een hologram voor de koning

Van Dave Eggers verscheen eerder bij Lebowski Publishers:

Een hartverscheurend verhaal van duizelingwekkende genialiteitU zult verstelt staan van onze beweeglijkheid!

Hoe hongerig wij zijnWat is de wat

Zeitoun

Dave Eggers

een hologram

voor de koning

Vertaald uit het Amerikaans door Gerda Baardman,

Lidwien Biekmann en Jan de Nijs

Lebowski Publishers, Amsterdam 2012

De vertalers ontvingen voor deze vertaling een werkbeurs van het

Nederlands Letterfonds.

Oorspronkelijke titel: A Hologram for the King

Oorspronkelijk uitgegeven door: McSweeney’s Books, 2012

© Dave Eggers, 2012

© Vertaling uit het Amerikaans: Gerda Baardman, Lidwien

Biekmann en Jan de Nijs

© Nederlandse uitgave: Lebowski, 2012

Omslagontwerp: Dog and Pony, Amsterdam

Omslagbeeld: Jessica Hische

Typografie: Perfect Service, Schoonhoven

isbn 978 90 488 1252 3

nur 302

www.lebowskipublishers.nl

www.daveeggers.nl

www.mcsweeneys.net

978 90 488 1253 0

Voor Daniel McSweeney, Ron Hadley en Paul Vida; drie grote mannen

‘It is not every day that we are needed.’

- Samuel Beckett

9

I

Alan Clay werd wakker in Jedda, Saoedi-Arabië. Het was 30 mei

2010. Hij had twee dagen in het vliegtuig gezeten om hier te

komen.

In Nairobi had hij een vrouw ontmoet. Ze hadden naast elkaar

op hun vlucht zitten wachten. Ze was lang en welgevormd en

ze droeg kleine gouden oorbelletjes. Ze had een rozige huid en

een zangerige stem. Alan vond haar leuker dan veel mensen in

zijn leven die hij dagelijks zag. Ze zei dat ze in de staat New York

woonde. Niet eens zo ver van zijn eigen huis in een voorstad van

Boston.

Als hij de moed had gehad, zou hij wel een manier hebben ge-

vonden om meer tijd met haar door te brengen. Maar hij stapte

in zijn vliegtuig en vloog naar Riad en vandaar naar Jedda. Daar

werd hij door een man van het vliegveld gehaald en naar het Hil-

ton gebracht.

Met een klikje deed hij die nacht om twaalf over een de deur

van zijn kamer in het Hilton open. Snel maakte hij zich gereed

om naar bed te gaan. Hij moest slapen. Om zeven uur diende

hij klaar te staan om weer een uur te reizen, want om acht uur

moest hij in de King Abdullah Economic City zijn. Daar zou hij

met zijn team een holografisch vergadersysteem opzetten en dan

wachten totdat hij het voor koning Abdullah in eigen persoon

kon demonstreren. Als Abdullah onder de indruk was, kreeg Re-

10

liant het it-contract voor de hele stad en kon Alan van zijn com-

missie, een bedrag in de middelste regionen van de zes cijfers,

alles in orde maken wat er aan zijn leven schortte.

Hij moest dus goed uitgerust zijn. Goed voorbereid. Maar hij lag

nu al vier uur klaarwakker in bed.

Hij dacht aan zijn dochter Kit, die aan een bijzonder goed, duur

college studeerde. Hij kon haar collegegeld voor komend najaar

niet betalen. Hij had geen geld omdat hij in zijn leven een reeks

domme beslissingen had genomen. Hij had niet goed gepland.

Hij had geen moed gehad toen dat nodig was.

Hij had kortzichtige beslissingen genomen.

Zijn collega’s hadden kortzichtige beslissingen genomen.

Al die beslissingen waren dom en overhaast geweest.

Maar op het moment zelf had hij niet geweten dat zijn beslis-

singen kortzichtig, dom en overhaast waren. Hij en zijn collega’s

wisten toen nog niet dat ze beslissingen namen waardoor ze al-

lemaal ongeveer net zo zouden eindigen als Alan nu: praktisch

blut, vrijwel werkloos en eigenaar van een eenmans-it-bedrijfje

dat hij vanuit eigen huis bestierde.

Hij was van Kits moeder Ruby gescheiden. Ze waren inmiddels

langer uit elkaar dan ze ooit samen waren geweest. Ruby, een

notoire lastpak, woonde nu in Californië en leverde geen enkele

financiële bijdrage aan Kits levensonderhoud. ‘Die studie is jouw

zaak,’ had ze tegen hem gezegd. ‘Wees een kerel,’ had ze gezegd.

Nu kon Kit komend najaar niet verder studeren. Alan had zijn

huis te koop gezet, maar het was nog niet verkocht. Verder had

hij geen mogelijkheden meer. Hij was veel mensen geld schuldig,

onder meer achttienduizend dollar aan een paar fietsontwerpers

11

die in zijn opdracht een prototype hadden gebouwd van een fiets

die hij in de buurt van Boston had willen laten bouwen. Hij werd

voor gek verklaard. Hij stond in het krijt bij Jim Wong, die hem

vijfenveertigduizend had geleend voor materiaal en de eerste en

laatste termijn van een leasecontract voor een opslagruimte. Ver-

der waren er nog wat vrienden en potentiële zakenpartners die

bij elkaar zo’n vijfenzestigduizend van hem kregen.

Hij was dus blut. En toen tot hem doordrong dat hij Kits col-

legegeld niet kon betalen, was het te laat om nog meer hulp te

vragen. Te laat om het roer om te gooien.

