1

IdeeënprijsvraagSpeels beton

32

InhoudVoorwoord 4Cement&BetonCentrum 4Wedstrijdreglement 5 Jury 6Juryrapport 7 Inzendingen 8 Colofon 151

2 3

54

Cement&BetonCentrumDoelstelling Het Cement&BetonCentrum behartigt de gemeenschappelijke belangen van de toonaangevende cementindustrieën met een commercieel belang op de Nederlandse markt. Doelstelling is het gebruik van cement in Nederland te bevorderen, zowel in kwantiteit als in kwaliteit.

Werkwijze Het Cement&BetonCentrum richt zich als communicatie- en netwerk-organisatie op diegenen die beslissen en adviseren over materiaaltoepas-sing in de bouw. De werkwijze richt zich op promotie door kennisover-dracht en het onderling verbinden van diverse doelgroepen in ontwerp en uitvoering van bouwconstructies.

Organisatie Het Cement&BetonCentrum heeft de juridische entiteit van een vereni-ging. De volgende bedrijven zijn lid van de vereniging: CCB S.A., CEMEX Deutschland AG, Dyckerhoff AG, ENCI BV (HeidelbergCementGroup), HOLCIM Nederland BV.

Wat we doen De activiteiten van het Cement&BetonCentrum omvatten marktonder-zoek, communicatie, kennisoverdracht, technisch onderzoek en public affairs, gericht op wet- en regelgeving voor cement en beton. We streven hierbij naar functionele samenwerkingen binnen de betonsector.

We richten ons in de eerste plaats op algemene betoninformatie, niet gebonden aan een specifieke toepassing. Onderwerpen als duurzaam-heid, gezondheid, veiligheid, schoonheid en bruikbaarheid behoren tot ons domein.

VoorwoordIn de kiem gescoordIn de wetenschap dat de beste ideeën dikwijls van buiten komen, heeft het Cement&BetonCentrum in de zomer van 2009 de eerste editie van de prijsvraag ‘In de kiem gescoord’ uitgeschreven.

Deze prijsvraag wordt jaarlijks uitgeschreven, steeds met een ander specifiek thema. Het algemene doel van dit initiatief is innovatie in de betonproductie en toepassing te stimuleren.

De ideeënprijsvraag wordt bewust laagdrempelig gehouden; er worden geen grote inspanningen gevraagd voor deelname. Er wordt een oproep gedaan aan iedereen die denkt iets te kunnen bijdra-gen aan de innovatie van beton binnen het jaarlijkse thema. 

Ideeën kunnen betrekking hebben op geheel nieuwe producten en toepassingen, maar ook op verbeteringen van bestaande processen, producten en systemen. Het ideeënveld wordt dus bewust breed en open gehouden.

En om te benadrukken dat het in de kern gaat om een stimulans tot ontwikkeling, is gekozen voor een prijs in de vorm van een voucher ter waarde van € 5.000,- te besteden aan consultancy of research voor de verdere ontwikkeling van het idee.

Thema 2012: Speels beton

André Burger, directeur Cement&BetonCentrum‘s-Hertogenbosch, december 2012

WedstrijdreglementIdeeënprijsvraag ‘In de kiem gescoord – Speels beton’ is een initiatief van het Cement&BetonCentrum. In de kiem gescoord is een openbare ideeënprijsvraag.

Artikel 2 Doel Met deze prijsvraag wil het Cement&BetonCentrum een stimulans geven aan innovatie in ontwerp en toepassing van beton als functie in de open-bare ruimte.

Artikel 3 Thema Het thema voor de editie 2012 is ‘Speels beton’ .

› Speels: zowel letterlijk als figuurlijk op te vatten, zowel qua vorm, materiaal als gebruik;

› Beton: als belangrijkste materiaal Het idee moet toepasbaar zijn in de openbare ruimte buiten ten dienste van infrastructuur of gebruikers van de openbare ruimte.

Artikel 4 Deelname Deelname aan deze openbare ideeënprijsvraag staat open voor iedereen die denkt een bijdrage te kunnen leveren aan de toepassing van beton in de openbare ruimte. Uitgesloten van deelname zijn de juryleden en hun bureaus/bedrijven, evenals degenen die op enigerlei wijze betrokken zijn geweest bij de voorbereiding en uitvoering van de ideeënprijsvraag.

Artikel 5 Aanmelding en Inzendingen Aanmelding vooraf via de website www.indekiemgescoord.nl is noodza-kelijk. Inschrijvers ontvangen een uniek registratienummer en informatie over het uploaden van de ideeën. Alle ideeën moeten worden ingezonden onder registratienummer, dit nummer moet zichtbaar zijn op alle bij de inzending behorende bescheiden. De informatie op de inzendingen dient anoniem te zijn, vrij van persoonsnaam, bedrijfsnaam en/of bedrijfslogo.

Wordt door een inzender meer dan één idee ingezonden, dan moet voor elk idee een nieuw registratienummer worden aangevraagd en krijgt elk idee een ander motto. Inzendingen kunnen in de Nederlandse of in de Engelse taal zijn. Inzendingen moeten worden geüpload en bestaan uit:

› een digitaal tekstdocument (Word) bestaande uit maximaal twee pagina’s met motivatie, vrij van persoonsnaam, bedrijfsnaam en/of bedrijfslogo, wel voorzien van motto en registratienummer; motto en registratienummer dienen links bovenaan te worden vermeld.

› digitale beelddocumenten (pdf, jpg, eps, tiff, maximaal 15 MB), vrij van persoonsnaam, bedrijfsnaam en/of bedrijfslogo, eveneens voorzien van motto en registratienummer links bovenaan

› verklaring dat het idee geestelijk eigendom is van de ontwerper (verplicht veld bij inzending)

› overig aangeboden materiaal, anders dan bovenstaand, wordt niet in de beoordeling betrokken

Artikel 6 Tijdschema › Bekendmaking prijsvraag: voorjaar 2012. › Sluitingsdatum inzendingen: 18 november 2012. › Jurering: 6 december 2012. › Bekendmaking en prijsuitreiking: 18 januari 2013.

Artikel 7 Jury De inzendingen worden beoordeeld door een vakkundige jury bestaande uit vijf leden. De vakjury bepaalt één winnaar uit maximaal drie nomina-ties, en maximaal twee eervolle vermeldingen.

› De jury wordt door het Cement&BetonCentrum voor 1 jaar benoemd. › De jury is onafhankelijk en doet een autonome uitspraak. › De jury beoordeelt de inzendingen in een besloten zitting. › De jury heeft de vrijheid om aanvullende informatie bij een inzending te verzamelen en te betrekken.

› Tegen het oordeel van de jury staat geen bezwaar open en over de be-slissing kan niet worden gecorrespondeerd.

76

Artikel 8 Beoordelingscriteria De jury zal de inzendingen beoordelen op de volgende criteria:

› originaliteit; › haalbaarheid; › bijdrage aan duurzame toepassingen van beton; › relevantie voor functionaliteit in de openbare ruimte; › innovatiegehalte.

Artikel 9 Prijs en prijsuitreiking De prijs voor het beste idee bestaat uit:

› een voucher ter waarde van € 5.000 als bijdrage in nader onderzoek/uit-werking van het idee, te besteden in overleg met Cement&Betoncentrum;

› een ‘in de kiem gescoord’ Award;

De jury kan maximaal twee inzendingen onderscheiden met een eervolle vermelding.

Artikel 10 Auteursrechten Ingezonden ideeën blijven het intellectuele eigendom van de inzender, met behoud van de bijbehorende rechten.

Artikel 11 Publiciteit Het Cement&BetonCentrum heeft het recht de inzendingen te publice-ren, op haar websites en in folio-publicaties.

Artikel 12 - Slotbepaling Dit reglement treedt in werking op 1 juni 2012 en kent een werkingsduur van 1 jaar.

JuryDe inzendingen voor de prijsvraag werden beoordeeld door een vakkun-dige, onafhankelijke jury bestaande uit vijf personen. De criteria voor beoordeling waren originaliteit, haalbaarheid, bijdrage aan duurzame toepassingen van beton, relevantie voor functionaliteit in de openbare ruimte en innovatiegehalte.

Samenstelling van de jury › Jan van Ginkel MCM, gemeentesecretaris / algemeen directeur gemeente Schiedam (voorzitter)

› Ineke Westerbroek, projectmanager CROW (secretaris) › Ruud Kuijer, beeldhouwer › Han Thijssen, MTD landschapsarchitecten › Arie-Cees de Jong, bureaumanager Stadsbeheer gemeente Zoetermeer

JuryrapportDe jury was onder de indruk van de grote aantallen inzendingen, maar liefst 99 stuks. Beton leeft! Dat beton op verschillende manieren kan worden ingezet in de openbare ruimte was mooi te zien in de grote diversiteit aan ideeën. Niet alleen nieuwe ontwerpen, ook andere toepassingen, vernieuwende materialen en bijzondere combinaties passeerden de revue. Beton leent zich voor productie van gelijke eenheden. Echter, door deze eenheden op een originele manier te ordenen en combineren, of op een bijzondere plek toe te passen, biedt beton veel mogelijkheden. De veel gebruikte 30x30-tegel bleek bijvoorbeeld verrassende ideeën op te leveren. Wordt beton niet op productieschaal gebruikt maar als maatwerk, is het een bijzondere materiaal voor kunstzinnige objecten. Kortom, een lastige klus voor de jury om hier ordening en een ranking in aan te brengen.

Naast de beoordelingscriteria vond de jury het vooral belangrijk dat beton het echte middelpunt was van het idee. Niet dat beton ‘slechts’ als uitgangspunt werd genomen en de vernieuwing in andere toegevoegde waarden zat. De opdracht ‘speels’ is heel breed beoordeeld en kan op verschillende manieren worden uitgelegd.

De inzendingen zijn door de jury kritisch getoetst aan de beoordelingscri-teria. Daarnaast heeft de jury de inzendingen ingedeeld in een aantal categorieën. Mooie voorbeelden uit een aantal van deze categorieën werden beloond met een eervolle vermelding en zullen tijdens de prijsuit-reiking worden getoond:

› Categorie Kracht & eenvoud: Repla › Categorie Schakelsystemen: Make the bead › Categorie Groots & maatschappelijk: Strandopgang Noordwijk › Categorie Verbinding interieur/exterieur: Straatkamers

GenomineerdenDe jury heeft uiteindelijk gekozen voor de volgende nominaties:BallonbetonNiet zozeer het voorgestelde eindresultaat, maar vooral het proces trok de aandacht van de jury. Door met water en lucht te werken, ontstaan unieke vormen. In de categorie ‘proces & experiment’ scoorde de inzen-ding Betonballon dan ook de hoogste punten. Ook de verschillende mogelijke toepassingen zijn interessant. De jury is nieuwsgierig naar de verdere uitwerkingsmogelijkheden.

WatertegelsEen prachtig voorbeeld in de categorie ‘kracht & eenvoud’, zijn de 30x30-tegels die op een bijzondere manier op reguliere plaatsen in de open-bare ruimte ingezet kunnen worden. De combinatie ‘tegel plus groef ’ levert een 1+1=3 effect op. Er komen bij de ‘Watertegels’ verschillende aspecten bij elkaar: het (starre) rasterpatroon van de tegelvloer wordt op luchtige wijze doorbroken door de (schijnbaar) toevallige loop van het water. Maar ook de uitsparingen zijn volgens een intelligent systeem ont-wikkeld, dat heb je niet direct door omdat er vele vormen mee gemaakt kunnen worden. Creativiteit kan in iets heel kleins zitten en in iets wat iedereen kent!

Kleine beestjes, groots effectIn de categorie ‘ecologie’ is ‘Kleine beestjes, groots effect’ een verras-send ontwerp. Het is een goed alternatief voor de (groen)wallen. Door de eenvoud leent het zich voor verwering, wat de toegankelijk voor flora en fauna vergroot. De jury zou het concept graag breder ingezet willen zien dan alleen voor insecten. De maatschappelijke boodschap dat weer meer flora en fauna in de stedelijke omgeving wenselijk is, kan met dit ontwerp goed worden uitgedragen.

Het winnende idee is geworden: Watertegels

98

Inzendingen3D printbaar gewapend beton, Koen Cornelisse60x60, Martijn Al Aangenaam beton, Petrit KabashiAll of beton, Jennifer RivièreArchimedes, J.W. ter SteegeBallonbeton, Kees Valentijn - GenomineerdBeton om op te vreten, Henk van der WeijstBetonbeek, Merel KoomenBetonboom, Koen BonekampBetonnen ballonnen, Tineke BronsveldBetonprinter, Wouter de HaasBetontekenen, Marcel EekhoutBreaking the grid, Marije WeijersBreibeton, Tineke BronsveldBulb.Up, Eddy VerbeekBushokje van de toekomst, Femke BatenChaos Parking, Vincent SchuurmanCoincidence, Björn Zielman & Eva de GroodCity Beads, Jurrijn HuffenreuterCommuniceren met licht, Bernadette BijkerkCommunits, Caspar ten BergeConcrete +, Maxim Alexander MelchingConcrete connection, Thijs van OostveenConcread, Tineke BronsveldConcrete Seat, Tineke BronsveldConcrete Power, Geert van der AaConnection, Jeff BeysensC-U-Wel, Catharinus SchuurmansDoorbraak, Dirk Oomene-Stand, Paul BroekhuisenEnjoying public life, Michael Schuurman

Repla, Frank Immerzeel - eervolle vermeldingRound and Round, Tineke BronsveldShelters, Robin BeusinkSculpturaalbeton, Adrianne van DijkenSkatesnake, Annemarie van SplunterSleutel onder de deurmat, Werner van DrieSpeelbaar beton, Joachim van DintherSteengoed strooigoed, Reny ten Ham-Van DeutekomStille hart, Lotte BronswijkStop hanging, start honqing, Wilfred Hilbers Straatkamers, Lena van der Wal - eervolle vermeldingStraatmakers maatwerk, Danny van KesselStrandopgang Noordwijk, LINT landscape architecture - eervolle vermeldingTegeltuin, Bennie MeekThe high tea, Tineke BronsveldTongelrese trappen, Babak JaberyTriangle seat, Tineke BronsveldUHSB Dipping, Jan van WolfswinkelUitgekleed beton, Tom van der EngUrban Puzzle, Chris NoteboomVisgraat, Maaike VellingaVloer als routing, Nina LentingWatertegels, Kathlijn de Booij - WINNAARWeefsels, Tirza Verrips & Ed EuserWelkom, José MolmansWiebelvoeten, Inge TegelsYou-Tube, Robin de Pagter Zandfabriek, Elske Oost-MulderZo dun als beton, Hans van DaalZweven beleven, Jill BrounsZwevend beton, Sanne Bakker[On]voltooid tegelijkertijd, Else Marijn Kruijswijk

Faunatunnel, Gert van VeldhuizenFountainhead, David HessGeschakeld beton, Jan ZwarthoedGlijschommelspeelrek, Jan van WolfswinkelHeerderstrand, Werner van DrieHunebed, Ilse Stilkenboom, Marja Haring, Simone Nagel Industrieel erfgoed, Jaap Olaf van der FeerIQ- EQ - QR, Tom ThijssenJardin, Erol OztanJigsaw Concrete, Tineke BronsveldKinderspeeltuin, Marina ArsinovaKlein duimpje, M.H. van HeelKleine beestjes, groots effect, vanPlan vormgevers - GenomineerdKleurrijk waterdoorlatend, Annemarie SchuilingKlimwand, Oscar van GarderenLAZi, Kamiel van KreijLaadmaar, Pieter DelacourtLappendeken, Sanne KavelaarsLED beton, Georges TaminiauLevenslang ZHSB, Roy FakieraLightgewicht, Tineke BronsveldLounge on concrete, Tineke BronsveldMake the bead, Huub Looze & Marjan Ketner - eervolle vermeldingNieuw gezicht, Mark GjaltemaOctaaf, Huub SwillensOntmoetingstuin Nazareth, Josien FalkenbergOpenbare kruidentuin, Paula van LangenOrganisch beton, Sigrid van RoosmalenOverdekte skatebaan, Gijsbreght MombersPlayful concrete, Franz Bourgeois & Joost Oosterwijk PMB bakken spoorwegen, Gert van VeldhuizenPottegel, Björn AndreassenPublieke ruimte voor iedereen, Kodjo Kouwenhoven

Vervolg

De hier gepubliceerde ideeën zijn een rijke inspiratiebron die stimuleert tot verder doordenken over verbetering en innovatie. Met deze publicatie houdt het niet op. Veel ideeën zijn te waardevol om in een la te ver-dwijnen. Wij zullen daarom nog geruime tijd aandacht besteden aan de inzenders en hun ideeën, uiteraard in overleg en in samenwerking met de inzenders.

Enkele ingezonden ideeën zijn op verzoek van de deelnemers niet opgenomen in deze publicatie.

Wil je op de hoogte blijven, bezoek dan regelmatig onze website www.indekiemgescoord.nl

1110

Koen CornelisseNijmegen3D printbaar gewapend beton

De bevrijding van betonBeton staat in mijn beleving vaak voor logge, onaangenaam koude en harde constructies. Dit terwijl het zo een veelzijdig materiaal is waar zoveel mee kan. Wat maakt beton speels? Hoe kun je beton zo gebruiken dat het een levendig en vriendelijk karakter krijgt? Door wat proeven en onderzoek vond ik voor mezelf het antwoord: structuren, diepteverschil-len, kleur en ‘openheid’ bevrijden beton van haar logheid.

Het probleemHet probleem bij het maken van beton in open structuur constructies is dat het praktisch onmogelijk is een mal te construeren waarin én bewa-pening én beton kan worden aangebracht.

De oplossingBeton printen is mogelijk. Staal printen is mogelijk. Dus waarom beide technieken niet combineren zodat er gewapend beton geprint kan worden? Met deze techniek kan beton bevrijd worden van haar logge verleden. Een nieuwe vormentaal is mogelijk, en kunnen er lichte draag-krachte structuren en vormen gemaakt worden.

Het betreft een idee voor een techniek in plaats van een daadwerkelijk product voor de openbare ruimte. Echter met de techniek kan alles ge-maakt worden; dingen die de beleving van de openbare ruimte drastisch kunnen veranderen.

Idee › Beton printen is mogelijk. › Staal printen is mogelijk. › Beide technieken gecombineerd levert printbaar gewapend beton op.

Is het mogelijk dit te combineren?

De bevrijding van betonHet printen van gewapend beton bevrijdt beton van haar slechte imago. Vanaf dan zijn sterke speelse draagkrachtige constructies mogelijk, flexi-bele vormen en een nieuwe vormentaal is mogelijk. Complexe mallen be-horen tot het verleden en onmogelijkheden van beton worden mogelijk.

Mogelijkeden › Nieuwe complexe (speelse) vormentaal mogelijk › Nieuwe vormen en mogelijkheden die eerder niet mogelijk waren › Fijne afwerking en oppervlakte structuur mogelijk › Kleine draagkrachtige constructies mogelijk en nieuwe › mogelijkheden met beton › Minder verbruik en minder massa

Betonnen lichtbol door middel van 3D betonprint&wapeningDiverse bollen beton zijn volgens een honingraatstructuur inelkaar geprint en voorzien van een lamp in het midden.Het resultaat is een sterke betonnen bol, open welke dient alsstraat/sfeerverlichting in een park, of op straat.Het is slechts één illustratie. Andere voorbeelden zijn open muren,vloeren, banken, stoelen, paden, tegels etc.

1312

Martijn AlMartijn Al landschapsarchitect

Haarlem60 x 6060x60 is een beton-object voor trottoirs bestraat met de ‘30 x 30 beton-tegel’, een van de meest succesvolle betonproducten in Nederland. Het 60 cm brede en hoge betonnen object sluit door zijn formaat aan op de 30 x 30 betontegels en bouwt bestaande trottoirs om tot levendige openbare ruimtes met nieuwe vormen van gebruik en uitstraling.

60 x 60 kan worden geplaatst in oneindig veel opstellingen, afhankelijk van de locatie en het gewenste gebruik. Het object kan bovengronds, en door het object 180 graden te draaien, ook ondergronds worden toege-past.

De ondergrondse toepassing wordt ingezet voor het vergroenen van de straat of voor het maken van geveltuinen. Doordat het object wortelgroei in toom houdt is er minder snel conflict met kabels en leidingen. De bovengrondse toepassing biedt vele aanleidingen tot gebruik: als speel- of zitobject, of bijvoorbeeld het voorkomen van ongewenst parkeren.

60 x 60 wordt op verzoek van buurtbewoners geplaatst door de gemeen-te, die de objecten op voorraad heeft op de gemeentewerf. Vervolgens kan in het trottoir een geleidelijke overgang van openbaar naar privé wor-den gemaakt die uitnodigt tot gebruik van de openbare ruimte: men zal eerder een praatje maken met de buren wanneer de straat niet anoniem is maar functioneert als een verlengstuk van het huis door groen en ge-bruiksaanleidingen. Hiermee versterkt 60 x 60 het contact met buurtge-noten en daarmee de binding met de buurt waar men woont.

Petrit Kabaship-851 architecture

RotterdamAangenaam betonBeton heeft de reputatie grauw en koud te zijn. Daarentegen is het ook massief en ‘eeuwig’. Vanwege zijn massa heeft beton ook de eigenschap goed warmte vast te houden en evenredig over een vlak te verdelen. Het gevoel van koel beton tegen je rug tijdens de zomerhitte kent iedereen.

Minder bekend is men met thermische wanden die eveneens zeer fijne contactvlakken zijn. Het 1 op 1 overbrengen van warmte of kou is het uitgangspunt van ons ontwerp. Wij willen dat men beton leert voelen. Leert genieten van de langzame afdracht van warmte en kou. Het concept is daarom het ontwerpen van een uitgeholde ‘betonnen blok’ dat altijd een andere temperatuur heeft dan zijn omgeving. Het betonnen blok kent veel afzonderlijke plekken die visueel of direct met elkaar verbonden zijn. Samen op een warm eiland zitten maar met genoeg eigen ruimte.

Om het betonnen blok ook in de wintermaanden een warmere tempera-tuur te geven dan zijn omgeving, hebben we ervoor gekozen om twee duurzame systemen te combineren. Enerzijds zetten we zonnecollectoren in om alle aanwezige zonnewarmte in te zetten en anderzijds gebruiken we een grondwarmtewisselaar om de overtollige warmte op te slaan voor de wintermaanden.

De zonnecollector draait om z’n middelpunt om afhankelijk van de zon-nestand maximaal direct zon op te vangen. De Zuidzijde van de Collector is afgesloten met een glasvlak met microscopische bolletjes om zonnstra-len vanuit een scherpe hoek alsnog op de collector te weerkaatsen. De Noordzijde van de vlakke plaatcollector is uitgevoerd met verlichting met daarvoor een translucent vlak. In de avonduren verandert de vlakke plaatcollector in een straatverlichtingselement.

De enorme roterende vlakke plaatcollector is naast functioneel ook een esthetisch object. Daarnaast is de 1 op 1 wisselwerking tussen de zon-necollector en het betonnen blok een statement dat natuurlijke energie/warmte voor iedereen bedoeld is.

1514

Jennifer RivièreBredaAll of beton

Focus on PUBLIC spacesStation, garden, terrace, parking, street, hall, subway, bus, square, trans-port, pool, playground, school, crossing place, bicycle, bench, library, entrance, informations, restroom, skatepark ...

All of beton undermind usual conceptions of public space objects. It encourages the observer to look carefully and wonder about the nature of what he sees or thinks he is seeing. Public objects should awake curiosity. They should propose a reconfiguration of the relation between man and object. All of beton isn’t the common public’s furniture, and therefore at-tracts the eyes of the prospect by the real identity of the object.

This project can be produced in a small industry process. The material used and the techniques are at moderate costs.

The innovative technique employed to make All of beton avoids the usual way of pooring concrete with wood mold. It uses a unique flexible mold that gives the concrete an authentic look for each piece . The iron structure makes the form stand up and is the skeleton of the final object which also shows the technique used.

J.W. ter SteegeArchitectenbureau Popma & ter Steege

LeidenArchimedesWat is speels? Wij hebben het in de context van deze prijsvraag geïnterpreteerd als een situatie die uitnodigt tot spelen. Er zijn materialen en situaties die onweerstaanbaar uitnodigen tot spelen. Denk aan zand: in een ervoor bestemde bak, of niet, er kan eindeloos mee worden gespeeld. Water heeft vergelijkbare eigenschappen.

Beton? In hoeverre kan beton een rol spelen in speelse situaties. Het is een hard materiaal, maar het kan ook heel glad zijn en zacht ogen. Beton is lood-zwaar, maar kan drijven. Zolang ze maar voldoet aan Archimedes’ Wet: ‘De opwaartse kracht die een lichaam in een vloeistof of gas ondervindt is even groot als het ge-wicht van de verplaatste vloeistof of gas’.

De meest fascinerende speelplekken die wij kennen zijn speeleilanden midden in een meer. Je zwemt ernaar toe. Je klimt erop, je springt of glijdt er vanaf. De aantrekkingskracht van deze plekken lijkt eindeloos.

Ons idee noemen we Archimedes’ Slide. Het sluit aan op de fascinatie voor speeleilanden in een meer en combineert deze met de specifieke eigenschappen van beton: beton kan in elke vorm worden gegoten, beton kan drijven, en beton kan heel glad worden toegepast.

Archimedes’ Slide is een drijvend speeleiland van beton in een meer, je moet ernaar toe zwemmen. Iets horizontaler aan één zijde en wat steiler aan de andere, die zich leent voor glijden.

Beton op z’n lichtst, beton op z’n gladst, beton op z’n natst, beton op z’n speelstIn het inwendige van het eiland bevindt zich een systeem voor een fontein, bediend door een handpomp. Zo wordt de benodigde waterdruk opgebouwd waardoor de fontein bovenop het eiland gaat stromen. Zowel de actie van het pompen als het resultaat van stromend water draagt bij aan de speelse ervaring op dit drijvende betonnen eiland.

1716

Ballonbeton Kees ValentijnAmsterdam

Wat is speels?Speels is de dingen opvatten als een spel. Dat betekent: niet serieus maar luchtig. De omgeving kunnen zien zoals een kind dat doet. Het functio-nele aspect niet op de eerste plaats, maar het  experiment, het plezier.

UitgangspuntHet  luchtige  beton ontstaat door het gebruik van ballonnen of andere luchtcontainers. De ballonnen, gevuld met lucht of water, zijn een vorm-gevend element. Door deze leeg te laten lopen ontstaan er ruimtes die met elkaar verbonden zijn.

WerkwijzeDe bekisting, in dit geval een bolvorm van  piepschuim, wordt volgesta-peld met ballonnen. Daarna of tijdens  het stapelen van de ballonnen, is  beton toegevoegd. Als de droogtijd is verstreken wordt de bekisting eraf gehaald. De ballonnen worden een voor een lek geprikt, wat een speels effect geeft, als er water in zit.De ontstane holtes  lijken door een natuurlijk proces te zijn ontstaan.

ResultaatOmdat de ballonnen tegen elkaar gedrukt zijn, ontstaan op die plek ope-ningen van de ene holte naar de andere. Aangezien het proces van  zwaar-tekracht en drukverdeling afhankelijk is, ontstaat er een holtestructuur die organisch aandoet. Met enige ervaring blijkt het toevals-effect redelijk te sturen. Verrassingen blijven echter onderdeel van het maakproces.

ToepassingKunstzinnig beton: Kunst/licht-objectIn de holtes kun je verlichting  plaatsen. Kunstlicht, maar ook waxine-lichtjes.  Het spel van licht en donker in de holtes komt dan goed tot zijn recht. Kan binnen of buiten worden geplaatst. Bij groter formaten kan gebruik worden gemaakt van steviger opblaasvormen, die echter ook lek geprikt moeten kunnen worden.

Om het resultaat wat meer in de hand te houden kunnen de opblaas-vormen verankerd worden in de buitenvorm of bekisting.Bijvoorbeeld wanneer je wilt dat er in het centrum een grotere holle ruimte ontstaat, bijvoorbeeld om het gewicht te beperken of vanuit esthetische motieven.

Vogelvriendelijk beton: Drinkgelegenheid  voor vogelsIn de holtes blijft regenwater staan waar vogels uit kunnen drinken.

Natuurlijk beton: RotstuinEr kunnen rotsplanten groeien in de uitsparingen, waardoor  het beton-nen object opgenomen wordt in de natuurlijke omgeving.

Sportief beton: KlimbolIn een groter formaat en ontdaan van scherpe kanten kan de bol dienst doen als speel- en klimgelegenheid.

Memorabilia beton: GedenksteenIn de holtes kunnen voorwerpen worden gelegd met een symbolische betekenis of herinnering. 

1918

Henk van der WeijstZevenbergenBeton om op te vreten

Spelen...met blokken van zand, hout, plastic, groot en klein. Elk kind is er mee opgegroeid. De een stapelt ze tot een massief blok dicht tegen elkaar, keer op keer, terwijl een ander steeds weer een nieuw ruimtelijk 3-D model uitprobeert. Al naar het lef enkel breder op de grond, of als een super hoge toren in een klein hoekje. De architecten in wording kunnen zo binnen de mogelijkheden van de blokken bouwen wat ze bedenken. De moderne (spel)computers voegen daar nog een dimensie bij: virtuele blokken, ja zelfs virtueel (niet) omvallen. Je kunt bouwen zoals je het bedenkt, zonder dat je bang hoeft te zijn dat het omvalt. De ‘off’ knop in-gedrukt, en opgeruimd is het. Wil je het bewaren, ‘save’ je het bouwwerk, ruim je het op in de doos genaamd ‘folder ..’, en kun je er later verder aan bouwen. Dit systeem werkt zo goed, dat kinderen tussen de 2 en 102 ermee kunnen werken. Ook de soort blokken doen er niet toe. Het is toch nep. Maar als het resultaat bevalt, wordt er in de wereld van de Dollars en Euro’s , toch vaak over nagedacht hoe men deze nepperd in een echte om kan zetten. Geld is immers de motor van onze maatschappij. Een zo’n nepperd ziet u hier afgebeeld: uiteraard met blokken van beton.

Een knappe kop, die kan raden wat het voorstelt. Al vertel ik het, zal menigeen nog zijn wenkbrauwen fronzen. Ontwerpen ‘out of the box’, noemt men dat tegenwoordig: klinkt wat volwassener dan fantasievol, maar blijft evengoed spelen met de mogelijkheden van …hier dus beton.Vooruit dan, ik zal je vertellen wat het is. Het is: een Maglev rotor, opgebouwd uit twee dubbelringen van verlijmde schuimbeton plantpotblokken.

Een moderne variant op ‘hoge bomen vangen veel wind’. Zie je wel ! Op 1 na, snapt nog niemand er wat van. Was voorspeld: voor zover was het zicht op de toekomst reëel. Dat geeft toch minstens één reden, om aan te nemen dat ook dit speelse ontwerp iets van realiteits-waarde heeft. Een reden om verder te lezen, en hier niet al af te haken met het woord ‘onzin’ in gedachte.

Energie, de motor van onze maatschappij. Wat de energiedrager ook is, deze moet in 99,9 % omgezet worden in elektriciteit, voor we er wat mee kunnen. Dus de energie van de wind kunnen we pas gebruiken, als wind-molens deze omgezet hebben. Oer Hollands zo’n windmolens. Die oude types leveren niet genoeg per stuk, dus verschijnen er grote malende

stalen rossen in het landschap. Velen zeggen dat het ‘zo’ niet moet, maar vertellen niet hoe het dan wel zou kunnen. Dit idee doet dit wel. Opbou-wende kritiek derhalve. En daar is beton goed in: opbouwen. De gekste vormen kunnen uit schuimbetonblokken samengesteld worden. Dus ook die van een windmolen. Ik heb de gemakkelijkste vorm gekozen, zijnde de grote variant van de Maglev-rotor. Voor niet-betonliefhebbers worden de betonelementen beplant met bomen. Om de wortels te laten groeien, kwam een dubbelring systeem naar voren. Simpelweg pluggaten vrijhouden als de schuimbetonblokken gemaakt worden. De blokken worden op de bouwlocatie tot een dubbelring systeem opgebouwd. Tegelijkertijd telen boomkwekers zaailingen op in pluggen die passen in de pluguitsparingen. De zaailingen kunnen in de duizenden plugopeningen gezet worden, de ruimte tussen de twee ringen worden gevuld met wortelgroei medium. De boompjes kunnen nu verder groeien. Met tientallen naast en boven elkaar, aan zowel binnen- als buitenzijde, is binnen een groeiseizoen een voor het oog 1 enkele grote boom ontstaan. En…….. hoge bomen vangen veel wind. Juist wat nodig is voor een windmolen. Bovendien zie je, zowel van dichtbij als van veraf, een wiegend bos in het landschap. In de polder, maar ook in het park of het plein in de stad. Opwekking gespreid, dicht bij de afnemers. Niet in grote parkeenheden en hoogspanningsmasten, maar als grote bomen en grondkabels.

Waarom schuimbeton en niet gewoon beton? Sterk beton geeft een sterk skelet, waarin jonge bomen kunnen groeien. Maar oude bomen kunnen zelf ook een heel stevig skelet maken, die geen betonskelet meer nodig hebben. Schuimbeton, in stapelbare blokvorm, is de aangewezen beton-

soort. In het begin hebben de jonge boompjes ruimtelijke ondersteuning om in de gewenste 3-D vorm op te groeien. De stammen en wortels heb-ben ruimte genoeg om in de pluggen en de grond ertussen uit te groeien. Al groeiend worden de boompjes bomen, en gaan ze steeds meer druk op hun omgeving uitoefenen. Het schuimbeton kan deze druk bufferen, door zich samen te laten persen. Van een druk van 500 NM naar 2000 NM. Het betonskelet wordt ieler, maar wel compacter terwijl de bomen de skeletfunctie overnemen. Via de verdeling van de pluggen over de duizenden blokken, blijft de algemene vorm in stand.

