Brede School:ontwikkelingen in

Nederland

Lia BlatonUniversiteit Gent – Steunpunt Diversiteit & LerenJanuari 2014 – ter informatie

Inhoud

Brede School in Nederland: geschiedenis

Evoluties in Nederland

Verschijningsvormen Brede School

Brede School en het lokale beleid?

Noden en uitdagingen

BREDE SCHOOL IN NEDERLAND:GESCHIEDENIS

Brede School in Nederland: geschiedenis

Begin jaren ’90

– Rotterdam (brede school), Groningen (vensterschool), Nijmegen (wijkschool)

– Aanleiding: achterstandsbestrijding - nood aan intensief samenwerkingsverband

– Andere gemeenten volgden met soortgelijke initiatieven

Brede School in Nederland:geschiedenis

2000: beleidsnota brede scholen– Ministerie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

(OCW) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS)• Brede school = netwerk van onderwijs, welzijn en zorg

voor kinderen en hun ouders.

• Rol voor lokale overheid in ontwikkeling van brede scholen

• Ontwikkeling ondersteunen via gericht inzetten van beschikbare instrumenten

Brede School in Nederland: geschiedenis

2007: impuls brede scholen, sport en cultuur– Akkoord werd de intentie ondertekend om met een meer gebundelde inzet van geldstromen

te komen tot grotere samenhang in het aanbod van onderwijs, sport, cultuur en buitenschoolse opvang. De regierol van gemeenten moet daartoe versterkt worden. De middelen werden ingezet voor de personele component van de bekostiging van de brede scholen.

– Vervolgens hebben de staatssecretarissen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) gemeenten op 7 augustus 2007 rechtstreeks per brief geïnformeerd over de Impuls brede scholen, sport en cultuur (PO/ZO/200730206). Het gaat hierbij om structurele rijksmiddelen ten behoeve van gemeenten voor de inzet van professionals die een brug vormen tussen de genoemde sectoren (een vanaf 2008 oplopend aantal tot in totaal 2500 fte combinatiefuncties in 2012) en daarmee deze sectoren tevens verbreden en versterken.

– 2008: start combinatiefuncties– De Impuls loopt van 2008 t/m 2012 en wordt uitgevoerd onder regie van de gemeenten.

Gemeenten ontvangen een bijdrage van de rijksoverheid en ‘matchen’ deze met eigen middelen. In het eerste jaar financiert de rijksoverheid 100%. In de jaren daarna betaalt het rijk ca. 40% en gemeenten ca. 60%.

– http://www.combinatiefuncties.nl/

Brede School in Nederland: geschiedenis

Kern: instellingen werken samen om zo de ontwikkelingskansen van kinderen te vergroten en ontwikkeling te verrijken.1999: Vijf profielen van een brede school: achterstanden, verrijking, wijk, zorg & opvang. Later: multifunctionele accommodatie2009: Jaarbericht brede school: “Er is sprake van brede school ontwikkeling wanneer scholen een bredere functie hebben dan die van onderwijsgever alleen en wanneer zij structureel samenwerken met meerdere partners op het gebied van welzijn, zorg, kinderopvang, sport en/of cultuur. (…) Daarbij kan de brede school verschillende vormen aannemen zoals geïntegreerde huisvesting, samenwerkende instellingen in één gebouw of versterking van de samenwerking tussen bestaande voorzieningen.”

Bronnen: Studulski & Peterink, 2012; Pirard,

Ruelens & Nicaise, 2004; Landelijk Steunpunt

Brede Scholen, 2011)

EVOLUTIES IN NEDERLAND

Evoluties in Nederland

Maatschappelijke & politieke/beleidsmatige ontwikkelingen

1. Krimpregio’s

2. Nieuwe tijden in onderwijs en opvang

3. Verlengde dagarrangementen en combinatiefunctionarissen

4. Integrale kindcentra

5. Doorgaande lijn

(1) Krimpregio’s

Krimpregio’s– Ontgroening & vergrijzing op het platteland

– = demografische krimp

Veroorzaakt druk:– Scholen komen beneden opheffingsnorm

– Kwaliteit van kleine voorzieningen onder druk

Dan: samenwerking als kans om voorzieningen overeind te houden

(2) Andere tijden in onderwijs en opvang

2009: Werkagenda nieuwe tijden onderwijs en opvang

Website

Modellen voor andere schooltijden

– Het vijf-gelijke-dagenmodel

– Het bioritme-model

– Het 7-7 model of integraal kindcentrum

Andere tijden in onderwijs en opvangHet vijf-gelijke-dagenmodel Bioritme-model Integraal kindcentrum

•vijf identieke schooldagen, van 8 tot 14 uur of van 8.30 tot 14.30 uur•geen vrije woensdag- en vrijdagmiddag•korte lunchpauze met leerkrachten in de klas (geen aparte overblijfvoorziening)•naschoolse opvang sluit elke dag direct aan op de lessen•gaat verder dan het continurooster, dat wel de middagpauze verkort, maar houdt vast aan begintijd en vrije woensdagmiddag

