C10 Beeldende kunst

Dag b o e kOp een oude plantage van Unilever in Congo begon Renzo Martensin 2012 aan de bouw van een kunstcentrum. Nu worden de eerstedoor plantagearbeiders gemaakte sculpturen gepresenteerd inEuropese musea. Voor NRC hield de kunstenaar een dagboek bij.

A�d�ve�r�t�e�n�t�i�e

Renzo�Martens�(1973)�studeerdepoliticologie�in�Nijmegen�en�volg-de�kunstopleidingen�aan�de�Ko-ninklijke�Academie�in�Gent�en�deGerrit�Rietveld�Academie�in�Am-sterdam.�Hij�kreeg�bekendheidmet�zijn�d�o�c�u�m�e�n�t�a�i�re�s�Episode�I(2003),�over�de�oorlog�in�Tsjetsje-nië,�en�Episode�III:�Enjoy�Poverty(2009),�over�hoe�Afrika�zijn�ar-moede�kan�uitbuiten.�Hij�leerdebijvoorbeeld�hongerige�kinderenposeren�voor�fotografen.

In�2012�richtte�Martens�het Insti-tuut�voor�Menselijke�Activiteitenop,�een�kunstcentrum�gevestigdin�de�binnenlanden�van�Congo,800�kilometer�ten�noorden�vanKinshasa.�Door�middel�van�een‘g�e�n�t�r�i�f�i�ca�t�i�e�p�ro�g�ra�m�m�a’wil�dekunstenaar�hier�de�kunstproduc-tie�en�daarmee�ook�de�plaatselij-ke�economie�stimuleren.�Het�in-stituut�organiseert�workshopsvoor�lokale�kunstenaars�en�no-digt�westerse�kunstcritici�en�cu-ratoren�uit�naar�Congo�te�komen.

De�producten�die�de�plantagear-beiders�maken,�verkoopt�Martensin�de�kunstwereld.�Zo�presenteer-de�Galerie�Fons�Welters�dezemaand�op�Art�Rotterdam�Congole�-se�chocoladeportrettenvo�o�r39,95�euro.�De�opbrengst�gaat�naarde�Congolese�makers.

RENZO�MARTENS

Kunstinstituut�inCo�n�g�o

In Venetië, Amsterdamen New York wordtgoed verdiend aan dekunst over Congo

Lees�verder�op�pagina�C12

Kinshasa

CONGO

RAZZAVILLEBRRR

CENTRAAL

AFRIKAANSE

REPUBLIEK

AANDAWWARWANWAAWWWWW NNAAAWWWWWWWWAWWAWAWWAWAWAWWWWWWWWW

UNDIBBURUNUNUUNU

CONGO

ANGOLA

ZAMBIA

Congo

Boteka

NRC 190215 / StS 500 km

Chocoladekunstmet extra emoties

NR

C 1

90

21

5 /

StS

1VRIJDAGEN IN FEBTOT 21.00 UUR OPEN

WEEK

NOG

derd, om onbevooroordeeld denken mogelijk temaken. Vanaf de bovenste etage zie ik de bootaan komen over de rivier, met daarin de deelne-mers aan het seminar waarmee ons vijfjarigGentrification program van start gaat. We heb-ben kunstcritici, historici en economen uitgeno-digd uit Berlijn, Londen en Kinshasa om samenmet plantagearbeiders te bespreken hoe dekunstwereld om kan gaan met het feit dat zijmeesurft op globale economische segregatie.

’s Avonds zit ik op een plastic tuinstoel, metachter mij honderden plantagearbeiders. Voorons hangt een projectiescherm. We wachten oponze digitale deelnemer Richard Florida, goe-roe van de creatieve klasse en auteur van boe-ken over gentrificatie. Florida is omstreden: hijziet kunst als een manier om de markt aan te ja-gen, terwijl een beetje kunstenaar het marktme-chanisme de maat wil nemen en die kritisch wilbevragen zonder er zomaar aan mee te doen.

