVoorzitter College van Bestuur Technische Universiteit Delft

““GGeezziieenn uuww sstteelllliinngg bbeenntt uuzzeeeerr tteerreecchhtt vvooll

vveerrttrroouuwweenn oovveerr ddeettooeekkoommsstt.. DDee TTUU//ee iisseeeenn eerrkkeenndd vvoooorr--bbeeeelldd vvaann sstteerrkkee rreeggiioonnaallee ssaammeenn--wweerrkkiinngg mmeett bbeeddrriijjvveenn aallss

PPhhiilliippss,, AASSMMLL eennOOccéé.. SSaammeenn mmeett ddee

HHiigghh TTeecchh CCaammppuuss zziijjnnddaatt ssttrruuccttuurreellee sstteerrkktteess

vvaann ggrroooott bbeellaanngg iinn ddee iinntteerr--nnaattiioonnaallee ccoonnccuurrrreennttiieessllaagg,, ddiiee iinn ddeettooeekkoommsstt aallmmaaaarr hheevviiggeerr zzaall wwoorrddeenn..EEccoonnoommiisscchhee eenn tteecchhnniisscchhee vveerraannddeerriinnggeennggaaaann ssnneell,, mmeett nnaammee ddee vveerraannddeerriinnggeenn iinn ddee

iinntteerrnnaattiioonnaallee sscceennee,, zzoowweell bbiinnnneenn aallss bbuuiitteennEEuurrooppaa.. HHeett iiss ddaaaarroomm nnooddiigg oomm bbrreeddee,, mmuullttii--ffuunnccttiioonneellee sstteerrkktteess ttee oonnttwwiikkkkeelleenn,, ooppmmeeeerrddeerree ggeebbiieeddeenn,, oopp mmeeeerrddeerree llooccaattiieess..GGrroooottttee --iimmppaacctt-- eenn lleeiiddiinnggggeevveennddee tteecchhnnoo--llooggiisscchhee iinnhhoouudd zziijjnn bbeellaannggrriijjkk oomm eeeennlleeiiddeennddee ppoossiittiiee iinn oonnddeerrzzooeekk ttee vveerrwweerrvveenn..OOmm ddiiee rreeddeenn --eenn nnoogg vveellee aannddeerree-- bbeenn iikk eeeennggrroooott vvoooorrssttaannddeerr vvaann ddee ssaammeennwweerrkkiinnggttuusssseenn ddee ddrriiee tteecchhnniisscchhee uunniivveerrssiitteeiitteenn iinnNNeeddeerrllaanndd.. HHeett iiss vvaann ddee zzoottttee aallss wwiijj eellkkaaaarrbbiinnnneenn ddee llaannddssggrreennzzeenn zzoouuddeenn ddwwaarrsszziitttteenniinn ppllaaaattss vvaann vveerrsstteerrkkeenn.. WWiijj hheebbbbeenn aalllleennoonnzzee eeiiggeenn sstteerrkktteess eenn kkwwaalliitteeiitteenn.. DDoooorr ssaammeennwweerrkkiinngg iinn eeeenn ffeeddeerraattiiee kkuunnnneenn wwiijjoonnzzee wweetteennsscchhaappppeelliijjkkee eenn eeccoonnoommiisscchhee bbiijjddrraaggeenn aaaann ddee vveerrsstteerrkkiinngg vvaann ddee ccoonnccuurr--rreennttiieeppoossiittiiee vvaann ddee NNeeddeerrllaannddssee eeccoonnoommiieevveerrbbeetteerreenn eenn ddaaaarrmmeeee oonnzzee lleeggiittiimmiitteeiitt eennmmaaaattsscchhaappppeelliijjkkee iimmppaacctt vveerrggrrootteenn.. DDee uuiitt--ddaaggiinnggeenn aaaann ddee tteecchhnniisscchhee wweetteennsscchhaappppeenniinn ddee kkoommeennddee ddeecceennnniiaa zziijjnn zzoonnddeerr wweeeerrggaa!!DDuuuurrzzaaaammhheeiidd iinn eeeenn wweerreelldd wwaaaarriinn bbeehhooeefftteess eexxppoonneennttiieeeell ttooeenneemmeenn eenn wwaaaarr ddeeggeevvoollggeenn vvaann mmeennsseelliijjkk hhaannddeelleenn oopp hheett lleeeeff--kklliimmaaaatt vvaann ddee aaaarrddee sstteeeeddss ddrraammaattiisscchheerrwwoorrddeenn.. DDee uuiittggaannggssppoossiittiiee vvaann ddee TTUU//ee iiss uuiittsstteekkeennddeenn ggeezzaammeennlliijjkk kkuunnnneenn wwiijj eerrvvoooorr zzoorrggeenn ddaattbbiijj ddee ddrriiee tteecchhnniisscchhee uunniivveerrssiitteeiitteenn oonnzzeerreeeeddss uuiittsstteekkeennddee kkaaaarrtteenn iinn ddee ttooeekkoommssttttrrooeeffkkaaaarrtteenn wwoorrddeenn..””

Drs. Alexander SakkersBurgemeester Eindhoven““DDeezzee sstteelllliinngg iiss ddee TTUU//eeoopp hheett lliijjff ggeesscchhrreevveenn,,wwaanntt ddee jjeeuuggdd hheeeeffttddee ttooeekkoommsstt.. DDeeTTUU//ee iiss eeeenn jjoonn--ggeelliinngg iinn vveerrggee--lliijjkkiinngg mmeett hhaaaarrvveeeell oouuddeerree iinntteerr--nnaattiioonnaallee zzuusstteerrssaallss OOxxffoorrdd,, CCaamm--bbrriiddggee,, HHaarrvvaarrdd eennYYaallee.. WWaaaarr ddeezzee uunnii--vveerrssiitteeiitteenn kkuunnnneenn bbooggeennoopp hhuunn eeeeuuwweennllaannggee ttrraaddiittiiee,, ggeebbrruuiikktt ddeeTTUU//ee jjuuiisstt hhaaaarr jjeeuuggddiiggee eellaann oomm ssttuuddeenntteennttee iinnssppiirreerreenn eenn pprriikkkkeelleenn.. DDee tteecchhnnoollooggiisscchheeeenn iinnnnoovvaattiieevvee vvooeeddiinnggssbbooddeemm bbiieeddtt ddee TTUU//eeaallllee kkaannsseenn oopp eeeenn hhooggee lleeeeffttiijjdd.. EEeenn uunniivveerr--ssiitteeiitt ddiiee zziicchh iinn eeeenn rraazzeennddssnneell tteemmppoo bblliijjffttoonnttwwiikkkkeelleenn zzooaallss iinn ddee aaffggeellooppeenn ddeecceennnniiaa,,ccrreeëëeerrtt vvaannzzeellff eeeenn ggoouuddeenn ttooeekkoommsstt.. IIkk hheebbvveeeell rreessppeecctt vvoooorr ddee mmaanniieerr wwaaaarroopp ddee TTUU//eemmiiddddeenn iinn oonnzzee ssaammeennlleevviinngg ooppeerreeeerrtt.. OOppvveellee ffrroonntteenn iiss zziijj bbeettrrookkkkeenn bbiijj hhaaaarr oommggeevviinngg eenn zziijj iiss eeeenn bbeellaannggrriijjkkee ppaarrttnneerr aallsshheett ggaaaatt oomm ddee vveerrddeerree oonnttwwiikkkkeelliinngg vvaannddeezzee kkeennnniissrreeggiioo.. ZZiijj mmaaaakktt ddee vveerrbbiinnddiinnggttuusssseenn lleerreenn eenn wweerrkkeenn ddoooorr ccrreeaattiieeff eenn zzeellff--bbeewwuusstt ccooaalliittiieess aaaann ttee ggaaaann.. KKoorrttoomm:: ddeeTTUU//ee ssppeeeelltt ggeeeenn bblluuffppookkeerr eenn hheeeefftt sstteerrkkeettrrooeevveenn iinn hhaannddeenn oomm iinn 22005566 aallss ssuucccceessvvoolllleejjoonnggvvoollwwaasssseennee hhaaaarr eeeeuuwwffeeeesstt ttee kkuunnnneennvviieerreenn..””

Nederland is drie technische universiteiten rijk. Terwijl Delft van hettrio de oudste en de grootste is en Twente zich profileert als enige

campusuniversiteit van Nederland, viert de TU/e haar gouden feestin een regio die techniek ademt. Philips, ASML, de High Tech

Campus: niet voor niets is de stadsslogan ‘Eindhoven - Leading inTechnology’. Wordt de TU/e wel voldoende aangestoken door al deze

technologische bedrijvigheid? Vox Populi stelt: ‘De TU/e heeft debeste kaarten in handen voor een gouden toekomst’.

27 april 2006 Cursor8/ Ik heet Goud

SSpprreekkeenn iiss zziillvveerr,, zzwwiijjggeenn iissggoouudd??

IIkk kkaann mmiijjnn mmoonndd nniieett hhoouuddeenn..NNeerrggeennss eenn nnooooiitt.. IInn ddee lloooopp ddeerrjjaarreenn bbeenn iikk ddaaaarr aacchhtteerr ggeekkoommeenn..AAnnddeerreenn hhaaddddeenn ddaatt eeeerrddeerr iinn ddeeggaatteenn.. OOnnggeevveeeerr vviijjffttiieenn jjaaaarrggeelleeddeenn ((ddiitt iiss nnáá mmiijjnn ccaatthhaarrssiissiinn ddiitt kkaaddeerr)) lleeiiddddee eenniiggee rreefflleeccttiieettoott ddee vvaassttsstteelllliinngg ddaatt aallllee mmiijjbbeekkeennddee vvoollkksswwiijjsshheeddeenn,, ddiiee bbeettrreekkkkiinngg hheebbbbeenn oopp aall ooff nniieettvveeeell sspprreekkeenn,, hheenn ddiiee sslleecchhttsszzeellddeenn ttoott wwoooorrdd kkoommeenn ttoott ddeewwaarree mmeennss bbeesstteemmppeelleenn..

DDaatt zziinnddee mmiijj iinn hheett ggeehheeeell nniieett..NNaaaarr mmiijjnn oovveerrttuuiiggiinngg hheeeefftt hheettwweellbbeekkeennddee ‘‘SSpprreekkeenn iiss zziillvveerr,,zzwwiijjggeenn iiss ggoouudd’’ eeeenn aannddeerree bbeetteekkeenniiss ddaann ttoott nnuu ttooee aaaann oonnssiiss oovveerrggeelleevveerrdd.. IIkk bbaasseeeerr ddeezzeeccoonncclluussiiee oopp eeiiggeenn eerrvvaarriinngg ((eenn iikkkkaann hheett wweetteenn)) eenn eenniiggee kkeennnniissvvaann ddee cchheemmiiee..LLaaaatt iikk bbeeggiinnnneenn mmeett mmiijjnn eeiiggeenneerrvvaarriinngg.. AAllss eeeerrsstteejjaaaarrss wwiiss--kkuunnddeessttuuddeenntt oonnttddeekkttee iikk ddaatt hheettggrrooss vvaann mmiijjnn mmeeddeessttuuddeenntteennnniieett iinn ssttaaaatt wwaass ttoott eeeenn ggeesspprreekk..PPaass ttooeenn iikk ttooeettrraadd ttoott hheett ggiillddeeddeerr ssttuuddeennttaassssiisstteenntteenn eenn kkeennnniissmmaaaakkttee mmeett ccoolllleeggaa’’ss,, pprroommoo--vveennddii eenn zzeellffss eenniiggee wweetteennsscchhaapp--ppeerrss ((eecchhttee wwiisskkuunnddiiggeenn dduuss))bblleeeekk ddaatt wwiisskkuunnddiiggeenn bbeevvllooggeennsspprraaaakkwwaatteerrvvaalllleenn kkuunnnneenn zziijjnn..DDoooorr ddee jjaarreenn hheeeenn iiss ddaatt bbeeeellddaalllleeeenn mmaaaarr vveerrsstteerrkktt:: bbiijj wwiiee vvaannbbiinnnneenn hheett vvuuuurr bbrraannddtt,, ddaaaarrvvoonnkkeenn ddee ooggeenn eenn vvaaaakk kklliinnkktteeeenn wwoooorrdd..DDee cchheemmiiee lleeeerrtt oonnss ddaatt ggoouudd eennzziillvveerr bbeeiiddee eeddeellmmeettaalleenn zziijjnn..GGoouudd iinntteerraacctteeeerrtt vvrriijjwweell nniieett mmeettzziijjnn oommggeevviinngg,, zziillvveerr ddooeett ddaatt mmeetteenniiggee tteerruugghhoouuddeennddhheeiidd,, sslleecchhttsswwaannnneeeerr hheett ddaaaarr zzeellff ttooeeggeenneeggeenn iiss.. GGoouudd iiss oonnggeennaaaakk--bbaaaarr,, zziillvveerr vvrraaaaggtt oomm eeeenn zzoorrgg--vvuullddiiggee,, rreessppeeccttvvoollllee ttooeennaaddeerriinnggeenn bbeewweerrkkiinngg.. MMaaaarr hhooee mmooooii kkaannzziillvveerr zziijjnn wwaannnneeeerr hheett iiss bbeewweerrkkttttoott ooggeennsscchhiijjnnlliijjkk eeeennvvoouuddiiggeevvoorrmmeenn.. ZZiieehhiieerr ddee wwaarree bbeetteekkee--nniiss vvaann hheett sspprreeeekkwwoooorrdd..LLaaaatt iikk ttoott sslloott ddeezzee mmeettaaffoooorrddoooorrttrreekkkkeenn nnaaaarr ddee zzuuiivveerree eennttooeeggeeppaassttee wweetteennsscchhaappppeenn.. DDeezzuuiivveerree wweetteennsscchhaapp iiss aallss ggoouudd,,oonnggeennaaaakkbbaaaarr,, nniieett vvaattbbaaaarr vvoooorrddee wwaaaann vvaann ddee ddaagg.. DDee ttooee--ggeeppaassttee wweetteennsscchhaapp iiss aallss zziillvveerr::oopp rreessppeeccttvvoollllee wwiijjzzee uuiittggeeddaaaaggddlleevveerrtt zziijj wwoonnddeerrsscchhoonnee aarrttee--ffaacctteenn.. WWaatt mmiijj bbeettrreefftt iiss ddee TTUU//eeddeezzee wweeeekk ttwweeee kkeeeerr vviijjffeennttwwiinnttiiggjjaaaarr ggeewwoorrddeenn..

