Bourdieu - De Produktie Van Geloof Gecomprimeerd

5/7/2018 Bourdieu - De Produktie Van Geloof Gecomprimeerd

1/22

~ ~ s :i: .~ s ~ :i: :i: ~ ~ ~ ~ : : i i : ~Q) C D C D (Il @ CD [! 6 C > ro (tJ (ll (tJ ~ (tJ < D < DC D C D (tJ (ll a> CD @ (II (Il C! > CD (Il (Ii CD" '" " '" ~ A " '" " '" A :>: , . , . ;0:- ;0:- :0:- " " ;0:- " " :0:-~ - . .. ~ ~ . . . (0 C O --I, OJ tn . , . W I\)O'l ()'l '" W '" . . . . 0Gl :c I I r I Gl I r e - I I I I I I I(J) 0 0 ~

c: 0 (tJ 0 0 0 0 0 0 0 0m 0 ~ ~ 0 (Il 0 0 0 0 0 0 0 0: : : . . 0 2 [ ':l 0 (,It < l < l < l < l d d d;:zr Q _ Q _ Q _ 3 :::r Q. (II 0 Q_ Q_ Q_ Q_ Q_ Q_0 i ii" iii" m o C D 8 (j) ((> ~ (j) ill ill (j) C D C D00 (0 (0 (Q 0 (Q n (Q ""(0 (Q to to (Q (Il (Il < D < D (tJ < D < DQ _ to (0 Q_ co --J O'l tn .j>. (..) I\)C D I\) 0 @ C D(Q (,It {O

; ! : : . . . ; ! : : ; ! : : C " : : E o-~ ....... ;p o w : ; p o c ; > o ; . J : ; P O. CD III ~Q ~ Q S : : i ' i i " C D C D (5"!ij Ii i x x x x xIII "0 ( D o. . . . . . .III III 0> ' ":l ':l ':l :J ... .. ':l .... ;:, :::J ':l ::I0- 0- n Q.,::J 0..::1 a. 0. 0. 0~ 9 l 9 l (Q II) ~I I I 3 9l 3 !! l I :c :c I0: 0: is: ru !l> c: c: c: c :(/I CJ)


2/22

~ " " " ' I . O A ; , ; : . . e C . . 1 3 ' C i u r d i c1 1" ' . '~:nt~R~iLovermaak,

' ;.:.. ,r~.:;I ,, l a a b i t u s

...t~:.-,~ ........"\" ' l i ;~veldBegrip~' ' 1\l :~ ' . ~ ;~.~ ~ .

_ - , G f ~ d z e n door- Dick ' P e l s.. :.

,,_, ~,/.

- ~_ - ,_ -~...'" .

j.

,"- ," ,,~ , ",


3/22

~rti1ll:"genRokus Hofstede, Cons tance van der Maesen , Benjo Maso,Piet Nijhoff, Dick Pe lsEi"d~dadifDid:: Pels

De ' v e- r t :i l l ii n g YaM deze buodel is i l : o - t stand gekornen me t tiuanciele sreun van he rFranse ministerie van Cultuur. '975-'988 Plene Bourdieu '90'39InloH . ling Dick I 'd , '989 Nederlandse uiegave: Uirgeverij en boekhandel Van Geunep bv ,Spuistraar : l!8], [ 'oJ '2 . V R. Ams t erdam. B o l ! : " k v e , r z o r : g i t i g : Heunic PijnappelsZetwerk: Pork Press grafisch btdriJf, NaardenDruk- o I ! J 1 biudwerki K o n il 1 _k .l ff ke W 6 h r m; .l :O J l b V

IZotphen

ISBN9~O"-Sj!)-.1 NUGJ6j, Irp

I nhoud

In le id ing, door Dick Pe lsDe kunst am zich regen de woorden re verwerenDe sociologic ",IssroorzenderVive la criselDe dade reikt de levende de handD e e c o nom i }\ '1 'a n h e t linguistisch r u i l verkeer

r f . , Econcmisch kapitaal, cultured kapitaal,soc ia a l kapi ta a lDe sociale ruirnte en de genese van 'klassen'

ol..Enkele eigenschappen van veldenHer wetenschappelijk veld

J. Politieke vertegenwoardiging~tJ ,,De produktie van geloof? NorenRegister van hegcippen

i''j!.]

1201 " 4 21711792'3:


4/22

De produktie van geloofBjjdr'ge ror een economie van symbolische goecieren

Nogmaals: ik 1 I 00 I dn ie t z o v a n he t woord 'oruiememer'.Svcn Nielsen,presidem--directeur VJn de Presses de la Cite .

O p a nd er gebid ha d ik d e e er, z ij he: l'Iiellletg~n()fgefigeld te lJer/iezeridoor opdradll te gellen to t de "Mating van d e t u ie e mom,menra/e JelenI 'an Carlos Baker ' s 'Hemingway' .Robert .L.ffont

De ontkenning van de econOlllieDe kWlSthandd , een handel in d ingen d ie e igen li jk n ie r ' in dehandel' zijn, is een van die praktijken waarin de logica van devoorkapi talistische economle voorrleefi (zeals elders in de econo-rnie "an hootruilverkeer tHssen generaties), en die functionerenals praktische om km fJ i ngen orndar zij aileen effectief zijn door tepretenderen ciat zi j i e ts ande rs doen dan tij in [eire doen, Teg"nde gewone logica ill leneo deze dubbele praktijken zich tOI tweetegengestelde inrerpretaties, die beide onjuistzijn, aroda! zjj geenrechr doeu am hun we'enJijke du'aliteit en dubbdhartigheid: 20-dat ze worden geredl lcee rd ofwei tot de ontkenning ofwel totdatgene WH wordr onckend, dar wil zeggen tot bdaugeloosheidof eigenbelang_ Economieen die g"baseerd zijn op de ontkenningvan de 'economie ', passen 20 slecht in t"conomistische theorieenomdat :c ij in deprakt ijk - enmet aileen in devootstelling daarvan

- ai leen maar func tioner en en kunnen func ticneren doordat zi jde specifiek'e(:onOn1il;.che' belangen en de aspecren van de werke-lijkhcid di e door 'economischc' analyses a4n het l icht worden ge-bracht voortdurend en rnassaal verdr ingen, I

In deze economische kosmos ru e tOI in de kern van haar f imc-tioneren bepaald wordt door een 'afwijzing' van hec 'cornrnercie-Ie' , wat in feite neerkornr op een collcctieve onrkeuning van COUl-merciele belangen en her s treven mar winsr, bez it ten de rneest'anti-economisehe ' handelingen, degedragingen die op het eerstegezichr op de grootste onverschiLlighei~ voor m~ter:ele helonin-get! l ijken ceduiden, en in een normaal econornisch urnversurnonverbiddel ijk veroordee ld zouden worden, een vorrn van eco-nornische rationaliteit (zeJfs in de bepe rk te berekeni s van herwooed) waarbi] degenen die aan de wetten van he r universumgehoorzamen geenszins afsrar.d hoeven te doen van profijr, ockniet in 'economischezin. Met andere woorden :naast een screvennaar 'economische' winsr waarin alleen maar getrachr wordt amaan de vraagen de ver langens Vandec l ientele tevoldoen , waar -mee de handel in culrurele goederen gerer iuceerd wordr tor elkeandere vorm van handel en 'econornisch' gezi en niet eens eenvon demeesc winsrgevende (zeals de meesr lucide, dat wil zeggcude rneest 'onbaatzuchrige' kunsthandelaren graag benadrukken),is er oak nog zoiets als de aaumutstie pall ,ymbolis


5/22

worde genoemd, kan hee economisrh- kapitaal dat vooreen cui-tur-e1eondememmg gewoonlijk noodzakelijk is , zich alleen ver-zekeren van her specifieke profijt dar het veld oplever t _ en daar-mee ook de 'econornische' wins! die daaralt ijd mee verbondenis - wannee r her in symbolisch kapitaal wordt omgezer : VODeeen auteur, een c ri ri cus, een kunsthanddaar , een u itgcve r of eentheaterdirecteur is er maar .: '61 legideme manier am kapitaal teverwerven, namelijk door cell naarn op te bo uwen , een naarndie oekend en erkend wonk Een dergelijke naam vorrnt een ka-pima! van consecratie dar op zijn beurt in sraar is DIll objecten(v ia her e ff ec t van een handel smerk of signatuur) en per sonen(door rniddel van pu blika ties, exposities, e nz ovOG r t ) te consacre-ren en tell bepaalde waarde te gcven, waarna her zich vervolgensmeesrer kan rnaken van de wins t d ie deze ope ra t ie oplcverr ,