In Washington DC zet Florida zijn computeraan, uit onze luidsprekers klinken Skype-belto-nen. En dan kijkt hij mij en de menigte achtermij recht aan. Hij beaamt: zijn onderzoek toontaan dat investeren in artistieke infrastructuur,zoals een creativiteit bevorderend kunstcen-trum, de economie meer aanjaagt dan machinesof wegen. Ik vertel hem dat ik kan kiezen: of ikstimuleer gentrificatie in New York, of in Congo.En dat men in Congo alleen van kritische kunstzou kunnen profiteren als we hier ateliers, gale-ries en cappuccinobarretjes oprichten. „Ju l l i evinden het kapitalisme opnieuw uit, voor hetcreatieve tijdperk van nu”, zegt Florida.

Unilever en kunstsponsoringUnilever staat niet alleen bekend om zijn zeepen shampoo maar ook om zijn genereuze kunst-sponsoring. Tot enkele jaren geleden financier-de het concern de prestigieuze Unilever Seriesin het Londense Tate Modern. Met bijdragenvan Ai Weiwei, Bruce Nauman, Olafur Eliassonen Tino Sehgal werd de serie een jaarlijks hoog-tepunt in de kunstkalender en Tate Modern hetbest bezochte moderne-kunstmuseum ter we-reld. Een betere investering vanuit het Unilever-hoofdkantoor, gevestigd aan de overkant van deTheems, is nauwelijks denkbaar.

En toch is het raar, dat Unilever in Londeneen fantastisch werk van Tino Sehgal financiertover immateriële arbeid, terwijl hun eigen ar-beiders in Congo nog geen 20 dollar per maandbetaald krijgen. Net als Unilever wil ik investe-ren in kunst – alleen niet aan de overkant van deTheems, maar hier, op hun plantages. Door zelfeen gentrificatieprogramma op te starten, in hetCongolese oerwoud.

Boteka, Congo, 19 juli 2013Ik loop over de zandweg naar onze nederzet-ting. Bij mij is René Ngongo, de voormaligedirecteur van Greenpeace Congo. We stuiten op

citeit, zonder enige vorm van sanitaire voorzie-ning. Niemand heeft een matras.

Wat Unilever in 2009 van de hand deed, is ei-genlijk corporate wasteland. De plantage is netop tijd verkocht, want in 2010 kondigde Uni-lever aan dat het bedrijf duurzaam en ethischzou gaan worden. Maar ondanks een nieuwe ei-genaar gaat de palmolie die de arbeiders uit debomen snijden nog steeds rechtstreeks de BlueBand van Unilever in.

Hier moet het gaan gebeuren. Hier, waar allesinspireert tot het maken van kritische kunst, wilik een kunstcentrum starten dat economischvoordeel zal brengen voor de lokale bevolking.

Picasso en Matisse, Tuymans en DumasCongo is al lang een bron van inspiratie voorkunstenaars. Het was Congolees houtsnijwerkdat kunstenaars als Picasso en Matisse inspireer-de. Het Amsterdamse fotomuseum Foam toon-de vorig jaar de video-installatie The Enclave va nde Ierse kunstenaar Richard Mosse, die in fluo-rescerend magenta verslag deed van de oorlogs-gruwelen. In 2007 maakte Steve McQueen defilm G ra ve s e n d , over Congolese arbeiders diemet blote handen werken in de coltanmijnen.Luc Tuymans en Marlene Dumas schilderden dein 1960 vermoorde premier Lumumba en zijnvrouw. Zelf maakte ik er in 2009 mijn film Episo-de 3 – Enjoy Poverty. De lijst is eindeloos, en aldeze schilderijen, installaties en films hebbensamen intussen miljoenen bezoekers getrok-ke n .

