Stedelijk Huisvestingsplan Basisonderwijs 2006-2015Januari 2006

Nieuw basisonderwijsvoor de stad

naar een

Opgave en werkwijzeDe gemeente Maastricht telt momenteel 38 onderwijs-locaties voor basisonderwijs. Hiervan valt het overgrote deelonder het bevoegd gezag van Stichting MosaLira(22 scholen voor bijzonder onderwijs, gebaseerd opgodsdienst of wereldbeschouwing) en van Stichting jongLeren (met 15 scholen waarvan 10 scholen in Maastricht,voor openbaar en algemeen bijzonder onderwijs).De overige scholen worden bestuurd door VerenigingSuringar (Protestants Christelijk onderwijs), Stichting Pallas(Bernard Lievegoed School), Stichting INNOVO en StichtingIslamitische School.

In het Integraal Plan Onderwijs Huisvesting (IPOH 2004-2008) heeft de gemeente Maastricht haar meerjarenstrategische visie voor de onderwijsinfrastructuurvastgesteld. Als input voor een bijgestelde versie van dezemeerjaren visie heeft de gemeente de gezamenlijkeschoolbesturen verzocht om voor de langere termijn eenhuisvestingsplan voor het basisonderwijs op stedelijk niveauop te stellen. De schoolbesturen hebben gezamenlijk hunverantwoordelijkheid hierin genomen en zijn daartoe eenstudietraject gestart om te komen tot het gevraagde stedelijkhuisvestingsplan voor het basisonderwijs met eentoekomstperspectief richting 2015, in de vorm van het nuvoorliggende Stedelijk Huisvestingsplan Basisonderwijs2006-2015.

Dit samenhangend huisvestingsplan is opgesteld door deschoolbesturen. Uiteraard is het plan in samenspraakontwikkeld met de schooldirecties en -teams en overigeinterne geledingen (zoals MR en schoolraden).Daarnaast heeft intensief overleg plaatsgevonden met degemeente, woningcorporaties, welzijnswerk,peuterspeelzaalwerk en kinderopvang.Deze partijen staan allemaal positief tegenover deuitgangspunten van het huisvestingsplan.

EenafgestemdstedelijkhuisvestingsplanbasisonderwijsMaastricht

1

Ontwikkelingen vragen om veranderingDe ontwikkelingen in het onderwijs en in onze samenleving,maar ook demografische en ruimtelijke ontwikkelingen,eisen een andere, meer op de onderwijsvraag toegespitsteorganisatie en huisvestingsvorm. Schoolbesturen willen niethet bestaande aanbod aan schoolgebouwen centraal stellen,maar willen zich meer richten op de vraagkant: ‘wat willenouders en kinderen, hoe ontwikkelt de stad zich in ruimtelijkezin, waar ligt het toekomstig voedingsgebied voor onderwijsen kindarrangementen, wat kunnen scholen en kindpartnersmet elkaar’.

Daarnaast zijn er in Maastricht ook praktische tendensenzichtbaar die aanvullende argumenten geven om hetbasisonderwijs in de stad op een andere manier in terichten. Een paar voorbeelden:

Op dit moment bieden de meeste schoolgebouwen geenmogelijkheden om vernieuwingen in het onderwijs door tevoeren. Bovendien zijn veel schoolgebouwen niet ingerichtop het aanbieden van een breed scala aan ondersteunendefuncties die de school weer tot het kloppende hart van eenbuurt kunnen maken.

Sommige scholen in Maastricht hebben een (groot)overschot aan lokalen, terwijl andere juist lokalen tekortkomen. Een optelsom van overschot en tekort levertuiteindelijk een stedelijk overschot op van 40 leslokalen.Dat overschot kan niet worden ingezet voor het tekort,omdat de lokalen als vaste onderdelen aan de scholen zijngebouwd en niet verplaatst kunnen worden.

