Bibliotheek Eindhoven...De ambitie van de bibliotheek is dat in 2020 geen kind meer naar de...

Bijlage 1: Beoordeling en besluit Cultuurraad Eindhoven over aanvraag

Bibliotheek Eindhoven

Inleiding / samenvatting

In zijn aanvraag schetst Bibliotheek Eindhoven een ontwikkeling waarbij de rol en taak

van de moderne bibliotheek verschuift van het verzamelen van kennis naar het

distribueren, ontsluiten en delen van kennis. De bibliotheek transformeert van instituut

naar functie. Bibliotheek Eindhoven merkt daarbij op dat de bezuinigingen in de

afgelopen beleidsperiode er aan hebben bijgedragen dat de organisatie op het goede pad

terecht is gekomen in de zoektocht naar de bibliotheek van de toekomst.

De Bibliotheek Eindhoven is er voor iedereen die zich wil ontwikkelen. Bibliotheek

Eindhoven heeft daarbij extra aandacht voor de ontwikkeling van de basisvaardigheden

lezen en digitale geletterdheid.

De ambitie van de bibliotheek is dat in 2020 geen kind meer naar de middelbare school

gaat met een leesachterstand; het aantal laaggeletterden over vijf jaar met 50% is

teruggebracht; het aantal digitaal geletterden is gegroeid van 76,8% naar 85%.

Om deze ambities te realiseren werkt men aan veertien kernactiviteiten, verdeeld over

vier programmalijnen. Deze hebben betrekking op het bevorderen van leesplezier,

vergroten van digitale geletterdheid, kennisdeling en talentontwikkeling en meedoen

door het vergroten van maatschappelijke betrokkenheid. Bij elke activiteit zijn proces-

indicatoren benoemd.

Bibliotheek Eindhoven investeert de komende vier jaar 1,6 miljoen euro voor de

ontwikkeling van de bibliotheek van de toekomst. Onder de naam ‘Expeditie Anton’

gaat men aan de slag met vernieuwing en op zoek naar nieuwe verdienmodellen.

Beoordeling

Bibliotheek Eindhoven is helder in haar missie, visie en ambities, en heeft duidelijke

keuzes gemaakt, waarmee ze een goede ontwikkeling in gang heeft gezet. Daarbij sluit

de bibliotheek aan bij landelijke ontwikkelingen. De kwaliteit van de organisatie is dan

ook voldoende.

Mede als gevolg van bezuinigingen heeft Bibliotheek Eindhoven al veel veranderingen

doorgevoerd. De Cultuurraad constateert echter dat er nog diverse aspecten zijn die om

nadere uitwerking vragen. Dit betreft met name het publieksbereik en het

ondernemerschap. De innovatiefunctie zou versterkt kunnen worden. Uit de

aanvraag blijkt dat innovatie nog niet in de dagelijkse operatie ingebed is.

De Cultuurraad heeft waardering voor de ambities op het vlak van (digitale)

laaggeletterdheid, maar vraagt zich af in hoeverre deze realistisch zijn. Uit de

aanvraag blijkt niet op welke wijze men een complex probleem als

laaggeletterdheid gaat aanpakken, of wat de resultaten tot nu toe zijn. Hoe wordt de

doelgroep bereikt, hoe wordt een concept als Taalhuizen ingevuld? De plannen zijn al

met al nog weinig uitgewerkt.

Het publieksbereik onder volwassenen (aantal abonnementhouders en uitleningen

vanaf 18 jaar) daalt sterker dan de landelijke trend. De Cultuurraad vindt dit zorgelijk en

mist in de aanvraag een concreet en specifiek plan hoe het publieksbereik te

vergroten. Hoe zorgt de bibliotheek ervoor dat het aantal bezoeken op 300.000 uitkomt,

Bijlage 2: Onze reactie op de beoordeling en het besluit van de Cultuurraad

1. Investering in de ontwikkeling van de Bibliotheek van de

toekomst/innovatie

Volgens de cultuurraad kan de innovatiefunctie worden versterkt.

De investering van 1,6 miljoen in onze meerjarenbegroting, gaat om middelen die wij

putten uit onze reserves en ons resultaat 2015.

Dat de innovatiefunctie kan worden versterkt, zijn onze eigen woorden uit de aanvraag.

Wij constateren zelf dat de innovatie te langzaam gaat en dat het verdienvermogen moet

worden vergroot. De drie bezuinigingsronden in de afgelopen vier jaren bevestigen de

juistheid hiervan. Dat is dé reden dat we tegen de verdrukking in uit onze eigen middelen

geïnvesteerd hebben in Expeditie Anton. Een team van 4 multidisciplinaire medewerkers

(3 fte) die verschillende innovatie-rollen vervullen en samen de mentale focus en tijd

hebben om te werken aan nieuwe producten/diensten en verdienmodellen die passen

binnen onze maatschappelijke opdracht. Welke producten, diensten verdienmodellen dat

zijn, weten we op moment niet. Innovatie kenmerkt zich namelijk door niet-lineaire

processen.

De afgelopen jaren hebben we niet stilgezeten. We hebben drie transities in gang gezet

en nagenoeg volbracht (2017 laatste jaar). We zijn van instituut naar functie

getransformeerd. Dit is niet onopgemerkt gebleven in de rest van Nederland, maar ook

niet bij de gemeente. In diverse raadsvoorstellen en de concept cultuurbrief kregen wij

daar complimenten voor. Verder stond in de cultuurbrief dat op

literatuurgebied/community voor ons een taak ligt. Hier geven we met het Natlab en Van

Piere invulling aan. De jongste loot is de Prijs voor Eindhovens Schrijftalent met de DELA

als partner dat onlangs voor het eerst werd gehouden en waar burgemeester Jorritsma

de eerste prijs uitreikte. En, zoals u heeft kunnen lezen in onze aanvraag, hebben we het

initiatief genomen voor een Eindhovens literair/poëzie festival.

Naast de drie grote transities, hebben we ook enkele interessante innovaties in gang

gezet:

als eerste in Nederland hebben wij de inkoop van boeken en media Europees

aanbesteed. Daardoor zijn wij net zo actueel als Van Piere en Bol.com en besparen

we kosten. De boeken hoeven niet zoals voorheen bewerkt te worden, waardoor het

goedkoper is en ze snel bij ons zijn en dus beschikbaar voor het publiek;

bestrijden laaggeletterdheid: het bereik onder jongeren (i.s.m. Lumensgroep) boven

de 15 jaar vergroten door middel van games en Apps, portfolio ontwikkelen voor

bedrijven (en betaald door bedrijven), regionale samenwerking van bibliotheken in de

preventie en bestrijding van laaggeletterdheid

bevorderen geletterdheid (of de preventie van laaggeletterdheid): samenwerking met

consultatiebureaus, we hebben een geïntegreerde opleiding gemaakt voor

pedagogisch medewerkers (vve) dat landelijke navolging krijgt

in samenwerking met drie Eindhovense startups ontwikkelen we een innovatief

hulpmiddel bij kennisontwikkeling en kennisdeling voor kinderen tot 13 jaar waarmee

ze tevens de vaardigheden van de 21e eeuw kunnen oefenen

we zijn één van de mede-oprichters van Coderdojo Eindhoven: een initiatief dat het

coderen en programmeren (vaardigheid van de 21e eeuw) onder kinderen bevordert

Tech & Play Plek op Strijp-s. Onderdeel van de grootste makersplace van Nederland

en misschien wel Europa. De Tech & Play Plek geven wij vorm samen met de

Techniekbieb, Madlab, LEGO education en het Microlab vorm voor de groep 7 – 14

jaar. Pink en Pienter Plein (voorheen Atelier in de Wijk). Het Stedelijk creatief

programma is een samenwerking van: PSKE, Korein Kinderplein, Eindhoven Museum,

CKE, Van Abbemuseum, Bibliotheek Eindhoven en Parktheater heeft de ambitie een

stedelijk basisprogramma creativiteit te ontwikkelen, waarbij het kind centraal staat.

Daartoe wordt een pilot opgezet op zes SPILcentra met als doel een creatieve en

leerrijke omgeving voor kinderen te ontwikkelen waarmee hun creatieve talenten

worden ontwikkeld.

Conclusie

Naar onze mening hebben we binnen de financiële mogelijkheden en moeilijke

omstandigheden de afgelopen jaren meer dan voldoende gedaan op het gebied van

innovatie en hebben we inmiddels de innovatiefunctie structureel ingebed.

2. Publieksbereik

De cultuurraad geeft aan dat het publieksbereik nadere uitwerking vereist.

De opdracht van gemeente Eindhoven

De opdracht die we in 2013 meekregen van de gemeente in het Odyssee rapport voor

wat het publieksbereik, was:

Bibliotheek op spil: kinderen van 0-13 jaar

Bibliotheek de Witte Dame: voor de overige doelgroepen

De afgelopen jaren hebben we o.a. afspraken gemaakt met de gemeente Eindhoven over

bezoekersaantallen, leden en uitleningen. We hebben ze jaarlijks gehaald en zelfs

overtroffen.

Ons bereik: het verloop afgelopen jaren van uitleningen, bezoekers en betalende leden

De cultuurraad constateert een vermindering van het aantal bezoekers. De oorzaak van

deze constatering is dat er twee ongelijksoortige jaren met elkaar zijn vergeleken. Jaar

2011 (alle vestigingen nog open) en 2012 (2 vestigingen gesloten) waarin wij nog een

half jaar enkele wijkvestigingen en een Bibliotheek in de Witte Dame van 7.000 m2

hadden en jaar 2015 waarin er nog 3.500 m2 in de Witte Dame resteerden. Als je het

aantal bezoekers omrekent per m2, is het bezoekersaantal fors toegenomen. Met onze

aanwezigheid in de 68 SPILcentra bereiken we nagenoeg 100% van de Eindhovense

kinderen. Bovendien bezoeken alle kinderen met enige regelmaat de bibliotheek op

school, wat tot gevolg heeft dat er ca. 20% meer jeugdboeken worden geleend dan

vroeger!