Na jaren zullen de bomen het betonskelet geheel opgevreten hebben. Het samenstel van wortels, stammen en takken houdt het geheel in een verweven gewenste vorm. Het geheel van het beginnende beton skelet is omgevormd tot een boomskelet. In dit voorbeeld een skelet dat fungeert als windmolen.

2120

Betonbeek Merel KoomenTeam Kompleks

Amsterdam

Mensen voelen zich van oudsher aangetrokken tot water. Water vervult voor ons een primaire levensbehoefte. Omdat iedereen water nodig heeft, zorgde dit ervoor dat waterbronnen uitgroeiden tot ontmoe-tingsplekken. Weer later werd water ook transportmiddel. Ook worden mensen aangetrokken tot water omdat het ontspanning biedt; je kunt er naar kijken en er in spelen. Water is daarom een enorm sociaal bindmid-del in onze samenleving.

IdeeEen plein komt vaak tot stand om mensen te binden en te verenigen. Toch zijn er heel veel pleinen zonder water. Gek is dat eigenlijk als je bedenkt hoe gemakkelijk mensen worden aangetrokken tot water. Beton biedt de oplossing om op kleine schaal water op pleinen te introduceren. Prefab geproduceerde betonnen onderdelen kunnen gezamenlijk een beek vormen. Door verschillende beekvormen te produceren en deze als lego blokjes aan elkaar te klikken, kan er voor iedere situatie gemakkelijk een unieke waterstroom worden gecreëerd. Om het spelen te bevorderen, kunnen er spelelementen als sluisjes en beweegbare dammen worden bijgeleverd.Deze beken zullen – zeker in de zomer – mensen aantrekken. Op die manier bevordert beton het sociale leven in de stad. Om het idee in te bedden in een bestaand plein kijken we naar het Marie Heinekenplein in Amsterdam. Dit is een typisch voorbeeld van een plein dat suboptimaal wordt gebruikt. Uit observatie bleek dat het plein nu functioneert als doorstroomplein, mogelijk gemaakt door de aanwezigheid van veel asfalt en de afwezigheid van speelelementen. Bezoekers blijven niet hangen rond het plein want er is geen ruimte voor ontmoeting of activiteit. Hier-door draagt het plein weinig bij aan de sociale integratie van de bewoners.

Ons voorstelVan het Marie Heinekenplein willen we een actieve speelruimte maken van beton. Water is hierbij het sleutelelement dat door verschillende speeltoestellen en over het plein zal stromen. Het water wordt door speel- en fitnessapparatuur opgepomt vanuit reservoirs die gevuld zijn met gefilterd regenwater. Tevens wordt het water gebruikt als druppelbe-vloeiingssysteem voor plantenbakken.

Voordelen › positieve aandacht voor beton als speelelement in de openbare ruimte; › vergroten van de sociale interactie; › invulling van een leeg plein; › terrassen aan het plein krijgen meer aanloop door speelruimte; › functie van het plein wordt positief veranderd van doorstroom naar verblijf;

› levendigheid van de buurt wordt vergroot.

UitdagingenNiet op alle plaatsen is een ondergrondse beek of ‘gracht’ aanwezig. In dat geval moeten andere creatieve oplossingen worden gezocht, want het gebruik van kraanwater is niet bijzonder duurzaam. Een optie is om het betonwater-concept te leveren met een waterpomp, die regenwater laat circuleren vanuit een centrale, gefilterde opvangbak. Op deze manier stroomt er altijd water verkregen uit de natuur.

Pleinen worden vaak ook gebruikt om evenementen te organiseren. Daarom is het handig om de beek afsluitbaar te maken. Door kleine uit-sparingen en betonstukken in de beek te plaatsen, kun je er op een solide manier platen op plaatsen om de beek af te sluiten.

Nog meer voordelenJe kunt water gemakkelijk gebruiken als afsluiter. Daar waar een hek vaak lelijk gevonden wordt en de mogelijkheid biedt om er dingen tegen aan te zetten, wordt een waterstroom als positief beoordeeld. Mensen bedenken zich wel twee keer voor dat ze er iets bij zetten; het kan er immers zo invallen.

Ook kun je met water gemakkelijk beïnvloeden waar mensen wel en niet lopen. Door op bewuste plekken een overgang te maken, stuur je mensen bepaalde richtingen op. Zo kunnen de betonnen beekplaten ook worden ingezet om verschillende vervoersstromen van elkaar te scheiden.

Ten slotte geeft het beekconcept de mogelijkheid om hofjes en eilanden te maken. Deze kleine mini arena’s creëren plekken van sociale beschut-ting en afsluiting van de rest van het plein. Bezoekers kunnen deze hofjes claimen voor hun eigen activiteiten. Zo creëren we een zogenaamd ‘defensible space’. Binnen elk eiland of hofje kunnen mensen doen wat ze willen: het levert bijvoorbeeld mogelijkheden voor ouders om te zitten en te observeren terwijl hun kinderen spelen. De waterelementen leveren op deze manier structurele, inhoudelijke en sociale ingrediënten voor een plein.

2322

Koen BonekampApeldoornBetonboom

Ruimte voor de boom in de binnenstad – De ideale boomMijn concept van het project Speels Beton is de ideale boom. Ik heb gekozen voor dit concept omdat ik een speciale boom wil creëren van het materiaal beton. Het idee van deze boom is dat het een boom wordt die zowel voordelen biedt in de zomer als in de winter en herfst. Normaal gesproken in de herfst verliest een boom zijn bladeren, wat zorgt voor een troep in de openbare ruimtes en straten. In de winter is de boom erg kaal en meestal saai en armoedig om te zien. Ik denk dat beton een geschikt materiaal is hiervoor en ik vind het een uitdaging om een boom te creëren uit beton.

Ik wil niet één boom ontwerpen die op elke plaats komt en dat is het, maar ik wil net als bij echte bomen dat er veel variatie is tussen alle be-tonbomen. Ik wil graag dat steden, gemeentes en ontwerpers hun eigen boom kunnen kiezen. Ze moeten een connectie hebben met de locatie en de tijd van het jaar.

Naast de voordelen voor de zomer, winter en herfst wil ik een constructie aan de boom maken waardoor je het design ervan enigszins kan ver-anderen. Hierdoor kan je bijvoorbeeld inspelen op de tijd van het jaar, vakanties en feestdagen zoals Koninginnedag en een voetbaltoernooi. Deze bomen kunnen dus zorgen voor een mooie uitstraling, maar ook als bescherming en opvulling in steden.

Een ander voordeel van deze bomen is dat als je de boom in de winter kaal wilt houden je niet een saaie kale boom hebt maar ook een soort van kunst.

Ik wil ontwerpers en steden laten zien wat je kan met beton, de vorm van de boom en dergelijke kan men zelf ontwerpen. Het design van de boom kan veranderen naar de eigen stijl die past in de omgeving.

Tineke BronsveldHilversumBetonnen ballonnen

Het eerste wat bij mij opkwam toen ik aan het woord ‘speels’ dacht, was ‘een ballonnetje dat danst in de wind’. Dus toen was mijn onderwerp gauw bedacht, een betonnen ballon!

Twee tegenpolen bij elkaar in 1 ontwerp: het lichtste wat er is, een ballon, tegenover één van de zwaarste materialen, beton!Deze betonnen ballonnen kunnen tegen elke muur worden geplaatst, zodat deze helemaal opvrolijkt! Ook tegen huizen of openbare gebouwen zouden ze zeker tot hun recht komen.

Op de ballonnen kan ook reclame geplaatst worden, net zoals dat op echte ballonnen gedaan wordt.De betonnen ballon kan gebruikt worden als huisnummer ‘bord’ door het plaatsen van cijfers op de ballon, welk huis wil dit niet!In stadscentra, stationspleinen, parken en speeltuinen, overal zullen deze betonnen ballonnen de omgeving wat speelser en vrolijker maken!

2524

Wouter de HaasLab03

WestzaanBetonprinterBeton is het materiaal van de vormvrijheid. De aanvankelijk vormloze, vloeibare massa kan in elke vorm gegoten worden. Tot voor kort had het materiaal een keerzijde: er moest voor elke vorm een mal gemaakt wor-den. Nu is dat verleden tijd. Er is een begin gemaakt met het printen van beton. Over niet al te lange tijd kunnen zeer complexe vormen in beton zonder mal gemaakt worden. De mogelijkheden van het materiaal lijken hiermee oneindig te zijn.

De openbare ruimte is van en voor ons allemaal. Voor iedereen toeganke-lijk en door iedereen te gebruiken. Het wedstrijdreglement heeft het over ideeën die toepasbaar moeten zijn in de openbare ruimte buiten ten gun-ste van de infrastructuur of gebruikers van de openbare ruimte. Ons idee heeft betrekking op beide en gaat daarin zelfs nog een stap verder. Het internet kan ook gerekend worden onder openbare ruimte, voor iedereen te gebruiken en voor iedereen toegankelijk. Online communities zijn niet meer weg te denken, evenals de sociale netwerken.

Ons voorstel betreft een online webshop voor geprinte betonartikelen. De fantasie van de koper is de grens van de mogelijkheden. Met de komst van open source 3D programma’s als bijvoorbeeld Google Sketch-up is het voor nagenoeg iedereen mogelijk 3D te modelleren. Te denken valt aan bijvoorbeeld vazen, schalen, tuinmeubilair, lampen etcetera. Onein-dige mogelijkheden om te spelen met beton.

Scenario 1 | de particulierAchter de pc kunnen mensen hun ontwerp vormgeven. Het ontwerp kan op een site geüpload worden. Software controleert vervolgens het ont-werp op fouten. Meteen wordt het gewicht, de productietijd en de daar-

aan gekoppelde prijs bepaald. Indien nodig kan een nabewerking worden geselecteerd. De consument kan afrekenen met iDeal en het product wordt geprint en verzonden. Uiteraard schuilt niet in ieder persoon een ontwerptalent. Vandaar dat het voor (professionele) ontwerpers mogelijk is een ontwerp in de online database te plaatsen. Consumenten kunnen ervoor kiezen een ontwerp naar keuze uit te zoeken om het vervolgens te printen. De consument betaalt naast het product dan ook een percentage aan de ontwerper.

Het kan ook zo zijn dat er iemand is met een fantastisch idee, maar dit niet in 3D kan modelleren. In dit geval is het mogelijk, tegen een vergoeding, het model door een ervaren 3D tekenaar te laten vormgeven. De consument is in dit geval de ontwerper en het ontwerp zal onder zijn naam in de database worden opgenomen.

Scenario 2 | de professionalProfessionele partijen zoals overheden kunnen ook terecht bij de online betonprintcentrale. Gemeenten kunnen hier terecht voor elementen ten behoeve van de openbare ruimte. Nieuwe initiatieven voor de openbare ruimte kunnen aangeboden worden, zodat bijvoorbeeld buurtcommissies onder supervisie hun eigen ontwerp kunnen maken.

Als voorbeeld gebruiken we een nieuw initiatief voor een plaskruis. Deze plastic elementen zijn uitermate praktisch, maar ontsieren de openbare ruimte. Middels de vormvrijheid die het 3D printen biedt, kunnen de uri-noirs worden opgenomen in een betonnen boom: de plasboom! De plas-boom kan in één keer geprint worden. Er kunnen diverse types geüpload worden zodat de plasboom in elke boomsoort kan worden uitgevoerd.

2726

Marcel EekhoutParklaan landschapsarchitecten

’s-HertogenboschBetontekenenKnelpunt wordt kwaliteitRoestwater of roestende objecten laten roodbruine vlekken achter op en in een betonnenoppervlak. Deze vlekken zijn zeer hardnekkig en zijn vrijwel niet te verwijderen. Stel dat we van deze nood een deugd maken. We hebben tot nu toe in een tweetal projecten geëxperimenteerd met dit fenomeen, waarbij een heel bijzonder materiaal, zogenaamd ‘metaal-zand’, zeer verrassende resultaten opleverde. Staalzand bestaat, net als gewoon zand, uit een heel fijne korrelstructuur. Doordat het staalzand, onder invloed van oxydatie, een hygroscopische werking ondergaat, hecht het na een paar dagen heel sterk aan zichzelf waardoor het zich gedraagt als een harde, homogene laag. Maar wat ons nog het meest verrastte was dat het staalzand heel sterk hecht aan de ondergrond, in dit geval het beton. Er zijn geen dure, milieubelastende, chemische kleurstoffen nodig. We maken gebruik van een restproduct uit de metaalindustrie.

‘Verkleuringen’Waar de middeleeuwse veenkolonie Houwingaham ooit is verzwolgen door de zee ligt nu een natuur- en recreatiegebied met waterbergings-functie. Bij recent archeologisch onderzoek zijn onder het huidige maai-veld een hallenkerk en twee zogenaamde steenhuizen aangetroffen.Zowel bij archeologische opgravingen als bij de moderne magnetometing worden sporen uit het verleden zichtbaar als verkleuringen in de Neder-landse bodem. Hier wordt dit fenomeen van verkleuring verbeeld door verkleuringen op een betonnen oppervlak. Oxydatiesporen van staalzand tekenen een landkaart met kades en dijken als roestbruine verkleuringen in en op het beton.

Parkeerplaats bij fort VechtenVoor fort Vechten hebben wij een nieuwe parkeerplaats ontworpen waar-bij de wandelpaden zijn gemaakt van beton.

Om deze paden in het waterlinielandschap een natuurlijke uitstraling te verlenen, hebben we hier staalzand heel gelijkmatig over het beton uitgestrooid. Na enkele regenbuien nam het zand een heel mooi en na-tuurlijk patroon aan (iets wat wij zelf nooit zo mooi kunnen nabootsen). Na enkele dagen ontstond de hechting en werd het patroon als een soort ‘fossiel regenspoor’ duurzaam op het beton vastgelegd. Een bijbedoeling van dit experiment bij fort Vechten is dat door regelmatige betreding van de paden door het publiek natuurlijke slijtsporen ontstaan die weer een eenheid gaan vormen met het organische regenpatroon.

BetontekenenWe zijn op zoek naar een kader waarbinnen we de effecten, die we tot nu toe bij toeval tegen zijn gekomen, doelgerichter kunnen toepassen en uitbouwen. Deze prijsvraag biedt ons de kans om dit experiment uit te werken in een grondig en analytisch onderzoek.

We willen graag antwoord op de vragen: › Wat is de werking van verschillende gradaties metaalzand? › Wat is het effect op verschillende betonsoorten? › Welke kleurnuances en verdichtingen zijn mogelijk? › Hoe kunnen we invloeden, zoals regen en wind, optimaal gebruiken voor het verkrijgen van natuurlijke patronen en structuren?

› Welke verrassende en toevallige effecten kunnen wij nog meer op het spoor komen en hoe kunnen we die vervolgens verduurzamen?

› Kunnen we het metaalzand als het ware met een pen aanbrengen (printer), waardoor een echt getekend beeld ontstaat.

Kortom, kunnen we deze milieuvriendelijke manier van betonkleuring nog breder toepassen?

De toepassingsmogelijkheden zijn legio: › Speelaanleidingen op (speel)pleinen. › Bijzondere anti-sliplaag. › Kindertekeningen. › Patronen en reliëfs. › Verkeersaanduidingen op betonnen fietspaden.

VervolgonderzoekTot nu toe hebben we een aantal mooie experimenten gedaan waar enthousiaste reacties op zijn gekomen. Het toeval speelde hierbij een belangrijke factor.

We willen in samenwerking met betonspecialisten gestructureerder onderzoek doen naar het betontekenen.

› Op welke manier kunnen we echt tekeningen op beton maken? › Kunnen we met mallen werken, hoe scherp blijft het beeld? › Wat is er nodig om op andere dan horizontale vlakken te werken? › Hoeveel metaalzand is er nodig voor welke betonsoort en welk type

oppervlak? › Wat is het effect van verschillende gradaties metaalzand? › Wat is de kleurechtheid?

2928

Marije WeijersAtelier Blik

ArnhemBreaking the gridUitganspuntHoe de openbare ruimte is ingevuld en vormgegeven is bepalend voor hoe wij het ervaren. De openbare ruimte is zo ingericht en gladgetrok-ken dat je er niet meer op hoeft te letten en het daarom ook niet meer ervaart. De elementen zijn herkenbaar en vertrouwd. Geen verwonderin-gen meer over de straatelementen.

Veel mensen hebben hetzelfde beeld in hun hoofd als ze denken aan een prullenbak, bankje of fietsenrek. Het zijn herkenbare elementen in de openbare ruimte, maar het meest herkenbare zijn de betontegels! Dit is (denk ik) het meest toegepaste element van Nederland in de openbare ruimte. Het voegt niets meer toe aan onze beleving. Het is té herkenbaar om je er nog over te verwonderen.

Het conceptHet is ‘maar’ een betontegel, iets waar niet meer naar gekeken wordt en wat als bekend wordt aangenomen. Maar door een simpele ingreep te doen wordt er een ander beeld gecreëerd. Door het standaard raster te doorbreken krijgt de vertrouwde stoeptegel weer aandacht. De voegen dansen, ze verkreukelen, ze gaan hun eigen weg.

Tineke BronsveldHilversumBreibeton

Voor de Ideeënprijsvraag ‘In de kiem gescoord – ‘Speels beton’ heb ik een ontwerp gemaakt dat zeker speels en vernieuwend is.Zitelementen gemaakt van beton, maar met het uiterlijk van zacht brei-werk, twee tegenovergestelden samen in één ontwerp.Daardoor zal het ook heel verrassend werken als je de poef van dichtbij bekijkt en bevoelt, niet zacht, maar hard!

Een leuk element op een saai plein of in een wachtruimte.Het maakt een buitenruimte in een gezellige binnenruimte, doordat nor-maliter dit soort poefs alleen maar binnen worden gebruikt.Ook voor bij een restaurant of bistro, buiten op het terras zijn het verras-sende zitplaatsen!

Het standaard grid verandert, maar waarom? Waarom op deze plek? Is er iets te zien in de omgeving? Doordat de bekende stoeptegel-grid veran-dert, word je alert en zet het je aan het denken. Het verwondert je!

De tegels kunnen bijzondere plekken markeren. Iedereen kan een plek in de stad bedenken waar hij/zij zich even heeft verwonderd. Een plek die een kleine ontdekking in zich heeft. Bijvoorbeeld:

› omdat het licht zo’n mooie schaduw geeft op de weg; › omdat op deze plek een mooi doorkijkje is in een bijzonder steegje; › omdat op deze plek niets is veranderd t.o.v. vroeger.

Als je deze tegels ziet liggen, weet je dat er hier iets bijzonders aan de hand is. Middels een QR code is het verhaal van de plek te achterhalen. Een website vertelt het verhaal bij de verschillende plekken. Iedereen mag een plek in de stad aandragen, een team bepaalt welke plekken daad-werkelijk de tegels krijgen en het verhaal op de website komt. Zo kan je jouw verwondering/ontdekking delen middels de bekende stoeptegel!

Vervolg onderzoekIn dit ontwerp zijn er 14 nieuwe stoeptegel-types nodig om 28 tegels te vervangen en een patroon te creeren. Ik zou willen onderzoeken hoe we een zo groot mogelijk resultaat kunnen creeëren met zo min mogelijk type tegels.

3130

Eddy VerbeekAmsterdamBulb.Up

Prikkels voor restruimteBulb.Up is een bolvormige module met een doorsnede van 4 meter. Deze wordt geplaatst op een onbestemde plek binnen de openbare ruimte. De bol blijft eerst 3 dagen in statisch gesloten vorm staan met de bedoeling nieuwsgierigheid op te wekken. Daarna opent Bulb.Up zich... De inhoud en functie van Bulb.Up kan per locatie verschillen.

FunctieDe inhoud van Bulb.Up is variabel en kan verschillende functies omvat-ten zoals: kinderspeelplek, kruidentuin, muziekoptreden, productpre-sentatie, kiosk, minibios, infopunt, koffiebar, kippenren, modeshow, boeksignering, straattheater, ontmoetingsplek, knutselplek, kunstuit-

leen, sport en spel, etc. Doordat Bulb.Up in zijn geheel of gedeeltelijk te openen is kan het al deze functies flexibel in zich opnemen.

UitvoeringBulb.Up is een bol met een doorsnede van 4 meter, gemaakt van ge-kleurd, vezelversterkt beton. De bol is opgebouwd uit 24 schilvormige elementen. Deze zijn aan de onderzijde scharnierend bevestigd zodat ze zich kunnen openen als de kelk van een bloem. In gesloten toestand is de bolvorm zeer sterk, vandaalbestendig en duurzaam. De uitvoering van het inwendige is afhankelijk van de functie en kan uit ieder materiaal bestaan zoals hout, staal, cellenbeton, polyester, karton etc.

LocatieBulb.Up wordt geplaatst op een openbare plek in stad, dorp of land-schap die ervaren wordt als restruimte. Ruimtes die braakliggen, geen bestemming hebben, ruimtes tussen gebouwen in, onder viaducten, in de periferie, op een te groot plein, tussen parking en winkelstraat, naast een supermarkt, in een leegstaande hal, fabriek of kerk, kortom ruimtes die wel een oppepper of prikkel kunnen gebruiken. Bulb.Up blijft tijdelijk op locatie en verhuist daarna naar een andere plek.

TijdelijkBulb.Up is bedoeld als tijdelijke interventie in de openbare ruimte. Na het openen blijft de bol, afhankelijk van functie en locatie, tussen 1 dag en 3 weken staan. Daarna verhuist hij naar een andere plaats en krijgt desgewenst een andere functie. In het land kunnen meerdere Bulb.Up modules tegelijkertijd functioneren op diverse plekken en voor verschil-lende doeleinden.

Bushokje van de toekomstOpenbaar VervoerReizen met het openbaar vervoer is voor niemand een pretje, het begint al bij het wachten. Terwijl je op de bus wacht, voel je de kou langzaam in je spieren trekken door de tochtige zitplek en het koude bankje.

WarmteDoor het toepassen van het principe van vloerverwarming in de zitplek-ken wordt een aangenaam warme plek gecreëerd.

ProjectieIntussen wordt men op de hoogte gehouden van actuele reisinformatie door een projectie in de glazen wand. Dit geeft tevens een mogelijkheid tot reclame.

Femke BatenBreda

MilieuOm dit alles mogelijk te kunnen maken is er stroom nodig, daarom is er een ingebouwd zonnepaneel.

Fiets stallenOok biedt dit bushokje de mogelijkheid tot het stallen van je fiets, ook zeker een vorm van comfort.

Omdat elke situatie om een andere maat vraagt, kan het bushokje worden geproduceerd in verschillende onderdelen. Zo ontstaat de mogelijkheid een hokje voor 1 maar ook voor 14 personen te maken. Het koepelgedeelte zorgt voor wat extra afscherming van wind en regen.

3332

Chaos Parking Vincent SchuurmanDeventer

Dingen als waterafvoering en fietsenstandaards zijn nog toe te voegen of reeds te veranderen. Transport in een winkelstraat is erg belangrijk maar zal of opgeofferd moeten worden, of er moet gebruik worden gemaakt van elektrische busjes die makkelijker langs de constructie kunnen rijden.

Het idee is tot stand gekomen door het tekortkomen van fietsenrekken.Nederland is een land met veel fietsen die iedere dag geparkeerd moeten worden. In de winkelstraten worden willekeurig fietsen geplaatst. Uit persoonlijke ervaring is gebleken dat dit storend is omdat het de straat ruimtelijk verkleint, het hinderlijk kan zijn om een winkel binnen te komen en het het straatbeeld verstoort.

OplossingVoor een oplossing is er gekeken naar wat het snelparkeren doet en wat het veroorzaakt. Het antwoord daarop is: Het snelparkeren zorgt ervoor dat de gebruiker zijn fiets snel ergens heeft staan, maar dat hij de gebruiker van de straat hindert. De oplossing hiervoor is om de chaos te behouden maar te concentreren naar een punt zodat het geordend wordt.

InspiratieDe inspiratie kwam mede doordat snelparkeren iets is wat je eigenlijk weg wilt laten zinken. Drijfzand is een belangrijke term geworden binnen het project. Het laat de fietsen gedeeltelijk verdwijnen maar niet helemaal zodat er een chaotisch straatbeeld wordt gecreeërd. De constructie biedt meerdere mogelijkheden dan is aangetoond en kan zowel onder de grond als boven de grond.

Coincidence Björn Zielman & Eva de GroodNijmegen

OntwerpBeton wordt meestal gezien als een koude materiaalsoort. Ons idee is om het beton in een totaal ander licht te plaatsen. Wij hebben niet gekozen voor het ontwerpen van een object maar voor het creëren van een evene-ment. Onze uitgangspunten waren hierbij:

› mensen betrekken; › beton moet als kunst gezien worden; › het materiaal beton staat centraal; › overal toepasbaar zijn.

Het ideeBij het evenement willen we de bewegingslijnen van de bewoners vastleg-gen. Aan bewoners wordt gevraagd om zich door het beton voort te be-wegen als het beton nog nat is. Dit zou op verschillende manier kunnen. Denk aan het voortbewegen op een fiets of te voet. Zo krijg je verschil in de lijnen en geeft dit een speels effect. Dit idee is perfect toepasbaar in een nieuwbouwwijk. Bewoners komen in contact met elkaar én vereeuwigen hun bewegingslijnen. Dit creëert een saamhorigheidsgevoel.

Verder willen wij het toeval een rol laten spelen. Op deze manier worden de bewegingslijnen gevormd door de bewoners zelf en is het niet iets wat gepland zal worden. Er zullen wel ‘kleine’ spelregels aan vast zitten om de meest fanatieke spelers wat te bedaren. Beton zal gestort worden in een dun laagje. Dit vanwege het behalen van het mooiste resultaat en om te voorkomen dat men weg zakt in het beton. Het idee is overal toepasbaar, zowel op een plein als in een straat.

Voor verder ontwerpBij verder ontwerp zou er gedacht kunnen worden aan het maken van spelregels. Dit om enige houvast te hebben over het ontwerp.Er zou ook gedacht kunnen worden aan het ontwerpen van speciale schoenen. Hier zou structuur onder kunnen worden geplaatst om er nog enig effect aan toe te voegen.

3534

Dankzij City Beads krijgt beton dus een flexibele en speelse rol op ver-schillende niveaus. Door het gebruik van de losse kraalelementen kunnen diverse objecten gemaakt worden, met elk een eigen functie. De simpele plaatsing van de kettingen maken het mogelijk dat City Beads in vele omgevingen geplaatst kan worden.Zo krijgt de ketting, afhankelijk van de plaatsing, een andere sociale rol: als ontmoetingsplaats, speelplaats, rustpunt of bijvoorbeeld als speelse afscheiding.

City Beads Jurrijn HuffenreuterHaarlem

City Beads is een serie betonnen kraalelementen die op verschillende manieren met elkaar te verbinden zijn. Door middel van touw ontstaat op deze manier een groot sieraad voor in een stedelijke omgeving.

Door de verschillende manieren waarop de kralen geschakeld kunnen worden, ontstaat telkens een nieuw object. De basis en de productiewijze blijft dus hetzelfde, maar de toepassing is per eindproduct verschillend. De kralen zijn in de basis erg eenvoudige objecten, maar door de verschil-lende mogelijkheden ontstaat een gecompliceerder eindproduct.De hoeveelheid en de afstand van de kralen geeft dus telkens een ander

eindproduct. Op deze manier ontstaat er een flexibel systeem met veel mogelijkheden, wat een contrast geeft met het statische van beton. Daarnaast geeft het zachte touw ook een contrast met het harde beton.

Wanneer de kralen verticaal geschakeld worden, ontstaat een soort van totempaal, die gebruikt kan worden als ontmoetingsplaats. Het kan een centraal punt vormen op bijvoorbeeld een plein. Twee van deze totems zouden weer gebruikt kunnen worden als doelpalen op een speelplein of in een park.

Wanneer de objecten horizontaal geschakeld worden, kan men met de kralen een gebied afbakenen op een zeer eenvoudige manier. Door mid-del van het touw dat de objecten schakelt ontstaat een hekwerk. Door de kralen dicht op elkaar te plaatsen ontstaat een bank, door ze ver-der uit elkaar te plaatsen zouden ze gebruikt kunnen worden als losse zit-tingen. Het touw dat de blokken aan elkaar schakelt zou gebruikt kunnen worden als rugleuning. Wanneer verschillende kralen geclusterd zouden worden, ontstaan juist weer kleine gebieden binnen een groter gebied.

Al deze objecten zouden ook weer aan elkaar verbonden kunnen worden, waardoor een ketting ontstaat met meerdere functies. Zo zouden de kinderen rond een deel van de ketting kunnen spelen terwijl de ouders met elkaar in gesprek zijn. Als speelobject kunnen de kinderen zelf bepalen hoe ze met het object gaan spelen. Ze kunnen erop balanceren, of het touw dat de kralen scha-kelt zou gebruikt kunnen worden als handvat.Door de diversiteit aan mogelijkheden is City Beads een product dat zich aan kan passen aan de vraag van de gene die het product aanschaft.

De kralen zouden door middel van pigmenten gekleurd kunnen wor-den waardoor er nog meer diversiteit ontstaat, afhankelijk van de eisen die men stelt aan de publieke omgeving. Een speeltuin voor kinderen zou verrijkt kunnen worden door middel van fellere objecten. Bij een plaatsing in bijvoorbeeld de natuur zouden neutralere kleuren gekozen kunnen worden.Door de massiviteit van de kralen zijn deze ‘hufterproof’ en duurzaam. Wat dit speelse object extra duurzaam maakt is de mogelijkheid om bij

een defect een kraal te vervangen in plaats van de hele ketting. Daarnaast zou de mal aan de binnenkant door mensen uit een buurt versierd kunnen worden met rubber. Dit zou, wanneer de mal verwijderd wordt, mooie uitsparingen en afbeeldingen geven. Zo krijgt de ketting een sociale laag en vormt het letterlijk een bindend effect binnen een stedelijk gebied.

3736

Communiceren met licht Bernadette BijkerkBurgh-Haamstede

ConceptHet concept bestaat uit betontegels met geïntegreerde en aangestuurde LED-verlichting. Deze tegels hebben de mogelijkheid om via deze LED-verlichting visueel informatie te communiceren in verschillende openbare plaatsen en gelegenheden. Denk hierbij aan treinstations, bushaltes, winkelcentra, speeltuinen en pretparken. Het idee is geboren uit de observatie van treinstations in Nederland waar veel informatie gecommuniceerd wordt en dit allemaal door middel van tekst.

Het is de bedoeling dat de informatie visueel door middel van licht kan worden gecommuniceerd. De tegels kunnen in verschillende formaties bij elkaar worden gevoegd. Elke tegel kan apart geprogrammeerd worden en tegels kunnen ook samenwerken om de juiste informatie met bewegende lichtpatronen te communiceren.

Het mooie aan deze betontegels is dat als de lichten uit zijn, de tegels wegvallen in de normale betonnen stoeptegels. Dit is eigenlijk een vorm van ‘information decoration’; alleen aanwezig zijn als dit ook daadwer-kelijk nodig is. De tegels zijn afgeleid van het fenomeen lichtdoorlatend beton. Het verschil is dat dit beton alleen natuurlijk en ongestuurd licht gebruikt.

InformatieHet soort informatie dat kan worden gecommuniceerd is vooral ab-stract. Communicatie met licht moet snel en direct duidelijk zijn voor de gebruiker. Verder is het communiceren door middel van licht voor een heel groot publiek toegankelijk (denk aan verschillende nationaliteiten en

analfabeten bijvoorbeeld). Daarnaast kan specifieke informatie zoals een precieze aankomsttijd op de minuut op een treinperron beter met cijfers aan worden gegeven.

Een voorbeeld van wat voor soort informatie gecommuniceerd kan worden met het interactieve licht in de tegels zal worden uitgelegd aan de hand van de publieke ruimte ‘treinstations’. Op de treinperrons wordt tegenwoordig veel en snel specifieke informatie gecommuniceerd aan de reizigers zoals vertragingstijden. Er is daarente-gen nog informatie die nog helemaal niet gecommuniceerd wordt en wel kan bijdragen aan de algemene beleving van reizigers op het perron. Het gaat hierbij om informatie zoals het binnen komen rijden van een trein (veiligheid), van welke kant een trein komt binnenrijden (moet een rei-ziger voor of achterin gaan staan), de lengte van een trein en de locaties van de deuren van de aankomende trein. De laatste twee zorgen voor een goede verspreiding van reizigers over het perron wat weer leidt tot het sneller instappen in de trein. De communicerende tegels worden in het verlengde van het spoor gelegd.Een andere toepassing op een treinstation zou het sturen van grote massa’s mensen in de loopgangen naar de perrons zijn. Dit zou kunnen worden bereikt als er lichtpatronen in de vloer lopen in de richting van de stroom bijvoorbeeld. Deze toepassing zou ook in een winkelcentrum gebruikt kunnen worden.

