Bijlagen Persbericht Week van de Fair Trade 2014 · uitstoot als gevolg van hun reis naar Afrika te...
21
1 Week van de Fair Trade 2014 Bijlagen Persbericht Week van de Fair Trade 2014 1. Fair trade en toerisme ..................................................................................................................... 2 1.1. Initiatieven uit het Zuiden ....................................................................................................... 2 1.2. Initiatieven uit het Noorden .................................................................................................... 5 1.3. Persbericht: Belgen en verantwoord toerisme ....................................................................... 7 2. Fair Trade en Cijfers......................................................................................................................... 9 2.1. Fair Trade wereldwijd: cijfers die in het oog springen ............................................................ 9 2.2. Persbericht opiniepeiling 28/08/2014 .................................................................................. 10 3. Fairtradeproducten en hun organisaties ....................................................................................... 11 3.1. Eerlijke handel is niet langer alleen een zaak van Noord/Zuid ............................................. 12 3.2. Eerlijk en slim: de Fairphone ................................................................................................. 14 3.3. Zalig, zondig en eerlijk ........................................................................................................... 17 3.4. Fairtradeorganisaties in België .............................................................................................. 19
Transcript of Bijlagen Persbericht Week van de Fair Trade 2014 · uitstoot als gevolg van hun reis naar Afrika te...
1
Week van de Fair Trade 2014
Bijlagen Persbericht Week van de Fair Trade 2014
1. Fair trade en toerisme ..................................................................................................................... 2
1.1. Initiatieven uit het Zuiden ....................................................................................................... 2
1.2. Initiatieven uit het Noorden .................................................................................................... 5
1.3. Persbericht: Belgen en verantwoord toerisme ....................................................................... 7
2. Fair Trade en Cijfers ......................................................................................................................... 9
2.1. Fair Trade wereldwijd: cijfers die in het oog springen ............................................................ 9
2.2. Persbericht opiniepeiling 28/08/2014 .................................................................................. 10
3. Fairtradeproducten en hun organisaties ....................................................................................... 11
3.1. Eerlijke handel is niet langer alleen een zaak van Noord/Zuid ............................................. 12
3.2. Eerlijk en slim: de Fairphone ................................................................................................. 14
3.3. Zalig, zondig en eerlijk ........................................................................................................... 17
3.4. Fairtradeorganisaties in België .............................................................................................. 19
2
Week van de Fair Trade 2014
1. Fair trade en toerisme
1.1. Initiatieven uit het Zuiden
Wereldwijd kent de toeristische sector een enorme groei. En ook in de landen uit het Zuiden
schieten toeristische initiatieven als paddenstoelen uit de grond. Is toerisme dan het nieuwe
wondermiddel tegen de armoede in de ontwikkelingslanden? Niet noodzakelijk. Onze reis kan een
ramp voor het milieu betekenen en ons verblijf kan een negatieve impact hebben op de
gastbevolking. Als reactie hierop ontstaan er lokale toeristische initiatieven die wél bijdragen tot
de ontwikkeling van de lokale bevolking en haar leefmilieu.
Toerisme, een sector in volle groei
De toeristische sector is goed voor meer dan 10% van de wereldeconomie.
Voor de landen van het Zuiden is het toerisme de tweede grootste economische sector, na de
petroleumindustrie.
In sommige landen, vooral kleine eilandstaten, is toerisme zelfs goed voor een kwart van het
BNP.
Van 10 à 20 miljoen internationale toeristen in de naoorlogse periode, evolueerde de sector
naar ongeveer 200 miljoen internationale reizigers in 1975, tot ongeveer dan 1,1 miljard in
2013.
De World Tourism Organization voorziet 1,6 miljard internationale toeristen in 2020.
De totale omzet van de sector zal dan 2000 miljard dollar bedragen.
De keerzijde
De toeristische industrie heeft niet altijd een positieve impact :
55% van de toeristische uitgaven in de ontwikkelingslanden vloeit af naar de landen uit het
Noorden, via de luchtvaartmaatschappijen, de grote hotelketens, de reisagentschappen of de
ingevoerde consumptiegoederen (Bron: Wereldbank).
De toeristische sector wordt gekenmerkt door lage loonvoorwaarden voor het lokale
personeel dat werkt in de hotels, de restaurants, de animatie of de transportsector, of erger
nog in een prostitutienetwerk. Volgens het Internationaal Arbeidsbureau werken bovendien
ongeveer 20 miljoen kinderen jonger dan 18 jaar in de toeristische sector.
Een directe druk op de fragiele ecosystemen, voornamelijk in de kustgebieden, zorgt voor
een degradatie van de fysieke omgeving en verstoort de lokale fauna en flora.
De toeristische sector verbruikt enorm veel drinkbaar water: een gemiddeld golfterrein in
Thaïland verbruikt evenveel water op jaarbasis als 60 000 lokale inwoners; tijdens een vlucht
van een uur stoot één passagier meer CO2 uit dan een inwoner van Bangladesh in een heel
jaar.
De cultuur wordt vaak herleid tot commerciële, artificiële folklore.
Als reactie… Eerlijk toerisme
Verschillende personen en organisaties hebben de negatieve impact van het toerisme in vraag gesteld
en gingen op zoek naar de voorwaarden van een toerisme dat de motor voor de ontwikkeling van de
3
Week van de Fair Trade 2014
lokale bevolking kan betekenen.
Eerlijk toerisme, verantwoordelijk reizen, ecotoerisme, communautair toerisme… verschillende
takken van toerisme die elk hun eigen accenten leggen, maar toch allemaal dezelfde wortels hebben:
het streven naar duurzame ontwikkeling van de gastlanden door de ontplooiing van de toeristische
sector. De belangrijkste principes:
Eerlijke en directe partnerschappen tussen toeristische operatoren in het Noorden en
lokale gemeenschappen in het Zuiden;
De lokale gemeenschappen beslissen zelf over de aard van de aangeboden toeristische
activiteiten;
De lokale gemeenschappen staan zelf in voor de uitwerking en het beheer van de
aangeboden toeristische activiteiten en het verblijf;
De lokale gemeenschappen worden op een eerlijke manier vergoed voor het geleverde
werk;
Respect voor de natuurlijke rijkdommen en het culturele patrimonium.