Maar of deze kunst over Congo ook bijdraagtaan de ontwikkeling van Congo is onduidelijk.Zeker is wel dat steden als Venetië, Amsterdamen New York er profijt van hebben. Dat zijn deplekken waar de werken getoond, verkocht enbesproken worden. Daar drinken de mensenc appuccino’s terwijl ze over kunst debatteren,en draagt die kunst dus bij aan een aantrekkelijkinvesteringsklimaat .

Dit is hoe het systeem van ‘gentrific atie’

werkt: eerst zijn het de kunstenaars die zich ves-tigen in arme buurten, dan komen de galeries,de hippe barretjes. De economie wordt aange-jaagd, huizenprijzen stijgen. Kunst, geënga-geerd of niet, heeft de eigenschap steden aan-trekkelijk te maken voor kapitaal. Kunst doet ei-genlijk hetzelfde wat multinationals doen:grondstoffen weghalen van de ene kant van deaardbol en daarmee schoonheid en winst creë-ren aan de andere kant. Maar plantagearbeidersals Mibale hebben niet zo veel aan de kritischewerken van Richard Mosse, Steve McQueen ofondergetekende. Dat maakt die kunst een beetjeleugenachtig – en dat moet veranderen.

Boteka, Congo, 11 juni 2012In een paar weken bouwen we een conferentie-centrum van bamboe en lianen: een hal, een ne-derzetting met slaap- en woonvertrekken. Eenconstructie voor onze satellietverbinding torenthoog boven het woud uit. Alles is wit geschil-

Door�Renzo�Martens

Boteka, Congo, 8 juni 2012Na tien uur varen op de Congo rivier, zo breedals een binnenzee, gromt de buitenboordmotorna in mijn oren. Ik stap aan wal, waad door demodder en klim op de oever. Ik zie wrakke huis-jes en hordes in vodden geklede kinderen. Hetvoelt alsof ik in de Middeleeuwen ben gearri-ve e rd .

Boteka is geen willekeurig Afrikaans dorp. Ikben aangekomen in een bedrijf. Deze palmolie-plantage is sinds 2009 eigendom van Feronia,een beursgenoteerde onderneming uit Toronto.Voor die overname heersten hier sinds 1911 Wil-liam Lever, oftewel Lord Leverhulme, en zijnopvolgers, de managers van Unilever. Niet langna Levers aankomst werden de lokale bewonersgedwongen onbetaald op de plantages te wer-ken. Hun traditionele kunst – maskers en beel-den die de hele Europese avant-garde inspireer-den – werd sinds die tijd niet meer gemaakt.Daar zorgden missionarissen voor.

Nu, in 2012, leven hier honderden arbeiders enhun gezinnen tussen de eindeloze rijen palmbo-men. Een van hen, Mr. Mibale (niet zijn echtenaam), toont me zijn loonstrookje. Voor een zes-daagse werkweek ontvangt hij 19 Amerikaansedollar per maand. Zijn gezin leeft ver onder de ar-moedegrens. ’s Ochtends om vijf uur gaat de sire-ne en moeten de mannen de plantages op. Laat inde namiddag komen ze thuis, in ineenstortendehuisjes, zonder stromend water, zonder elektri-

D�O�N�D�E�R�DAG�19�FEBRUARI 2015 C11N RC HANDELSBLAD CULTUREEL SUPPLEMENT

B�ove�n�:�De�lanceringvan�het�‘critical�curricu-l�u�m’ van�het�Instituutvoor�Menselijke�Activi-teiten�op�de�nieuwe,geheime�locatie�inCongo,�2014Rechts:�De�kinderteke-ningen�van�het�instituutworden�door�Feronia�inbeslag�genomen,Boteka,�2013Links:Emery�Muhambawerkt�aan�een�zelfpor-tret,�geheime�locatie�inCongo,�2014Onder:�Sculpturen�vanplantagearbeidersMbuku�Kipala,�DjongaBismar,�Emery�Muham-ba�en�Nestor�Mbau�opde�expositie�Artes�Mun-

di,�National�MuseumCardiff,�2014

FOTO'S�IH

A

C12 Beeldende kunst

Vervolg�van�pagina�C10

Huisjes�op�de�voormalige�Unilever�plantage in�Boteka,�de�eerste�locatie�van�het�Instituut�voor�Menselijke�Activiteiten,�2014