De ontkenning vau de economie berekenc niet dar her 'eccno-misch' belangdal alr ijd ook indemeesj 'onbaatzuchtige' praktij-ken .anwezig is, werkeli jk genegeerd wordt, Evenrnin vorrnr heteen simpele 'dekmantd'V\':l;lrachtcr decomrnerciele aspecten vande praktijk schuil gaan, zoals sommige opmerkzame onderzoe-kers hebben gerneend, De ecoDomisd1e ondememing van kumt-hande!aars of uitgevers , 'cu!turde bankiers' in wiekunst en COIl1-merc ie samenkomen - waardoor ze gesd1ikt zj jn voor de r ol vanzondebok - is tot m.islukketJ gedoemd, "dfs 'eeonomisch' gezien,wanneer deze zich bijn a ar o n e l1 tarie me t laat leiden door een prak-tiscbe beheersiug van de wetren vol g ens welke her veld van deprodllktie en het verkeer van cuhurele goederell functioneren.dar wil zeggen door een volsrrekr onwoarsChijnl ijke en in iedergeval zeldzame cnmbin.tie van her realisme dat nodig is voorminimale c:oncessi~ aan de 'ecouom.ische' vereisren die omkendmaar niet genegeerd worden, envan deover tuiging die deze con-cessies uitsluie.>

Omdar de ontb: llning van de economie n iees impelweg eenideo logi seh masker i s, en evenmin een vol ledige afWi jz ing vanher economisch bdang, kunnen aan de cue kant nieuv;e produ-cemen met a ls el lig kap iraal hun ove rtuiging , ri ch een p laars opdemarkr vecoveren door zich teberoepen op dew~arden uit nasmwa~rVdn de gevel;t igden hun symboJisch bpil-aal hebben opge-

bouwd, terwijl aan de andere kant aileen degenen die kunnenvoldoen aan de 'economische' eisen die in deze econorni e vande kwade truuw besloren liggen, in s ra ac z U n om 'econornisch'gezien volledig prof ile van hun symbolisch kapitaal re trekkeu.

Wie schept de scheppende kunsrenaar>De ehari sma. ti sche ideo logie d ie de bas is vormt van .het geloofin de waarde van hct kunstwerk, en daarrnee oak van de wi jzewauop her veld van de prodnktie en het verkeer van culrurelegoederenkan.functianeren, vcrmcwaarschijulljkde voornaamsrehinderpaal voor em rigoureuze werenschappclijke benader ingvan de manier wJarop de waarde van culturele goederen ge-cr eeerd word t, Wamdoo, deze ideolog ie worden al le b likken ge -richr op de schijnboa,. mige producent, de schilder, cornponist,schrijvcr , kor rom op de 'auctor ', waardoor men zich nier a[" taagtwie deauctor autor iseerr , hoe deamoriteitonts taat waarde auctorr ich op beroept. Hct isoverduideli jk dar de prijs van een schildenj[net door de d ir cc te produkt ickos ten bepaald wcrdt , zeal s de r u-we grondstof en de a rbeidsr ijd van de sch ilde r, Maar al s her zoi s dat kunstwerken cen ideaa l argument vormen voor rnensendie de marxistische arbeidswaardetheorie willen weerleggen (alverleenc deze aan de artistieke produkrie cell uic2.onder'ngsposi-t ie), dan komt dar misschien doordat zij de produksie-eeoheidof , WJ! op he t ze l fd e n e e r komr , hel produktieproces , verkeerd de-finii'ren.

Men kan zich de vraag in zijn rneest concret e vorrn stellen(de vorrn waarin zij zich rnenigrnaal VOO r de personen in kwestievcordoe r) : wie produceert de waarde van een kunstwerk nu inf ei re, de sch ilde r of de nandc laa r, de schri jver of de u itgevce ofde theaterdirecreur? De ideologie van de sdleppende kUnstemar ,die zegr dat dewaarde van een werk lourer en aileen van deauctorafhangr, verhulr dar de kunsrhandelaar (galeriehouder, uirgever,enzovoorr) me t a il een degene i sd ie het werk van de kunsrenas rexploi ree rr door een handel rj e te maken van her ' sacra le ', maartegelijkerti jd degene die em produkt, dot ander gedoemd zou

24 9


6/22

zijn ruwe grondstof teblijven, consaaeer t door het te 'ontdekken',op demarkr rebrcngen, teexposeren, uir tegeven ofop tevoeren,eo dar des te rneer naarmate h ti zelf rneer geoonsacreerr l is) DeklInsthandelaar is nie t a ll een degene d ie her kunsrwerk een com-rnerciele waarde ver leenr door her met een bepaaldemarktin con-tact re brengen; hi j is niet alleen de ver tegenwoordiger , de impre-sar io die zogenaamd opkomt VOOI 'de kunstenaars .ve- , wie hijhoudt '. Hij i s nar nel ijk ookdegene d ie dewaarde prodamcer tvan 'zljn' kuns tell.ars (den! aandeficeie .incatal ogi en flap teksten)en vooral degenedie, zeals men zegt,zljn 'prestige op het spelzer ' , Daarbij fungeert h ij a ls e en ' symbolische bankier ' die z ichborg stelt met heel her symbolische.kapitaaldat hij heeftverga8cd(en dat hij dan oak werkclijk kan verliezenalshij 'fOllten' maakt).Door deze symbolische i_l1vestering, waarvoor de 'economische'investerin,~en die errnee gep"ard gaan alleen rnaareen garantiezijn, wordt de producene in de co[ lsecratie-cydus, opgenomen,To .et ted ing tot de l ir er ar uur i s me t zoiers ' lis t ,oetrooing tot eengodsdicnstige sekte, her lijkt meer op de- introducns in een exclu-sieve d LI b,waarbij d e uitgevc.toptreedt alseen varrde prestigieuzeIeden (samen met eritici , degenen die her voorwoord schrijven,e l l zOVOO r t ) die ervoor zorgen da t denieuwe kandidaa t en thou sias-re b li jken van e rkenning b-i jg r. Nog d!l id f' I~ker i s de r ol van dekUl lS thandelaar die cen sc l, iJ der en Zi jn werk d~adwer~!ijk insteeds uirgelezener gezelschappen (groepsexposities, eenmansex-posiries, prestigieuze collecties, rnusea) en in steeds begeerlijkeren exdusievere plaatsen moet ':introducereri'.

Maar orndar het rendernenr van een symbolische investeringvolgens de wet van her universum tceneemr naarmate zij s terkerwordr verhuld, kunnen deacrivitciten die her produkt zijn waardemoeten geverrnier tor een openlijke vorm van redame Jeiden zealsill dezakenwereld, maar rnoeten zij worden verdoezeld; dekunst-handelaar kan zijn 'ontdekking' alleen maar van dienst z U n wan-neer hij er met volle overtuiging achter gaatsraan, wac berekenrdar hj j geen gebruik kan rnaken van 'gQedkope comrneroele' me-rhodes, kunstgrepen en press iemiddeJen en zijn roevluchi moernernen rot de meest zoergevooisde endiscrete vorrnen van 'publicrelations ' (op zichzelf al een uiterst verbloemde vorrn van reels-

me) , zeals recepries , mor idaine bijeenkornsten en confidenr ies ophctjuiste mornenr.s

De cirkel van he r gdoofMaar door de sandacht van de 'scheppende kunsrenaar' re ver-plaatsen naar de 'ontdekker' als'schepper vande scheppende kun-scenaar", wordr de vra;: tg die eerdcr werd gesteJd aileen maar ver -s choven en is he r probleem hoe de kunstha .nde laa r demacht omte consacr er en verwerf t neg steeds met opgelosr , Ook dit rnaa ll ijkt het charisrnatische antwoord voor de hand teliggen: de 'gro-re' aandelaren, de 'grote' uitgevers zijn geinspireerde 'ontdekkers'die gedreven door hun belangeloze el l onberedeneerde passie voordekunst, schilders ofschr ijvers 'maken' ofhungelegenheid Bevenom dit zelf te doen, doordat zc : hen in moeilijke ogenblikken methun vert rouwen en hun adviezen re rz ijde staan enhen van mace-riele zorg bevrijden. 6W~nnee r men niet e inde loos vee -langs de keten van ocrzaak

en gevolg wil teruggaan, rnoet men wellicht afzien van de doorde traditie geheiligde logica van het 'eersre begin', die onverrnij-ddijk mar her geloof in de 'scheppende kUIlS{""0"r ' leidt. Omde rol van de ' ont dekker' in her j ui ste perspectief re zien, is hetn ie t voldoende om, zeal s vaak gebeurt , aan tegeven dat h ij noo itiets onrdekr dar al met eerder door sommige auderen ontdektwas: schilders die al bi j eenklein groepjecolJega'sen kunstkennersbekend waren, schrijvers die door andere schrijvcrs 'geIntrodLl-ceer d' waren (het i s b ijvoorbee ld bekend dat rnanusc ripren d iegepublicee rd worden bijn. anooi t d ir ec t b ij een n itgever ter echrkornen maar vrijweI altijd via erkende russenpersonen),