TToonn ddee KKookk,, hhoooogglleerraaaarr ffaaccuulltteeiitt TTeecchhnnoollooggiiee MMaannaaggeemmeenntt

Goud is de naam: G-O-U-D

Tekst/Antoinette van der VorstFoto/Bart van Overbeeke

Ze zijn allebei al heel wat jaren aan de universiteit te vinden, maar ze hebbenelkaar nog nooit eerder ontmoet. Nu is dat op zich niet zo vreemd, zeker niet als jenet als Rob (22) en Jappe (23) weinig met elkaar gemeen hebt. Dit duo staat voor

respectievelijk Technische Informatica en Sustainable Energy; voor lang en klein,blond en donker, blauwe en bruine ogen. Wat deze twee studenten speciaal voor

dit themanummer van Cursor samenbrengt? Hun achternaam. Ze dragen ‘m allebei:Goud. En daarin is dit tweetal uniek aan de universiteit. Een ontmoeting.

“Groot, De Groot, Oud; onze achternaamkomt zo weinig voor dat mensen hem bijnaaltijd fout hebben”, aldus Jappe. “Zeker!”,valt Rob hem bij. “Ik moet zo vaak spellen.G, o, u, d… ‘Dat edelmetaal dat je om je nekhangt’, zeg ik dan.” Er is herkenning bij deheren Goud. Behalve hun eigen families kenden de tweegeen andere mensen met hun achternaam.Dat er behalve zichzelf nóg iemand was aande universiteit die Goud heette, wisten zewel. Ze hadden beiden eens het adresboekgecheckt en elkaar daarin ontdekt. Rob: “Ikvroeg me wel af wie je was en waar jevandaan kwam. Maar ik heb er eigenlijknooit iets mee gedaan. En hier zitten we dannu. Grappig”.Waar hun achternaam precies vandaankomt, hebben Rob en Jappe Goud nog nooituitgezocht. Dat interesseert ze eigenlijk ookniet echt. Ze hebben nooit behoefte gehadaan een stamboomonderzoek of een duik inde Goud-geschiedenis. Maar ze kennen nuin ieder geval de naamgenoot aan ‘hun’ uni-versiteit.

SolliciterenJappe heeft de langste TU/e-loopbaan vande twee: hij is zesdejaars. “Ik heb Techniek& Maatschappij gedaan en volg nu de

master Sustainable Energy. Over twee jaarhoop ik af te studeren en aan de slag te gaanin de wereld van de zonne-energie. Ik zougraag in het buitenland gaan werken, datlijkt me mooi. Ik ben niet zo gehecht aanNederland dat ik hier per se werk zalzoeken.” Rob volgt de informaticamaster Computer,Science and Engineering. Voor hem is hetmoment van afstuderen in zicht. Hij is danook volop aan het solliciteren. In de tas diehij bij zich heeft, zit zijn ‘sollicitatiepak’. “Ikheb gesprekken voor consultancyfuncties;het lijkt me leuk om eens een aantal jareneen kijkje in de keuken te nemen bij ver-schillende bedrijven. Daar leer je denk ikveel van.” Maar Robs grootste wens is ooiteen eigen onderneming te starten. “Je moetdaarvoor wel risico’s durven nemen en eengoed plan hebben. Ik heb het er wel eensover met vrienden, de droom is er zeker. Nunog concreet maken.”Jappe en Rob vinden het prima studeren inEindhoven. Rob: “Eindhoven is meer daneen studentenstad. Er is wel van alles tedoen voor studenten en kroegen zijn er ookvolop, maar je kunt hier behalve studentzijn ook nog een leven hebben als gewoonmens. In Delft bijvoorbeeld is dat welanders. Ik heb vrienden die daar studeren.

Bij hen draait álles om het studentenleven.In die stad geldt: je sluit je aan bij een stu-dentenvereniging of je hebt geen leven, omhet zo maar te zeggen. Ik vind het prettigdat dat hier in Eindhoven anders is”.Na de vraag hoe zij denken dat de TU/e er inde toekomst, zeg over twintig jaar, uit zalzien, moeten de heren Goud even naden-ken. “Ik hoop in ieder geval dat deslagbomen dan weg zijn”, lacht Rob. Beidenzijn het erover eens dat de aanblik van hetterrein en de gebouwen een stuk verbeterdkan worden. Jappe: “Er staan hier gebou-wen die nodig een opknapbeurt kunnen gebruiken. Die waren al aan vernieuwingtoe toen ik hier kwam studeren en die ziener nu nog hetzelfde uit. Het mag er allemaalwat moderner gaan uitzien”. Rob: “Er wordtnatuurlijk wel aan gewerkt; Vertigo is bijvoorbeeld ook aangepakt. Maar of datnou zo mooi is... Mijn smaak is het in iedergeval niet”. De twee studenten hebben weleen idee over hoe het beter kan: “Laat studenten van Bouwkunde ontwerpen eneen plan maken voor de renovatie van de gebouwen. Zo hebben zij een mooie, uit-dagende opdracht en de TU/e is er ook meegeholpen. Wij zouden het wel weten!”./.

De enige twee studenten aan de TU/e met de achternaam Goud: Rob (links) en Jappe.

Olympisch goud /9Cursor 27 april 2006

Een vrij ongenuanceerde manier vantopsport bedrijven. Zo omschrijft Grabertde werkwijze van het winnend olympischteam. Het was het team met de grotenamen: Ron Zwerver, Peter Blangé, Basvan de Goor. “We hadden geen geld, maarwe waren goed. We hadden lak aan allesen toen we ons wisten te kwalificerenvoor de Spelen, gingen we er helemaalvoor. Als een kleine onderneming binnende topsport. We maakten de keuze ons afte zonderen van alle normale competitiesom ons helemaal te storten op het hoogsthaalbare. En we wonnen goud!”Trainen, spelen, winnen. Aan dat grotesucces ging voor Grabert een heleloopbaan vooraf. “Ik volleybalde al sindsmijn tiende. Met hart en ziel. Ik doorliepeen heel traject in mijn jeugd: rolde vanhet ene team in het andere, zette mijntalent om, werd een oudere speler enkwam in steeds betere teams. Ik speeldeeredivisie, internationaal. In 1986 werdik gevraagd voor het Nederlands team.Een jaar later speelde ik mijn eerste interland. Het ging goed.”

Moeilijke keuzeJaren eerder, in 1982, begon Grabert aanzijn studie Scheikundige Technologie aande TU/e. “Dat wilde ik erg graag. Ik hadde middelbare school doorlopen, vondscheikunde erg leuk en ik wilde daarmeeverder. Ik was achttien toen ik begon.Jong. Ik onderschatte wat het inhoudt omeen zware studie te doen naast een levenin de topsport. In het begin ging het nogwel, maar naarmate de studie vorderde,werd het steeds meer een probleem dietwee zaken te combineren. Ik was vaak inhet buitenland, haalde steeds minder tentamens. Op een bepaald momentmoest ik een keuze maken tussen sporten studie. Dat was moeilijk.” Aan de TU/e heeft het niet gelegen,vertelt Grabert. “Ik kreeg extra begelei-ding van een mentor en werd vanuit deuniversiteit erg gesteund in mijn sport.Maar het was gewoon niet te doen, eenhopeloze strijd. Scheikunde is een heeltechnische studie. Net als in de sport

moet je je fundamentals, je basis, goed bijhouden en verzorgen. Dat kon niet incombinatie met topsport. Ik heb toen dekeuze gemaakt. Ik zat in een team datging voor goud. Daarbij was geen ruimtevoor compromissen. En als je twee-,drieëntwintig bent en je krijgt die kans,dan zeg je geen nee. In 1988 ben ik metmijn studie gestopt.”Spijt van die keuze heeft Grabert niet. Eris wel weemoed. “Ik wilde die studiegraag doen. Je begint ergens aan en danwil je ook het maximale daaruit halen.Het is jammer dat ik het niet heb kunnenafmaken. Al met al heb ik driekwart vande opleiding gedaan. Maar had ik toenniet voor de sport gekozen, dan had ikdaar waarschijnlijk spijt van gehad. Wantook daar wilde ik alles uit halen.”

Abnormaal levenEn dat heeft hij zeker gedaan. De beloning was het hoogst haalbare: goud.“Het was een bijzondere, zware weg.Vijftien jaar lang zet je alles aan de kant.Je leidt een abnormaal leven, benthonderd dagen per jaar weg. Dat is eenzeer zware belasting; fysiek, mentaal ensociaal. Anderen krijgen op die leeftijdeen baan, collega’s, gaan zich ergensvestigen, zijn actief in buurtverenigingen,

dat soort dingen. Je bouwt iets op. Hetzijn de jaren waarin je misschien wel hetmeest moet genieten van het leven. Ikwas in die tijd teruggeworpen op mezelfen mijn teamgenoten, in goede en slechtetijden. Liet in die tijd zaken waar ik ookwaarde aan hechtte, liggen. Je krijgt eenuitgedunde vriendenkring, moet omgaanmet blessures en bent vaak moe. Dat zijnde offers die je brengt. Je moet tien jaarlang op wereldniveau presteren. Na dietien jaar behaalden we goud. Het is alseen oorlog zonder kogels: overlevenonder extreme omstandigheden. De drukis ongekend hoog en de competitie heelgroot. Maar tegelijkertijd is het ook eenfantastisch mooi boek dat je schrijft enmeemaakt. Uiteindelijk zijn er twaalfmensen met wie we het gehaald hebbenen er zijn er zeker twee keer zoveelgekomen en gegaan. Het is moeilijk uit teleggen aan iemand die het niet heeft mee-gemaakt, maar het is heel bijzonder. DeOlympische Spelen behoren tot degrootste happenings ter wereld. De concentratie van aandacht, sport en interesse maakt het speciaal. Ik heb erontzettend veel van geleerd. Als ik eens inde shit zit, denk ik eraan terug en dan realiseer ik me: waar heb ik het over, watmaak ik me druk?”

Binnenkort ziet Grabert zijn oude team-genoten weer. Elk jaar houden ze eenreünie. “Dit jaar is die heel bijzonder,want het is tien jaar geleden dat we goudhaalden.” In die tien jaar is er in Grabertsleven heel wat veranderd. Hij woont inhet Limburgse Horn en is eigenaar vandrie bedrijven in biologische en ecolo-gische voeding, één in Nederland en tweein Italië. “Na de Spelen speelde ik nog eenjaar in Duitsland. In 1997 ben ik gestopt.Die stap was niet moeilijk; ik had vijftienjaar gegeven en met succes. Het was mooiafgerond, daarom kon ik er ook goedafstand van nemen. Een zwart gat heb ikdus ook niet gekend, hooguit een grijzedag. Ik werd al vrij snel gevraagd door eenDuits biologisch bedrijf om als import-manager te komen werken. Door hetspelen in internationale teams sprak ikmijn talen, Italiaans, Duits. Als sportmanwas ik bovendien altijd al geïnteresseerdin gezonde, biologische en ecologischevoeding. Ik kon zo in wezen blijven doenwat ik al deed, maar dan zonder bal.”

RespectOok met zijn bedrijf zijn de successengroot. “De zaken gaan goed en ik doe watik graag wil. Ik prijs me gelukkig dat ik ditwerk doe. Mijn gouden plak is daarbijgeen kruiwagen geweest; veel mensenweten er niet eens van. En als ik mensentegenkom die me er wél op aanspreken,dan schept dat altijd direct een goedeband. Het geeft respect, het zegt toch ietsover de persoon die ik ben.”Voor wat betreft de toekomst heeft Grabertnog verschillende doelen voor ogen. “Ikprobeer mijn passies tot werkelijkheid tebrengen. Mijn grootste ambitie binnenmijn bedrijf is mensen maximaal gemoti-veerd te houden, om ze het beste uit zich-zelf te laten halen. Ik heb in mijn loop-baan ook dieptepunten gekend. Slechtetrainers, weinig respect. Ik wil dat demensen aan wie ik leiding geef als eersteprofiteren van de successen die we behalen.Dat ze het respect krijgen dat ze verdie-nen en dat ze goed in hun vel zitten. Datis de gouden medaille in mijn werk.”/.