Overigens is de Bibliotheek samen met het Parktheater de best bezochte culturele

instelling in Eindhoven. Wij durven zelfs te stellen dat de bezoekers van de Bibliotheek

het meest diverse publiek is van alle instellingen. Drink een bakje koffie in ons

Bibliotheekcafé op ieder willekeurige dag van de week en ervaar het!

Belangrijke oorzaken van de daling van het aantal betalende leden zijn uiteraard de

sluiting van 9 wijkvestigingen, de verkleining van de centrale bibliotheek, de

vermindering van de collectie en de vermindering van het aantal openingsuren. Van 10

aanrakings- en bezoekpunten naar 1 punt, heeft vanzelfsprekend effect. Deze daling is

fors meer dan de landelijk trend, omdat veel collega bibliotheken minder getroffen zijn

door het sluiten van locaties.

Toen we in 2013 34% van ons budget moesten inleveren, lag het in de lijn der

verwachting dat er, doordat de infrastructuur zou verminderen (minder vestigingen en

minder m2), minder bezoekers zouden komen en het aantal betalende leden zou

verminderen. We zijn ook met name leden verloren in de wijken die het minst dicht bij

de Witte Dame liggen. De bibliotheek Veldhoven kon vele nieuwe leden inschrijven die

vanuit Meerhoven kwamen en vanuit de Achtse Barrier gingen er mensen naar

Bibliotheek Best.

Het aantal betalende leden is verminderd, maar beduidend minder dan was voorzien in

het Odyssee rapport uit 2013 (na afronding reorganisatie zou in variant 2 het aantal

betalende leden nog 4.500 bedragen). Op dit moment hebben we 13.000 betalende

leden en zitten we op het landelijk gemiddelde.

Hoe bereiken wij ons publiek?

De legitimiteit van een organisatie wordt natuurlijk niet alleen bepaald door het aantal

betalende leden. Het gaat ook om het totale bereik, de diversiteit van je leden en

bezoekers. Het totaal aantal leden van de bibliotheek is toegenomen. Met onze

aanwezigheid in de SPILcentra is ons bereik onder kinderen nagenoeg 100%.

Verder

- werken we samen met 12 burgerbiebs (afhaal en brengservice);

- hebben we een bezorgservice voor geheel Eindhoven;

- werken we samen met enkele middelbare scholen (Eckart College, Montessori

College en Van Maerlant Lyceum);

- werken we als Bibliotheek samen in een netwerk als partner (gezamenlijke

programmering met partners elders in de stad)

- hebben we een groot bereik via de digitale weg: website, social media,

nieuwsbrief, APP, narrowcasting in de bibliotheek Social media: zeer actief op

diverse social media. Het aantal volgers is de afgelopen jaren fors gegroeid. Ter

vergelijking Bibliotheek Midden Brabant: 2 keer zo groot verzorgingsgebied en de

helft van het aantal volgers op alle social media. Of in vergelijking met grote

steden, het aantal followers op FB bedraagt ten opzichte van het inwonersaantal

van de stad: voor Eindhoven 13%, voor Amsterdam 8%, voor Rotterdam 5%.

- Nieuwsbrief: 10.000 abonnees, waarvan 35% de nieuwsbrieven daadwerkelijk

opent.

Bibliotheek app: verlengen en reserveren, kaartjes bijeenkomsten/programma

Narrowcasting in de bibliotheek: we bieden op onze schermen informatie aan van

Omroep Brabant, Studio040, Eindhovens Dagblad en de programma’s van andere

culturele organisaties

- stellen we onze eigen organisatie open voor anderen die willen leren en/of

maatschappelijk willen bijdragen (vrijwilligers, stagiaires, maatschappelijke stages

en adoptieklassen etc.)

Jaar Bezoekers Betalende

leden

Uitleningen

inclusief

verlengingen

Volwassenen

Toelichting

2011 914.276 25.735 982.310 In 2011 waren er naast 2 verdiepingen in de Witte Dame tevens 9 vestigingen

2012 754.624 22.781 863.545 In 2012 jaar zijn er 2 vestigingen gesloten

2013 571.671 18.942 675.116 In 2013 zijn 3 vestigingen gedurende het jaar gesloten

2014 361.442 13.663 457.535 In 2014 zijn er 4 vestigingen gesloten en is tevens de 2e verdieping in de

Witte Dame gesloten. Als gevolg van de sluiting van de 2e verdieping was het

noodzakelijk om keuzes te maken op het gebied van de collectie en de

dienstverlening waardoor leden verlies is ontstaan.

2015 283.249 12.744 384.768 In 2015 was in Eindhoven alleen nog maar 1 verdieping in de Witte Dame

toegankelijk voor volwassenen.

De afgelopen jaren zijn we gegroeid van 20 naar meer dan 200 vrijwilligers en

van nagenoeg geen naar zo’n 20 stagiaires per jaar.

Hoe werken wij aan het vergroten van ons bereik?

door het organiseren van digitale cafés, de digitale geletterdheid van

Eindhovenaren te vergroten;

Door ons te bekwamen in social media voor specifieke doelgroepen (Pinterest,

Instagram);

Door op alle schermen in de Bibliotheek de programma’s van andere culturele

instellingen te projecteren en vice versa;

Door Expeditie Anton te laten zoeken naar nieuwe gebruikers, producten en

diensten;

Door nieuwe concepten als de Pink en Pienter Bende: kinderen en ouders bereiken

buiten school(tijd) en Pink & Pienter Plein: talentontwikkeling stimuleren bij

kinderen;

Door nieuwe benaderingen: bestrijding laaggeletterdheid i.s.m. het bedrijfsleven

(ontwikkeling nieuw portfolio) en bestrijding laaggeletterdheid i.s.m. jongeren

(Lumens);

Door het aantal samenwerkingspartners en convenanten uit te breiden;

Door drempels weg te nemen en per 1 januari onze abonnementenstructuur te

vereenvoudigen: langere uitleen, geen boetes en meerwaarde/faciliteiten.

Daarnaast wordt het mogelijk om je geheel digitaal in te schrijven (zie bijlage 12

voor een impressie van onze nieuwe abonnementenstructuur en campagne die

vanaf november start).

Conclusie

Het totaal aantal leden van de Bibliotheek Eindhoven is gegroeid. Het bereik is in diverse

(fysiek en virtueel) opzicht eveneens vergroot. En onder kinderen is dat nagenoeg 100%.

Het aantal betalende leden is inderdaad verminderd, maar dat is nogal logisch als het

assortiment en locaties sterk verminderen. De daling van betalende leden is overigens

veel minder dan vooraf verwacht.

We werken actief aan het vergroten van ons bereik.

Uit onze analyse, die we graag beschikbaar stellen, blijkt dat het verdwijnen van de

wijkvestigingen een belangrijke verklarende factor is voor het wegvallen van veel

betalende senioren leden. De fysieke en misschien mentale afstand tot de Witte Dame

blijkt (te) groot te zijn. Wij hebben een uitvoeringsplan gereed om het bezoek aan de

Witte Dame te vergroten door de openingstijden te verruimen naar 9 tot 21 uur en de

afstand tot de (potentiële) senioren leden te verkleinen door in noord en zuid een pop-up

vestiging te openen. Helaas zorgt de solidariteitskorting ervoor dat de verruiming van de

openingstijden en het vergroten van de nabijheid via pop-up vestigingen, de ijskast in

moeten.

3. Ondernemerschap

Volgens de Cultuurraad kan het ondernemerschap beter worden uitgewerkt, zijn

de eigen inkomsten zeer gering, de verwachte inkomsten uit het bedrijfsleven

erg optimistisch, en is de gezamenlijke producten-en dienstenontwikkeling met

bijbehorende verdienmodellen niet geconcretiseerd. Ten slotte constateert de

raad dat de investering in vernieuwing en nieuwe verdienmodellen voor een

bedrag van € 1,6 miljoen slechts zeer ten dele wordt terugverdiend.

Het ondernemerschap kan beter worden uitgewerkt

Een instituut omvormen tot een functie, bezuinigingen van meer dan 40% verwerken,

drie transities realiseren in een tijdsbestek van nog geen 4 jaren is een topprestatie! Wij

kregen hiervoor complimenten in raadsvoorstellen in 2013 en 2014 en de concept

cultuurbrief. En binnen en buiten de stad zijn organisaties bijzonder geïnteresseerd in

onze aanpak waarin we fors hebben bezuinigd en tegelijkertijd een cultuur-en

rolverandering hebben gerealiseerd.

Daarnaast hebben we in de afgelopen jaren een gemeentelijke lening van €200.000

afgelost, een bedrag van €105.000 voor onze rekening genomen t.b.v. de landelijke

digitale infrastructuur. Verder vielen de werkelijke frictiekosten (met allerlei risico’s)

uiteindelijk € 500.000 lager uit. En ten slotte vloeit er van ons resultaat 2015 een bedrag

van €150.000 terug naar de gemeente.

U stelt dat het ondernemerschap beter kan worden uitgewerkt, maar geeft niet aan wat u

exact bedoelt en op welk gebied er verbeterd kan worden.

Naar onze mening hebben we het de afgelopen jaren prima gedaan op dit vlak en hebben

we de basis gelegd voor de toekomst.

Eigen inkomsten zeer gering

Wij vragen ons af tegen welke achtergrond wij deze constatering moeten plaatsen?

Wijzelf plaatsen deze opmerkingen binnen de context van andere bibliotheken.

Navraag in het Brabantse leert dat de eigen inkomsten van Bibliotheken schommelt

tussen de 15% en 20%. De inkomsten bestaan hoofdzakelijk uit: abonnements-, boete

en leengelden, bibliotheekcafés, subsidie en fondsen niet afkomstig zijnde van

gemeentes en bijdragen van scholen voor de Bibliotheek op School.

Bibliotheek Eindhoven zit met de eigen inkomsten op een percentage van 14%

(abonnementsgelden, café en overige inkomsten) en dus onder dit percentage. Wij

vragen, in tegenstelling tot andere bibliotheken, geen bijdrage aan scholen voor de

Bibliotheek op Spil. Als we aan de scholen een tarief van €8 per kind (x 22.000) zouden

doorrekenen, gaat het percentage eigen inkomsten met 3,5% omhoog.