Er moet ook op gewezcn worden dat z :i jn 'gezag ' a il een maarf id u c ia ir e w a ar d e h c ef t d a n kz ij zijn relaties met het produktievcldal s geheel , dat wil : zeggen met de schi lders of schrj jvers d ie totzijn 'stal ' behoren- 'een uirgever i,z ijn f onds ', zeal s een van henzegr -, met degenen die dar met doen en daar "Iof geen verande-ring inwillen brengen, met de andere kunsrhandelaren en !litge--vers die hem aiof nieeom zijn kunstenaars en schrijvers benijden

II,IIIIIII1,!IIII'III

251


7/22

en a lof n ie t ins taat zijn om ze weg telokken; dankzi] zijn relatiesmet cririci die al of niet in zijl) oordeel geloven, al of ni et metr e s pe c t OVe r z ij n 'produkten' spreken; dankzij zijn relaries rnetzi jnc li en tele d ie z ijn 'handel sr ne rk ' a .lof n ie t ken t en e r a lo f n ie t ver-tmuwen in heefi,Zijn gezag is niets anders dan zijn 'kredier' bij een aantal berrok-

kenen waarrnee hij relaties onderhoude die des rekosebaarder zijnnaarmare de personen in bve.s tie zelf over meer krediet beschik-;ken. Het i s u ire raar d du jdel ijk dat de c ri ri ci met de handelarens~menwerken b y de consac re rende a rbeid die de reputat ie en dehandelswaarde, althans op termijn, bepaalt : door 'nieuwe talen-ten' te'ontdekken' , beInvloeden zij met hun geschrifeen en advie-zen (zij waken vaak als lezers of redacteuren voor uitgeverijenof schrijven geregeld commenraran in Catalogi van gaieties) dekeus van kopers en verkopers ; hunoordelen die a ls puuresthetischgeprescnteerd worden, leiden vaak tot bdangrijke economischeeffe


8/22

r tr ssen kunstenaar en markr , maar vormt tegdykertijd de verbin-ding tussen deze beide element


9/22

d i e h er v e rv u lt , t er d i sc u ss ie ' to s te ll en , z e lf s door de me e sr h e te -rodoxe bewakers van de arr is tieke orrhodoxle onmiddellijk wor-den veroordeeld, ook wanneer deze pogingen een uiterst gesubli-meerd en dubbelzinn ig karakre r dragen, zoat s bi j bepaalde nit-spraken of a rr isri eke ' ac ts' van Mac iunas off lynt . Want wie wei -ger t hct spel mee te spe len en de kunst n ie t op een geoorloofde,dar wil zeggen, een artis tieke marne! aanvalt , bekritiseer r niet demanier waarop J l H ' t spel gespeel d wordr, maar her spel zelf enhet geloof dar er de basis van vorm t, en dar is de enige zondedie nier kan worden vergeven,

De collectieve miskenningHe t b ijna magische ef fect van de s igna tml r is niets anders dande rnacht die aan sornrnigen worde toegekend om desymbolischeenergie te mobiliseren die geproduceerd wordt door her functlo-neren van het h el e v e ld , of ander s gezcgd , door her geloof inherspe l en de inzet ervan die door her s p el z e lf worden geproduceerd.Zeals Mauss tcrecht he e fl o pg e r n er k r, moer men z ich b ij magieniet zozeer ;fvragen wat de specifieke eigenschappen van de rna-gier of de kenmerken van de magi~cheoperaties en vocrsrellinge-,zijn; wan men achter rnoeczien tekornen is waarop her collectievegeloof ill bet rnagischc berust, of l iever gezegd, War hee funda-ment is v an de colleaieve rniskenning, de colie


10/22

wen in de princ ipes 1JBnde;economie van de kwade t rouw is,prediken een teru~kr ,er naar de bronnen, de absolute en compro-misloze af'W-:ijzingdie voor alle beginnelingen kennrerkend IS .Daailri j veroordelen zij i n e e ~ adem z a w e J de wisselaais in detenipel die hetheili,gdom met ~Col1'lrhi-cieJe' prilktijken en belan-gen bezoedelen, . .I sde far izeeers die dankzij een perfecte.o11de[-werp .ing aan de e is en van he r veld mater i edprQf ! i r trekken vanher con.secratie-kapitaal dat z\j hehben opgebouwd, Op die ma;nier wordt de fundamente lewet van het uuive rsum s teeds weeropnieuw onderstreepr en bekrachngrt door de 'hieLlwkomers',degenen 'd ie bet mees re belang hebben bij de ' on t :k enn ing van herbelang. .

De tegeru te fl ing rnssen het ' com\TIe tdele' en hee 'niet"COIil-Ifir:cieie' is,;tiolHtegenwoordig. Zij voqntdebasis van de rneesreoomel~die 0 1 " het geb ied van conee l, fi lm, beeldende kunst enli~eratnur geveld worden en die pretend~r",,11een grens te trekkentussen wat kunst is en war niet , wac inde prakt ijk nce rkomr ephetonderschcid.tussen 'burgedijke' en 'inteII~clUele' kunst, russen'tradit ionele ': en 'avant-garde' kunst, tussen 'Natin Parij" ' r io e d r l !i -te' en ' r iv e gauc l le ) heet.v Hoewel deze tegenst~:Iling naarinhoudkan varieren en in ve t s chillen de velden op g ehe e l andetesitu;ttiesbetrekking kan hebbeil , bli jt ~ijstructuree] steeds deze l f de ; ookop verschillende t i jds t ippen hinnen hetzelfde ve l d .

Zij !:igtal[ijd russen klcinschalige en groGtscha!:ige ( '!:ommer~ciele ') produkjie , dar wil zeggen russen aan de ene kant onderne-rn ingen waarb ij her pri rnaa t bJ) de produktie I ig t en b ijhe t veldVande producemen of zel fs Qi jbeef' sup-veld van de producentenvoor pwducen ten, enaan deander e kanr ondernemingen waarinhet primasr I igl1 bij de verspreiding, b(j her pub lick, bij de ver-koop, b ij her succes dar aan -d e opl.j lg WOldt ~{gemeten. Een an-dere vor rndie deze tegenstel ling kan aanaemen is d ie tus sen herclumz.imesucces 01' lange ter rnijn van de 'k[assiekets' en het 011-tniddellijke, maar t i jdel ijke sncces van de bestsellen; oftussen ener-z ijd s e en p md uk ri e d ie geba"erd is op d e o n tk en n in g v an .d e 'e c o-nomic' t'n.gclddijkewins t (dus de oplaag, enzovoorr j, ell daarcrnde verw3chtj 'ngen van hootpubliek negeert Mer tegenin gaar, ZQedat "ij aan geen andere v=s kan voldoen dan ian de vraag die

zij zelf ~ maar op termijl1- produceer t, en anderzijds een produk-tie die :ri th aan een ~eeds besraande beboefre aanpasren sich daar-mee verzekert van sucres en her profije. dar d~arutt voortvloeir.

Deverschillen in de hQuding die regeneocrde 'economie' enhet.publiek wordt ingenomen, vallen samen metoffkieeI erkendever s chi l l en die b in ne n d e in h et veld g a n g ba re e at e g or ie e n p as se n ,Zo komt de tegeas re ll ing tus sen gewone ondememersdie op kor -te termi jn economische wins t p robe ren te m ea ken en culturelc on-demcmcrs d ie a il een u it z ijn op cu ltur ed protij r , ook a ls ze daar-VOOt t i jdel ijk van e c on o mi sc he w in s! r no e te n a fz ie n . D e t eg e ns re l-l ing die binnen deze Iaars te sategor ie gemaakt WOldt russen ge-consacreerde en avant-garde kunsr, o f zo men wil , tus sen ortho-doxie en kerrerij, komt ove reen met de tegenstel ling tuss en aande tI1~ kant degenen dieeenoverheersende pbaW innernen ophet produktieveld en de mark t, dankz ij her economische en sym-bolische kapitaal dar 'Zjj door een buirengewocn ges l a agde COm-b in at ie v an d e te g en sr ri jd ig e c ap ac it ei te n d i e door d e w e tt en vanhet.veld geeI5t worden in het verledenhebben weten tc verzarne-len; ell aan de andere kant de nieuwkomers.die zlchopseen andereklanren willen enkunnen r ichten dan.op hun concurreneen, zowelop de gevestigde producenten die zij door hun vernieuwingenin d i sk re d ie e d re ig e n t e b r en g en , a ls o r andere nicuwkorners waar-mee zij wedijveren.in originalieeir,

De posi ti es b innen de serucruur van de tegei~kertljd economi-sche en symbolischema'chtsvethoudingen, die her produktieveldb ep ale n. of a nd er s g ez eg d : d e p os it ie s b in ne n dc s rr uc tu u r v o lg e nsw e lk e h e t s pc c if ie ke k ap it aa l v an he t ve l d (en daarrnee cok he re c o no r ni se h e k ap i ra al ) v e rd e e ld i s, z ij n bepalend, vi" d e prakrischeen bewusre inschardng van de objectieve winstkansen, voor dekenmecken van de acroren en instell ingen en '>'om de't( ;t tegici 'ndie :rij voeren inhun onderlinge srrij d, Degenedie het vel d do-mmeren, .pa.cssenscrategieen roe die inwezen d e .f en s ie fz ij n e n alsvoornaamste doei hebben om de ingenomen posi ti es tebehou-den. dus om de s t a tu s . q J : !o te hartdhaven, inclusief de principesdie de basis vormen voor hun.overheers ing, Voar he);!IS'de wereldzoals z . i j moet , zi jn , omdat de. rnachthebbe rs i rn rners de maththebben en zij zeEf alb inhuis hebbenwat daarvoQr nodig. is.