Tekst/Antoinette van der VorstFoto/Rien Meulman

“Als je daar staat, in die hal, bij de uitreiking… Al die mensen.Dan besef je dat het zeer speciaal is. Alle offers die je

gebracht hebt, vinden daar hun plek. Op dat moment. En datis heel, heel bijzonder.” Rob Grabert (42) won tien jaargeleden goud met het Nederlands volleybalteam op de

Olympische Spelen van Atlanta - de droom van iedere top-sporter. Hij zette er vijftien jaar lang alles voor aan de kant,

ook zijn studie Scheikundige Technologie aan de TU/e. “Goudis het hoogst haalbare in de topsport. Maar de weg ernaartoe

is een gevecht. Als een oorlog zonder kogels.”

Oorlog zonder kogels

27 april 2006 Cursor10/ Goud in onderzoek

Ook in onderzoek blink

Het ideale contactGoud geleidt elektriciteit erg goed, ook bijhoge frequenties. Daarom wordt het materiaal gebruikt in de toplagen van contacten op opto-elektrische compo-nenten. Voor de types halfgeleiders die inde groep Opto-Electronic Devices (OED)van de faculteit Elektrotechniek veelworden gebruikt, zoals indiumfosfide, iskoper niet geschikt. Het kan namelijk dehalfgeleiders in trekken en als verontrei-niging de elektrische eigenschappen vande materialen ongunstig beïnvloeden. Inde labs van de groep zijn koperen water-leidingen om die reden vermeden.Dunne laagjes goud worden vaak aange-bracht met opdampen of sputteren. “Voorhet verdikken van de ohmse contacten ophalfgeleider-devices is electroplating metgoud, een elektrochemisch bedekkings-proces, erg geschikt”, zegt drs. BarrySmalbrugge van OED. “Deze contacten,waarbij de weerstand niet afhangt van destroom die erdoor loopt, worden gevormddoor een combinatie van titanium, platinaen goud. Het goud zit erop voor de goedeelektrische eigenschappen, ook bij hogefrequenties.” Een goudlaagje kan echternog andere functies hebben. Een dikkelaag goud kan fungeren als heat-sink, diede warmte afvoert die ontstaat doordat inopto-elektronische componenten somsflinke stromen lopen. Ook worden voor deverbindingen van opto-elektronische naarelektrische componenten gouddraadjes

gebruikt. En onderdelen die nietmogen corroderen, worden

vaak voorzien van een flinterdun goudlaagje.

Bij het electroplating-proces hangt het sub-

straat of onderdeelwaarop het laagje

goud moetkomen, onder-steboven in eengoudoplos-sing.Afhankelijkvan de toe-passing is ereen patroonop aange-bracht metbehulp vaneen fotoge-voelige laag.Het substraatis verbonden

met dekathode, die op

een negatievepotentiaal staat

ten opzichte van deanode, die zich

rondom het substraatbevindt. In de oplossing

zijn positief geladen goud-ionen aanwezig, die aan het

oppervlak samen met de aldaar

aangevoerde elektronen goudatomenvormen. Het laagje goud groeit aan metzo’n 0,2 micrometer per minuut en hoelanger het proces blijft lopen, hoe dikkerhet laagje. Voor elektrische contacten isanderhalve micrometer dikte voldoende.Als het substraat zelf niet elektrisch geleidend is, is een geleidende laag nodig,om de elektronen op de juiste plek tekrijgen. De oplossing in het bekerglaswordt steeds in beweging gehouden meteen roerder, om zo steeds verse goudionenaan te voeren. De kwaliteit van de gevormde laagjes issterk afhankelijk van parameters als deroersnelheid en de elektrische stroom dieloopt. Daarbij is het steeds zoeken naar hetoptimum. Smalbrugge: “Als bijvoorbeeldde spanning over de twee elektroden tehoog is, wordt aan de kathode ook water-stof gevormd. Een ongewenst neveneffect,want dat gas zorgt ervoor dat het gevorm-de laagje goud poreus wordt. En dat levertuiteindelijk verliezen op bij hoogfrequentetoepassingen”.Met electroplating wordt goud veel gerichter op een plaats aangebracht danbijvoorbeeld met opdampen. Bij dit procesverdampt goud namelijk in hoog vacuümin alle richtingen en slaat vervolgensoveral op neer. Daarbij gaat veel materiaalverloren. Voorheen werd electroplatingveelal uitgevoerd met een oplossing vankaliumgoudcyanide. Zou dit echter op éénof andere manier in aanraking komen meteen zuur, zou het uiterst giftige blauwzuurworden gevormd. En dat is dodelijkdoordat het de zuurstofopname in hetbloed blokkeert, net als koolmonoxide.Een ammonium-goud-sulfietoplossingbleek veel veiliger te zijn. Deze commer-cieel verkrijgbare vloeistof bevat zo’n tiengram goud per liter. Smalbrugge: “De prijs

is afhankelijk van de dagprijs van goud ophet moment van aankoop. Omdat dezefluctueert, moet de rekening hiervoor welaltijd binnen een paar dagen wordenvoldaan”.

Betere beeldenDr.ir. Gustav Strijkers, onderzoeker aan defaculteit Biomedische Technologie, zietwel brood in goud als basis voor een con-trastmiddel. Hij hoopt een vloeistof te ont-wikkelen waarmee je met de CT-scanner -een soort röntgenapparaat- beterebeelden krijgt. Om veel goud gaat het hierniet. “Gigantisch weinig”, zegt Strijkerszelf. Hij lost nanobolletjes goud op inwater, in een uiterst lage concentratie:

Tekst/Jim Heirbaut en Ivo JongsmaGrote foto/Bart van Overbeeke

De bijzondere eigenschappen van goud bewijzen hun nut heren der ook in het onderzoek aan de TU/e. De goede elektrische

geleidbaarheid voor het aanbrengen van contacten bij opto-elektronische componenten. Maar ook het ruwe oppervlak van

nanometers grote gouddeeltjes, dat onverwacht toch actiefbleek te zijn in het versnellen van bepaalde chemische

reacties. De rode draad lijkt in ieder geval te zijn dat goudvooral in de nano- en micrometerwereld wordt toegepast.

Steender wijzen

OOookk iinn ddee aallcchheemmiiee hheeeefftt ggoouudd aallttiijjdd eeeenn zzeeeerr bbiijjzzoonnddeerree ppllaaaattss iinnggeennoommeenn.. DDeezzee ssttrroommiinngg,, ddiiee wwoorrddtt

ggeezziieenn aallss ddee vvoooorrggaannggeerr vvaann sscchheeii--,, nnaattuuuurr-- eenn ggeenneeeesskkuunnddee,, hhaadd aallss éééénn vvaann ddee bbeellaannggrriijjkkssttee ddooeelleenn hheett

vviinnddeenn vvaann ddee SStteeeenn ddeerr WWiijjzzeenn.. MMeenn ggeellooooffddee iinn aallcchheemmiisstteenn--kkrriinnggeenn ddaatt jjee mmeett ddeezzee sstteeeenn --‘‘PPhhiilloossoopphheerr’’ss SSttoonnee’’ iinn hheett

EEnnggeellss,, bbeekkeenndd vvaann HHaarrrryy PPootttteerr-- ggeewwoonnee mmeettaalleenn iinn ggoouudd kkoonn vveerraannddeerreenn.. OOookk zzoouu hheett eeeenn eelliixxeerr zziijjnn vvoooorr hheett vveerrkkrriijjggeenn vvaann ddeeeeeeuuwwiiggee jjeeuuggdd.. DDiitt iiddeeee wwaass nnaaaarr vveerrlluuiiddtt oooorrsspprroonnkkeelliijjkk aaffkkoommssttiiggvvaann ddee aacchhttssttee--eeeeuuwwssee aallcchheemmiisstt JJaabbiirr IIbbnn HHaayyyyaann,, iinn hheett wweesstteenn ooookkbbeekkeenndd aallss GGeebbeerr.. HHiijj bbeerreeddeenneeeerrddee ddaatt eellkk eelleemmeenntt eeeenn ssaammeenn--sstteelllliinngg wwaass vvaann ddee eeiiggeennsscchhaappppeenn hhiittttee,, kkoouuddee,, ddrrooooggttee eenn vvoocchhttiigg--hheeiidd.. ZZoo wwaass vvuuuurr hheeeett eenn ddrroooogg eenn wwaatteerr kkoouudd eenn vvoocchhttiigg.. HHiijj bbeewweeeerrddee vveerrddeerr ddaatt ooookk ddee mmeettaalleenn kkoonnddeenn wwoorrddeenn bbeesscchhrreevveennddoooorr ddeezzee vviieerr eeiiggeennsscchhaappppeenn.. OOpp bbaassiiss vvaann ddeezzee tthheeoorriiee ggeellooooffddeeGGeebbeerr ddaatt eellkk mmeettaaaall iinn eellkk aannddeerr mmeettaaaall kkoonn wwoorrddeenn vveerraannddeerrdd.. JJeehhooeeffddee ddaaaarrvvoooorr aalllleeeenn mmaaaarr ddee eeiiggeennsscchhaappppeenn ttee hheerroorrddeenneenn..DDee aallcchheemmiisstteenn hheebbbbeenn ddee SStteeeenn ddeerr WWiijjzzeenn nnooooiitt kkuunnnneenn

vviinnddeenn,, mmaaaarr iinn ddee ttwwiinnttiiggssttee eeeeuuww oonnttddeekktteenn nnaattuuuurrkkuunn--ddiiggeenn ddaatt zzee aattoommeenn kkoonnddeenn sspplliijjtteenn eenn ssaammeennssmmeelltteenn..

ZZoo kkoonn uuiitt hheett eennee eelleemmeenntt eeeenn aannddeerr wwoorrddeenn ggeemmaaaakktt..IInn eeeenn kkeerrnnrreeaaccttiiee vvoorrmmddeenn zziijj zzoo ggoouuddaattoommeenn uuiitt

llooooddaattoommeenn.. HHeett ggeevvoorrmmddee ggoouudd wwaass eecchhtteerreeeenn iinnssttaabbiieellee iissoottoooopp,, ddiiee nnaa vviijjff

sseeccoonnddeenn aallwweeeerr vveerrvviieell..

StralendeGGoouudd iiss hheett bbeekkeennddssttee oonnddeerrddee eeddeellmmeettaalleenn.. AAllss ssyymmbboooollvvoooorr hheett eelleemmeenntt wwoorrddtt ‘‘AAuu’’ggeebbrruuiikktt,, eeeenn aaffkkoorrttiinngg vvaannhheett LLaattiijjnnssee ‘‘aauurruumm’’,, lleetttteerrlliijjkkvveerrttaaaalldd ‘‘ssttrraalleennddee ddaaggeerraaaadd’’..MMeett aattoooommnnuummmmeerr 7799 ssttaaaatthheett iinn hheett ppeerriiooddiieekkee ssyysstteeeemmddeerr eelleemmeenntteenn oonnddeerr kkooppeerr eennzziillvveerr.. VVaann ddiiee ddrriiee iiss ggoouudd hheetteeddeellsstt,, wwaatt iinnhhoouuddtt ddaatt hheettnnaauuwweelliijjkkss wwiill rreeaaggeerreenn mmeettaannddeerree mmaatteerriiaalleenn.. HHeett ggaaaattzzeellffss ggeeeenn vveerrbbiinnddiinngg aaaann mmeettzzuuuurrssttooff --ooxxiiddeerreenn--,, zzooddaattggoouudd nniieett mmaatt wwoorrddtt ooff vveerr--kklleeuurrtt,, zzooaallss zziillvveerr eenn kkooppeerr..GGoouudd wwoorrddtt ggeewwoonnnneenn uuiitt eerrttssvvaann zziillvveerr,, kkooppeerr,, iijjzzeerr eenn ppllaattiinnaa.. OOookk iinneennkkeellee mmiinneerraalleenn kkoommtt ggoouudd vvoooorr.. DDee pprroo--dduuccttiiee vvaann hheett eeddeellmmeettaaaall ggrrooeeiitt nnoogg iieeddeerrjjaaaarr eenn bbeeddrrooeegg iinn 22000055 zzoo’’nn 33770000 ttoonn..