Verwachte inkomsten uit het bedrijfsleven erg optimistisch

Ondernemerschap kan volgens de cultuurraad beter worden uitgewerkt en tegelijkertijd

zijn de inkomsten die wij uit het bedrijfsleven verwachten erg optimistisch.

In de toelichting op onze meerjarenbegroting staat dat deze inkomsten alleen gebaseerd

zijn op het te ontwikkelen product i.s.m. Moved b.v. (voorheen Beam it up). Dit is

gebaseerd op uitgebreid marktonderzoek. De mogelijke inkomsten van andere

innovaties, inclusief de resultaten van Expeditie Anton hebben we nog niet geraamd. Dat

kan dus alleen maar meevallen.

Gezamenlijke productontwikkeling is niet concreet

Met diverse partijen hebben wij nieuwe producten ontwikkeld. Graag nodigen wij u uit

om kennis te nemen van onder andere:

- Beam it up

- BKSY app

- Tech & Play Plek

- De bestrijding laaggeletterdheid/ontwikkeling portfolio voor het bedrijfsleven

Voor een deel is de productontwikkeling nog in ontwikkeling. Dit is ondernemerschap,

want wat nog niet bestaat begint bij een goed idee maar vergt ontwikkeling en

ontwikkelingstijd. Daarvoor hebben we de leden van Expeditie Anton geworven.

Ook loopt er een pilot om de inkoopkosten van boeken en media verder te verlagen door

zelf materialen in te gaan kopen.

Investering in vernieuwing en nieuwe verdienmodellen voor een bedrag van € 1,6 wordt

ten dele terugverdiend

De inzet van eenmalige middelen is niet bedoeld om eenmalige middelen terug te

verdienen, maar is bedoeld om structurele inkomstenbronnen te genereren. Het

verwerven van structurele inkomsten staat prominent op onze agenda. We weten niet

hoeveel het gaat genereren, vandaar dat we niets hebben geraamd. Niets ramen

betekent dus niet dat er niets wordt terugverdiend.

Conclusie

De eigen inkomsten liggen lager dan het gangbare percentage bij bibliotheken, maar is

zeker niet zeer gering. Verklaringen hiervoor zijn dat scholen in Eindhoven voor de

Bibliotheek op Spil geen eigen bijdrage per kind hoeven te betalen. En zoals bekend heeft

Bibliotheek Eindhoven een periode van forse bezuinigingen, reorganisaties en dus

verminderde dienstverlening achter de rug. Dit heeft gevolgen voor het aantal betalende

leden en dus voor de eigen inkomsten.

De verwachte inkomsten uit het bedrijfsleven zijn gebaseerd op marktonderzoek. Andere

potentiële inkomsten van innovaties hebben we voorzichtigheidshalve geraamd

(behoedzaamheid) op 0. Graag stellen wij nadere informatie over onze plannen ter

beschikking.

Voor een deel is de productontwikkeling nog niet concreet. Dit is ondernemerschap, want

wat nog niet bestaat, begint bij een goed idee maar vergt ontwikkeling en

ontwikkelingstijd. Daarvoor hebben we de leden van Expeditie Anton geworven.

De inzet van eenmalige innovatiemiddelen is niet bedoeld om eenmalige middelen terug

te verdienen, maar is bedoeld om structurele inkomstenbronnen te genereren. Het

verwerven van structurele inkomsten staat prominent op onze agenda.

4. In hoeverre zijn de ambities ten aanzien van de (digitale) geletterdheid

realistisch

In onze aanvraag hebben wij duidelijk verwoord dat de ambities, gezamenlijke

ambities moeten zijn van de stad en haar partners.

Realisme verbinden wij met haalbaar, en haalbaar is nauw verbonden met het heden en

het verleden. De maatschappelijke problematiek rondom (digitale) laaggeletterdheid

neemt toe, ondanks de inspanningen van de afgelopen jaren. Om het vraagstuk dichter

bij een oplossing te brengen is enige vorm van niet realisme of omdenken noodzakelijk.

Wij relateren de ambities aan de feitelijke maatschappelijke problematiek. Een goede

aanpak vereist allereerst erkenning en vervolgens een aanpak die geheel anders is dan

tot nu toe. Als Bibliotheek kunnen en willen wij niet lijdzaam toezien dat er langzaamaan

een maatschappelijke tweedeling ontstaat. Bij deze tweedeling hebben wij ook

nadrukkelijk stilgestaan in onze aanvraag. Het rapport van Blueyard dat de basis vormde

van de oprichting van de Stichting Cultuur Eindhoven (SCE) sprak over de tweedeling in

termen van “High en Low culture” en de noodzaak om die te verbinden. De Bibliotheek

Eindhoven ziet voor zichzelf een belangrijke agenderende, verbindende en oplossende rol

weggelegd.

Conclusie

De ambities weerspiegelen de ernst van de maatschappelijke problematiek en de

noodzaak om daar in innovatieve samenwerkingsverbanden en op innovatieve manieren

in een brede stadscoalitie mee aan de slag te gaan.

De businesscase die is opgesteld over de jaarlijkse maatschappelijke kosten van

laaggeletterdheid en het noodzakelijke investeringsniveau geven dat duidelijk weer. De

businesscase stellen wij graag aan u beschikbaar.

5. Meer inzicht in de aanpak van laaggeletterdheid

De Cultuurraad zou graag meer inzicht willen in de resultaten tot nu toe, het

bereik van de doelgroepen en de invulling van het concept taalhuis.

Wij hebben voor u beschikbaar een analyse van de groep van laaggeletterden en de

uitwerking van keuzes in onze preventieve en repressieve aanpak. Vanzelfsprekend

werken wij hierin samen. Wij hebben het initiatief genomen voor een regionale

samenwerking van Bibliotheken en een samenwerking op het niveau van de twee

arbeidsmarktregio’s Eindhoven en Helmond- de Peel. In Helmond- de Peel heeft die

samenwerking inmiddels gestalte gekregen.

Het businessplan voor het taalhuis is zo’n anderhalf jaar geleden opgesteld o.l.v.

Bibliotheek Eindhoven. Toch duurde het nog tot 5 september jongstleden voordat het

werkelijkheid werd. De komst van wethouder Richters versnelde de realisatie.

Conclusie

Als u wilt kunt u een exemplaar van het businessplan ontvangen, het taalhuis bezoeken

en een nadere toelichting krijgen van de taalhuiscoördinator en onze projectleider

laaggeletterdheid over de gezamenlijke aanpak en onze rollen daarin.

6. De Bibliotheek zou meer extern gericht kunnen werken

Meer extern gericht werken kan geen doel op zich zijn, maar moet verbonden

zijn met de missie en visie van een organisatie.

Zoals in de concept cultuurbrief stond, hebben wij succesvol de transformatie gemaakt

van instituut naar functie. Wij stellen onszelf niet meer voorop. Wij positioneren ons

nadrukkelijk als onderdeel van een netwerk en komen samen met allerlei partners tot in

de haarvaten van de stad. Wij werken samen met culturele instellingen, onderwijs

instellingen en bedrijven. De afgelopen 2 jaren zijn we meer dan 50

samenwerkingsrelaties aangegaan en hebben we daar een groot aantal van

geformaliseerd. Wij hebben op allerlei manieren (zie eerder) ons bereik vergroot. Ook de

programmering in de Witte Dame en op plekken daarbuiten geschiedt in co-creatie met

een keur aan Eindhovenaren en Eindhovense organisaties.

Conclusie

Samenwerken en het werken in netwerken staat duidelijk verwoord in onze koers.

Samenwerken is een van onze kernwaarden. De omslag van instituut naar functie

hadden wij anders ook niet kunnen maken. Natuurlijk kan het altijd beter en meer. In

het advies gaat u niet verder in op hoe we meer extern gericht kunnen werken. Graag

zouden wij een tip van de sluier opgelicht willen zien, over hoe en op welke gebieden wij

meer extern gericht zouden kunnen werken.

7. Niet sluitende begroting en verzoek aan gemeenteraad om positief

resultaat 2015 (1,5 milj.) te mogen behouden

Niet sluitende begroting

Het besluit van B&W Eindhoven van 10 oktober 2016 maakt een opmerkingen hierover

overbodig.

Verzoek aan gemeenteraad

Ons verzoek betrof een verzoek aan het college van burgemeester en wethouders en niet

de gemeenteraad en het gaat om een positief resultaat van 1,1 miljoen en niet om een

positief resultaat van 1,5 miljoen.

Conclusie

De Bibliotheek Eindhoven heeft binnen de algemeen geldende verslagleggingsregels een

sluitende begroting. Ook indien het resultaat 2015 (ten dele) niet beschikbaar komt. Als

er minder incidenteel geld is, zullen er ook minder incidentele projecten en activiteiten

worden opgestart.

Het verzoek over de incidentele middelen was gericht aan het College van B&W en betrof

een lager bedrag dan wat in het advies van de Cultuurraad staat.

8. Het proces

In uw besluit van 30 september 2016 stelt u dat het concept advies aan ons is

voorgelegd met het verzoek te controleren op feitelijke onjuistheden. U stelt

verder dat er op uw verzoek voor 27 augustus geen reactie is gekomen. Ten

slotte stelt u vast dat de Cultuurraad op een zorgvuldige manier en met het oog

voor alle ter zaken spelende belangen tot een afgewogen oordeel is gekomen.

Het proces is na indiening van de aanvraag als volgt verlopen (alle relevante interne en

externe stappen):

1 juni subsidieaanvraag ingediend bij de SCE

Het concept advies ontvingen wij per mail op 22 augustus met het verzoek voor

26 augustus 17.00 uur te reageren op feitelijke onjuistheden

Op 23 augustus reageerde wij per mail over de beperkte ruimte in de procedure

voor het schetsen van de context, dat de aanvraag een beperkt aantal woorden

mocht bevatten, vroegen wij ons af wat feitelijke onjuistheden eigenlijk zijn en

sloten wij de mail af dat we elkaar over deze punten zouden spreken tijdens de

afspraak op 7 september, die reeds voor de zomervakantie was gepland.