Een groot aantal kinderen gaat buiten de eigen woon- enleefomgeving naar school. Dat kan te maken hebben met dekeuze van de ouders voor een bepaald type school, vooreen bepaalde kwaliteit, voor een bepaalde levensvisie,enzovoort. Het gevolg daarvan is dat er dagelijks kinderenvanuit hun eigen woongebied al dan niet onder begeleidingvan hun ouders ergens anders in de stad naar school gaan.Naast veel (soms onveilige) verplaatsingen heeft dat totgevolg dat veel scholen niet langer een centrale rol spelen inhet maatschappelijke en sociale leven van een buurt.

>

>

>

Vanaanbodgestuurdnaarvraaggestuurd

2

De schoolbesturen willen…

vraaggestuurde pluriformiteit en kwaliteit van onderwijsbieden;

doorlopende ontwikkelingslijnen creëren in pedagogische endidactische aanpak en complete kindarrangementen biedenvoor kinderen van 0-12 jaar;

partners binden rondom het kind om diens ontwikkeling testimuleren;

kindcentra voor de buurt vormen, waar bijvoorbeeld middelsvoorzieningen en wijkgerichte programma’s sociale cohesiekan worden bevorderd;

het concept van het ‘nieuwe leren’ implementeren, waarbijde school niet langer een plaats is waar enkel overdrachtvan kennis aan kinderen plaatsvindt, maar tevens een plaatswordt waar kinderen vaardigheden ontwikkelen;

bij hun onderwijsvisie passende, ruime, veilige, stimulerendemaar ook toegankelijke fysieke onderwijsomgevingenrealiseren.

Alle schoolbesturen staan open voor vernieuwing en zien inhun koers voor de toekomst een belangrijke rol weggelegdvoor het ‘nieuwe leren’. Deze drang naar vernieuwing maakt,samen met de overlappingen in hun visies, afstemming in dehuisvestingsstructuur mogelijk. Uiteraard zal daarbij ook metde verschillen tussen de diverse schoolbesturen rekeningworden gehouden. Deze verschillen uiten zich vooral in dedenominatie, de inhoudelijke onderwijsbenadering en deorganisatie ervan. Dit levert uiteindelijk ook het onder-scheidend vermogen en de pluriformiteit op die door demarkt wordt gevraagd.

>

>

>

>

>

>

3

Van ambitie naar vorm…Alle schoolbesturen streven naar het realiseren van sterkeonderwijslocaties op goed over de stad verspreide locaties.Op deze locaties wordt vraaggestuurd datgene geboden watouders en kinderen in de betreffende buurt willen.Dat kunnen ook meerdere onderwijsprofielen zijn,aangeboden vanuit eenzelfde locatie. Onderwijs wordtdaarbij uitgevoerd in flexibele en uitdagendeleeromgevingen.De schoolfunctie wordt daarnaast verbreed met de(kind)voorzieningen waar de buurt naar vraagt, zodanig datdoorlopende dagarrangementen kunnen wordengerealiseerd. In de samenstelling van dat aanbod wordtgoed geanticipeerd op toekomstige (ruimtelijke)ontwikkelingen, als bijvoorbeeld woningbouw.De toekomstige onderwijslocaties moeten gaan functionerenals pijlers onder en spillen voor leefbare buurten.

Het huidige scholenbestand zal intensiveren: dat betekentminder maar sterkere onderwijslocaties, meer potentiëleschoolprofielen! Scholen worden daarbij in principe nietopgeheven, sommige zullen wel naar (nieuwe) sterkelocaties worden verplaatst. Het huisvestingsplan geeft hierbijin de vorm van mogelijke scenario’s aan hoe dezeintensivering kan plaatsvinden.

…en naar inhoudDe specifieke onderwijsinhoud, het schoolprofiel, wordt opschoolniveau vraaggestuurd nader vormgegeven.In het algemeen wordt het accent gelegd op ‘synergie’(het samenwerken met partners en andere scholen ominhoudelijke en ruimtelijke voordelen te bewerkstelligen),op ‘profilering’ (het op maat inrichten van het dienstenpakketvan onderwijs en andere kindfaciliteiten) en op‘buurtgerichtheid’ (zoeken van meerwaarde voor de lokalegemeenschap in een nauwe samenwerking metbuurtpartijen c.q. buurtinitiatieven).