Bovenaanzicht van goudbandjes die verbindingenvormen tussen twee chips. Onder zijn drie geplateoppervlakken te zien. Foto: Barry Smalbrugge

Dwarsdoorsnede van een RF-modulator met eengoudlaagje dat met electroplating is aangebracht.Foto: Barry Smalbrugge

Goud in onderzoek/11Cursor 27 april 2006

kt het goud steeds meer

ongeveer één op vijftig miljoen. Of hetwerkt, kan hij nog niet zeggen. Hij is paseen paar maanden geleden begonnengoud onder de loep te nemen. Jeroen van Herrikhuyzen, aio binnen deST-capaciteitsgroep Macromoleculaire enOrganische Chemie, werkt ook met piep-kleine gouddeeltjes. Bolletjes van bijvoor-beeld anderhalve nanometer groot, slechtsbestaande uit zo’n honderd goudatomen.Hij bestudeert de interactie van goud metorganische halfgeleiders, met het oog optoepassingen in de nano-elektronica. Hetzeer fijne goud heeft een heel intensekleur rood, vertelt Van Herrikhuyzen.Rood goud? Klinkt vreemd, maar dat is hetniet, weet de aio. Als je dergelijke kleine

bolletjes in een oplossing brengt, levert datde kleur rood op, en niet het bekendegoudgeel. Zijn de goudbolletjes voorzienvan een laagje van een bepaalde organi-sche halfgeleider en breng je de bolletjesdichter bij elkaar, dan verschuift de kleurnaar grijs. In een verre toekomst zou je ditsoort eigenschappen misschien kunnengebruiken in elektronica, maar nu nogniet. Nu gaat het nog om het ontdekkenwat er allemaal mee kan en hoe het werkt.Van Herrikhuyzen doet onderzoek metgoud, maar dat wil niet zeggen dat hijvoor kapitalen aan materiaal verbruikt.“Meestal koop ik een potje van vijf gram,eens in de driekwart jaar. Dat kost weleen paar honderd euro.” Maar eenbrandkast is dus niet nodig.

Goud voor katalyseAan het oppervlak van een heterogenekatalysator speelt de chemische reactiezich af. Daar breekt de katalysator demoleculen in stukken en voegt hij dedelen samen tot andere, meer bruikbarestoffen. In de hedendaagse auto zorgenfijn verdeeld platina en rhodium bijvoorbeeld voor het omzetten van hetgiftige koolmonoxide in kooldioxide envoor het afbreken van stikstofoxiden.Omdat goud nauwelijks met anderestoffen wil reageren, dacht men altijd dathet niet geschikt zou zijn als katalysator.Tot bleek dat goud wel actief is, mits hetmaar in de vorm van zeer kleine deeltjes -nanometers groot- wordt gebruikt. Aldusruim vijftien jaar geleden ontdekt door deJapanner Haruta, peetvader van de goud-katalyse.Prof.dr. Ben Nieuwenhuys, die heen enweer pendelt tussen de Universiteit Leidenen de capaciteitsgroep Physical Chemistryof Surfaces van de TU/e-faculteit

Scheikundige Technologie, leidt het onderzoek naar het toepassen van goudvoor katalyse. “Het is grappig, maar juisthet fundamentele deel van het onderzoekdeden we hier, aan een téchnische univer-siteit”, vertelt hij. “We kwamen erachterdat een goudoppervlak dat zo vlak is alseen biljartlaken, nauwelijks katalytischeactiviteit vertoont. Maar toen we in zo’nmooi vlak kristal stappen aanbrachten,zagen we rond die sites een verhoogde activiteit. In Leiden hebben we vervolgensgekeken welke reacties door het goudwerden versneld.” De verklaring voor het -met een katalysator in het achterhoofd-sterk verbeterde gedrag vond men inhet feit dat de hogerliggende goud-atomen minderbuuratomenhebben.

“Daardoor gedragen ze zich chemischanders, zijn ze veel actiever in het omzet-ten van stoffen. Door nu gouddeeltjes vaneen paar nanometer groot te maken,creëren we heel veel van die sites die je ookhebt op gestapte oppervlakken. En dusveel activiteit”, aldus Nieuwenhuys, diezijn experimentele werk overigens onder-steund zag door het rekenwerk van deDeen prof. Jens Nørskov. Deze krijgtvandaag, donderdag 27 april, een ere-doctoraat van de TU/e uitgereikt.De grootte van de gouden nanodeeltjes iserg belangrijk voor de prestaties. Uit expe-rimenten blijkt een gemiddelde groottevan zo’n twee nanometer optimaal.Nieuwenhuys: “Resultaten wijzen erop datnog kleiner maken geen zin meer heeft,omdat de gouddeeltjes zich dan niet meerals een metaal gedragen”. Bij hogere tem-peraturen worden de minuscule goud-deeltjes te mobiel en versmelten ze steedsmakkelijker met elkaar, wat het actieve oppervlak vermindert. Daarom zitten dedeeltjes op een drager van bepaalde metaaloxiden. Op het grensvlak van gouden het oxide ontstaat een nieuw meng-oxide, dat als een soort lijm de goud-deeltjes op hun plek houdt. Hogere temperaturen zijn toch al niet ideaal voorde goudkatalysator, doordat het dan de gekraakte moleculen niet meer langgenoeg aan het goudoppervlak kan vast-houden. Daar neemt het eveneens actievedragermateriaal die taak dan ook over.Voorbeelden van reacties die door goud-katalysatoren versneld worden, zijn hetomzetten van methanol in waterstof enhet zuiveren van waterstof van ongewenstkoolmonoxide. Het laatste is nodig omzuivere waterstof te maken voor gebruik inbrandstofcellen. Katalysatoren van auto’swerken met platina, maar dit materiaalfunctioneert koud na het starten nog niet

goed. Hierbij zou goud eennuttige aanvulling kunnen

zijn./.Koningswater

GGoouudd rreeaaggeeeerrtt bbiijjnnaa mmeett ggeeeenn eennkkeellee ssttooff eenn lloosstt dduussooookk iinn bbiijjnnaa ggeeeenn eennkkeellee vvllooeeiissttooff oopp.. EEeenn uuiittzzoonnddeerriinngg

ddaaaarroopp vvoorrmmtt hheett bbuuiitteennggeewwoooonn ccoorrrroossiieevvee kkoonniinnggsswwaatteerr.. DDiittmmeennggsseell vvaann ssaallppeetteerrzzuuuurr eenn zzoouuttzzuuuurr ddaannkktt zziijjnn nnaaaamm aaaann hheett ffeeiitt ddaatt

hheett zzeellffss ddee ‘‘eeddeellee’’ mmeettaalleenn ppllaattiinnaa eenn ggoouudd oopplloosstt.. KKoonniinnggsswwaatteerr vveerrlliieessttvvrriijj ssnneell aaaann kkrraacchhtt eenn mmooeett dduuss ddiirreecctt nnaa hheett mmeennggeenn wwoorrddeenn ggeebbrruuiikktt.. DDee

kkrraacchhtt vvaann hheett mmeennggsseell iiss oonnttddeekktt ddoooorr ddee aallcchheemmiisstt JJaabbiirr IIbbnn HHaayyyyaann.. HHiijj hhoooopptteeddaatt hheett eeeenn rrooll zzoouu kkuunnnneenn ssppeelleenn bbiijj hheett vviinnddeenn vvaann ddee zzooggeennooeemmddee SStteeeenn ddeerr

WWiijjzzeenn ((zziiee kkaaddeerr oopp ddee lliinnkkeerrppaaggiinnaa)).. KKoonniinnggsswwaatteerr iiss wweellhhaaaasstt lleeggeennddaarriisscchh ggeewwoorrddeenn ddoooorr eeeenn aanneekkddoottee uuiitt ddee TTwweeeeddeeWWeerreellddoooorrlloogg.. IInn hheett KKooppeennhhaaggeenn vvaann eeiinndd jjaarreenn ddeerrttiigg vvaann ddee vvoorriiggee eeeeuuww hhaadd ddee

bbeerrooeemmddee nnaattuuuurrkkuunnddiiggee NNiieellss BBoohhrr eeeenn aaaannttaall ccoolllleeggaa’’ss oomm zziicchh hheeeenn vveerrzzaammeelldd iinn eeeennnnaaaarr hheemm ggeennooeemmdd ttooppiinnssttiittuuuutt.. OOnnddeerr hheenn ooookk ddee DDuuiittssee NNoobbeellpprriijjsswwiinnnnaaaarrss vvaann JJooooddsseeaaffkkoommsstt MMaaxx VVoonn LLaauuee eenn JJaammeess FFrraanncckk.. ZZiijj hhaaddddeenn iinn 11993333 hhuunn ttooeevvlluucchhtt ggeennoommeenn ttoott ddee

DDeeeennssee hhooooffddssttaadd.. DDee ggoouuddeenn mmeeddaaiilllleess ddiiee vveerrbboonnddeenn wwaarreenn aaaann hhuunn rreeeeddss eeeerrddeerr ggeewwoonnnneennNNoobbeellpprriijjss,, hhaaddddeenn zzee oopp hheett iinnssttiittuuuutt iinn bbeewwaarriinngg ggeeggeevveenn oomm ttee vvoooorrkkoommeenn ddaatt ddee DDuuiittsseerrss zzeeiinn bbeessllaagg zzoouuddeenn nneemmeenn.. DDeenneemmaarrkkeenn wweerrdd eecchhtteerr iinn aapprriill 11994400 ooookk ddoooorr ddee DDuuiittsseerrss oonnddeerr ddee

vvooeett ggeellooppeenn.. NNuu wwaass hheett zzaaaakk ddee mmeeddaaiilllleess ttee vveerrbbeerrggeenn,, wwaanntt hheett wwaass bbiijjnnaa eeeenn hhaallssmmiissddrriijjff oommiinn ddiiee ttiijjdd ggoouudd DDuuiittssllaanndd uuiitt ttee ssmmookkkkeelleenn.. EEnn iinn ddee mmeeddaaiilllleess wwaarreenn ooookk ddee nnaammeenn vvaann ddee

llaauurreeaatteenn ggeeggrraavveeeerrdd..DDee HHoonnggaaaarrssee cchheemmiiccuuss GGeeoorrggee ddee HHeevveessyy --zzeellff JJoooodd--,, ddiiee ooookk aaaann hheett iinnssttiittuuuutt wweerrkkttee,, kkwwaamm oopp

hheett bbrriilljjaannttee iiddeeee ddee mmeeddaaiilllleess oopp ttee lloosssseenn iinn eeeenn fflleess kkoonniinnggsswwaatteerr.. ““TTeerrwwiijjll ddee DDuuiittsseerrssKKooppeennhhaaggeenn bbiinnnneennmmaarrcchheeeerrddeenn,, wwaass iikk bbeezziigg mmeett hheett oopplloosssseenn vvaann ddee mmeeddaaiilllleess vvaann FFrraanncckkeenn VVoonn LLaauuee””,, vveerrtteellddee hhiijj llaatteerr.. ““DDaatt vviieell nnoogg nniieett mmeeee,, wwaanntt ggoouudd iiss aalllleerrmmiinnsstt rreeaaccttiieeff eenn dduuss

hheeeell llaassttiigg oopp ttee lloosssseenn..”” TToocchh ssllaaaaggddee DDee HHeevveessyy iinn zziijjnn ooppzzeett.. DDee nnaazzii’’ss vviieelleenn BBoohhrrss iinnssttiittuuuutt bbiinnnneenn,, mmaaaarr kkoonnddeenn nniieettss oonnttddeekkkkeenn.. NNaa ddee oooorrlloogg wweerrdd hheett ggoouudd tteerruuggggeewwoonnnneenn

uuiitt ddee oopplloossssiinngg eenn lliieett ddee NNoobbeellssttiicchhttiinngg ddaaaarruuiitt nniieeuuwwee mmeeddaaiilllleess mmaakkeenn vvoooorr FFrraanncckk eennVVoonn LLaauuee.. ((BBrroonn:: wwwwww..nnoobbeellpprriizzee..oorrgg))

e dageraad BBeellaannggrriijjkkssttee lleevveerraanncciieerrsszziijjnn ZZuuiidd--AAffrriikkaa,, RRuussllaanndd,,CCaannaaddaa,, ddee VVeerreenniiggddeeSSttaatteenn,, BBrraazziilliiëë eenn AAuussttrraalliiëë..IInn ppuurree vvoorrmm iiss ggoouuddpprraakkttiisscchh oonnbbrruuiikkbbaaaarr,,oommddaatt hheett eerrgg zzaacchhtt iiss.. HHeettwwoorrddtt ddaaaarroomm mmeeeessttaall iinn lleeggeerriinnggeenn ttooeeggeeppaasstt,, zzooaallssttrraaddiittiioonneeeell iinn ssiieerraaddeenn eennmmuunntteenn.. MMaaaarr ooookk iinn ddee ttaanndd--hheeeellkkuunnddee iiss ggoouudd eeeenn vveeeell--ggeebbrruuiikktt mmeettaaaall.. VVeerrddeerrggeelleeiiddtt hheett eelleekkttrriicciitteeiitt eennwwaarrmmttee uuiittsstteekkeenndd eenn rreefflleecctteeeerrtt hheett iinnffrraarroooodd--ssttrraalliinngg,, wwaaaarrddoooorr hheett kkaannddiieenneenn oomm rruuiimmtteevvaaaarrttuuiiggeenn

eenn wwoollkkeennkkrraabbbbeerrss ttee bbeesscchheerrmmeenn tteeggeenn ddeehhiittttee vvaann zzoonnnneessttrraalleenn.. SSoommmmiiggee ggoouudd--iissoottooppeenn wwoorrddeenn ggeebbrruuiikktt bbiijj hheett bbeehhaannddeelleennvvaann kkaannkkeerr..