Twee voorbeelden
Eco-Bénin
Eco-Bénin is een Beninese NGO, opgericht in 1999, die via de promotie van projecten
rond ecotoerisme, een verantwoordelijke, eerlijke en solidaire ontwikkeling beoogt.
Momenteel promoot ze een tiental toeristische initiatieven verspreid over Benin en kan
de toerist kiezen uit verschillende rondreizen, in groep of individueel.
De toeristische initiatieven worden ontwikkeld in regio’s waar de inkomsten uit landbouw
en visserij dreigen weg te vallen en waar de culturele of natuurlijke rijkdommen onder
druk staan.
De gastgemeenschappen staan telkens in voor de opvang en begeleiding van de
toeristen. Eco-Bénin beoogt op termijn een volledig autonoom beheer van de toeristische
activiteiten door de lokale bevolking.
Logischerwijs komen de inkomsten uit de toeristische activiteiten in de eerste plaats aan
de gastgemeenschappen toe. Daarenboven wordt 10 tot 25% van de inkomsten uit
toerisme geïnvesteerd in lokale projecten, zoals scholen en latrines, of worden hiermee
de allerarmste families geholpen.
De toeristische diensten dragen bij tot de bescherming van de natuurlijke rijkdommen en
de lokale culturele identiteit. De organisatie geeft de reizigers bovendien de kans om hun
CO2 uitstoot als gevolg van hun reis naar Afrika te compenseren door wortelbomen te
planten in de mangrove in het Zuidoosten van Benin.
Met de steun van het Trade for Development Centre van BTC (het Belgisch
Ontwikkelingsagentschap) heeft men het BTE-label (Bénin Tourisme Equitable) kunnen
ontwikkelen. Deze certificaten worden toegekend aan eerlijke projecten. De toerist krijgt
zo de garantie op de betrouwbaarheid van deze vorm van reizen.
Natuurbescherming door de lokale gemeenschappen in Tanzania: toerisme als drijfveer
Honeyguide Foundation is een Tanzaniaanse NGO met 2 objectieven: de empowerment
van de lokale gemeenschappen en de natuurbescherming. Beide doelstellingen wil de
organisatie bereiken door de ontwikkeling van het toeristisch potentieel.
4
Week van de Fair Trade 2014
Honeyguide Foundation ondersteunt de Masaï-bevolking bij de uitbouw van de
toeristische sector in de Enduimet WMA, een gebied in het Noorden van Tanzania
bevolkt door de Masaï. Ze krijgt hiervoor financiële steun van het Trade for Development
Centre.
Waarom? De Enduimet WMA is een belangrijk natuurgebied, dat de ecosystemen van de
Kilimanjaro verbindt met nationale parken. In dit gebied bevindt zich een belangrijke
migratiecorridor voor olifanten. Door confrontaties tussen landbouwers en dieren,
stropers en de bevolkingstoename dreigt de rijke fauna en flora echter verloren te gaan.
Doel? De ontwikkeling van de toeristische sector, waardoor de lokale Masaï een extra
financiële stimulans krijgen om hun natuurlijke rijkdommen te beschermen.
Hoe? Door de ontwikkeling van de toeristische sector, die volledig beheerd wordt door
de Masaï-gemeenschap:
Uitbouw van 7 kampeerterreinen, een boeking- en betaalsysteem, een kaart van
de regio en informatieborden.
Uitbouw van toeristische activiteiten: mountainbiken, trektochten, verblijf in
Masaï-hutten, plantentour…
Marketing: website, brochures, reisgids, feedbacksysteem van de reizigers.
Begunstigden
o directe begunstigden: 300 tot 500 Masaï
o Waarvan 60% vrouwen: inkomen uit watervoorziening, aanleveren ezels voor
trektochten, verkoop levensmiddelen en artisanale producten.
o Mannen: veiligheidsagenten en lokale gidsen.
o Indirect:
o 10% van de inkomsten uit het toerisme wordt geïnvesteerd in lokale
gemeenschapsprojecten, waaronder het educatiefonds voor jonge Masaï-
meisjes.
o De natuur wordt gekoesterd
Meer informatie?
http://issuu.com/tradefordevelopmentcentre/docs/le_tourisme___quitable_et_solidaire
Artikel Duurzaam toerisme om van te genieten
www.ecobenin.org
www.honeyguide.org
5
Week van de Fair Trade 2014
1.2. Initiatieven uit het Noorden
Een perfect recept voor een deugddoende vakantie
Als Belg kijken we telkens opnieuw uit naar onze jaarlijkse vakantie. Steeds vaker gaan we
hiervoor naar verre landen in het Zuiden en genieten we van een strandvakantie op Zanzibar, een
safari door Zuid-Afrika of een bezoek aan Machu Picchu in Peru. Vaak laten we ons meeslepen
door de overtuigende reclame van de grote reisoperatoren waarin hagelwitte stranden en blauwe
zwembaden ons meteen in het oog springen. Toch zijn we er ons niet van bewust dat onze reis
nadelig kan zijn voor de lokale bevolking en zijn omgeving. Er ontstaan daarom ook heel wat
andere initiatieven in België die zich actief inzetten voor een ander soort reizen. Een reizen waarbij
de inheemse gemeenschap en het ecosysteem zelf voordeel halen uit het toerisme. Het Trade for
Development Centre ging op pad en kwam terug met een aantal interessante verhalen.
Tierra: natuurbeleving en pragmatisme hand in hand
Twintig jaar geleden stak Willy Paquay de handen uit de mouwen en richtte de reisorganisatie Tierra
op, momenteel gevestigd nabij het station van Leuven. Wat begon met kleinschalige weekends,
eindigde al snel in verre vogel- en natuurgroepsreizen. De insteek verruimde en naast natuur, wordt
nu ook aandacht gegeven aan de cultuur en de lokale bevolking.
Meer informatie
Joker: duurzaamheid als hefboom voor lokale economie
Duurzaam reizen voor jong en oud met een flinke dosis avontuur: daar staat Joker voor. Daarnaast
geven zusterorganisaties ViaVia Tourism Academy en Karavaan samen vorm aan het maatschappelijk
verantwoorde luik van de organisatie. Duurzaamheidscoördinator Greet Huybrechts heeft Joker mee
zien uitgroeien tot een touroperator met negen reiskantoren in Vlaanderen en trotse eigenaar van
een Travelife-certificaat.