Goed gespreide,sterke en bredeonderwijslocatiesals spilvoor leefbare buurten

4

De kwaliteit van het onderwijs wordt in de toekomst nietenkel gemeten op basis van het toetsen van kennis.Ook de ontwikkeling van vaardigheden staat centraal.Om die reden wordt getracht het gedachtegoed van het‘nieuwe leren’ op schoollocaties een plaats te geven.In het ‘nieuwe leren’ is de school niet langer een plaats waarenkel overdracht van kennis aan groepen kinderenplaatsvindt, maar een plaats waar kinderen vaardighedenontwikkelen. Je leert kinderen niet kritisch denken, kinderenzullen zich dat zelf eigen moeten maken door dit bij anderente zien en te ervaren. Het ‘nieuwe leren’ vergt een andereonderwijsbenadering, waarbij het leren wordt beschouwd alshet zetten van stappen in het beheersen van vaardigheden,inzichten en houdingen. De leerling toont hierbij steeds meereigen initiatief, terwijl de leraar steeds meer een coachenderol krijgt. Waar het huidige onderwijs vooral aanbodgestuurdis, is het ‘nieuwe leren’ meer georganiseerd vanuit de vraagc.q. de behoefte en mogelijkheden van het kind.

Al deze ontwikkelingen vereisen veelal anderehuisvestingsvormen, waarbij de hele school eenleeromgeving voor kinderen moet zijn. Er is behoefte aanuitdagende ruimten die met elkaar in verbinding staan,waarin kinderen zowel zelfstandig als in groepjes kunnenwerken. En aan ruimten waar kinderen met elkaar en vanelkaar kunnen leren met ondersteuning van modernetechnieken (bijvoorbeeld ICT).

Kwaliteit,synergie,profilering enbuurtgerichtheidals kernwaarden

5

Bieden van keuzeDe koppeling van denominatie (bijvoorbeeld katholiek,protestants, islamitisch, openbaar, algemeen bijzonder) aaneen eigen schoolgebouw wordt in het huisvestingsplanlosgelaten. Het moet mogelijk zijn dat in één gebouw zowelbijzonder onderwijs als openbaar onderwijs wordtaangeboden, naast bijvoorbeeld Islamitisch onderwijs,binnen van elkaar afgebakende leerdomeinen en metbehoud van de eigen identiteit. Het belangrijkste voordeel isdat dié schoolprofielen op dié plekken komen te liggen waarook de vraag is. Een bijkomend voordeel van dergelijkesamenvoegingen is dat (sommige) ruimten gezamenlijkkunnen worden gebruikt (denk aan speelzalen, gymnastiekzalen maar ook aan leerruimtes). Eventuele leegstand ofoverschot in ruimten kan tussen de scholen onderlingopgelost worden.De ruimtelijke flexibiliteit moet bij een dergelijke benaderingoptimaal zijn, zodat leerdomeinen vraaggestuurd quadenominatie kunnen worden omgevormd.Een beeld over huisvesting waarin samenwerking zeerintensief plaatsvindt, is zeer vooruitstrevend en vereist eenverandering van bestaande werkwijzen. Invoering ervanmoet dan ook zeer nauwgezet en gefaseerd plaatsvinden.Daarnaast is tijd en vertrouwen nodig om het noodzakelijkdraagvlak voor een dergelijke organisatieverandering teverkrijgen! Besturen onderzoeken momenteel de meestadequate aansturingsvorm.