TechnologieWat onderhoud betreft zijn de tegels goed te onderhouden doordat de oppervlakte vlak en glad is en dus geen gaten heeft waar eventueel vuil in kan. De LED-verlichting in de tegel zit er permanent in. Dit betekent

dat als er een lichtje kapot gaat, de hele tegel het makkelijkste vervangen kan worden. De LEDs zouden in principe 20 jaar mee moeten gaan. Het electronicaplaatje waar de LEDs op gevestigd zijn, is verder helemaal waterdicht. Het licht dat uit de tegel komt, gaat door een lichtdoorlatend buisje en is fel genoeg om bij daglicht te zien. In het geval dat je meerdere tegels met elkaar verbindt, kunnen deze aan de zijkant aan elkaar geklikt worden.De grootte van de tegel is 40 x 40 cm net als een basis stoeptegel. Deze maat kan natuurlijk altijd worden aangepast aan de omgeving waar hij komt te liggen. De dikte van de tegel is 5 cm. Verder zitten er nu 16 LEDs in 1 betonnen stoeptegel. Dit aantal en de diameter zou ook kunnen wor-den aangepast. Verder is het ook mogelijk om RGB LEDs te gebruiken.

MogelijkhedenEigenlijk is alles mogelijk qua bewegende patronen, kleuren en communi-catie door de ‘pixels’ die in de tegel zitten. Een hele andere toepassing van de tegels zou een verticale kunnen zijn; het plaatsen van de tegels in een muur bijvoorbeeld en dan gebruiken om een route aan te geven.Verder geven de tegels (vooral met gekleurde LEDs) een bepaalde sfeer aan een omgeving. Het sterke punt van deze tegels is dat ze kunnen communiceren en dit een extra dimensie geeft aan het beton, de toepassing en licht. Maar het is ook voor te stellen dat deze tegels in een moderne tuin worden aange-legd waarbij een pad of sfeer wordt gecreëerd.

3938

CommunitsCaspar ten Berge

Studio Caspar ten BergeUtrecht

UmfeldGemeenten worden economisch gedwongen steeds meer ‘mean and lean’ te gaan werken. Beheerskosten, onderhoudskosten, schoonmaakkosten, ordehandhavingkosten komen onder druk en moeten omlaag. Hierdoor ontstaat de vraag van overheden aan bedrijven en particulieren om meer verantwoordelijkheid en initiatief te nemen. Om een gedegen onderhandelingspartij te vormen tegenover gemeenten leidt dit er steeds meer toe dat bewoners de handen in één slaan en zich verenigen in zogenaamde beheergroepen van hun woonwijk. Verant-woordelijkheid en zeggenschap stoppen niet meer bij het eigen tuinhekje, maar bewoners krijgen letterlijk meer invloed en zeggenschap over hun leefomgeving. Plaatsen in de openbare ruimte zoals stoepen, pleinen en parkjes worden steeds meer door bewoners zelf onderhouden. Dat alles al dan niet ge-steund vanuit het ‘leefbaarheidbudget’ van een gemeentelijk wijkbureau, stadsdeelbureau of gemeente. Dit bevordert het welzijn in een (woon)wijk in een tijd waarin we steeds meer ‘samen’ zullen moeten werken.

CommunitsUitgangspunt is het idee dat alle bewoners in een woonwijk ‘hun deel’ bijdragen aan ‘het geheel’. Iedere bewoner, gezin of huisnummer draagt een zekere verantwoordelijkheid voor de leefomgeving, al is het maar in letterlijke vorm van schoonmaak, onderhoud, sneeuwvrij houden e.d.. Pleinen, parken, trottoir voor de deur zijn de sociale ontmoetingsplaat-sen en juist daar willen wij faciliteiten creëren met meubilair. Wij vinden het ‘t mooist als het commune idee ook echt te ‘ervaren’ is.

Bijvoorbeeld in straatmeubilair dat de openbare ruimte vergroot als ‘huiskamer’ van allen. Concreet ontstond zo het idee van modulaire opbouw met units: vaste vormen, die in combinatie geschakeld één geheel vormen, zoals zitban-ken met bloembakkan; we noemen ze daarom ‘communits’. ‘Als jij energie steekt in het vormen van jouw wens, wordt het resultaat een beetje van jezelf.’ Dit begint met het inrichten van de openbare leef-omgeving: bewoners kunnen zelf inrichten door met units te schuiven op papier. Denk hierbij aan het bekende ‘IKEA maak-zelf-je-keukenplan’. Daarnaast biedt het ontwerp specifieke ruimte voor een eigen herkenbare bijdrage van de bewoners en gebruikers. In de voorbeeld case gaat het om mozaïekwerk, maar dit kan natuurlijk ook schilderwerk, een tekst o.i.d. zijn.

Modulair meubilair met betonDe units zijn als een ketting te plaatsen als een meanderende bank, waarop aan weerzijden gezeten kan worden en aan beide zijden is afgeslo-ten met bloembakken. Zo is in principe elke openbare plek te voorzien van dit modulaire meubilair. Vele varianten van zithoeken, picknickplaatsen en rustbankjes zijn moge-lijk. Bloembakken zijn eveneens los of als ‘tussenbak’ te plaatsen. De gemeenschappelijke ‘huiskamer’ is een feit!Het doel is om uiteindelijk een reeks basisunits te ontwikkelen waarmee we functionaliteiten kunnen creëren, die het samenzijn bevorderen (zie bijgeleverde schetsen). Denk daarbij aan de ‘bloembakvormen’ die te gebruiken zijn als BBQ’s, voorziening met tafelbladen, marktstalletjes of een complete verlichte overkapping.

Gelet op duurzaamheid en de hedendaagse vormmogelijkheden is beton een materiaal bij uitstek voor in de openbare ruimte. Daarbij is het een solide basis om andere materialen aan te verbinden.

Pilot case – Beheergroep Muntplein/UtrechtHet ‘Muntplein’ te Utrecht valt al aan-tal jaren onder de zorg van Beheergroep Muntplein. Hiervoor is een leefbaarheidbudget beschikbaar van Wijkbureau Utrecht-West. Destijds is door deze beheergroep zelf het plein voorzien van bloembakken en bankjes, maar ze waren in 2011 echt aan ver-vanging toe. Zo ontstond de vraag naar nieuwe zitbanken en bloembakken.

Resultaat is vernieuwd pleinmeubilair van beton, hier afgewerkt met hard-houten zittingen en voorzien van mo-zaïekwerk op de rugleuningen. Met het mozaïekwerk hebben wij de bewoners in onze ‘pilot case’ de gelegenheid gege-ven om een bijdrage te leveren. Onder begeleiding hebben zij zelf dit mozaïek aangebracht op de bankjes. Het meubi-lair krijgt zo van en voor iedereen een persoonlijke ‘touch’.

4342

Concrete connection Thijs van Oostveenvan Oostveen architectuur

Amsterdam

ProbleemstellingVeel Nederlandse steden hebben een verfijnd waternetwerk dat ingezet werd/wordt voor strategische, transport-, afwateringsysteem- en hygiëni-sche doeleinden. Tegenwoordig is daar de recreatieve functie bijgekomen. Stedelingen maken met name in de zomer gebruik van het waternetwerk in de openbare ruimte om op te varen en zelfs om in te zwemmen.

De grachten van een stad maken onderdeel uit van dat waternetwerk. De grachten zijn voor meerdere doeleinden te gebruiken, maar ze zijn nooit echt goed voor recreatie ingericht. De recreanten in een boot lijken vaak drijvende eilanden die los staan van de omgeving. In sommige steden schiet dat zo ver door dat het gedrag van de recreanten ook verandert en de remmen op sociaal gedrag die normaal in de openbare ruimte werken, geheel los gaan.

Maar niet alleen het contact met de kade, maar ook omgekeerd heeft de gebruiker van de openbare ruimte ‘op land’ in de meeste gevallen geen contact met het water. Visueel is er nog wel contact met het water van de gracht, als er geen woonboten voor liggen. Maar de situaties waar men het water kan aanraken, tot de waterlijn kan komen, zijn schaars. Dat maakt de beleving van het water minder sterk.

AnalyseVanuit de recreant gezien ontstaat de behoefte aan faciliteiten langs be-staande vaarroutes. Stel je voor dat de buitenboordmotor plotseling stopt en de benzine op blijkt te zijn. Of dat er opeens iemand nodig naar het toilet moet en niet zoals de andere in de gracht wil urineren. Of dat het al laat wordt en er behoefte is aan een hapje eten. Of dat je wijn en sigaret-

ten bent vergeten en ook wel een krantje zou willen kopen zonder eerst te moeten aanleggen en op zoek moet gaan naar een kiosk op de kade.

Ook vanuit de kade gezien, is er een tussenniveau gewenst tussen de hoge kade en het lage water. Op dat tussenniveau kan de stedeling afda-len tot het niveau van het water en de recreanten. De tussenruimte moet verblijf aan het water faciliteren. Er kan ontmoeting plaatsvinden. Er kan worden uitgekeken over het water. Je kunt je iets terug trekken van de drukte op de kade. De tussenruimte van kade en water, biedt dus zowel voor de persoon op het water als de persoon op de kade faciliteiten en brengt ze daarbij met elkaar in contact.

De randvoorwaarde voor deze ‘verbinder’ of ‘connector’ van water en kade is dat hij:

› betrouwbaar is en altijd blijft drijven; › stootvast is en botsingen van boten en van ijsschotsen kan weerstaan; › te vergroten/verkleinen naar gelang de behoefte op de specifieke plek;

› flexibel te gebruiken is en met ‘click – on’ elementen bijzondere facili-teiten kan herbergen;

› eenvoudig te produceren moet zijn en simpel als Lego; › verplaatsbaar is zodat deze elders ingezet kan worden bij evenementen.

Materiaalkeuze Het materiaal beton voldoet aan de randvoorwaarden die gesteld zijn. Het is een ideaal materiaal om te gebruiken omdat het waterdicht is, niet roest in water, stootvast is, makkelijk stroef is af te werken en als drij-vend element makkelijk te verplaatsen is. Als stootrand wordt een strip gerecyclede autoband opgenomen langs de rand van het element.

ProductieHet element is seriematig te maken in een kist en daardoor kosteneffici-ent. De losse units zijn verplaatsbaar. Bij de productie van het element wordt een herbruikbare bekisting gebruikt. Om het element drijvend te krijgen, is een holle binnenkant nodig. Daarvoor willen wij de volgende duurzame innovatie in het leven roepen. Een stevige kunststof zak die gevuld is met water, of een zwaardere vloeistof, wordt opgenomen bin-nen de wapening tijdens het storten. Als het beton is uitgehard wordt via een ventiel het water uit de kunststof waterzak afgevoerd. Daarna wordt het ventiel weer afgesloten en ontstaat een luchtkast waardoor de unit altijd blijft drijven. Er hoeft op deze manier geen ‘piepschuim’ te worden gebruikt. Het beton moet waterdicht zijn maar wordt voor zover mogelijk voorzien van ‘gerecycled beton’ als toeslagmateriaal. Daardoor is er sprake van hergebruik van beton. Als er ook nog sprake is van CO2 compensatie door de leverancier, kan gesproken worden van een duur-zaam product.

VormgevingOmdat de functie op het drijvende betonlichaam zal variëren, is een een-voudige aanpassing wat betreft het oppervlak van de drijvende elemen-ten gewenst. Ook moet het betonelement qua vormgeving met water te maken hebben.

Als elementen worden geschakeld ontstaat snel een mannetje-vrouwtje aansluiting met eentonig beeld. Stel nu dat de onderkant van het element een andere vorm heeft. Dan kan het element in het water worden omge-draaid en kan zoals in een afbeelding van Escher een positief en negatief beeld worden gemaakt. In plaats van twee verschillende betonelementen kan dan met één betonelement worden gewerkt. Door een schakeling van elementen mogelijk te maken, kan een lijnvormig patroon zoals een doorlopende golf worden gevormd. Doordat ze te koppelen zijn tot een drijvend ‘veld’, kunnen ze gebruikt worden als podium tijdens evenemen-ten zoals Koninginnedag, Gay pride, Prinsengrachtconcert.

OplossingTussen de woonboten die nu het zicht op de gracht ontnemen of tussen de plezierbootjes aan de kade die nu het contact met de gracht verbreken, komen straks kleine drijvende elementen. Concrete connectors. De ele-menten liggen langs de belangrijkste vaarroutes in een stad. De functies op de elementen variëren al naar gelang de wens op die bepaalde locatie en vormen chronologisch een aanbod aan faciliteiten voor de recreant op het water en de kade. Daarmee neemt het gebruiksgemak, ontmoeting en de kwaliteit van de openbare ruimte toe.

4544

Concread Tineke BronsveldHilversum

Voor de Ideeënprijsvraag heb ik een ontwerp gemaakt voor een bank als boek of een boek als bank, gemaakt van beton. Erachter staat een beton-nen muur, ook in de vorm van een boek en ook gemaakt van betonVandaar ook de naam conc- read: een combinatie van concrete en read.

Op de bank kan een gedicht of leus geplaatst worden, of reclame van bijvoorbeeld sponsors.Ook op de boekmuur kunnen aan een kant gedichten, spreuken of na-men van mensen die er toe doen, gezet worden.Aan de andere kant kunnen affiches geplaatst worden, op een manier dat het onderdeel van het boek wordt, wel opvallend, maar niet storend.

Dit ontwerp zou niet misstaan in een stadscentrum, op een plein en natuurlijk bij een bibliotheek of museum.Door de boekmuur zo te plaatsen, dat mensen meer privé en windvrij zitten, zal er veel gebruik van gemaakt worden.

Ook als wachtruimte voor openbaar vervoer is het zeer geschikt, dan zou natuurlijk de dienstregeling op de betonnen muur kunnen worden geplaatst!

Concrete Seat Tineke BronsveldHilversum

Quote‘De openbare ruimte is voor en van ons allemaal; voor iedereen toegan-kelijk en door iedereen te gebruiken. Maar we willen ons er wel prettig en veilig voelen. De beleving van de openbare ruimte is dus van groot belang. Hoe de openbare ruimte is ingevuld en vorm gegeven is mede-bepalend hoe wij het ervaren’.

Toen ik bovenstaand stukje las van de ideeënprijsvraag bedacht ik dat men zich het veiligst en prettigst voelt als je thuis bent.Dus ben ik een soort huiskamer voor buiten gaan ontwerpen, zitbanken net als thuis, maar dan van beton.Geen tuin- of parkbankjes, maar een echte relaxplek voor iedereen.Een plek om samen te komen en af te spreken, een plek waar iedereen zich thuis voelt!

Met daarbij natuurlijk een salontafel, aangepast aan buitenmaten en met planten erin.Op elk plein, in elk park, winkelcentrum of wat voor ruimte dan ook bij openbare gebouwen, overal is de concrete seat toepasbaar!

4746

De openbare ruimteIn de openbare ruimte is beton een goed vertegenwoordigd materiaal. Dat is niet voor niets. De lange levensduur en de lage kosten zijn grote voordelen. Het grijze beton staat daarentegen helaas wel vooral bekend als een koud materiaal wat voor veel mensen unheimisch aanvoelt. Met Concrete Power wordt op een subtiele manier beton als materiaal ingezet voor een positieve beleving.

Speels betonEen eerste associatie bij het thema 'Speels beton' geeft een toepassing van beton als onderdeel van een speelattribuut. Bij het lezen van de prijs-vraag wordt echter duidelijk dat met Speels beton juist de nadruk ligtop de ervaring van het beton in de openbare ruimte. Door een innovatief idee of speelse manier de beleving van beton positiever maken. Met dit in het achterhoofd is Concrete Power bedacht. Er is geen specifieknieuw attribuut bedacht, maar juist gebruik gemaakt van veel gangbare betonnen onderdelen uit de ruimte.Deze gangbare betonnen onderdelen zijn op een speelse manier omgeto-verd tot een element met een concrete functie en een positieve beleving.

ToekomstgerichtHet concept Concrete Power is niet kant en klaar en uitgekauwd, maar verdient nog onderzoek. Dit heeft te maken met het innovatieve karakter en met de huidige ontwikkelingen. De technologie gaat snel, elektriciteitwordt een steeds belangrijkere energiebron voor de samenleving. Concre-te Power haakt in op deze ontwikkeling en maakt met gebruik van beton een belangrijk onderdeel uit van de toekomstige energievoorziening.

Het concept 'Concrete Power'Het concept voor Concrete Power bestaat uit maar twee onderdelen, met als voorwaarde dat altijd beide onderdelen toegepast worden:

› rust het betonnen product uit met een stopcontact; › geef het betonnen product een groene toeslagstof.

Het doel hiervan is dat deze betonnen producten voor iedereen in de openbare ruimte elektriciteit kunnen aanbieden, zodat men bij de skate-baan of op de parkeerplaats altijd de mogelijkheid ziet om het mobieltje,de fiets of de auto op te laden.

Technische uitwerkingIn de openbare ruimte is al een groot stroomnetwerk aanwezig. Het verdient onderzoek op welke manier dit netwerk het beste aangesproken kan worden. Het is wel duidelijk dat met de laadpalen voor elektrischeauto's voldoende mogelijkheden zijn om hierop aan te takken.Daarnaast moet bekeken worden hoe het eenvoudigst een gebruiker van stroom voorzien kan worden. Het systeem dat bijvoorbeeld bij de NS gebruikt wordt om de toiletten te gebruiken is voor Concrete Power hetmeest geschikt. Het betonnen product kan dan voorzien worden van een code die per sms verzonden wordt, zodat het specifieke product voor bijvoorbeeld een half uur stroom gaat leveren en het levert een verdien-model.

Als laatste is natuurlijk de uitwerking van het product belangrijk. Voor Concrete Power kan het beste gebruik gemaakt worden van een buiten-stopcontact. Per product zal gekeken moeten worden of bijvoorbeeld eenip44 of ip47 stopcontact toegepast moet worden, afhankelijk van de omgevingsfactoren.

Concrete Power Geert van der AaArchitectuurstudio Breda

Breda

4948

Connection Jeff BeysensBeysens & ter Veer architecten

Rotterdam

Het ideeVerbinding van openbare ruimte en een ontmoetingsplaats voor ge-bruikers. Uitgangspunt is het creëren van nieuwe ruimten of plekken ten dienste van gebruikers in de openbare ruimte, niet alleen met wat bankjes maar een structuur, gevormd door zitelementen inpasbaar in een stedelijk weefsel, een vorm van micro-stedenbouwkundige plekken. De mogelijkheid om middels een gering aantal elementen verschillende vor-men te maken, door ze in verschillende richtingen te kunnen koppelen.

ToepassingenDe afmeting van de elementen is in de basis een kubus van 800 mm, gedacht kan worden aan een kleinere maat voor kinderen toepasbaar op een schoolplein, ook als klim/klauterobject of gedeeltelijk ingegraven in een grasveld of zand, het kan ook zelf een zandbak vormen. Bestaande of nieuwe beplanting of bomen kunnen worden opgenomen in de opstelling van de elementen, tevens is het mogelijk om plantenbakken te vormen met de elementen. Door verticale stapeling is het mogelijk een markering te maken. De ele-menten zijn ook ondersteboven te stapelen zodat er een holte ontstaat, en je in de schaduw kunt zitten als in een ouderwetse strandstoel, of een holletje voor kinderen. Bij een combinatie van een bepaald aantal elemen-ten ontstaat een nieuwe ruimtelijkheid binnen de bestaande openbare

ruimte, dit zou ook kunnen binnen semi-openbare ruimten zoals atria, stationshal of schoolpleinen.

De elementenEr zijn drie basiselementen: het rechte element, de hele hoek en het diagonale element. Vooral de diagonaal is als koppelstuk belangrijk , hier-door is het mogelijk om meer ruimtelijkheid te creëren door van richting te veranderen.

Technische aspectenOverweging is uitvoering in massief beton of hol. Aandachtspunten zijn nog de afwatering, de verticale koppeling door naspanwapening en voor transport de toepassing van schroefhulzen om een hijsoog te bevestigen.Met name bij toepassing als zand- of plantenbak is de afwatering van belang.

C-U-Wel Catharinus SchuurmansWergea

De C-U-Wel (‘ik zie je wel’) is een object dat vraagtekens oproept en kinderen en ouderen uitdaagt om het te gaan onderzoeken. Hierdoor worden ze uitgenodigd om ook in het voorwerp te gaan. Door de kron-kelende doolhofstructuur in het object ontstaat er een wisselend spel tussen kinderen. Ze monden soms uit op bijvoorbeeld een glijbaan, of de gangen lopen dood, of fungeren als verstopplaats.

OntwerpSchaal en abstract zijn belangrijke sleutelwoorden in het ontwerp. Omdat de kubus een ongebruikelijke schaal heeft, zal het met zijn omgeving contrasteren. Abstract heeft hierbij twee betekenissen. door het figuur-lijk te ‘abstraheren’, dus het object lichter te maken door middel van de gangen. Abstract is ook het ‘niet kunnen zien van iets’, dus het object op een manier te ondersteunen dat het vragen oproept.

TechnischVoor het maken van het object zijn er drie onderdelen nodig: een bekis-ting, een negatief(piepschuim) en natuurlijk beton. De bekisting houdt het beton op zijn plek wanneer het vloeibaar in zijn vorm wordt gegoten. Voor de vorm van de gangen in het object is er een ‘negatief ’ nodig. Het negatief zorgt ervoor dat de gangen niet vol lopen met beton. Piepschuim is een uitermate geschikt materiaal voor het negatief. Het is eenvoudig om het in elk gewenste vorm te maken. Er zijn zelf bedrijven die het uit kunnen frezen. Tot slot het storten van het beton. Door het piepschuim na het storten van het beton te verwijderen, ontstaan de gangen.

SociaalOverdag is het een plek waar kinderen kunnen spelen of het is een

hangplek voor jongeren of gewoon een zitplaats voor ouderen. Het kan op meerdere manieren worden gebruikt, zodat er een sociale cohesie tus-sen alle leeftijdscategorieën ontstaat. Het object en desbetreffende plek begint te leven.

’s Nachts geeft de verlichting een nadruk op de vorm van het object en slechtwillenden worden geweerd. Omdat het object geheel uit beton bestaat, is het ‘hufterproof’ .

5150

Doorbraak Dirk OomenOomenlandschap

Nijmegen

Nederland is het land van dijken. Deze bezweken soms in het verleden bij hoog water. Grote delen van het achterliggende land met dorpen en boerderijen werden dan overstroomd. De vele kolken langs de dijk zijn de stille getuigen van vroegere rampen. Tegenwoordig is het moeilijk te beseffen dat dijken vroeger op honderden plekken zijn doorgebroken.

De Doorbraak is een landschapskunstwerk, dat de plaats van een vroe-gere doorbraak markeert. Deze wordt verbeeld als een golf die door de

dijk slaat. De onderrand is een zitbank en een trap door de golf verbindt deze plek met de kruin van de dijk, waar mensen uitzicht hebben op het water. Het kunstwerk kan op verschillende manieren gebruikt worden, als zitplek, uitzichtpunt, als schuilplek bij regen, als bushalte of als monument. Zo kunnen openbare functies gecombineerd worden met landschapskunst en een verhaal uit het verleden.

e-Stand Paul BroekhuisenSchiedam

e-Stand is een table for tablets; een speels vormgegeven betonelement bedoeld als hulp bij het gebruik van tablets, iPads, notebooks en E-rea-ders. De e-Stand kan overal worden toegepast in de publieke ruimte: in de buitenlucht, op plekken waar mensen verblijven en recreëren, zoals in parken en op pleinen. Maar ook op semi-openbare plekken waar mensen veelvuldig moeten wachten, zoals vliegvelden, treinstations en winkel-centra.

Het gebruik van tablets neemt een steeds grotere vlucht door de moge-lijkheden van gratis draadloos internet (WiFi). Via tablets staan we in contact met de rest van de wereld, zoeken we informatie en vermaak, zijn we in staat te werken, lezen we boeken en kijken we naar films en tele-visie. In de nabije toekomst zal het veelvuldig gebruik van tablets in de

openbare ruimte net zo normaal zijn als het gebruik van mobiele telefoons nu. Hoog tijd dus om het gebruik van tablets in de buitenruimte te faciliteren.

De e-Stand is vormgegeven als een betonnen zuil met een speelse vorm. De bovenzijde is afgewerkt met een stroef ma-teriaal en een opstaande rand om wegglijden van de tablet te voorkomen. Het beton geeft de e-Stand een robuuste uitstraling die hem geschikt maakt voor het gebruik in de buitenlucht of in grote (overdekte) ruimtes. Door

het gebruik van verschillende soorten beton en toeslagen kan de uitstra-ling aangepast worden aan de vormgeving van de buitenruimte.

Meerdere ad-random geplaatste e-Stands vormen een speelse informatie-plek als verbijzondering van de stedelijke ruimte. De e-Stand kan worden uitgevoerd in verschillende hoogtes voor mensen van verschillende lengtes. Het gebruik van meerdere e-Stands met verschillende hoogtes verhoogt de gebruikswaarde en het speelse effect in de buitenruimte.

5352

Enjoying public life Michael SchuurmanMEEK Architecture

Tilburg

De toepassing van beton in de hedendaagse openbare ruimte wordt vaakgezien als een functionele toepassing op een ontwerp. De openbareruimtes in steden of dorpen zijn secuur ontworpen en bieden de ge-bruiker de gelegenheid te ontspannen of hebben een meer functionele betekenis.

Beton kan hierin veel meer betekenen dan alleen een toepassing.Beton, zoals dat in het begin van de jaren 20 van de vorige eeuw is gebruikt in de woningbouw en later in de utiliteitbouw heeft een unieke eigenschap: het kan enorm veel drukkrachten opvangen, in combinatie met staal, wat juist goed is in het opvangen van trekkrachten. Dit maakt beton een uiterst sterk materiaal voor allerlei toepassingen.De inzending richt zich op het bewust maken van beton als ‘verrassend’ element in de openbare ruimte. Hierbij wordt beton een esthetische ver-rijking van een anders zo dagelijkse stedelijke, danwel natuurlijke sleur.

Om het concept uit te leggen eerst het volgende:De stedelijke openbare ruimte bestaat uit een zorgvuldige mengeling van verschillende verkeersstromen en onroerend goed. In veel gevallen zijn er 3 factoren: onroerend goed (gebouwen, winkels, woningen), kleinver-keerswegen (stoepen, brandgangen) en grootverkeerswegen (autowegen, parkeerplaatsen). In sommige gevallen is het onroerend goed gedeelte vervangen door een synthetische invoeging van natuur zoals een perkje.

Het conceptHet concept wil de puurheid van deze ‘lagen’ doorgronden door ze let-terlijk op te vatten. Hierbij zijn het letterlijk lagen die een orde vinden in de juiste voor de ‘veiligheid’ van de gebruiker. Zo ligt een stoeprand 15

cm hoger om de automobilist niet zomaar de stoep op te laten rijden. En is een fietspad meestal rood geschilderd om meer op te vallen tussen al het grijs.

De voetgangerslaag is in dit concept het best uitgewerkt en zal ook wor-den uitgelegd. Overal zijn bushokjes, bankjes, lantarenpalen, prullenbak-ken, enz. Deze ‘vervuilen’ op een zekere wijze het publieke speelplein van de gebruiker. Door ze te intergreren in het al reeds neergelegde ‘tapijt’ vloeit alles in elkaar over.

Het simpel lossnijden van de laag en het omhoogtrekken zorgt ervoor dat de onderste laag zichbaar wordt en maakt duidelijk hoe het is op-gebouwd. Dit is een leuk stukje spelen met de bebouwde omgeving op een manier zodat iedereen het beleeft. Het concept is door te voeren in verschillende schalen, als bushokje, maar ook als bankje, of zelfs als lan-tarenpaal. Zolang de eenvoud van het ‘omhoogtrekken’ van de laag maar zichtbaar blijft en tastbaar is voor de gebruikers.

MaterialenDe insteek van deze prijsvraag is om een puur esthetisch antwoord tegeven op de vraag hoe je met beton omgaat in een publieke ruimte.Echter is dat niet zonder een gedegen materiaalkeuze wat beton betreft. Beton heeft in de jaren van zijn bestaan een hoop toevoegingsmaterialen gekregen om het lichter en sterker te maken. In de recente ontwikkeling is het een vraag hoe we beton een duurzaam materiaal kunnen laten zijn. Nu is dit een vraag die niet te omvatten is in een ideeënprijsvraag, echter blijft het voor nu een idee.Het eerste idee om toevoegingen te gebruiken die hergebruikt worden,

denk hierbij aan oud-papier, houtsnippers of misschien verbrijzeld glas, wat misschien zelfs het zand zou kunnen vervangen. Toevoeging van kristallen die door de chemische reactie van het beton magnetisch worden geladen. Hierdoor onstaat ‘magnetisch’ beton wat weer zou kunnen dienen voor het opladen van batterijen van telefoons. Of als het niet magnetisch maar elektrogolven zou kunnen ontvangen en zenden zou het gebruikt kunnen worden als WiFi-Hotspot. Hierdoor wordt

niet alleen beton als chemisch proces betrokken bij een totale nieuwe manier van het gebruik van openbare ruimte, maar ook nog eens zonder zichtbare toevoegingen aan het esthetische karakter van beton. Uiter-aard als toevoegingen als oud-papier worden gebruikt kan het leuk zijn om bijvoorbeeld krantenkoppen te laten zien in de oppervlakte van het beton, zodat over 50 jaar nog steeds die ene krantenkop zichtbaar blijft in het beton.

ConstructieZoals voor de materialen geldt, geldt dat ook voor de constructie. Esthetisch is het belangrijk dat duidelijk wordt dat het om een ‘stedelijke laag’ gaat waarbij de overvloeiing van ‘stoep en element’ een subtiele overgang is. Geen kolommen of iets dergelijks worden gebruikt.Een manier is om de vorm te prefabrice-ren door deze op te delen in elementen en ze later in het werk te verenigen. Hierdoor krijg je een verdeling die optisch zichtbaar is door de lijnen van de verbindingen.Een andere manier is om een ballon ter grootte van het gewenste model op te blazen tijdens het storten. De ballon heeft dan de gewenste ronding en zorgt dat als het beton uithardt, ook meteen de vorm uithardt en te voorschijn komt.

5554

FaunatunnelGert van Veldhuizenn

Lelystad

Voor sommige diersoorten is een duiker onder een infrastructureel obstakel minder geschikt. De Comfort Animal Transfer-tunnel is van lichtdoorlatend beton en heeft platen met warmteregulerende kristallen. Lochem heeft de primeur.

Omdat sommige diersoorten enkel een tunnel ingaan mits er licht in komt, worden huidige faunatunnels voorzien van stalen roosters of bestaan de U-profielen uit een betonnen dek met uitsparingen. Aan die stalen roosters en open betonelementen kleven problemen. Blad, afval en strooizout raken in de tunnel. Dit betekent voor de wegbeheerder extra onderhoud om de tunnel bruikbaar en doelmatig te houden. Een andere belangrijk nadeel is geluidoverlast. Door passerend wegverkeer veroor-zaken de roosters behoorlijk wat geluidoverlast, die nog wordt versterkt door de vorm van de tunnel, die als een klankkast werkt. Een derde nadeel is de passeerbaarheid door weggebruikers. Fietsers, skeelers en rolstoelgebruikers kunnen de tunnels niet echt goed passeren. Daarom is een nieuw soort faunatunnel bedacht.

Lichtdoorlatend betonOm de nadelen van de open stalen roosters en dekplaten te omzeilen, hebben wij een afdekkende betonplaat ontwikkeld die licht doorlaat. Bij de aangelegde tunnel in Lochem zijn in totaal acht tunnelelementen gebruikt, geschikt voor verkeersklasse 45 en een belastingklasse D400. Voor onder andere provinciale en rijkswegen zijn de elementen eenvou-dig aan te passen naar verkeersklasse 60.

De lichtdoorlatendheid van het beton wordt mogelijk gemaakt door het aanbrengen van optische vezels. De dekplaat van de tunnel is uitgevoerd

met optische vezels met een diameter van 3 mm, waarbij in totaal 1.500 stuks per strekkende meter tunnel zijn aangebracht. De optische vezels vangen licht op onder een hoek van 60 graden. Door het vergroten van het oppervlak neemt de lichtopbrengst toe. Hierdoor wordt 5 procent van de lichtbron doorgegeven via de optische vezels. De dikte van het beton verandert de lichtopbrengst niet. Al zou het beton 10 meter dik zijn, dan nog blijft de lichtopbrengst hetzelfde, vanwege de toepassing van de optische vezels.

De betonnen platen hebben een ruw oppervlak om de stroefheid te garanderen. Voor het bepalen van de stroefheid van het element is de SRT-methode (Skid Resistance Tester) toegepast. De proef is uitgevoerd conform Standaard RAW bepalingen 2000, proef 76. Voor de toetsing van de onderzoeksresultaten is gebruikgemaakt van de Britse norm BS-EN 13036-4. In Nederland is voor SRT-metingen op beton geen toetsingskader voorhanden. Na toetsing van de onderzoeksresultaten bleek het gemeten proefstuk ruimschoots te voldoen aan de voorgestelde minimum stroefheidseisen voor de zwaarste categorie weg.

WarmtereguleringOm het klimaat in de tunnel te stabiliseren zijn warmteregulerende platen aangebracht, zodat de temperatuur niet te hoog maar ook zeker niet te laag wordt. Hiervoor wordt gebruikgemaakt van zogenaamde PCM-platen (Phase Change Materials), die warmte opslaan in zoutkristal-len voor geprogrammeerd hergebruik. Bij opname van warmte gaan deze materialen over van een vaste naar een vloeibare vorm en omgekeerd. Men voegt warmte toe, wat het smeltproces veroorzaakt. De opgenomen warmte komt vrij gedurende de tijd dat het smeltwater afkoelt en zich

opnieuw een kristalachtige massa vormt. Overdag nemen de smeltende kristallen dus warmte op, die ‘s avonds of ’s nachts weer wordt afgegeven.