Was het tragisch dat een gezonde jonge meid als Kit een se-

mester lang niet kon studeren? Nee, dat was niet tragisch. In de

lange, moeizame geschiedenis van de wereld was een gemist stu-

diesemester van een slimme, capabele jonge vrouw als Kit niet

eens een voetnoot. Dat overleefde ze wel. Dat was niet tragisch.

Het kwam er niet eens bij in de buurt.

Wat Charlie Fallon was overkomen, dat werd tragisch genoemd.

Charlie Fallon was doodgevroren in een meer vlak bij Alans huis.

Naast Alans huis.

Alan dacht aan Charlie Fallon terwijl hij wakker lag in zijn

hotelkamer in het Hilton in Jedda. Alan had Charlie die dag het

meer in zien lopen. Zelf reed hij op dat moment net weg, naar de

steengroeve. Het had hem niet echt normaal geleken dat iemand

als Charlie in september in dat glanzend zwarte meer stapte,

maar zo bijzonder was het nu ook weer niet.

Charlie Fallon stuurde Alan losse bladzijden uit boeken. Dat

deed hij al twee jaar. Charlie had op zijn oude dag de transcen-

dentalisten ontdekt en voelde zich met hen verwant. Hij had

ontdekt dat Brook Farm niet ver van hun woonplaats lag en vol-

gens hem betekende dat iets. Hij had zijn voorouders uit Boston

nagetrokken in de hoop een connectie te ontdekken, maar had

12

niets gevonden. Toch bleef hij Alan bladzijden met gemarkeerde

passages sturen.

Zo werkt de geest van de bevoorrechte, dacht Alan. ‘Stuur me

die troep nu niet meer,’ had hij gezegd. Maar Charlie had ge-

grijnsd en was er gewoon mee doorgegaan. Dus toen Alan Char-

lie die zaterdagmiddag om twaalf uur het meer in had zien lopen,

had hij dat als een logisch uitvloeisel van diens nieuwe liefde voor

het land gezien. Hij stond er pas tot zijn enkels in toen Alan die

dag langsreed.

13

II

Toen Alan in het Hilton in Jedda wakker werd, was hij al te laat.

Het was kwart over acht. Hij was even na vijven in slaap gevallen.

Hij werd om acht uur in de King Abdullah Economic City ver-

wacht. Het was minstens een uur rijden. Tegen de tijd dat hij

gewassen en aangekleed was, een auto had geregeld en daar ein-

delijk kon zijn, was het tien uur. Op zijn allereerste dag kwam

hij al twee uur te laat. Hij was hopeloos. Het werd met het jaar

erger.

Hij probeerde Cayley op haar mobiele telefoon te bereiken. Ze

nam op met haar hese stem. In een ander leven, als het rad van

fortuin anders had gedraaid, als hij jonger was geweest en zij ou-

der, als ze allebei stom genoeg waren geweest om het te proberen,

hadden hij en Cayley het samen ongelooflijk kunnen hebben.

‘Alan! Het is hier geweldig. Nou ja, geweldig is een groot

woord. Maar jij bent er nog niet.’

Hij legde het uit. Hij verzon geen smoesjes. Daar had hij de

energie, de creativiteit niet meer voor.

‘Maak je geen zorgen,’ zei ze met een klein lachje – haar stem

suggereerde de feestelijke mogelijkheid van een heerlijk leven vol

eindeloze sensualiteit – ‘we zijn de boel nog aan het opzetten.

Maar je moet zelf voor vervoer zorgen. Weet iemand hoe Alan

hier zo snel mogelijk kan komen?’

Dat laatste riep ze tegen de rest van het team. Het klonk hol.

14

Hij stelde zich een donkere, holle ruimte voor, waar drie jonge

mensen met een kaars in de hand op zijn licht wachtten.

‘Hij kan geen auto huren,’ zei ze tegen de anderen.

En tegen hem: ‘Kun je een auto huren, Alan?’

‘Ik regel wel wat,’ zei hij.

Hij belde de receptie.

‘Hallo. Met Alan Clay. Hoe heet u?’

Hij vroeg altijd aan iedereen hoe hij heette. Een gewoonte die

hij in zijn tijd bij Fuller van Joe Trivole had overgenomen. Altijd

namen vragen en die herhalen. Als je iemands naam onthoudt,

onthoudt de ander jou ook.

De receptionist zei dat hij Edward heette.

‘Edward?’

‘Ja meneer, Edward. Wat kan ik voor u doen?’

‘Waar kom je vandaan, Edward?’

‘Uit Jakarta, uit Indonesië, meneer.’

‘Ah, Jakarta,’ zei Alan. Toen bedacht hij dat hij niets over Ja-

karta te melden had. Hij wist niets over Jakarta.

‘Edward, denk je dat ik via het hotel een auto zou kunnen

huren?’

‘Hebt u een internationaal rijbewijs?’

‘Nee.’

‘Dan kunt u het waarschijnlijk beter niet doen.’

Daarop belde Alan de portier en legde uit dat hij een chauf-

feur nodig had om hem naar de King Abdullah Economic City

te brengen.

‘Dat gaat even duren,’ zei de portier. Zijn accent klonk niet

Arabisch. In dit Saoedi-Arabische hotel werkten kennelijk geen

Saoedi’s. Dat had Alan al ongeveer verwacht. Er werkten über-

haupt weinig Saoedi’s, waar dan ook, had hij gehoord. In alle be-

15

drijfstakken werden arbeidskrachten geïmporteerd. ‘We moeten

een geschikte man vinden om u te rijden,’ zei de portier.