Meer informatie
KrisKras : een kleine speler met grote ambities
KrisKras vzw mag dan wel een kleine speler in de Vlaamse reissector zijn, deze duurzame
touroperator doet het erg goed. Mensen leren hoe ze duurzaam kunnen reizen, daar gaat het om,
aldus coördinatrice Nele Decoodt.
Meer informatie
Les Rencontres d’Aït Aïssa: Eerlijk toerisme en duurzame ontwikkeling in zuidoost-
Marokko
Aït Aïssa is een vallei in de zuidoostelijke Atlas die haar sterke berberidentiteit wist te bewaren.
Reizigers kunnen deze vallei ontdekken met de Belgische vzw die dezelfde naam draagt, Les
Rencontres d’Aït Aïssa, die langs haar partnerschap met de dorpsverenigingen economisch duurzame
toeristische projecten wil creëren.
Meer informatie
6
Week van de Fair Trade 2014
Emotion Planet : Reizen met een menselijke dimensie
Emotion Planet is de Belgische reisorganisatie van Jean-François Delvaux, die groeide vanuit zijn
passie voor reizen en de hiermee gepaard gaande ontmoetingen. Ze biedt verschillende reisformules
aan in een vijftiental landen. Voor Emotion Planet vertrekt eerlijk toerisme van de authentieke
belevenis en de menselijke dimensie, waardoor de reiziger de kans krijgt om zowel de bevolking als
de natuur en cultuur te leren kennen.
Meer informatie
Altervoyages: een duurzaam alternatief voor massatoerisme
Altervoyages verkoopt zelf geen reizen, maar is een promotieplatform waarvan alle organisatie-leden
eerlijk toerisme zien als middel tot duurzame ontwikkeling. Via verschillende instrumenten en
communicatiekanalen, zoals het Altercafé, winnen de leden van Altervoyages aan zichtbaarheid.
Meer informatie
Tamadi: eerlijk en solidair toerisme bij boerenorganisaties
Tamadi onderscheidt zich van andere reisorganisaties voor eerlijk en solidair toerisme, doordat de
rondreizen van de vereniging en haar visie op toerisme vertrekken vanuit oprechte interesse en
echte contacten tussen de reiziger en lokale boerengemeenschappen.
Meer informatie
Heber Solidarité Ethiopie : Terug naar de roots
Heber Solidarité Ethiopie ontstond uit de liefde van verschillende mensen voor Ethiopië. De
vereniging ondersteunt gemeenschapsprojecten die streven naar duurzame ontwikkeling en de
opwaardering van het Ethiopische erfgoed. Ze doet dat met een concept van solidair toerisme
waarbij ze de rondreizen en verblijven van Betsega, een organisatie die dicht bij de mensen staat,
promoot.
Meer informatie
Identité Amérique Indienne : Focus op de Andesgemeenschappen
AIA is eerst en vooral een steunpunt voor milieu en cultuur, dat verscheidene activiteiten ontwikkelt
in deze twee domeinen. Het luik ‘toerisme’ omvat slechts een kwart van alle activiteiten. De
eigenheid van hun georganiseerde reizen, is de ontmoeting met de gemeenschappen in het licht van
wat zij het communautaire ecotoerisme noemen.
Meer informatie
7
Week van de Fair Trade 2014
1.3. Persbericht: Belgen en verantwoord toerisme
Nu zaterdag 10 mei is het World Fair Trade Day. Fair trade verovert steeds nieuwe sectoren,
toerisme is er een van. Met het oog op deze nieuwe sector waarin eerlijke handel zijn plaatsje wil
opeisen, peilde het Trade for Development Centre naar de kennis, mening en houding van Belgen
tegenover verantwoord toerisme.1
Een derde (34%) van de respondenten zegt reeds gehoord te hebben van verantwoord toerisme,
17% van de Belgen zegt al aan verantwoord toerisme te hebben gedaan.
Iets meer dan de helft (54%) van de Belgen heeft al gehoord van het begrip “verantwoordelijkheid
tegenover de lokale bevolking”. Die verantwoordelijkheid ligt voor hen eerst en vooral op vlak van
milieu, daarna op gebied van cultuur, vervolgens op sociaal en tenslotte op economisch vlak.
Verantwoord toerisme (duurzaam toerisme) is gebaseerd op het respect - door de toerist en alle
spelers binnen de toeristische keten - voor de gastbevolking en voor hun natuurlijke, sociale en
culturele omgeving, waarbij wordt bijgedragen aan hun economische ontwikkeling.
Naargelang de nadruk die wordt gelegd op verschillende aspecten van de toeristische organisatie,
neemt dit begrip ook andere benamingen aan zoals ecotoerisme (nadruk wordt gelegd op de
ontdekking en het respect voor de natuur), eerlijk toerisme (nadruk op de eerlijke betaling van de
lokale gemeenschap), enz.
Na het lezen van de definitie geeft 61% aan persoonlijk te willen bijdragen aan een meer
verantwoord toerisme.
De groep die hiertoe het meest bereid is, bestaat grotendeels uit vrouwen, opvallend meer
Franstaligen en mensen met een hoog socioprofessioneel profiel. De groep bestaat uit 20% uit van
de ondervraagden en is vooral aangetrokken tot volgende reistypes: ontdekking en andere
omgevingen, natuur en landschappen, cultuur en geschiedenis en ontmoeting met lokale inwoners.
De groep die het minst bereid is om persoonlijk bij te dragen tot een meer verantwoord toerisme
vertegenwoordigt 28% van de bevraagden. Deze groep bestaat vooral uit mannen, meer
Nederlandstaligen en eerder lage socioprofessionele profielen. Zij zijn op reis vooral op zoek naar
rust en ontspanning, lekker eten – gastronomie en luxe en welzijn.
Van alle respondenten is slechts 15% bereid om 2% meer te betalen om de CO2-uitstoot van zijn reis
te compenseren.