De PCM-platen worden op de bodem van de tunnel aangebracht om een optimale situatie te creëren voor reptielen en amfibieën, waarbij deze direct in contact komen met de warmteafgifte. De platen hebben een kunststof omhulsel, waarin 7,2 kilo type HD10 is verwerkt voor de warmteregulering. Om de platen op te ruwen, wordt een lijm gebruikt met een mengsel van zand. De gaten in de plaat zijn voor de bevestiging van de plaat aan het beton, en worden vóór het aanbrengen opgevuld. Het-zelfde geldt voor de kieren tussen de platen en de wanden van de tunnel.

Piëzo-elementEen derde toevoeging kan een piëzo-element zijn. Dit zorgt voor een potentiaalverschil en dus voor elektrische energie door samendrukking van een metallisch kristal. Deze energie, die wordt opgewekt door het passerende wegverkeer, is dan te gebruiken voor de nabijliggende straat-verlichting. Een andere mogelijke toepassing is integratie van de CAT-tunnel in een verkeerstafel (lange verkeersdrempel). Er zijn situaties denkbaar dat een faunatunnel gewenst is, maar dat de aanleg wordt verhinderd doordat de weg een waterkerende functie heeft. Door de tunnel te integreren in een verkeerstafel, wordt de toepassing van het piëzo-element aantrekkelijk, omdat dan de meeste energie wordt verkregen door het wegverkeer dat de tafel op- en afrijdt. Zo’n combinatie vermindert de aanlegkosten, om-dat tegelijkertijd verkeersremmende maatregelen worden aangelegd. Overigens is een foutieve gedachte dat bij de toepassing van een piëzo-element in een wegdek dit gepaard gaat met energieverlies van het pas-

serende voertuig en dus extra brandstof kost. Normaal gaat de energie namelijk verloren in de schokbrekers van de auto. Bij toepassing van een piëzo-element wordt de energie verdeeld over de schokbreker van de auto en de CAT-tunnel. Door deze extra toevoeging, naast het lichtdoorlatend beton en de PCM-platen, kun je spreken van een energieneutrale fauna-tunnel ter compensatie van de productie en aanleg van de tunnel.

MonitoringOm de effectiviteit van de CAT-tunnel te meten, voert een student biolo-gie onderzoek uit. Hiervoor wordt een andere reguliere tunnel gebruikt als referentie. Dit onderzoek behelst onder meer het verrichten van pas-seertellingen van fauna. Andere metingen zijn het temperatuurverloop gedurende de dag en lichtsterkte. De resultaten hiervan worden eind 2012 verwacht.

5756

Fountainhead David HessRotterdam

Fountainhead biedt een fysieke plek waar mensen samen komen vanuit dezelfde primaire behoeftes als 5000 jaar geleden; beschutting, warmte, licht en water.

Fountainhead laat zien dat de vanzelfsprekendheid in het voorzien van deze eerste levensbehoeften alleen vol te houden is via duurzame energie.

Fountainhead kan ingezet worden als een sociale katalysator. Een fysieke plek die mensen samenbrengt en verbindt. Een plek voor ontmoetingen.Fountainhead is het moderne equivalent van een boom, een grot, een waterput en een kampvuur .

Voor grote delen van de wereld, waar het voorzien in eerste levensbehoef-

ten nog steeds niet vanzelfsprekend is, draagt Fountainhead bij door het bieden van beschutting en drinkwater.

Voor de delen van de wereld waar zo goed als iedereen een woning met stromend water en verwarming heeft, voorziet Fountainhead in een ontmoetingsplek.Door de globalisering en digitalisering lijken mensen elkaar op lokaal ni-veau steeds minder nodig te hebben. Via Linkedin, Facebook en Twitter blijft men in contact met zijn medemens. En via het, overal beschikbare, eindeloze aanbod aan verschillende media blijft men op de hoogte van wat er in de fysieke wereld om hun heen gebeurt.Fountainhead geeft nieuwe betekenis aan plekken in de stad. Het biedt een fysieke plek waar mensen met gedeelde belangen naar toe komen.

Om te schuilen tegen de regen of de hitte van de zon, om te drinken of om licht te vinden in het donker van de nacht. En om een gesprek te voeren met een vreemde met wie je even lotgenoot bent.

Fountainhead is 4,5 m hoog en heeft een doorsnede van 9,5 m.Het dakoppervlakte is hiermee 80 m2. Het dak is bekleed met pv-cellen die de opgevangen zonne-energie doorsturen naar een accu in de stam. Het water dat op het dak wordt opgevangen, wordt door de stam via een ‘omgekeerde osmose’ filter naar een watertank van 1500 liter gevoerd. Deze tank is aangesloten op een tappunt waar drinkwater uit komt. De overkapping is voorzien van LED-lampen die gaan branden zodra het donker wordt. De lampen worden gevoed door de energie die overdag opgeslagen wordt in de accu.

Het gehele lichaam van Fountainhead wordt uitgevoerd in ultra-hoge sterktebeton. De natuurlijke krachtenafdracht van dak naar stam wordt opgevangen door 8 raamwerken die in het midden aan elkaar verbonden worden. Tussen de raamwerken worden de schalen gemonteerd die de huid van Fountainhead vormen.

Het verder doorontwikkelen van Fountainhead is een buitenkans om innovatieve technieken; ultra-hogesterktebeton, drinkwatersystemen en LED-verlichting, die steeds belangrijker lijken te worden en waar Nederlandse bedrijven wereldwijd toonaangevend in zijn te bundelen in een product dat een belangrijke rol kan spelen in het verbeteren van de leefomgeving van de mens.

5958

Geschakeld beton Jan ZwarthoedAlphen aan den Rijn

Het ConceptDe ‘Openbare Ruimte’ omvat een breed scala aan landschappen; van weg tot park, van bushokje tot speelplein.De openbare ruimte kan allerlei functies vervullen waarvan één altijd zal zijn het verschaffen van een veilige en stabiele bodembedekking of ondergrond: de straat. Beton is hiervoor het uitgelezen materiaal.Een aantrekkelijke openbare ruimte geeft mensen het gevoel van veilig-heid en welbehagen, heeft een duidelijke scheiding van functies en dient uitnodigend te zijn. Toepassing van beton beperkt zich vaak tot bodem-bedekking en straatmeubilair, al dan niet in gekleurd beton. Elk onder-deel is ‘custom-made’; vlakke elementen zoals tegels en stoepranden voor de straat en ruimtelijke elementen zoals betonnen zitbanken als straat-meubilair. Speelsheid wordt hoofdzakelijk gevonden in kleur en vorm.Speelsheid kan ook gevonden worden in toepassing van één standaard

element om meerdere functies te vervullen, waarbij functie onderschei-den wordt in kleur, profilering en vorm. Dit concept heet ‘Geschakeldbeton’ en is gebaseerd op het principe van een fietsketting.

OmschrijvingEen fietsketting is als een touw in elke vorm te leggen, en kan na verloop van tijd door roest in deze vorm gefixeerd blijven. De ketting is opge-bouwd uit schakeltjes onderling met asjes gekoppeld. In het concept‘Geschakeld Beton’ worden de schakels uitgevoerd in beton, en bestaan de asjes uit verduurzaamde staalkabel, wapeningstaven of draadeinden. De ketting van beton kan in elke gewenste breedte gemaakt worden inbetonnen schakeltjes van gekleurd beton met elk gewenst oppervlak. Vanaf nu wordt gesproken over matten in plaats van ketting. De toelaat-bare hoekverdraaiing tussen twee schakels kan vastgelegd worden in de betonschakels.

MogelijkhedenIn de fabriek kunnen de matten samengesteld worden in elk gewenst patroon. Op locatie kunnen de matten tot eindproduct samengeregen worden. Een straat hoeft niet voor lange tijd open te liggen, dematten worden direct op hun plaats gehesen. Het principe is dat de mat in één richting flexibel is. Bij het plaatsen volgt de mat de ondergrond, maar de mat kan ook als het ware op zichzelf opgestapeld worden. Opdeze wijze zijn allerlei vormen van beton te maken zonder dat de vorm traditioneel uitgekist hoeft te worden zoals bij regulier in-situ of prefab beton. Figuur 3 geeft een voorbeeld van de mogelijkheden.

Nadat de mat over de ondergrond ‘gedrapeerd’ is, kan deze in dwarsrich-

ting voor- of aangespannen worden zodat de betonnen schakels tegen elkaar aangedrukt worden waardoor de vorm door onderlinge wrijvinggefixeerd wordt. Het voordeel van de onderlinge koppeling is dat de ket-ting minder gevoelig is voor ongelijkmatige zettingen.

In onderstaand figuur is een traditionele schakelvorm aangehouden. Het is ook mogelijk om de schakels driehoekig of trapeziumvormig uit te voeren zodat de ketting tegen zichzelf afgezet kan worden. Bij variërende tophoeken kunnen allerlei vormen samengesteld worden. Zo kunnen gebogen vormen gemaakt worden voor tunnels of onderdoorgangen waarbij de mat als drukboog en verloren bekisting werkt. Bovenop de vorm kan grond of beton gestort worden. De randschakels kunnen bijvoorbeeld zwaarder of groter uitgevoerd worden. Er zijn legio voorbeel-den te bedenken.

6160

Glijschommelspeelrek Jan van WolfswinkelMovares Nederland

Utrecht

Het glijschommelspeelrek is een speeltoestel dat én multifunctioneel is én maximaal gebruik maakt van de mogelijkheden van ultra-hogesterkte-beton. Het eenvoudige speeltoestel daagt uit om te beklimmen en vanaf te glijden. Daarnaast kan het ook gebruikt worden als ophangpunt voor een schommel of dienst doen als shelter.

Waar speeltoestellen gewoonlijk bestaan uit een combinatie van kunst-stof, hout en staal, biedt ultra-hogesterktebeton nieuwe mogelijkheden die tot nu toe met het materiaal beton niet binnen het bereik lagen .

Het materiaal is zo glad en dicht dat het als speelmateriaal/glijbaan ge-bruikt kan worden. Door de dichtheid van het oppervlak treedt minimale vervuiling op.

De vormgeving is zo vrij dat scherpe kanten eenvoudig vermeden worden en attributen in de vorm meegenomen zijn. In het speeltoestel maken de treden, het glijvlak en de houdgrepen integraal deel uit van het mono-lithische object. Hierdoor kunnen de kwetsbare verbindingsmiddelen tussen de verschillende onderdelen achterwege blijven. Het materiaal is zo sterk dat het voor toepassing in de openbare ruimte bestand is tegen vandalisme. Met het materiaal kan zo slank geconstrueerd worden dat het materiaal aansluit op de kleine mensenmaat van speeltoestellen.

Door de manier waarop de speelvoorzieningen in het speeltoestel zijn verwerkt, is het object met een eenvoudige bekisting te produceren waar-door de kosten voor productie beperkt blijven. Op deze manier komen kinderen op jonge leeftijd op een speelse manier in aanraking met het materiaal beton.

Heerderstrand Werner van DrieCervix Beton

Kootwijkerbroek

Maandagochtend 2 juli 2012 is het kunstwerk ‘De Ontmoeting’ op recreatiegebied Heerderstrand in Heerde op feestelijke wijze geopend door Jan Jacob van Dijk, gedeputeerde van de provincie Gelderland. Het kunstwerk bestaat uit zestig sculpturen die deels op het strand en deels in het water staan. ‘De Ontmoeting’ past bij het parkachtige karakter van Heerderstrand en prikkelt de nieuwsgierigheid van bezoekers.

‘Dagrecreanten belangrijk voor verblijfsrecreatie’Gedeputeerde Jan Jacob van Dijk gaf aan het kunstwerk passend te vin-den in het decor van het recreatiegebied Heerderstrand. ‘Het is belangrijk de kwaliteit van recreatiegebieden hoog te houden. De RGV recreatiege-bieden voldoen aan deze norm. Dagrecreanten zijn belangrijk voor de verblijfsrecreatie in Gelderland. Ze stimuleren elkaar onderling waardoor economisch groei in Gelderland ontstaat.’

De opening werd muzikaal omlijst door een strijktrio. Zij brachten toe-passelijke en vrolijke muziek voor het kunstwerk en het recreatiegebied ten gehore. Op het strand ter hoogte van kiosk de Bartskamp is een pla-quette geplaatst waarop het kunstwerk in gedichtvorm te bewonderen is. Uiteraard is het aan eenieder wat het kunstwerk betekent. Het kunstwerk is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van de provincie Gelderland.

6362

Hunebed Ilse Stilkenboom, Marja Haring en Simone NagelPeter Verkade Landschapsarchitect

Boskoop

Wat is er mooier dan in een bos te wandelen naar een bijzondere plek waar een markante boom de herinnering aan uw dierbare oproept? Een levend monument in een openbaar toegankelijk herdenkingsbos. Al eeuwenlang wordt leven en dood met de natuur geassocieerd. Wereldwijd kan men spannende objecten vinden in bossen. Zij liggen verscholen onder de voortlevende beplanting en vertellen een verhaal. De laatste tijd worden er steeds meer herdenkingsbossen en natuurbe-graafplaatsen gerealiseerd. In deze bijzondere ‘recreatiegebieden’ wordt vaak standaard straatmeubilair toegepast. Houten zitbanken langs de paden, een groot informatiebord bij de entree en kleine bordjes bij de bo-men van dierbaren. Hoe kunnen deze objecten vormgegeven worden op een wijze dat ze niet conflicteren met, maar juist een meerwaarde geven aan de natuurlijk omgeving?

Hunebedden in een bos vinden we prachtig. Deze menselijke kunstwer-ken zijn ware trekkers. De door de inwerking van gletsjerijs gladgeslepen keien nodigen uit om op te klimmen of in te kruipen. Ze maken haar directe omgeving bijzonder en zijn één met de natuur. Ook met beton kunnen plastische vormen gecreëerd worden. Een nieuwe eigentijdse hunebed, hunebed 2.0! Een herkenbare vorm verzorgt de informatie-voorziening in herdenkingsbossen. Het geeft onderscheid tussen de diverse herdenkingsplekken en geeft het herdenkingsbos allure. Er valt wat te ontdekken en te beleven. De ‘ontmoetingsplek’ binnen een groep herdenkingsbomen kan afleiding zijn voor de kinderen of een aanleiding om even een lunch te nuttigen.

De vorm kan verschillende associaties oproepen, een vlam of een witte lelie. Een spannend object opgenomen in de natuurlijke ruimte. Door

haar gedraaide vorm biedt ze dezelfde kwaliteiten van natuurlijk spelen als de oorspronkelijke hunebedden. Dankzij nieuwe technologieën zou de informatieweergave ook op andere manieren kunnen. Bijvoorbeeld met geïntegreerde interactieve LEDschermen (buigbaar). Ook kan onderzocht worden of de buitenlandse markt ook behoefte heeft aan deze symboli-sche elementen. Ze misstaan geen enkel bos.

Het beton gedraagt zich als haar omgeving. De symboliek van leven en groei kan in het betonnen object op een speelse manier terugkomen. Er kan met de detaillering onderzocht worden hoe beton ‘levend’ kan worden. Bij een traditionele productie moet voor deze vorm een kostbare bekisting en wapeningsnet gemaakt worden. We zouden dan ook graag een productieproces ontwikkelen die het mogelijk maakt om een ingewik-keld vormgegeven object van beton, op een eenvoudige, goedkope wijze

te produceren. In dit geval denken we aan speciaal wapeningsnet, dat we vervormen en waar we spuitbeton op aanbrengen. In dit spuitbeton wordt zaad aangebracht en groeven waarin planten en insecten zich kunnen nestelen. Hierdoor wordt een oneindige variatie aan vormen realiseerbaar. Door ‘groene aders’ te ontwerpen, diepe groeven, kunnen plantenkiemen en mossen zich makkelijker wortelen. Gaten en structu-ren kunnen een insectenhotel creëren. Des te interessanter omdat som-

mige diersoorten zoals bijen en zwaluwen ook zelf een vorm van beton aanmaken door leem, speeksel en water. Ook zijn er diverse ‘groene manieren’ om teksten op beton aan te brengen, bijvoorbeeld door ‘reverse graffiti’.

Het beton krijgt een nieuwe duurzame dimensie. Een eigentijds object geaccepteerd in een natuurlijke omgeving.

6564

Industrieel erfgoed Jaap Olaf van der FeerBreda

IdeeDoor het gebruik van binnen- en buitenruimte doorsnijdende, betonnen dubbele muren waartussen en waarin moderne faciliterende voorzienin-gen zijn ondergebracht kan herbestemming van industrieel erfgoed wor-den vormgegeven zodat nieuwe hedendaagse publieke plekken ontstaan waarin het verleden voelbaar blijft.

Waarom betonLeegstand van industrieel erfgoed en hun omliggende gebieden zijn voor mij het uitgangspunt voor dit idee. Ruige grote gebieden met omvang-rijke loodsen zoals te vinden in bijvoorbeeld spoor- en havengebieden. Om deze ruimtes een nieuwe functie te kunnen geven is het noodzakelijk hier een nieuwe structuur in aan te brengen door nieuwe ruimtedoorsnij-dende muren te plaatsen en daarin de ontbrekende faciliteiten voor het nieuwe gebruik onder te brengen.

In mijn optiek is beton op deze plaatsen het perfecte materiaal om deze structuur te maken. Robuust, industrieel, sterk, vormbaar en ter plaatse te storten. De uitstraling kan door gebruik te maken van schoon beton worden afgestemd op het doel en de omgeving. Kleur en structuur zijn beïnvloedbaar per locatie of project. Veelal zijn industriële loodsen ambachtelijk vervaardigd, stalen spanten

werden ingezet om grote ruimtes zonder steunkolommen te kunnen overkappen. Ik wil beton inzetten om de schoonheid van het bouwen van toen te benadrukken, zonder de gebouwen aan te tasten. De tegenstelling van de fragiele onrust van het ambachtelijk bouwen met staal wil ik een hedendaagse tegenhanger geven door middel van het gebruik van beton, waarvan de schoonheid in de uitstraling van rust te vinden is en waarmee een eigentijdse signatuur in de ruimte aangebracht kan worden.

Door het omringende gebied te betrekken in de nieuwe structuur van betonnen muren ontstaan er interessante openbare buitengebieden en worden gebouw(en) en gebied in een nieuw verband gebracht. De muren en de doorgangen sturen het publiek.De dubbele muren kunnen alle moderne voorzieningen bevatten zoals elektriciteit, klimaatbeheersingsystemen, faciliteiten voor moderne me-dia, bergruimte, trappen naar verdiepingen, publieke voorzieningen zoals toiletten of een balie. Hierdoor blijft de ruimte (binnen en buiten) schoon en overzichtelijk.

Omschrijving van het project LocloodsIn een enorme loods wordt met een groot gebaar en op doeltreffende wijze een aantal nieuwe ruimtes gecreëerd die naadloos in de omringende buitenruimte doorlopen. Er is nauwelijks sprake van een fysieke barrière tussen binnen en buiten. De overgangen zijn prachtig vormgegeven.De extreme omstandigheden worden adequaat ingezet om een unieke ruimtelijke beleving te ervaren.

UitgangspuntEen locloods in Roosendaal uit 1907 door spoorwegarchitect Van Heu-kelom ontworpen. Hier werden stoomlocomotieven gestald, gerepareerd en op stoom gebracht.

Situatie nuDe locloods is door BOEi aangekocht en de restauratie zal in het najaar van 2012 afgerond worden. Het gebouw is industrieel erfgoed en heeft een monumentenstatus.

ConceptIk trek de historisch interessante locloods het heden in door het gebouw van een duidelijke signatuur te voorzien die het oorspronkelijke gebouw intact laat. Grote betonnen muren gaan functioneren als de ruggengraat van de loods. Ze delen de ruimte opnieuw in, faciliteren de hedendaagse gebruiker en verbinden de binnenruimte aan het omliggende gebied, waardoor er o.a. ruime pleinen ontstaan.

Ik heb gekozen voor massief beton als tegenstelling tot de stalen con-structie. Dat geeft rust binnen het ritme van de mooie ambachtelijke kniespanten.

Bovenin de loods, waar zich ooit rookkappen bevonden, hang ik kleine woonunits voor artist-in-residence kunstenaars, die daar vanuit hun ‘nest’ zich door de levendigheid beneden kunnen laten inspireren.

Een moderne, pendelende locloodstrein met een loungebar rijdt bezoe-kers de loods binnen. Over sporen bewegende podia maken de ruimtes flexibel in volume en gebruik.

DoelDe locloods wordt opengesteld voor publiek en kan op deze manier als podium worden ingezet voor culturele activiteiten en creatieve bedrijven.Hierdoor ontstaat er een aantrekkelijke levendigheid en kan de loods zowel een plaatselijke als een bovenregionale uitstraling krijgen. Ook kan de herbestemde loods een aanjager worden voor stadsontwikkeling in dit gebied.

6766

IQ - EQ - QR Tom ThijssenDelft

Ik loop rondjes in mijn berghut in Rougemont in Zwitserland. Het bereik van mijn wifi-netwerk (tweehonderd mbit) is prima. Ondertussen tweet ik wat en stuur een f.b.-berichtje. Een gevoel dringt langzaam tot mij door. Wij, ik en mijn vrienden, zullen vanaf nu altijd met elkaar verbonden zijn.

De wereld is veranderd zonder dat ik er erg in had. Inmiddels begin ik de grootte van de problematiek te zien. Er zijn grote hiaten. Er is name-lijk geen ‘grijs’ gebied. Offline en Online zijn een contrast, diepzwart en helder wit, het maakt een wereld van verschil. Dat merk je als je op zo’n plek woont.

Nu graag ruimte voor het grijze gebied in de vorm van beton.

Oma stuurt Facebook berichten

Neefjes spelen smartphonespellen

Meer dan vijftig procent van mijn woord vandaag is digitaal

We spreken met reden

We veronderstellen wederzijds begrip

We moeten springen...

Tune in, online: WWW #_TUBE _ F.B. _TWEETTWEET_ QR _ Whats APP_@_#

Tune out, offline ,

Sta stil

Vragen oproepen

Vragen stellen

Nadenken

De stad is van Beton

De QR steengoed

Langzaam begrijpen

De nodige gradiënt. De nodige overgang. Er moet een manier bedachtworden om een overbrugging te maken. Zoeken naar een manier om ditgrijze gebied te overbruggen. De eerste stap wordt genomen op straat. Dit doen we door het in acht ne-men van mijn voorstel. Een project ter bewustwording van het fenomeen grijs gebied. Een stedelijke speeldernis, een kunstwerk.

Het Motto: IQ-EQ-QRKernwoorden zijn: sociaal, intelligent, digitaal, facebookwallHet betreft een uit beton verrezen constructie van blokken van elk 60 x 60 cm in afmeting. De hoogte van het totale bouwwerk betreft ongeveer 2,40 m. Het geeft de mogelijkheid gebruikers berichten achter te laten op een ‘analoge Facebook-pagina’

Jardin Erol OztanStudio Erol

Heerlen

Er komt te veel materiaal uit sloop vrij dat nu direct afgevoerd wordt.Een deel van de materialen kan ter plekke verwerkt worden tot her-nieuwd materiaal. Hoe mooi als je de geschiedenis kan vertellen door deze materialen te hergebruiken voor andere doeleinden, tijdelijk of tijdens en na het proces.

Deze mobiele Tuinkas is gemaakt van beton dat vrijkomt uit sloop en verwerkt tot betongranulaat.Een tuinkas die op elke plek neergezet kan worden.

6968

Jigsaw concrete Tineke BronsveldHilversum

Grote betonnen bakken in de vorm van een puzzelstuk, te gebruiken als plantenbakken. Dit in combinatie met betonnen zitelementen ook in dezelfde vorm. Speelse objecten die op elk plein, hal, of welke openbare ruimte dan ook, niet zouden misstaan!

Kinderspeeltuin Marina ArsinovaVinke Display

Breda

Ik heb een kinderspeeltuin ontworpen van beton. Met mijn ontwerp wil ik kinderspeeltuinen wat opvrolijken omdat ik bestaande speeltuinen wat saai vind. Het concept is eenheid creëren met de omgeving en een beeldend object maken. Het object dat ik heb ontworpen heeft twee func-ties: ten eerste is het een speelobject waarop je kunt klimmen, zitten en spelen en ten tweede is het een beeldsculptuur dat bij de omgeving past en als eyecatcher dient.

Beton speelt een belangrijke rol in mijn ontwerp omdat het een goed product is voor de realisatie van het object. Het object bestaat uit een vijf-tal elementen. Elk element bestaat uit een aantal, dat aan elkaar worden

gekoppeld. Om kleur te geven, wordt terrazzo gebruikt. Terrazzo is een vloerafwerking, bestaande uit marmerkorrels of korrels van een ander materiaal dat in al dan niet gekleurd cement of klei is gedrukt en na dro-ging gepolijst wordt. Om het ‘wow-effect’ te versterken heb ik daarnaast nog licht aan het object toegevoegd waardoor het object er niet alleen overdag mooi uitziet, maar ook in de avond en de nacht. Vierentwintig uur per dag kan je genieten van het openbare handige kunstwerk. Lichtdoorlatend BetonOm de verlichting te integreren in dit ontwerp is gekozen voor lichtdoor-latend beton in combinatie met LED-verlichting.

De plantenbakken kunnen in verschillende hoogtes worden uitgevoerd, al naar gelang de ruimte waar ze geplaatst gaan worden.Hoge bakken als er privacy verlangd wordt, en lagere als er bijvoorbeeld een ruimte afgebakend moet worden. In verschillende zachte (pastel)tinten, aan te passen aan de ruimte.

7170

Klein duimpje M.H. van Heelde Bever Architecten

Eindhoven

Klein Duimpje is een idee voor een speelzone voor kinderen van alle leef-tijden. Het ontwerp is geïnspireerd op het gelijknamige sprookje waarin Klein Duimpje door het achterlaten van steentjes de weg naar huis terug wil vinden in het bos. Het sprookje staat symbool voor de vindingrijkheid en kracht van kinderen.

Het ontwerp bestaat uit twee speelrouten. Eén route is opgebouwd uit gekoppelde betonnen elementen (spoor). Deze loopt vanaf de prome-nade door de bosjes met veel bochten en een paar glijbanen die vanaf ver te zien zijn. De tweede route, bestaande uit voornamelijk rubberen en betonnen stapstenen, vormt een alternatief traject en de route naar de drie huisjes. Beide routen kunnen ook gebruikt worden om te rusten, te ‘hangen’. De tweede speelroute kan door een buurt worden gelegd en is uitbreidbaar.

Met dit ontwerp hopen wij de aantrekkingskracht van de openbare ruimte als speelruimte positief te beïnvloeden en nodigen wij alle passan-ten en inwoners van een wijk uit de twee routen als ontmoetingsplaats en speelplek te gebruiken.

Avontuur Het spoor wordt gevormd door de rechte en kromme betonelementen. De aaneenschakeling van de elementen bepaalt de route, de uitdagingen (glijbanen, tunnels) en de obstakels (cirkels, scherpe bochten). Het traject wordt afgewisseld met de stapstenen en ‘huisjes’. De ‘huisjes’ zijn opge-bouwd uit rechtop gezette spoorelementen en kunnen worden geïnter-preteerd als ‘pitstops’ in de vorm van twee kastelen (rechte betonelemen-ten) en een iglo (kromme betonelementen). In vergelijking met conventionele speelplaatsen biedt het ontwerp veel mogelijkheden voor beweging en avontuur wat het geschikt maakt voor jong en oud. De fantasie wordt geprikkeld, de mogelijkheden van het gebruik zijn uitgebreid; verstoppen, klimmen, rennen, skaten, fietsen, op het randje balanceren, maar ook gezellig even kletsen op de rand van de spoorbaan en op de stapstenen.

Techniek De spoorbaan is een flexibel systeem, de basisonderdelen zijn op verschil-lende manieren te schakelen tot een route. Een zijde van een spoorele-ment heeft een hoge zitrand, de andere zijde heeft een lage zitrand. De afmetingen zijn zo gekozen dat ze stapelbaar zijn en getransporteerd kunnen worden. Vanuit een vrachtwagen worden ze op hun plek gehe-sen, hiervoor is een plaatsingsmechanisme (een haak) verborgen in een aantal kleine cirkels. Door het gewicht van de elementen blijven ze op

hun plek. De verbinding tussen de spooronderdelen wordt gevormd door grote cirkels, de betonnen steentjes van Klein Duimpje. Deze worden met verschillende materialen en texturen afgewerkt, waarvan de belangrijkste een kunststof gravel is die ook op hardloopbanen wordt toegepast. Regen loopt naar de ondergrond door de speling tussen de elementen en de open cirkels, waar ook groen door kan groeien. De opzet van het ontwerp als product van verschillende standaardonderdelen maakt het niet alleen flexibel, maar ook onafhankelijk van de omgeving en ondergrond. Het is daardoor aanpasbaar aan de situatie en uitbreidbaar door de wijk al naar gelang de grootte van het budget.

Realisatie De kosten van het ontwerp zijn afhankelijk van het aantal elementen om de lengte en complexiteit van de twee routen samen te stellen. Andersom is de lengte van een route te bepalen naar aanleiding van de hoogte van het budget. Voor de vijf betonnen basiselementen van het spoor en de stapstenen is een mal benodigd, de kosten hiervoor worden rendabeler naarmate een grotere hoeveelheid elementen wordt geproduceerd. Door-dat de elementen onafhankelijk van hun ondergrond of situatie kunnen worden geplaatst, kan de productie van de elementen voor het traject in het Regentessekwartier in Den Haag ook eventueel samengaan met de productie van de elementen voor een route elders in het land waardoor de algemene kosten kunnen worden gedrukt.

De geprefabriceerde elementen kunnen snel geplaatst en geschakeld wor-den, doordat de elementen voorzien zijn van een plaatsingsmechanisme. De bouwtijd is hierdoor kort wat kostenverlagend werkt.

Beheer De keuze voor de materialen, beton en kunststof gravel, komt mede voort uit het feit dat de materialen goed te verwerken zijn in diverse vormen, onderhoudsarm zijn en lang mee gaan. Het heeft daarnaast met betrekking tot duurzaamheid een aantal gunstige eigenschappen. Alle producten zijn gemakkelijk en volledig te recyclen, zonder verlies van sterkte of andere gunstige eigenschappen en zijn daardoor milieuvriende-lijk. Daarnaast zorgt het gewicht van het materiaal van de elementen en de stapstenen ervoor dat de onderdelen van een route op hun plek blijven en vandalismebestendig zijn.

Door de materiaalkeuze zullen de beheerkosten van de speelplaats mimi-maal zijn. Maar een keer per jaar zal een grondige inspectie moeten wor-den verricht op slijtage, om de veiligheid van het speeltraject te kunnen blijven garanderen. Hiervoor kan in overleg met de gemeente een extern bedrijf worden ingehuurd. Versleten of beschadigde spoorelementen en stapstenen kunnen gemakkelijk worden vervangen. Daarnaast zijn som-mige stapstenen ingevuld met groen, dit kan meegenomen worden in het algemeen beheer van het groen van de wijk.

7372

Kleine beestjes, groots effect vanPlan vormgeversAmsterdam

Insecten als bron van levenHet klinkt aantrekkelijk: een wereld zonder vervelende insecten zoals bijen, wespen en mieren. Maar nieuw onderzoek laat zien dat zo’n insec-tenloze wereld er helemaal niet zo mooi uitziet als je misschien denkt. In zo’n wereld verliezen planten in rap tempo hun begeerlijke eigenschap-pen, zoals lekkere smaak en grote oogsten. Onderzoekers trekken die conclusie op basis van experimenten. Ze lieten teunisbloemen groeien en zorgden ervoor dat motjes die de teunisbloem lastig vallen er niet bij kon-den komen. In een rap tempo verloren de bloemen daarop de bescher-ming die ze door de jaren heen ontwikkeld hadden. Zo produceerden ze bijvoorbeeld niet langer de chemische stofjes waarmee ze zich altijd tegen

de motjes verdedigden. Dit onderzoek toont, naast velen andere, hoe onmisbaar insecten zijn in onze voedselketen, flora en fauna.

Om als voorbeeld te nemen; de bestuiving van groente en fruit is vrijwel geheel afhankelijk van insecten. Ze bestuiven in bepaalde perioden van het jaar dusdanig veel, daar kunnen mensenhanden met kunstmatige be-stuiving onmogelijk tegenop. Een ander voorbeeld; de meeste vogels eten de eerste dagen van hun leven enkel en alleen insecten. Zonder insecten dus geen vogels. En zonder vogels én insecten valt er al gauw een groot gat in de natuurlijke kringloop.

Een ander interessant feitje; zonder insecten zouden we omkomen in de koeienpoep. Met het bijzondere reukorgaan van deze kleine beestjes weten zij de poep razendsnel te vinden om zich er vervolgens tegoed aan te doen. Kortom, dat insecten onmisbaar zijn in onze wereld is meer dan duidelijk. En ondanks onze haat- liefdeverhouding blijken we simpelweg niet zonder ze te kunnen. Zeker nu uit onderzoek is gebleken dat er de laatste jaren een enorme terugloop in de insectenstand heeft plaatsgevonden. De oorzaak hiervan ligt in de toename van het gebruik van gifstoffen in land- en tuinbouw én in de grootschalige verstedelijking van onze omgeving. Er is een gebrek aan groen in de stad. Er verdwijnen steeds meer kleinere landschapselementen zoals houtkanten en struweel in het buitengebied. De beestjes kunnen langzaam maar zeker geen kant meer op en dat heeft grote effecten op onze leefomgeving. Om het tij te keren hoeft echter niet direct het roer volkomen om. We leven in een dichtbevolkt land waar gebouwen, snelwegen en spoorlijnen van net zo’n groot belang zijn als groen, water en grond. De oplossing ligt hem juist in het sámen brengen van deze werelden.