25 9


11/22

'Excellentie' berekenr dat men iswat men i s . zonder ver toon ofnadruk, da! men zijn onmetelijke ventl0gens toont via de een-voud en door het vermijden van inhet oog lopende strategieenvan disrinctie en effectbejag waarmee depretendenten juist hunprerentie verraden. De mach.t hebbers hebben alle belang bijzwjjgzaamheid, discrerie, gehcimzinnigheid en terughoudend-heid; bun onhodoxe uirspraken, die zij r ich uitsluitend laren onr-lokken wanneer hun posirie door nieuwkomers ter di scnssiewordr gesreld enzijr ich moeten verdedigen, zijnnooit iers andersdan explicicre fOITUuleringen van zaken die vaal."de hand liggenen waar beter ove r gezwegen zou kunnen worden .

'Sociale problemen' zijn sociale relaties: zij worden bepaalddoor de confr onra ti e van twee groepen , rwee sysremen met In-t agonist is che belangen en opva tringen ; en in de relatie tU5,SImmachrheobers en pretendeneen ligr het inieiar ief veer de scr ijd enz~!fs de keuze van her ter re in waarop deze gevoe rd word t b ij deIaatsten ..Zij zijn be t die de d o x a verbreken, de stilre verstoren.ende probleernloze principes waarop her beseaan van de rnachthee-bers berusr ter discussie s tellen, Degenen die gedomineerd wor-den hebben ai leen kans om rich een plaat s op de mark! te verove-ren doorsBbversievestrategieen die hun 0p den duuraUeen profijtkunnen brengen wanneerde hierarchie van he r veld ourver wordrgeworpen, zonder dot deprincipes die eraan ten grondslag liggenworden aangetast , Zij zijn daarom veroordceld tot gedeelrelijksr e v ol ur ie s d i e weliswaar d e c o n v en t ie s d o o r br e ke n en de g r e n z e nvan war a l o f n ic r geoor loofd i sver leggen , maar d ie worden ge-voerd uit naarn van dezelfde principes , Daarom bestaat de.mcesreffectieve strategie in de terugkeer naar de bronnen, die de grond-,lag VOOT aile ketterse bewegingen en intellectuele revolutiesvorrnt; de lTIochthebbers kunnen dan immers worden bestredenmet dezelfde wspens waarrnee rij hun machtspositie gevestigdhebben, namelijk via een beroep op ascese, durf, enthousiasme,gestrengheid en onverschilligheJd VOOt het marer iele , De alt ijdwar agressieve strategi~ om zich roornser te tonen dan de pausenvan de machrheobe rs re e isendn z ij ddi .mdamentele we t vanhet unive rsum naleveri , name li jk de ont !renn ing van de 'econo-mie ', kan aileen slagen wanneer degenen die haar toepassen van

260

bun oprechtheid getuigen door hiernaarzelf op vcorbeeldige wij-ze tehandelen, '"

De macht van de overruiging;'Oprechtheid' (een van de voorwaarden voor symbolische effe~-tiviteit) is a ll e en m a ar moge li jk - en worde a ll e en m a ar g e r ea li -seerd - wanneer ereen perfecee, directe overeens ternming bestaattussen de verwachtingen die aan een bepaalde posit ie verbondenzijn (ineen war minder geconsacreerd universurn zou men.zeggen'her profiel 'ervan) en dedisposit ies van degene door wie ZIJ wordringenomen. De aanp"ssmg van disposi.ties aanposi~es (waJrdo~.rbijvoorbeeld een journalis t zirh naar z!)n kranr schikt, en ~ehJ-keni jd naa r de lezers V\1 die krant, of waanluor an~"']:21Jcls .delezers z ich naa r een han! voegcn en daarmee naar de journal ist )valt niet re begrijpen wanr i eer men geen rekening .hOlldt met herfe it dat de objec ti eve sz ructuren van her produkt ieve ld de baSISvormen voor de car egorieen van waarner ning en waardering d iede waarncming cn waardering van de prod uk t en van het veldst ructur er en . Op diemanie r kunnen anri theri sche koppel , . In devcr in van personen (de verschillende mailrrs iipenser; of van in-s re l li n g en , z o al s k ra n re n ( H g ( l I ' l l / N o r . J ) J e / Obsefl/illew) o f op e en an -dere schaal, ineen andere prakeische context ND~II'rl Ob5rnl l1l rr ,n iHII"'Gnire, enzovoort), theaters (rive droite/ rive gauche, onaiha~~-kelijkJ gesubsidieerd enzovoort), g,lerie5,. uirgeverijen, rijdschrif-ten en couturiers, fungeren als klass if icatieschern a 's , die bun be-s taan enhun betekcnis aileen maar aan hun onder linge verhoudin-,gen danken en die al s hcr kenningstekens d ienen om zichzel f enanderen te sirueren,

Zea l s met name in de a v an t -g a rd e k un s t d u id e l ij k z ic h rb a aris heeft men een grondige praktische kennis van dezc herken-ningseekens, een soorr scciaal orientarievcrmogen nodig am zijnweg revinden in die h ie ra rch is ch geordende ru imte, waar e lkestap alrijd her risico van dedassering in zich dralgt. waa.f de p laat-~m,galer ies, theaters, uitgeverijen, tor eno l ,me verschillen ~t1n-nen leiden (b ijvoorbeeld r ussen 'cornmerc ie le pornogra fle en

261


12/22

' ero ti ek val l n iveau' ), Want her i sv ia deze instanries da t zich eenpubliek vorrn t en di e is door de homologie tuss en het veld vanprodukrie en het veld van consumptia rnede bepalend vcor dekwalireit die Jan het prcdukr wordr toegekend, orndat her bij-dr2 lagt tot her aura van zddzaamheid of vulgar it ei r (de pri js d iemen voor een gra te oplaag moet bet . len) waar kl l rLStwerken meeomgeven z ijn. Wie ove r de~e prakri sche kennis van he r veld be-s ch ik t, en wee twar er a ll emaal gedaan i s en gedaan word t, kan .,i am d er f en s po or Villi c y ni s dr e b e r ~k e n il J g preciesaanvoelen 'war erre doen ' valr' en waar en hoe en met wie dit gere>tliseerd moerworden."

De keus voor een u itgever, t ijds chri ft , galeri c of kranr i sbui -tengewoon belangrUk omdat elke auteur, dire vorrn van produk-tie en produkr een natlJllr/!jke positle in her prQduktieveld bezir ,waardoor producenten ofprodukten d ie niec op hunjuis te plaatsterech tkomen, d ie 'niet op fa rn p laat s' z ijn, zea ls men zeg t, b ijnaonvermijdelijk rot mislukken gedoemd zijn. A lJe homologieendie iernand die zijnjuiste posir ie in de strucruur heefr gevondeneel] passend publiek en begrijpende entici bezorgen, keren richregen hem als hij buiren zijn natuurlijke posit ie terechtkomt.Avantgarde-uirgever :s en ptuducenten van bes(,dlm zi jn her e r-over eens dar zi j ge"n enkele kans op succcs hebben wannee r z ijeen werk publiceren da t objectief voor de tegenovergestelde poolvan her u itgever svcld be: stemd is, zeal s een bestseller bij Minuitof een 'nouveau roman' bij Laffont. ZQkan oak een criticus, vol-gens de wet dar j e al leen iernand kunt ove rtuigen d ie he! al me tje eens is, alleen 'invloed' op zijn Iezers uitoefenen, wanneer dezehem een dergeli jke machr zdf ver leend hebben. orndar zij s truc-tured in hun levensbeschouwing, hun smaak en hun hele habitusmet hem overeens temrn en.J ean-jacques Gaut ie r geef t een goede besdl ri jv ix lg van deze

'na tuurl ijke verwal lt schap' d ieeen journal is t met z ijn kranr envia deze met zijn Iczers verbindt: ten bekwam" hoofdredaCleurvan de F i g t l l ' O die vclgens dergeljjke mechanism en door zichzclfemmderen gekozen is, benoernt iemand tot l iterair cri ticus omdatdeze 'over de passende roon' beschikt Om r ich tot de lezer s vanhe, blad tewenden, omdathi j ' de raal van deP'ilm spreekr' zonde

262

er .zijn bestvoor Ie {wever> dow en daa rorn de ' idea le lezer' van dekranr is.1\ls ik morgen in de Figam de t aal van een blad als Le sT e mp s M o d em e s of de S a i nt e )" C /w p el le s d e s L e u re s spreek, wordik niet gelezen en niet begrepen, en vind ik geen gehoor, Wantin dat geval zou mi jn betoog s teunen op ideeen en a rgumenrenwaar mijn lezers g"' ''n sou voor geven.:!'

