Titel: Het landschap in de Nederlandse film

Vak: CKV

Duur: 50 minuten

Films: Fanfare (Bert Haanstra, 1958), De Noorderlingen (Alex van Warmerdam, 1992), Het is een schone dag geweest (Jos de Putter, 1993) en Father and Daughter (Michael Dudok de Wit, 2000)

Benodigdheden: Computers+werkend internet

Koptelefoons (1 per leerling)

Smartboard

Father and Daughter (Michael Dudok de Wit, 2000) in zijn geheel te downloaden via Ximon tegen een kleine vergoeding

Inleiding

Polders, straffe wind, dijken, molens en imposante wolkenpartijen. Dat is het ouderwetse Nederland in een notendop, een inspiratie voor menig kunstenaar uit binnen- en buitenland. In de schilderkunst van de 17e eeuw spelen het Nederlandse landschap en licht een bepalende rol, waardoor buitenlandse kunstenaars als Manet tot in de 19e eeuw met eigen ogen willen zien wat het nou precies inhoudt. Documentairemakers Pieter-Rim de Kroon en Maarten de Kroon hebben over dat fenomeen een documentaire gemaakt, getiteld Hollands Licht. Wat is er zo specifiek aan het Nederlandse licht, de lucht en het landschap?

In de Nederlandse film en documentaire speelt het landschap vaak een belangrijke rol. Het water in Fanfare (Bert Haanstra, 1958) bijvoorbeeld, is net zo kabbelend en vloeiend als de montage van de film. Het oud-Hollandse landschap in deze film zegt iets over het verlangen naar een Nederland dat wellicht nooit bestaan heeft.

Met het landschap wordt er daarnaast vaak iets verteld over de innerlijke gesteldheid van de

karakters. Denk aan de animatiefilm Father and Daughter (Michael Dudok de Wit), waarin de dochter

door de polder tegen de wind in fietst, verlangend naar haar vader. Of de film De Noorderlingen van

Alex van Warmerdam, die zich afspeelt in een archetypische Nederlandse nieuwbouwwijk, net zo

rechtlijnig vormgegeven als de denkbeelden van sommige personages. En de documentaire Het is

een schone dag geweest (Jos de Putter) toont Hollandse beelden van koeien in de sneeuw in contrast

met de vooruitgang binnen het boerenbestaan.

5 minuten, leesopdracht, individueel

Laat de leerlingen bovenstaand artikel Meer weten over het landschap in de Nederlandse film lezen, te vinden bij de films Fanfare (Bert Haanstra, 1958), De Noorderlingen (Alex van Warmerdam, 1992), Het is een schone dag geweest (Jos de Putter, 1993) en Father and Daughter (Michael Dudok de Wit, 2000)

10 minuten, kijkopdracht, individueel of in tweetallen

Laat de leerlingen de introductievideo van Fanfare (Bert Haanstra, 1958) en De Noorderlingen (Alex

van Warmerdam, 1992) bekijken, te vinden op de tijdlijn. Vraag ze gericht te kijken naar hoe het

landschap in beide films in beeld is gebracht en hier aantekeningen van te maken.

20 minuten, zoekopdracht, individueel of in tweetallen

Laat de leerlingen de zoekopdracht maken, te vinden bij de films Fanfare (Bert Haanstra, 1958), De Noorderlingen (Alex van Warmerdam, 1992), Het is een schone dag geweest (Jos de Putter, 1993) en Father and Daughter (Michael Dudok de Wit, 2000). Kijk zelf bij de bijlage voor handige websites en zoektips!

ZOEK!

Films waarin het landschap veel zegt over de personages of de gebeurtenissen; ze zijn er meer dan je denkt. Misschien sta je er niet bij stil, maar de keuze voor het filmen in een polderlandschap of juist in de hectiek van de stad, dat bepaalt de sfeer van de film behoorlijk. Als iemand eenzaam is en voor zich uit staat te staren in een leeg en druilerig landschap, dan geeft dat een heel ander beeld dan een eenzaam personage op een zomerse dag in het Vondelpark. Misschien voelt dat zelfs nóg eenzamer.

Zoek een scène uit een film van de Filmcanon of een film naar keuze waarin:

-de omgeving overeenkomt met het gevoel van het personage of

-de omgeving een contrast vormt met het gevoel van het personage

TIPS VOOR LEERLINGEN

Tip 1: Gebruik de films van de Filmcanon

Tip 2: Bekijk de fragmenten bij de films Fanfare (Bert Haanstra, 1958), De Noorderlingen (Alex van Warmerdam, 1992), Het is een schone dag geweest (Jos de Putter, 1993) en Father and Daughter (Michael Dudok de Wit, 2000)

Tip 3:Denk na over films die je zelf hebt gezien, vertrek vanuit je eigen ervaring

Tip 4: Lees meer over Bert Haanstra op http://beeldengeluidwiki.nl/index.php/Bert_Haanstra

UITWERKINGSVOORBEELDEN

-Father and Daughter (Michael Dudok de Wit, 2000): de omgeving komt overeen met het gevoel van het personage. Wind tegen; het zit het personage niet mee.

-De Noorderlingen (Alex van Warmerdam, 1992) de archetypische Nederlandse nieuwbouwwijk is net zo rechtlijnig vormgegeven als de denkbeelden van sommige personages

-Het is een schone dag geweest (Jos de Putter, 1993), komt niet overeen: toont Hollandse beelden van koeien in de sneeuw in contrast met de vooruitgang binnen het boerenbestaan

15 minuten, kijk- en discussieopdracht, klassikaal

Bekijk de film Father and Daughter (Michael Dudok de Wit, 2000). Vraag de leerlingen gericht te kijken naar hoe het landschap in deze film in beeld is gebracht en hier aantekeningen van te maken. Bespreek met elkaar of de omgeving in Father and Daughter overeenkomt met het gevoel van het personage of een contrast vormt en waarom.

Bijlage bij Het landschap in de Nederlandse film

ZOEKOPDRACHT

Goed zoeken is niet makkelijk. Je moet weten wat en vooral ook wáár je moet zoeken. Natuurlijk, online. Maar het internet bevat ook veel websites waarop minder betrouwbare informatie staat, wat je niet zomaar kunt overnemen. Hoe weten leerlingen dan wat waar is? Door bijvoorbeeld sites te gebruiken in de zoektocht, waarvan je weet dat ze onafhankelijk zijn en je geen product proberen te verkopen. Wanneer leerlingen met voorbeelden komen, klik dan op de internetbronnen die de leerlingen aandragen. Zijn deze bronnen betrouwbaar? Zo niet, bespreek dit dan met de leerling.

Onderstaande sites kunnen de leerlingen helpen bij deze zoekopdracht en zijn ook te vinden onder ‘TIPS & TRICKS’!

NFF Filmarchief: http://www.filmfestival.nl/nl/NFF-Filmarchief/

Audiovisueel erfgoed: http://beeldenvoordetoekomst.nl/nl

Nederlandse filmgeschiedenis: http://www.filminnederland.nl/

Filmkrant: www.filmkrant.nl

Internet Movie Database: www.imdb.com

Wikipedia: www.wikipedia.nl