CO2 Discussie Waar Hebben We Het Over

8/18/2019 CO2 Discussie Waar Hebben We Het Over

1/6

Er is geen ontkomen meer aan, er is een nieuwe hype geboren. De klimaathype. ..Binnen een

paar weken zijn we allemaal vertrouwd geraakt met klimaatneutraal en CO2-neutraal…. Van een

klimaatneutraal land hadden we nog nooit gehoord. Dat zouden we hebben opgevat als een land

zonder weer, en er kan veel tegenwoordig, maar dat toch écht niet. Maar inmiddels wil Nederland een klimaatneutraal land worden, en doen Amsterdam en Rotterdam hun best om de

eerste klimaatneutrale steden van de wereld te worden. Men zegt dit alsof klimaatneutraal alsinds jaar en dag tot onze woordenschat behoort, samen met CO2-neutraal enklimaatvriendelijk….”

Ewoud Sanders in ‘woordhoek’, NRC Handelsblad, 27 februari 2007

CO2-neutraal, CO2-emissievrij; waar hebben we het over?Dr. ir. Anke van Hal, adviesbureau Anke van Hal/TUDelft

In toenemende mate vallen in de bouwpraktijk de termen CO2-neutraal en CO2-emissievrij.

Vaak gerelateerd aan een gebouw maar steeds vaker ook aan een stad. Wat wordt precies

onder een CO2-neutraal en CO2-emissievrij gebouw verstaan? Het antwoord op deze vraag

is niet eenvoudig. Een rondvraag onder bouwprofessionals leidt tot een breed scala aan

definities. Eenduidigheid is ver te zoeken! Per project naar overeenstemming zoeken lijkt

vooralsnog de enige remedie.

Alle geïnterviewden, twintig in totaal, zijn het erover eens dat het er bij CO2-neutrale gebouwen

om gaat dat bij gebruik van energie de CO2-emissie gecompenseerd wordt. Voor velen is ditgelijk ook de definitie van een CO2-emissievrij gebouw. De woorden zijn in dat geval synoniem.

Een enkeling ziet wel onderscheid maar vindt die verwarrend en pleit ervoor de term CO 2-neutraal als standaard te gebruiken. Voor weer anderen is het onderscheid heel helder. Voor hen

geldt dat het verschil tussen CO2-neutraal en CO2-emissievrij ligt in enerzijds compenseren en

anderzijds absoluut niet uitstoten. Dit laatste wordt in de praktijk echter als vrijwel onhaalbaar

beschouwd.

Bij het begrip CO2-neutraal is er dus overeenstemming over het feit dat er CO2-emissie

gecompenseerd moet worden. Daar houdt de overeenstemming gelijk ook op want de meningen

blijken ver uiteen te lopen bij het antwoord op de volgende vragen:

- Om welke CO2-emissie gaat het?- Waarmee mag gecompenseerd worden?

- Binnen welke grenzen mag gecompenseerd worden?

Om welke CO2-emissie gaat het?

De discussie die uit de reacties valt af te lezen richt zich op de volgende vragen: Gaat het alleen

om de theoretische energieprestatie van een gebouw (de EPC-waarde)? Of om de energie die

werkelijk wordt gebruikt? En dan ook om de energie anders dan het gas- en elektraverbruik (dusook de energie van de productie van bouwmaterialen, het transport van deze materialen, etc.)?

Wat de EPC-waarde betreft merkt iemand op: “Daarmee wordt feitelijk ten onrechte een


2/6

rechtstreeks verband gelegd tussen de hoogte van de EPC en de hoogte van het energiegebruik.

Het ene jaar kan natuurlijk veel kouder of warmer zijn dan het andere jaar. ” De EPC als

uitgangspunt nemen wordt dan ook als onwenselijk beschouwd.

Als het om het werkelijke energieverbruik gaat komen verschillende bronnen van CO2-emissie

naar voren. Genoemd worden, in willekeurige volgorde:- CO2-emissie afkomstig van eindige bronnen

- CO2-emissie als gevolg van het gebruik van het gebouw

- CO2-emissie afkomstig van alle energie die binnen het gebouw wordt gebruikt en die in

warmte wordt omgezet

- CO2-emissie die als gevolg van het gebruik van apparaten en energie-installaties in eengebouw ontstaat

- CO2-emissie afkomstig van primaire gebruik van fossiele brandstoffen over een

gemiddeld jaar (dus van energie voor verwarmen, koelen, warm-tapwaterlevering,

ventileren en hulpenergie)- CO2-emissie als gevolg van materialen, energie en water

- CO2-emissie niet alleen als gevolg van de uitstoot maar ook van het maakproces, de

afbraak etc.