1 De enquête bestond uit een kwalitatief en kwantitatief luik en werd afgenomen door Dedicated Research in 2013 . Eerst
werden er 3 discussiegroepen georganiseerd ( Brussel, Namen en Antwerpen). Vervolgens werden 1003 Belgen bevraagd via het internet. Alleen mensen die reeds in het Zuiden gereisd hadden (Afrika, Azië, Oceanië en Latijns-Amerika) werden bevraagd. De foutenmarge bedraagt maximum 3,1%.
8
Week van de Fair Trade 2014
De voornaamste drijfveren om aan verantwoord toerisme te doen, zijn onze plicht tov toekomstige
generaties (74%), de zin om een goede daad te stellen (69%) en het gevoel hebben echt iets uit te
maken (64%).
De voornaamste rem is de indruk aan comfort te moeten inboeten (47%). De respondenten denken
eveneens dat verantwoord toerisme duurder is (40%) en dat het onmogelijk is om aan toerisme te
doen zonder de plaatselijke bevolking schade toe te brengen (39%).
Voor vragen en meer informatie kan u terecht bij Karlien Gorissen,
Tel. 02 505 37 46
U kan de volledige resultaten van de kwalitatieve en kwantitatieve studie terugvinden via
deze link.
Het Trade for Development Centre (TDC) is een programma van het Belgisch
Ontwikkelingsagentschap dat als doel heeft fair trade en duurzame handel te promoten en de
markttoegang van kleine producenten in het Zuiden te verbeteren.
Meer informatie op www.befair.be.
9
Week van de Fair Trade 2014
2. Fair Trade en Cijfers
2.1. Fair Trade wereldwijd: cijfers die in het oog springen
De producenten
Wereldwijd bestaan er 1210 producentenorganisaties die onder Fairtrade vallen.
Samen zijn ze goed voor meer dan 1,4 miljoen boeren en arbeiders.
Verspreid over 74 landen.
80% hiervan zijn kleine landbouwers.
Wereldwijd werd 86 miljoen euro aan Fairtradepremies betaald.
86% van de premie wordt geïnvesteerd in diensten voor de boeren en de versterking van
producentenorganisaties.
Bron: het jaarrapport van Fairtrade International 2013-2014: Strong Producers, Strong Future.
De consumenten
De kennis en mening van de Belg
De bekendheid van fair trade daalt licht. In 2014 gaf 85% van de Belgen aan al van eerlijke
handel te hebben gehoord, tegenover 90% in 2012.
Een Belg kan gemiddeld 3,3 fairtradeproducten opnoemen (tegenover 2,2 in 2012).
83% van de Belgen staat positief tegenover fair trade, toch voelt slechts 43% zich betrokken.
Voor 54% van de Belgen mag fair trade eveneens producten van Belgische en Europese
boeren betrekken. Slechts 16% is van mening dat fair trade voorbehouden moet blijven voor
boeren uit het Zuiden.
Hoe fair kopen wij?
In 2013 kocht de consument wereldwijd voor 5,5 biljoen euro aan Fairtradeproducten, een
jaar eerder was dit nog maar 4,8 biljoen euro.*
Het Verenigd Koninkrijk staat aan kop met meer dan 2 biljoen euro.
In België werd voor meer dan 93 miljoen euro aan fairtradeproducten verkocht; een
inwoner van ons land kocht dus op jaarbasis gemiddeld voor 8,6 euro aan producten die
het Fairtrade label dragen.
1 op 2 Belgen heeft het voorbije jaar minstens een fairtradeproduct gekocht.
Top 3 van de meest verkochte producten in België: Koffie (60%), fruit (50%) en chocolade
(47%).
Bron: Een opiniepeiling, uitgevoerd door Dedicated Research, in opdracht van het Trade for Development Centre bij 1008
respondenten via het internet van 3 tot 15 juli 2014.
* Bron: het jaarrapport van Fairtrade International 2013-2014: Strong Producers, Strong Future.
10
Week van de Fair Trade 2014
2.2. Persbericht opiniepeiling 28/08/2014
Belg staat positief tegenover fair trade, toch verliest het begrip lichtjes aan bekendheid
Brussel, 28 augustus 2014 – Het Trade for Development Centre heeft een opiniepeiling gehouden over fair trade en fairtradeproducten. Dit zijn de belangrijkste resultaten:
De bekendheid en het begrip van fair trade daalt licht tegenover 2012, in tegenstelling tot de kennis van de eerlijke producten en de overtuiging een positieve impact te hebben op de producenten.
Meer dan de helft van de Belgen heeft in het voorbije jaar (een) fairtradeproduct(en) gekocht.
De Belgen staan positief tegenover fair trade, toch voelt minder dan de helft zich erbij betrokken.
Voor de consumenten moet fair trade ook openstaan voor producten van Belgische en Europese landbouwers.
De bewustmaking van de jongeren blijft prioritair.
De kennis en het begrip van fair trade gaan licht achteruit 85% van de Belgen geeft aan al van fair trade te hebben gehoord, tegenover 90% in 2012. De leeftijdscategorie 16-34 jaar heeft er relatief minder van gehoord (79%) dan 55-plussers (89%). Tegenover 2012 (81%), geven minder respondenten (75%) aan goed te begrijpen wat fair trade inhoudt. Oxfam (aangehaald door 41% van de respondenten) en Max Havelaar (24%) blijven de bekendste organisaties uit de sector. Fair trade is zich aan het diversifiëren en doet zijn intrede in nieuwe sectoren, waaronder het toerisme. Toch blijft eerlijk toerisme weinig bekend onder de Belgen. Slechts 32% (31% in 2012) heeft al van eerlijk toerisme gehoord (in tegenstelling tot eerlijke handel, zijn het vooral de jongeren die hier al van hebben horen praten), en 14% zegt al op een eerlijke manier te hebben gereisd, een stijging van 6% tegenover 2012. De fairtradeproducten zijn iets bekender geworden bij de Belgen De ondervraagden kunnen gemiddeld 3,3 fairtradeproducten opnoemen. In 2012 was dit nog maar 2,2. Koffie (genoemd door 78% van de respondenten), cacao/chocolade en bananen blijven de belangrijkste producten die met fair trade worden geassocieerd. Een positieve opinie, maar lage betrokkenheid bij fair trade 83% van de ondervraagden staat positief tegenover fair trade, toch voelt slechts 43% zich erbij betrokken. Fair trade heeft een goed imago en behaalt een gemiddelde score van 7,2 op 10. Het zijn voornamelijk vrouwen en oudere personen die een positief beeld hebben van eerlijke handel.