Schematische weergave van een gestapt goud-oppervlak. De katalytische activiteit is het hoogstaan de uitstekende goudatomen. Afbeelding: Vinod et al

Microscoopopname van gouden nanodeeltjes opeen drager van aluminiumoxide. Foto: Ben Nieuwenhuys

27 april 2006 Cursor12/ Goudeerlijk

“Als je niet kuntvertrouwen op hetwerk van anderen,

houdt het op”

Wat zijn mogelijke schendingen van de wetenschappelijke integriteit?“Grofweg zijn er drie soorten schen-dingen: grove onzorgvuldigheid en vervalsing, bewuste manipulatie vananderen en diefstal van intellectueel eigendom. Voorbeelden uit de eerste categorie zijn het weglaten van onge-wenste uitkomsten, het opzettelijkverkeerd verwerken van gegevens -onjuiste statistische methode- of het opzettelijk verkeerd interpreteren van resultaten, het vervalsen van waarnemin-gen of het presenteren van fictieve resul-taten. Voorbeelden in de tweede categoriezijn het onheus bejegenen van collega’sof promovendi om uitkomsten van onder-zoek te beïnvloeden, het bewust in dehand werken van onjuiste interpretatiesvan onderzoek door de media en hetwekken van valse verwachtingen om publiciteit, opdrachten of subsidies te ver-krijgen. De derde categorie gaat over hetzonder bronvermelding overnemen vanteksten, ideeën of resultaten van onder-zoek van anderen, of het zich bijvoor-beeld voordoen als medeauteur zonderaan het onderzoek te hebben bijge-dragen.”

Wat is in de geschiedenis van de wetenschapeen klassiek voorbeeld van schending van dewetenschappelijke integriteit?“Een recente klassieker is de zaak JanHendrik Schön, een jonge natuurkundigedie werkte bij Bell Labs in de VS. Schönstond bekend als een briljant natuur-kundige, die in 2001 bijna één artikel perweek publiceerde, onder meer in Scienceen Nature. Aan zijn werk ontstond twijfeltoen andere onderzoeksgroepen in dewereld de uitkomsten van zijn experi-menten niet konden reproduceren. Eenonderzoek van Bell Labs wees uit dat inzestien van de vierentwintig onderzochtegevallen sprake was van ernstig weten-schappelijk wangedrag. Een aantal meet-gegevens bleek vervalst of verzonnen.”

Wat heeft zich tot op heden voorgedaan aande TU/e?“De commissie komt in actie als er een

klacht wordt ingediend of als het Collegevan Bestuur vraagt een bepaalde kwestieuit te zoeken. Wij gaan niet zelf op onder-zoek uit. Sinds 2005 is de Vertrouwens-commissie Wetenschappelijke Integriteitoperationeel en is er één klacht geweest.Er zijn in de afgelopen jaren ongetwijfeldmeer klachten geweest. Bijna iedereen inEindhoven kent de affaire-Buck. Maarsystematische gegevens over schendin-gen van wetenschappelijke integriteit aande TU/e in het verleden ontbreken bij decommissie.”

Wat zijn mogelijke oorzaken van onoorbaargedrag?“Niets menselijks is wetenschappersvreemd. Ze worden gedreven door men-selijke motieven en daartoe behoort ookhet streven naar macht, erkenning enroem. Mooie publicaties, promotie,succes, onderzoeksgeld, een grote onder-zoeksgroep en ga zo maar door. Zoals allemensen staan wetenschappers bloot aanverleidingen. Een aangepaste inter-pretatie van gegevens kan bijvoorbeeldeen beter tijdschrift voor een publicatiemogelijk maken, of maakt een aanvraagvoor extern onderzoeksgeld kansrijker.En als je daar eenmaal mee begonnenbent, kun je moeilijk meer terug. Je hebteen naam waar te maken als succesvol onderzoeker en bouwt voort op je -aan-gepaste- onderzoeksresultaten. Tentweede werken wetenschappers in eencontext waar hun resultaten econo-mische, medische, maarschappelijke ofpolitieke betekenis hebben. Die externecontext oefent druk uit om met resultatente komen en het is niet altijd gemakkelijkdie druk te weerstaan. Succes betekentimmers voortgezette onderzoeksfinan-ciering, of persoonlijk gewin.”

Welke risico’s loopt een wetenschapper bijfoutief handelen?“Vaak worden schendingen ontdektomdat andere wetenschappers voort-bouwen op je werk en ontdekken dat erongerijmdheden zijn. Dat geldt zekervoor in het oog springend onderzoek.Daarna word je als wetenschapper niet

meer serieus genomen door je collega’sen je onderzoeksresultaten worden alleenmaar gewantrouwd. Dan zijn er institu-tionele sancties, van een officiële beris-ping tot ontslag. In ernstige gevallen,zoals het geval van Jan Hendrik Schön,volgen ontslag én het ontnemen van dedoctorstitel - het einde van een carrière.”

Welke risico’s loopt een instelling bij foutiefhandelen van een medewerker?“De instelling loopt grote risico’s. Bedenkdat het belangrijkste goed van een onaf-hankelijke kennisinstelling als de univer-siteit haar reputatie is. Die reputatie krijgteen gevoelige klap als er schendingen vande wetenschappelijke integriteit zijn. Watover jaren is opgebouwd, kan dan in kortetijd door individuele wetenschappersworden tenietgedaan. Het kost ook weerjaren om de schade die is aangericht ongedaan te maken. De affaire-Buck isdaarvan een voorbeeld. Dit is ook dereden dat wetenschappelijke integriteiteen zaak is die op de agenda van hetCollege van Bestuur hoort te staan.”

Tipgevers moeten volgens het statuut van devertrouwenscommissie hun identiteitprijsgeven. Is dat in het verleden niet juist dereden geweest dat ontoelaatbare situaties telang konden blijven bestaan?“Misschien. Maar het lijkt me een goedezaak dat iemand die een klacht heeft overde wetenschappelijke integriteit van eenander zich bekendmaakt en dat die klachtduidelijk is. Dat voorkomt dat mensenelkaar anoniem in een kwaad daglichtkunnen zetten. De keerzijde is misschiendat klagers eerder zullen wachten meteen klacht omdat ze sancties vrezen. Eenoplossing zou kunnen zijn om niet indi-vidueel, maar met anderen samen eenklacht in te dienen.”

Is het afrekenen van wetenschappers op publicaties niet vragen om problemen?“Het is onmiskenbaar zo dat wetenschap-pers in een spanningsveld opererenwaarin de druk om met resultaten tekomen, groot is. Dat geldt overigens nietalleen voor publicaties, maar ook voor dewerving van tweede- en derde-geld-stroomonderzoek. Daarnaast zijn erexterne opdrachtgevers die soms op bepaalde resultaten zitten te wachten en

niet op andere, en ga zo maar door. Er isdus een groot aantal omgevingsfactorendat wetenschappers onder druk zet en dathem of haar in verleiding kan brengenom het met de integriteit niet zo nauw tenemen. De druk is veel groter dan vijftigjaar geleden toen de TU/e werd opgericht.Publiceren was toen veel minder belang-rijk en de omvang van de tweede en derdegeldstroom veel minder groot.”

Hoe moet een wetenschapper weten waarexact de grenzen van zijn handelen liggen?“Dat is soms niet zo eenvoudig. Het algemene raamwerk wordt gegeven doorde gedragscode wetenschapsbeoefening.Maar in de praktijk zijn de dingen vaakniet zwart-wit en over grenzen is moeilijkiets in het algemeen te zeggen. Wat altijdgoed is: raadpleeg bij twijfel collega’s,maak je afwegingen publiek en stel jeopen voor kritisch commentaar. Dat kaneen hoop ellende voorkomen. Eventueelkan een wetenschapper ook advies vragenaan de vertrouwenscommissie.”

Wat is er in wezen op tegen om oneerlijk tehandelen bij wetenschappelijk onderzoek?“Heel veel! Ten eerste handelt iemand diegegevens vervalst, anderen misleidt ofdiefstal pleegt van intellectueel eigendomzonder meer onethisch. Dat lijkt me algenoeg reden om het niet te doen. Maarer is nog een ander fundamenteelbezwaar tegen schendingen van de wetenschappelijke integriteit. En dat isdat daarmee aan de poten van het weten-schapssysteem gezaagd wordt. Weten-schap in onze tijd is een collectieve aan-gelegenheid geworden. Honderden, insommige deelgebieden duizenden weten-schappers werken aan het ontwikkelen enverbeteren van onze kennis. Iedere wetenschapper draagt een klein steentjebij, de een natuurlijk meer dan de ander.Dat systeem is gebaseerd op vertrouwen.Niemand kan alle experimenten overdoendie met veel geld, tijd en inspanning aanandere onderzoeksinstellingen gedaanzijn. Dat systeem wordt ondergraven doorhet schenden van de wetenschappelijkeintegriteit. Als je niet meer kunt vertrou-wen op het werk van anderen, houdt hetop. Dat verklaart volgens mij ook deheftige reacties van wetenschappers opeen geval van fraude.”/.

Het belang van goudeerlijk onderzoekTekst/Chriz van de Graaf

Foto/Ton MinnenWetenschappers dienen louter het belang van de gehele

mensheid: het vergroten en verdiepen van kennis. Niets meer,niets minder. Maar het is wel van het grootste belang dat die

kennis klopt en op een eerlijke manier is verkregen. Goudeerlijkonderzoek dus. Maar dat is niet zo vanzelfsprekend als het lijkt,getuige de Nederlandse Gedragscode Wetenschapsbeoefening

opgesteld door de VSNU en overgenomen door veel universi-teiten, waaronder de TU/e. Prof.dr.ir. Anthonie Meijers,

vertrouwenspersoon wetenschappelijke integriteit aan de TU/e,beantwoordt tien vragen over goudeerlijk onderzoek.

Cursor 27 april 2006Potten met goud /13

TU/e zit op gouden plek

“Minimaal tachtig procent van de pro-movendi aan de TU/e wordt betaald uitsubsidiegelden. Als de inkomsten dalen,kom je in een neerwaartse spiraal. Wemoeten de subsidies dus blijven binnenhalen. En dat gaat niet vanzelf.Het is keihard werken”, aldusVerschuren.De manier van aanvragen en verkrijgenvan subsidies heeft de laatste jaren eenbelangrijke ontwikkeling doorgemaakt.Verschuren: “Vroeger wachtte je veelmeer af wat er beschikbaar gesteld werdaan gelden dan nu. Het ministerie publi-ceerde voorheen zogenoemde ‘tenders’.Daarin stond hoeveel geld er beschikbaarwas. Vervolgens kon je daarop inschrij-ven. Je maakte een plan en diende dat in.Dat werd beoordeeld en gerankt, waarnaje te horen kreeg of je geld kreeg enhoeveel. Tegenwoordig werkt het heelanders. De overheid wil dat de universi-teiten proactief zijn en niet meer afwach-ten. Nu ga je op de koffie bij het ministerie. Praten over wat je wilt doen,plannen voorleggen. Als je gaat zitten afwachten, ben je te laat. Wat we in dezetijd nodig hebben, zijn goudzoekers”.Een goede lobby en daarbij veel en dejuiste mensen kennen, is heel belangrijkin het proces van het verkrijgen van subsidies. “Wij hebben daarmee enormveel geluk met onze collegevoorzitter,Amandus Lundqvist. Dat is een net-werker pur sang.” Naast pro-activiteit en lobby is samen-werking het sleutelwoord in de subsidie-wereld anno 2006. “Voor bijna alle subsi-dieverstrekkers geldt nu dat de aanvraagmoet komen vanuit een publiekprivate samenwerking”, vertelt Verschuren. “Jegaat niet meer alleen als instelling vooreen subsidie. Dat doe je nadat je een con-sortium hebt gevormd met bijvoorbeeldbedrijven en andere kennisinstellingenen universiteiten. Het is niet meer alleeneen kwestie van het invullen van een vragenformulier; samenwerken is hetmotto. De grote gelden moet je metanderen gaan verdelen.”Een goed voorbeeld van die samen-werking is de 3TU-federatie, het samen-werkingsverband van de drie Nederlandsetechnische universiteiten. Langendorff:“Binnen die federatie zijn nu vijf centresof exellence gevormd. In die centres gaateen bundeling plaatsvinden van het besteen meest relevante onderzoek van de drieinstellingen. De TU/e heeft hierin hetvoorzitterschap over de subsidies. Voor devijf centres hebben we vijftig miljoeneuro binnengehaald bij de ministeriesvoor OCW en Economische Zaken, teverdelen over een periode van vijf jaar. Ditgeld is natuurlijk in samenwerking metde twee andere universiteiten verkregen,maar met een Eindhovens sausje. Daarzijn we trots op”.