Op 23 augustus kwam er direct een korte mail waarin werd onderschreven dat het

een prima uitgangspunt was voor nu en dat we elkaar binnenkort zouden spreken.

Op 31 augustus 17.34 uur kregen wij het definitieve advies van de Cultuurraad

per mail en werd het gepubliceerd;

Op 7 september vond er een toelichtend gesprek plaats met de directeur Stichting

Cultuur Eindhoven. Hiervan hebben wijzelf een verslag gemaakt en verstuurd aan

de SCE. Vanuit de SCE ontvingen wij geen verslag, maar ook geen reactie op ons

verslag (bijlage 3)

Na dit gesprek was duidelijk welke bezuinigingen de Bibliotheek de periode 2017

tot en met 2020 moest verwerken. Hierop moesten de financiële en inhoudelijke

uitgangspunten voor de begroting 2017 die wij reeds hadden opgesteld, worden

aangepast

Op 12 september besprak de Auditcommissie van de Bibliotheek Eindhoven de

financiële en inhoudelijke uitgangspunten voor de begroting 2017, het advies van

de Cultuurraad en het verslag van het gesprek op 7 september

Op 20 en 21 september hielden we sessies met het MT plus van de Bibliotheek

over het sluitend maken van de begroting 2017

Op 27 september kregen we een mail van SCE met een voorstel voor de prestatie

afspraken

Op 28 september kwam er per mail een herhaald verzoek om te reageren op het

voorstel;

Op 29 september kwam een voicemail bericht binnen van de directeur SCE om

uiterlijk die dag te reageren op het voorstel van de prestatie afspraken

Op 29 september stelde de Raad van Toezicht van de Bibliotheek de financiële en

inhoudelijke uitgangspunten voor de begroting 2017 vast

Op 30 september ging een WhatsApp naar SCE waarin stond dat we akkoord zijn

met de prestatie afspraken, behalve het bereiken van het aantal gezinnen van de

Voorleesexpress. Vanwege de bezuinigingen zullen we hier onder andere mee

moeten stoppen.

Op vrijdag 30 september kwam het definitieve besluit van de Stichting Cultuur

Eindhoven

Tussen 29 september (RvT) en 7 oktober hadden we nodig voor de verdere

uitwerking van de consequenties van de ombuigingen en bezuinigingen

(voorgenomen besluiten)

Tussen 10 en 14 oktober hebben we medewerkers, wiens takenpakket geheel zou

wijzigen, persoonlijk geïnformeerd

Op 17 oktober hielden we een informatiebijeenkomst voor alle medewerkers en

vrijwilligers

Conclusie

Op basis van onze reactie per mail op 23 augustus en omdat de afspraak al voor de

zomervakantie was gepland, leefden wij in de veronderstelling dat op 7 september het

concept advies zou worden besproken en er vanuit de Bibliotheek kon worden

gereageerd op de stellingen in het concept advies. Want ook in het proces was tot op dat

moment het niet mogelijk geweest te reageren op en aanvullende informatie te geven

over de stellingen in het advies.

Het verraste ons daarom ook en stelde ons teleur dat op 31 augustus het concept advies,

publiek en dus definitief werd gemaakt. Het gesprek van 7 september veranderde

daarmee in onze ogen van een dialoog naar meer een toelichting. Het advies lag vast.

Na het gesprek op 7 september was pas duidelijk welke bezuinigingen de Bibliotheek de

periode 2017 tot en met 2020 moest verwerken. Het begrotingsproces moesten

vervolgens in de periode van 8 september tot 7 oktober in een sneltreinvaart worden

doorlopen en tegelijkertijd moesten de bezuinigingen en ombuigingen concreet worden

gemaakt.

Gedurende dat proces kwam op 27 september het voorstel voor prestatieafspraken

binnen, met het verzoek uiterlijk 29 september te reageren.

Wij betreuren het dat er tijdens het traject van de Cultuurraad en daarna geen nader

overleg mogelijk was. Wij hadden graag de informatie die wij hier optekenen en de

daarbij behorende achtergrondinformatie in een zo vroeg mogelijk stadium met u

gedeeld en met u daarover van gedachten gewisseld.

9. Prestatieafspraken

Op het moment dat de prestatieafspraken per mail werden voorgelegd, waren alle

consequenties van de ombuigingen en de bezuinigingen voor 2017 nog niet bekend. Om

hier een definitieve en exacte uitspraak over te kunnen doen, móesten we 100% zeker

zijn hoe onze begroting 2017 er uit zou komen te zien. Of er nog mogelijkheden waren

de bezuinigingen op te kunnen vangen. We wisten dat het extern en intern een hoop

teweeg zou brengen en we daar niet te lichtvaardig mee om moesten gaan.

We hadden enkele dagen de tijd en moesten uiterlijk 29 september reageren. Maar op 7

oktober was bij ons pas bekend wat de gevolgen voor onze taken en activiteiten en

mogelijk voor onze prestaties zouden zijn. Vandaar dat we nu pas gefundeerd kunnen

reageren op de voorgestelde prestatieafspraken. In rood staan onze reacties.

prestatieafspraken subsidieperiode 2017-2020

Resultaat

(gemiddeld per jaar 2017-

2020)

Inspanning

(gemiddeld per jaar 2017-

2020)

Uitleningen jeugd (zijn

uitleningen incl.

verlengingen)

634.000

Door de

solidariteitsbijdrage zal het

collectiebudget aanzienlijk

worden verlaagd. Hierdoor

daalt in een periode van

circa 4-5 jaar het aantal

boeken per kind van circa

5,5 naar 4,0 boek per kind.

Dit kan een negatieve

invloed hebben op het

aantal uitleningen

Uitleningen volwassenen

(zijn uitleningen incl.

verlengingen)

275.000

Door de



worden verlaagd.

Hierdoor verdwijnen binnen

1 jaar enkele

onderdelen/boekenkasten

in de bibliotheek. De kans

is groot dat dit een

negatieve invloed heeft op

het aantal uitleningen.

Daarnaast passen wij per 1

januari 2017 onze

abonnementenstructuur

aan en onze voorwaarden.

Boetes worden afgeschaft

en de uitleentermijn wordt

verlengd van 3 naar 4

weken.

Dit is positief voor de

leden, maar heeft

ongetwijfeld een negatieve

invloed op het aantal

verlengingen.

Leden jeugd 28.500

Door de



worden verlaagd.

Hierdoor wordt de

jeugdcollectie kleiner en

kunnen leden tussen de 14-

18 jaar besluiten geen

abonnement meer te

nemen.

Leden volwassenen

10.750

Door de



worden verlaagd.

Hierdoor verdwijnen binnen

1 jaar enkele

onderdelen/boekenkasten

in de bibliotheek en is de

kans groot dat leden

besluiten hun abonnement

op te zeggen.

Programma ‘Wijzer met

taal en media!

Draait op alle (?) scholen

voor primair onderwijs.

Het is bij de gemeente

bekend dat om allerlei

redenen 3 scholen nog

steeds niet meedoen.

Verdere doorontwikkeling

van de traditionele

bibliotheek-functie naar

een Centrum voor Media en

Educatie, als actieve

netwerkpartner

Inspanning

(2020)

Kinderen met

leesachterstand naar het

voortgezet onderwijs

Geen kinderen met

leesachterstand van de

basisschool

Halvering van het aantal

laaggeletterden in

Eindhoven

16.500 personen

Toename aantal digitaal

geletterde volwassenen

Een toename tot 167.000

personen

In onze ambitie geven we

aan dat we het percentage

digitaal geletterden willen

verhogen van 76,8% naar

85%.

Conclusie

We moeten uiterlijk 29 september reageren op de voorgestelde prestatieafspraken. Maar

op 7 oktober was bij ons pas bekend wat de gevolgen zouden zijn van de bezuinigingen

voor onze taken en activiteiten en onze prestaties. Vandaar dat we nu pas gefundeerd

kunnen reageren op de voorgestelde prestatieafspraken. In rood staan onze reacties.

Graag willen wij een nadere afstemming over de definitieve bepaling van de

prestatieafspraken.

Bijlage 3: Gespreksverslag 7 september 2016 directeur SCE en directeur


Bespreking advies Cultuurraad Basisinfrastructuur

d.d.: 7 september 2016

Aanwezig: Tanja Mlaker (directeur bestuurder SCE), Peterjan Prinsen (Accounthouder

SCE), Albert Kivits (directeur bestuurder BE) en Jan Slits (controller BE)

1. Proces

Beschikking is voor 4 jaar. Vermelde bedragen zijn nog niet geïndexeerd. De

solidariteitsbijdrage staat voor 4 jaar vast op 5,3%. Index 2017 is nog niet

definitief vastgesteld, in Kadernota 2017 staat een index van 1,5%. De index

wordt ieder jaar opnieuw bepaald.

2. Prestaties

Er zijn beperkt aantal prestatie-eisen zoals bijvoorbeeld:

Activiteiten

Aantal bezoekers

Aantal leden

Etc. etc.

Over de prestatie-eisen vindt nadere afstemming plaats per mail. Zowel de

financiën als de prestaties worden gemonitord. Mochten prestaties in de komende

4 jaar niet behaald worden, kan dit gevolg hebben voor de subsidiehoogte.

3. Begroting

Jaarlijks voor aanvang kalenderjaar levert de Bibliotheek Eindhoven een door RvT

goedgekeurde begroting aan. In principe is een sluitende begroting noodzakelijk.

Omdat de “innovatie” plannen uit algemene of bestemmingsreserves (gevormd

onder meer uit resultaat 2015) worden gefinancierd, mag er een negatief

resultaat worden gepresenteerd.

Wel afstemmen wat te doen met de aanvraag VVE. Vooralsnog dienen we die bij

de gemeente Eindhoven voor 1 oktober.

4. Verantwoording

Jaarlijks voor 1 juni een 5 maanden rapportage

Jaarlijks voor 1 mei jaarrekening

Jaarlijks een afspraak met SCE over de stand van zaken

Er hoeft geen activiteitenplan worden ingeleverd.