•het leren volgt het bioritme van de kinderen, het onderwijs maakt gebruik van de momenten van maximale alertheid (10-12 uur voor leren en presteren en 14.30 -16.30 voor repeteren).•extra lange middagpauze met sport, cultuur en andere activiteiten, verzorgd door de kinderopvang of andere organisaties•leerkrachten gebruiken de lange middagpauze voor voorbereiding, vergadering, bijscholing•voor kinderen van werkende ouders is er na schooltijd opvang

•aaneengesloten programma met afwisseling in blokken met onderwijs, opvang, sport en ontspanning•het gehele jaar open, geen collectieve schoolvakanties•één loket voor ouders en kinderen•geïndividualiseerd onderwijs•eenduidig pedagogisch beleid•één team van medewerkers vanuit verschillende disciplines•concentratie van voorzieningen in één gebouw

Bron

(3) Verlengde dagarrangementen

Dagarrangement– Ontstaan: 2002: Commissie dagarrangementen

– Samenhangend en op elkaar aansluitend aanbod tussen 7.30u en 18.30u dat de basisschool, buitenschoolse opvang en andere welzijns- of vrijetijdsorganisaties samen verzorgen voor alle kinderen van een school of een wijk.

– Drieledige doelstelling: opvang, rust en een toegankelijk vrijetijdsaanbod

– Onderdeel van brede school

Verlengde dagarrangementen en combinatiefunctionarissen

Projecten dagarrangementen en combinatiefuncties – 1. Een project dagarrangement heeft ten doel bij te dragen aan de ontwikkeling van een doorlopend aanbod

tussen ten minste twee van de volgende sectoren: • a. activiteiten op de terreinen van het welzijnsbeleid van de gemeenten, betreffende welzijn jeugd,

kinderopvang en sport, als bedoeld in artikel 2, onderdelen a, b en h van de Welzijnswet 1994; • b. primair onderwijs, bedoeld in de Wet op het primair onderwijs; • c. voortgezet onderwijs, bedoeld in de Wet op het voortgezet onderwijs en de Wet op de

expertisecentra, • d. culturele activiteiten, uitgevoerd door cultuurinstellingen, die bijdragen aan de

ontwikkelingsmogelijkheden van kinderen tot en met 16 jaar. – 2. Een project combinatiefunctie heeft ten doel een functie te realiseren die wordt uitgevoerd door één

persoon, waarbij de werkzaamheden zich uitstrekken tot twee of meer van de sectoren omschreven in het eerste lid, ten behoeve van het uitvoeren van een dagarrangement. (OCW-regeling, 2006)

Project Brede Impuls combinatiefuncties (voorheen: Impuls brede scholen, sport en cultuur): – Ook in 2013 kunnen gemeentes subsidies krijgen om combinatiefunctionarissen aan te stellen.

“De combinatiefunctionarissen die via dit project aan het werk waren, werden voornamelijk ingezet in het onderwijs, een sportvereniging of een culturele organisatie. Door de uitbreiding met buurtsportcoaches is de naam van het project in 2012 veranderd in Brede impuls combinatiefuncties. Deze buurtsportcoacheskunnen samenwerkingsverbanden leggen tussen sport- en beweegaanbieders aan de ene kant en zorg- en welzijnsinstellingen, of het bedrijfsleven aan de andere kant. ” (Bron)

(4) Integraal kindcentrumOntstaan:– Onderwijs & kinderopvang dichter/beter op elkaar afstemmen

Wat?– Een voorziening waarin professionals met uiteenlopende achtergronden vanuit één

organisatie werken aan de ontwikkeling van kinderen van 0 tot 12 jaar.

Een kindcentrum voldoet aan volgende kenmerken: – Eén visie

– 0-12 jaar

– Breed aanbod (onderwijs, opvang, zorg, sport, spel)

– Hele dag, het hele jaar door

– Eén team, één organisatie

– Eenduidige communicatie met ouders

Filmpje IKC

En … Brede School?

(5) Doorgaande lijn

Doorgaande lijn: ononderbroken ontwikkelingvan kinderen om hun talenten te ontplooien in verschillende omgevingen.

Thuisomgeving-buurt-opvang-onderwijs

Opvang – onderwijs: geen gescheiden werelden, gericht op ontwikkeling van het kind.

Doorgaande lijn: niemand kan het alleen.

Partners zijn noodzakelijk & complementair.

VERSCHIJNINGSVORMENBREDE SCHOOL NEDERLAND

Verschijningsvormen Brede School

Landelijk Steunpunt Brede Scholen (2011)– DS: inzicht geven in trends, knelpunten en ontwikkelingen

van Brede School.

– Beschrijving van verschijningsvormen van brede school.

Aantal brede scholen in Nederland2001: 450 2009: 1200

Verschijningsvormen– Evolutie!