- CO2-emissie als gevolg van het bouwen en slopen (inclusief constructiematerialen,transporten, tot en met de extra voeding voor de bouwvakkers om hun prestatie te leveren)

- tijdens de bouw veroorzaakte CO2-emissie en tijdens het gebruik veroorzaakte CO2-emissie.

Daarnaast maken sommige geïnterviewden nog onderscheid tussen primair gebouwgebonden en

gebouwongebonden energiegebruik en anderen tussen woninggebonden of huishoudelijk

verbruik.

Geconcludeerd mag worden dat er geen eenduidige zienswijze is en dat het er vooral om gaat

goede afspraken te maken over de afbakening van het begrip CO2-emissie zodat in ieder gevalalle betrokkenen bij een project hetzelfde uitgangspunt hanteren.

Waarmee mag gecompenseerd worden?

Voor sommigen gaat het alleen om compensatie met duurzame energie.

“De energielevering van dat gebouw is duurzaam en mag bestaan uit zonnewarmte passief,

zonnewarmte actief, warmte uit de lucht of de bodem, energie uit wind, energie lokaal opgewekt

uit biobrandstof (mits voldoende aan een reeks van milieueisen) en PV.”

“Gebouwen die op duurzame wijze (zonder CO2 uitstoot) evenveel energie opwekken als

gebruiken.”

Voor sommigen gaat het om duurzame energie en hergebruik:

“Zonne-energie, recycling etcetera.”

Voor weer anderen gaat het over een combinatie van duurzame energie en investeren in CO 2-

afvangende maatregelen.

“Bij afname van (aard)gas moet de CO2-emissie gecompenseerd worden door duurzaamopgewekte elektriciteit terug te leveren aan het net (wind-, zonne-energie). Bij afname van

warmwater (stads- of wijkverwarming) zou teruglevering van duurzaam verwarmd water een

optie kunnen zijn en bij afname van elektriciteit kan elektriciteit (periodiek?) terug worden


3/6

geleverd. Maar CO2-verbruik kan ook gecompenseerd worden door het investeren in aanplant van

nieuwe bossen (met als resultaat een CO2-neutraal object). Zie het begrip Sinks.”

“Dat kan door het toepassen van groene stroom, windenergie inkopen en de emissies als gevolg

van het gasverbruik te compenseren door emissiecertificaten te kopen.”“De CO2 tijdens het gebruik wordt gecompenseerd via CO2-credits (door aanplant van bomen of

investeringen in duurzame energie).”

Voor sommigen vormt investeren in CO2-afvangende maatregelen zelfs hét kenmerk van CO2-

neutraal.

“CO2-neutraal is bomen planten voor de veroorzaakte CO2”

“Alle CO2-emissies die ten gevolge van een gebouw ontstaan worden gecompenseerd door CO 2-afvangende maatregelen (nuttig gebruik in bijv. kassen, compensatie door bijv. boomaanplant, of

opslag in de ondergrond).”

Ook hier geldt dat het van belang is onderling duidelijke afspraken te maken.

Binnen welke grenzen mag gecompenseerd worden?

De keuze van de grens lijkt alles bepalend te zijn. Woningen en gebouwen kunnen op zichzelf

CO2-neutraal zijn. In dat geval wordt de CO2-emissie van het gebouw door maatregelen opgebouwniveau gecompenseerd. De CO2-emissie van datzelfde gebouw kan echter ook op

wijkniveau worden gecompenseerd, bijvoorbeeld door een aan de wijk gekoppeld windpark. Degrens ligt in dat geval bij de wijk. Steden die CO2-neutraal willen worden hanteren de rand van

de stad als grens. In dat geval wordt de CO2-emissie van een gebouw ergens binnen de stad

gecompenseerd. Bij een CO2-neutraal land gaat men in principe uit van de landsgrens. Het directe

verband tussen gebouw en compenserende maatregelen wordt op deze manier steeds vager. Wie

kiest voor de wereld als grens hoeft zich in principe zelfs niet meer druk te maken over hetgebouwniveau want alle geproduceerde CO2 kan in dat geval door het kopen van certificaten

worden afgekocht. Daarom hebben diverse professionals ook weerstand tegen deze werkwijze.(“De zichtbaarheid neemt dan steeds verder af. Bovendien zou regionaal een zeer ongewenste

situatie kunnen ontstaan met extreem hoge emissies en concentraties die theoretisch zelfs tot

gezondheidsproblemen zouden kunnen leiden, terwijl elders op de wereld al deze emissies netjes

worden gecompenseerd. Daarom vinden sommigen het werken met certificaten geen goede

optie.”)

Een combinatie met energiebesparing heeft de voorkeur: “De CO2 tijdens het gebruik wordt

gecompenseerd via CO2-credits. Vaak wordt geadviseerd dit te doen in combinatie met toepassen

van energiebesparing. De C02-uitstoot die over blijft, wordt dan gecompenseerd.