Bestemmingsfonds Eigen Vermogen

Van het jaarlijks resultaat moet vanaf jaarrekening 2017 een deel van het

resultaat ten gunste en/of ten lasten van een bestemmingsfonds gebracht

worden. De verdeelsleutel is een percentage van het aandeel van de subsidie van

de cultuurstichting ten opzichte van de volledig omzet dat jaar.

De reserve kan in overleg met CSE worden ingezet voor activiteiten en/of

programma’s.

5. OCW portaal en rapportage

Peterjan doet navraag wat te doen met het OCW portaal. Wat betreft 2017 is het

OCW portaal gevuld met de aanvraag 2017-2020 door de SCE. Peterjan laat dit

nog weten aan BE.

6. Overige zaken

Burgerinitiatieven worden conform eerdere afspraken geformaliseerd.

Dit betekent dat Bibliotheek jaarlijks een subsidiebedrag ontvangt, dat vervolgens

in september wordt overgemaakt aan de Burgerinitiatieven in de stad. Dit is een

bedrag van € 1.000 per initiatief.

De getekende overeenkomsten is aan BE overhandigd ter ondertekening.

gemeente Eindhoven

Raadsnummer 13R5262 Inboeknummer 13bst00442 Beslisdatum B&W 8 maart 2013 Dossiernummer 13.10.453

Raadsvoorstel ''Lezen, leren en innoveren in perspectief''

Inleiding

Het raadsdossier (Transitie bibliotheekfuncties) is op 30 oktober 2012 tijdens de

behandeling door de commissie MC op verzoek van de commissie door de

portefeuillehouder teruggenomen in afwachting van de definitieve voorstellen voor

de bibliotheekinnovatie en de financiële uitwerking daarvan. Deze voorstellen treft u

hierbij aan. Beslisvoorstellen en bijlagen die deel uitmaakten van het raadsdossier

Transitie Bibliotheekfuncties zijn, voor zover nog relevant, verwerkt in dit dossier.

Over het in ‘Transitie Bibliotheekfuncties’ opgenomen verzoek om alvast financiële

middelen te reserveren voor de toekomstige transitiekosten en daartoe een in 1996

verstrekte lening te mogen gebruiken, heeft de raad met instemming besloten.

(12BST02019, de facto vooralsnog €1.213.230). Een extra frictie van 442k die in 2013

ontstaat als gevolg van het besluit van de raad om de sluiting van vestigingen uit te

stellen is verwerkt in de reorganisatiekosten in dit nu voorliggende dossier omdat

hiermee geen rekening kon worden gehouden in de exploitatiebegroting van de BE

voor 2013.

De Bibliotheek Eindhoven (BE) heeft voor 2013 een nagenoeg sluitende begroting

aangeleverd waarin rekening is gehouden met de derde tranche bezuinigingen ter

hoogte van €750.000 . Daarmee is per 1 januari 2013 vijfentwintig procent zijnde

€1.500.000 structureel bezuinigd ten opzichte van het subsidieniveau 2010. Hoewel

de begroting aannames bevat en risico’s kent vanwege de lopende reorganisatie en

afbouw van personeel, is er voor dit moment geen reden om aan te nemen dat het

opgenomen begrotingstekort van 3,8% niet kan worden opgevangen. BE heeft

aangegeven het tekort te willen beperken door kosten waar mogelijk te drukken en

investeringen uit te stellen. Een eventueel restant zal drukken op het vermogen van

de BE.

Met de raad is afgesproken dat voorafgaand aan de behandeling van de kadernota

voor 2014-2017 een integraal beslisdossier wordt voorgelegd waarin een

innovatieprogramma voor de bibliotheek van de toekomst wordt gepresenteerd in

combinatie met een deugdelijke en transparante financiële paragraaf. Een

Bijlage 4a

Raadsnummer 13R5262

2

expertteam onder leiding van de heer van Hamersveld heeft van het college het

verzoek gekregen om voorstellen voor dit innovatieprogramma (fase 2 experttraject)

te ontwikkelen, gebaseerd op de resultaten uit de eerste fase van het experttraject

dat in de eerste helft van 2012 is uitgevoerd. De resultaten van de 1e fase staan in het

rapport ‘’Zonder kaft of ezelsoren?’’ dat voor de zomer 2012 door het college is

vastgesteld en waarmee vervolgens de raad is geïnformeerd. Een en ander sluit

naadloos aan op wat door de raad op 26 juni 2012 is vastgesteld op basis van het

raadsdossier ‘’Eindhovense bibliotheekfuncties in nieuw perspectief’’. De daarbij

ingediende motie M25 is aanleiding geweest voor een toezegging dat tussentijds, in

het najaar van 2012, zou worden gekomen ‘met een evaluatie (NB: pilot Berckelhof)

en met de verdere doorontwikkeling’.

De bibliotheekfuncties verkeren in een transitie naar nieuw toekomstprofiel. In de

bijgevoegde notitie ‘Odyssee BE’ (bijlage 1b) heeft de stuurgroep van het

experttraject Bibliotheek van de Toekomst in nauwe samenspraak met de BE

uitwerking gegeven aan een toekomstbestendige en innovatieve variant, een sober

alternatief hiervoor (voorkeursvariant) én ook aan de uitwerking van basaal

alternatief voor de traditionele bibliotheekfuncties. De varianten zijn financieel

doorgerekend met inzet van externe expertise (Adlasz BV) in een uiterste inspanning

om te komen tot een hoge mate van validiteit (bijlage 1c).

De bijgevoegde notitie Odyssee BE (bijlage 1b) is de inhoudelijke onderlegger voor

dit raadsdossier. De notitie is inmiddels aangeboden aan het college met een

samenvattende toelichting, verantwoording en advies van de voorzitter van de

stuurgroep van het experttraject. Deze treft u bij de bijlagen aan. (bijlage 1a)

Op de valreep heeft de Raad van Toezicht van de BE een brief gestuurd aan het

college. In de brief wordt aangegeven dat de RvT van mening is dat het maximale

resultaat nog niet is bereikt waar het gaat om coproductie en cofinanciering. De RvT

pleit verder voor een strikte scheiding tussen de beoordeling van de exploitatie van

de bibliotheek en de zaken die samenhangen met het vastgoedeigendom (de BE is

voor 50% eigenaar van De Witte Dame). De mening van de RvT is in de voorgestelde

besluiten gerespecteerd waarmee vooral ruimte wordt gecreëerd voor verdergaande

cocreatie van de BE met het maatschappelijk middenveld waaronder de SPIL-

partners, uiteindelijk ook leidend tot meer resultaten op het gebied van

cofinanciering. Aan de BE zal worden gevraagd om voorafgaand aan de

begrotingsbehandelingen van 2014 – 2017 inzicht te verschaffen in de resultaten

hiervan.

Bestuurlijk kader

Raadsnummer 13R5262

3

a Wettelijke taak

x Kerntaak gekoppeld aan het werkprogramma van het college

Eindhoven dient een zo breed mogelijke laag van de bevolking te voorzien van

onafhankelijke en pluriforme informatie.

x Onvermijdelijk

Basis voor de ontwikkeling van het innovatieoprogramma voor de toekomst

Doelstelling


onafhankelijke en pluriforme informatie. (Collegeproduct: 4.7.7 Media)

De gevraagde besluiten liggen in lijn met de doelstellingen van de ‘richtinggevende

notitie bezuinigingen bibliotheek’ (2011), de ‘Eindhovense bibliotheekfuncties in

nieuw perspectief’ (2012) én het visiedocument ‘Zonder kaft of ezelsoren?’ (2012).

Voorstel

1. Kennisnemen van de bijlagen 1 t/m 5 met het daarin opgenomen advies van

de stuurgroep ‘Bibliotheek van de Toekomst’ om te kiezen voor variant 2.

(bijlage 1a)

1.1 Kennisnemen van de brief van de Raad van Toezicht van de BE van 18 februari

2013 (RvT1540) waarin ondermeer aangegeven wordt dat de mogelijkheden

voor cocreatie en cofinanciering nog niet zijn uitgeput (bijlage 1 e)

2.1 Instemmen om onmiddellijk te starten met de uitvoering van variant 3 en

daarmee impliciet invulling geven aan de bezuinigingstaakstelling van

€3.000.000. Een en ander strikt binnen de randvoorwaarde dat de

vestigingen pas worden gesloten samen oplopend met de realisatie van

alternatieven binnen het onderwijs en voor de sociale functies. (zie bijlage

1b)

De inmiddels op basis van de raadsbesluitvorming bijgestelde planning

hierbij is als volgt:

Meerhov. Stratum Gestel Mensfort Achtse B. Strijp Vaartbr. Woens. Hei

1 sep ‘13 1 okt ’13 1 nov ’13 1 nov ’13 1 mrt ’14 1 mrt ‘14 1 apr ’14 1 mei ‘14

2.2 - Instemmen met de initiële compensatie van de transitiekosten (frictie-,

reorganisatie- en innovatiekosten). Het betreft de volgende posten:

- initiële frictiekosten, per saldo begroot op €1.130.000

- initiële reorganisatiekosten, per saldo begroot op €686.000

Raadsnummer 13R5262

4

- initiële innovatiekosten, per saldo begroot op €764.000

Bij deze opsomming is al rekening gehouden met eerder door de gemeente

beschikbaar gestelde bedragen én met reserveringen in de

exploitatatiebegroting en op de balans van de BE.

- De actuele financieringsbehoefte die hierdoor ontstaat en de dekking ervan

zijn uitgewerkt in beslispunt 6 en het bijbehorende argument alsmede de

wijze waarop de subsidies worden verdeeld over de jaren 2013, 2014 en

2015.

3.1 Kennisnemen van de door de stuurgroep becijferde en noodzakelijk geachte

aanvullende financiering voor de bibliotheek van de toekomst van ca

€1.100.000 structureel, indien de raad kiest voor variant 2, zijnde de door de

stuurgroep van het experttraject geadviseerde variant.

3.2 Onderschrijven van de maatschappelijke noodzaak tot realisatie van variant 2

en daarbij vooral inzetten op een voortvarende realisatie van het Educatief

Programma. (zie ook Digitale geletterdheid in het voortgezet onderwijs.