‘Kunt u niet gewoon een taxi bellen?’

‘Eh, nee, meneer.’

Alans bloed begon te koken, maar hij had deze ellende aan zich-

zelf te wijten. Hij bedankte de man en hing op. Hij wist best dat

je in Jedda of Riad niet gewoon een taxi kon bellen – dat stond

in alle gidsen, die stuk voor stuk grote nadruk legden op de ge-

varen die buitenlanders in het Koninkrijk Saoedi-Arabië liepen.

Bij het ministerie van Buitenlandse Zaken stond Saoedi-Arabië

op de lijst van gevaarlijkste landen. Ontvoering was niet ondenk-

baar. Hij kon aan Al-Qaida worden verkocht, voor losgeld wor-

den vastgehouden, over de grens worden gebracht. Maar hij had

zich nooit ergens onveilig gevoeld en hij was voor zijn werk in

de jaren negentig naar Juárez geweest en in de jaren tachtig naar

Guatemala.

De telefoon ging.

‘We hebben een chauffeur voor u. Wanneer moet hij komen?’

‘Zo snel mogelijk.’

‘Hij is er over twaalf minuten.’

Alan ging douchen en schoor zijn sproetige nek uit. Hij trok een

t-shirt aan, een wit overhemd, een kakikleurige broek, beige sok-

ken en instappers. Kleed je maar gewoon als een Amerikaanse za-

kenman, hadden ze gezegd. Hij was gewaarschuwd voor de over-

dreven inspanningen van de westerlingen uit de verhalen die een

thawb aantrokken en een gutra opdeden. Zich aanpasten aan de

omgeving, moeite deden. Die moeite werd niet op prijs gesteld.

Terwijl hij de boord van zijn overhemd goed deed, voelde hij

de bult die hij een maand geleden in zijn nek had ontdekt. Die

16

was zo groot als een golfbal en puilde uit zijn ruggengraat naar

buiten; hij voelde kraakbeenachtig aan. Op sommige dagen leek

hij wel deel van zijn ruggenmerg, want wat zou het anders kun-

nen zijn?

Een tumor misschien.

Zo’n bult op zijn ruggengraat – die moest wel invasief en do-

delijk zijn. De laatste tijd kon hij niet helder denken en bewoog

hij zich onhandig, en het leek op een verschrikkelijke manier

voor de hand liggend dat er daar iets groeide wat aan hem vrat,

zijn levenskracht wegzoog, iedere doelgerichtheid en alertheid

uit hem kneep.

Hij had ermee naar een dokter willen gaan, maar dat was er niet

van gekomen. Zoiets viel niet te opereren. Alan wilde niet be-

straald worden, want dan werd hij kaal. Nee, het was het verstan-

digste er af en toe aan te voelen, op bijbehorende symptomen te

letten, er nog eens aan te voelen en het daarbij te laten.

Na twaalf minuten was hij klaar.

Hij belde Cayley.

‘Ik ga nu de deur uit.’

‘Mooi zo. Tegen de tijd dat je er bent, hebben we alles wel

opgezet.’

De anderen waren er al, zonder hem, ze konden alles opzetten

zonder hem. Wat deed hij hier eigenlijk? De redenen voor zijn

komst leken belangrijker dan ze waren, maar ze hadden hem wel

hierheen gevoerd. De voornaamste was dat hij ouder was dan

de andere leden van het team, die eigenlijk nog kinderen wa-

ren, geen van allen was ouder dan dertig. Verder kende Alan een

neef van koning Abdullah uit de jaren negentig, toen ze hadden

samengewerkt voor een bedrijf in kunststoffen, en volgens Eric

Ingvall, de vicepresident van de raad van bestuur van Reliant in

17

New York, was die connectie blijkbaar interessant genoeg om de

aandacht van de koning op hen te vestigen. Dat was hij waar-

schijnlijk niet, maar Alan had besloten Eric niet tegen te spreken.

Hij was blij met de opdracht. Die had hij hard nodig. De acht-

tien maanden voor het telefoontje van Ingvall waren vernede-

rend geweest. Een belastingaangifte doen voor een belastbaar

inkomen van 22 350 dollar – dat was een ervaring die hij op zijn

leeftijd niet had verwacht. Hij zat nu zeven jaar in de consul-

tancy en ieder jaar werden de inkomsten minder. Niemand gaf

nog geld uit. Zelfs vijf jaar geleden liep het nog goed; oude vrien-

den speelden hem werk toe en hij maakte zich nuttig voor hen.

Hij bracht contacten met bekende verkopers tot stand, regelde

gunsten, sloot deals, zorgde voor besparingen. Hij voelde zich de

moeite waard.

Nu was hij vierenvijftig en leek het Amerikaanse bedrijfsleven

hem ongeveer even interessant te vinden als een vliegtuig dat uit

modder was opgetrokken. Hij kon geen werk vinden, trok geen

cliënten meer aan. Hij was van Schwinn via Huffy via Frontier

Manufacturing Partners uiteindelijk voor Alan Clay Consulting

gaan werken en zat op het laatst thuis naar dvd’s te kijken waarop

de Red Sox in 2004 en 2007 de Series wonnen. De wedstrijd

waarbij ze achterelkaar vier homeruns tegen de Yankees hadden

gemaakt. 22 april 2007. Die vierenhalve minuut had hij wel hon-

derd keer gezien en elke keer voelde hij weer iets wat in de buurt

van blijdschap kwam. Het gevoel dat alles klopte, dat alles in

orde was. Een overwinning die niemand je af kon pakken.