Samuel Poos van BTC, het Belgisch Ontwikkelingsagentschap, legt uit: “Eerlijke handel boekt geen vooruitgang meer bij de consumenten. Dit zowel op vlak van bekendheid, begrip als aansluiting. Enkel de fairtradeproducten zijn iets bekender geworden. De Belgen vinden dat fair trade een goede zaak is voor de ontwikkelingslanden en dat eerlijke handel moet bestaan, maar toch voelen ze zich weinig betrokken. De uitdaging is om de jongeren te sensibiliseren, omdat zij fair trade relatief minder goed kennen.”
11
Week van de Fair Trade 2014
1 Belg op 2 koopt eerlijke producten 54% van de Belgen (57% in 2012) heeft het voorbije jaar (een) fairtradeproduct(en) gekocht. Vlamingen kopen deze producten vaker in gespecialiseerde fairtradewinkels, terwijl Franstaligen ze vooral in de supermarkt kopen. Wanneer de producten in de supermarkt worden gekocht, is dat het vaakst bij Delhaize en Carrefour. Bijna iedereen (93%) die fair trade koopt, is er tevreden tot heel tevreden over. Hoewel het aanbod eerlijke producten steeds groter wordt, houdt de top drie van de meest verkochte eerlijke producten stand: 60% koffie kocht, 50% fruit en 47% chocolade. Voor 54% (tegenover 64% in 2012) van de ondervraagden mag eerlijke handel ook producten van Belgische en Europese landbouwers aanbieden. Slechts 16% (14% in 2012) is van mening dat fair trade voorbehouden moet blijven voor boeren uit het Zuiden. Belgen zijn bereid 15% meer te betalen voor een eerlijk product Belgen zijn bereid tot gemiddeld 15% meer te betalen voor een fairtradeproduct dan voor hetzelfde product zonder eerlijke certificatie. Voor een product dat zowel bio- als fairtrade gecertificeerd is, loopt dit op tot 33% (18% in 2012). Belgen willen garanties en meer info 72% van de Belgen (78% in 2012) vindt eerlijke handel belangrijk voor de ontwikkelingslanden. 24% van de respondenten (tegenover 17% in 2012) denkt dat zijn fairtradeaankoop effectief bijdraagt tot het respecteren van de rechten van de producenten in het Zuiden. 70% (tegenover 78% in 2012) denkt dit ook, maar is hier niet zeker van. Het totaalcijfer verandert niet, maar de graad van onzekerheid stijgt wel. Voor 74% zou meer garantie hierop hen overtuigen om meer fairtradeproducten te kopen. 66% van de Belgen voelt zich onvoldoende geïnformeerd over fair trade. Een rol die volgens de bevraagden is weggelegd voor de fairtradeorganisaties (52%), de overheid (43%) en de media (42%). De Belgen willen die informatie graag krijgen via reclame voor fairtradeproducten (47%) en via reportages of documentaires die de voordelen van eerlijke handel voor producenten aantonen (46%).
Meer informatie Een samenvatting van de resultaten vindt u op www.befair.be of www.weekvandefairtrade.be. Vragen Karlien Gorissen, communication and campaign officer, T: 02 505 37 46 Samuel Poos, coördinator, T: 02 505 37 74, gsm: 0473 734 984
Het Trade for Development Centre, een programma van het Belgisch Ontwikkelingsagentschap (BTC), peilt naar de mening over, en de houding en het gedrag van de Belgen tegenover fair trade. De week van de Fair Trade zal dit jaar voor de 13e keer plaatsvinden van 1 tot 11 oktober 2014. De opiniepeiling werd uitgevoerd door Dedicated Research bij 1008 respondenten via het internet van 3 tot 15 juli 2014. De maximale foutenmarge bedraagt 3,1%.
3.
12
Week van de Fair Trade 2014
3. Fairtradeproducten en hun organisaties
3.1. Eerlijke handel is niet langer alleen een zaak van
Noord/Zuid
Volgens 54% van de Belgen mag het concept van eerlijke handel worden uitgebreid tot
producenten uit het Noorden. En u had het misschien nog niet opgemerkt, maar deze
fairtradeproducten ‘van bij ons’ beginnen stilletjes aan onze winkelrekken te veroveren. Een klein
overzicht:
Eerlijke melk uit het Noorden Een van de gebeurtenissen die heeft geleid tot de productie van eerlijke melk uit het
Noorden, was de woede van de melkproducenten in 2009. Toen het een aantal boeren te
veel werd dat ze hun melk 10% onder de kostprijs moesten verkopen, loosden ze duizenden
liters melk op de velden. Een schokkende media-actie die de samenleving wakker schudde en
de aanzat gaf tot het ontstaan van een eerste eerlijke Belgische melk: Fairebel (sinds 2010).
o Fairebel is het eerste Belgische merk van solidaire en eerlijke melk die de
melkproducenten een fatsoenlijke verloning voor hun werk geeft.
o De boeren hebben zelf dit merk gecreëerd door hun eigen coöperatie (FAIRCOOP) te
lanceren, die op zoek gaat naar duurzame oplossingen op nationaal niveau.
o Producten: volle melk, halfvolle melk, chocolademelk en premiumijs “puur melkijs”.
Biodia: een merk van eerlijke melk dat ontstaan is door de vereniging van de Biosano-winkels
met de coöperatie Biomelk.
o Het initiatief wordt ondersteund door Vredeseilanden en Oxfam-Wereldwinkels.
o Biodia draagt twee labels:
- Het label Biogarantie dat van 4 principes vertrekt: gezondheid, ecologie,
gelijkheid en voorzorg.