Vaardigheden en attitudes voor de 21ste eeuw” http://bit.ly/nrc-knaw) )

3.3 De BE verzoeken om in een co-creatieproces, financieel en inhoudelijk, met

de stedelijke SPIL partners én de gemeente te komen tot een gezamenlijk

plan van aanpak voor het Educatief Programma inclusief financiering Vanuit

de gemeente zal hierbij met name een expliciete verbinding worden

gemaakt met het VVE beleid en de aanwezige ruimte in het VVE budget.

3.4 De BE in een reactie op hun brief van 18 februari 2013 uitnodigen om de

Kenniswerkplaats op basis van de door de RvT beschreven ambitie te

realiseren en er hierbij van uit gaan dat daarbij tevens het ontstaan van

huisvestingsfricties zal worden uitgesloten.

3.5 Het college opdragen om in afstemming met de BE en vóór de

begrotingsbehandeling 2014 inzicht te geven in de wijze waarop en de mate

waarin het resultaat onder 3.3 en 3.4 is bereikt.

3.6 Het college op te dragen om voor de begrotingsbehandeling 2014 inzicht te

verschaffen in de mogelijkheden tot en de effecten van regionale

samenwerking in de aanpak van de bibliotheekinnovatie.

4.1 Kennisnemen van de uitgangspunten én de financieringsgrondslag voor de

realisatie van alternatieven voor de sociale functies van de wijkfilialen en het

PBMV opdragen om de uitwerking hiervan voorafgaand aan iedere feitelijke

sluiting ter kennis brengen van de gemeenteraad. Hierbij zal met name de

focus gericht zijn op de volgende functionaliteiten:

Filialen

Functies

Achtse

Barrier

Meerhoven

Mensfort

Strijp

Stratum

Vaart

broek

Woenselse

Heide

Raadsnummer 13R5262

5

Profielschet

s op basis

van

onderzoek

Snuff

el-

bibli

o-

theek

Jong

en

betro

kken

Inte

gra-

tiem

a-

chin

e

Rusti

g

rustp

unt

Zoe

te

inva

l

Duiz

end

poot

Gelee

f-

de

biblio

-

theek

4.2 Instemmen met de initiële reservering van een investeringskrediet van

€150.000 hiervoor.

4.3 Instemmen met een dekking hiervan uit de kredieten kleine verbouwingen

VTA’s.

5.1 Kennisnemen van de mogelijkheid om een pilot uit te voeren ten behoeve

van toekomstbestendige ruilbibliotheken door middel van een initiële

investering van €365.000 .

5.2 Besluiten om van deze mogelijkheid géén gebruik te maken maar om aan te

sluiten bij de inmiddels ontstane dynamiek vanuit de burgers (Prinsejagt,

Driehoeksbos). Dit koppelen aan de verkenningen per gebied naar de

behoefte aan maatschappelijk vastgoed.

6.1 Kennis te nemen van de daadwerkelijke resterende financieringsbehoefte in

de 2 scenario’s (zie argumenten) en dit bij variant 2 voor €1.325.000,- te

dekken uit de Endinetreserve;

6.2 Kennis te nemen dat de onder de beslispunt 6.1 genoemde resterende

financieringsbehoefte in gunstige zin afwijkt van de onder beslispunt 1 tot en

met 3 genoemde bedragen als gevolg van versnelde realisatie van de

bezuinigingstaakstelling en toevoeging van het structurele extra budget voor

bibliotheekdoelen in Meerhoven.

Argumenten

1.1 Integrale besluitvorming over de bibliotheekfuncties van de toekomst is nu mogelijk:

Het rapport ‘Odyssee BE’ is het resultaat van de tweede fase van het

experttraject. Het rapport geeft het antwoord van de stuurgroep op het verzoek

van het college om op basis van de resultaten van de eerste fase van dit traject te

komen tot een verdere uitwerking en financiële vertaling (12bst01081). In het

rapport wordt een variant (variant 1) uitgewerkt die lineair overeenkomt met de

conclusies en aanbevelingen uit de 1e fase van het experttraject. Daarmee wordt

een volwaardige transitie naar toekomstbestendige bibliotheekfuncties

gerealiseerd. Dit scenario wordt ook financieel vertaald. Daaruit komt helaas naar

voren dat deze optimale variant allesbehalve past in de bezuinigingstaakstelling

Raadsnummer 13R5262

6

zoals verwoord in het coalitieakkoord. Om die reden wordt deze variant niet als

voorkeursvariant voorgesteld. In het rapport wordt verder invulling gegeven aan

een zeer sobere variant (variant 3). Deze variant voldoet wél aan de gestelde

financiële kaders maar is echter niet toekomstbestendig. Ze geeft geen afdoende

antwoord op de grote veranderingen in de samenleving die momenteel

plaatsvinden als gevolg van de digitalisering en het internet én sluit

onvoldoende aan op de veranderende vragen van de klant. In deze variant

worden uitsluitend de belangrijkste traditionele bibliotheekproducten op een

andere wijze vormgegeven. Dit leidt tot een verschuiving van het aanbod van

fysieke boeken naar alle scholen in het primair onderwijs én tot de handhaving

van een sobere centrale uitleenbibliotheek, vooral gericht op de

beschikbaarstelling van papieren boeken. Gezien de maatschappelijke

ontwikkelingen is de verwachting dat deze variant over de jaren heen steeds

minder een antwoord zal zijn op de vraag en uiteindelijk zal verdampen. Dit kán

overigens een verantwoorde keuze zijn. De beschikbaarheid van digitale content

zal immers gelijkoplopend in dezelfde periode naar verwachting stevig

doorgroeien. De taakstelling om deze via een leenformule beschikbaar te stellen

is echter voorbehouden aan de rijksoverheid. De stuurgroep adviseert in Odyssee

BE om vooralsnog akkoord te gaan met de uitvoering van variant 2. Deze variant

behelst een volwaardig Educatief Programma op alle scholen in het primair

onderwijs en voor zover gekoppeld aan SPIL, ook binnen de kinderopvang. Dit

Educatief Programma is gericht op een krachtige stimulering van het lezen, op

de ontwikkeling van mediawijsheid en op het leren omgaan met allerlei digitale

techniek. Daarnaast omvat variant 2 een sobere en basale centrale bibliotheek

maar dan zodanig ingericht dat die als springplank kan functioneren voor een

volwaardige Kenniswerkplaats in de verdere toekomst. Een Kenniswerkplaats die

is gebaseerd op coproductie en cofinanciering met andere partners in de stad.

1.2 Het rapport Stille Kracht brengt de gevolgen van de sluiting per wijkvestiging in beeld:

Het college heeft in oktober 2012 aan de raad toegezegd te zullen komen met

een nadere analyse, per vestiging, van de maatschappelijke waarde en het

feitelijke nut van de bestaande wijkfilialen. Dit onderzoek heeft inmiddels

plaatsgevonden door studenten van de afdeling Urban Design van de TUe. Een

en ander onder begeleiding en deels in coproductie met de gemeentelijke

afdeling BIO. Het rapport toont aan dat bij de wijkfilialen sprake is van diversiteit

en dientengevolge geen eenduidig antwoord mogelijk is. Per vestiging geeft het

rapport antwoord op de gestelde vraag. Wat wel als een rode draad naar voren

komt is dat de vestigingen in ruime mate ook gebruikt worden voor andere dan

de meest primaire bibliotheekfunctie; het uitlenen van boeken. Het gebruik van

de vestigingen is sterk gerelateerd aan functies als Ontmoeting, Verblijf,

Contactlegging, Opvang en Studeren. In het onderzoek komt naar voren dat

Raadsnummer 13R5262

7

deze functies door de gebruikers als heel belangrijk worden beschouwd. Dit

wordt ook bevestigd door het digipanelonderzoek dat in december is

uitgevoerd. Ook wordt duidelijk dat veel van de huidige gebruikers om

verschillende redenen afhankelijk zijn van deze vorm van dienstverlening

waaronder (gebrek aan)geld, mobiliteit, ruimte thuis en faciliteiten. Het

probleem dat hiermee op tafel komt kan gelden op grotere schaal en voor

meerdere bewonersgroepen in de stad. Om verdergaande tweedeling in onze

stad te voorkomen is het van groot belang dat nader onderzocht wordt hoe het

hiermee staat c.q. dat hiermee rekening wordt gehouden in lopende

onderzoeken (gebiedsverkenningen) en bij de inzet van onze sociale

infrastructuur.

1.3 De uitslag van het digipanel ondersteunt de bevindingen tot nu toe: Om een nog beter beeld te krijgen van de maatschappelijke waarde van wat in

de bestaande wijkfilialen wordt aangeboden, is in december, parallel aan het

TUe onderzoek, een aantal vragen en stellingen voorgelegd aan het digipanel.

De uitslagen bevestigen grotendeels het TUe onderzoek waarbij opvalt dat de

digipanelleden in ruime mate de opvatting hebben dat het fysieke boek nooit

aan waarde en nut zal inboeten. De officiële trends laten een duidelijk ander

beeld zien. Ook het digipanel signaleert dat de filialen voor een veel bredere

doelstelling worden gebruikt dan alleen het lenen van boeken.