Alan belde de receptie weer. ‘Is de auto er al?’

‘Het spijt me, hij komt iets later.’

‘Spreek ik met de man uit Jakarta?’

‘Inderdaad.’

‘Edward.’

18

‘Ja.’

‘Dag Edward. Hoe laat komt hij?’

‘Over twintig minuten. Kan ik u iets te eten laten brengen?’

Alan liep naar het raam en keek naar buiten. De Rode Zee zag

er vanaf deze hoogte kalm en heel gewoon uit. Er liep een zes-

baansweg langs. Een drietal mannen in het wit stond op de pier

te vissen.

Hij keek naar het balkon van de kamer naast de zijne. Hij zag

zijn spiegelbeeld in het glas. Hij zag er doodnormaal uit. Als hij

geschoren en aangekleed was, leek er niets met hem aan de hand.

Maar onder zijn wenkbrauwen was er iets verduisterd. Zijn ogen

hadden zich teruggetrokken en dat viel mensen op. Bij de laatste

reünie van zijn middelbare school had een voormalige football-

speler aan wie hij altijd een enorme hekel had gehad, tegen hem

gezegd: ‘Alan Clay, je staart in heel verre verten. Wat is er met jou

gebeurd?’

Er waaide een briesje van zee. In de verte gleed een container-

schip over het water. Hier en daar een paar andere boten, zo klein

als speelgoed.

In het vliegtuig van Boston naar Londen had er een man naast

hem gezeten. Hij sloeg de ene gin-tonic na de andere achterover

en oreerde aan één stuk door.

‘Het is een tijdje goed gegaan, hè?’ zei hij. ‘Hoe lang, een jaar

of dertig? Twintig, tweeëntwintig? Maar toen was het voorbij,

nou en of, en nu moeten we ineens meedoen met West-Europa

in een tijd van toeristen en middenstanders.’ Kwam het daar niet

op neer wat die man in het vliegtuig had gezegd? Zoiets.

Hij ging maar door en de drank bleef komen.

‘We zijn een land van huismussen geworden,’ zei hij. ‘Een

19

land van twijfelaars, tobbers, piekeraars. Goddank is onze natie

niet door dat soort Amerikanen gesticht. Nee, dat was een ander

slag! Die reden in karren met houten wielen het hele land door!

Onderweg gingen er mensen dood, maar ze bleven nauwelijks

stilstaan. In die tijd begroef je je doden en trok dan weer verder.’

De man, die dronken was en ze misschien ook niet allemaal

op een rijtje had, was, net als Alan, geboren in een wereld waarin

dingen werden gemaakt en later verdwaald in werelden die daar

haaks op stonden. Hij dronk gin-tonic en was er helemaal klaar

mee. Hij was met pensioen en op weg naar Frankrijk, naar het

huisje dat zijn vader na de Tweede Wereldoorlog in de buurt van

Nice had gebouwd. En dat was dat.

Alan had omwille van de lieve vrede maar wat meegepraat

en ze hadden van gedachten gewisseld over China, Korea, kle-

ren laten maken in Vietnam, de opkomst en ondergang van de

kledingindustrie in Haïti, de prijs van een goede hotelkamer in

Hyderabad. Alan had een paar decennia in de fietsen gezeten

en daarna in andere bedrijfstakken rondgezwalkt: consultancy,

bedrijven een sterkere concurrentiepositie bezorgen door mid-

del van nietsontziende efficiëntie, robots, zuinig produceren; dat

soort dingen. Toch was er ieder jaar minder werk voor mensen

als hij. Er werd niet meer op Amerikaanse bodem geproduceerd.

Hoe kon hij of wie dan ook verdedigen dat een bedrijf vijf tot

tien keer meer aan loonkosten besteedde dan je in Azië kwijt

was? En als de lonen daar tot onverantwoorde hoogte stegen –

vijf dollar per uur of zo – kon je altijd nog naar Afrika uitwijken.

De Chinezen lieten al sportschoenen in Nigeria maken. Volgens

Jack Welch moest een producent voortdurend de hele aardbol

blijven afstruinen op zoek naar de goedkoopste mogelijkheid, en

zo te zien had de wereld goed naar hem geluisterd. De man in het

vliegtuig had jammerend geprotesteerd: het is toch belángrijk

waar die spullen worden gemaakt?

Maar Alan wilde niet wanhopen en zich niet laten meeslepen

20

in de malaise van zijn buurman. Alan was toch een optimist? Dat

zei hij tenminste. Malaise. Dat was het woord dat de man telkens

weer liet vallen. ‘De zwarte humor, dat is de echte boosdoener.

Die grappen!’ jammerde hij. ‘Ik heb ze in Frankrijk gehoord, en

in Engeland en Spanje. En in Rusland! Iedereen loopt te mop-

peren op de hopeloze regering en op de fundamentele, onher-

stelbare disfunctionaliteit van het land waar hij woont. En Italië!

Die verzuurdheid, iedereen gaat er maar van uit dat het steeds

erger wordt. Je zag het overal, en nu krijgen we dat in Amerika

ook. Dat inktzwarte sarcasme. Dat is dodelijk, ik zweer het je.

Dat is het teken dat je op je rug ligt en niet meer overeind kunt

komen!’

Alan had het allemaal al eerder gehoord en wilde het niet nog

eens horen. Hij zette zijn koptelefoon op en keek de rest van de

vlucht naar films.