Bij elke posinc paSsen een aantal VOO'l 'Of lJersrdU ngw , een doxa,en de homologie tussen de posi ries van de producenten en hunpubliek isvoorwaarde voor dezesti lzwijgendeovereenkoms[ , diedes re noodzakel jjker i s naa rma te de inzet be langr. jker i s en e res sent ie le r zaken op het spel staan, Ornda r de keuzcs die ind iv i-duen voor bepaa lrl e gr oepen maken en graep


13/22

met u it een bewuste s tra tegi_e voorekomr, maar her r esul taat i svan srructurele overeenstemming.

Lange en korte termijnOok her fiindamentele verschil tussen 'commerciele' en 'culture-Ie' ondernemingen vindr zij n oorsprcng in de kenmerken vande cul tu re le goederen en de rnark twaa rop z ij worden aangebo-den. Hoe direct er en berer de produkten bij een r ee ds be staandevmag aanslui ten, o f ande rs gezegd, met reeds gevesf igde be/;mgenovereenkomen en in r e eds be s taande L'annel'! geleverd worden, desIE dichter s eaa t de ondernezning b[j de ' commerciele' poo l (endes te verder af van de 'cu lru re le ' poo l) _Op deze wijze kan menrwee cycli onderscheiden: aan de ene kant em torte prodllktiecyd~5,die de rlsico', door aanpassing aan een zichrban- vr:lag tot emminimum terug wi ! brengen eneen commercied apparaat en pro-motingsmethoden inzet (meet ofminder sensar.onele ornslagen,reclar ne, pub li -c reb rions , enzovoorr) d ie etop gerichr z ijn omdoor een snelle omzer van produkten die gedoemd zijn snel reverouderen, op kor te termijn zoveel mogelijk winstte maken;en aan de andere kant cen hmg~ pradllktiu l'clus die gehaseer d i sop de aanvaard ing van he r ri si co dar inherent i s aan cul ru re le in-vesteringen," en vooral op een onderwerping aan despecifiekewetrcn van de kunsthandel. '

Wan! orndat er geeu markr in het heden is, zi jn de invester in -gen d ie me t deze geheel op de toekomsr, ger ich te produkt ie ge-rnoeidzijnbuitengewoonriskant Er worden namelijk voorradenaangelegd van produkren waarvan niemand weer war er meegaatgebeuren: zij kunnen terugvallen in de toestand van mater iele ob-jecten (met de waardc diedaar rnee overeenkomt, bijvoorbeelddie van oud papier), maar zij kunnen ook verhevcn worden totde statusvan cul tu re ie objecten endaarmee een waarde kri jgendie in geen enkele verhouding staat lot de prijs van her materiaa]dat voor de fabricage gebruikr i s. '4

Tijden geldUi tgeveri jen kunnen zodoende worden ingedee ld aan de handvan het percentage r iskante investeringer rop lange term ijn en vei-l ige investeringen op kor te ter rnijn da r z ij doen, ' ;' o f op grandvan het aantal 'auteurs in hun fonds die voor de lange termjjnschn jvcn en au teurs d ie zich op her moment zc lf ri ch ten, 7.0315journalisten die hun dagelijkse bezigheden voorrzerren in 'acruele'boeken, 'beroemdheden' die autobiografische geschrifien publi-ceren ofberoepsauteurs die zich plooien naar de norrnen va n eenbeproefde esrhetiek ( 'pri jswinncnde' l iteraruur, succesromans,enzovoon)."Een analyse VJn de verschillende kenmerkenvan de uitgeverij-

en Robert La ff ont en Minuit , d ie beide r epresen ta rief z :i jnvoorde twee tegengeslelde polen van het uitgeversveld, vor rnr eenduidelijke illustratie Va n de tegenstellingen die de cwee sectorenvan het veld va n e lkaa r scheiden, Aan de ene kant een gro te 01'1-delneming (met 700 mens en in d ienst ) d ie e lk jaa r een [ors aantalnieuwe titels publiceer t {ongeveer 200) en openlijk naar successtreefr (zo heeft zi j bekend gernaakt da r in 1976 zeven van haa rboeken een oplage van )00.000 of meer hebben bereikr , vcertien50.000 en vijftig 20,000). Deze cijfers kunnen aileen bereikt wor-den daokzij een uitgebreid proruoting-apparaat, aanzienli jke ad-vertentiekosren en public relations (vooral gerichr op bcekhande-laren), door een beLeiddar ger icht isop veilige investeringen ( tot1975bestond bijns de hclfc van de uirgebrachte r itels uit ver talin-gen va n boeken die in her bui tenland hun waarde bewezen had-den) en door een voorkeur VOOr bestseller-auteurs (op de lijst diede uitgever a15argument gebnrikt regEndegenen die 'de literairewaa rde' van z ijn onderneming 'maa r n iet wil len e rkennen ' t ref imen denamen van Bernar d Clavel , Max Gallo, Franro is e Dorin,Georges Emmanuel Clac ie r en Pierr e Rey).De andere pool wordt gevorrnd door uitgeverij IVIIDuit,een

kleine onderneming met een tient al mens en in dienst, die noggeen twintig titels per jaar publiceer t (enin de vijfentwintig jaarvan haar bestaan niet meer dan em vecrr igtal schrijvers he~ft uit-gegeven). Hee deel van haa r budger dar z ij aan reclar ne u itg~e ft


14/22

isminirnaal (zijgebruikthaar aflvij ring Yal)demeestcruevormenva Q 'publicrelatiOlls' Zelf5 a ls s tr ac e g is c h m i d d el ); verkoopcijfers,van minder dan vijihO!!derd:?ijn geen zelchaamheid ( 'het uegendeboek 'van 1\ W as her eers te waarvan rneer dan 50 0 excmpIatenwerden verkocht' ). Boden verschijnen gewooniij k in oplagenv an n o gg e en 30()O (- in 1975 w erd b ek en d g em aak r dllt er van dezeventien nieuwe tirels die.;r s inds 1971waren gepubliceerd, veer-tien een oplage van zni nder dan 300!) hadden ell de ande re driernssen de 3 000 en sooq) . Nieuwe r i te l s l e v e re n v0ortdu;end verliesop, ende u itgeve ri j l ee fi d~nook van haa r. fonds, dar wil zeggen,Van de_inkomsten d ie zij bc t r ek t nit vroegerc publikaries die nuberoemd zijn geworden ( toals En a t tmd an tGo d o t waaroan in 19';::!nog geen tweehonderd exempb.r en werden verkochr, maar da r11U, vijfenrwintlg;jaar later, dejoo.ooo is g epassee rd ). -

Deze rwee tijdsslmctmen c9rreSpOj1deren met totaal verschil-len de econornisohe s!mctur ;:n: Lif fontis evenals aile andere by'szeals Hachetre en de Presses d e .la Cite aan zijh 23ndeeihou(kr~( in d i e geval het Time-Life concern) verplichr om winsr eemaken- ond;in1-. s de zeer hoge lopende: kos ten, Daa iom moer zi j haa r'kap itaa l, daf inpnncipe van economische aa rd i s, sne l rendabe]weeen te maken (zonder dar zij de cijd heef! orn te wachren tother in culture!' l kapitaal is cmgezer ). Minuit daaremegen-boef tzich nier te bekommeren am wins! (die gedeeltdijk onder herpersonee l ve. rdee ld word tien inves recn de inkomsr er , d ie ri j u iteen VOortdnrend groeiend fonds ber rekr in onderriemingen oplange terrnijn. Vanwege de druk van de lop.eJj de kosren en dedaarmeqt~paard gaaode zorg voor d" .r.en~~bilj teit van het gein-vesseerde kapitaai, bepalen de',grootte van , deondememing end e omva n g vande prQduktienietalleen h e r c u lr u re l e b e !e i d maarbeinvloeden - c i j t ege1i jkert ijd de manie r waaro-p de ieidi~g vanhe e bedrijf ma)1l1script