ConcurrentieConcurrentie tussen de drie technischeuniversiteiten is er zeker als het gaat omhet binnenhalen van geld. “Aan alle universiteiten zitten goede onderzoeks-

groepen. We werken natuurlijk samen,ook op dit gebied, maar iedereen aast tochop hetzelfde. Het is een beetje vechtenom de aandacht”, aldus Langendorff.Verschuren: “Maar het heeft ook een

positieve werking: concurrentie zorgtvoor kwaliteit en dwingt je om steeds teverbeteren”.Als het gaat om het vormen van consortiamet bedrijven en andere (kennis)instel-

lingen, profiteert de TU/e van haarlocatie. “We zitten niet zozeer op eengoudpot met geld, maar op een goudenplek. We zijn gevestigd in een regio mettechnologiebedrijven van naam en deHigh Tech Campus in de buurt.Bovendien profiteren we van de relatiesbinnen de driehoek Eindhoven-Aken-Leuven. Als je dan toch op de koffie moetin Den Haag, maakt het indruk als jeiemand meeneemt van een bedrijf alsPhilips of ASML. De andere universi-teiten zijn ook best wel eens jaloers opons”, zegt Langendorff.Verschuren vult aan: “Om succesvol tezijn in dit verhaal, heb je goede onder-zoekers en een goede regio nodig. En datheeft de TU/e. Dankzij een aantal weten-schappers van naam halen we grotesommen geld binnen. Er zijn onder-zoeksgroepen die het heel goed doen.Denk aan groepen binnen scheikunde enin de biomedische hoek. Die doen hetzelfs zo goed, dat ze soms moeite hebbengenoeg promovendi en aio’s te krijgen omhet geld ook te besteden”.De grootste subsidie ooit binnengehaaldin de geschiedenis van de TU/e is die voorde Eindhovense onderzoeksschoolCOBRA, die focust op optische commu-nicatie (glasvezel). Het gaat om eenbedrag van 32 miljoen euro voor eenperiode van tien jaar, dat afkomstig is vanhet ministerie van OCW.

ErfenissenSubsidies worden beschikbaar gestelddoor de overheid en worden hoofdzake-lijk verdeeld door de Nederlandse orga-nisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek(NWO) en de Koninklijke NederlandseAkademie van Wetenschappen (KNAW).Verder komt er ook geld uit het bedrijfs-leven en Europese subsidieprogramma’s.Zijn er nu ook gelden die binnenkomenuit bijzondere, onverwachte hoeken? Uiterfenissen bijvoorbeeld? Verschuren: “De TU/e heeft geen traditiein geld dat beschikbaar wordt gesteld uiterfenissen. Dat komt natuurlijk ookdoordat we nog niet zo oud zijn; nog nietzoveel van onze alumni zijn zo oud dat zeoverlijden en geld nalaten. Misschienkomt daar in de toekomst, als we hetalumnibeleid nog meer uitbouwen, welverandering in. Als je een goede relatiehebt met je alumni, wie weet denken zedan nog aan je als het gaat om het nalatenvan geld”.Bij andere universiteiten, zoals die vanLeiden, komt geld uit erfenis wel eensvoor, weet Langendorff. “En in het buitenland, Amerika bijvoorbeeld. Daarzijn medewerkers van de universiteitenfulltime bezig met het binnenhalen vanschenkingen.” Verschuren weet wel van een ander bijzonder bedrag dat ooit geschonken isaan de TU/e. “Bij de oprichting van deuniversiteit in 1956 schonk Philips éénmiljoen gulden. Dat geld is nog steeds instand, dankzij beleggingen en dergelijke.Het wordt gebruikt in een aantal verschil-lende projecten.”/.

Tekst/Antoinette van der VorstSubsidies: voor universiteiten zijn ze van levensbelang. Zonder dat geld

geen onderzoek. En geen onderzoek betekent stilstand. Of erger nog: achteruitgang. De geldkraan moet dus altijd open blijven staan. Maar hoekom je aan dat geld? Wat moet je ervoor doen? Hoe werkt het wereldje? En

hoe ontwikkelt het zich? Gerard Verschuren (medewerker subsidies encontracten) en drs.ing. Ton Langendorff (hoofd onderzoeksbeleid) over

goudzoekers, samenwerking en op de koffie bij het ministerie. “In jeeentje kom je niet meer aan de potten met goud.”

Gerard Verschuren (links) en Ton Langendorff. Foto: Bram Saeys

27 april 2006 Cursor14/ Hart van goud

Een hartVrijwilligers/Antoinette van der Vorst

Illustratie/David ErnstJe vindt ze binnen de TU/e overal: mensen die,naast hun betaalde baan, nog tijd vinden om

vrijwilligerswerk te verrichten. Vaak doen ze stilhun werk, maar betekenen ze daarmee

ontzettend veel voor anderen. Een kleine greep uit de grote groep TU/e’ers

met een hart van goud.

Ria Overwater (52) /

Els Gerritsen (64) / secretaresse faculteit ElektrotechniekVrijwilliger bij Vrijwilligers Terminale Zorg in Eindhoven

De omschrijving ‘hart van goud’ vindt ze veel teveel eer. “Welnee, het is voor mij totaal geen opoffering. Ik vind juist dat ik eigenlijk ego-istisch bezig ben. Dit werk geeft vervulling aan mijn eigen leven, ik doe het omdat ik hetheerlijk vind.”Toch zullen weinigen vinden dat wat ElsGerritsen doet, egoïstisch is. Ze verleent namelijk terminale zorg, oftewel stervens-begeleiding. Twee maal drie uur in de weekbrengt ze door bij mensen die in de allerlaatstefase van hun leven zitten. Om hen de gelegen-heid te geven deze periode zo lang mogelijkthuis door te brengen, om familieleden te ondersteunen en gewoon, om er voor iemandte zijn.Gerritsen begon zes jaar geleden met het werk,

na het overlijden van haar man. “Mijn man haddarmkanker. Achteraf gezien is de laatsteperiode van zijn leven een heerlijke tijd geweestwaaraan ik met veel blijdschap terugdenk. Diemaanden waren allemaal cadeautjes.”Gerritsen wilde iets gaan betekenen vooranderen in dezelfde situatie. “Mensen zeggenwel eens: ‘Wat doe je met die mensen, wat zegje tegen ze?’. Maar als je je hart laat spreken enje bent daarnaast een beetje verstandig, dankomt alles goed.”Ze vervolgt: “Het zit hem in kleine dingen; daarkun je mensen zó blij mee maken. Samen eenkopje soep eten of muziek luisteren. Vaaklachen we ook. Dat is het: je moet kijken naarde dingen die er nog zijn. Als je hecht aan hetleven, moet je er ook iets van maken”.

Tom van Aarle (43) / medewerker faciliteitenbureau faculteit BouwkundeVrijwilliger bij de TU/e-brandweer en de brandweer in Son en Breugel

Tom van Aarle maakt deel uit van zowelde TU/e-brandweer als de brandweervan Son en Breugel. “Echt mooiebranden zijn zeldzaam aan de univer-siteit. Die maak je bij een gemeentelijkebrandweer wel mee. Het is de bestecombinatie.” Zijn ogen beginnen tetwinkelen als hij praat over zijn vrijwilli-gerswerk. Hij vertelt over adrenaline, dekick en de energie die hij ervan krijgt enover de brandweerjeep die hij kocht vande Eindhovense brandweer. “Het is een

tic. Waar de meeste mensen voorweglopen, daar gaan wij naartoe.”Van Aarle sloot zich tien jaar geledenaan bij de bedrijfsbrandweer en later ookbij die van zijn woonplaats Son enBreugel. “De adrenaline gaat stromenals de pieper afgaat. Daarna lossen wemet het team het probleem op: wehelpen de getroffenen zo snel mogelijkweer op weg.”De brandweer van Son en Breugel ruktzo’n honderdveertig keer per jaar uit, die

van de TU/e vijftig tot zeventig keer. Ophet universiteitsterrein gaat het vaak omchemicaliënongevallen of bewakingtijdens evenementen als Virus of hetHajraa-volleybaltoernooi. Mooi werk,maar het allermeest geniet Van Aarlevan een ‘mooie brand’. “Een flinkebrand waarbij geen slachtoffers gemoeidzijn. Dat is geweldig.” Het werk heeft ook zware kanten.“Vooral bij ongelukken valt het somsniet mee. Het is belangrijk dat je je

sterke en zwakke punten toe durft tegeven. De ene persoon kan er goedtegen, de ander niet. Daar houden we rekening mee bij het verdelen van detaken.” Van Aarle is ook voorzitter van de brand-weervereniging van de TU/e-brandweer.Hij organiseert daarvoor bijeenkomstenvoor de brandweermensen en hun gezinnen. “Het is begonnen als hobby,maar het is nu bijna een tweede baan”,lacht hij.

Foto: Bart van Overbeeke

Foto: Bart van Overbeeke

Hart van goud /15Cursor 27 april 2006

van goud

Guus Arts (25) / student WerktuigbouwkundeVrijwilliger bij de Bossche Reddingsbrigade

Hoeveel personen hij in zijn werk als vrij-williger bij de Bossche Reddingsbrigade geredheeft, kan Guus Arts niet zeggen. “We doenveel aan preventie. Mensen op tijd waar-schuwen voor gevaar kan een hoop onge-lukken voorkomen. Zo red je indirect veelmensen.” Arts lijkt zich in en op het waterevenzeer thuis te voelen als op het land. Al vankinds af aan zwemt hij. Later werd dat aan-gevuld met zwemmend redden en varendredden. Inmiddels heeft Arts ook zijn vaar-bewijs en is hij regelmatig te vinden bij activi-teiten van de reddingsbrigade. “Vooral in dezomermaanden is het druk, als de strand-baden open zijn. Daar doen we aan bewaking,we zijn toezichthouder op het terrein, beman-nen de ehbo-post en varen patrouilles. We zijn

ook actief bij evenementen als Decibel Out-door en het televisieprogramma ‘Te land, terzee en in de lucht’. Daar vissen we de deel-nemers uit het water.”

Zaken die belangrijk zijn in het vrijwilligers-werk van Arts, zijn teamwork en snel kunnenhandelen. “We werken bijvoorbeeld ooktijdens zeilwedstrijden. Daar kan nogal watmisgaan: omgeslagen boten, opvarenden tewater. Het is dan zaak de taken goed teverdelen en snel te handelen.” De vrijwilligersvan de brigade zijn ook goede vrienden vanArts. “Ik ben er al jaren bij, heb er veelvrienden aan overgehouden. We gaan ooksamen op vakantie. Het is meer dan een vereniging alleen.”

office-/projectmanager CentrumTechnologie voor Duurzame OntwikkelingVrijwilligster bij de Eindhovense RegionaleVerplegingsomroep ERVO, schrijfster gedichten

Ria Overwater heeft genoeg tedoen om gemakkelijk drielevens te kunnen vullen. En zeheeft daarbij nog duidelijkewensen voor de toekomst: als zeooit veel geld wint, gaat ze naareen ontwikkelingsland om daariets te betekenen voor de bevol-king. Voor nu houdt ze hetdichter bij huis. Haar passievoor organiseren combineert zemet de drang zoveel mogelijk tewillen doen voor anderen.Overwater: “Het zit in de aardvan het beestje”.Naast haar baan als office-/pro-jectmanager bij het CentrumTechnologie voor DuurzameOntwikkeling is Overwater zo’ntien uur per week actief alsteamleidster/cameravrouw/presentator bij de ERVO, deEindhovense RegionaleVerplegingsomroep. Dezeomroep zendt radio- en televisieprogramma’s uit in

de Eindhovense ziekenhuizen,bejaardenhuizen en GGzE DeGrote Beek. “We maken vooralprogramma’s voor de mensendie een langere tijd in de huizendoorbrengen. Er zijn ook ergleuke dingen: zo mogen we allewedstrijden van PSV uitzenden,filmden we de nieuwjaars-bijeenkomst van de TU/e engaan we tijdens de dies natalisfilmen in de EindhovenseCatharinakerk, waar de koningin ook komt. Het is heelspeciaal om daar bij te mogenzijn.”

Overwater schrijft ook gedichten. Inmiddels zijn ervier bundels van haar hand uit-gebracht. “Ik heb moeilijke periodes gekend. Ik vind het fijnom de dingen dan van me af teschrijven. Nu de boekjes zijnverschenen, kan ik er ook ietsmee betekenen voor anderen.”

27 april 2006 Cursor

� � � � � � � � � � � � �

Digitaal drukken Tegenwoordig is het veel makkelijker om in te spelen op de snel veranderende smaak en

de wensen van lezers. Dankzij printing-on-demand, oftewel digitaal drukken, kunt u als ondernemer namelijk

opeens de levenscyclus van boeken managen. Zeker als u daarbij wat hulp krijgt van een zakenpartner zoals

Océ. Want wij bieden u niet alleen professionele printsystemen, maar ook kennis en service. Of u nu de eigenaar

bent van een digitale drukkerij of van een uitgeverij. Voor meer informatie over onze document oplossingen

en wereldwijde activiteiten belt 073 - 681 58 15 of u kijkt op www.oce.nl Printing for ProfessionalsC |

CO

L |

050

1_N

L |

P

We take care of the output

Whatever the input

Goudgeel vocht /17Cursor 27 april 2006

“Geel met een schuimkraag: wie krijgt daar nou geen dorst van?”