Motel UitzichtMotel Uitzicht is een variant op de steeds bekender wordende insecten-hotels of insectenmuren. Deze door mensen gebouwde wanden dragen bij aan de instandhouding en groei van verschillende insectensoorten. Door de constructie van op elkaar gestapelde elementen zoals stenen, dakpannen en houtblokken ontstaat er een nest-, schuil- en/of overwin-teringsplaats voor verschillende insecten.

De meeste insectenmuren zijn klein van formaat. Ze worden gebouwd bij telers van groente en fruit of in tuinen om insecten te trekken voor bestuiving van de gewassen en zo de diversiteit van bloemen en plan-ten te stimuleren. Motel Uitzicht is grootschaliger van aard. Omdat het tekort aan insecten zich niet beperkt tot de tuin van de buurman of de boomgaard in het dorp zal er een groter gebaar moeten worden gemaakt naar de kleine beestjes.

De oplossing wordt gezocht in het samenbrengen van de wereld van de insecten en de alsmaar verstedelijkende wereld van de mens. Er is binnen de ‘betonnen, stenen wereld’ van de mens eigenlijk nog meer dan genoeg ruimte waar de insect zijn onderkomen zou kunnen zoeken.Denk aan betonnen gevels, blinde muren, keerwanden, geluidswallen, kunstwerken rond spoor- en snelwegen en noem maar op.

OntwerpMotel Uitzicht biedt onderdak aan een breed scala insectensoorten. In het beton worden gaten gemaakt van verschillende doorsneden en diep-tes van 5 tot 20 mm. Sommige gaten zullen gevuld worden met natuur-lijke materialen zoals hout, riet en bamboe. Anderen zullen leeg blijven.

Het beste gedijt een insectenmuur wanneer deze gericht is naar de zon. Ook is het van belang dat het ‘motel’ weinig last ondervindt van water; regen maar ook opspattend water. In het ontwerp dient rekening gehou-den te worden met deze aspecten.

BeeldkwaliteitMotel Uitzicht is geen opzichzelfstaand object. Het principe wordt ingepast in bestaande betonnen elementen. De primaire functie van het element blijft dan ook behouden. De aanwezigheid van het Motel zal echter niet onopgemerkt blijven. Het totaal aan perforaties in het beton vormt een tekening die als geheel een zwerm insecten uitbeeldt.

ConclusieMotel Uitzicht brengt mens en natuur dichter bij elkaar. De wereld van de mens wordt de wereld van de insect en andersom. Beton is hierin niet langer meer een obstakel, integendeel; het biedt ruimte, schoonheid én leven.

7574

Hevige en langdurige regenbuien ten gevolge van de klimaatsverandering maken duurzame oplossingen om wateroverlast te voorkomen in het stedelijk gebied noodzakelijk. Niet altijd is er ruimte voor open water of kan de capaciteit van het riool worden aangepast. Een oplossing is om het water zoveel mogelijk ter plekke vast te houden en vervolgens te infiltre-ren in de bodem of voor beregeningsdoeleinden te gebruiken.

Bij het gebruik van waterpasserende bestrating met split als traditio-nele voegvulling zijn er problemen doordat het split zich niet goed laat verdichten: stenen gaan los zitten en verschuiven. De loszittende stenen gaan klapperen en veroorzaken geluidsoverlast. Bij onderhoud met zuigkracht wordt het split er vaak uitgezogen en moet worden aangevuld. Bovendien zijn de bestaande systemen gericht op het gebruiken van spe-ciale nieuwe infiltratiestenen/klinkers. Deze klinkers zijn voorzien van

Kleurrijk waterdoorlatend Annemarie SchuilingDrainvast

Klein Zundert

nokken – afstandhouders - aan de zijkant zodat er voldoende split tussen de stenen kan komen.

Het idee betreft een nieuw waterpasserend bestratingsconcept ontwik-keld voor infiltratie van regenwater in de ondergrond via waterdoorla-tende voegen tussen de betonstenen. De drainvoeg bestaat uit stevige

naaldviltstroken van PP+PE die eenvoudig in het werk kunnen worden verwerkt. Er zijn geen speciale stenen nodig, de drainvoeg is toepasbaar voor alle soorten en maten betonstenen. De drainvoeg wordt tijdens het straten meegelegd. Een simpele maar doeltreffende oplossing die breed inzetbaar is binnen de stedelijke bebouwing (renovatie pleinen, inbrei-dingslocaties, nieuwbouwplannen). Hevige regenval tijdens het pilotpro-ject maakte het effect duidelijk: het deel van de straat met infiltratieste-

nen stond vol plassen, het deel met de pas aangelegde drainvoegen werd amper nat.Testen door ingenieursburo Tauw hebben uitgewezen dat de drainvoeg ook na 10 jaar - met alle vervuiling van dien - nog ruimschoots boven de norm presteert.

Na een gesimuleerde vervuilingstermijn van 10 jaar bedraagt de doorla-tendheid - na vegen - 750 l/s/ha. De initiële doorlatendheid - dus direct na aanleg met invegen van de bestrating - is 6.250 l/s/ha. De norm bedraagt 540 l/s/ha.

Ten dienste van infrastructuur › Vermindering wateroverlast

› Geen loszittende verschuivende en klapperende stenen zoals het geval is met speciale infiltratiestenen (stenen voorzien van nokken, waardoor ze niet volledig op te sluiten zijn)

› Besparing op split, navullen na onderhoudsbeurt is niet meer nodig › Gemaakt van duurzaam materiaal – PP + PE › Te gebruiken bij alle maten betonstenen › Kolken en putten worden grotendeels overbodig in nieuwbouwsituatie › Minder kolken zijn nodig in bestaande situatie › Reductie benodigde capaciteit riool, geen kolken in het straatbeeld › Reiniging van het straatwerk tast de drainvoeg niet aan › Straten en pleinen kunnen nagenoeg vlak worden aangelegd, maatvoe-ring wordt eenvoudiger

Ten dienste van gebruikers › Visuele aspecten: voegen in kleur verlevendigen de openbare ruimte, het straatbeeld wordt rustiger door het achterwege kunnen blijven van kolken en putten.

› Gekleurde voegen kunnen ook signaal- of afbakeningsfunctie hebben › Schoolpleinen: hinkelbanen van betonstenen met gekleurde voegen tussen de hinkelvakken

› Parken: esthetisch › Parken: door subtiel gebruik van meerdere kleuren voegen – bijvoor-beeld rood voor een looproute en grijs tussen het merendeel van het straatwerk

› De combinatie drainvoeg met betonklinkers in al zijn verschijningsvor-men – wat betreft kleur, vorm, grootte, gepolijst of licht aangestraald – kan op deze manier een goede vervanger zijn van gebakken materiaal. Zeker ook prijstechnisch gezien.

7776

Klimwand Oscar van GarderenMBS

Soest

Waar opslag gecreëerd moet worden, zijn keerwanden een oplossing. Hierbij kunt u denken aan opslag van voer en mais middels sleufsilo’s of het maken van opslagvakken bij grondwerkers en wegenbouwers of op gemeentewerven. Ook worden de elementen veelal toegepast als er grond gekeerd moet worden om een hoogteverschil op te vangen.

Naast deze standaardtoepassing is het ook mogelijk om de elementen op een speelse manier toe te passen. Op de afgebeelde foto’s dient de keer-wand als basis voor een klimwand op een camping in Kerwerve. Solide en toch speels.

LAZi Kamiel van KreijZwartZweeds

Den Haag

LAZi benut de vormvrijheid van beton om de meest voorkomende stuk-ken straatmeubiliair in een tot de verbeelding sprekende vorm te gieten. LAZi is tegelijk lantaarn, afvalbak en zitmeubel.

LAZi geeft ritme en schaal in weidse omgevingen en is een opvallend middelpunt in kleine ruimtes.

LAZi stimuleert meerdere vormen van gebruik. Je kan erop zitten of liggen. Bij regen kun je eronder schuilen. Tussen twee LAZi’s kan een spandoek of decoratie opgehangen worden.

7978

LaadmaarMet een totaal van ca. 10 miljoen openbare parkeerplaatsen in Neder-land is relatief veel van onze openbare ruimte ingericht om te parkeren. Ligging, vormgeving, keuze van materialen en inrichtingselementen zijn bepalend voor het karakter van deze parkeerplaatsen. In 2009 werd de eerste bestaande parkeerplaats getransformeerd tot oplaadplaats voor elektrische voertuigen. Eind 2011 stond de teller op 1000 en inmiddels zijn we de 2000 oplaadplaatsen ruimschoots gepasseerd. Met de ambitie naar een dekkende basisinfrastructuur van openbare laadpunten voor elektrische auto’s in Nederland is het einde nog niet in zicht. Het aantal oplaadplaatsen in de openbare ruimte zal naar verwachting uitgroeien tot meer dan 10.000.

Het transformeren van een parkeerplaats tot oplaadplaats voor een elektrisch voertuig bestaat niet uitsluitend uit het aanbrengen van een oplaadpunt. Wegmarkeringen en borden moeten de elektrische rijder de weg wijzen naar zijn plaats om even bij te laden. Om de aangebrachte elementen vervolgens te beschermen tegen onzorgvul-digheid worden deze voorzien van aanrijdbeveiliging en verkeersgeleiders. De diversiteit aan inrichtingselementen veroorzaken een rommelig beeld.

Ook in het kader van beheer en onderhoud is het aanbrengen van al deze verschillende materialen en elementen verre van ideaal. Nadat de keuze is gemaakt om een parkeerplaats te transformeren tot oplaadplaats lijkt over het algemeen weinig ruimte te zijn om na te denken over de inrich-ting van deze oplaadplaats.

Met ‘laadmaar’ wordt een voorstel gepresenteerd voor een integrale aanpak voor de transformatie van een parkeerplaats tot oplaadplaats. De oplaadplaats wordt gemarkeerd door het aanbrengen van een beton-plaat van constructief beton, voorzien van een grafisch reliëfpatroon. De led-verlichting op het rijvlak gaat uit op het moment dat de oplaadplaats bezet wordt. Het betonnen vlak wijkt in verschijningsvorm af van de omliggende parkeervlakken. Het vormt een subtiel contrast met de veelal

Pieter DelacourtBreda

stenige parkeeromgeving waarin het zich bevindt. In de prefabbeton kolom is een oplaadpunt opgenomen. De voet van de kolom is zodanig vormgegeven dat aanrijden van de kolom wordt vermeden. Het verlich-tingsarmatuur op de betonkolom zorgt voor de benodigde werkverlich-ting. Zo kan ook bij onvoldoende daglicht een voertuig eenvoudig worden aan- en afgekoppeld. Tevens draagt het verlichten van de oplaadplaats bij aan het verzachten van de sociale onveiligheid van de oplaadplaats.Het patroon in de betonplaat heeft als basis gediend voor de vormgeving van het armatuur. Refererend aan de stekker wordt op deze manier de oplaadplaats van ver zichtbaar.

Een oplaadplaats bestaat hiermee niet langer uit een onsamenhangend geheel van verzamelde inrichtingselementen, maar uit een integraal vormgegeven straatmeubel voor het opladen van elektrische voertuigen.

8180

Lappendeken Sanne KavelaarsBreda

‘Speels’ Beton heb ik vertaald naar de materialisatie van beton. Beton is in mijn beleving hard, koud, kil, grauw van kleur en massief. In mijn pro-duct wilde ik deze eigenschappen dan ook niet tot zijn recht laten komen.Soft, warm, sprekend van kleur, fragiel (niet massief) werden voor mij de leidraad om tot een idee te komen.Ik wilde dat het beton een zachte, tikkeltje fragiele uitstraling zou krijgen als een laken. Iets wat je totaal niet verwacht wanneer je aan beton denkt.

WaaromIn de zomer liggen parken helemaal vol met groepen mensen op kleedjes en handdoekjes. Die samenhorigheid en gezelligheid wil ik als permanen-te plek in een park of openbare ruimte aanwezig hebben. De lege en kale vlaktes van grasvelden in parken of pleinen in steden kunnen ook leven in de herfst en winter. Bankjes naast elkaar geplaatst langs de looppaden geven toch een heel ander gevoel dan die knusse saamhorigheid wanneer men hutje mutje langs en door elkaar in het gras zit.

Concrete canvasConcrete canvas is een stof die met beton is geïmpregneerd. Men kan het buigen en het is flexibel net als elke andere stof, totdat het nat wordt. Wanneer de stof nat gemaakt wordt, fixeert het beton en krijgt men een ontzettend stevig geheel. Normaal gesproken wordt Concrete Canvas in de bouw en door het leger gebruikt. In het leger worden er razendsnel barakken mee gebouwd.Het canvas heeft het zachte uiterlijk als dat van een stof. Wanneer deze lappen of rollen worden natgemaakt of worden besproeid krijgt het de eigenschappen van beton en het uiterlijk van een zachte stof die weer en wind kan doorstaan.

Toepassing concrete canvasMijn idee is heel simpel:Er is een gat met een lap, de lap word natgespoten door een tuinslang en na 2 uur begint het te drogen en na 24 uur is het zo hard en sterk als beton. Een zitkuil met een zachte uitstraling is gevormd.Door dit te herhalen kan er een lappendeken worden gevormd van ver-schillende kuilen met concrete canvaslappen.

Dit principe kan op allerlei locaties worden uitgevoerd en levert op iedere locatie een uniek ‘kleed’ op omdat deze lappen naar eigen keus geverfd kunnen worden en je het patroon ter plekke kunt bepalen omdat het product op locatie wordt gemaakt. Je kunt het kleed zo groot maken als je zelf wilt.

Eenmalig maak je een mal die je steeds weer kunt hergebruiken. In mijn ontwerp worden twee afmetingen gebruikt. Er moeten daarom twee mallen worden gemaakt uit verschillende parten die je op locatie in elkaar kunt zetten (dit omdat de afmetingen van een mal te groot zijn).

ConstructieEr wordt een groot gat gegraven ter grootte van het gehele kleed. Vervol-gens worden de canvaslappen in de mal gelegd. Deze lappen worden door een tuinslang nat gespoten. Vervolgens kunnen ze na een paar uurtjes, wanneer ze voldoende uitgehard zijn, uit de mal worden gehaald. Je hebt dan een voorgevormde kuil van beton canvas.

De natte lappen hebben voldoende ondersteuning van de mal. Wanneer je meteen een gat gaat graven en daarin het canvas gaat besproeien en laat uitharden is er grote kans dat het materiaal veel te zwaar wordt waar-door de grond gaat inzakken en je geen mooie gelijkmatige kuilen krijgt.

Hierna worden deze betoncanvaskuilen geplaatst in het grote gat. Je kunt hier je patroon neerleggen zoals jij wilt. Wanneer iedere lap ergens aan-sluiting heeft gevormd zodat het ook echt oogt als een lappendeken dan wordt de rest van het gat dichtgegooid met zand (zoals men ookvijvers en soms zwembaden ingraaft). De grond geeft de lappen onder-steuning waardoor de kuilen oersterk zijn en niet kunnen afbreken. Wanneer het betoncanvas helemaal uitgehard en droog is, kan het wor-den geverfd.

8382

Led beton Georges TaminiauDelft

Probleem Beton wordt al jaren gebruikt bij het aankleden van de openbare ruimte. Het is een sterk en betaalbaar materiaal, dat zich goed weert tegen de regen en de zon. Een betonnen bank kan lang mee en is stootvast. Een nadeel van beton (als aankleding van de openbare ruimte) is de sfeer die het geeft. Beton heeft een kille uitstraling door zijn grijze kleur een hard-heid van het materiaal.

Oplossing De kille uitstraling is te verbeteren door beton licht te laten geven. Licht-doorlatend beton bestaat zelfs al. Door glasvezelkabels mee te storten in het beton ontstaan er lichtbruggen tussen de beide zijden van het beton.Een bestaande techniek die meer mogelijkheden biedt.Als men de lichtbron van een glasvezelkabel kan aansturen door een LED-licht en het andere eind van de glasvezelkabel zichtbaar maakt

aan het betonoppervlak, wordt het beton een lichtbron. Door een deel van de glasvezelkabels als lichtsensor toe te passen en deze te koppelen in het systeem verandert het beton bij contact met mensen, dieren, bladeren etc. Het eerste idee is een bankje van beton, waarin glasvezels zijn gestort. Wanneer men op het bankje gaat zitten, verandert de kleur op de plek waar de sensoren worden geactiveerd. Dit principe kan goed worden toegepast in een park. De sensoren registreren veranderingen en

onthouden deze voor een korte tijd. Wanneer men loopt over het beton, blijven de voetafdrukken voor een korte periode in het beton staan. Als iemand op een bank gaat zitten, veranderen de kleuren naar het zitvlak van de gebruiker. Een skater racet rond over de skatebaan, met zijn ‘track’ achter zich. Blijft iemand voor een lange periode op een bepaalde plek in het park, dan begint het beton licht te geven om de gebruiker heen.

Maakbaarheid Om beton te kunnen storten vergt de bekisting extra aandacht.Aan de onderkant wordt de bekisting voorzien van gootjes. In de gootjes worden gaten geboord. Hier kunnen alle kabels hun oorsprong vinden (in een gat in het gootje). Om de glasvezelkabels richting te geven (zodat niet alle kabels op hetzelfde punt gedrukt worden) moet er een klein geper-foreerd bakje worden geplaatst dat de kabels richting geeft en het tevens fixeert. Dit zou eventueel ook kunnen met andere materialen/mogelijk-heden. Vervolgens wordt het van onder af aangestort met het beton. Na het aanstorten kunnen alle glasvezelkabels worden afgesneden, want de glasvezelkabels zijn alle overgedimensioneerd. Aan de andere kant van de gootjes zitten de LED-lampen en de sensoren. De gootjes dienen toegankelijk te zijn voor onderhoud. Dit is voor een bankje de middenas van de bank. Waar de glasvezelkabels samenkomen wordt dit vast gezet (gelijmd), afgesneden, om er vervolgens een LED-lamp tegenaan te zetten.Het met glasvezel gestorte beton is een con-structief solide deel. Dit is logisch aangezien men de glasvezelkabels niet hoeft te vervangen.

Voor een vloer is het systeem ingewikkelder. Want de lengte van de vloer is ook de lengte van de goot. Om een hele goot onder uit een beton-

nen vloer te halen is niet praktisch. Gelukkig is het grote voordeel van glasvezel dat de lengte van de kabel niets verandert aan het effect. Dus voor een betonnen vloer combineert men de glasvezelkabels per groep vloeroppervlak en trekt deze door de goot naar het regelsysteem. Hier kunnen bij de desbetreffende plekken de LED-lampen worden aangeslo-ten is samenwerking met de sensoren.

8584

Levenslang ZHSB Roy FakieraProlusion

Hoofddorp

De belofteWe weten dat zeer-hogesterktebeton (ZHSB) een bijzonder materiaal is. Niet alleen omdat het heel sterk is, maar meer omdat het ook zeer duur-zaam is. Uit proeven van de TU Delft blijkt dat bijvoorbeeld de chloride indringing bij ZHSB nauwelijks te meten is. De Gooisebrug in De Meern

toont na twee jaar gebruik geen enkel spoor van aantasting. ZHSB is al jaren het gouden ei in de betonwereld.

De vraag en de evaluatie van de vraagMaar hoe maak je zoiets? Hoe maak je een vormvrij object, dat enerzijds materiaaltechnisch optimaal is uitgenut en daarmee kosteneconomisch is en anderzijds ook sterk genoeg is om zowel trek- als drukkrachten te weerstaan? Die vraag houdt ons al sinds jaar en dag bezig. Wat gebeurt er als we de vormvrijheid op een dag laten varen? Wat nou als we geen spannend vormvrij object meer willen? Wat nou als we geen dunwandige koker in één stort, naadloos willen uitvoeren? Wat als we naden wel willen toestaan?

De basiseisenDoor de eliminatie van de vormvrijheid, kunnen we nu de volgende set basisvoorwaarden formuleren waar een toepassing aan moet voldoen:

› Een toepassing waarin de sterkte (zowel trek als druk) en duurzaam-heid volledig tot uiting komen;

› Een toepassing waarin het materiaalgebruik is uitgenut; › Een toepassing die eenvoudig is uit te voeren; › Een toepassing die assemblage mogelijk maakt; › Een toepassing die bestaat uit ZHSB dat met lokaal beschikbare mate-rialen is samengesteld (Hoogovencement CEM III A-52.5).

Het ideeDe basiseisen leiden ons naar de basis bouwsteen: een dun langwerpig paneel dat je eenvoudig kunt voorspannen om zo het object zowel trek- als druksterkte te geven en dat materiaaltechnisch tot een optimale dikte is teruggebracht. De onzekerheden van verwerkbaarheid, krimp en ontkisten zijn zo eveneens teruggebracht tot een minimum.

ToepassingenDe basisbouwsteen levert een scala aan mogelijke toepassingen. Toepas-singen die geboren worden uit de behoeften van deze tijd.

ZHSB plakwapeningDe komende jaren wordt hergebruik van bestaande bouwwerken steeds noodzakelijker. Overheden zullen meer hun toevlucht zoeken in herijking van deze bouwwerken en indien nodig versterken.

De plakwapening bestaat uit langwerpige panelen van ZHSB in kwaliteit B150, met bijvoorbeeld de volgende afmetingen LxBxH=1000x200x20mm3. Deze panelen zijn voorgespannen met na-gerekt staal, 6 strengen van D=9,3mm, staalkwaliteit FeP1860. Door de voorspanning kunnen de panelen nu ook trek opnemen. De opneembare trekkracht van een paneel is vergelijkbaar met een wapeningsnet ø20-100.

De panelen kunnen met een epoxyhars (bijvoorbeeld Sikadur 330) aan bestaande bouwwerken worden bevestigd om deze in één klap te verster-ken en te verduurzamen. In tegenstelling tot bijvoorbeeld koolstoflijmwa-pening, heeft ZHSB-plakwapening een intrinsieke robuustheid.

ZHSB-EPS sandwichpanelenEnergiebesparing leidt tot thermische isolatie. De combinatie ZHSB panelen met EPS levert een mooie synergie tussen constructie en ther-mische isolatie. In deze toepassing worden twee ZHSB panelen in de kwaliteit B150, van bijvoorbeeld B x H=1000 x 20 mm2 met een epoxy hars gelijmd aan een plaat van EPS500 met een dikte van bijvoorbeeld 160 mm. Met deze toepassing kunnen lichtgewicht liggers worden gere-aliseerd, die kunnen worden toegepast in bijvoorbeeld de woningbouw.

Overspanningen tot 5 m zijn goed haalbaar. De bottleneck hierbij is de schuifsterkte van het sandwichpaneel. Deze wordt gedomineerd door de relatief lage schuifsterkte van de EPS. De toegepaste EPS500 kwaliteit heeft een gemiddelde schuifsterkte die enigszins in de buurt komt van een betonkwaliteit B15.

Deze toepassing kan ook gebruikt worden voor dragende wandpanelen in de woningbouw. Specials met sparingen voor bijvoorbeeld ramen en deuren zijn uiteraard op maat te engineeren.

H-profielen in ZHSBDe ultieme behoefte in de constructiewereld is de schreeuw naar duur-zaam staal. Een licht, sterk en duurzaam materiaal waarmee ranke constructies kunnen worden ontworpen met een evenzo lichte funde-ring. Een materiaal waarmee bovendien met licht materieel kan worden geconstrueerd.

Met deze toepassing kunnen voorgespannen, langwerpige, dunne pa-nelen in kwaliteit B200, met een epoxyhars, bijvoorbeeld Sikadur 330, worden geassembleerd tot H-profielen.

Deze profielen hebben weliswaar een 1/3 van de momentcapaciteit van een equivalent staalprofiel in kwaliteit S355, maar hebben ook slechts een 1/3 van het gewicht van een equivalent staalprofiel! Daarnaast hoe-ven deze profielen niet verduurzaamd te worden, zoals bij staal het geval is. Construeren in beton krijgt met deze toepassing een extra dimensie. Beweegbare bruggen in ZHSB komen een stuk dichterbij.

8786

Lightgewicht Tineke BronsveldHilversum

Het ontwerp dat ik heb gemaakt is eenvoudig, maar toch vernieuwend en verrassend en natuurlijk ook speels.

Een lantaarnpaal gemaakt van letters van beton, eenvoudig van ontwerp, makkelijk te produceren en overal te gebruiken.Hier heb ik gewoon grijs beton gebruikt, een kleurtje erop of erdoorheen, kan natuurlijk altijd, maar dit is het pure beton zoals beton hoort te zijn.

De letters kunnen natuurlijk vele woorden vormen, denk aan namen van bedrijven, winkels of openbare instellingen, maar ook een groet of bood-schap kan een verrassend effect hebben!Op elk plein, winkelcentrum, park of woonwijk is het lightgewicht te gebruiken en te plaatsen.

Lounge on concrete Tineke BronsveldHilversum

Dit ontwerp is ontstaan door een gemis aan fijne privacyplekken in open-bare ruimtes. Nergens kun je even rustig praten, zonder dat je gestoord of afgeluisterd wordt.

Daarom heb ik dit ontwerp bedacht, een overdekte lounge- en picknick-plek, natuurlijk van beton! En, omdat Nederland veel regen kent, een overkapping, zodat je altijd droog kunt zitten. Maar ook in warme zo-mers kun je er heerlijk beschut zitten. Op het dak kunnen sedumplanten geplaatst worden: beter voor het milieu, isolerend en geluiddempend.Door aan 1 zijde ronde gaten open te laten, komt er genoeg licht naar binnen, en krijg je ook een speels effect, waardoor het geheel niet te mas-sief overkomt. Door de kopse kanten een andere kleur te geven, wordt het ontwerp net even wat speelser.

Bij winkelcentra, wachtruimtes, bos en heide, maar zeker ook langs snelwegen op parkeerplaatsen, zal deze concrete lounge heel veel worden gebruikt!

8988

Make the bead Huub Looze & Marjan Ketnerburo HBLZRotterdam

Met innovatieve vrije 3D technieken kunnen wij een betonelement ont-wikkelen dat......

› speelse mogelijkheden biedt aan ontwerpers en gebruikers voor de inrichting van openbare ruimtes

› toepasbaar is in bestaande verharde omgevingen, zoals in het tegelpa-troon van een bestaand schoolplein, een stoep of entreegebied

› geïntegreerd is in het oppervlak › zich kan manifesteren onder en boven het maaiveldniveau › bestaat uit een familie van objecten die samenwerken › multifunctioneel inzetbaar is: zitten, spelen, afwateren, beplanten, af-scheiden

› uitgebreid kan worden in een eindeloze reeks van variaties › geproduceerd kan worden dankzij digitale en flexibele maltechnieken

Ontwerp › Familie van objecten: de schoonheid van de kralen › Grootte van de basisvormen: diameter 120 cm - 90 cm - 60 cm

› Basisvormen: bol en platte bol › Schakeling in de vorm van een ketting: de ketting als ruimtelijk object › Overgangen tussen de basisvormen: overlap 10 cm › Studie variatie basisvormen binnen familie › Ketting als vrije vorm in de ruimte

ToepassingVoorbeeld van een orthogonale inrichting van een schoolplein:

› functies gescheiden › geen interactie tussen de verschillende functies › statisch

Voorbeeld van een speelse inrichting van een schoolplein: › functies geschakeld, ontstaan van dubbelfuncties › interactie tussen de functies › stimuleert ook tot ander gebruik › dynamisch in vorm

Variatiemogelijkheden in gebruik en vorm › De kralen manifesteren zich als vorm boven en onder maaiveld › De kralen zijn met aanpassingen multifunctioneel toepasbaar › Vormvrijheid objecten door productietechniek › Voorbeelden van facetmogelijkheden in het oppervlak van de objecten

ProductietechniekWat er in de computer wordt getekend, kan tegenwoordig makkelijk worden omgezet in EPS-schuimdelen (piepschuim), door middel van 3D freestechniek. EPS-schuimdelen vormen samen met een bekisting de gietmal voor het beton. Wij stellen hier een serie van objecten voor die op deze wijze kunnen worden geproduceerd.

De productietechniek laat veel vormvrijheid toe: › in het bepalen van de objectvorm (wel of geen facetten, de vorm en richting van de facetten)

› in de maat van de objecten

› in de gebruiksmogelijkheden boven of onder het maaiveldniveau › in de aansluiting binnen de schakeling.

Dit laatste is van belang om vloeiende overgangen te creëren zonder con-structieve beperkingen en gebruiksonvriendelijke hoeken en gaten.De productietechniek heeft ook voordelen voor de inpasbaarheid van de objecten in de openbare ruimte met tegels. Zo kan de voet van objecten zich aanpassen aan een bestaand of gewenst tegelpatroon.

VervolgonderzoekIn het vervolgonderzoek willen wij verder onderzoek doen naar:

› de productietechniek › de manieren van inpasbaarheid › de mogelijkheden van materiaalcombinaties (hout, rubber, gietijzer) en het gebruik van kleur.

9190

Nieuw gezicht Mark GjaltemaAlmelo

Water trekt mensen aan, maar kades zijn lang niet altijd veilig of aan-trekkelijk voor recreatie. Met dit idee wil ik hier verandering in brengen door de beleving van de openbare ruimtes langs bijvoorbeeld stedelijke waterkanten te verbeteren. Door gebruik te maken van het bijzondere materiaal ‘Litracon’ kunnen zitelementen, paden en andere objecten, gemaakt van dit lichtdoorlatende beton, in elke gewenste kleur verlicht worden. Dit zorgt voor een spectaculair effect en maakt de plek aantrek-kelijk voor publiek om doorheen te lopen of er rustig zittend van het uitzicht te genieten.

Litracon is een lichtdoorlatend betonsoort. Deze eigenschap wordt bereikt door glasvezeldraden door het beton te mixen. Het percentage glasvezel is ongeveer 4%. De sterkte van het beton blijft behouden omdat het glasvezel er onderdeel van uitmaakt. Een grotere hoeveelheid glasve-zel zorgt voor een grotere transparantie van het beton. Na experimenten met deze techniek is gebleken dat het beste resultaat wordt bereikt met een dun betonmengsel en door zo veel mogelijk glasvezeldraden door het beton te duwen terwijl het nog nat is. Het resultaat kunt u rechtsboven op de poster zien.

Voor de uitwerking van dit idee is gekozen om de natuurlijke ingrediën-ten van beton (grind, zand en water) uit te lichten. Het zand (geel) als voetpad en het grind (oranje) en water (blauw, in de vorm van ijs) als zit-objecten, stapstenen en afvalbakken. Er kan gekozen worden tussen het gebruik van zonlicht overdag en verlichting ‘s nachts of een combinatie van beide overdag want het effect van verlichting van binnenuit is over-dag ook zichtbaar. De verlichting werkt door de objecten van binnenuit te verlichten met een grote lamp of door gebruik te maken van LED-panelen. Met behulp van deze objecten is het mogelijk om op het water te zijn in plaats van alleen op de kade. Daardoor ervaar je het water meer en wordt het een spannende en interessante plek om te zijn.

De locatie die u onderaan de poster ziet, bevindt zich aan de stadsvijver in Almelo. Deze hoek is momenteel een oninteressante plek en dat blijkt omdat er niet veel mensen naartoe komen. Dit is best opvallend omdat deze plek vlak aan de looproute van het treinstation naar het centrum ligt. Ook ligt hierachter een grote parkeerplaats. Juist dit soort plekken zijn ideaal om dit idee toe te passen. Het biedt passanten een prettige

plek om te pauzeren en verbetert de beleving van de stad in zijn geheel. De toepassing van deze objecten kan in vele verschillende vormen en kan op elke denkbare manier verlicht worden. Andere opties zijn bijvoorbeeld het verlichten van looproutes met pijlen, afvalbakken verlichten om het gebruik ervan te bevorderen of zebrapaden die reageren op verkeerslich-ten.

Het belangrijkste probleem dat ik met dit idee wil oplossen is het onvei-lige gevoel dat mensen kunnen krijgen als ze op grote lege locaties zijn in de stad. Vooral ’s avonds vermijden mensen zulke plekken liever. Door plaatsing van verlichte objecten hoop ik mensen naar deze plekken aan te trekken waardoor dergelijke locaties aantrekkelijk, leefbaar en veilig worden zowel fysiek als in de beleving.

9392

Octaaf Huub SwillensWY.architecten

Eindhoven

IdeeIn de loop der jaren zijn er veel bestratingsproducten ontwikkeld met als grondstof beton. Omdat het met beton mogelijk is om gemakkelijk te variëren in vorm, zijn bij deze producten ook alle wenselijke hulpstukken geproduceerd. Het aantal hulp- en passtukken is dan ook steeds afge-stemd op de gewenste toepassing. Echter bij hergebruik van het materiaal bij een nieuwe toepassing is vaak het gewenste aantal hulp- en passtuk-ken anders. Tevens is het zo dat voor elke toepassing een andere vorm ontwikkeld is. Met het product octaaf is juist het uitgangspunt gekozen om een product te ontwikkelen dat voor meerdere toepassingen geschikt is en waarbij hulpstukken niet nodig zijn. Hierdoor kan octaaf na bijvoor-beeld een jarenlange toepassing als bestrating voor een weg, hernieuwd

gebruikt worden voor een volgende toepassing. De aan weer en wind blootgestelde toplaag kan geschuurd worden, zodat octaaf weer als een nieuw product vermarkt kan worden. De volgende levenscyclus begint.

ToepassingHet toepassingsgebied van octaaf is uitgebreid. Bij een toepassing in een aaneengesloten vlak waarbij de blokken om en om worden geplaatst kan een zeer draagkrachtige bestrating worden gemaakt, die zware belastin-gen zijdelings spreidt. Toepassingsgebied: straten, pleinen, trottoirs etc.