– BS = lokaal verhaal (omgeving, inzichten, veranderende onderwijs- en jeugdbeleid)

Verschijningsvormen Brede SchoolType Klassieke Brede

SchoolNetwerk in de buurt

Breed voorzieningen gebouw

Compact model

Integraal model

Drijfveer AchterstandsbestrijdingVerrijkenVersterken

AchterstandsbestrijdingVerrijkenVersterkenBuurtDienstverleninginstellingen

Bundelingen voorzieningen voor dorp/wijk/buurtEfficiënt gebruik van voorzieningen en personeel

Dagarrangement voor onderwijs en opvangProfilering van school

Dagprogramma met kind centraal, ontwikkelingen kind in context

Visie Doorgaande ontwikkelingslijnenAchterstandsbestrijdingOuderbetrokkenheidSociale (wijk)cohesieBenutten gebouwenZorg in- en om de school

Doorgaande ontwikkelingslijnenAchterstandsbestrijdingOuderbetrokkenheidSociale (wijk)cohesieZorg in- en om de school

Benutten gebouwDoorgaande lijn in voorzieningenOntmoeting (sociale cohesie)

DoorgaandeontwikkelignslijnenAchterstandsbestrijdignOuderbetrokkenheidSociale (wijk)cohesieBenutten gebouwenZorg in en om de schooldagarrangementen

Doorgaande ontwikkelingslijnenEfficiënte organisatie

Doelgroep (achterstands)leerlingen0-4 jarigen4-12 jarigenZorgleerlingenOuders Buurtbewoners

(achterstands)leerlingen0-4 jarigen4-12 jarigenZorgleerlingenOuders Buurtbewoners

0-4 jarigen4-12 jarigenbuurtbewoners

0-4 jarigen4-12 jarigenbuurtbewoners

0-4 jarigen4-12 jarigenouders

Bron

BREDE SCHOOL & HET LOKALE BELEID?

Brede School en het lokale beleid?

Gemeenten: brede scholen

BS vaak onderdeel van gemeentelijk beleid

– Zeer verschillend

– 50% van gemeenten is actief betrokken bij opzet brede school

– Andere gemeenten: bottom-up benadering

(Studulski & Peterink, 2012)

Brede School en het lokale beleid

Bron: Studulski & Peterink, 2012

NODEN & UITDAGINGEN?

Noden en uitdagingen?Algemeen:• Bezuinigingen

– Vb. kinderopvang

• Krimpregio’s• Hoe ontwikkelen die IKC zich, ervaringen? ….Specifiek voor BS in actie:• Interprofessioneel samenwerken• Versterken van samenwerkingsverbanden• Kwaliteitsopvolging/effecten• Verdieping van werking• Doelgerichtheid van acties• + cfr. Verschijningsvorm: per verschijningsvorm van brede scholen worden

specifieke kansen & risico’s aangegeven.

MEER LEZEN?

Nederland

MaterialenLandelijk Steunpunt Brede Scholen (2011). Verschijningsvormen Brede Scholen 2011. Landelijk Steunpunt Brede Scholen: Den Haag.

Studulski, F. & Peterink. S. (red.). (2012). Nieuwe trends in brede scholen en kindcentra.Amsterdam: Uitgeverij SWP.

Doornenbal, J., Van Oenen, S. & Pols, W. (red). (2012). Werken in de brede school. Een pedagogische benadering. Bussum: Uitgeverij Coutinho.

Studulski, F. i.s.m. de klankbordgroep integraal kindcentrum (2010). Op weg naar een integraal kindcentrum. Amsterdam: Uitgeverij SWP.

Doornenbal, J. (2012). Opgroeien doe je maar één keer. Pedagogisch ontwerp voor het kindcentrum. Meppel: Ten Brink.

Verhagen, S., Calkoen, P., Jurrius, K. & Verheijke, J. (2012). Opvoeden en ontmoeten in de wijk. Het ontwikkelen van een gezamenlijke pedagogische visie in de brede school. Lectoraat Participatie en Maatschappelijke ontwikkeling, Kenniscentrum Sociale Innovatie, Hogeschool Utrecht.

Nederland

WebsitesSardes: www.sardes.nl

Landelijk Steunpunt Brede Scholen: http://www.bredeschool.nl/

Andere tijden & integraal kindcentrum: http://www.anderetijdeninonderwijsenopvang.nl/

Brede SchoolVolgende publicaties kan je vinden op www.diversiteitenleren.be

Meer lezen?

Eindrapport Brede School. Verslaggeving en aanbevelingen na drie jaar proefprojecten Brede School in Vlaanderen en Brussel (2010)

www.diversiteitenleren.be brede school onderzoek eindrapport

Pirard, F., Ruelens, L. &Nicaise, I. (2004). Naar een brede school in Vlaanderen. Leuven: Katholieke Universiteit Leuven, Hoger Instituut voor de Arbeid.

Vragen? Opmerkingen

Geef een seintje …

Lia.Blaton@ugent.be

Steunpunt Diversiteit & Leren

Sint-Pietersnieuwstraat 49

9000 Gent

www.diversiteitenleren.be