Chocolametge vo e l e n slevert dearbeiders7000 %meer op

FOTO�LOUISE�VAN�ASSCHE�/�IH

A

even geheim. Het voelt als ballingschap.Maar hier worden weer beelden ge-

maakt. Vijf vrouwen, ieder met een groteteil vette rode klei op het hoofd, komenaanlopen – grondstof voor de aanwezigeplantagearbeiders. Ze zijn zelfportrettenaan het maken, sculpturen over een halfverwerkt verleden. De beelden zullengeëxposeerd worden in het Van Abbemu-seum in Eindhoven en op de expositie Ar-

tes Mundi in Cardiff. We praten over de so-ciale en economische situatie waarin hunkunst terecht zal komen. Zulke reflectiesvormen het ABC van elke serieuze kunst-opleiding, en zijn ook hier elke ochtendhet onderwerp van gesprek.

Sommige arbeiders komen van cacao-plantages in de buurt. Mitano en Juniorzijn afkomstig van de plantage waar weweggejaagd werden en liftten mee met eenhouttransport over de Congo rivier. Dezemensen en hun ouders hebben een eeuwlang bijgedragen aan de wereldeconomie.Vandaag richten ze een eigen verenigingop, de Cercle d’Art des Travailleurs desPlantations Congolaises. Met René Ngongoals moderator van de bijeenkomst, vertel-len vijftien arbeiders over de missie vanhun Cercle. Junior is aan het woord: „Wi jweten alles van zware arbeid, het terug-trekken van de overheid en een samenle-ving die overheerst wordt door een kleineelite. Overal ter wereld gaan mensen ge-bukt onder groeiende ongelijkheid, kli-maatverandering en oorlog. Ik heb het ge-voel dat wij een bijdrage te leveren heb-ben aan wereldomvattende debatten.”

We zitten in een bamboe conferentie-centrum naast de hut waarin de eerste ke-ramische zelfportretten staan. Van MbukuKipala staat er een zelfportret zonder kle-ren, Mella maakte een portret vancacaoarbeider Magiella. Het zijn aangrij-pende beelden. Het is onmogelijk ze te ex-porteren – de klei zou breken. Maar dat

een wegversperring, er worden wapensop ons gericht. We mogen niet verder. Naeen telefoontje vanuit het Londense kan-toor van Feronia is deze openbare weg inCongo namelijk niet langer openbaar. Ze-ker, Feronia had ons aanvankelijk gehol-pen en wat logistieke steun verleend voorhet openingsseminar. Maar van de ene opde andere dag besloot Feronia dat wij dearbeiders hier maar afleidden van hun ta-ken. Na het seminar liet Feronia-direc teurBill Dry, voormalig Unilever-consultant,mij weten dat zijn bedrijf ons niet langerkon helpen. Ik mailde hem dat we onszelfwel konden redden, en huurde een ter-reintje en een leegstaande winkel in eenarbeiderskamp. Hier startten we onze cre-atieve workshops. Kinderen, die nog nooiteen kleurpotlood in handen hadden ge-had, tekenden onder begeleiding van the-rapeuten hun dromen voor de toekomst.Ze waren prachtig.