Door de blokken met het grote vlak naar boven te plaatsen, ontstaat een licht open bestrating die waterinfiltratie in de grond zeer goed mogelijk maakt (open vlakken worden met fijn basaltlava gevuld). Een variant met gras is natuurlijk ook denkbaar. Toepassingsgebied: straten, pleinen, trot-toirs, parkeerterreinen etc.

Indien de blokken met het kleine vlak naar boven worden geplaatst, ont-staat een vrijwel geheel groenvlak met een zeer stabiele ondergrond. Toepassingsgebied: evenemententerreinen, parkeerterreinen etc.

De grote hoogte van de blokken zorgt ervoor dat extra kantopsluitingen door middel van banden niet nodig is. Tevens maakt deze grote hoogte verspringingen in terrein mogelijk, waardoor octaaf dus ook inzetbaar is als opsluitband. Door een stapeling van blokken te maken, kunnen bloembakken worden gevormd of taluds worden verstevigd.

Innovatief karakterBij het ontwerp van OCTAAF is gekeken naar de primaire voorwaarden

waaraan een bestratingsproduct in de huidige tijd zou moeten voldoen. In plaats van voort te borduren op al bestaande producten is vanuit de basis een nieuw product ontworpen. Duurzaamheid is een van de pijlers die de uitgangspunten hebben gevormd. Het innovatieve zit met name in het beperken tot een vorm die toepasbaar is op veel gebieden.

DuurzaamheidsaspectOCTAAF is vervaardigd uit 100% gerecycled betongranulaat. Doordat OCTAAF slechts uit 1 basisvorm bestaat en toepasbaar is op allerlei ge-bieden, zal bij het zoeken naar een nieuwe toepassing altijd snel een afne-mer gevonden zijn. Octaaf behoudt hierbij zijn waarde. Er wordt gebruik gemaakt van basismateriaal dat in het verleden al een CO2 belasting tot gevolg heeft gehad. Bij het nieuwe product kan, door het betongranulaat op een goede wijze te bewerken, worden uitgegaan van een zeer beperkte CO2 last. Het nog werkzame cement in het granulaat kan mede zorgen voor verharding van het beton. De levensduur van octaaf is vrijwel einde-loos.

9594

Ontmoetingstuin Nazareth Josien FalkenbergWoonpuntMaastricht

AchtergrondMaastricht Noordoost wordt gevormd door de vier buurten Limmel, Nazareth, Wittevrouwenveld en Wyckerpoort. In Maastricht Noordoost wordt middels wijkontwikkelingsplannen gewerkt aan verschillende soci-ale en fysieke projecten. Het uiteindelijk doel hiervan is om de leefbaar-heid te verbeteren. In Nazareth worden het komende jaar verschillende huizen gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw. Omdat de nieuwbouw pas over enkele jaren gerealiseerd wordt, blijft het terrein tijdelijk braak liggen. Als er niets gebeurt met dit gebied zal dit een kale, ongebruikte en verwaarloos-de plek in een toch al kwetsbare wijk worden. Daarom zijn wij op zoek naar een tijdelijke, buurtvriendelijke invulling van dit gebied.

Tijdelijkheid vraagt om: duurzaamheid; kostenbesparend en redelijk snel uitvoerbaar. Buurtvriendelijk wil zeggen: veilig, natuurlijk, kleurrijk, bestemd voor diverse leeftijden, cohesie- en participatiebevorderend.

Het ideeZo ontstond het idee - uitgelokt door deze prijsvraag- om met behulp van betonnen elementen dit gebied te gaan inrichten. Elementen die:

› naar wens kunnen worden gekoppeld en gerangschikt; › na verloop van tijd anders geordend/verplaatst kunnen worden; › uitgaan van de menselijke maat; › uitnodigen om te verblijven (zitmeubel); › uitnodigen om te gebruiken (zandbak, kruiden/groenten/fruitbakken)

Het idee is dat na verloop van tijd, als het gebied een nieuwe bestemming krijgt, de elementen verplaatst kunnen worden naar andere locaties in de stad.

De elementenEr zijn drie verschillende elementen van beton die gecombineerd kunnen worden.

StandaarddeelEen kubus van 50 bij 50 cm. Voorzien van vier gaten (tunnels) met diameter van 10 cm. Deze gaten vormen het onderdeel van de koppelcon-structie. Twee verticaal en twee horizontaal gericht.

BloembakEenzelfde kubus als het standaarddeel maar dan extra voorzien van een komvormige uitsparing bovenin. Diepte: 20 cm. Ook voorzien van drai-nagegaten horizontaal.

BassinelementEen bak van 100 x 50 x 30 cm. Ook voorzien van horizontale gaten in de rand waardoor overloop wordt voorkomen. Diepte: 20 cm.Deze bak kan naar wens worden gevuld met zand, water, steentjes of ander natuurlijk materiaal.

De betonelementen vormen zo een modulair systeem.De koppeling bestaat uit stangen/palen die door de gaten gaan en zo de elementen op hun plaats houden (pen-en-gat-constructie).Uitgaande van deze basiselementen kan naar behoefte van de gebruikers en specifieke terrein- en omgevingseigenschappen een leeg gebied betrek-kelijk eenvoudig worden ingericht.

De elementen worden maximaal twee op elkaar gekoppeld. Zo kan een pi-laar van 1 meter hoogte worden gecreëerd, of een bloembak op stahoogte of indien ook horizontaal gekoppeld een muurtje.Met deze combinaties en losse elementen kan een buurtvriendelijk park worden samengesteld. Waar mensen kunnen rusten, spelen en tuinieren.

9796

Openbare kruidentuin Paula van LangenMijdrecht

Voorwoord Mensen maken gebruik van parken en andere openbare ruimtes, men speelt, rust uit, eet gezamenlijk aan een picknicktafel of een bankje. Het is belangrijk dat de publieke ruimte toegang biedt aan iedereen, of je nou jong bent of slecht ter been.

In mijn concept wordt duidelijk gemaakt dat natuur en materiaal zichzelf een karakter geeft zonder verloedering of veelvuldig onderhoud. Mijn idee is iedereen te verrijken met wat de openbare natuur te bieden heeft, dit is daarbij ook een uitkomst voor stadsbewoners. Het opvallende aan mijn ontwerp is een ‘openbare kruidentuin’. Je mag gebruik maken van alle gewassen maar men doet er wel wat voor terug, plant zelf gewassen en onderhoudt de tuin goed, zodat het een plek wordt waarvan iedereen kan genieten. Beton speelt in het ontwerp een belangrijke rol, het is het basismateriaal die deze ruimte bijzonder maakt.

Originaliteit & innovatie Mijn ontwerp is origineel, ik hou rekening met de crisis, dat geeft ook kansen in een ander perspectief. Bewoners van de buurt die wel of niet gebruik maken van de kruidentuin kunnen deze zelf onderhouden. Daar-naast is het ontwerp origineel omdat natuur beleving is. Kinderen maken ook gebruik van de natuur, ze spelen ermee en spelen erin. Ze willen alles aanraken, dat is beleving. Het ontwerp is origineel omdat in het tegelont-werp ruimte is gemaakt voor gras of ander gewas.

Innovatie vind je in zekere zin terug voor een langer perspectief, groen-voorziening wordt wellicht in de toekomst verder teruggebracht. Het is de bedoeling dat buurtbewoners zoveel mogelijk zelf voorzien in groen-

voorziening, je kunt met de hele buurt eten aan een grote tafel, zo biedt je kans om een hechte band met de samenleving te krijgen. Daarnaast voelt men zich betrokken bij de maatschappij. Je maakt kennis met na-tuur en buitenleven. Je betrekt bij dit plan vele doelgroepen. Kinderen kunnen veilig spelen en voelen zich geborgen door de natuur. Groenvoor-ziening wordt jijzelf en het geeft je iets moois terug, namelijk een prettige omgeving en een goede band met de buurt.

Relevantie voor functionaliteit in de openbare ruimteEen openbare ruimte is voor iedereen. Mijn idee is om de relatie van functie en geborgenheid te bieden aan een plek waar je graag naartoe komt. Directe faciliteiten: zitten, spelen, kruidentuin, grote eettafel, ver-lichting; ruw en materialistisch zijn kernwoorden van mijn ontwerp.

Bijdrage aan duurzame toepassingen van betonNatuur en beton zijn beide ruwe materialen. Dit neemt niet weg dat je er ontzettend spannende ontwerpen mee kunt maken. In mijn ontwerp krijgt natuur zijn vrije loop, bloemkleuren komen terug, daarnaast wordt met verlichting minimalistisch een speels karakter gegeven aan dit ontwerp.

Kleur Beton heeft behalve grijs geen warme kleur, maar wel andere elementen die erg voordelig zijn. Het is milieuvriendelijk en heeft weinig tot geen schadelijke stoffen. Door bloemen en planten brengt elk seizoen een andere kleur mee. Hout en brons geven nog een andere dimensie aan de grijze kleur van beton.

Op het gebied waar men loopt zijn er lichtstraten van RGB LED-ver-lichting in de grond geplaatst die strak tegen een bank of beplanting schijnen. Dit gebeurt ook bij het water. In het water worden strakke lichtstraten weergegeven die het karakter versterken maar zeker niet kil-ler maken. In de kruidentuin worden eveneens strak gemaakte lichtstra-ten gemaakt, in en om de trap vind je op speelse wijze RGB LED-licht waardoor het een beleving wordt om op de late avond door deze publieke ruimte te lopen.

Tegelwerk (kruidentuin) Reguliere tegels zijn vlak en liggen strak naast elkaar, als het minder wordt onderhouden gaat het verloederen, er komt mos tussen te zitten. Mijn tegelontwerp heeft groeven waarin ik een overloop maak van loop-pad naar de tuin waar de gewassen worden verbouwd.

Onderhoud Verantwoordelijk voor de groenvoorziening is de buurt zelf, ze planten zelf gewassen. En krijgen wellicht na resultaat een passend bedrag voor hun prestaties. Het is een win – win situatie. De bomen zouden wel on-derhouden moeten worden door de gemeente evenals de vervanging van verlichting, dat is een kostenpost die niet valt te vermijden.

HaalbaarheidHet project is zeker haalbaar, dit ontwerp kan in principe overal worden geplaatst. Het grootste deel van het materiaal bestaat uit beton en hout. Het moeilijkste werk is het tegelwerk ontwikkelen. Qua constructie van het ‘trapwerk’ naar de kruidentuin toe moet men een goede berekening maken hoe de elementen geplaatst moeten worden. Er hoeft niet beplant te worden, het ontwerp past zich vanzelf aan de natuur aan.

9998

Organisch beton Sigrid van RoosmalenBreda

Het imago van beton is niet bepaald esthetisch. Kernwoorden die bij mijn eerste gedachte aan beton naar boven kwamen was kilheid, kunstmatig-heid en praktische toepassing. Juist daarom ben ik beton gaan benaderen vanuit een organische invalshoek. En organische vormen kunnen de rol vervullen van speelsheid en esthetiek.

Naast een organische vorm heb ik ook de techniek bepalend laten zijn voor vormgeving. De techniek is echter zo simpel en biedt zoveel mogelijkheden dat met het ontwerp slechts een basis is gelegd voor vele mogelijkheden.

Overdekte skatebaan Gijsbreght MombersMombers-only

Nijmegen

Beton wordt in Nederland vaak ervaren als een karakterloos materiaal waarbij men al snel denkt aan vloeren, funderingen en verdiepingen,ook bij bruggen en tunnels wordt er vaak gedacht aan het materiaal. Er valt veel meer over beton te vertellen, bijvoorbeeld dat het al voorkwam in de Romeinse tijd. Of dat een groot deel van de wolkenkrabbers in New York zijn bestaan te danken heeft aan het gebruik van beton. Ik woon zelf een deel van het jaar in Zuid- Amerika waarbij het mij opvalt dat men beton in vele mate meer toepast in het straatbeeld zoals we in Nederland niet kennen. Het mooie van het gebruik van beton is het oneindig kunnen toepassen in vele vormen. En met een kleur is het som-bere karakter al snel vervlogen.

Motivatie Ik heb een ontwerp gemaakt van een speelplaatsje zoals ik dat in Ne-derland graag zou zien. Zelf ga ik graag naar buiten op mijn skates om mijn conditie op peil te houden. Aangezien ik in het centrum van de stad woon, merk ik dat het wegdek hiervoor vaak niet geschikt is. Asfalt is vaak te ruw en bestrating is vrijwel kansloos. Betonnen stoeptegels zijn over het algemeen wel toegankelijk voor skates, maar hebben vaak veel straatvuil of liggen ongelijk in het straatoppervlak.

Mijn ontwerp is net als een atletiekbaan in een ovale vorm weergegeven, met glooiing hierin, het middenveld is verlaagd. Het middenveld is voor-zien van (beton)bestrating om er nog een speelse toevoeging aan te ge-ven. Het geheel is gebouwd op een betonnen plaat om zo in de winter het gehele verlaagde deel van het veld onder water te kunnen zetten, en bij nachtvorst een laag ijs hierop kan vormen. Het gehele oppervlak kan dan gebruikt worden als schaatsbaan. De betonnen overkapping, welke in een

glooiing is aangebracht, maakt het mogelijk om bijvoorbeeld een klein-schalig evenement te organiseren. Met enkele eenvoudige toevoegingen (tentzeil op maat) kunnen bijvoorbeeld een of meerdere zijdes gesloten worden. Waar de pilaren van de overkapping de grond ingaan is het mogelijk om beplanting aan te brengen, of parkbankjes, net buiten het speelveld, binnen het gehele terrein. De overkapping, of luifel genoemd, uitgevoerd in een gewapend betonconstructie, rondom is de bovenzijde van het dakveld voorzien van een kleine verhoging, hierin wordt het regenwater opgevangen en via de vier staanders afgevoerd. Later kunnen er eventueel zonnepanelen op aangebracht worden, om hiermee het veld te verlichten tijdens de avond.

101100

Playful concrete Franz Bourgeois & Joost OosterwijkWikke licht & architectuur

Zuidwolde

Should the city squares ever being empty? Should your street only be a passage deprived of any sort of other activity than shopping? Should a parking only being used as a parking?... Should any of your public spaces being exclusively designed for a modern use that exclude any sort of social life???

Playful concrete offers you a new range of public toys meant to bring some color into any public life. Using a self-compacting concrete techni-que, Playful concrete proposes a broad range of furniture that is entirely resistant to any damage. These objects are easily moveable thanks to its unbreakable wheeling system and can even being self-designed. Any citi-zen can use it and appropriate these urban objects, prefabricate temporal scenery and bring a homely atmosphere into the public life!

PMB bakken spoorwegen Gert van VeldhuizenLelystad

Product is de productie van rechthoekige betonnen bakken: polymeer beton. Deze bakken worden gebruikt voor de opbouw van een geluids-cherm langs spoorlijnen. De bakken zijn gemaakt van hogesterktebeton en polymeren. De spoorzijdes zijn voorzien van conisch gevormde gaten zodat geluid wordt vastgehouden in de bakken. De bakken worden name-lijk gevuld met oude spoorwegballast.

Door juiste profilering van de bakken zijn de bakken stapelbaar tot een hoogte van 3 m. De topbak heeft deels een gesloten kant, omdat in deze laag het vervuilde zand wordt gevat. De topbak wordt vervolgens inge-plant met allerlei heideplantjes, omdat die goed tegen droogte kunnen en weinig onderhoud vragen, maar toch door juiste mix van soorten een bloemrijk beeld geven gedurende het gehele jaar.

De bakken kunnen in allerlei kleuren geleverd worden en desgewenst worden voorzien van een profiel. Met een speciaal ontwikkelde klem, kunnen de bakken relatief eenvoudig op hun plek worde gezet. Door deze mobiele eigenschappen, is het systeem goed inzetbaar als tijdelijk geluidscherm.

103102

Publieke ruimte voor iedereen Kodjo KouwenhovenMaandag meubels

Arnhem

Een manier om schaarse openbare ruimte goed te benutten is om par-keerplaatsen anders te gebruiken. Parkeerplaatsen nemen veel ruimte in maar worden lang niet altijd benut, bijvoorbeeld onder werktijd. Wij denken met ons voorstel de beste oplossing gevonden te hebben voor ie-dereen: Overdag voor kinderen en ouders, ‘s avonds voor automobilisten.

Onze oplossing is een parkeerbarrière met toegevoegde waarde door een geïntegreerde tweede functie. Als voorbeeld hebben we een schommel en tafel uitgewerkt maar er zijn meer opties te bedenken.

Met, bijvoorbeeld, een uitgeklapte schommel kan er overdag niet gepar-keerd worden en kan de schaarse openbare ruimte gebruikt worden door kinderen om te spelen. Op de banken bij de tafel kunnen ouders hun kroost in de gaten houden en gezellig met de buren praten. ‘s Avonds, als de kinderen uitgespeeld zijn en de werkenden thuis komen, wordt de schommel ingeklapt en de parkeerplaats weer benut voor auto’s.

De schommel en tafel vallen in een betonnen plaat die in het wegdek is aangebracht. Deze betonnen plaat voorkomt beschadiging en bevat de scharnierpunten voor het opklapmechanisme.

De schommel wordt vervaardigd uit een 40 mm dikke, verzinkte buis. Het mechanisme wordt voorzien van een slot waarvan de sleutel bij enkele buurtbewoners in bezit is. Zo wordt de verantwoordelijkheid over de speeltoestellen in de wijk gelegd. Goed voor de betrokkenheid en het beheer van de toestellen.

Bjorn AndreassenStudio maatwerk

EindhovenPottegelMiddels veldonderzoek in wijken werd vormgeving door bewoners in de eigen openbare ruimte zichtbaar. De informele initiatieven voor het vormgeven van de eigen directe leefomgeving leidden tot de ontwikkeling van vier sociaal betrokken producten: het vogelwijkhuis, de bloempot-stoeptegel, de burenbank en de skyline-schuttingstrip, allemaal onder de noemer Design in de Wijk.

Uitgaande van de aangetroffen initiatieven werd samen met bewoners van stadsdeel Gestel in Eindhoven een reeks van vier producten ontwik-keld die ontstaan zijn uit de wensen van de wijk. En die tevens ont-moeten en samenleven vooropzetten, om zo wijkverbetering mogelijk te maken. De Bloempot-stoeptegel, is een pragmatische toepassing in de leefomgeving. De 30 x 30 cm uitvoering is eenvoudig te plaatsen, en zorgt voor een verassend effect in een vaak zo bekende leefomgeving.

105104

Repla Frank ImmerzeelImmerz. stedebouw architectuur

Pijnacker

AanleidingIn de openbare ruimte ontbreken vaak zitbankjes op plaatsen waar ze wel gewenst zijn. Niet alleen in parken en centrumgebieden, maar met name ook bij speelplaatsen, in natuurgebieden en op bedrijventerreinen of sportparken. Zitbanken kosten geld en leveren in principe niets op.

EenvoudDoor te werken met een eenvoudig modulair systeem dat bij wijze van spreken door leken te vervoeren en te monteren is, kan een grote kos-tenreductie gerealiseerd worden. Hierdoor kunnen op een groot aantal locaties toch bankjes geplaatst worden, waar dat anders eenvoudig weg niet haalbaar was.

InspiratieDe inzending is geïnspireerd op het speelgoed Kapla: kleine plankjes waarmee allerlei vormen en bouwsels gemaakt kunnen worden. Elk plankje heeft een identieke grootte en vorm in de verhouding van 1:3:15. Kapla is een Nederlandse uitvinding en de afkorting staat voor ‘Kabouterplankje’. In analogie hiermee staat de afkorting van ons motto ‘Repla’ voor ‘Reuzenplank’.

VormgevingVoor de vormgeving is de maatverhouding van de Kapla-plankjes aange-houden en die is vermenigvuldigd met een factor 15. Hierdoor ontstaan planken van 15 x 45 x 225 cm. Deze planken zijn telkens per tweetal onder een hoek van 90 graden aan de lange zijden aan elkaar gekoppeld of gegoten. De L-vormige balken die dit oplevert, worden telkens per tweetal op elkaar gestapeld. Dit stapelen kan op verschillende manieren

plaatsvinden. Het resultaat zijn speelse objecten waar mensen op kunnen zitten, hangen, liggen of tegenaan kunnen leunen.Het credo ‘Eén plaatje zegt meer dan duizend woorden’ is hier zeker op zijn plaats. De afbeeldingen geven een goed beeld van de verschillende opstellingsmogelijkheden weer.

FlexibelDe banken worden los op de (half)verharde ondergrond geplaatst. Er is dus geen graafwerk, stelwerk of funderingsconstructie nodig. Hierdoor is het ook relatief eenvoudig de bank weer te verwijderen of te verplaat-sen. Ook kan naar wens de opstelling van de banken gewijzigd worden, bijvoorbeeld om de zithoogte te veranderen. De banken kunnen los of aan elkaar geplaatst worden. Voor de montage zijn twee personen nodig om de elementen op hun plaats te tillen.

MaterialisatieDe onderste L-vormige balk bestaat telkens uit verdicht beton. Met een soortelijk gewicht van circa 2500 kg/m3 krijgt de bank hiermee een stevi-ge voet. De bovenste L-vormige balk bestaat telkens uit schuimbeton. De bovenste balk is daardoor ongeveer de helft lichter dan de onderste balk. Schuimbeton is met name een duurzame materiaaltoepassing, omdat er restmateriaal uit de hoogovens in verwerkt wordt.Door het toevoegen van pigmenten kunnen de elementen naar wens een kleur krijgen. Bijvoorbeeld clubkleuren bij een sportvereniging of een gedekte tint in een natuurlijke omgeving. Ook kan in de bekisting een structuurmat aangebracht worden om een patroon of logo aan te bren-gen. Dit biedt ook perspectieven voor sponsoring.

InnovatieHet innovatieve aspect is niet het materiaal, want het betreft een gang-bare prefab betontoepassing. Het vernieuwende betreft de modulaire toepassing die snel, eenvoudig en flexibel te plaatsen is.

Nader onderzoekOm het concept verder te brengen zal technisch overleg plaats moeten vinden met een prefab betonfabriek. Vanuit de praktijk zullen zij zeker verbeterpunten kunnen aangeven ten aanzien van de detaillering, bekis-ting en onderlinge verbinding. De verwachting is dat dit niet tot onover-komelijke problemen zal leiden.

107106

Round and Round Tineke BronsveldHilversum

Het belangrijkste in een openbare ruimte is, dat iedereen de ruimte wìl gebruiken en de ruimte beleven. Dat moet worden gestimuleerd! Hoe kan dit beter als mensen op een fijne manier kunnen verblijven en dus zitten. Daarom heb ik een moderne picknick/lounge bank voor buiten ontworpen.

Een ronde bank, natuurlijk gemaakt van beton, zodat iedereen graag (langer) wil verblijven!Door de vorm èn het materiaal oogt het modern, maar toch gezellig.

In het midden een tafeltje, ook van beton, waardoor het huiskamer- ge-voel, waardoor men zich prettig en veilig voelt, wordt versterkt.

Deze bank kan echt overal neergezet worden, denk aan parken, dagcam-pings, pleinen, bos en heide, maar ook bij een horecagelegenheid zal dit zeker niet misstaan! Overal waar gestimuleerd moet worden dat men er zich prettig voelt en dus vaker zal komen!

Shelters Robin BeusinkWinterswijk

Een publiek park in de zomer gevuld met een diversiteit aan bezoekers: jong oud, extrovert en ingetogen. Op tactisch geplaatste zones ontstaan betonnen schillen van de buitenkant massief ogend maar hol van binnen. Wat doen deze elementen daar en wat is er te doen?

De buitenaards-ogende immense steenlijkende elementen bieden ruimte en mogelijkheden voor tal van activiteiten. Maar laten vooral zien wat beton eigenlijk allemaal kan.

De schillen zijn een ode aan de kracht van beton, de shelters laten de talrijke mogelijkheden van beton zien.

› glad vs ruw; › recht vs scheef; › massief vs licht; › natuurlijk vs opmerkelijk.

De schillen worden gekenmerkt door hun eigen bekistingen. Verschil-lende wanden met een eigen structuur, textuur en identiteit. Voorbijgan-gers kunnen voelen, zien en ervaren wat beton allemaal te brengen heeft. Daarnaast kunnen de schillen als rust-, speel-, of bewustwordingsplaats gebruikt worden. De ruimtes en plekken die de betonnen creaties doen laten ontstaan zullen mensen bewuster maken van beton. De gekke vormen en texturen bieden daarnaast allerlei mogelijkheden om mensen te vermaken.

De shelters zijn een ontwerp voor een studieproject geweest, waarin ik verschillende mogelijkheden van beton heb proberen te ontdekken. De maquettes waren erg fraai gelukt. En het idee verder te kunnen experimenteren met dit onderwerp enthousiasmeert me. Misschien is het zelfs mogelijk om in een lokale speeltuin een shelter te creëren met behulp van een aantal professionals. Mogelijkheden van betonkernactivering zullen natuurlijk ook interresant zijn, mochten de shelters als verblijfplaats gebruikt willen worden.

109108

Sculpturaalbeton Adrianne van DijkenGroningen

We zijn er uit; warmte die vrijkomt bij het stollen van beton, komt door pure verontwaardiging. Het is frustratie van het prachtige, dynami-sche, vloeibare beton, omdat het in een stijve orthogonale vorm wordt gedrukt.

Eigenlijk heeft beton veel meer potentie. Iets daarvan heeft Le Corbusier in zijn ‘Notre Dame du Haut’ in Ronchamp laten zien. Le Corbusier zet beton in, om een sculpturale vormentaal neer te zetten. Een gebouw waar de buitenruimte omheen vloeit, even stilhoudt en ermee speelt. Elke hoek van waaruit je dit bouwwerk bekijkt is indrukwekkend; omdat het een hoog sculpturaal karakter heeft. Het gaat een interactie met je aan.Hoe anders is de naoorlogse stad met al zijn functionele vierkante vormen. Elke kubus lijkt te zeggen: ‘Ga jij maar met een grote boog om mij heen, want ik sta hier‘. Strakke rooilijnen, bijna uniforme gevels en celgrootten maken dat de stad lijkt op de volgende stad.

Geïnspireerd door 3D-vormen in beton van bijvoorbeeld Vacuumatics 3D-bekistingssystemen en door een kunstwerk van Rinus Roelofs die

met een 3D-printer en beton-inkt een groot sculptuur heeft gemaakt, zien wij sculpturaal beton als insteek voor een veel levendiger binnenste-delijke openbare ruimte. Ruimte die iets met je doet. Deze toepassing van beton heeft rondingen en openingen, waardoor het een luchtige, vrien-delijke uitstraling heeft. Door deze vorm toe te passen bij ruimtes die nu gesloten en massief zijn kan de beleving van de openbare ruimte worden verbeterd. Ruimtes worden lichter, transparanter en vriendelijker. Naast dat de ruimte prettiger wordt is deze toepassing van beton contrasterend met de huidige norm van beton. Dit maakt het product interessant en bijzonder om te zien. Om dit te illustreren zijn we van een sponsachtige structuur uitgegaan. Deze structuur kan in alle richtingen buigen en strekken. Ook kun je heel bewust vormgeven aan de schaal van ruimte en van de plastiek, door de grootte van de poriën aan te passen.

Deze toepassing van beton is op verschillende plaatsen te gebruiken. Het doel is meer openheid en geborgenheid te creëren. Toepassingen zijn bijvoorbeeld bushokjes, gevels van (openbare) gebouwen, geluidswallen en bruggen. Als voorbeeld hebben wij twee uitwerkingen toegevoegd van toepassingen van het beton.

In Groningen, voor het bekende cafe ‘De drie gezusters’, hebben we onze betonstructuur toegepast om het buitenterras af te scheiden van de druk-ke busbaan. Het weefsel is zwaar en tegelijkertijd luchtig, het is donker maar laat veel licht door.

Uitwerking twee laat een toepassing zien van het beton in de natuur. Dit bezoekerscentrum had een harde uitstraling. Door de toevoeging van het

beton heeft het gebouw een meer natuurlijke uitstraling gekregen. De schaduwwerking van de openingen in het beton zorgen voor een natuur-lijke afbakening van de entree en eventueel terras aan de voorzijde van het gebouw. De schaduw zelf is dynamisch en interessant.

Hoe dan ook; de 5000 euro die met deze wedstrijd gemoeid zijn, zouden wij steken in het samenbrengen van het 3D ontwerpen en produceren van een organische, sculpturale vormgeving van functionele ruimtelijke elementen in het stedelijk weefsel.

111110

Skatesnake Annemarie van SplunterAmsterdam

De Skatesnake is een sculpturaal skate-, wave- en grind-object, maar is ook heel geschikt om te chillen met vrienden.

De meanderende en zich vertakkende vorm roept gedachten op aan een slang, een duinenlandschap, een plant, of Gaudi’s uitbundige banken in Barcelona.

Het resultaat is open en uitnodigend: skater of niet, iedereen kan de Skatesnake gebruiken, om te spelen of te zitten.

Met drie typen cirkelsegmenten kun je alle kanten uit:Met de modules kunnen skate-, speel- en zitgebieden worden aangelegd van verschillende vormen en afmetingen, afhankelijk van beschikbaar budget, de omgeving en de plek die het kan innemen.

OnderzoekShowroom MAMA, platform voor visuele cultuur op het grensvlak van beeldende kunst en populaire cultuur in Rotterdam, schreef twee jaar geleden de ideeënwedstrijd Reclaiming the Street uit.

Het ging om een skate object dat skateboarders weer zichtbaar maakt in het stadsbeeld en dat tegelijkertijd uitnodigend is voor andere gebruikers van de stedelijke omgeving.Het ontwerp van de Skatesnake won een eervolle vermelding.

Graag zou ik met een ingenieursbureau willen onderzoeken of het moge-lijk is mijn idee om te zetten naar een toepassing in de stedelijke ruimte.

Vragen hierbij zouden kunnen zijn: › Op welke manier is dit in praktijk te brengen? › Met je skateboard op de rand balanceren, sliden of grinden: laat de constructie van het beton toe, er ter versteviging een stalen rail in te verwerken?

Sleutel onder de deurmat Werner van DrieCervix beton

Kootwijkerbroek

Wie op de juiste afstand en positie gaat staan bij de nieuwe woontoren De Zilverling aan de Dr. H. Colijnstraat in Amsterdam, kan het lezen: ‘De sleutel ligt onder de deurmat’. Gemaakt door nokken aan te brengen onder de treden van de grote betonnen hoektrap. Het is een project van kunstenaar Martijn Sandberg en toegevoegd in het kader van kunst aan het bouwproject.

113112

Speelbaar beton Joachim van DintherJVDA

Berghem

Dit ontwerp heeft als doel om beton als verbindende factor te gebruiken. Een element in het publieke domein dat door vrijwel alle doelgroepen op verschillende manieren gebruikt kan worden. Een element dat voor zowel interactie, vertier als tijdelijk verblijf kan worden gebruikt.

Beton is een duurzaam materiaal dat bovendien zeer goed tegen de elementen bestand is. Dit en het feit dat beton hufterproof is, maakt het een prima materiaal om te gebruiken voor publieke doeleinden.

Het ontwerp bestaat uit een verdiept gedeelte met aan de buitenzijde een opstaande rand die als zitelement gebruikt kan worden. Binnenin zijn vier (speel)tafels die voor zowel spel, interactie als lunchplek gebruikt kunnen worden. De grond van het gehele element is gevuld met witte

en zwarte kiezelstenen die gebruikt kunnen worden op deze (speel)tafel om verschillende spellen te spelen. Op de voorzijde van de (speel)tafels staat een vereenvoudigde uitleg van elk spel in het beton gegraveerd, in de bovenzijde is het speelbord gegraveerd. Beton is hiervoor een uiterst geschikt materiaal omdat er verschillende technieken bestaan om zowel afbeeldingen als teksten verdiept in het beton te plaatsen.

Het gehele element is zo ontworpen dat het zowel hufterproof is als dat het vraagt om gebruikt te worden. Het element is om verschillende redenen verdiept. Een reden hiervan is om ervoor te zorgen dat de kie-zelstenen zoveel mogelijk in het element blijven zodat zo min mogelijk verversing nodig is. Een tweede reden is om ervoor te zorgen dat het element niet te veel inbreuk op de omgeving doet. De derde reden is om

het mogelijk te maken dat er ook in het element rondom zitplaatsen zijn die enigszins uit het zicht zijn waardoor het element gebruikt kan wor-den als (jongeren) ontmoetingsplek. Een element uitnodigend te maken voor deze groep zorgt ervoor dat vandalisme door deze groep verminderd wordt.

Voor dit ontwerp heb ik twee spellen (dammen en Go) gekozen die elk twee keer worden gebruikt op een (speel)tafel. Dit zijn beide relatief makkelijk te spelen spellen die met alleen zwart en witte stenen en een speelbord gespeeld kunnen worden. Doordat de bezoeker niets mee hoeft te nemen is het spelen laagdrempelig en vrij voor iedereen zowel jong als oud.

115114

Steengoed strooigoed Reny ten Ham- van DeutekomGemeente Rotterdam

Zoetermeer

Beton en speels, een contradictio in terminis?Speels: 1) Beweeglijk 2) Dartel 3) Fantasierijk 4) Graag spelende 5) Grillig 6) Jolig 7) Kalverachtig 8) Lichtekooi 9) Lichtmis 10) Losjes 11) Loszin-nig 12) Luchthartig 13) Ludiek 14) Luchtig 15) Mal 16) Onbeheerst 17)Springerig 18) Stoeierig 19) Stoeiziek 20) Uitgelaten 21) Weelderig 22) Wellustig 23) Wulps 24) Zinloos.