“Holland Malt bv is een apart onderdeelvan Bavaria nv; het is een samenwer-kingsverband tussen boerencoöperatieAgrifirm en Bavaria”, vertelt Timmer-mans. Het bedrijf maakt mout van gerst.Het is zogezegd de grondstoffenfabriekvoor een brouwerij. We produceren inLieshout circa 110.000 ton mout per jaar,goed voor ruim 25 miljoen euro. De helftvan die productie leveren we aan Bavariaen La Trappe -ook onderdeel van Bavaria-,de rest gaat vooral naar het buitenlandwaar het gebruikt wordt in bieren alsBittburger, Becks en Krombacher. InEuropa behoren we, samen met onze productielocatie Eemshaven, qua volumetot de top tien in de mouterijbusiness.”Timmermans is als bedrijfsleider inLieshout verantwoordelijk voor het heleproductieproces. Hij geeft leiding aan zeventien medewerkers en houdt zichbezig met personeels- en productie-planning, de kwaliteitbewaking, logistiek,technisch onderhoud en procesbeheer-sing. Ook heeft hij contacten metmonteurs en met de afdelingen in- enverkoop, it, bouwbureau, R&D en engi-neering. Het werken in de levensmid-delenindustrie bevalt hem erg goed. Nazijn afstuderen in 1997 werkte hij eerstbij chemisch bedrijf Nalco. Daarna begonhij in 2000 als procestechnoloog bijsnoepfabrikant Perfetti Van Melle. “Daardeed ik mijn eerste ervaringen op in de levensmiddelenindustrie. De extra dimensie die eraan zit, vind ik erg aan-trekkelijk: je werkt met een herkenbaarproduct en je hebt te maken met eenaantal speciale vereisten als veiligheid enhygiëne.” In 2004 werd Timmermans bedrijfsleider bij Holland Malt.Bavaria alleen produceert zo’n vijf à zesmiljoen hectoliter bier per jaar. Hoe ver-klaart Timmermans het eeuwig-durende succes van

de drank? “Bier is relatief goedkoop om temaken. Er zit niet teveel alcohol in, jekunt er vrij veel van drinken. Dat is metwijn toch wel anders. Bovendien is bierook nog eens gezond om te drinken. In

vroeger tijden dronken mensen zelfsliever bier dan water, omdat bier bacterie-vrij was en dus betrouwbaarder. En depresentatievorm werkt ook mee natuur-lijk. Geel met een schuimkraag: wie krijgt

daar nou geen dorst van?”Dat bier ook nog steeds veelvuldig vloeitonder studenten, heeft volgens Timmer-mans dezelfde redenen. “En de prijs zitmee. Nu is het tegenwoordig wel anders,maar toen ik begon met studeren, kostteeen pilsje in de AOR een gulden. Daarkun je er wel wat van drinken.”

ToekomstOndanks het feit dat bier al duizendenjaren bestaat en niet meer weg te denkenis, is de laatste jaren een daling te zien inde verkoop van bier. Timmermans: “Hetaandeel daalt ten opzichte van andere alcoholische dranken. De jeugd drinktbijvoorbeeld veel mixen en trendydrankjes als Breezers. In Europa zien wede laatste jaren een gestage daling in deproductie en verkoop van bier, maar daar-buiten is juist sprake van een stijging”.Hoe ziet Timmermans de toekomst vanhet goudgele vocht? “Bier zal nooit ver-dwijnen. Maar je ziet wel verschuiving enontwikkeling en dat móet natuurlijk ook.Er wordt bijvoorbeeld gewerkt aan eenlangere houdbaarheid van bier. Dat is belangrijk bij de verkoop van de drankaan het buitenland. Een andere belang-rijke ontwikkeling is het succes van deverschillende thuistaps. Verder zul je ziendat op den duur de glazen flesjes verdwij-nen. Die worden vervangen door deplastic PET-fles. Het is even wennen,maar uiteindelijk is het goedkoper om tewerken met de PET-flessen dan met deglazen statiegeldflesjes. Belangrijk voorde bierproducenten is dat de marges weerbeter worden. Door de supermarktoorlogis het bier ontzettend goedkoop gewor-den. Fijn voor de consument, maarminder prettig voor ons.”/.

Tekst/Antoinette van der VorstFoto’s/Bart van Overbeeke

Blond bier, Tripel, La Trappe en in de zomer een witbiertje.Reidar Timmermans (32) mag graag een biertje drinken. Hij is

een echte liefhebber. Of, zoals hij het zelf omschrijft: “Ikspuug d’r niet in, nee”. Timmermans heeft op een heel andere

manier te maken met het goudgele vocht dan de meestemensen. Het is zijn werk. De oud-TU/e-student ScheikundigeTechnologie is bedrijfsleider van Holland Malt bv in Lieshout,

de mouterij van Bavaria.

De liters van de Cantus

BBiijj ddee EEiinnddhhoovveennssee ssttuuddeenntteenn iiss BBaavvaarriiaa hheett ppooppuullaaiirrsstt:: ddiitt bbiieerrwwoorrddtt ooookk ggeesscchhoonnkkeenn ddoooorr ddee ssttuuddeenntteennvveerreenniiggiinnggeenn.. TTiijjddeennss ddeeCCaannttuuss,, ddee aaffsslluuiittiinngg vvaann ddee jjaaaarrlliijjkkssee IInnttrroo vvoooorr nniieeuuwwee ssttuuddeenntteenn

vvaann ddee TTUU//ee,, ggaaaatt eerr vviieerrdduuiizzeenndd lliitteerr bbiieerr ddoooorr ddee kkeelleenn vvaann ddee ssttuuddeenntteenn..

Nederland grootste bierexporteur

NNeeddeerrllaannddssee bbrroouuwweerriijjeennhheebbbbeenn iinn 22000044 bbiijjnnaa 2244mmiilljjooeenn hheeccttoolliitteerr bbiieerr ggeepprroo--dduucceeeerrdd,, bblliijjkktt uuiitt cciijjffeerrss vvaannhheett CCeennttrraaaall BBuurreeaauu vvoooorr ddeeSSttaattiissttiieekk.. DDiitt vvoolluummee bblleeeeffiieettss aacchhtteerr bbiijj ddaatt vvaann hheett jjaaaarrddaaaarrvvoooorr.. IInn 22000033 wwaass ddeebbiieerrpprroodduuccttiiee nnoogg rruuiimm 2255 mmiilljjooeenn hheeccttoolliitteerr..

IInn 22000044 iiss rruuiimm 1144,,55 mmiilljjooeennhheeccttoolliitteerr ggeeëëxxppoorrtteeeerrdd,, mmeetteeeenn wwaaaarrddee vvaann bbiijjnnaa 11,,33mmiilljjaarrdd eeuurroo.. NNeeddeerrllaanndd bblliijjffttddaaaarrmmeeee oonnbbeettwwiisstt ddeeggrroooottssttee bbiieerreexxppoorrtteeuurr tteerrwweerreelldd.. DDee VVSS wwaass ddee bbeellaanngg--rriijjkkssttee aaffnneemmeerr;; iinn 22000044 iiss 77,,22 mmiilljjooeenn hheeccttoolliitteerr bbiieerrnnaaaarr ddee VVSS ggeeëëxxppoorrtteeeerrdd..

Bier populair in Europa

BBiieerr bblliijjkktt vvoooorraall iinn ddee EEuurrooppeessee llaannddeenn eerrgg ggeewwiilldd.. BBiieerrllaanndd bbiijj uuiittsstteekk iiss TTssjjeecchhiiëë..HHiieerr wwoorrddtt jjaaaarrlliijjkkss 115577 lliitteerr ppeerr iinnwwoonneerr ggeeddrroonnkkeenn.. WWeerreellddwwiijjdd ssttaaaatt ddee NNeeddeerrllaannddeerr,,

ggooeedd vvoooorr 7788 lliitteerr,, oopp eeeenn vveeeerrttiieennddee ppllaaaattss.. IInn llaannddeenn aallss IIeerrllaanndd,, DDuuiittssllaanndd,,LLuuxxeemmbbuurrgg eenn BBeellggiiëë lliiggtt ddee ggeemmiiddddeellddee bbiieerrccoonnssuummppttiiee ppeerr iinnwwoonneerr nnoogg ffoorrss hhooggeerr

ddaann iinn NNeeddeerrllaanndd..

Samen drinken we 1,3 miljard liter bier

VVoollggeennss hheett CCeennttrraaaall BBuurreeaauuvvoooorr ddee SSttaattiissttiieekk ddrroonnkkeenn iinn22000044 aallllee NNeeddeerrllaannddeerrssssaammeenn bbiijjnnaa 11,,33 mmiilljjaarrdd lliitteerrbbiieerr.. OOmmggeerreekkeenndd ppeerr hhooooffddvvaann ddee bbeevvoollkkiinngg iiss ddaatt 7788lliitteerr.. EEeenn jjaaaarr eeeerrddeerr wwaass ddiieeggeemmiiddddeellddee bbiieerrccoonnssuummppttiieennoogg ttaacchhttiigg lliitteerr.. AAll jjaarreennllaanngg

ddaaaalltt hheett hhooooffddeelliijjkkeevveerrbbrruuiikk vvaann bbiieerr iinnNNeeddeerrllaanndd.. IInn 11999900 wweerrdd nnoogg9911 lliitteerr bbiieerr ppeerr hhooooffdd vvaann ddeebbeevvoollkkiinngg ggeeccoonnssuummeeeerrdd.. DDeewwiijjnnccoonnssuummppttiiee ssttiijjggtt iinn oonnssllaanndd ddee llaaaattssttee jjaarreenn mmeettrruuiimm vveeeerrttiigg pprroocceenntt vvaann 1144,,55ttoott 2200,,66 lliitteerr..

Bier en de woongemeenschappen

BBiieerr hheeeefftt vvoollggeennss bbeeppaaaallddeehhiissttoorriiccii eenn aarrcchheeoollooggeenneeeenn hheeeell bbeellaannggrriijjkkeeiinnvvllooeedd ggeehhaadd oopp ddee mmaanniieerrwwaaaarroopp wwiijj tteeggeennwwoooorrddiigglleevveenn.. DDee ddrraannkk zzoouu nnaammee--lliijjkk eeeenn cceennttrraallee rrooll hheebbbbeennggeessppeeeelldd iinn hheett oonnttssttaaaannvvaann wwoooonnggeemmeeeennsscchhaappppeenn..

EErr zziijjnn hhiissttoorriiccii eenn aarrcchheeoo--llooggeenn ddiiee sstteelllleenn ddaatt rroonndd--ttrreekkkkeennddee ssttaammmmeenn zziicchhuuiitteeiinnddeelliijjkk ggeevveessttiiggddhheebbbbeenn iinn aaggrraarriisscchhee ggeemmeeeennsscchhaappppeenn oomm ggeerrssttttee kkuunnnneenn vveerrbboouuwweenn vvoooorrddee bbiieerrpprroodduuccttiiee..

Bier: eeuwenoud succes

DDee SSooeemmeerriiëërrss eenn ddee EEggyypptteennaarreenn bbeehhoooorrddeenn ttoott ddee bbeekkwwaaaammssttee bbiieerrbbrroouuwweerrssvvaann ddee oouuddhheeiidd.. EEeenn kklleeiittaabblleett vvaann ddee SSooeemmeerriiëërrss,, ddaatt ddaatteeeerrtt vvaann 66000000 vvoooorr

CChhrriissttuuss,, bbeevvaatt hheett eeeerrssttee vvaassttggeelleeggddee bbiieerrrreecceepptt..

Reidar Timmermans.

27 april 2006 Cursor18/ Gouden carrière

Een gouden carrièreinhoud is de

“Een wetenschappelijke carrière kun jealleen achteraf bezien”, zegt Van Roer-mund (foto rechts). “Je kunt hem niet vantevoren plannen. Je kunt er hoogstens opaansturen en de vectoren zo zetten dat jedie richting ingaat.” De hoogleraar aan defaculteit Elektrotechniek studeerde inDelft en kwam in 1999 naar de TU/e. Inde tussentijd werkte hij bij het PhilipsNatLab, waarna hij als hoogleraar in Delftaan de slag ging. “Toen ik 1975 aan de TU Delft afstudeer-de, ben ik niet gaan promoveren. Het onderzoek aan de universiteit was toen indit vakgebied niet het hoogstaande onder-zoek, dat speelde zich voornamelijk af inbedrijven. Ik kreeg ook een plaats aan-geboden aan het Massachusetts Instituteof Technology, maar ik was net verloofden het was de vraag of zij mee zou gaan.Nu zou je daar anders tegenaan kijken,maar ik koos ervoor om in Nederland teblijven.” Hij ging naar het NatLab, toenmisschien wel dé plaats voor een elektro-technicus. “Als het MIT in Nederland wasgeweest, had ik overigens daarvoorgekozen.” Hij werkte achttien jaar bij Philips. “Datwas toen een wetenschappelijke omge-ving. Zo zou ik het nu niet meer betite-len. Het is nu industriële research envoor een deel is het zelfs al advanced development.” Dat hij vertrok, was tedanken aan de TU Delft die aan hem trok.“Daar heb ik uiteindelijk aan toegegeven.Waar ik blij om ben, maar ik heb niksgepland, net zoals mijn overgang vanDelft naar Eindhoven niet is gepland.”Ook Peletier (foto links) spreekt niet vaneen carrière wanneer hij het over zijnloopbaan heeft. “De benaming ‘carrière’

legt teveel nadruk op het proces en teweinig op de inhoud. Het is ook lastig omte stellen dat je in de wetenschap van eencarrière kan spreken. Carrière maken betekent dat je een grotere invloed krijgtop wat er gebeurt. Het geeft mogelijk-heden om eigen plannen te verwezen-lijken. Maar aan een universiteit gaatinvloed uitoefenen samen met taken dieniks met onderzoek te maken hebben:bureaucratische werkzaamheden, pratenover waaraan geld besteed wordt, hetgeven van onderwijs. Vooral onderwijs encarrière zijn twee verschillende zaken.Wanneer ik alleen in wetenschap zouwillen excelleren, moet ik alle anderewerkzaamheden afstoten. Maar ik wilgraag breed opereren, ik hou van al mijnbezigheden.”Toch is elke stap die hij zette welover-wogen genomen, want de wetenschap isvoor Peletier niet vanzelfsprekend. “Opelk moment heb ik me afgevraagd of ikmoest doorgaan op het klassieke acade-mische pad. Het antwoord was telkens:ja. Ik vind de inhoud van mijn werkgewoon té leuk om iets anders te gaandoen. En de inhoud is toch de doorslag-gevende factor in mijn keuze.”