Nu ging hij zijn donkere, koele hotelkamer weer in.

Hij dacht aan zijn huis. Hij vroeg zich af wie op dit moment

in zijn huis zou zijn. Wie er doorheen zou lopen, overal aan zou

zitten en dan weer weg zou gaan.

Zijn huis stond nu al vier maanden te koop. Is dat niet het

meer waarin die man is doodgevroren?

Het enige waar Ruby hem weleens over belde, was het huis. Was

het al verkocht? Ze had geld nodig en dacht blijkbaar dat Alan

het op de een of andere manier stiekem zou kunnen verkopen

zonder iets tegen haar te zeggen. ‘Je hoort het wel als het ver-

kocht is,’ zei hij. ‘En er bestaat ook nog zoiets als internet.’ Toen

ze tegen hem begon te schreeuwen, hing hij op.

Hij had een vrouw laten komen om het huis voor de verkoop

te restylen. Er zijn mensen die daar hun beroep van maken. Die

komen bij je thuis en maken alles mooier dan je zelf ooit voor

21

elkaar zou kunnen krijgen. Ze brengen licht in de duisternis die

jij met je menselijke troep hebt geschapen.

En dan woon je in een andere, verbeterde versie van je ei-

gen huis, totdat het verkocht is. Meer geel. Bloemen, tafels van

sloophout. Je eigen spullen staan in de opslag.

Ze heette Renee en ze had vlasachtig haar dat als een suikerspin

op haar hoofd stond. ‘Eerst moet al die rommel weg,’ zei ze. ‘Ne-

gentig procent van deze spullen moet worden ingepakt en weg-

gebracht,’ zei ze met een breed armgebaar naar alles wat hij de

afgelopen twintig jaar had verzameld.

Hij had alles in verhuisdozen gedaan. Hij ruimde en ruimde.

Alleen de meubels liet hij staan, maar toen ze terugkwam, zei

ze: ‘Nu gaan we andere meubels neerzetten. Wilt u die huren of

kopen?’

Hij deed zijn meubels weg. Er stonden twee banken in de

woonkamer, die hij allebei weggaf. Een aan een vriend van Kit

en een aan Chuy, die altijd het gras kwam maaien. Renee huurde

kunst voor aan de muur. ‘Neutraal abstract’ noemde ze die schil-

derijen. Ze hingen in alle kamers: doeken in aangename kleuren,

vage vormen die niets betekenden.

Dat was nu vier maanden geleden. Al die tijd was hij in het huis

blijven wonen en was hij de deur uit gegaan als de makelaar een

bezichtiging had gepland. Soms bleef hij ook gewoon thuis.

Soms sloot hij zich op in zijn werkkamer als de potentiële kopers

door zijn huis liepen en commentaar leverden. ‘Lage plafonds,’

zeiden ze. ‘Wat zijn die slaapkamers klein. Zijn dit de originele

vloeren? Wat ruikt het hier muf. Wonen er oude mensen?’

Soms keek hij naar de potentiële kopers als ze binnenkwamen

of weggingen. Hij gluurde als een idioot door het raam van zijn

werkkamer. Een keer bleef een echtpaar zo lang hangen dat hij in

22

zijn kamer in een koffiemok moest plassen. Een kijkster, een car-

rièrevrouw met een lange leren jas, zag hem voor het raam staan

toen ze de oprit af liep. Ze draaide zich om naar de makelaar en

zei: ‘Ik dacht dat ik daarnet een geest zag.’

Alan keek naar de golven, die kabbelend op de kust braken. Wie

wist eigenlijk dat Saoedi-Arabië zo’n lange, ongerepte kust had?

Hijzelf tot nu toe in elk geval niet. Hij keek naar een groepje

palmbomen dat beneden in de tuin van zijn hotel of van dat

ernaast was aangeplant, en naar de Rode Zee daarachter. Hij

overwoog even hier te blijven. Hij zou een andere naam kun-

nen aannemen. Al zijn schulden achter zich laten. Kit op de een

of andere manier geld sturen, aan de verpletterende bankschroef

van zijn Amerikaanse leven ontkomen. Daarvan had hij nu vier-

envijftig jaar achter de rug. Was dat niet genoeg?

Maar nee. Hij was meer dan dat. Op sommige dagen was hij

meer. Op sommige dagen kon hij de hele wereld omvatten. Op

sommige dagen kon hij ver vooruit zien. Op sommige dagen kon

hij over de lage heuvels van de onverschilligheid heen klimmen

en het landschap van zijn leven en toekomst zien zoals het was:

overzichtelijk, beloopbaar, bereikbaar. Alles wat hij wilde, was

al eens eerder gedaan, dus waarom zou hij het niet kunnen? Hij

kon het. Als hij zich er maar voortdurend op kon concentreren.

Als hij maar een plan de campagne kon opstellen en uitvoeren.

Hij kon het! Daar moest hij in geloven. Natuurlijk kon hij het.

Die deal met Abdullah leek al vast te staan. Qua schaal kon nie-

mand zich met Reliant meten, en nu hadden ze verdomme nog

een hologram ook. Alan ging gewoon die deal rondmaken, zijn

provisie opstrijken, iedereen in Boston terugbetalen en dan aan

de slag. Een fabriekje opzetten, beginnen met zo’n duizend fiet-

sen per jaar, en dan uitbreiden. Tussen neus en lippen door met

23

gemak Kits studie betalen. De makelaars wegsturen, de rest van

zijn hypotheek afbetalen, de wereld veroveren, een kolos, genoeg

geld om tegen iedereen zijn middelvinger te kunnen opsteken.