Dié schoolprofielenop dié plekkenwaar ook de vraag is

6

FlexibiliteitHet realiseren van ruimtelijke flexibiliteit is ook een middelom leegstand in de toekomst te vermijden. Om daaronderwijs te kunnen aanbieden waar de vraag is, wordtgestreefd naar een type huisvesting dat flexibel kan wordenafgestemd op de kwantitatieve en kwalitatieve vraag vanouders.Het wensbeeld is het toepassen van flexibele, verplaatsbaregebouwdelen die daar waar de vraag op een bepaaldmoment is, kunnen worden gekoppeld aan een vastebasisunit (met voorzieningen voor onderwijs,peuterspeelzaalwerk, kinderopvang en leerlingenzorg).Deze verplaatsbare gebouwdelen moeten vanhoogwaardige kwaliteit zijn.

PartnerschapSamenwerking tussen diverse partners vormt het fundamentvan het nieuwe onderwijs. Oriëntatie heeft plaatsgevondenmet Trajekt (welzijnswerk), Steps (peuterspeelzaalwerk),MIK (kinderopvang), de woningcorporaties en de gemeente.Partijen geven aan dat het huisvestingsbeeld past binnenhet huidige ketendenken, de vraaggestuurdedienstverlening, de drang naar sociale cohesie, het kritischconsumentisme en de landelijke herbezinning op onderwijs.Het concept is actueel en staat midden in de maatschappij.Daarnaast betekent een goede kind- en welzijnsstructuurook een opwaardering van de leefbaarheid van deomgeving. Participatie is daarbij door alle partijentoegezegd, waarbij corporaties in het kader van hunmaatschappelijke betrokkenheid eveneens bereid zijn in hetconcept te investeren.

7

Onderscheidend resultaatHet goede van het Stedelijk HuisvestingsplanBasisonderwijs 2006-2015 is dat het gezamenlijk door alleschoolbesturen is opgesteld, in samenspraak met dekindpartners. Daarbij zijn ontwikkelingen, visies en ambitiesop het gebied van onderwijs, maar ook de marktvraag naaronderwijspluriformiteit leidend gesteld bij de voorstellenaangaande de huisvestingsstructuur. Hierdoor ontstaat erper buurt een afgestemd aanbod van onderwijs,programma’s en voorzieningen.De meerwaarde van de invoering van het huisvestingsplankan als volgt worden samengevat:

Pluriformiteit inzake denominatie en onderwijskwaliteit isoptimaal gespreid en op eventuele toekomstige wijziging vande marktvraag stuurbaar/flexibel.

De onderwijs- en kindvoorzieningen zijn daar gesitueerdwaar de populatie c.q. de vraag aanwezig is, als‘ontwikkeleenheid’ zonder dependances; stedelijkeleerlingenmigratie wordt hierdoor beperkt.

Het normatieve overschot/tekort aan leslokalen wordt optermijn teruggebracht naar nagenoeg nul.

De technische kwaliteit evenals de functionele flexibiliteit vande schoolgebouwen worden geoptimaliseerd; duurzaamheidis maximaal gewaarborgd.

Huisvesting wordt afgestemd op nieuwe onderwijssystemenen op andere (kind)vragen in de markt.

>

>

>

>

>

8

En wat nog meer…..

Ononderbroken programmering:Door samenwerking met (kind)partners wordt het aanbodvoor kinderen van in ieder geval 0-12 jaar in ieder geval oppeil gehouden; een sluitende ketenbenadering wordt op elkeschoollocatie nagestreefd.

Ontwikkelaanbod aanpalende kindarrangementen:In de scholen worden integraal aanpalendekindvoorzieningen aangeboden als peuterspeelzaalwerk,kinderopvang, buitenschoolse activiteiten en leerlingenzorg.

Bereikbaarheid:Door een op de populatie afgestemde spreiding van scholen(zowel kwantitatief als kwalitatief) ontstaat evenwicht invraag en aanbod. Onderwijsvoorzieningen worden daargesitueerd waar de vraag is, en zijn daartoe optimaalbereikbaar. Het streven is de kwaliteit van de scholen af testemmen op de buurt waardoor leerlingen in de eigenomgeving naar school gaan. Hierdoor wordt de school-thuisroute beperkt; de veiligheid voor de leerling neemthierdoor toe.