- Het Fairtrade/Max Havelaar label: Biosano werkt voor zijn ingrediënten uit
het Zuiden met fairtradeproducten, zoals rietsuiker en biologische cacao.
o Zowel in het Noorden, als in het Zuiden, is de prijs die de landbouwer verkrijgt voor
zijn product gebaseerd op de productiekosten. Zo krijgt hij een eerlijke vergoeding,
onafhankelijk van de prijsfluctuaties op de internationale markten.
o De NGO Vredeseilanden heeft zelfs het Biodia-lastenboek opgesteld, dat eerlijke
handelsrelaties en inspanningen voor ecologische en sociale duurzaamheid
garandeert.
o Producten: Biodia biologische halfvolle melk, Biodia biologische volle melk, Biodia
biologische halfvolle fairtrade chocomelk.
13
Week van de Fair Trade 2014
Paysans du Nord Productengamma gelanceerd in 2013 door Oxfam-Magasins du Monde.
Met het initiatief Paysans du Nord wil Oxfam-Magasins du Monde zich blijven inspannen
voor een democratisering van de economie, zodat deze de legitieme belangen van de
boeren, consumenten en burgers uit Europa en het Zuiden verdedigt.
Het productengamma bestaat uit artisanale bieren, geproduceerd door de coöperatie
“Brasserie de la Lesse”, een reeks producten van Ethiquable et melk van Biodia.
Terra Etica Een gamma aan voedingsproducten van het bedrijf Ethiquable afkomstig van Europese
landbouwers, die op de Belgische markt in de Oxfam wereldwinkels worden verkocht.
Terra Etica beoogt de valorisatie van de authentieke kennis en de traditionele knowhow uit
onze streken, dit alles terwijl een eerlijk loon voor de kleine producenten en het respect voor
de omgeving wordt gegarandeerd.
Producten:
o Uit België: Luikse siroop en kruisbessenconfituur uit de Westhoek.
- Voor deze producten werkt Ethiquable Benelux samen met Belgische
landbouwers uit het project “bio van bij ons”.
o Uit Griekenland: tapenades op basis van Kalamata-olijven uit het dorpje Mistros, dat
op het eiland Evia ligt.
- Volgens de traditie laten de landbouwers geiten in de olijfgaarden grazen. Zo
oogsten ze de ene keer Kalamata-Olijven, om daarna dan weer feta-kaas te
maken.
o Binnenkort te verkrijgen, uit Italië: de anti-mafia pasta, gelanceerd door Solidale
Italiano, die media-aandacht kreeg door zijn ethische dimensie, gezien de producten
verbouwd worden op in beslag genomen gronden van de maffia.
www.fairebel.be
www.biodia.be
www.oxfammagasinsdumonde.be/acheter-equitable/produits/produits-paysans-du-nord
www.ethiquable.coop
www.terraetica.be
14
Week van de Fair Trade 2014
3.2. Eerlijk en slim: de Fairphone Wie? Fairphone, een Nederlandse bedrijf, eerste vertegenwoordiger van eerlijkere elektronica. Wat? De eerlijkste smartphone die 100% fair wilt worden
Transparantie met betrekking tot de onderaannemers en de details van de productiekosten.
Mineralen die in humane omstandigheden voor de mijnwerkers worden ontgonnen.
De arbeiders van de Chinese assemblagefabriek kunnen hun rechten verdedigen.
Wanneer?
Lancering: Mei 2013
Lancering 2de model : Mei 2014 Hoe? Onze electronische apparaten bestaan voornamelijk uit drie materialen: tin, tantaal en wolfraam. Deze drie onmisbare grondstoffen voor de fabricatie van de Fairphone worden ontgonnen uit mijnen die zich in conflictzones bevinden in de Democratische Republiek Congo, die gecontroleerd worden door gewapende troepen.
Coltan/Tantaal o Coltan is een mineraal waaruit tantaal wordt gehaald, essentieel voor de lucht- en
ruimtevaartindustrie en voor defensie (kernreactoren, raketten, satellieten…). o Zuid-Kivu bezit 60 tot 80 % van de wereldreserve. o Fairphone werkt samen met Solutions for Hope, gelanceerd in juli 2011 door
Motorola Solutions Inc., in samenwerking met AVX, een belangrijke fabrikant van condensators.
o De coltan komt uit conflictvrije mijnen in het noorden van de provincie Katanga in DR Congo.
o De condensators dragen serienummers en zijn traceerbaar tot aan het eindproduct.
Tin o Samenwerking met Nederlandse initiatief Conflict-Free-Tin Initiative (CFTI) dat in
Zuid-Kivu een onafhankelijke tinketen heeft opgezet los van de gewapende groeperingen, gecontroleerd door een ngo (PACT), het Nederlandse ministerie van buitenlandse zaken en de Congolese overheid.
o Het project waarin Philips, Tata Steel, Motorola Solutions, HP en Research In Motion (RIM) betrokken zijn, creëert jobs.
o De inkomsten van de mijnwerkers zijn meer dan verdubbeld, van 2 tot 4, tot zelfs 6 dollar per kilo, afhankelijk van de kwaliteit van het tin en de wereldprijs.
o Gevolg: in de regio ontwikkelen zich kleine handelszaken en de veiligheid is toegenomen dankzij de aankoop van materiaal, zoals helmen, botten, waterpompen en houten palen om de mijngangen te stutten.
Wolfraam o Wolfraam word gebruikt bij de vervaardiging van batterijen voor gsm’s. o Fairphone en ActionAid ondernemen een haalbaarheidsstudie mbt eerlijke
voorwaarden voor de ontginning en commercialisering van wolfraam (gebruikt in batterijen) uit het zuiden van DR Congo.
15
Week van de Fair Trade 2014
Verbetering van de arbeidsomstandigheden in de assemblagefabrieken
Chinese fabrieken blinken niet uit in respect voor de werkomstandigheden van de arbeiders.
Fairphone werkt samen met A’Hong, een bedrijf met vestigingen in Shenzen en Chongqing, die de beste garanties biedt op het vlak van de arbeidsomstandigheden. De organisatie laat audits toe (door de onafhankelijke organisatie TAOS). Een sociaal fonds, waarin werknemers en management vertegenwoordigd zijn, moet het op lange termijn mogelijk maken om de problemen die de audits identificeren, aan te pakken en de inkomens te verbeteren.