Maar toen kwamen de telefoontjes vande Feronia-directie in Londen. Niet alleende wegen worden afgesloten, ook de ha-ven waar onze boot ligt, wordt geblok-keerd. We kunnen niet blijven en ook nietgaan. Tientallen plantagearbeiders brekenons kunstcentrum af – niet dat ze dat wil-len, ze moeten. Onder politiebegeleidingvoert Feronia de tekeningen af waarin kin-deren hun hoop voor de toekomst hebbenuitgebeeld. Ons kunstcentrum wordt ont-manteld. Mensen huilen. Ik ook. Laterstuurt Feronia mailtjes rond dat wij aan-zetten tot „a violent situation”. Dat is eengouden greep: niemand in centraal Afrikawil nog meer geweld.

Geheime locatie, 13 augustus 2014Niet heel ver weg, stroomafwaarts, zijn weopnieuw begonnen. De locatie van onzenieuwe nederzetting houden we nog maar

hoeft ook niet – we kunnen ze wel scan-nen. In een cacao-opslag in Amsterdamhebben we de cacao gelokaliseerd die vande plantages komt waar Mella en Magielawonen. Voor mensen is het moeilijk eenvisum te krijgen, maar de cacao, die is eral. Het volstaat die een beetje te bewerken.

Van Abbemuseum, 24 november 2014Op basis van 3D-prints lukt het de mees-terchocolatiers van het Nederlands Patis-serie Team de gedigitaliseerde zelfportret-ten van plantagearbeiders in chocolade tegieten. Chocoladegigant Barry Callebautheeft die gratis geleverd. In het Van Abbe-museum staan grote sculpturen van Mbu-ku en Emery Muhamba. In de museum-winkel kosten de kleinere hoofdjes 39,95euro. Deze chocolade is dus te koop,maar nu met extra inhoud: gevoelens,ideeën, aspiraties van de plantagearbei-ders. Ten opzichte van een gewone cho-coladereep, zonder toegevoegde gevoe-lens, brengt dit die arbeiders per gramchocolade een inkomstenstijging van7.000 procent.

Geheime locatie, januari 2015Enige tijd geleden kreeg ik Ravi Sood, devoorzitter van de raad van bestuur van Fe-ronia in Toronto, aan de telefoon. Wat wijzeiden over de wegversperringen en ande-re zaken, is niet waar. Hij was het niet dieopdracht gaf tot het versperren van wegenen het confisqueren van de kindertekenin-gen. Het was de politie, op last van een ge-rechtelijke uitspraak. Opmerkelijk genoegis dit telefoongesprek, ruim een jaar na deafbraak van ons kunstcentrum, georgani-seerd door de Britse investeringsmaat-schappij voor ontwikkelingslanden, deCommonwealth Development Corporati-on (CDC), die net miljoenen gepomptheeft in Feronia voor armoedebestrijding.Maar ondertussen weet ik dat in Boteka

nog steeds geen sanitair is aangelegd, dater nog steeds geen water of elektriciteit isen dat Mibale het nog altijd zonder matrasmoet stellen. En die gerechtelijke uit-spraak – niemand die ’m ooit zag.

Belangrijke vragen dringen zich op.Waarom is Brits ontwikkelingsgeld nodigom armoede te bestrijden op een plantagedie net verkocht is door een bedrijf – Un i -lever – dat jaar na jaar miljarden euro’swinst maakt?

En hoe kan Unilever verantwoorden datMr. Mibale 240 dollar per jaar verdient ter-wijl Unilever-directeur Paul Polman in dat-zelfde jaar 9 miljoen dollar aan salaris enbonussen opstrijkt? Voor mijn geestesoogzie ik geen frisgewassen haren, maar on-dervoede kinderen.

Geheime locatie, Congo, februari 2015De leden van de Cercle zijn alweer nieu-we beelden aan het maken. De eerste in-komsten uit de chocolade met toegevoeg-de emoties waren erg welkom. Deze Con-golezen kunnen onmogelijk leven vanplantagearbeid. Maar misschien kunnenze wel leven van artistieke reflectie op dieplantagearbeid. En misschien kan mijnInstituut voor Menselijke Activiteiten, sa-men met de Cercle, deze plek verder uit-bouwen. We hopen dat spoedig een paarbari st a’s koffiebarretjes openen in debuurt van onze nederzetting en dat erprachtige tentoonstellingen gemaakt zul-len worden. En we blijven hoop houdendat de zeepgigant ons ooit nog eens gaats te u n e n .