Beton: een steenachtig bouwmateriaal. Het moderne beton in Nederland is samengesteld uit het bindmiddel cement en uit een of meer toeslagma-terialen zoals zand, grind of steenslag. Cement heeft de eigenschap dat het door toevoeging van water verhardt.

Als we naar de definities kijken zou je inderdaad wel zeggen dat speels en beton niet bij elkaar passen. Maar als je kijkt naar ons ontwerp van een reeks inrichtingselementen, gebaseerd en geïnspireerd op een betonnen plaat, dan denk je wel degelijk aan speels! De elementen zijn stoer van karakter en robuust en passen goed in diverse landschappen.

De inrichtingselementen zijn in eerste instantie ontwikkeld voor de her-inrichting van het sluis- en stuwcomplex in de Nederrijn bij Driel, waarbij het vergroten van de toegankelijkheid en het verbeteren van de ruimte-lijke kwaliteit de belangrijkste opgaven waren. Het inrichtingsprincipe is ook toepasbaar op de andere twee complexen in de Nederrijn en Lek. De sluizencomplexen liggen in het uiterwaardengebied. Ze vormen een prachtige reeks in het stroomgebied van de rivier en zijn een toonbeeld van onze waterstaatkundige ingenieurskunst. In de omgeving van het sluizencomplex kunnen drie deelgebieden worden onderscheiden:

› het cultuurlandschap van de uiterwaarden; › het technische landschap van de sluis en de stuw;

› het natuurlijke landschap van het eiland in de rivier tussen de sluis en de stuw.

De samenhang en verbinding tussen de landschappen, met name het technische landschap en het natuurlandschap, komen tot uiting in de toepassing van dezelfde elementen voor verharding en meubilair, die in

de verschillende landschappen op andere wijze worden toegepast. Om een familie van elementen te krijgen en om het aantal elementen te be-perken, is een catalogus ontwikkeld. De elementen uit de catalogus kun-nen bij elk sluis- en stuwcomplex worden toegepast, maar ook in andere grootschalige technische en natuurlandschappen.

Elementen uit de catalogusDe basis is een betonnen plaat van 180 bij 60 bij 8 centimeter. In de reeks zijn de volgende elementen opgenomen: basisbestrating, informatieplaat, trap, loungestoel, zuil, brug en bestrating met led-verlichting, afvalbak, fietsenrailing, picknicktafel en bank.

VerhardingselementDe 'kale' plaat wordt toegepast als verhardingselement: als aaneengeslo-ten elementen in een meer technische omgeving (vormt dan een geslo-ten verharding) of als los gestrooide elementen bijvoorbeeld door een natuurgebied.

InformatieplaatGeïntegreerd in de plaat kan informatie worden opgenomen, zodat losse informatie-, maar ook gebod- en verbodsborden niet meer nodig zijn.

TrapelementDoor de ‘kale’ plaat als het ware te vouwen is het mogelijk om trap-elementen te maken.

117116

Stille hart Lotte BronswijkBreda

Zo gauw je de deur uitstapt, word je overrompeld door geluiden en beweegt de wereld om je heen zich in een sneltreinvaart. Iedereen lijkt haast te hebben, en verplaatst zich in hoog tempo van de ene bestem-ming naar de ander. Ook jij en ik worden opgeslokt in deze drukke wereld. Het is niet gek dat mensen af en toe behoefte hebben om hieraan te ontsnappen. Het is zelfs erg belangrijk voor ons om regelmatig stilte op te zoeken. Dit ontstrest en zorgt ervoor dat je ontspant.

Uit onderzoek is gebleken dat stadsbewoners regelmatig op zoek gaan naar een stille plek in de stad. Deze omschrijven ze als groen, onderhou-den, rustig in vergelijking met de omgeving en weinig lawaai en drukte.Er zijn volgens de stadsbewoners genoeg zogenoemde stilteplekken in

hun omgeving. Het probleem is echter om deze plekken ook daadwerke-lijk stil te houden, en de verkeersgeluiden, die als storend worden onder-vonden, buiten te houden. Dit wordt nu gedaan door bijvoorbeeld het verkeersgeluid te maskeren met een fontein, begroeiing, geluidswallen of hoogteverschillen. Maar dit is natuurlijk alleen maar uitstel van executie. Vroeg of laat dringen de toenemende verkeersgeluiden toch binnen in onze waardevolle stille plekken.

Het ontwerpOm de schaarse stilte in de stad te beschermen heb ik een ontwerp gemaakt voor het stille hart van een park. Het is de bedoeling dat deze in het centrum van een park komt te staan als plek waar mensen ultieme

stilte kunnen ervaren, en ondanks de toenemende verkeersgeluiden, kun-nen blijven ervaren. Beton is hiervoor een heel geschikt materiaal omdat het goed geluidswerend is en bovendien onderhoudsvrij. De stilteruimte bestaat uit verschillende rond lopende elementen, die aan de bovenkant een opening laten, waar natuurlijk licht naar binnen kan vallen. De ruimte heeft de vorm van een slakkenhuis, zodat de ingang niet teveel geluid toelaat.

Aan de binnenkant zijn er uitsparingen in de elementen waar je in kunt zitten. Deze verschillen van 50 cm tot 2 meter diep. Hierin kan je, door de betonnen wanden rondom je, volledige stilte ervaren. Van boven zijn de elementen open, zodat je niet in het donker zit.

Om vuil en water af te kunnen voeren is het stiltepaviljoen op een licht bollende onderplaat geplaatst. Hierdoor kan het vuil en water tussen de elementen door naar buiten worden afgevoerd.

119118

Stop hanging, start honqing Wilfred HilbersBuro Stad en Land

Meppel

Hangjongeren, de doorn in het oog van omwonenden, gebruikers én beheerders van de openbare ruimte. Hangjongeren laten zich niet sturen, veroorzaken overlast en zijn kwalitatieve investeringen ogenschijnlijk niet waard. Trouwens, er ís helemaal geen geld voor op dit moment. Fout, fout, fout. Honq is de eerste design-ontmoetingsplek voor alle gebruikers van de buitenruimte. Honq is er voor iedereen, voor jongeren en ouderen, maar ook daar tussenin. Honq kan staan op schoolpleinen, in parken, in winkelcentra, bij sportaccommodaties, overal. Honq hoeft niet te worden betaald door de belastingbetaler. En… honq is mooi om te zien, ook als hij niet wordt gebruikt. Tweedehands- en derderangsbushaltes, of halfgesloopte, besmeurde kotjes moeten tegenwoordig de jeugd uitnodigen elkaar te ontmoeten, buiten te spelen of met elkaar in contact te komen. Met de huidige oplos-singen lijkt het wel of we dat liever demotiveren. Honq is anders.

Sterk en duurzaamHonq is oersterk, vandalismebestendig en te leveren in verschillende kleuren. Keihard, glad beton, afgewerkt met een anti-graffiti-coating. Eenvoudig schoon te maken en onderhoudsarm. Honq is duurzaam en milieuvriendelijk. Honq wordt gerealiseerd van duurzaam beton, metbetongranulaat uit sloopmateriaal gewonnen. Honq wordt gemaakt door mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt waardoor zij betere kan-sen op die arbeidsmarkt krijgen en er kan worden bespaard op uitkeringen.

Wifi en sponsoringHangjeugd laat zich niet sturen. Jongeren willen chatten, Facebook en Twitter en beschikken over smartphones of IPods. Maar draadloos internet is kostbaar. Met gratis WiFi bereik je jeugd, dat weet McDonalds al lang. In de buurt van honq is er gratis internet. Een verborgen router

levert een krachtig WiFi-signaal. Dat is aantrekkelijk voor jongeren. De WiFi wordt gratis geleverd door (grotere) bedrijven als Coca Cola, McDo-nalds, de Rabobank, misschien de gemeente of een school. Bij aanmel-ding ontvangt de gebruiker op z’n telefoon even een reclame-uiting of bericht van de aanbieder. De doelgroep wordt daarmee direct bereikt! De aanbieder heeft zo de mogelijkheid zich te profileren. Als tegenprestatie is er een reclame-uiting op de zijwanden van honq. Ingetogen weliswaar, met respect voor de beeldkwaliteit, fraai verwerkt in de betonnen zij-wand. Een eenmalige bedrijfsinvestering voor een jarenlange reclamezuil in de openbare ruimte, daar zijn veel bedrijven voor te porren. Sponso-ring in de openbare ruimte, dat gebeurt al heel lang en is heel normaal (denk bijvoorbeeld aan posters in bushaltes, reclameparasols etc.). Voor weinig heeft de gemeente de beschikking over een effectieve hangplek en halen we de jeugd naar buiten, weg achter de PC. Zou het niet fantastisch

zijn als honq gaat worden gebruikt om samen huiswerk te maken, laptop mee, inloggen, en aan ’t werk!

Niet alleen jeugdHonq staat uiteraard voor honk, jeugdhonk, ontmoetingshonk, honk-vast. Het is zeker niet de eerste oplossing als schuil- en praatgelegenheid voor jongeren. Inmiddels zijn vele vormen voor hangplekken geïntro-duceerd, de één met meer, de ander met minder succes. Succes is niet te garanderen, dat is van meer zaken afhankelijk. Wel is er de overtuiging dat honq een geweldige basis biedt. Naast scholen en parken waar jeugd zich graag ophoudt, kan honq ook perfect staan bij bijvoorbeeld een verzorgingshuis of bij de sportkantine. Een potje schaken in de buiten-lucht, sigaartje roken of gezellig keuvelen, het kan in een honq! Honq kan in een bedrijfstuin staan. Eventueel met glaspanelen kan een geweldige werk- of vergaderruimte worden voorzien! Buiten vergaderen met een dak boven je hoofd in een inspirerende omgeving. Super!

OptiesHonq is verkrijgbaar met allerlei opties, maar is ook in de basis zeer bruikbaar. Honq kan worden uitgevoerd met ledverlichting zodat deze ook ’s avonds kan worden gebruikt. Honq kan met WiFi, met of zonder tafel, met glas om wind en regen tegen te houden, honq kan zelfs worden verwarmd. De basis van honq kan met niet meer dan drie mallen worden geproduceerd!

121120

Straatkamers Lena van der WalGroningen

Onlangs onthulde ik mijn eerste kunstwerk in de openbare ruimte: de Straatkamers. De Straatkamers zijn eigenlijk woonkamers op straat, gevormd rondom het bestaande straatmeubilair (de bankjes, het voetpad en de lichtmasten). Geïnspireerd op woonkamers uit de wijk en gepro-duceerd in samenwerking met bedrijven die opereren in de inrichting van de openbare ruimte, heb ik huiselijke toevoegingen gemaakt op de openbare inrichting, met als doel deze gezelliger, persoonlijker (minder anoniem) en vooral een stuk leuker te maken. Het zijn plekken die een soort huiselijkheid uitstralen en die perfect zijn om in af te spreken of misschien zelfs nieuwe mensen te leren kennen.

Voor het project heb ik contact gezocht met straatmeubilairfabrikant Ve-lopA. Zij hebben mij bijgestaan met kennis en materialen om mijn Straat-kamers goed aan te laten sluiten bij de Siësta – één van de meest voorko-mende straatbankjes in Nederland. Alle objecten zijn geproduceerd door

Hibex, een betonbedrijf in Noord-Nederland dat normaliter voornamelijk gevels en stationsperronnen stort. Zij hebben met hun kennis en kunde mijn huiskamermeubeltjes hufterproof gestort. Verder heb ik lichtmast-leverancier PMF zover kunnen krijgen om een speciale woonkamerver-sie van de standaard kegeltype lantaarnpaal te maken, compleet met voetplaat, knik en verstelstaafje. Tot slot bevat elke Straatkamer nog een aantal betonnen accessoires. Een huiskamer is natuurlijk geen huiskamer als er niet wat spullen in rondslingeren, zoals een afstandsbediening, kinderspeelgoed of pantoffels – uiteraard allemaal van beton.

Samen heeft dit geresulteerd in drie unieke Straatkamers: een televisieka-mer, een straatbank met een barok betonnen bijzettafeltje met glow-in-the-dark betonnen schemerlamp en een straatzithoek met betonnen fauteuils en schemerlichtmast.

De eerste drie Straatkamers zijn inmiddels geplaatst. Ik krijg leuke reac-ties van de bewoners, de betrokken bedrijven en verschillende gemeen-tes. Iedereen vindt het leuk om eens op een helemaal andere manier tegen hun omgeving, hun alledaagse werkzaamheden of de openbare ruimte in het algemeen aan te kijken. Daarbij komt dat huiskamers iets zeer herkenbaars in zich dragen en eigenlijk cultuur- en leeftijdoverstij-gend zijn. Iedereen voelt zich thuis in een huiskamer en in combinatie met de doorgaans zo anonieme openbare ruimte levert dat een bijzon-dere gewaarwording op.

Ik zou het erg jammer vinden als dit concept enkel bij een eenmalig kunstproject zou blijven. Na het krijgen van zulke enthousiaste reacties op het idee en de uitvoering, ben ik namelijk van mening dat er veel meer in zou kunnen zitten dan dat. Het persoonlijker en unieker maken van

plekken in de openbare ruimte zou misschien zelfs wel tot heel ander gedrag kunnen leiden. Ik hoop dat mensen zich misschien meer betrok-ken en daardoor meer verantwoordelijk voelen voor plekken op straat. Ik hoop dat mensen er samenkomen en er misschien wel hele leuke dingen in gaan organiseren, zoals een straatdiner, theatervoorstellingen of een buurt high tea in een openbare televisiekamer.

123122

Straatmakers maatwerk Danny van Kesselcc-studio

Amsterdam

Het verschil tussen de betonindustrie en de staalindustrie is dat de eerste het product standaardiseerde en het laatste hetzelfde deed met juist het proces. Dit had als gevolg dat de betonbranche zich sinds de jaren vijftig steeds verder terugtrok uit het dure in-situ maat(hand)werk en steeds meer met standaard mallen is gaan werken wat de saaiheid en voorspelbaarheid in de hand werkte. Beton als architectonisch materiaal heeft daardoor sterk aan terrein en imago ingeboet. Waar vroeger beton vanzelfsprekend was, worden nu vaak andere materialen toegepast.

Voor deze prijsvraag vinden wij het belangrijk dit aspect van proces weer terug in het product te krijgen. Hierdoor wordt de minimale seriegrootte weer één, niet de dertig à veertig wat nu vaak voorkomt. Een innovatie op procesniveau. We implementeren deze aanpak op het saaiste betonproduct ooit – de betontegel! Steeds vaker wordt dit als een zeer armoedig en alledaags product ervaren. Als er net even wat meer geld is, wordt deze direct vervangen door de metselwerkklinker of door natuursteen. Dit terwijl uit zeer recent onderzoeksrapportage van het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie naar milieueffecten van bestratingsproducten blijkt dat beton hier het beste scoort.

Met de komst van ultra-hogesterktebeton (uhsb) gaat er een nieuwe we-reld open. Daar willen wij dankbaar gebruik van maken. De aanwezigheid van 20-25 N/mm2 eigen treksterkte maakt het nu mogelijk gebruik te maken van de zeer gunstige sandwichconstructie opbouw. Ook kan uhsb bijzonder fijne texturen opnemen en is slechts 3 mm van het materiaal al waterdicht. Ook maken we gebruik van de nieuwe techniek van cad-cam aangestuurd waterstralen wat op zeer nauwkeurig wijze snijden van be-ton mogelijk maakt. De opbouw van de uhsb-tegel maakt dit proces een stuk makkelijker aangezien wapeningsstaven ontbreken; 1+1 = 4!

Wij stellen een botstructuur vergelijkbaar met die van een vogel als opbouw voor:

› buitenste laag: 3 mm dicht uhsb met 2 mm slijt/textuurlaag + stootbe-stendig;

› kern: uhsb-gasbeton dat als lichtgewicht doch sterke afstandhouder dient;

› onderste laag: 3 mm dicht uhsb wat dient als trekzone.

In 3 gangen worden hiervan grote platen gestort, te denken valt aan bijvoorbeeld 12 m x 6 m of zelfs groter. Hieruit kunnen m.b.v. cad-cam

waterstraalsnijtechniek de meest diverse stukken maatvast en precies uitgesneden worden zoals een kleermaker een pak haalt uit een rol stof.

En zoals een kleermaker zijn klant de maten opneemt kan de straatmaker het te bestraten op-pervlak digitaal inmeten of m.b.v. pattering tools de topografie vaststellen. De inmeting wordt

automatisch vertaald in een efficiënte mesh van 2-dimensionale elementen. Het uit de inmeting resulterende bestand stuurt de waterstraler aan wat het proces verder automatiseert. Natuurlijk is de ontwerper vrij zijn of haar eigen beeld op de vorm van de uhsb-tegels loslaten. Na het inmeten kan vervolgens direct de bestelling plaatsvinden inclusief prijsvorming. De uhsb- tegels komen vervolgens op volgorde van leggen gestapeld op pallets de fabriek uitrollen. Al het snijwerk gebeurt nu niet meer op straat onder slechte arbeidsomstandigheden maar gecontro-leerd in de fabriek. Snijverlies kan direct in het proces worden opgenomen in een duurzame kringloop. Op locatie passen de grootformaat lichtgewicht uhsb-tegels door inmeting altijd en kunnen als elementen van max. 25 kilo met va-cuümzuigers arbo-vriendelijk worden verwerkt.

125124

Strandopgang Noordwijk LINT landscape architecture &XML Architecture Research Urbanism

Utrecht

Dit plan is een voorstel voor nieuwe strandopgangen in Noordwijk aan Zee. Het plan laat zien hoe het materiaal beton is in te zetten in relevante vraagstukken als klimaatverandering en zeespiegelstijging. Beton is als materiaal uitermate geschikt om een duurzame oplossing te bieden voor een lange tijdstermijn. De strandopgangen zijn naast markante en opval-lende toegangen tot het strand, ook een impuls voor de openbare ruimte doordat ze verschillend gebruik en programma bevatten.

Noordwijk aan Zee en kustverstevigingDe Deltacommissie is door de regering gevraagd om advies uit te brengen over de bescherming tegen de gevolgen van klimaatverandering voor Nederland tot 2100. Voor de Nederlandse kust stelt de commissie dat deze, ten gevolge van zeespiegelstijging en toenemende golfslag, niet voldoet aan de veiligheidseisen. De kust moet verstevigd worden door middel van zandsuppletie. Door een overschot aan zand te creëren in het kustsysteem zal de kust langzaam aangroeien in de breedte. Rondom de kustplaatsen zullen de duinen moeten worden opgehoogd.

De kustplaats Noordwijk aan Zee ligt prachtig gepositioneerd in de duinen aan de Noordzee. Veel hotels, restaurants en cafés in Noordwijk hebben een uitzicht op zee. De ligging van deze functies direct aan de boulevard is essentieel voor het functioneren van de horeca en het dorp zelf. Volgens het rapport van de Deltacommissie zullen de duinen aan de boulevard hier de komende decennia verhoogd moeten worden met zo’n 2 tot 4 meter. Het gevolg is dat de duinen als een barrière gaan werken voor de toegang naar het strand en dat de horecafuncties hun relatie met het strand en de zee zullen verliezen. Dit zou voor de vitaliteit en aantrekkelijkheid van Noordwijk desastreus zijn.

Van sierlijke brug tot dramatische snedeEr zal nagedacht moeten worden hoe de duinen verhoogd kunnen wor-den, en hoe tegelijk de interactie tussen de horecafuncties, de boulevard en het strand verzekerd blijft. Beton is als materiaal uitermate geschikt om nieuwe duurzame strandopgangen te maken voor Noordwijk. De strandopgangen worden langzaam opgenomen in de groeiende duin-strook, waarmee ze slim anticiperen op de noodzakelijke kustverstevi-ging. De strandopgangen kunnen direct geplaatst worden en functione-ren in de eerste jaren als markante en sierlijke bruggen. Mensen kunnen vanaf de boulevard onder de strandopgangen doorlopen en tegelijk biedt de strandopgang een prachtig uitzicht op zee. De zeven nieuwe strandop-gangen worden in hoogtes gemaakt van 2 m, 4 m en 6 m, waarmee de route naar het strand steeds anders is en de strandopgangen ten opzichte van elkaar herkenbaar zijn. Aan de strandopgangen wordt verschillend

gebruik en programma gekoppeld. Dit kunnen bijvoorbeeld speelobjecten zijn als een schommel of een klimnet. Enkele strandopgangen worden aangelicht in de avond en gebruikt als plekken voor een kleine bar of een muziek- en theaterfestival.

Zodra de duinen langs de boulevard in fases worden opgehoogd, zullen de strandopgangen langzaam verdwijnen in de duinen. De duinophoging wordt zo ingezet om het karakter van de strandopgang te veranderen. Als de duinen hun hoogste punt bereiken, zijn de strandopgangen getrans-formeerd van een sierlijke brug tot een dramatische snede in de duinen.

Strandopgang van betonDe strandopgang heeft een schelpachtige vorm, waarmee het zich als het ware voegt naar de duinen. De strandopgang is opgebouwd uit losse

betonnen elementen. De bolle buiten-zijde heeft een stevige uitstraling en is glad afgewerkt in puur beton, zodat de duinen er tegenaan kunnen groeien. De holle binnenzijde heeft meer kleur en verfijning, omdat hier de mensen passeren. De binnenzijde wordt bekleed met kleurrijke prints in beton, zo kunnen bijvoorbeeld schilderijen met scheepslagen worden afgebeeld aan de binnenzijde van de strandopgangen. Mensen op de boulevard zullen steeds aangetrokken worden door de opval-lende kleuren en prints aan de binnen-zijde van de strandopgangen. Zo zijn

de toegangen tot het strand vanaf de boulevard en vanuit het dorp goed zichtbaar en zullen ze functioneren als nieuwe schakels tussen dorp, boulevard en strand.

127126

Tegeltuin Bennie MeekStudio Meek

Eindhoven

Korte omschrijving projectDe mogelijkheid om te ontstressen in een groene leefomgeving is belang-rijk geworden. Met het tegelsysteem dat ik heb ontworpen kunnen er meer groene plekken in de stad gemaakt worden. Planten kunnen gaan groeien waar ze dat nu niet kunnen. Welke plekken dit zijn wordt bepaald door het patroon dat met de tegels wordt gelegd. Het tegelsysteem heft de harde grens tussen bestrating en groen op. Bewoners kunnen er zelfs voor kiezen om op sommige plekken door het groen te lopen in plaats van erlangs.

Ook ontstaan er door dit tegelsysteem plekken in de stad waar regenwa-ter de grond in kan zakken. 60 % van de Nederlandse gemeenten heeft te maken met problemen die voortkomen uit een overbelast rioleringsstel-sel. Dit tegelsysteem help mee dit probleem op te lossen doordat regen-water gewoon weer de grond in kan zakken. Het grondwaterpeil onder de stad kan hierdoor weer stijgen naar het oorspronkelijke peil terwijl het

binnenstedelijk klimaat ook nog verbetert. Door de planten zal de zomer-hitte veminderen en fijnstof wordt uit de lucht gefilterd.

Mijn ontwerp is gemaakt voor alledaags gebruik. Elke dag zullen er mensen door en langs mijn tegeltuin lopen en er zo mee in aanraking komen. Groen in de directe leefomgeving van een mens is erg belangrijk. Bijzonder hoogleraar Agnes van den Berg heeft recentelijk wetenschap-pelijk aangetoond dat groen mensen laat ontspannen. Van den Berg pleit daarom ook voor meer groen in de directe leefomgeving.

Mijn tegelsysteem kan worden ingezet op plekken waar mensen soms willen kunnen lopen, maar niet altijd. Op deze plekken wordt nu voor een dichte tegel gekozen terwijl dat ook een gedeeltelijk open tegel had kunnen zijn. Het beeld van mijn tegeltuin zal elke dag anders zijn. Door het verlopen van de seizoenen zullen verschillende plantgroepen verschij-nen en in bloei komen.

Hoe verhoudt het project zich tot vergelijkbare projecten op internati-onaal niveau?Tijdens het onderzoek van dit project ben ik in contact gekomen met het werk van de inmiddels overleden kunstenaar en tuinontwerper Henk Gerritsen. De door hem gemaakte Priona Tuinen trekken tegenwoordig nog veel internationale aandacht en regelmatig wordt er nog verwezen naar zijn gedachtes en toepassingen over tuinieren. Het plantbeheer van mijn tegeltuin is deels geënt op zijn methodiek. Het werk van Henk Ger-ritsen is verbonden met dat van Piet Oudolf. Hij is erg bekend geworden

na zijn bijdrage aan het park the High Line in New York. De populariteit van dit park komt volgens mij door de groeiende behoefte naar speciale parken en plekken waar de stress en drukte van de stad even kan worden ontvlucht. Mijn voorstel speelt hierop in.

Hoe maakt je designoplossing de wereld beter en inspireert het men-sen om de wereld te verbeteren?De tegeltuin is een kans om bijzondere planten, die zich in het huidige agrarische landschap moeizaam handhaven, juist in de stad te kunnen behouden. Zo kan de buurt zich inzetten voor het beheer van bijzondere plantensoorten. Wanneer het aantal tegeltuinen zal toenemen, zal de hoeveelheid vervuiling van oppervlaktewater verminderen. Op dit mo-ment wordt namelijk bij veel regen verontreinigd rioleringswater in het oppervlaktewater geloosd. Ook dit kan een motivatie voor de buurt of particulier zijn om een tegeltuin aan te leggen of te gaan onderhouden.

Kan je designoplossing ook daadwerkelijk uitgevoerd worden?Graag wil ik een testopstelling uitvoeren met dit tegelsysteem in de openbare ruimte. Hiervoor heb ik een mogelijk locatie gevonden aan de Edisonstraat 150 in Eindhoven. Ik heb hier een studioruimte waarvan de dubbele stoep aan de voorzijde publiekelijk toegankelijk is. Deze stoep is eigendom van woningcoöperatie Trudo en zij hebben al toestemming gegeven voor het uitvoeren van een testopstelling. Dit project is begon-nen tijdens mijn afstuderen aan de master Social Design van de Design Academy Eindhoven. Afgelopen jaar heb ik veel tijd en energie gestoken in het bedenken en ontwikkelen van dit ontwerp. Het realiseren van een testopstelling in de openbare ruimte is een belangrijke stap voor de verdere ontwikkeling van dit project. Uiteindelijk hoop ik mijn ideeën op grotere schaal te kunnen uitvoeren.

129128

Tongelrese trappen Babak JaberyFronto

Eindhoven

Eindhoven bestaat uit vijf stadsdelen. Tongelre is een van de oudste stadsdelen en heeft tevens een rijke geschiedenis. Ondanks rijke cul-tuur en ambachtelijke architectuur in Tongelre, is er in de loop der jaren absoluut geen aandacht besteed aan het gebied waar de markt iedere donderdag gehouden wordt.

Ik zag deze prijsvraag als de ultieme kans om de uitstraling van het genoemde gebied een metamorfose geven. In mijn ontwerp heeft het toepassen van beton een onmisbare rol gespeeld. Tijdens mijn ontwerp-proces heb ik in de eerste instantie de fictieve grens van markt vastgelegd

en heb vervolgens twee hoeken (noordwest en zuidoost) met zes meter verhoogd. Deze verhoging wordt gebruikt om een flauwe helling op de marktgrond te creëren. Deze helling bestaat uit betonnen treden die zowel esthetisch als constructief functioneel zijn. Onder twee eerder genoemde verhoogde hoeken wordt een ruimte van circa 380 m² gecre-eerd. Deze kan als atelier/bedrijfsruimte gebruikt worden en sluit tevens aan op de reeds bestaande ateliers in dat gebied. In het midden van de markt is er een groen eiland ontworpen waardoor architectuur en natuur bij elkaar komen.

The high tea Tineke BronsveldHilversum

Voor de Ideeënprijsvraag ‘In de kiem gescoord – ‘Speels beton’ heb ik een speels ontwerp bedacht, een speeltuin van beton.

Een speeltuin op een ‘tafel’ waar de high tea gedekt is: › Een grote taart in het midden, van beton natuurlijk, waar het heerlijk op zitten en klimmen is en bovenop branden de kaarsen.

› Een etagère met onderin een zandbak, in het midden een glijbaan, en bovenop een speelhuisje in de vorm van een cupcake.

› Een uitvergrote kop thee, met lepel, met een fontein erin. › Een bankje in de vorm van een reep chocola. › Alle bomen staan in ‘kopjes’ (eigenlijk betonnen rioolbuizen).

Kan op alle pleinen en in woonwijken, het is niet alleen leuk voor kinde-ren, maar zeker ook voor ‘grote’ mensen om naar te kijken en te gebrui-ken!

131130

UHSB Dipping Jan van WolfswinkelMovaresUtrecht

Spelen met materialen, bijna achteloos, kan tot verrassende resultaten leiden. De lantaarn ontstaat door een bundel (stevige) glasvezels te dip-pen in een ultra-hogesterktebetonmengsel.

Deze inzending verkent de mogelijkheden die dippen, een nieuwe pro-ductietechniek met beton, oplevert. De techniek is geïnspireerd door de voedingsmiddelenindustrie waar verschillende ‘materialen’ door middel van dippen aan elkaar verbonden worden. Bijvoorbeeld ijs, aardbeien of pindarotsen die verpakt en verbonden worden met chocolade of het Japanse tempura waarbij een grote diversiteit van hapjes ingepakt wordt met een krokante korst.

Afhankelijk van de duur van het dippen in het snel verhardende beton-mengsel kunnen verschillende vormen ontstaan. Bij een korte dip zal de huls om de glasvezels relatief dun zijn (rechterzijde van de lantaarn). Bij een lange dip zal het beton verharden tot een massieve bal (linkerzijde van de lantaarn). De massieve kant wordt na verharding geslepen en gepolijst zodat het oppervlak glad wordt, de uiteinden van de vezels aan de oppervlakte komen en het licht kan uittreden.

De lantaarn die ontstaat is robuust. De kwetsbare glasvezel is ingepakt in het sterke UHSB. Praktisch is dat de lichtbron zich onderin de voet van de lamp bevindt. De combinatie van natuurlijke vormen en de wijze waarop het licht uit de glasvezel treedt, geven de lantaarn een feeërieke uitstraling.

Triangle Seat Tineke BronsveldHilversum

Voor de Ideeënprijsvraag ‘In de kiem gescoord – ‘Speels beton’ bedacht ik me dat er voor buiten in openbare ruimtes weinig zitplekken te vinden zijn, en als ze er al zijn, zijn ze meestal niet erg vernieuwend en zeker niet speels.

Daarom bedacht ik een stoel die origineel is qua vorm. Een driehoek waardoor je beschut zit tegen weer en wind, maar ook geluid: je hoort minder van de buitenwereld, maar ook word je zelf, als je bijvoorbeeld aan het telefoneren bent, minder goed gehoord (afgeluisterd…. ). Qua materiaal is het vernieuwend: er zijn maar weinig stoelen gemaakt van beton.

Het ontwerp is overal te gebruiken, buiten op pleinen, parken en stads-centra, maar ook binnen in kantoren en scholen.In een bredere versie als bank, is het voor meerdere personen geschikt, Om de functie van de stoel nog meer te vergroten, zouden er stroom/oplaadpunten voor laptops, mobiele telefoons en lampen in kunnen wor-den verwerkt, zodat het als werkplek kan worden gebruikt. Als er geen stroom in de buurt is, zou de stroom met een zonnepaneel (verwerkt in de stoel) opgewekt kunnen worden (zie illustratie). Perfect voor in een park of in natuurgebieden.

133132

Uitgekleed beton Tom van der Eng & Ricardo BleekemolenBureauvandereng

Amsterdam

MottoUitgekleedbeton is een decoratief, functioneel en duurzaam straatmeu-belstuk dat in elk type openbare ruimte op zijn plek is. Het kan elke plek groener, lichter, droger, gezelliger en mooier maken! Uitgekleedbeton bestaat uit een betonnen basis, die als bank kan dienen, met decoratief uitstekende wapening waaraan diverse functies gekoppeld kunnen wor-den zoals onder andere beplanting en verlichting.

Uitgekleedbeton, met blootliggende en uitstekende wapening geeft beton een heel nieuw gezicht. Door het beton uit te kleden en de wapening op een nieuwe manier te gebruiken, niet alleen als constructief element, ontstaan er diverse nieuwe mogelijkheden om functionele en decoratieve ontwerpen met beton te maken. De wapening kan op vele manieren gevlochten worden waardoor er speelse, flexibele vormen ontstaan.

Afhankelijk van de locatie waar Uitgekleedbeton komt te staan, kan wor-den bekeken welke decoratie passend is.

FunctiesDe betonnen basis kan uitgevoerd worden in de vorm van een bank of bak, groot of klein. Boven op de betonnen basis kan ervoor worden geko-zen groen te laten groeien in de wapening en/of de wapening te voorzien

van verlichting. Door de wapening te laten begroeien met klimop en clematis is het mogelijk beplanting groot en hoog te laten groeien zonder dat hiervoor wortelruimte in de bodem nodig is. Vlinderstruiken en an-dere diervriendelijke planten kunnen tevens stenige locaties voorzien van flora en fauna. Het voordeel ten opzichte van een traditionele plantenbak is dat de beplanting gemakkelijk hoog kan groeien en een op het oog groot volume groen kan maken.

De wapening en het groen kunnen ook van uit de betonnen basis verlicht worden zodat er een bijzondere (ver)lichte betonnen boom ontstaat, deze kan dienen als straatverlichting en is tevens een verfraaiing van de openbare ruimte. De wapening kan eventueel bekleed worden met textiel waardoor de boom compleet verlicht wordt. Afhankelijk van de vorm kan deze beklede boom ook zorgen voor schaduw en dienen als schuilplaats voor de regen.