Een klopje op de deur. Zijn ontbijt. Aardappelpannenkoekjes

die binnen vijf minuten werden gebracht. Dat kon natuurlijk

nooit, tenzij hij iets kreeg wat al voor iemand anders was klaarge-

maakt. Hij begreep dat dat het geval moest zijn. Hij vond het niet

erg. Hij liet de ober alles op een tafeltje op het balkon neerzetten

en ondertekende met een zwierig gebaar de rekening met zijn

ogen toegeknepen tegen de wind hier op de negende verdieping.

Even was hij ervan overtuigd dat dit bij hem paste. Dat hij dit

waard was. Hij moest een bezittersair aannemen, uitstralen dat

het zo hoorde. Als hij het soort man was dat de aardappelschotel

van iemand anders verorberde, het soort man op wie het hotel zo

graag indruk wilde maken dat hij het ontbijt van iemand anders

kreeg, misschien was hij dan ook wel het soort man dat een audi-

entie bij de koning in de wacht sleepte.

24

III

De telefoon ging.

‘Er was een probleempje met de chauffeur. We hebben ie-

mand anders gebeld. Die is nu onderweg. Hij is er over twintig

minuten.’

‘Dank je,’ zei Alan, en hij hing op.

Hij ging weer zitten en concentreerde zich op zijn ademhaling

totdat hij weer rustig was. Hij was een Amerikaanse zakenman.

Hij hoefde zich niet te schamen. Hij zou vandaag iets neerzetten.

Hij kon meer zijn dan de eerste de beste idioot.

Ze konden niets garanderen, hadden ze gezegd. De koning is

een drukbezet man, hadden ze hem herhaaldelijk per e-mail

en aan de telefoon laten weten. ‘Ja, natuurlijk,’ had hij telkens

weer geantwoord, en hij had herhaald dat hij bereid was te al-

len tijde overal naartoe te komen waar het Zijne Majesteit be-

haagde. Maar zo eenvoudig lag het niet; niet alleen had de ko-

ning het druk, maar zijn agenda veranderde ook voortdurend op

het laatste moment. Dat moest nu eenmaal steeds op het laatste

moment gebeuren, want er waren veel mensen die de koning

iets wilden aandoen. Zijn agenda veranderde dus niet alleen heel

vaak wegens staatszaken, maar ook met het oog op de veiligheid

van vorst en koninkrijk. Men gaf Alan te verstaan dat Reliant en

een aantal andere bedrijven die graag diensten aan de King Ab-

dullah Economic City wilden leveren, klaar moesten staan om

25

op een nader te bepalen plaats ergens in het centrum van deze

stad in wording hun presentatie te houden en dat ze kort van

tevoren te horen zouden krijgen wanneer Zijne Majesteit kwam.

Dat kon ieder moment zijn, dag en tijdstip werden pas op het

laatste moment bekend.

‘Hebben we het over dagen? Weken?’ had hij gevraagd.

‘Ja,’ luidde het antwoord.

Daarom had Alan deze reis geboekt. Hij had zoiets wel vaker

bij de hand gehad: ring kussen, presentatie houden, deal sluiten.

Doorgaans niet onmogelijk als je de juiste mensen kende en be-

leefd, geduldig en koppig doorzette. En hij werkte voor Reliant,

het grootste it-bedrijf ter wereld, dus hij had niets te vrezen.

Abdullah wilde waarschijnlijk het beste wat er te krijgen was, en

Reliant beschouwde zichzelf als de beste en zéker als de grootste

– twee keer zo groot als zijn grootste concurrent in de Verenigde

Staten.

‘Ik ken uw neef Jalawi,’ zou Alan zeggen.

Of misschien: ‘Ik ben een goede vriend van uw neef Jalawi.’

‘Jalawi, uw neef, is een goede vriend.’

Elders deden relaties er niet meer toe, dat wist hij wel. In Ame-

rika betekenden ze niets meer, eigenlijk nergens meer, maar hij

hoopte toch dat hier, bij de koninklijke familie, vriendschap nog

iets inhield.

Er waren nog drie andere mensen van Reliant meegegaan, twee

it’ers en een marketingdirecteur: Brad, Cayley en Rachel. Zij

zouden demonstreren wat Reliant te bieden had en Alan ging

over de cijfers. Als ze de it voor kaec gingen verzorgen, bete-

kende dat meteen al minstens een paar honderd miljoen voor

Reliant, en in de toekomst nog meer – en, belangrijker: een ge-

makkelijk leventje voor Alan. Of misschien geen gemakkelijk le-

ventje, maar hij ontkwam in elk geval aan een faillissement, hield

26

wat geld over en kon Kit laten studeren waar ze wilde, zodat ze

een stuk minder teleurgesteld zou zijn in het leven en in haar

vader.

Hij ging naar beneden. De deur viel met een knal achter hem in

het slot. Hij liep door de oranje gang.

Ze hadden het hotel zo gebouwd dat je nergens aan zag dat

het in het Koninkrijk Saoedi-Arabië stond. Het hele complex,

als een bastion afgesloten van de weg en de zee, was volledig con-

text- en inhoudsvrij, zonder ook maar één Arabisch patroontje.

Het had met palmen, stucwerk en al ook in Arizona of Orlando

kunnen staan, of waar dan ook.