1.4 De pilot Berckelhof kan gelden als voorbeeld voor andere initiatieven in de stad:

In verzorgingscentrum Berckelhof in Tongelre is in 2012 een pilot uitgevoerd als

alternatief voor de sluiting van de bibliotheekvestiging in Herzenbroeken. De

resultaten van deze pilot zijn in de bijgevoegde evaluatie beschreven. De

conclusie is dat de doelen in flinke mate zijn bereikt en dat er nog steeds sprake

is van optimalisering. De bibliotheek in Berckelhof heeft een duidelijke functie

naar de omgeving. Ook dient het bibliotheekpunt de eigen doelen van Vitalis om

meer en meer te ontsluiten naar de omgeving en de maatschappelijke integratie

van senioren te bevorderen. Er is dus sprake van een win-win situatie. Het

beoogde effect om door het aanbieden van boeken op dit soort locaties ook de

senioren meer te laten lezen is echter niet opgetreden. Het gebruik door

senioren is er niet groter maar ook niet kleiner door geworden. Hiervoor worden

evidente redenen aangegeven. Wel heeft deze pilot bijgedragen aan een stuk

vermaatschappelijking van de zorg en aan het doorbreken van maatschappelijk

isolement. Door de bibliotheek in Berckelhof heeft een belangrijke integratie

plaatsgevonden met de bewoners van Tongelre. Door de inzet van vrijwilligers

uit de doelgroep senioren is dit nog eens versterkt. Op basis van de resultaten

Raadsnummer 13R5262

8

van de pilot in Berckelhof hebben gesprekken plaatsgevonden met Vitalis, de

Archipel en een paar corporaties. De belangstelling om op meerdere plaatsen in

de stad soortgelijke voorzieningen te realiseren is bij de maatschappelijke

partners groot. Dat geldt ook voor de bereidheid om naast coproductie ook voor

een flink deel gezamenlijk de kosten ervan te dragen. Er resteert echter in de

huidige opzet een exploitatietekort waarvoor nog geen cofinanciering is

gevonden. De dekking van dit tekort maakt gezien de eerdere prioritering én de

geprioriteerde programmalijnen van het experttraject géén deel uit van de

onderhavige beslissingen.

1.5 De scholenpilot in Tongelre levert de gevraagde opbrengst om te komen tot zorgvuldige detaillering van het Educatief Programma:

De pilot die in 2012 is uitgevoerd binnen de vier basisscholen in Tongelre buiten

de Rondweg is geëvalueerd met een bemoedigend resultaat. De pilot is

uitgevoerd om zicht te krijgen op de haalbaarheid, de mogelijkheden en de

effecten van bibliotheekpunten binnen het primair onderwijs. De ervaringen in

de pilot hebben bijgedragen aan het Educatief Programma ‘Wijzer! met

taal&media’ zoals beschreven in de nota Odyssee BE. Hoewel er nog geen

expliciet antwoord is op alle ruimtelijk-fysieke problemen en op de

cofinancieringsvraag aan het onderwijs (zie de kanttekeningen) is het wel

duidelijk dat de uitrol van het Educatief Programma naar alle SPIL centra en

andere scholen in het primair onderwijs wordt toegejuicht. Het Educatief

Programma zal voor veel kinderen een antwoord zijn op het afstoten van de

vestigingen. Sterker, door realisatie van het Educatief Programma ‘Wijzer! met

taal&media’ is het bereik van de jeugd straks nagenoeg honderd procent.

2.1 De taakstellende bezuiniging is haalbaar in een alternatief voor de meest

elementaire traditionele bibliotheekfuncties maar dat schiet tekort voor een

bibliotheek van de toekomst:

Door in te stemmen met de start van de uitvoering van variant 3 wordt voor een

groot deel tegemoet gekomen aan de transitie zoals de raad die voor de zomer

van 2011 voor ogen had. Dit was vooruitlopend op het meer toekomstgerichte

experttraject. Met uitzondering van de realisatie van bibliotheekpunten in de

ouderenvoorzieningen kan d.m.v. variant 3 de bezuinigingstaakstelling worden

gerealiseerd. De variant 3 richt zich echter vooral op een andere wijze van

inzetten van de traditionele bibliotheekfuncties. Dit is een sobere en weinig

toekomstgerichte benadering. Toch wordt u voorgesteld om tot de uitvoering

ervan over te gaan. Vanwege uitstel van de raadsbehandeling van het dossier

Transitie Bibliotheekfuncties in november als gevolg van de

commissiebehandeling op 30 oktober 2012 zijn al extra frictiekosten ontstaan

van ca €442.000 t.o.v. de oorspronkelijke raming waarvoor dekking was voorzien

Raadsnummer 13R5262

9

in de exploitatiebegroting 2013 van BE. De raad heeft immers besloten dat geen

sluitingen van vestigingen mogen plaatsvinden voorafgaand aan de integrale

raadsbesluitvorming die nu voorligt. Dit betekent tevens dat ieder verder uitstel

van de uitvoering van deze basisvariant opnieuw zal leiden tot extra

frictiekosten. Nu wordt ervan uitgegaan dat sluiting van de vestigingen

gefaseerd plaatsvindt vanaf september 2013 en dat gelijk oplopend daarmee de

uitrol zal plaatsvinden naar het onderwijs én alternatieve voorzieningen voor de

sociale functies worden gerealiseerd in de wijken. Kiezen voor de uitvoering van

deze variant 3 met directe ingang na besluitvorming kan een opmaat zijn om op

een later moment -maar wel zo snel mogelijk daarna- mogelijkheden te

scheppen voor het hogere en meer toekomstproof ambitieniveau van variant 2.

Gesterkt door de recente brief van de RvT van de BE is het de verwachting dat

door cocreatie en cofinanciering met partners in het veld, waaronder de

onderwijsinstituten, deze hogere ambitie zal kunnen worden bereikt. Vanuit de

overheid kan dit proces worden gefaciliteerd en gestimuleerd waarbij het van

groot belang is dat hiertoe ook intern de krachten vanuit Cultuur, Onderwijs,

Zorg en Gebiedsontwikkeling worden gebundeld. Door een koppeling te maken

met de doelstellingen en de financiële middelen van het VVE beleid ontstaat de

mogelijkheid om de per saldo resterende financiële behoefte voor de realisatie

van variant 2 te dekken.

2.2 De frictie- en transitiekosten zijn stevig bij een ombuiging van deze

omvang:

De varianten voor de transitie van de bibliotheekfuncties gaan gepaard met

eenmalige kosten voor fricties, reorganisatie en innovatie. In de benadering van

deze problematiek is een splitsing gemaakt tussen enerzijds de kosten die

samenhangen met de fricties als gevolg van de huisvestingsverplichtingen en

anderzijds de overige eenmalige afbouw- en ombouwkosten. Voor de eerste

categorie, de huisvestingsfrictie, speelt met name de relatie met de benodigde

vierkante meters in De Witte Dame. Op basis van de ambitie die de BE neergelegd

heeft in haar brief van 18 februari 2013 gaan we de BE verzoeken om vol te gaan

voor de realisatie van de Kenniswerkplaats door middel van cocreatie met diverse

maatschappelijke partners waarmee tevens een overmaat aan vierkante meters

en de daaraan gerelateerde frictiekosten wordt voorkomen. Naarmate er in dit

opzicht successen worden geboekt zal dit het risico van extra frictiekosten

voorkomen.. Uit de financiële bijlage 1c blijkt voorts dat er behalve de

huisvestingsfrictie in de twee voorliggende varianten sprake is van eenmalige

kosten ter hoogte van ongeveer €4.500.000. Deze kosten zijn het gevolg van

overige frictie-, reorganisatie-, en innovatie. Deze kosten kunnen deels gedekt

worden door het inmiddels hiervoor gereserveerde bedrag van €1.200.000 dat

oploopt naar €1.600.000 als de lening aan De Witte Dame Monumenten Beheer

bv (1996) aan de BE volledig is afgelost. Een verdere dekking komt uit reeds

Raadsnummer 13R5262

10

daartoe gereserveerde budgetten op de BE balans of in de exploitatie 2013 . Voor

het restant wordt dekking gevraagd uit gemeentelijke middelen hetgeen per

saldo tot uitdrukking wordt gebracht bij beslispunt 6 en wordt toegelicht in het

bijbehorende argument. Voor de goede orde: Uitsluitend de kosten die

daadwerkelijk moeten worden gemaakt komen voor compensatie in aanmerking.

De begroting is gebaseerd op worst case met dien verstande dat er hierbij geen

rekening kon worden gehouden met de financiële gevolgen samenhangend met

een eventuele afwaardering van De Witte Dame en de daarmee samenhangende

‘goodwill’.

3. De basisstructuur voor een toekomstbestendige bibliotheek vraagt om meer

budget. De stuurgroep bepleit variant 2:

Toelichting

In het schema is te zien dat het huidige subsidieniveau wordt teruggebracht

door hele gerichte keuzes naar het niveau van 3 miljoen structureel om hiermee

de bezuinigingstaakstellingen te kunnen bereiken. Vervolgens zijn er

innovaties en daarmee investeringen noodzakelijk voor de realisatie van een

basale maar toekomstbestendige bibliotheek waarbij het structureel

benodigde subsidie op een niveau van circa 4,1 miljoen euro uitkomt.

Het resultaat van het experttraject en het daarop volgende collegeverzoek aan

de stuurgroep om een nadere uitwerking van de conclusies en aanbevelingen

aan te bieden, leidt tot een advies van de stuurgroep aan de raad om nu direct al

Raadsnummer 13R5262

11

te kiezen voor variant 2. Door middel van deze variant wordt naar de mening van

de stuurgroep een basisfundament gelegd voor de doorontwikkeling van de

bibliotheekfuncties. Een fundament dat spoort met de maatschappelijke

ontwikkelingen en dat recht doet aan de ontwikkeling van de maatschappelijke

vraag. Er is veel rekenwerk verricht om met deze variant in de buurt te komen

van de budgettaire bezuinigingstaakstelling. Ondanks de zekerheidshalve

additionele inzet van een materiedeskundige van Adlasz BV is dat echter niet

gelukt. Kiezen voor toekomstbestendige kwaliteit bij het beoogde

subsidiebudget van 3 miljoen euro structureel zou betekenen dat de raad nu

moet kiezen voor één van de twee primaire programmalijnen (zie ook de

‘kanttekeningen!). Een onmogelijke opgave, uitgaande van een noodzakelijk

profiel van bibliotheekfuncties voor onze stad? Als dat zo is, dan is volgens de

berekeningen van de stuurgroep een extra structureel budget nodig van

€1.100.000. In de gemeentelijke begroting is inmiddels rekening gehouden met

het bezuinigde subsidiebedrag voor de BE. De raad heeft een voorbehoud

gemaakt bij de besluitvorming in 2012 in afwachting van het moment waarop

integrale afweging zou kunnen plaatsvinden. Indien de raad vanwege de

maatschappelijke relevantie het advies van de stuurgroep overneemt dan kan

een proces van co-creatie samen met het maatschappelijk middenveld

waaronder de SPILpartners leiden tot een bijdrage aan de oplossing voor de

budgettaire behoefte. Vanuit de gemeente willen we hierbij dan vooral ook een

expliciete verbinding maken met de doelstellingen en de budgetten die

verbonden zijn aan de vroegen voorschoolse educatie (VVE). Met deze

inspanning willen we de per saldo resterende financiële behoefte afdekken. Voor

de begrotingsbehandeling 2014 zal inzichtelijk worden gemaakt of deze

doelstelling zal worden bereikt en in welke mate. Indien per 1 januari 2014 in de

extra financiering voor variant 2 is voorzien dan is de bezuinigingstaakstelling

feitelijk een jaar eerder bereikt dan beoogd.