15/22

wen nie r beschaa rn t door rich door a l t e ec la tanr e , ijde li jke sue-cessen tecompromineten ( 'Minuitzouin deogen van dehonderdmensen die e r in Sa in t-Ge~main-des-Prb ; op "an komen a! z ijnwaarde verliezen '!l. het de Prix Gonoourt krtt g' ). Wmt in datgeval zouden 001. de schri jvers d ie er vers chenen z ijn en d ie depUblikaties ervan aanpr ijzen, in diskrcdiet taken ( 'een schrijverdie een prijs krijgt verliesr in de ogen van intellectuelen zijn waar-de' ; 'her ideaal voor em jonge schrijver is een Lal"\gzal,l1earr ie-re'). '0 iange-ter rnijnproducencro zijn oak aihankelijk van het on-derwij s, her enige middel voor roependen in de woest ijn om eendevoot en . trouw gehoor re kweken datgevoeligis voor hun kwa-liteiren.De volstrekte tegcnstelling tussen bestsella, die eendagsvliegen

zijn en klassiekers, bmsellm op lange termijn, die bun consecrade,en dus hun brede, duurzame rnar kr aan her onderwij s danken ,vormr niet alleen degrondslag voor de twee volstrcktv


16/22

V ot } , de n:chtstreekse (en polit ick rechrse) we~gave van de werke-Ii jkhe id en met name demaats, chappe li jke werkel ijkheid, o f an-der s gezegd , de orthodoxie, i s u it er rnate geschikr am degenen diehaar volgens deze schema's, benaderen be t ge!;Uststel1~nde ideetc geyen dar voors tell ingen van aewerk:elijkheid van een direccev'\nzel fi>prt&eni:l hdd zijn, of anders g~d, oat deze wijze vanvQomdiing en de voorgestdde wetkdijkheid een dwingend ka-rakt~r bezi teen. Dezc orthodoxe kuns r 10;U t i jd!oos zijn wanneerzi j nit tvQortdurend geda teerd werd door de bewegingen binnenher ptodlJkrieveld, die vercorzaakr worden door de gedornineer -de f racties, die deroachtdie hun ver!eend iss teeds weeropnkuwgebnUke1'lom devrsic op de wereldce veranderell en de tijdeli jkeen k6nstondige l:i ietarrmeen waaraan de 'burgtd!jktl' smaak zichvastklampr eeve rs ro ren, De cul tu re le producen ten, d ie geauto-ri seer d z ijn (z ij l ie t, al ti jd s lecht s toe op zekere hoogte) om re be-palen wac opCUl tu red gebioolegit iemlsom warnier , hebben akijdde neiging - en dar geldt mel name voor producenten die al leenV00 andere pmdu.c~teh P.roduCere.n - om : het.g,ebg waarovertij beschikken ten eigen bareie gebruiken, oamelijk door hunei .gen var ian t van de hee rsendev isie op de were ld al s de' enig le-g1tJeme voor ee srel len ,

Man aanvalkc,Toflgevestigde artistieke hierarchieen en ~ette.r-5 ,. pogingen om de maatsthapp-e li jkaanvaar degrens russen datwat waard i s bewaard , bewonderd en overg.edragen r ewordene n d ar . w ar daarvoor nier in aa:nrrierklng komt te " ecLeggen . kun-nen aileen maar tot revolution'aire arr is tieke effecteD leiden w a n -necr zij ~t bes taan e ll de leg it im.i tei t van een dergel ijke grenssti lzwijg(lod erkennen. Dit is alleen mogel : i j ,k wanneer zi j dcze

grf'I1$l!erleggil1.g iot een artiscieke handelj:ng ttansfonnen;D, ~n opdIe marlier ai leen aan kunstenaar s de bevoegdheid geven om degreJ1stussen her heilige en her pmfane,op legit ieme wijze.te over-sehrijd.en, dus am revoluries in artistieke klassificaties),stemtn teonrketenen.

Her veld van culturele produkrie is bij uitstek het terreinwaarde dominanre f raelies van de .heersende klasse tegenover elkaarstaan. Soms vechren zi j hun con{licte.n persoDnlijk uie, maar vakerv ia prorlucerl teh d ie hrm ' ideeen' verded igen en hun ' srnaak ' be-

vredigen of via gedomineerde f racties die.me t hun hele hebbenen houden bij de str ijd betrokken tijn. '5 Hit conflict leidt totemintegra tie binnen herzelfde veld Val). de verschillende maatsohap-pelijk gespecialiseerde.sub-velden, van debijzrmder markten diein d e s oc ia le en z el fs i nd e g eo g ra fis ch e r ui mr e volledig V"1). elkaargescheiden zijn, enwaar de verschillende fracties van deheersendeklasse z ow e l op bet gebied van her tonee l, de bee ldende kunst ,de COil lure en dat van her ihign prod ukten kunnen vinden die ge-heel mCI hunsmaak overeenstemmen,

ln de 'polemische' vis it waarinalie 6;0 110misch machtige on-dememingen zonder onders cheid ver oordee ld worden , word tgeen rekeniag gehoudeo met h~t verschil tussen ondernerningendie alleen eeonornisch kapitaal bezinen,en culturele ,goederen;boeken , toneelvoors tell ingcn en schilderijen .1. gewone produk-ten beschonwen, dat.wil ;regg'" als middeIen ern onmiddellijkwinst t e r naken , en onderner ningen die hun e ronorn is chc winsr,die soms hoog kan oplopen, ontlenen aan herculturelr kapitaaldat zijaanvankdijkda.l1kzij de outkeuningven de 'econemie heb-ben weten te'verganm. Deverschillen in g-rootte russen de onder-nemingen , gemeten aan de ornzet 9f aan het aan ta l rnensen darer in dieust is, worden doorkruisr door minstens even be]angr ijkeverschillen in de verhouding we deteccnemie', Vanuir da r ge-zichtspunt kunnen, om ens tot recent gesrichre bedrijven te be-per ken , k le ine ' cornmerc ie le ' ondememingen die vaak besrerndz iJn om snel re groeien , zeal s Laues, La ff ont (n ie t t e verwar renmet Rober t Laffont), Orban, Authierof 'Menges'" worden onder-scheiden van de kleine avant-gardeuitgever iier rdie.vaak gedoem dzijn o m snel te verdwijnen (Galilee, France Adele, Entente. Ph6:-bus ), Zo kunnen oak aan her andere e ind van de schaa lgmtJ.drsmaizons worden onders cheiden van gross e s mc r is ons, een grotege-consacreerde Ll itgeve ri j a lsGa ll ir na rd van em uir t ijn krachtengegreeidetboekverkoper' als Nielsen.'?

Manieren om oud te wordenDe, tegenstelling tussen de twee econornieen, dat wil zeggen, tus-


17/22

sen de twee soorten bet rekk ingen met de 'economic' , keen oaktetug in een tegenstelling tussen twee J e ! 'e l Js c ycl i van c u l tu r e iep ro :rhlktie, rwee manieren waarop ondernemingen, prodl.lcenten enprodukten ou d kUlJnl'11 w o r d e n . ,8 De weg van de avant-garde naarCOrnea. t ie hee fi n ier s ge rneen met de weg van kleine naa r gro teondcrnerningen; he e kleine 'comrnerciele' bedrijfheeft even wei-nig kans Om =1 gro te geconsacreer de ondernemiug re wordenals een grote 'commerciele' schrijver (zcala Guy des Cars ofO'!dISaint-Laurent) om een erkende positie binnen de geconsacreerdeavant-garde te verwerven,

Voor ten 'cornroerci i' le ' oudememing die z ich ten doe l s tel tom 'economisch' kapitaal te accumuieIen, ell alleen maar kangroeien of verdwijnen (alsgevolg van een faill ier of van een over-name door een ander bedrijQ, isde omvang van de cndernemmg(die de neiging heefc om steeds gro te r te worden) bet enige per-tinente distinctiecri terium. Voor ondem"lUingen die zich ken-merken door een hoge mate van ontkenn ing van de 'economic'en een onderwerping aan de spec ifi eke log ica van de e ronorn ievan culturele goederen, valr de c!lIonologische regenstelling rus-sen nieuwkorners en gevestigden, 'uitdagers' en ' ti te lhouders ',avant-garde en 'klassieken' min ofrneer samen met de eccnorni-sche tegensr cl lingen tussen arm en ri jk of 'goedkoop' en 'duur' ;en wanneer een dcrgelijke onderneming ouder wordt gaat datbijna onvermijdelijk gepaard mer een 'econornische' transforma-tie die ook lot ten transform. tie van debetrekkingen met de 'eco-nomie' leidt . Dar wil zeggcn , dar de ontkenn ing van de 'econo-mic', die in een dialekrische verhouding staat met de omzet ende groo tte van de ondememing , minder sche rp wordr: het enigemiddel regen 'ouder worden' is de weigerutg om door en voorher maken Van wins! 'gro te rt e worden ', om. op die marr ier nietgevangen re r a k e n in de d ia lec riek van de winst , d ie de omvangvan de onderneming , endaannee de lopende kos ten doe r r oene-men, waardoor het streven naar nieuwe winsr noodzakelijkwordr, En omdat dit aileen mogelijk is door een grotere versprei-ding, leidt dit tot de devaluatie die ol1vermudelijk in elke popu-larisering besloten Jig!,'O