Alan keek naar beneden, naar het atrium, negen verdiepin-

gen lager, waar tientallen traditioneel Arabisch geklede mannen

rondliepen. Hij moest de juiste terminologie onthouden: het

lange, witte gewaad heette thawb, de doek die het haar en de nek

bedekte heette gutra en die werd op zijn plaats gehouden door

de iqal, het ronde, zwarte koord. Alan keek naar de ronddren-

telende mannen; door die thawbs kregen hun bewegingen iets

gewichtloos. Een vergadering van geesten.

Aan het eind van de gang zag hij een lift die net dichtging.

Hij draafde erheen en stak zijn hand tussen de deuren. Die

vlogen geschrokken, verontschuldigend weer open. In de gla-

zen lift stonden vier mannen, allemaal in thawb en gutra. Een

paar keken even op, maar richtten hun blik meteen weer op de

gloednieuwe tablet tussen hen in. De eigenaar demonstreerde de

keypad-functie en draaide het ding een paar keer rond, waarbij

de knoppen plichtsgetrouw van plaats veranderden, tot groot ge-

noegen van zijn vrienden.

De glazen constructie viel met hen erin door het atrium naar

de lobby, zo geruisloos als sneeuw, en toen de deuren open gleden,

kwam er een imitatierotswand in zicht. Het rook er naar chloor.

27

Alan hield de deur open voor de Saoedi’s, die hem geen van allen

bedankten. Hij liep achter ze aan. Fonteinen spoten water om-

hoog, zonder reden of ritme.

Hij ging aan een gietijzeren tafeltje zitten. Er verscheen een

ober. Alan bestelde koffie.

Aan een ander tafeltje zaten twee mannen, een zwarte en een

blanke, in identieke witte thawbs. Volgens Alans reisgids heerste

in Saoedi-Arabië een uitgesproken, zelfs onverbloemd racisme,

maar nu zag hij dit. Misschien geen bewijs van maatschappe-

lijke harmonie, maar toch. Hij wist niets, geen uitspraak of voor-

beeld, uit welke reisgids dan ook, wat hijzelf ooit in de praktijk

had gezien. Verhalen over culturele normen waren net filemel-

dingen: tegen de tijd dat ze in druk verschenen, waren ze alweer

achterhaald.

Er kwam iemand naast Alan staan. Alan keek op en zag een mol-

lige man die een heel dun wit sigaretje rookte. Hij hield zijn hand

omhoog alsof hij zwaaide. Verward zwaaide Alan terug.

‘Alan? Bent u Alan Clay?’

‘Ja.’

De man drukte zijn sigaret in een glazen asbak uit en gaf Alan

een hand. Hij had lange, slanke vingers die zo zacht als suède

aanvoelden.

‘U bent de chauffeur?’ vroeg Alan.

‘Chauffeur, gids, held. Yousef,’ antwoordde de man.

Alan stond op. Yousef was klein van stuk en in het roomwitte

gewaad leek zijn forse silhouet op dat van een pinguïn. Hij was

jong, niet veel ouder dan Kit. Hij had een rond, rimpelloos ge-

zicht met een vlasachtig pubersnorretje.

28

‘U zat koffie te drinken?’

‘Ja.’

‘Wilt u het eerst opdrinken?’

‘Nee hoor.’

‘Goed. Loopt u dan maar mee.’

Ze liepen naar buiten. De hitte die hen besprong, voelde aan als

een levend roofdier.

‘Hierheen,’ zei Yousef, en ze liepen snel over het parkeerter-

reintje naar een oeroude, modderbruine Chevrolet Caprice. ‘Dit

is mijn schatje,’ zei hij met een triomfantelijke armzwaai, als een

goochelaar die een bos plastic bloemen tevoorschijn tovert.

Het was een wrak.

‘Klaar? Hebt u geen bagage of zo?’

Die had Alan niet. Vroeger had hij altijd een koffertje met een

notitieblok bij zich, maar hij keek achteraf nooit meer naar de

aantekeningen die hij bij zo’n vergadering maakte. Nu zat hij er

altijd bij zonder iets op te schrijven en dat gaf hem een gevoel

van kracht. Als je geen aantekeningen maakte, dacht iedereen

altijd dat je een fenomenaal geheugen had.

Alan maakte aanstalten om achterin te stappen.

‘Nee,’ zei Yousef. ‘Ik ben geen chauffeur. Kom maar naast me

zitten.’

Alan gehoorzaamde. Er steeg een stofwolkje uit de zitting op.

‘Weet je wel zeker dat deze auto het haalt?’ vroeg hij.

‘Ik rij hiermee zo vaak naar Riad,’ zei Yousef. ‘Ze heeft me nog

nooit in de steek gelaten.’

Hij stapte in en draaide het contactsleuteltje om. De motor

zweeg in alle talen.

‘O, wacht even,’ zei Yousef. Hij stapte uit, deed de motorkap

omhoog en verdween erachter. Even later deed hij de kap weer

29

dicht, stapte in en startte. De motor kwam proestend tot leven

met een geluid dat aan een ver verleden deed denken.

‘Probleempje met de motor?’ vroeg Alan.

‘Nee. Ik had hem alleen even afgekoppeld voordat ik naar bin-

nen ging. Ik moet erg oppassen dat niemand me een kunstje flikt.’

‘Een kunstje?’ vroeg Alan. ‘Bedoel je een autobom?’

‘Geen terrorisme of zo,’ zei Yousef. ‘Gewoon iemand die denkt

dat ik het met zijn vrouw doe.’

Hij zette de auto in zijn achteruit en gaf gas.

‘Misschien wil hij me dood hebben,’ zei hij. ‘Zo, we zijn weg.’