Ook her geldt dat het van belang is onderling duidelijke afspraken te maken.

Definitie CO2-neutraal

Er circuleren dus diverse definities van het begrip CO2-neutraal in relatie tot gebouwen. Het

resultaat van de rondgang onder de twintig professionals:

- Voor het oprichten van een gebouw zou je van CO2-neutraal kunnen spreken wanneer:

alle CO2 uitstoot als gevolg van het bouwen en slopen (constructiematerialen, transporten,tot en met de extra voeding voor de bouwvakkers om hun prestatie te leveren)

gecompenseerd wordt. Voor een houten gebouw ligt dat dus anders dan voor een

betonkolos


4/6

- CO2-neutraal betekent net zoveel uitstoot als reductie: som in en uit is nul

- CO2-neutraal gebouw = de totale netto CO2 uitstoot behorende bij alle energie die binnen

het gebouw wordt gebruikt (en in warmte wordt omgezet – en hoe zit het dan met licht?)

wordt zodanig extern gecompenseerd dat per saldo 0 uitstoot overblijft.- CO2-neutraal: de CO2 tijdens het gebruik wordt gecompenseerd via CO2-credits (door

aanplant van bomen of investeringen in duurzame energie).- CO2-neutraal: alle CO2-emissies die ten gevolge van een gebouw ontstaan (niet de

mensen zelf maar het gebruik van apparaten en energie-installaties) worden

gecompenseerd door CO2-afvangende maatregelen (nuttig gebruik in bijv. kassen,

compensatie door bijv. boomaanplant, of opslag in de ondergrond).

- een CO2-neutraal gebouw is een gebouw waarvan het primaire gebruik van fossielebrandstoffen over een gemiddeld jaar gezien nihil is. Op sommige momenten levert het

gebouw meer energie dan op dat moment nodig is, op andere momenten minder dan

nodig. Het saldo is nihil.

- CO2-neutraal is dat er net zoveel CO2 wordt uitgespaard als het gebouw in zijn totalelevenscyclus verbruikt.

- een CO2-neutraal gebouw is een gebouw met een energiehuishouding waarbij alle

emissies aan CO2 worden gecompenseerd, via de voorzieningen in het gebouw of met

behulp van externe voorzieningen.- CO2-neutraal is hetzelfde als energie-0 : gebouwen die per saldo geen energie verbruiken

en evenveel energie opwekken als gebruiken.- Bij CO2-neutraal wordt geen CO2 geproduceerd afkomstig uit eindige bronnen of indien

dit wel het geval is wordt een gelijke hoeveelheid CO2 vastgelegd.

- CO2-neutraal gebouw: een gebouw waarvan de CO2-emissies als gevolg van het gebruik

zijn voorkomen of gecompenseerd.

- Bij een CO2-neutraal gebouw is er een evenwicht tussen de uitstoot van CO 2 aan de enekant en de maatregelen aan de andere kant die CO2-uitstoot compenseren.

- CO2-neutraal is bomen planten voor de tijdens de bouw en tijdens het gebruik veroorzaakte CO2-uitstoot.

Gezien de in de voorgaande paragraven beschreven onduidelijkheden is het aan te raden de

basisdefinitie zo abstract mogelijk te houden. Deze kan dan per project met de gemaakte

afspraken worden aangevuld.

Op basis van het onderzoeksresultaat kan bijvoorbeeld de volgende definitie worden gekozen:

Onder een CO2-neutraal gebouw verstaan wij een gebouw met een energiehuishouding waarbij

alle emissies aan CO2 worden gecompenseerd, via de voorzieningen in het gebouw of met behulp

van externe voorzieningen.

Definitie CO2-emissievrij (bij gebruik)Zoals eerder vermeld is er bij het begrip CO2-emissievrij in sommige gevallen sprake van grote

overeenstemming met de definitie van het begrip CO2-neutraal. In andere gevallen gaat het om

het tot 0 terugbrengen van de CO2-uitstoot. De resultaten van de rondgang:

- Emissievrij betekent nul uitstoot.

- Het energiegebruik binnen het gebouw wordt volledig toegevoerd via duurzameenergiebronnen

- Er komt tijdens het gebruik geen CO2 vrij.

- Er komt geen CO2 vrij ten gevolge van het gebruik van apparaten en energie-installaties


5/6

in gebouwen.

- Een emissievrij gebouw is niet op het een of ander energienetwerk aangesloten. Alle

nodige energie, dus ook op momenten van een piekbelasting, moet in het gebouw zelf

worden opgewekt.- Hetzelfde als CO2-neutraal maar dan gericht op de gebruiksfase (de materialen vallen

erbuiten)- Geen CO2 uitstoot.