Werk�van�het�Instituut�voor�MenselijkeAc�t�i�v�i�t�e�i�t�e�n�van�Renzo�Martens�is�t/m�22feb.�te�zien�in�het�National�Museum�in�Cardiffen�het�Van�Abbemuseum�in�Eindhoven.�Van2�mei�t/m�6�juni�volgt�een�expositie�in�Gale-rie�Fons�Welters,�Amsterdam�en�van�14�aprilt/m�13�juni�in�KunstWerke�in�Berlijn.

D�O�N�D�E�R�DAG�19�FEBRUARI 2015 C13N RC HANDELSBLAD CULTUREEL SUPPLEMENTAge n d a

Porgy�and�BessTachtig�jaar�na�de�première�en�zestigjaar�na�de�Nederlandse�première�komtGershwins�befaamde�opera�Porgy�andBess terug�naar�Nederland.�De�volledigAmerikaanse�cast met�maar�liefst�130acteurs�en�een�groots�symfonieorkestspeelt�in�Breda�en�Amsterdam.27�feb�t/m�14�mrt,�Breda,�Amster-dam.�stardusttheatre.nl

Wat is er deze weekte doen volgens

N RC

Hockney,�Picasso,�Tinguely�en�meerDe�expositie�toont�hoogtepunten�uit�degerenommeerde�kunstcollectie�Würth.Met�ruim�zestig�werken�vormt�de�ten-toonstelling�een�mooi�beeld�van�deontwikkelingen�in�de�(vroeg)moderneen�hedendaagse�kunst.21�feb�t/m�17�mei,�NoordbrabantsMuseum,�Den�Bosch.�hetnoordbra-bantsmuseum.nl

Theater

Naar BukowskiNineties Productions en Paradiso Melkweg Pro-ductiehuis presenteren een beeldende muziek-theatervoorstelling met een live soundscape vanelektronische muziek en cello, geïnspireerd opde proza en poëzie van de Amerikaanse Beat Ge-neration schrijver Charles Bukowski.19 feb t/m 1 mrt, Vondelbunker, Amsterdam.ninetiesproduc tions.nl

Zout op mijn huidNederland is in de ban van Vijftig Tinten Grijs,maar ook in de jaren tachtig werden we geraaktdoor een erotisch getinte roman geschrevendoor een vrouw: Zout op mijn huid. Het boekdeed veel stof opwaaien vanwege de explicieteseksuele toon. Hummelinck Stuurman brengtdeze ‘ode aan de liefde’nu naar het toneel.Tournee t/m 16 mei.hu m m e l i n c k s t u u r m a n . n l

Empedokle sDer Tod des Empedokles is een onvoltooid treur-spel van de Duitse dichter Friedrich Hölderlin(1770-1843). Zijn opzet strandde in drie onafge-werkte versies. Uit de drie ontwerpen van Höl-derlin stelde het Antwerps theatergezelschapTheater Zuidpool een vierde ontwerp samen.20, 21 feb, De Brakke Grond, Amsterdam.zuidpool.be

Liefde sliedIn Lie fdeslied, een coproductie van schrijver PeerWittenbols, regisseur Rob Ligthert en Theater-groep Suburbia, waken vier mensen in een zie-kenhuis over de talentvolle, jonge Raaf, die eenauto-ongeluk heeft gehad. Zijn toestand is zorge-lijk. Gaandeweg de nacht blijkt dat het misschienallesbehalve een ongeluk was.Tournee 27 feb t/m 24 apr.the atergroepsuburbia.nl