Een uitgeverij die in het s tadium kornr waarin hee geaccumu-272

leerde culturele kapitaal geexploiteerd gaat worden" cornbineerttwee verschillende economieen, Een eIV8 n is gericht op de pro-duktie, de auteurs en her exclusieve (bij Gallimard is dat de reeksLe Clmnil' l van Georges Lambr ichs), de andere is georienteerdop de explo it at ie van het fonds en de ve rspre id ing vang


18/22

K l as si e k o f g e d e kl as s ee r dHer i s duide li jk dat oak bet pri rnaa t dat het veld van culrureiep ro d uk ti e a an dejcugd r oeken t vale te ru g r e v oe re n o p d e o utk en -rung van de 'mache' en de 'economic ' die een van degrondsLagenvan her veld vormr . De reden waarorn ' intellectuelen' en kunste-naar s e r al ti jd toe n e i g e n om zich in hun kleding en hun hcleIichamelijke hexis naar dejeugd rcrnodr-lleren, isdat de regenstel-l ing tus sen ' jong ' en 'cud' zowe l in de rcaliteit als in de voorstel-l ingen daarvan, een hornologie ver toonc met de tegensrelling tus-sen 'marht' en 'burger li jke' soliditeir aan de euc kant; en de on-ver s chi i l i ghe id voot m ac h t o f g e ld e n d e ' in te ll ec tu e le ' a fw ij ri ngvan de 'ernst van her leven' aande andere kant. Deze regenstdlingis overgenomen in he r 'burger lj jke' maatschappijbedd, waarinleeftijd geassociecrd wordt met mach t ende bi jbehor ende reiatieeo r de macht , De 'intellecuieel' wo r d r ill dar bee ld d an o ok o p c . i n Jijngesteld met een 'burger' Vall eenjongere generatie, orndatzi j dezclfde status hebben: zij zijn namelijk beiden !eden van degedornirieerde fracrie van deheersende klasse die vcoralsnog geendce l hebben aan ri jkdorn en macht.>

Maar her privilege d at ver leend word t aan )eugd' enaan waar-den als vcramlering en originali teit kan niet aileen begrepen wor-den vanui t de ver houding russen 'kuns tenaa rs ' en 'bur ger s' ; < c i jdrukt ook de s pe c if ie se w e t n it volgens welke het produktievejdverandert, narnelijk d e d i a le c e ie k van de dis tina; waardoor insrel-l i ngen , scholen, kunstwerken en kunstenaars wier naarn onver-b re k el ij k a an e e n b c pa al d moment i n d e g e s c h ie d e n is Van dekunstverbonden is, die hun tijd beheers t hebben ofjuisr gedateerd zijn,onvermi jdel ijk ver bannen worden naa r he r verleden, Daarbijkunnen zij 'NOrdellgedekiasseerd maar oak klnssiek worden; zij kun-nell uit de geschiedsnk verdwijnen of' tot geschiedenis worden'e n . op die manier overgaan naa r heteeuwige heden van de CU/IUOIY ,waarin r ichtingenen scholen die elkaar ' ti jdens hun leven'alt ijdhef tig bestreden nu vreedeaam naasr elkaar kunnen bes ta an , om-dar zij gecanoniseerd, geacademis eer d , geneutraliseerd zijn.

27 4

Het verschilHet is re zwak inrgedrukc om te stellen dat de ges chieden i s vanhet veld de geschiedenis is van de st ri jd om her r nonopol ie overde legit ieme waarnernings- en waarder ingscategorieen, want herisde strijd zel f d ie de gesch iedeni s van het veld rnaak t, het i sdoordeze strijd da~ zij een diinensie in de tijd krijgr. AI, schrijvers,oeuvr es of scho len ouder worden , i sdat hee l i et s ande rs dan "enmechanisch afglijden naar he r verleden, Het komt voort uit eenpermanent confl ic t russen de producenten die naam heeben ge-maakt envechtcn am hun posi ri e tebehouden, ende producen tend ie al le en naarn ku nn en m ake n w an ne er z ij Erin s la g en o m hunc o ll eg a 's d i e d e tijd s t i l willen z etr en o m h er h ed e n e eu wi g te l ar env o or rd u re n , n aa r het verleden te v er ban ne n. H e r is e e n s rr ijd r us -s en de producenten met een dominance posirie die conrinuieeit,s tabili teit en reproduktie voors taan, en nieuwkorners die belanghebben bij disconr inutteit , onbestendigheid en revolutie .

remand die naa rn r naak t, hat z ieh oprnerken , word t herkenden vindt erkenning voor hetIeit dot hij iet" andevs prnducee't danzijn collega's, Enmet name de meest geconsacreerden onder hen.Dit is alleen mogelijk door h e t c re e rc n L m t 7 e e n n i eu u i e p o s it ie , diezich van andere posit ies onderscheidr, die andere posit ies vooruitis, die zich in de voorhoed of I I F a l 1 l - ga rde bevindt. Het crecrcn vaneen verschil is he! creeren van een rijdsdimensie. Het valt nietmoeilijk ill tezien welke rol indeze srr ijdom de overleving wordtgespeeld door distbutieve kenmerken, die in het ne s r e geval vaakaileen maarverwijzen naar de zneest oppervlakkige en opvallendee ig e n sc ha pp e n v an e e n a an ta l w e rk en o f g r oe p v an p ro d uc e nt en ,Woorden, namen van scholen of groepen, eigennamen zijn zobelangr ijk omdat zij dingen creeren: in een universurn waariniet s ai leen kan bes raan a ls her ande rs i s, a ls bet 'naam' hee ft ge-=aakt, ver lenendis tinctiev kenrnerken een perSOO1 ofeen groep"en existentie, De uameu van de scholen of groepcn die in deafgelopen tijd in de beeldende kunsr op de voorgrond zijngetre-den - pop art, minimal art, process art, Landa rt, body art, con-ceptua] art, arte paven, FlllXUS,neo-realisme, neo-figuratieven,support-sur face, art pauvre, op art , kinetische kunst .zijn pseudo-

27 5


19/22

roncepten, ~,rakrisdie klass if icatiecr irer ia die overeenkomsren enverschillen .cr .eerendoor zeeen naam te geven. Zij t ijn iii desJrijde>merhermir l l { door de kunstenaars zelf of door gUllSt ig geziTIdecrieicigelauceerd en fungeren 3 1 . 5 lurkennbzgslekem om galenes,gr oepen , kunstenaar s ende produkr en d ie z ij maken of presente-ren, van elkaar te ondezscheiden-

H e ! i s, on v er mjj de lj jk d at d e nieuwkomers, vana fhermom.enrdil l zi j ee n bestaan vinden, dar wi] zeggen een leg iri em onder-scbcidcreeren- zelfs wanneer deze Jegitimiteir voor kane of'lan-gere tijd tot een k le ine groep b e pe r kt b li jf t - de geconsacreerdeprcducen ten met wie z ij z ich r neten , en daa rmee hunprodu ,kccnende. smaak van degenen die er aan gehech t b li jven , 11'3ar he t ver-leden verbannen, Op die marr ier kunnen galeries of u i tgevet jj en ,evenal s schi lders en schri jve rs , st eeds worden ger:mgl' ch ik t vel -gens nun artis tieke leeftijcl , datwilzcggen, volgens de ancienniteitvan hun a rt ist ieke produkt ie\vi jze en ~volgens de mare van cano-ni sering en secularisering van hun stijl (die tevens een stijl vanwaarnernen en waarderen vormt). In zekere zin g ee ft h er veldvan galerieen in de syhdironie de hele geschiedenis weer van dear ti st ieke bewegingen vana f ne t e ind van de negenriende . eeuw;Bib voora:mscaandcgalerie is it! fell m in o j m ee r r ec en t V E T / e d e n een.G ! l Q l1 l g a rd e -g a l fr i e g e l Jl e ~ st en z ij i s.des te geconsac reerder en bezi tdes ce meer vermag~n am teconsaereren (of wat op-herzelfdeneerkomr, Vraagt des rebogere prijzen) naarmate haar bleeiperio-de verder inhe r veri eden l ig t naa rmare haa r 'handel smerk ' (' gee-met ri sche abst raccen ' o f ~merikaan~c pop ar t' ) b reder e b tend-had en e rkenning gen ie t, maa r oak naarma te c ij mee r vereenzel -vigd wordt met dir 'handelsmerk' ( 'Ou.ratld-RLld, d e har:ideLaarin impressionisten'), mel het pS~Lldo-CQhCept dateen gehcel eigenbesta an is .gilan leiden,De personen en ins te ll ingen die e lkaa r O J? een bepaald veld be-stq.jden (of r u t nu her veld van dek las senstud, val ] de heer sende