Veilige stimulerende, toegankelijke, fysieke omgeving:Nieuw te realiseren scholen worden toekomstgericht enflexibel vormgegeven en specifiek ingericht (kwalitatief enkwantitatief) op de aanwezige vraag.

Hoge kwaliteit:De kwaliteit van het onderwijs uit zich in de diversiteit vanhet programma-aanbod, nauw afgestemd pervoedingsgebied. Het huisvestingsplan voorziet in demogelijkheid om het onderwijsprogramma qua inhoud endenominatie veel beter aan te passen aan de wensen vande afnemers (de ouders en leerlingen).

9

En wat nog meer…..

Brede scholen / magneetscholen, gebonden aan samenleving:De scholen vormen in de voedingsgebieden centra voor debuurt, zowel geografisch als inhoudelijk. Door toevoeging vanandere functies aan de school kan de school uitgroeien tot hethart van een gebied en zo een grote bijdrage leveren aan desociale samenhang, het welzijn en de maatschappelijkeverbreding van de wijk.

Eigentijds onderwijs:Aangesloten wordt bij de beginselen van het ‘nieuwe leren’,waarbij vanuit de eigen visie op het onderwijs, de grootte vande groep en het programma van activiteiten, maatgerichtconcepten worden ontwikkeld voor de ideale leeromgeving.

10

Hoe nu verder?Allereerst: het huisvestingsplan is geen dwingend keurslijf.Wie zijn kinderen om welke reden dan ook op een schoolbuiten het eigen woongebied onderwijs wil laten volgen, kandat ook in de toekomst blijven doen.Het huisvestingsplan zal niet van vandaag op morgen wordeningevoerd, maar in fasen. Daarbij wordt uiteraard continurekening gehouden met nieuwe vragen die zich in de tijdvoordoen. Het is denkbaar dat met enkele voorbeeldprojectenwordt gestart en dat de andere scholen na verloop van tijdvolgen. Als de voorbeeldprojecten tenminste het gewensteresultaat opleveren. Malberg is al genoemd als een soortvoorloper, als voorbeeld van een wijk waar al verschillendeschoolprofielen op één locatie worden samengebracht. Eenander voorbeeld is de voorziene bouw van een bredemaatschappelijke onderwijsvoorziening tussen Caberg enMalpertuis op de zogenoemde Groene Wig.Om het huisvestingsplan op een positieve manier uit te kunnenvoeren, is samenwerking tussen de verschillendeschoolbesturen en andere partijen nodig. Die samenwerkingkan worden bereikt door de geleidelijke invoering van hethuisvestingsplan en door het gaandeweg opbouwen vanvertrouwen bij alle betrokkenen.De eerste stap is gezet: de besturen van de Maastrichtsebasisscholen willen samen met hun kindpartners eensgezindwerken aan nieuwe onderwijsvormen die vooral uitgaan van devraag van de ouders en de leerlingen.Landelijke ontwikkelingen kunnen zo op een lokale manierworden vertaald tot op buurtniveau. Op die manier willen deschoolbesturen ook toewerken naar scholen die een echtecentrumfunctie binnen hun buurt kunnen vervullen.De gebouwen zijn er niet alleen voor de leerlingen, maar vooreen breed scala aan activiteiten die een stimulans voor eengrotere sociale samenhang binnen een buurt kunnen vormen.Het Stedelijk Huisvestingsplan Basisonderwijs 2006-2015 zal inde komende maanden in overleg met diverse partijen,waaronder de ouders, zowel een verdere invulling als eenverdere uitwerking krijgen, aangestuurd door een regiegroepwaarin alle schoolbesturen zijn vertegenwoordigd. Uiteindelijkzal de gemeenteraad van Maastricht beslissen over deinvoering van het nieuwe plan.

De komende weken zullen de schoolbesturen het initiatiefnemen om het plan en de scenario’s nader toe te lichten.

Naar eennieuwbasisonderwijsvoor de stad

11

VERENIGING SURINGAR

info@rogroep.nl / www.rogroep.nl