Swamp ClubIn een moeras, bevolkt door vreemde creaturen,staat een gebouw op palen: het kunstencentrumde Swamp Club. Als het utopische centrum be-dreigd wordt door een stadsproject, moet declub aan de sloophamer zien te ontkomen. Viva-rium Studio en Philippe Quesne maakten eenmuzikale stadsfabel over bedreigde kunst.26 feb, Rotterdamse Schouwburg.vivar iumstudio.net

Film

Foxcatcher *4Reconstructie van een bizarre, waarge -beurde geschiedenis. Multimiljonair John duPont koopt het Amerikaanse worstelteam op, enlaat ‘z i j n’atleten trainen voor de OlympischeSpelen op zijn landgoed. Intelligente, ernstigebespiegeling over de keerzijde van Amerikaanseambitie, geld en dromen.

Zurich *4De films van Sacha Polak spreken een taal die nietvan woord of plot afhankelijk is. Ze investeren inemotie en atmosfeer. Z u r i ch vertelt het verhaalvan de psychisch labiele bijvrouw Nina (acteer-debuut van zangeres Wende Snijders) die na dedood van haar minnaar langs Europese snelwe-gen zwerft.

Turist *4Als een schijnbaar uit de hand lopende sneeuwla-wine op het terras afraast waar een braaf Zweedsgezinnetje van zijn après-ski geniet, kiest vaderTomas het hazenpad terwijl moeder Ebba de kin-deren beschermt. Is de liefde daartegen bestand?Een hoogst gestileerd en gecomponeerd dramadat weet te raken.

Selma *4De eerste speelfilm over de vermoorde burger-rechtenactivist Martin Luther King Jr. is gelukkiggeen hagiografische, bewonderende biopic ge-worden. S el m a beperkt zich bovendien tot de ge -beurtenissen die leidden tot de Voting Rights Act–het is niet Kings levensverhaal van wieg tot graf.

AMostViolentYear *4Oscar Isaac als zakenman in New York in een filmvan J.C. Chandor. Hij doet er alles aan om zijn za-ken netjes en legaal te regelen. Maar hoe lang kanhij dat volhouden, als zijn concurrenten niet te-rugdeinzen voor geweld?

Muziek

Mathias EickDe Noorse trompettist Mathias Eick was al te zienin LantarenVenster met het progressieve Noorsegezelschap Jaga Jazzist.Nu is hij onder eigennaam op tournee met zijn album Midwest . Eickgroeide op met muziek van iconen als Chet Bakeren Dizzy Gillespie, maar put ook uit andere muzi-kale bronnen zoals Stingen Joni Mitchell.19 feb, LatarenVenster, Rotterdam.lant arenvenster.nl

Amsterdam AltvioolfestivalFebruari staat weer in het teken van het Amster-dam Altvioolfestival & Nationaal Altvioolcon-cours op het Conservatorium van Amsterdam(CvA). Grote namen uit de altvioolwereld komennaar het CvA om masterclasses en concerten tegeven tijdens het Altvioolfestival en op te tredenals jurylid tijdens het Alt vioolconcours.T/m 22 feb, Conservatorium Amsterdam.ahk .nl

Emerson String QuartetHet befaamde Emerson String Quartet brengteen programma met strijkkwartetten van Beet-hoven, Ravel en Britten.27 feb, De Oosterpoort, Groningen.de- oosterpoort.nl

Me ssiaenfe stivalOlivier Messiaen is een van de meest religieuzecomponisten van de 20ste eeuw. Dat maakt zijnmuziek onmiddellijk herkenbaar. Tijdens ditdriedaagse festival staan zijn vroege werken cen-traal. Op het programma staat orgelmuziek, pia-nomuziek en vocale a-capellawerken.20 t/m 22 feb, Orgelpark Amsterdam.orgelpark .nl

De Koninck Bluesfestival DelftRuim 30 Delftse horecagelegenheden openen ditweekend hun deuren voor de zeventiende editie