NieuwsgierigheidDe inhoud. De heren benadrukken steedsdat dat de enige drijfveer is, waar die jeook brengt. “Een carrière heeft me nooitgedreven”, zegt Van Roermund. “Ik hebaltijd willen weten hoe iets werkt, mijnnieuwsgierigheid willen bevredigen. Datis wat ik als hoogleraar kan doen endaarom zit ik hier.”Een functie die dienstbaar is aan hetideaal dus. Dat geldt ook voor Peletier, al

Tekst/Chriz van de GraafFoto/Bart van Overbeeke

Een carrière in de wetenschap: voor velen is het een onhaalbare kaart. Daarbij is het de vraag of een leven als

universitair onderzoeker en leidinggevende gekenschetst kanworden als een carrière. Een geslaagde carrière kenmerkt zichimmers in een reeks van posities die bij voorkeur in een weg

omhoog gaan, een academische loopbaan verloopt langs eenpad van interesse in onderwerpen. Aan het woord twee

geslaagde hoogleraren van de TU/e. Eén die vermoedelijk aanhet begin staat en een ander die al verder op weg is in eengouden carrière in de wetenschap: wiskundeprof prof.dr.

Mark Peletier en elektroprof prof.dr.ir. Arthur van Roermund.

Gouden carrière /19Cursor 27 april 2006

in de wetenschap:enige drijfveer

is de erkenning van anderen voor zijnwerk cruciaal. “Als ik het enorm naarmijn zin heb in mijn onderzoek, maaranderen vinden er geen donder aan, danzal ik toch stoppen. Een ander kan somsbeter bepalen of iets zinvol is.”Met de erkenning zit het bij de jongehoogleraar voorlopig overigens wel goed.Naast zijn hoogleraarschap trad hij toe totDe Jonge Akademie, dat als doel heeftverbindingen te leggen tussen jonge wetenschapsbeoefenaars. Daarbij kreegals onderzoeker subsidies voor zijn werk.Toch heeft Peletier allerminst het gevoeldat hij op de kam van een golf door deacademische wereld surft. Het is meest-tijds gewoon het verrichten van arbeid, inde hoop dat hij op het juiste pad zit. “Mijnvader, onlangs met emeritaat gegaan,heeft me een goede les gegeven. Er waseens een trompettist die twintig jaar zijntrompet niet heeft aangeraakt omdat hijzijn toon niet mooi vond. Hij wilde er nietnaar luisteren. Maar je moet eigenlijkprecies het omgekeerde doen. Er zijn periodes dat je je werk doet en het isnetjes, het is correct, het is goed, maarhet is niet spannend. Daar moet je je niksvan aantrekken. Niet stoppen, gewoondoorgaan. Er komt een moment, meestalonaangekondigd, waarop het ineens weerspannend is. Dat is niet te plannen. Als jewilt dat je op elk moment briljant werkdoet, dan stel je te hoge eisen aan jezelf.”

ErkenningOok Van Roermund wordt in zijn wereldvan elektrotechnici herkend en erkend.Hij kreeg in 2004 het Simon StevinMeesterschap, een eretitel die Techno-logiestichting STW verleent aan zeer

prominente technisch-wetenschappelijkeonderzoekers aan de Nederlandse univer-siteiten en de para-universitaire insti-tuten. “Dat streelde zeker mijn ego, alhad ik dat niet verwacht. Het ligt niet inde aard van een wetenschapper om metdit soort zaken bezig te zijn. Het verdie-pen en overdragen van kennis is de essentie. Toch helpt zo’n prijs me in mijnwetenschappelijke loopbaan. Mijn naamwordt bekender binnen mijn vakgebieden daarmee krijgt wat je zegt wat meergewicht voor de buitenwacht. Ik merktedat in de discussie over de financieringvan onderzoek door het ministerie vanEconomische Zaken. Wij hebben daar alsSimon Stevin Meesters gezamenlijkstelling tegen ingenomen. Ja, awards, erkenningen en relevante nevenfunctieshelpen bij een wetenschappelijkecarrière.”Het gaat dus in een wetenschappelijkloopbaan vooral om deugdzaam arbeidverrichten en hopen op een paar erken-ningen. Maar garanties worden nietgegeven. Peletier: “Je hebt vaak eerstenkele tijdelijke banen voordat je ergensvast aan de slag kan. En velen krijgen diebaan nooit. Er zijn relatief veel uitvallers.Je moet onmiskenbaar een aantal karak-tereigenschappen hebben om in de wetenschap te slagen, maar niemand kanprecies vertellen welke dat zijn en of je zebezit”./.

27 april 2006 Cursor20/ Gouden toekomst

‘Calimero-syndroom TU/e staat gouden toekomst in de weg’

“We hebben in de interviews gevraagdwat de volgende wetenschappelijkedoorbraak is die gedaan moet worden.Komen we binnenkort fysische grenzentegen?”, verklaart hoogleraar Khoe deinzet van de toekomstvisie. “Bijvoorbeeldin de telecommunicatie. Hoe kunnen welicht steeds sneller aan- en uitschakelen?Want daar gaat het om bij communicatievia glasvezel. Bij energieverbruik is devraag of je elektronica kunt maken dieveel minder energie gebruikt. En doe jedat met een trucje of loop je tegen funda-mentele vragen aan en heb je doorbrakennodig? Wetenschappers die visionairdenken, hebben daarover nagedacht.”Een aantal jaar geleden verscheen hetboek ‘The End of Science’. Het berust opde gedachte dat de grote wetenschap-pelijke ontdekkingen al zijn gedaan. Hetis nu nog een kwestie van bijschaven.“Daar ben ik het helemaal niet mee eens.We weten bijvoorbeeld nog helemaal niethoe een levend wezen in elkaar zit. Wekunnen kanker nog niet genezen. Wekunnen een verkoudheid nog helemaalniet voorkomen of genezen. De weten-schap staat wat dat betreft in de kinder-schoenen. Als we over drieduizend jaar

terugkijken, zullenmensen zeggen datwaar we nu mee bezigzijn echt flauwekul is.Misschien zijn ze danook tot de conclusiegekomen dat een mensgewoon fysica is; datwe de mens kunnenvoorspellen en verkla-ren net als andere natuurkundige ver-schijnselen. Nu luktdat nog niet en noe-men we het om diereden misschien tijde-lijk biologie.”

Wil de TU/e in die rijkewetenschappelijke

toekomst een rol van betekenis spelen,dan zullen er zaken drastisch moeten veranderen, is de stellige overtuiging vanKhoe. “Het landschap van financieringvan onderzoek in technische weten-schappen is in ongunstige zin aan hetveranderen. Het ministerie van Econo-mische Zaken krijgt steeds meer zeggen-schap over onderzoek. Daar zijn ze sterkgericht op toepassing en innovatie. Dat isprima, want zonder toegepaste weten-schap en vernieuwing gaat het land tengronde en kun je helemaal geen onder-zoek meer doen. Maar alleen dat is nietvoldoende, want om wetenschap toe tepassen, heb je nieuwe kennis nodig.Wanneer daar geen geld voor is, ver-oudert de kennis en kun je niks toe-voegen, terwijl anderen dat wél doen.”

Radicale ideeënAls we over vijftig jaar mee willen doen,zullen we dus fundamentele kennismoeten opbouwen, meent de hoogleraar.“Dat probleem is overigens zeer actueel;je kunt vandaag de dag eigenlijk nergensnog een projectvoorstel deponeren datuitgaat van radicale ideeën. Bijvoorbeeld:de industrie is nog altijd gericht op pla-

tenspelers, maar wij zouden de compactdisc willen ontwikkelen. Zo’n voorstelzou vandaag niet worden gehonoreerd. Erzijn geen mogelijkheden meer om dattype onderzoek te laten financieren.”“Wanneer het ons als TU/e toch zallukken om de financiering voor lange-termijnonderzoek voor technische weten-schappen te repareren, dan kunnen weover vijftig jaar één van de weinige TU’szijn in de Europese regio waar technieken technologie gedaan wordt”, stelt Khoezonder blikken of blozen. “Dit onderzoekwordt heel duur, omdat de labs steedsduurder worden. Bijvoorbeeld een clean-room. Dat was twintig jaar geleden veelgoedkoper om op te zetten, omdat proces-sen minder kritisch waren. Nu is het albijna onmogelijk om een fabriek als dievan ASML vanaf nul op te bouwen. Indeze regio zijn we al ver en moeten we datdus uitbouwen.”Hoe moet een technische universiteit inde provincie dat voor elkaar krijgen? “DeTU/e moet ambities hebben en die uit-spreken. We moeten erin geloven. IMECin Leuven wilde de beste en enige zijn inmicro-elektronica en is dat geworden. Hetuitspreken van ambities geeft sturing aanwat je doet.”In dat opzicht is de TU Eindhoven eenzorgenkindje, omdat het teveel een afstammeling is van het dorp en de regio,weet Khoe. We zijn bescheiden en niet arrogant genoeg, zegt hij. “We vindenprojecten vaak veel te groot voor ons. Diehouding staat een gouden toekomst in deweg. We moeten van ons Calimero-syndroom af. Ook in de samenwerkingmet Delft en Twente moeten we grote ambities hebben en deze uitspreken. Wemoeten zeggen: we willen over vijftig jaarde enige plek in de regio West-Europazijn waar binnen de door ons zorgvuldiggekozen gebieden techniek en techno-logie bedreven worden.”Als er ooit een moment was om dat tezeggen, dan is dat volgens de elektro-technicus nu. “Alles lijkt goed te gaan in

de regio; er zijn een High Tech Campusen een Holst Centre, er zijn andere instituten en we halen grote projectenbinnen. De hele regio is zelfbewust aande toekomst aan het werken, eigenlijkblijft alleen de TU/e achter. Met de Brain-port en het onderzoek van Philips inZuidoost-Brabant is het klimaat uit-stekend. Het doel is heel groot gewordenen de bal is heel klein; alleen een enormesukkel kan nu nog náást schieten. Wijmoeten meer profiteren van de succes-volle omgeving.”Maar volgens Khoe kan de TU/e dat nietalleen. “We zullen een lobby in politiekDen Haag moeten hebben. Twente, Delften diverse andere universiteiten hebbenhoogleraren die doorlopend met staats-secretarissen en ministers in gesprekzijn. Wij hebben alleen hoogleraren diegoed in hun vak zijn, maar die geen tijdhebben om te lobbyen. Toch zullen weeen voet tussen de deur moeten krijgenbij de overheid, omdat daar nu de beslis-singen over financiering wordengenomen. We zullen mensen moetenvrijmaken die kennis van zaken hebbenen goed kunnen kletsen. Ook opEuropees niveau moet worden gelobbydvoor behoud van financiering voor lange-termijnonderzoek.”

Groot denkenDe ambities zijn overigens geen binnen-landse aangelegenheid, zegt de hoog-leraar. “De achtertuin van een TU/e isgeen land, maar minimaal heel Europa.Zowel in het toegepast onderzoek als bijde instroom van studenten gaat het omeen veel groter gebied. Een toepassinghoeft niet altijd bedacht te zijn voor eenbedrijf in Helmond; België, Duitsland ofFrankrijk is ook prima. Wat goed is voorEuropa, is goed voor Nederland. Voor studenten geldt hetzelfde: het maakt mijniet uit of ik een Limburgse of Spaansestudent binnenkrijg. We moeten groot eninternationaal denken.”/.

Tekst/Chriz van de GraafFoto/Bart van Overbeeke

Vijftig jaar terugkijken, da’s een makkie. Vooruitkijken, dat is een ander verhaal.Toch verschijnt aan het eind van dit jaar een boek waarin de vraag centraal staat:

wat heeft de wereld van morgen echt nodig? Oud-rector prof.dr. Rutger vanSanten, nu als hoogleraar verbonden aan de faculteit Scheikundige Technologie,

en hoogleraar prof.ir. Djan Khoe van de faculteit Elektrotechniek gaan aan dehand van interviews met twintig hoogleraren op zoek naar het antwoord op dievraag. In dit interview spreekt Khoe vrijelijk over de kansen en de toekomst van

de wetenschap aan de TU/e.