Levensduur en afvalbeheer
Batterijen, geheugensticks en het besturingssysteem van de Fairphone kunnen worden vervangen. De levensduur van de Fairphone wordt geschat op 5 jaar.
Van elke verkochte telefoon gaat 3 euro naar Closing the loop, een organisatie die de recyclage van mobiele telefoons wil optimaliseren. Het project van Fairphone zal ervoor zorgen dat 100.000 gsm’s en batterijen niet op de afvalberg belanden in Ghana, maar gerecycleerd worden in België.
Waarom de Fairphone?
Een ethische daad stellen.
Een smartphone kopen die minder schadelijk is voor de gezondheid van de gebruiker: de elektromagnetische straling (SAR, of Specific Absorption Rate) van de Fairphone werd bewust relatief laag gehouden, met een gemiddelde waarde van 0,318 W/kg voor het eerste model en 0,329 W/kg voor het tweede model (de Wereldgezondheidsorganisatie legt de bovengrens op 2 W/kg voor hoofd en romp).
Als consument een betrokken partner worden. Financiering? De Fairphone word gefinancierd volgens het principe van crowdfunding : op mei 2013 riep de organisatie minimum 5000 mensen op een Fairphone aan te kopen in voorverkoop (aan € 325) om zo voldoende eigen middelen te hebben om met de productie te starten. Na drie weken was het doel reeds gerealiseerd.
Hoeveel?
Fairphone heeft haar klantenbestand uitgebreid tot 50.000
Van het eerste model werden 25.000 exemplaren verkocht
Van het tweede model zijn momenteel 35.000 telefoons online te koop
310 €/stuk
Technische gegevens van het tweede model : Processor MediaTek MT6589 (quad-core) RAM-geheugen 1 GB Touchscreen 4.3 inch (960x540 pixels) Camera (voorzijde) 8 megapixels Camera (achterzijde) 1.3 megapixels OS Android™ 4.2.2 (Jelly Bean) Opslagcapaciteit 16 GB Batterij 2000 mAh (verwijderbaar) SAR 0.329 W/kg Gewicht 163 g SIM-kaart Dual SIM
16
Week van de Fair Trade 2014
Meer info :
www.fairphone.com
www.befair.be
17
Week van de Fair Trade 2014
3.3. Zalig, zondig en eerlijk
Hoewel we fair trade nog vaak associëren met bananen, koffie en chocolade, bestaat er
tegenwoordig van steeds meer producten ook een eerlijke variant. Een kort overzicht van de meest
originele fairtradeproducten:
Rugzakken
Ga gepakt en gezakt door het leven… met een fairtraderugzak! De organisatie Ragbag heeft een heel
aanbod aan eerlijke rugzakken uit India. De zakken worden gemaakt van gerecycleerd afval en
restmateriaal.
Meer informatie
Een eerlijke borrel
De liefhebbers van sterkedrank kunnen nu ook met een fairtradedrank hun glas vullen. De FAIR
Quinoa Vodka is het gezamenlijke werk van Franse distillateurs en boeren uit de Andes. De FAIR Rum
wordt dan weer gemaakt van rietsuiker, geteeld met respect voor de traditionele
landbouwmethodes.
Meer informatie
Condooms
Zo wordt fair trade synoniem voor intiem en sensueel plezier. De condooms van Fair Deal Trading
worden in Duitsland gemaakt van latex afkomstig van een FSC-gecertificeerde rubberplantage in het
zuiden van India. Zij garanderen dat ze de oogstarbeiders een eerlijk loon betalen en dat ze CO2-
neutraal werken.
Meer informatie
Eerlijke smartphone
Smart en toch eerlijk? Het Nederlandse bedrijf Fairphone lanceerde in 2013 zijn eerste eerlijke
telefoon. Een gsm gemaakt van mineralen uit Congo, die worden verwerkt in een Chinese fabriek.
Dat alles met groot respect voor het productieproces. Het werd een succes! Momenteel is de
organisatie al aan zijn tweede oplage bezig.
Meer informatie
Fairtradeijs
Op een zwoele zomerdag kiezen we maar al te graag voor wat verkoeling met een verfrissend ijsje.
Met het ijs van gigant Ben & Jerry’s kunnen we ook hier een eerlijke keuze maken.
Meer informatie
Proper… en eerlijk!
Fair In Trade heeft een gamma onderhouds- en hygiënische producten op de markt gebracht onder
de naam Rythmic Power. De producten zijn allemaal gecertificeerd met het Ecocertlabel. Voortaan
blinken je huis en kleren door eerlijke huishoudproducten op basis van palm(pit)olie, geproduceerd
door Senegalese coöperatieven.
Meer informatie
18
Week van de Fair Trade 2014
Fairtradesneakers
Tegenwoordig kan je je voeten verwennen met schoenen gemaakt van eerlijk en organisch katoen en
100% natuurlijke rubber. De organisatie Ethletic laat hiervoor de sneakers maken door
partnerorganisaties die in hun arbeiders investeren en hen met respect behandelen.
Meer informatie
Gouden juwelen
Elegant, sober en eerlijk. De juwelen van An Kindermans worden met liefde gemaakt van goud dat in
menswaardige arbeidsomstandigheden wordt ontgonnen.
Meer informatie
19
Week van de Fair Trade 2014
3.4. Fairtradeorganisaties in België
Minder bekende spelers aan het woord
We zijn allemaal vertrouwd met de organisaties Oxfam en Max Havelaar en iedereen kent vast wel
een wereldwinkel in zijn buurt. Maar daarnaast bestaan er ook veel minder bekende initiatieven
die fair trade en eerlijke producten in de kijker zetten. Een winkeltje met eerlijke kledij, een
gezellige bar waar het heerlijke aroma van fairtradekoffie hangt, een website waar je eerlijk
speelgoed kan kopen… het zijn slechts een paar voorbeelden van acties die in ons land op touw
werden gezet. Het Trade for Development zocht er enkele op en gaf het woord aan de
initiatiefnemer.
Leuvens Wereldcafé: dromen van een netwerk van Wereldcafés
In 2004 werd in centrum Leuven het wereldcafé opgericht: een bar met fairtradeproducten, waar
bezoekers ook kunnen genieten van streekbier en gerechten bereid door sociaal-economische
bedrijven. De succesformule? De eigenzinnige combinatie van een bedrijf in de vorm van een
coöperatie en een vereniging die gesteund wordt door wel negentig vrijwilligers.