1 2

Ode�aan�de�liefde:�Zout�op�mijn�huid

FOTO�PIEK

van het De Koninck Bluesfestival. Dit grootste in-door bluesfestival van Nederland biedt behalvemeer dan 50 optredens ook een mondharmoni-caworkshop en andere specials. Diverse stromin-gen zoals Chicago- en Texas-blues, bluesrock, zy-deco, jump & jive, rock-’n-roll en akoestische del-tablues zijn te horen.20, 21 feb, div. locaties, Delft. delftblues.nl

Beeldende�kunst

Liefde en LustKenners rekenen Joachim Wtewael (spreek uit:U-te-waal) tot de grote vernieuwers in de schil-derkunst van de Gouden Eeuw. Een status diespreekt uit recente veilingopbrengsten: zijn ero-tisch getinte schilderijtjes verwisselen voor mil-joenen van eigenaar. Het Centraal Museum orga-niseert nu de eerste tentoonstelling ooit over debriljante Utrechtse schilder.21 feb t/m 25 mei, Centraal Museum, Utrechtc e n t ra a l mu s e u m . n l

Ed Atkins –Recent OuijaHet Stedelijk Museum Amsterdam presenteertRecent Ouija, de eerste solotentoonstelling vande Britse kunstenaar Ed Atkins in Nederland. At-kins transformeert de 1.100 vierkante meter gro-te benedenzaal in de nieuwbouw in een environ-ment van monumentale videobeelden, geluid,collages en tekeningen.21 feb t/m 31 mei, Stedelijk Museum, Amster-dam. stedelijk.nl

Herman Pleij in DWDD Pop-Up MuseumGastconservatoren van het De Wereld DraaitDoor Pop-Up Museum, dat sinds eind januari inhet Allard Pierson Museum is gehuisvest, komenhun keuze toelichten in een reeks lezingen. He r -man Pleij, die verborgen kunst selecteerde uit hetdepot van het Utrechtse Museum Catharijnecon-vent, trapt op 27 februari af met een lezing overreligieuze beelden.27 feb, Allard Piersonmuseum, Amsterdam.a l l a rd p i e r s o n mu s e u m . n l

Internationaal

A n t i go n eToneelgroep Amsterdam, Les Théâtres de la Villede Luxembourg en de Londense Barbican slaande handen ineen voor deze enscenering van Anti-go n e van Sophocles met de Franse steractrice Ju-liette Binoche in de titelrol en Ivo van Hove als re-gi sseur.De voorstelling zal o.a. te zien zijn inLuxemburg, Londen,Amsterdam, Parijs, Rec-klinghausen, Edinburgh en New York.Internationale tournee t/m 24 mei. tga.nl

Jeugd

Paddington *4Wat het beertje Paddington ook doet, het gaatmis. En dat terwijl hij het zo goed bedoelt. Humo-ristische, fraai vormgegeven film die vooral dientals parabel over toenemende xenofobie in Enge-land en elders.

Biggels en tuiten 4+Het Zwolse gezelschap Theater Gnaffel maaktvoorstellingen over tranen waarin mensgrotepoppen op magische wijze tot leven komen.Tournee 21 feb t/m 29 mrt. gnaffel.nl

Nijntje viert feestIn nijntje viert feest komt de hele konijnenfamilienaar het theater: vader pluis, moeder pluis, omapluis en natuurlijk nijn en haar beste vriendin ni-na. We horen de leukste nummers uit de drie eer-dere musicals en daarnaast zijn er speciaal voornijntje viert feest schitterende nieuwe feestliedjesge c o m p o n e e rd .Tournee t/m 23 mei. theaterfamilie.nl

nrc art

24 januari-17 mei

HowWeWorknew Dutch Design

c

RoslinPORTRETTIST

VAN DEARISTOCRATIE

t/m 12.4.2015

t/m 17 mei 2015

www.hnbm.nl