- Gebouwen waarbij er per saldo geen CO2-uitstoot is en er dus ook maatregelen getroffen

worden om de CO2 uitstoot weer vast te leggen in bijvoorbeeld gewassen.

- Gewoon geen enkele CO2 uitstoot, ook niet uit duurzame bronnen.

- Een gebouw dat tijdens gebruiksfase geen CO2-emissies veroorzaakt. Dus moet er stroomuit de zon en wind komen, verwarming via zonne-energie, koeling via duurzaam

opgewekte stroom, evenals verlichting, enz.

- Een gebouw waarbij, bij het tot stand komen (bouwen en exploitatie), geen CO2-emissie

vrijkomt.- CO2-emissievrij: doordat in 30 jaar evenveel CO2 vermeden wordt als ontstaan tijdens de

bouw en het gebruik. Dit wil zeggen dat het gebouw tijdens de gebruiksfase zoveel meer

duurzame energie opwekt dat de CO2-emissie als gevolg van het materiaalgebruik

volledig gecompenseerd wordt.Over het begrip CO2-emissievrij is dus nog meer verwarring dan over CO2-neutraal. Uitgaande

van het principe ‘de meeste stemmen gelden’ kan voor de volgende definitie worden gekozen:

Onder een CO2-emissievrij gebouw verstaan wij een gebouw dat nul CO2 uitstoot.

Met daarbij de kanttekening dat dit in de praktijk zo moeilijk haalbaar is dat het weinig zin heeft

om dit doel na te streven.

ConclusieEr is veel onduidelijkheid over de begrippen en grote behoefte aan een concrete omschrijving.

De meest voor de hand liggende definities die uit het onderzoek voortkomen zijn:

Onder een CO2-neutraal gebouw verstaan wij een gebouw met een energiehuishouding waarbij

alle emissies aan CO2 worden gecompenseerd, via de voorzieningen in het gebouw of met behulp

van externe voorzieningen.

Onder een CO2-emissievrij gebouw verstaan wij een gebouw dat nul CO2 uitstoot.

Met daarbij de kanttekening dat dit in de praktijk zo moeilijk haalbaar is dat het weinig zin heeft

om dit doel na te streven.

Bij de afbakening van het begrip CO2-neutraal moeten met alle betrokkenen duidelijke afspraken

gemaakt worden over :

• om welke energie het gaat

Het gaat daarbij om het werkelijk gebruik (dus niet op basis van EPC). Afgesproken moet

worden of het gaat om de CO2 die vrijkomt bij het gebruik, bij de bouw en het gebruik, bij bouw,

gebruik, en sloop en of het alleen om het direct te meten gas- en elektraverbruik gaat of ook omde CO2 die gepaard gaat met bijv. de productie en het transport van de materialen, de productie

van het voedsel van de bouwvakkers etc…


6/6

• waarmee gecompenseerd mag worden.

Gaat het alleen om compensatie met duurzame energie, met duurzame energie en hergebruik, met

een combinatie van duurzame energie en investeren in CO2-afvangende maatregelen of met

alleen CO2-afvangende maatregelen?

• binnen welke grenzen gecompenseerd mag worden.

Moet gecompenseerd worden binnen de woning/het gebouw? Of mag dat binnen de wijk? Binnen

de stad? Binnen het land? Of binnen de wereld (middels bijv. CO2-credits)? Hoe groter de schaal

hoe minder zichtbaar de maatregelen zijn. Dit kan worden voorkomen door een direct verband

met energiebesparende maatregelen te leggen.

Ter overweging.Er werden een aantal opmerkingen geplaatst die niet direct binnen de vraagstelling vallen maar

wel interessant zijn om over na te denken. Het betreft de volgende opmerkingen:

“Wanneer je uitgaat van de Trias Energetica hoeft dat niet direct te leiden tot een energieneutraal

gebouw. Andersom kan een ontwerper van een energieneutraal object zich sterk richten op het

opwekken van energie, en daarmee de Trias Energetica negeren."

“Overigens is de planeet zelf ook niet CO2-emissievrij (grens atmosfeer) maar wel CO2-neutraal,met vertraging, door natuurlijke compensatie.”

“Wij streven niet naar CO2-neutraal maar we hebben ons een concreet doel gesteld: een

beperking van het gebruik van fossiele brandstoffen in de gebouwde omgeving van 50% in 2030

en van 80% in 2050; indicatoren zijn CO2 reductie en PJ, referentiejaar is 1990 (conformKyoto).”

CO2 Discussie Waar Hebben We Het Over

Documents

Transcript of CO2 Discussie Waar Hebben We Het Over