kiasse. , van de culturele prndukr ie of een ander veld is) , .bevindenz ioh op elk momen t tcge;lijkiitijd ind ez elfd e e n in ee n vers~hlI-l ende ti jd , Her "eld va n lid b'edenjs niets anders dan het veld v a nde 5tnjd (zosls wotdtaangetoond door het fcit dat een schrijverUJ t her verleden ;I;:lllWez:ig kan zijn als hlj inzct van het spel is)

terwij! contemporaniteit - aanwezigheid inhetze lfde heden , inhet h~den van anderen - in de prakt .ijk;dlen maar bestaat i f ' ! de:s t r ij d ze l f, omd.tdeze d e verschillendestadia syochro~~seert (zealselders zal worden aangetoond, is een Vimde belarigrijkste gevol-,gen van gro te hi sto tisch" crises - geheurtenissen die e e l' ! p e r i a d e,m'l[rkeren- dar z iJ de vers chi ll ende t ijden V3Q- de vel den. die elkdoor een speci fi eke s tructure le d iachronie bepaald worden , me telkaar synchroniseren).

De srr ijd.die contemporaniteit als confiontatie tussen verschil-lende tijdsstadia pfQducteFl, kan ecb te r a il een maar p laa ts v indenorndat de personen en groepen die tcgcnovcr elkaar staan zichniet in herzel fde t ij ci ss! ad il lm bevinden , Met! hoe ft a ll een maaraan een bepaald veld te denken {beeldende kunst; literatuur oftoned) om te. zien hoe de personen en insrelliogen die - ;~I is hera il een ma>l r objec rief - t egenove r e lkaar sr aan omdat ZI J elkaarbecoucurr er en ofbes trj jden , door de t ijd endoor hun verhoudingten opzichte vall de tijd van elkaargescheiden zijn: deproducentendie z ich , zeals men mgt, in de avan t~gardc .s ituer en , ' linden detijdgenoten die zi j erkennen en door W l . e zij e rkend worden ( a-gezien van ande re avanr-gardeproducenten) - mer ande re WQOf-den; hun publiek - ai leen in de toekornsc, Andere producenrendie gewconlijk 'conservaticf worden genccmd erkenrien alleentijdgenoten in he. verleden. ~ ..

De cijcisverschuiving die veroorzaakr wordt door het versc~! l-nen van een groep die eennieuwe plaats weet te veroveren, leidttot een verplaarsing va n de st ructuur van her huidige ve l d" datwil zeggen van de qna ti jdsdicnensie geh ie ri lrchi seerde posrnesd ie in een bepaald veld tegenove r dka .ar staan (b ij voorbee l d popa rt , k ineci sche kunsr en figurat ieve kunst ), waa rb i] elke posi ti eeen pbi!.~opschuift in de tijdshier~[chie,. die tegdijker ti jd ee~ 50-d al e h ie ra rc hi c i s. D e av a nt g ar d e w o rd r al ti jd door ccn artisr iekegeneratie (inde.zin van een breuk russen rwee artis t~e.ke prodL1~-tiewijzen) van de gcconsacrecrdc avancgarde gescheiden, terwijl.deze op haar beurt weer door een andere artistieke generarie ge-sche iden word t van de avantgar de d ie reeds ge' :Qn~" ,c reerd wasop he r moment dat; zi j het veld betrad, Dar is de r eden waarornde afsranden tussen sti jlen oflevenssti jlen, zowel inhet nniversum

27 7


20/22

van hetart is ri eke vel~ akin dar van her maa t s chappdi jk e veld"het beste in terrnen van tijd kunnen worden gemeeen.v

Degewns I n h er h uid ig e ,SJ ;! -mum van degeschiedenis van herar tist ieke veld iservoor i"r


21/22

l inge vers randhouding waar aan leken geen dee !hebben , Want z ijmissen alt ijd her wezenlijke element. namelijkhet geheel vanin-teract ies en onder linge r elari es waarvan het kunstwerk a il eenmaar een sti l spoor is. Nog nooi r i sdes trucruur van het veldzoduideJijk .anw~ig geweesr i n elke produkr ieve handeling als inOoze t i j d _

Wat oak nag nooir zo dni delijk is geweest isda~ de produk-tieve arbeid onmogelijk bnWorden.gcr~.clucee(d tot de handelin-gen Van dekunstenaar . In de eerste plaars omdat arr is tieke-arbcidvolgens de nieuwe def inir ie ill" daarvoor geldt, verwant is aande activiteit van een 'intellettue'eJ ' en meer dan oeit van 'intellec-t tied' commentaar aha,rtkell jk is. De 'intellectueel' , die een criti-em leanz ijn, maar ook de lcide r van een ' school' (zeal s Restanyvan de nieuwe realisten) cf eenftlJo , ,-lravdlrr die door:cijn refle-xief di~collr bijdraagt aan de produkti e Van een week dat alt ijdvoor een deel uitzjjn.eigen commenran bestaat , of'aan de ref lexieop een hmstvorm die vaak een reflexie Dp de kunst alszodanigbevat , hee fi onge t\ \\ ij fe ld nco ir zo d irect dee lgenornen - aan d eSGhtppende arbeid van een k-lInsti;iIa


22/22

Duchamp: 'De enige bedoeling v all d ie m ac hin e w as o m hetniet op een kunsrwerk te laten l i jken. Het was een fantasie, Ikheb het ook nooie een "kunstwerk" genoemd. I kwi lde a fkomenvan het streven om kunstwerken te rnaken, Waarom moetenwerken sratisch r ijn? Het ding~dat fiel5wid-was e r eerder danher idee. Ik wilde er helemaal geen ophef ave r rnaken, of zegge;;'Th theb ikgemaak; en n iemand heef t dat ooi r ee rder gedaan",l et s war origineel i s, word t t rouwens nooit geed verkoche , '

Vraag: 'En her meetkundeboek wan her wee r in w as gaanzit ten? Was dar het idee am de tijd en ruimte teintegrerenj' .Mereen wcordspeling op "ruimteli jke rneetkunde" en he! woord" te mp s" , i n d e d ub be le betekenis v an w ee r e n t i jd , w aa rd o o r h etaanzien van her hoek veranderd was?' .

Duchamp: 'Nee. En oak niet het idee am beweging in debeeldhouwkunst te integreren, Bet was ai leen maJr cen grap.Niet s anders dm c ia !, een geap. Om de e rnst van een leer boekwat ce doorbreken.'Dit is ee n glasheld( '[ voorbeeld hoe he r cornmentaar e n her COm-mentaar op het commentaar een kunsrwerk betekenis en waardetoekent +waaraan de zowel naIeve als s luwe wijze waarop dekun-stenaar de onjui sthe id van dit cornrnen taa r aan toonr, her z ijnetoe bijdraagr . De ideologic van de ol1L1itputtelijke betekenis vanhet kuns rwerk, ofva 11 de hersch eppende wa ardevan de "interp[t-ta r ie' , rnaskeerrdoor ee n guasi-onthulling d ie i n geloofszaken zovaak voorkornt, ciat cen kunstwerk met (wee m.a! wordt ge- --maakt, maar honderdkeer~ duizend keer , door iedereen die zicher voor interesseer r, door iedereen die meent dat hij er rnarer ieelof symbolisch prof d t van kan trekken door het inrerpreteren, It:klassificeren, te ontcijferen, te becommenlarieren, tooreproduce-ren, te bekritiseren, te besrrijden, te kennen, r e b e z it e e n, De waar-de van eenkunstwerk neemt met de jsren toe. wanneer het toteen inzet inhet veld wordt en npdie rnanier een deelvande energiekan opnemen die geprodoceerd wordt door de strijd die ernmgevoe rd word t. Deze s tri jd , d ie hEt kunstwerk naar he t verledenverbanr , ver leenr bet tevens een soort ol'er ievingsktacht: inplansvan dar he, een dcde Ietter wordt.een ding dar aan de norrnale

wetten van het ouder worden onderworpen is, verkrijgt het opz ijn minst het wat t ri es te eeuwige leven van het academisrhe de-bal.]"

iI.

Bourdieu - De Produktie Van Geloof Gecomprimeerd

Documents

Transcript of Bourdieu - De Produktie Van Geloof Gecomprimeerd