Meer informatie
BeFre: duurzame en fairtradetassen
BeFre, een jong en dynamisch bedrijf van Bernard Holvoet en Benoît Cols, is gespecialiseerd in het
maken van herbruikbare, op maat gemaakte tassen en verpakkingen, vervaardigt uit bio- en
fairtradeproducten. Daarvoor werken ze samen met Max Havelaar en Bio Equitable. En succes
hebben ze. De schoudertassen van ‘groene’ merken zoals Lampiris, Oxfam wereldwinkels of Exki, of
hippe magazines als The Word zijn allemaal van fairtradekatoen.
Meer informatie
Ana Edelsmid: Goudeerlijk
In de bosrijke omgeving van Heusden-Zolder heeft Ana Kindermans haar atelier. Hier ontwerpt zij
juwelen van fairtradegoud. Ana is een pionier: zij was de eerste Belgische ontwerpster die koos voor
goud dat op een eerlijke en menswaardige manier wordt ontgonnen.
Meer informatie
Biodyvino: goede wijn, zonder bittere nasmaak
Vincent De Coninck is de oprichter van de website belgianwines.com, een site die hij vervolgens
heeft verkocht om zich in de verkoop van bio- en eerlijke wijnen te lanceren. Al zijn initiatieven
kaderen in één en dezelfde missie: via sociaal ondernemen een betere wereld creëren voor
toekomstige generaties.
Meer informatie
Meer dan Mooi: fashionable fair
Meer dan Mooi is de naam van een fairtradewinkel van Nancy De Poorter in Geel. Zij heeft eerlijke
handel omgevormd tot een levenswijze en heeft als missie bio- en eerlijke kledij aan het grote
20
Week van de Fair Trade 2014
publiek kenbaar te maken. Hét bewijs dat fair trade niet enkel de voedingssector omvat. Be fashion,
be fair trade!
Meer informatie
Rhytmic: propere was
Fair In Trade is een jonge onderneming in het beheer van 4 personen. Hun gamma Rhytmic Power-
producten kreeg onlangs het eerlijke label Ecocert toegewezen. De missie van het bedrijf is de
commercialisering van een aantal was- en onderhoudsproducten op basis van palmpitolie, opdat de
lokale bevolking van Senegal worden ondersteund en haar omgeving wordt beschermd.
Meer informatie
Biodia: van eerlijke Italiaanse pasta tot Belgische fairtrademelk
Bedrijfssucces van generatie op generatie is mogelijk, alvast volgens biologisch melkveebedrijf De
Zwaluw. Als lid van de coöperatie BioMelk Vlaanderen, kiest De Zwaluw ervoor op een duurzame
wijze te werken, met een langetermijnvisie op zowel de producten als de productieomgeving.
Meer informatie
Fairytale: fairtradetraktaties voor alle gelegenheden
Al 10 jaar lang kunnen jonge ouders bij Barbara Brugmans, oprichtster van de vzw Fairytale, terecht
voor kleine cadeautjes die je kan gebruiken bij het uitdelen van doopsuiker of ter gelegenheid van
een andere traktatie. Allemaal producten van eerlijke handel uit alle hoeken van de wereld. Ze
worden gemaakt door vrouwen die het niet gemakkelijk hebben. Zij krijgen een eerlijk loon,
opleidingskansen en werkzekerheid.
Meer informatie
Café Chorti : fairtradekoffie recht uit Guatemala
Chorti wil een rechtstreekse band scheppen tussen de koffieproducenten in Guatemala en de
consumenten bij ons en wil zijn fairtrade- en biokoffie bovendien verkopen tegen een redelijke prijs.
Een dubbele uitdaging! Chorti werd onlangs omgevormd tot een coöperatieve vennootschap met
sociaal oogmerk. Zaakvoerder Dimitri Lecarte wil het publiek tonen dat koffie drinken ook anders
kan.
Meer informatie
Couleurs sud : eerlijk en gezellig
Couleurs sud is het project voor eerlijke, solidaire en ethische handel van twee Waalse leerkrachten.
Hun winkel verkoopt kleding, voeding en juwelen, maar fair trade draait voor Couleurs sud ook om
culturele uitwisseling en het doorgeven van andere waarden.
Meer informatie
Femimain: de cirkel is rond
In het hartje van Sint-Gillis ligt de Pianofabriek waar sinds enkele jaren Femimain actief is. Dit
fairtrade-initiatief van Trees Candaele biedt een collectie hedendaagse artisanale producten aan,
gemaakt door Marokkaanse vrouwen. Femimain gaat met vrouwencoöperaties uit het zuiden van
21
Week van de Fair Trade 2014
Marokko economische relaties aan op basis van gelijkheid, coöperaties die zorgen voor
werkgelegenheid en emancipatie in de hand werken.
Meer informatie
La Pachamama: fairtrade voor klein en groot
La Pachamama, “moeder-aarde” in de cultuur van de Latijns-Amerikaanse indianen, is een Belgische
coöperatie die zowel eerlijke als ethisch verantwoorde artikelen aanbiedt voor baby's en hun
mama’s. La Pachamama is actief als groothandelaar/distributeur, maar verkoopt ook online aan
particulieren.
Meer informatie
Optimart: Promotor van sociale verandering
De Brusselse vereniging Optimart begon in 1991 als winkel voor Afrikaans fairtrade-artisanaat. De
vereniging gooit het nu over een heel andere, maar even eerlijke, boeg: ze lanceert het concept van
het fairtradecafé.
Meer informatie
Belvas, passie voor chocolade en export
Het was in 2005 dat de kleine, maar internationaal gewaarde chocolaterie Belvas het leven zag,
dankzij de overname door haar huidige eigenaar Thierry Noesen. Puur Belgisch en uniek in de
bio/eerlijke markt, met verscheidene basissmaken (noot, karamel, pistache…), munten de pralines
van Belvas uit in kwaliteit en zijn ze een genot voor de lekkerbekken van onze planeet.
Meer informatie