Ze reden de rotonde voor het hotel af. Bij de uitgang kwamen

ze langs een woestijnkleurige Humvee met een machinegeweer

op het dak. Er zat een Saoedische soldaat naast, op een strand-

stoel, met zijn voeten in een opblaaszwembadje.

‘Dus ik zit in een auto die misschien gaat ontploffen?’

‘Nee hoor, nu niet. Ik heb net gekeken. Dat heb je toch ge-

zien.’

‘Meen je dat nou serieus? Wil iemand je uit de weg ruimen?’

‘Misschien,’ zei Yousef terwijl hij de snelweg op reed die langs

de Rode Zee liep. ‘Maar dat weet je natuurlijk pas als het ge-

beurt, hè.’

‘Dus ik heb een uur zitten wachten op een chauffeur met een

auto die ieder moment de lucht in kan vliegen.’

‘Nee, nee,’ zei Yousef. Hij was even afgeleid. Hij probeerde

zijn iPod aan de praat te krijgen, een ouder model dat in de be-

kerhouder tussen hen in lag. Er was iets mis met de verbinding

tussen de iPod en de stereo.

‘Maak je geen zorgen. Volgens mij weet hij niet eens hoe zo-

iets moet. Hij is niet gewelddadig. Alleen rijk. Hij zou het alleen

voor elkaar kunnen krijgen als hij iemand inhuurde.’

30

Alan bleef Yousef strak aankijken totdat tot de jongeman door-

drong wat hijzelf net had gezegd: iemand die rijk was, kon best

iemand inhuren om de auto op te blazen van degene die het met

zijn vrouw deed.

‘Fuuuck,’ zei Yousef. Hij keek naar Alan. ‘Nu word ik ook

bang.’

Alan overwoog het portier open te maken en zich uit de auto

te laten rollen. Dat leek hem verstandiger dan zich door deze

man te laten rijden.

Intussen haalde Yousef nog zo’n dun sigaretje uit een wit pakje

en stak het op terwijl hij met toegeknepen ogen naar de weg

bleef turen. Ze reden langs een lange rij enorme sculpturen in

zuurstokkleuren.

‘Vreselijk hè?’ zei Yousef. Hij nam een diepe trek en alle zorgen

over huurmoordenaars leken te vervliegen. ‘Zo, Alan – waar kom

je vandaan?’

Yousefs laconieke houding werkte aanstekelijk en Alan kwam

tot rust. Deze pinguïnachtige figuur met zijn dunne sigaretjes en

zijn Chevrolet Caprice leek een onwaarschijnlijk doelwit voor

huurmoordenaars.

‘Uit Boston,’ zei hij.

‘Boston. Boston,’ zei Yousef. Hij tikte op het stuur. ‘Ik ben in

Alabama geweest. Daar heb ik een jaar gestudeerd.’

Tegen beter weten in zette Alan zijn gesprek met deze idioot

voort.

‘Heb je in Alabama gestudeerd? Waarom in Alabama?’

‘Als enige Arabier in de wijde omtrek, bedoel je? Ik had een

beurs voor een jaar. In Birmingham. Zeker wel heel anders dan

Boston, neem ik aan?’

Alan vond Birmingham best een fijne stad en dat zei hij dus.

Hij had vrienden in Birmingham.

31

Yousef glimlachte. ‘Dat grote beeld van Vulcanus. Je zou er

bang van worden.’

‘Ja. Geweldig ding,’ zei Alan.

Dat jaartje Alabama verklaarde dus Yousefs Amerikaanse Engels.

Hij had maar een heel licht Arabisch accent. Hij droeg handge-

maakte sandalen en een Oakley-zonnebril.

Ze snelden door Jedda, dat er erg nieuw uitzag en een beetje aan

Los Angeles deed denken. ‘Los Angeles, maar dan met boerka’s,’

had Angie Healey eens tegen hem gezegd. Ze hadden een tijdje

samengewerkt bij Trek. Hij miste haar. Wéér een vrouw in zijn

leven die dood was. Het waren er te veel, vriendinnen die goede

vriendinnen werden en dan oude vriendinnen, vriendinnen die

trouwden, wat ouder werden, volwassen kinderen hadden. En

dan de dode vriendinnen. Een aneurysma, borstkanker, non-

Hodgkin. Krankzinnig. Zijn dochter was nu twintig, binnenkort

zou ze dertig zijn en daarna kwamen vanzelf de ziektes.

‘En doe je het ook echt met de vrouw van die man?’ vroeg hij.

‘Welnee. Maar ik had met haar zullen trouwen. Ooit, tien jaar

geleden of zo. We waren ontzettend verliefd, maar haar vader...’

Hij keek even naar Alan om zijn reactie te peilen.

‘Ja, het klinkt als een soap, ik weet het. Maar haar vader vond

me dus te min. Ze mocht niet met me trouwen, bla bla bla, en

toen is ze met iemand anders getrouwd. En nu verveelt ze zich

en sms’t me de hele tijd. Ze schrijft me op Facebook, overal. Dat

weet haar man en nu denkt hij dat we iets met elkaar hebben.

Wil je iets eten?’

‘Ergens gaan zitten, bedoel je?’

‘Ja, ik weet iets leuks in de oude binnenstad.’

32

‘Nee, ik heb net ontbeten. En we zijn al te laat, weet je nog?’

‘O, hebben we haast? Dat hadden ze niet gezegd. Als we al te

laat zijn, moeten we een andere route nemen.’

Yousef keerde om en trapte op het gas.