Uitgekleedbeton heeft geen standaardontwerp voor zijn takken, de wapening kan op verschillende creatieve manieren gevlochten worden waardoor er vele verschillende bomen kunnen ontstaan.

Voor het compleet custom-made maken van de UrbanTree zijn drie stap-pen te nemen en keuzes te maken:

› Kies de juiste stam: kleine basis of grote basis met zitelement › Hoeveel ruimte is beschikbaar en is het een verblijfplaats? › Geef de takken vorm: grote, kleine, brede of smalle kruin? › Hoeveel ruimte is beschikbaar en welke extra functies zijn gewenst? › Voeg de bladeren toe: welke extra elementen wilt u toevoegen? › Is verlichting, groen en/of beschutting gewenst in combinatie met een WiFi hotspot of niet?

Door het custom-made ontwerp is het goed mogelijk Uitgekleedbeton op verschillende locaties functioneel en decoratief in te zetten. Het meubelstuk kan dus functioneren als groenvoorziening, bank, ver-lichting en dient als decoratie. Door de robuuste en sterke uitstraling kan Uitgekleedbeton ook gebruikt worden langs wegen en pleinen om deze autovrij de houden.

Duurzame constructieDe constructie is simpel en duurzaam. Het meest duurzame aan het ontwerp en de constructie van Uitgekleedbeton is het feit dat het meubelstuk bijna volledig opgebouwd is uit gerecyclede materialen. Het is niet nodig om nieuw wapeningstaal en beton te gebruiken om Uitgekleedbeton te maken. Uitgekleedbeton kan bijna helemaal gemaakt worden van stukken puin en reststukken van wapeningsstaal. Het basiselement wordt gestort in een mal met hier-in stukken puin en staal en een kleine hoeveelheid nieuw cement. Het element is sterk genoeg voor zijn functie en krijgt hierdoor een extra ruige en stoere uitstra-ling die past bij het karakter van beton.

135134

Urban Puzzle Chris NoteboomValkenswaard

Beton, het materiaal dat gekenmerkt wordt door zijn harde, stoere, permanente karakter is zoekende naar zijn plaats in het digitale tijdperk. Digitale technieken verbinden de samenleving enerzijds in de vorm van bijvoorbeeld het internet en waarderen hen anderzijds als individuen met eigen voorkeur. Personalisatie is volgens Nicolas Negroponte ken-merkend voor de digitale tijd, aangezien producten aangepast kunnen worden aan de wensen van elke gebruiker, zoals men op zijn iPhone zelf bepaalt welke apps erop staan.

Door de komst van de digitale technieken verandert de beleving van de openbare ruimte. Terwijl iemand over straat loopt is hij (virtueel) in contact met andere plaatsen en tijdstippen, doordat hij recensies van in het verleden gegeten maaltijden bij restaurants in de buurt kan zien of kan bellen met iemand aan de andere kant van de wereld. Daarnaast is hij fysiek aanwezig in de ruimte en wordt zijn beleving beïnvloed door de materie om hem heen. Bits en atomen dansen om elkaar heen en ge-bruiken elkaar. Op de bits die hem omgeven kan hij invloed hebben door te reageren op een bericht; op atomen kan hij invloed hebben door met graffti ergens zijn handtekening achter te laten. In het digitale domein is dit echter veel meer erkend dan in het fysieke domein. Dit heeft te maken met het veranderlijke karakter van de bit en het permanente karakter van de atoom. Dit laatste heeft als gevolg dat de gebruiker voorheen afgeschermd werd van zijn omgeving. Om te voorkomen dat hij iets ‘verkeerds’ zou kunnen doen; werd zijn invloed beperkt. Het digitale domein, omarmt echter verandering en komt ook tot stand door het collectief van gebruikers. Mensen reageren op fora, schrijven een blog of maken een Facebook of LinkedIn pagina, en voegen zo allemaal iets persoonlijks toe. Uit onderzoek is gebleken is dat wan-

neer mensen iets persoonlijks creëren, zij een betere band krijgen met datgene: ‘Creating something personal, even of moderate quality, has a different kind of appeal than consuming something made by others, even something of high quality’ (Shirky, 2010). Door anderen wordt dit het IKEA-effect genoemd, waarbij de energie die je in een product steekt, leidt tot een hechtere band met het product. Met nieuwe printtechnieken kunnen eenvoudiger persoonlijkere producten gemaakt worden.

Het 3d-printen van beton is in opmars. Uniforme materiaalconfiguraties zijn in de toekomst niet langer goedkoper dan complexe vrijgevormde configuraties. Deze technologische vooruitgang biedt de gebruiker van de openbare ruimte de mogelijkheid om invloed uit te oefenen en daar-door een hechtere band te krijgen. Concrete Urban Puzzle stelt voor om gebruikers op een speelse wijze kennis te laten maken met de mogelijk-heden van nieuwe technieken en meer te leren over het materiaal beton. Daarnaast kunnen zij eindelijk expliciet invloed uitoefenen. Dat hieraan behoefte is,blijkt wel uit het spuiten van graffity, het graveren van namen in muren, en een relatief nieuwe rage: gegraveerde slotjes aan een brug hangen. Juist het fysieke domein komt tegemoed aan het gevoel van vereeuwiging.

Concrete Urban Puzzle vertegenwoordigt geen ontwerp, maar biedt het kader, ofwel de regels die het ontwerpproces met de gebruikers zal sturen om tot een coherent ontwerp te komen. Als casestudy wordt voorgesteld om een plein te bestraten met betontegels, waarbij elke tegel ontworpen kan worden door een inwoner uit de stad. Het aantal tegels wordt veron-dersteld gelijk te zijn aan het aantal inwoners, zodat een statistisch feit als eerste geconcretiseerd wordt. Elke inwoner kan via internet of met be-

hulp van een app een ontwerp maken voor een puzzelstukje dat hij eerst virtueel aanlegt en dat vervolgens op locatie geprint wordt en dus fysiek wordt aangelegd. Transportkosten en emissie spelen dan (bijna) geen rol. Het oppervlak van de tegel wordt bepaald door het pleinoppervlak te delen door het aantal inwoners. De vorm van de tegel wordt enerzijds bepaald door aangrenzende tegels en anderzijds door het ontwerp van de vrije grenzen door de gebruiker zelf.

Eisen zullen hieraan gesteld worden om ervoor te zorgen dat de tegel binnen bepaalde lengte/breedte verhoudingen blijft en geen onmogelijke opgave opleveren voor de volgende puzzelaar. Het ontwerp van de tegel kan met behulp van een simplistisch opgezet programmaatje gebeuren, gebaseerd op de eenvoud van SketchUp, Paint en de fotosoftware die mensen moeiteloos gebruiken om hun eigen fotoboek te creëren. Dat het resultaat van een begrensde vrijheid (door de regels van de software) tijdens een digitale samenwerking samenhangend kan zijn, toont het Johnny Cash Project van Aaron Koblin wel.

Elke inwoner zal zo de mogelijkheid krijgen om zijn eigen stukje stad te ontwerpen. Het proces van het ontwerp van zijn of haar tegel zal voor iedereen verschillend zijn, maar de verbondenheid met een specifiek stuk beton zal groot zijn. Mensen zullen misschien patronen gaan vormen met hun familie of vrienden of met onbekenden waar hun eigen ideeën bij aansluiten. Culturen zullen mengen en het geheel wordt één grote sculptuur. Altijd kan worden opgezocht wie welke tegel heeft ontworpen, zodat er automatisch ook een verantwoordelijkheidsgevoel ontstaat. De ontwerper krijgt de mogelijkheid om de tegel te ontwerpen, maar voelt ook de verantwoordelijkheid die de creatie van een fysiek element met

zich meebrengt. Energie dient niet verspild te worden. Er zullen altijd mensen zijn die om een bepaalde reden geen tegel zullen ontwerpen. De tegels die overblijven kunnen dan via open inschrijving met een stem-mingsprocedure worden ingevuld of er kan besloten worden een algo-ritme te schrijven dat de overgebleven tegels ontwerpt op basis van de omliggende tegels die wel ontworpen zijn. Zo kunnen deze tegels voor nog eens een extra coherentie zorgen. Het ontwerpen van de tegel en het reageren op omliggende tegels zal een spel worden, waarbij de gebruiker ook meer van het materiaal beton te weten kan komen. In de software kunnen namelijk ter inspiratie betonnen gebouwen van Nervi, Isler en Candela bekeken worden. De gebruiker zal ook materiaalgegevens van beton op kunnen vragen en zal deze desgewenst kunnen veranderen; wil je veel of weinig kiezels? Wil je donker of licht gekleurd beton? Kortom, Concrete Urban Puzzle gaat over de samenwerking tussen de geoefende, geschoolde ontwerper en alle gebruikers van de openbare ruimte. Het geprinte, geconcretiseerde resultaat representeert deze samenwerking, waar iedereen trots op zal zijn. ‘Complex systems are shaped by all the people who use them, and in this new era of collaborative innovation, designers are having to evolve from being the individual authors of objects, or buildings, to being the facilitators of change among large groups of people.’ (Thackara, 2006)

De toekomst van beton dient niet alleen gezocht te worden in nieuwe fysieke producten, maar vooral in een nieuwe relatie met de gebruiker. Moderne technieken faciliteren dit.

137136

Visgraat Maaike VellingaMakan

Groenlo

Visgraat is een ontwerp waarbij een element gevormd uit beton wordt herhaald en daardoor een herkenbaar beeld wordt. Van dichtbij is het beeld toch weer anders , je wilt het van dichtbij bekijken, hoe is het gemaakt, erin klimmen, omhoog kijken, denken dat je in een boot zit of toch weer niet.

Spelen is dromenDit beeld is 30 m hoog en staat aan de rand van het water en markeert de plek tussen land en water. De plek waar je tot bezinning komt om even weg te dromen en te realiseren dan ondanks de crisis mooie kunstzinnige folies nodig zijn om te blijven creëren.

Het beeld wordt uit verschillende mallen samengesteld en bestaat uit gewapend beton. Waarom zou beton niet sierlijk en elegant kunnen zijn zonder een duidelijke functie dan om te verwonderen en bij stil te staan?

Vloer als routing Nina LentingBreda

Het is fascinerend hoe de natuur in staat is om de aarde tijdelijk te bedek-ken met een laag: of het nou met bladeren, sneeuw of regen is. Door deze laag kan tijdelijk het gedrag van mensen vastgelegd worden, er ontstaan sporen in de sneeuw, mensen lopen door plassen water en laten zo een deel van de route achter die ze lopen. Ik wil de vloer een nieuwe functie toekennen door te vereeuwigen wat de natuur tijdelijk doet. Door een betonnen vloer te storten, op een openbare plek, en deze al te laten betreden voor het beton helemaal hard is, worden de looprou-tes van personen duidelijk. Er ontstaat zo een routing voor gebruikers, door gebruikers. Er kan op deze manier duidelijk gemaakt worden waar verschillende entrees zijn en mensen worden zo naar hun bestemming geleid. Doordat elke vloer ter plekke wordt gestort, zal elke plek uniek worden. De voeten kunnen het gedrag van mensen weergeven, zoals bijvoor-beeld op het strand: op het pad van de boulevard naar het strand wordt duidelijk wanneer mensen hun schoenen uit doen; hoe groot of klein de personen zijn die naar het strand gaan; of ze een hond bij zich hebben, enzovoort.

Ook blijft de natuur een belangrijke rol spelen. Wanneer het beton uit-gehard is, zal er een klein zandlaagje vormen in de voetsporen. Wanneer het regent zal er een heel dun laagje water in blijven staan.

Een andere kwaliteit van het idee is dat, door de routing in de vloer weer te geven, andere borden en vormen van routing overbodig worden.

Doordat fietsers van verschillende richtingen de fietsenstalling in- en uitrijden, wordt van verschillende benaderingen duidelijk waar de ingang van de fietsenstalling is. Een meer gestuurde manier van het idee zou kunnen zijn bij een open-baar toilet. Hier wordt routing overbodig door herkenning in de voetspo-ren. Identiteit wordt zichtbaar. Alle vrouwelijke schoenen gaan richting het vrouwentoilet, alle mannenschoenen richting het mannentoilet. Dit zijn meer toegepaste vormen van het idee. De kern van het idee is dat entrees of doorgangen door deze routing in de vloer aangegeven kunnen worden.

139138

Watertegels Kathlijn de BooijOosterbeek

Als ontwerper voor de openbare ruimte houd ik mij bezig met de relatie tussen groen en de stad: hoe kan een betonnen jungle groener worden? Of hoe kan de in de stad al aanwezige natuur meer zichtbaar worden? Mijn ontwerpen gaan vaak een interactie aan met natuurlijke elementen. Bij de Watertegels draait het om regenwater: stromen, plassen, spet-teren…. Met dit product probeer ik zowel het mogelijke plezier als de praktische kant van regenwater een nieuwe plek te geven in de stad.  OntwerpDe Watertegels zijn vijftien verschillende 30 x 30 tegels – geïnspireerd op de Hollandse waterwerken – die een plein, terras of speelplaats veran-

deren in een rivierdelta. De tegels met glooiingen en geultjes kunnen in allerlei patronen gelegd worden. Na een regenbui stromen de tegels vol met water en ontstaan er plassen en stroompjes. Het tegelpatroon kan ook ‘aangesloten’ worden op een regenpijp of –ton, of rond fonteinen in de openbare ruimte gelegd worden. De Watertegels zijn esthetisch maar ook zeker functioneel en op verschillende manieren toe te passen.

SpelaanleidingHet tegelpatroon met stromende geultjes en plassen vol regenwater vormt een natuurlijke spelaanleiding: kinderen kunnen in de plassen springen, dammetjes bouwen, bootjes laten varen…. Een regenbui wordt zo juist wel een reden om lekker buiten te spelen. En door de tegels te combineren met een regenton met een kraantje kan er ook mee gespeeld worden na de regenbui.

DrainageDe Watertegels kunnen ook ingezet worden om regenwater op een effici-ente en fraaie manier af te voeren: van de regenpijp over de stoep naar de goot of van een plein, terras of speelplaats naar bijvoorbeeld een put.  BewateringDe Watertegels zijn tot slot in te zetten als bewateringssysteem voor planten en bomen op pleinen, straten, (dak)tuinen en terrassen: de tegels begeleiden het regenwater van de regenton of –pijp naar de borders. Planten en bomen kunnen ook in het patroon opgenomen worden door middel van de ‘pottegel’ (een tegel met een geïntegreerde bloempot ) of door de vormen van het patroon te gebruiken als rand van boom- of bloembakken.

Afmeting en materiaalDe Watertegels zijn 30 x 30 x 4,5 cm - de maat van een standaard stoep-tegel. Met deze standaardafmetingen zijn ze niet alleen toepasbaar in nieuwe projecten maar kunnen ze ook opgenomen worden in bestaande bestrating. De patroondelen zijn zo ontworpen dat de tegels zowel in halfsteensverband als blokverband gelegd kunnen worden.De geultjes zijn 0,7 cm en de glooiingen 1,5 cm diep; 1,5 cm is het toege-stane hoogteverschil van bestrating in de openbare ruimte.

De Watertegels worden uitgevoerd in (zelfverdichtend)beton: een logi-sche keus vanwege sterkte, weersbestendigheid, produceerbaarheid en prettige structuur van het materiaal. De golvende glooiingen in de tegels maken het beton bijna zacht en laten zo een verassende kant van het materiaal zien. De kleur- en samenstelling van het beton kan aangepast worden zodat de tegels naar wens bij de projectomgeving passen.

PlaatsingDe Watertegels worden door een (sier)bestrater geplaatst: de geultjes en plassen in de patronen moeten strak op elkaar aansluiten, zodat er zo

min mogelijk water via de voegen wegsijpelt. Om de waterstroom in het patroon te optimaliseren, is fijn voegzand nodig.

ProductontwikkelingDe Watertegels zijn ontworpen in het kader van een afstudeeropdracht. Er zijn in eigen beheer een aantal prototypes gemaakt, en met behulp van een proefopstelling getest. De tegels zijn tot nu toe erg veilig gebleken: ze worden niet te glad - kinderen glijden niet uit in de plassen - en de densiteit van het beton voorkomt dat er mos op groeit. Daarnaast is er dankzij de zachte glooiingen en geringe niveauverschillen geen sprake van struikel- of stootgevaar. De volgende stap is het evalueren van de proefopstelling en eventuele aanpassingen maken, professionele gietmal-len maken en het product in de markt zetten.

WINNAAR

141140

Weefsels Tirza Verrips & Ed EuserApeldoorn

Als bijdrage om tot nieuwe toepassingen te komen voor het materiaal beton, stellen wij hierbij een innovatief gebruik van dit materiaal voor in de vorm van oprolbaar beton.Uitgangspunt hierbij vormde snelle, andere en tijdelijke mogelijkheden te bieden voor bijvoorbeeld aanleg van paden, trottoirs, strandopgangen, verharding op terreinen van festivals, aanleg van bootsteigers.

Door een oprolbare vorm van beton in de markt te zetten, die op grote haspels kan worden opgerold en vervoerd, is op de plaats van gebruik het snel en simpel uitrollen van de mat voldoende om de hierboven summier aangegeven toepassingen te realiseren.Niet langer is het nodig een verharding steentje voor steentje aan te brengen, hetgeen tijd en geld bespaart en uit vormgevingoverwegingen zijn tal van patronen in kleur realiseerbaar.

De basis is een glasvezelweefsel waarop vooraf gestorte tegels in eventu-eel diverse vormen en kleuren en textuur verlijmd kunnen worden. Denk-baar is ook verkeeraanwijzing en of bijvoorbeeld reclame in het patroon aan te brengen.

Wanneer men hoge-sterktebeton gebruikt voor de tegels, zal een dikte van 2 à 3 cm dikke tegels gelegd op een vooraf geprepareerde ondergrond voldoende zijn voor de hierboven aangegeven en verderop nader toege-lichte toepassingen. Onderzoek heeft uitgewezen dat dergelijke sterke weefsels voorhanden zijn om dit plan na enige proeven daadwerkelijk te kunnen maken.

Een tweede optie met als uitgangspunt hetzelfde basisidee is dat het ster-ke weefsel tijdens het storten van de tegels wordt ingegoten in het beton

aan/in de onderzijde van de tegels zodat daardoor de gezamenlijke tegels en de mat een hecht geheel vormen. Deze optie heeft de beperking dat wel texturen aan de bovenzijde van de tegels kunnen worden gerealiseerd maat geen kleurige patronen als mat opleveren. Echter in beide gevallen is het oprolbaar en afrolbaar ter plekke van de toepassing.

Men kan ook denken aan toepassingen van tijdelijke aard, door de mat na gebruik weer op te rollen op de haspel en op te slaan. Mogelijk zouden er bedrijven of gemeenten geïnteresseerd kunnen zijn haspels voor de ver-huur in voorraad te nemen. Dit oprolbare ‘wegdek’ maar dan van beton laat zich met enige fantasie toepassen op tal van terreinen.

Een nog andere variant maar dan in lichtere uitvoering zoals de bekende tegelmattten voor vloeren in badkamers etc. zou toepassing kunnen

vinden als vliesgevel voor gebouwen of als zonweringgordijnen voor gebouwen. Door een eenvoudige onderstructuur op de bestaande gevel aan te brengen kan de vliesgevel vanaf de rol ‘geshaped’ worden in diverse ‘Blob’ vormen. Deze optie biedt architectenen mogelijkheden ook reeds bestaande gebouwen een totaal ander uiterlijk te geven. Door gietmallen aan te pas-sen is het tevens denkbaar door dikteverschillen in de tegeltjes een reliëf structuur te bewerkstelligen.

Wanneer men een gesloten achtergrondweefsel gebruikt kan deze tweede schil tevens dienen als isolatielaag.Van belang hierin is lichtgewicht betontegeltjes te gebruiken die bo-vendien in alle mogelijke kleuren kunnen worden gemaakt en mogelijk gezeefdrukt kunnen worden met diverse patronen.

143142

Welkom José Molmansstudio stills architecten

Delft

Het idee is een object dat geplaatst kan worden in een park of een stedelijke plek. Waar er een van staat of meerdere, dat kan groeien en begroeien; een kleine ecotoop. Een plek die plaats biedt aan mens, dier en plant. Een welkome plek die uitnodigt te zitten, te observeren of te luiste-ren en ons bewustzijn prikkelt. Dat reageert op voorbijgangers door een vogelgeluid dat je hoort wanneer je het object nadert.

Een object van beton, een hard duurzaam materiaal als basis voor een zachte levende natuurlijke vorm, beton geïnspireerd door natuur. Op beton zie je al vaak mos groeien. Deze mosvorming is echter vaak ongewenst. Stel dat we nu begroeiing juist als gewenst doel stellen. Dat beton zo bewerkt wordt, opdat begroeiing optimaal mogelijk is op plek-ken waar dit gewenst is.

Er is al eerder geëxperimenteerd met beton als habitat voor plant en dier. Door growcrete is in het kader van casestudies prefab-beton in 2008 onderzocht hoe zaden in een geveloppervlak kunnen ontkiemen en vastgesteld dat een open oppervlaktestructuur met lavasteen 16-32 als toeslagmateriaal de grootste kans op succes biedt.

Met 3d printing wordt het mogelijk met beton fantasievolle, organische vormen te maken, die onmogelijk met behulp van mallen te maken zou-den zijn. Ook maakt de techniek het mogelijk de eigenschappen van het beton zelf te variëren en structuren te produceren die lichter en sterker zijn dan conventioneel beton. In Massachusette Institite of Technology wordt onderzoek gedaan naar deze techniek.

In combinatie kunnen deze twee technieken de basis vormen voor nieuw leven in de stad. Hiermee kunnen we een vrije vorm maken als een tak, opgebouwd uit een structuur die het mogelijk maakt voor insecten om zich te nestelen, planten om wortel te schieten en zich te hechten.

Ons voorstel is gericht op interessante ontmoetingen tussen de stad, de natuur en de mensen!

Wiebelvoeten Inge TegelsEindhoven

Kinderen spelen in de openbare ruimte veel op betonnen ondergronden zoals het schoolplein, de stoep en op straat. In hun spel lopen ze graag over stoepranden en richeltjes.

Wiebelvoeten is een serie tegels met reliëf waarover kinderen kunnen lopen en balanceren. Iedere stap op een tegel is steeds weer anders en je moet je evenwicht vinden. Het is een uitdaging voor zowel de jongste als de oudere kinderen doordat de smalle delen op een tegel voor grote voeten moeilijker zijn en juist makkelijker voor de kleine voetjes.

De tegels zijn zodanig vormgegeven dat met één soort tegel een heel ‘pad’ gemaakt kan worden, waarbij iedere tegel goed aansluit op de vorige. De serie tegels zijn verschillend in hoogte, breedte, afronding en kleur. De klant kan naar eigen wens zelf een ‘pad’ samenstellen. Dat kan van

eenzelfde tegels of een samenvoeging van verschillende tegels. De maat van de tegel is 300 x 300 mm, de standaardmaat van een ´gewone´ betontegel. Daardoor zijn de tegels eenvoudig te integreren in de bestaande bestrating van een schoolplein en is het één geheel. De maximale hoogte van het reliëf is 40 mm.

Mogelijkheden voor verdere ontwikkeling zijn: › kleurgebruik in de tegel; › varianten in reliëf op de tegel; › maatvoering van de tegel.

Door Wiebelvoeten wordt het kind op een speelse manier uitgedaagd in de openbare ruimte.

145144

You-Tube Robin de PagterVenray

Het gebruik van de publieke ruimte verandert door de tijd heen. Activi-teiten die doordeweeks plaatsvinden verschillen met die in het weekend, activiteiten in het voorjaar en de zomer verschillen met die in de herfst en winter. Ten slotte zijn er op de lange termijn ook nog activiteiten die veranderen als gevolg van bepaalde trends.

Een omgeving zo veranderlijk als de publieke ruimte vraagt om een flexi-bel en comfortabele inrichting, die zich kan aanpassen aan de behoefte van het moment en derhalve als duurzaam kan worden beschouwd. Het gegeven dat veel publieke ruimtes delen van het jaar enkel dienst doen als verkeersruimte lijkt dan ook te wijten aan een gebrek aan flexibiliteit en comfort.

Beton, hoewel zeer geschikt voor toepassing in de publieke ruimte, wordt doorgaans niet als flexibel en comfortabel ervaren. In het concept wordt beton gebruikt als drager voor een flexibele inbouw. Gekozen is voor een gebruikte tube, een tunnelbuis met een doorsnede van 3 m en een lengte van 5,6 m.

De functie van de buis wordt bepaald door invulling met modules van 1,2 m. Door de modules licht, compact en verrijdbaar te maken kan een buis snel worden omgebouwd. Mogelijke varianten zijn een coffee- of markt-tube, een trekkershut/hotel-tube, of een relax-tube voor de plaat-selijke horeca. Waar de omgeving ook om vraagt, de You-Tube kan zich aanpassen aan de behoefte van het moment.

De betonnen drager in het concept is uitermate geschikt om de invul-ling te beschermen tegen vandalisme. Daarnaast kan de inbouw gebruik maken van de thermische massa bij het creëren van comfort. De flexibele inbouw zorgt aansluitend voor een publieke ruimte die geschikt is voor gebruik 24/7 - 365 dagen per jaar.

Zandfabriek Elske Oost-MulderOBB

Deventer

Spelen met zand is altijd een feest voor kinderen. En dit zal altijd zo blijven. De meest goedkope vorm van constructiespel op schoolpleinen, in speeltuinen en de openbare ruimte.

Spelen is in zwaar weer. De kaasschaafmethode werkt niet voor speel-ruimte vanwege de veiligheidswetgeving. De enige andere oplossing is inkrimping. Meer dan anders moet nagedacht worden over simpele speel-prikkels die de speelmogelijkheden vergroten.Nieuwe elementen, maar ook herijking van bestaande elementen kunnen hieraan invulling geven. Denk aan de knikkertegel op 30 x 30 formaat.

De ZandfabriekHoe eenvoudig kan het zijn. In de traditionele zandbakrand, of een nieuw te ontwikkelen element wat er goed tussen past, wordt een kliksysteem gezet zodat er zandspeelgoed te plaatsen is.Het kliksysteem wordt dusdanig ontwikkeld dat er voor de kinderen veelverschillende speelmogelijkheden te verzinnen zijn. De lijn van zand-speelgoed sluit hierop aan.En uitgespeeld? Dan gaat het gewoon mee naar binnen of naar huis.

147146

Zo dun als beton Hans van DaalDen Haag

‘Zo dun als beton, zo sterk als een blaadje’ is een idee dat de vormvrij-heid, de veelzijdige functionaliteit en de nuttige meerwaarde van beton met de eigenschappen van de natuur in de openbare ruimte laat zien.

Hedendaags beton wordt in de openbare ruimte vaak gezien als zwaar, robuust, grauw, vies en saai. Dit is jammer, want beton heeft juist de eigenschappen in zich om elegant, vormvast, sterk, duurzaam en nuttig te zijn voor mens en milieu.

‘Zo dun als beton, zo sterk als een blaadje’ neemt het blaadje van de eikenboom als uitgangspunt om zo in de openbare ruimte de positieve eigenschappen van beton te laten zien.Een blaadje van deze boom heeft een elegante herkenbare vorm en uit-straling, is sterk in zijn structuur, geeft schaduw en haalt CO2 uit de lucht waardoor het nuttig is voor zowel mens als milieu.

Om deze uitgangspunten vorm te geven, wordt er gekozen voor ultra-hogesterktebeton (uhsb). Met dit materiaal is het mogelijk om de com-plexe dunne vorm van het blad een hoge sterkte mee te geven, waardoor het functioneel te gebruiken is en houdbaar blijft. Daarnaast versterkt dit materiaal het idee van lichtheid en vormvrijheid die een blaadje uitstraalt.

Aan het uhsb wordt verder titaniumdioxide (TiO2) toegevoegd. Deze toe-voeging zorgt ervoor dat het blaadje de stikstofdioxide (NO2) uit de lucht omzet in het onschadelijke nitraat (NO3). Hierdoor zal het betonblaadje de lucht uit de omgeving zuiveren en dit komt zowel mens als milieu ten goede.

Daarnaast zorgt de toevoeging van TiO2 ervoor dat organische vervuiling op het beton weggespoeld wordt met regenwater en daardoor een schone uitstraling behoudt.

Het nuttige van het uhsb-blaadje is dat het spontaan in de openbare ruimte geplaatst kan worden. Net zoals een blaadje dat van de boom valt. Het kan alleen zijn maar ook in combinatie met andere blaadjes. Het blaadje kan klein zijn en als zitbank gebruikt worden. Het kan groter zijn waardoor het aantrekkelijk wordt als speeltoestel. Het kan zelfs zo groot worden uitgevoerd dat het bescherming biedt tegen zon of regen. En als het niet gebruikt wordt, is het een aantrekkelijk vormgegeven objet trouvé dat de zintuigen prikkelt.

‘Zo dun als beton, zo sterk als een blaadje’ is innovatief in ontwerp en toepassing. Het is vanzelfsprekend, het heeft uitstraling, het laat beton van zijn schone kant zien, het geeft meerwaarde voor jong en oud en is gezond voor mens en milieu.

Dit idee opent de mogelijkheid voor verdiepend onderzoek naar de ver-eniging van beton met de krachtige eigenschappen van de natuur in de openbare ruimte. Het is een basisconcept dat uitgewerkt kan worden van een bushalte tot een ervaringsobject op het schoolplein.

149148

Zweven beleven Jill BrounsMaasbree

Op zwevend beton ontspannen in de publieke ruimte’Zweven de ultieme manier van ontspannen.Het moment van zweven beleven door middel van beton.

Ik ben de uitdaging aangegaan om beton op een andere manier toe te passen dan hoe we gewend zijn. Door middel van dit ontwerp heb ik een begin gemaakt aan een nieuwe toepassing van beton.

Toepasbaar bij publieke zwembaden, parkvijvers en overige waterpar-tijen. Ook zeer geschikt voor particulier gebruik.

De zwevende ligstoel is gemaakt van ultra-hogesterktebeton (uhsb). Uhsb is een nieuwe betonsoort die extra sterk en extra dun is. Tevens heeft het als voordeel dat er geen wapening nodig is en hierdoor is het mogelijk om slanke vormen te produceren. Verder is er silica aan het beton toegevoegd wat zorgt voor extra elasticiteit en stevigheid.

Zwevend beton Sanne BakkerBorculo

Met het ontwerp ‘zwevend beton’, wil ik door middel van de typische eigenschappen van beton ( massief, zwaar, hard, etc), in combinatie met een onrealistische eigenschap (zweven), de openbare ruimte een functio-neel en visueel aantrekkelijk object bieden.

Doordat de dragende constructie wordt gecamoufleerd door het glas en het water en visueel aantrekkelijk wordt door het stromende water, wat

als een waterval van het ‘zwevende’ massieve blok beton stroomt, lijkt het alsof het beton nergens op rust, en wordt het visueel bedrog wat de aandacht trekt en zo de openbare ruimte aankleedt op een functionele en visueel aantrekkelijke manier.

Toe te passen als zijnde een opzichzelf staand ‘object’ of als onderdeel van een gevel van een openbaar gebouw (theater, bioscoop, club).

151150

[on]voltooid tegelijkertijd Else Marijn KruijswijkEMKO

Rotterdam

Een betonconstructie behoeft een bekisting.De bekisting is een constructie op zich.De tijdelijke constructie voor een permanente constructie.Een dubbele constructie.

Een constructie in aanbouw.Onvoltooid werk.

De bekisting wordt afgepeld.De bekisting verdwijnt.Het beton blijft enkel over.De bekisting laat haar sporen na.

Terug naar het onvoltooide.In de tijdelijke dubbele constructie schuilt een schoonheid.

De blootgelegde structuren.De samenwerking van de materialen.Het rauwe.De ruimte voor interpretatie.

Hier zet ik de tijd stil.Onvoltooide constructie.Voltooide schoonheid.[on]voltooid tegelijkertijd.

Het harde, koude beton.Tegelijk met het zachte, warme hout.Je wilt het voelen.De subtiliteit van de sporen van de bekisting.De bewustwording van het bouwproces.

Ga maar zitten.Ga maar liggen.Plaats je fiets.Plaats je planten.Maak het je eigen.Dit is jouw meubel.Nabij.

ColofonDeze uitgave is, zolang de voorraad strekt, gratis verkrijgbaar bij het Cement&BetonCentrum. De publicatie is ook te downloaden via de websites www.indekiemgescoord.nl en www.cementenbeton.nl

December 2012

BasisontwerpManifesta, RotterdamLay-outNatasja Steenbergen, Cement&BetonCentrum

UitgaveCement&BetonCentrumPostbus 35325203 DM ’s-HertogenboschT (073) 640 12 31F (073) 640 12 84E info@cementenbeton.nlW www.cementenbeton.nl

152

In de wetenschap dat de beste ideeën dikwijls van buiten komen schrijft het Cement&BetonCentrum sinds 2009 de prijsvraag ‘In de kiem gescoord’ uit, bedoeld om innovatie in beton te stimuleren.

Deze bundeling bevat de ingezonden ideeën voor de editie 2012 Speels Beton. De ideeën hebben betrekking op het gebruik van beton in de openbare ruimte. Ideeën kunnen betrekking hebben op geheel nieuwe producten en toepassingen, maar ook op verbeteringen van bestaande processen, producten en systemen.

www.indekiemgescoord.nl