- Aan de BE zal worden gevraagd om op dat moment tevens inzicht te

verschaffen in de wijze waarop en de mate waarin het gelukt is om met de

maatschappelijke partners te komen tot een invulling van de ambities met

betrekking tot de Kenniswerkplaats (zie ook 2.2)

- Tot slot willen we aangeven dat er redenen zijn om de doelstellingen die

samenhangen met de bibliotheekinnovatie te verbreden naar de regio

waaronder vooral Helmond. Met Helmond zijn hierover verkennende

gesprekken gaande. Behalve grote synergie-effecten kan een dergelijke

samenwerking tevens leiden tot financiële efficiency en cofinanciering. De

haalbaarheid en de mogelijke effecten zullen eveneens voor de

begrotingsbehandeling aan de Raad worden voorgelegd.

Raadsnummer 13R5262

12

4. De wijkfilialen hebben een bredere sociale functie, elementair voor veel

inwoners van de stad:

Met verschillende maatschappelijke partners in de stad is gesproken over de

wenselijkheid en de haalbaarheid van wijkvoorzieningen naar het model zoals

momenteel uitgevoerd in de pilot in Berckelhof. Deze biedt in de huidige vorm

nog voor jaren vooruit een alternatief voor de beschikbaarheid van

uitleenboeken op buurt- en wijkniveau. Hoewel succesvol wordt het vergroten

van het bereik van het fysieke boek voor senioren en mensen met

mobiliteitsproblematiek er niet mee wordt gehaald. Een uitrol is in de

voorliggende geprioriteerde programmalijnen dan ook niet meegenomen. Door

de sluiting van de bibliotheekfilialen in de wijken, komen echter ook de sociale

en ontmoetingsfuncties onder druk te staan, zoals deze door het gebruik van de

filialen zijn gegroeid. Bij de sluiting van de filialen is, conform eerdere afspraken

met de raad, uitgangspunt dat gelijk oplopend met die sluiting soelaas wordt

geboden voor het continueren van deze functies. De alternatieven zijn

gerealiseerd op het moment dat de filialen sluiten conform onderstaand

uitgangspunt:

Filialen

Functies

Achtse

Barrier

Meerhoven

Mensfort

Strijp

Stratum

Vaart

broek

Woenselse

Heide

Profielschet

s op basis

van

onderzoek

Snuff

el-

bibli

o-

theek

Jong

en

betro

kken

Inte

gra-

tiem

a-

chin

e

Rusti

g

rustp

unt

Zoe

te

inva

l

Duiz

end

poot

Gelee

f-

de

biblio

-

theek

Leeshoek x x x x x x x

Ontmoeten

/

Ontspannin

g

x x x x x x

Activiteiten x x

PC-

faciliteiten x x x x x x x

Neutrale,

veilige plek x x x

Raadsnummer 13R5262

13

Deze sociale functies zijn in het onderzoeksrapport ‘Stille Kracht’ van TUe nader

gedefiniëerd en getypeerd als functies en faciliteiten die bewoners/ gebruikers

erg zullen missen en als onvervangbaar beschouwen. De in het rapport

beschreven gebruiksfuncties zullen aan de hand van de gebiedsverkenningen en

analyses van het Projectbureau Maatschappelijk Vastgoed, en samen met

maatschappelijke partners, tijdig worden ingepast in bestaande structuren in de

wijken. Uiteraard staat het daarbij vrij om het creëren van een alternatief voor de

genoemde sociale functies in de wijk, als dat gewenst en/ of mogelijk is, te

combineren met de beschikbaarheid van uitleenboeken. De bibliotheek kan dit

soort initiatieven met inzet van de beschikbare contributies en zonder extra

subsidies faciliteren en zal hieraan graag medewerking verlenen. Voor dit

omvormingsproces is door middel van reservering een eenmalige

investeringskrediet van 150.000 euro beschikbaar vanuit de

investeringskredieten kleine verbouwingen VTA’s. Voorzover het vervallen van

de sociale functies van de wijkfilialen meer individuele effecten hebben,

bijvoorbeeld door het ontbreken van een computer voor een studerend kind in

de thuissituatie, dan kunnen voorzieningen getroffen worden binnen het bestek

van het bestaande armoedebeleid.

5.1. De Ruilbibliotheek kan een toekomstbestendig alternatief zijn voor de

beschikbaarheid van het fysieke boek:

In tegenstelling tot de Sociale Bibliotheek (zie Odyssee BE) waarvan verwacht mag

worden dat daarbinnen de specifieke bibliotheekfuncties (uitleen van boeken)

steeds minder een rol zullen spelen, is de verwachting dat de Ruilbibliotheek wél

een alternatief biedt voor de beschikbaarheid van het fysieke boek op de langere

termijn. Een pilot om de haalbaarheid van een Ruilbibliotheek vast te stellen is

opgenomen in het rapport Odyssee BE. U wordt geadviseerd om hieraan geen

uitvoering te geven of middelen ter beschikking te stellen. De ruilbibliotheek is

slechts één van de alternatieven. Momenteel zien we, veelal op initiatief van

bewonersgroepen (Driehoeksbos, Prinsejagt), meerdere varianten opkomen die

een alternatief bieden en die zeer sterk gerelateerd zijn aan de specifiek

maatschappelijke context. Het college wil er de voorkeur aan geven om dit soort

burgerinitiatieven zonodig te ondersteunen. Ook kan nog afgewacht worden of

‘’de markt’’ in de behoefte aan fysieke leenboeken gaat voorzien. Ook hiervan zijn

inmiddels voorbeelden bekend. De raad wordt geadviseerd om nu nog niet te

kiezen voor dit soort alternatieven maar de ontwikkelingen in de samenleving

nog af te wachten.

6 Daadwerkelijke resterende financieringsbehoefte wijkt af van de onder beslispunt

1 tot en met 5 genoemde financieringsbehoefte.:

Raadsnummer 13R5262

14

Bij beslispunten 1 tot en met 5 is uitgegaan van de oorspronkelijke

bezuinigingstaakstelling van 3 miljoen die is afgezet tegen een subsidiebudget

van 6 miljoen (niveau 2010). Inmiddels is in de gemeentelijke meerjarenbegroting

het subsidiebedrag voor de BE gecorrigeerd voor het jaarlijkse gemeentelijk

accres op subsidies.

De totale daadwerkelijke financieringsbehoefte voor de 2 varianten is dan als

volgt:

Variant 2 2013 2014 2015 2016 2017

Subsidiebehoefte BE 4.360 4.138 4.133 4.133 4.133

Reguliere subsidie Eindhoven 4.772 4.022 3.272 3.272 3.272

Effect beslispunt 3.3 VVE middelen 0 861 861 861 861

Resteert 412 745 0 0 0

Frictiekosten BE 278 2.042 162 0 0

Dekken uit Endinet- reserve (innovatie

gelden)

1.163 162

Uit restant structurele subsidie 2013/2014 278 879 0 0 0

Resteert 0 0 0 0 0

Variant 3 2013 2014 2015 2016 2017

Subsidiebehoefte BE 4.376 2.998 3.039 3.039 3.039

Reguliere subsidie Eindhoven 4.772 4.022 3.272 3.272 3.272

Resteert 396 1.024 233 233 233

Frictiekosten BE 280 2.137 162 0 0

Dekken uit Endinet- reserve (innovatie

gelden)

0 997 0 0 0

Uit restant structurele subsidie 2013 280 116 0 0 0

Uit restant structurele subsidie 2014 ev 0 1024 162 0 0

Resteert 0 0 0 0 0

Raadsnummer 13R5262

15

Kanttekeningen

Er bestaat onzekerheid over de vastgoedrisico’s:

Herwaardering van De Witte Dame die in 2013 zal plaatsvinden kan gevolgen

hebben voor de financiële positie van de BE die tevens voor 50% eigenaar is van

De Witte Dame.. Op het moment van schrijven van dit dossier zijn deze gevolgen

niet bekend. Ook is nog niet bekend welk standpunt de RvT van BE zal innemen

aangaande de waardering van het vastgoedbezit en de samenhangende goodwill

per ultimo 2012. Dit effect is in dit raadsvoorstel buiten beschouwing gelaten

maar kan feitelijk wel van invloed zijn gezien de actuele ontwikkelingen op de

vastgoedmarkt. In de brief van de RvT van de BE (bijlage 1 e) wordt overigens

aangegeven dat dit risico geen weerslag zal hebben op de aanwending van

gemeentelijke subsidies of de daarbij geldende taakstellingen.

De raad moet nu besluiten nemen:

De ontwikkeling van het transitieproces loopt grotendeels nog in de pas met wat

hierover in 2011 is afgesproken. Het uitstel van de gevraagde besluitvorming op

30 oktober 2012 leidt voor 2013 en 2014 tot extra kosten. Dit is het gevolg van het

langer openhouden van de vestigingen. Door de besluitvorming over het nu

voorliggende dossier moet er duidelijkheid komen over het vervolg. Aan de hand

daarvan moet zo efficiënt mogelijk de verdere uitrol plaatsvinden om onnodig

dure fricties te voorkomen. Dit staat los van het scenario waarvoor gekozen wordt.

Verder uitstel van concrete beslissingen moet voorkomen worden.

De doelstelling van cocreatie en cofinanciering wordt misschien niet gehaald:

In de gedachte gesterkt door de brief van de RvT van de BE (zien bijlage 1 e)

wordt geanticipeerd op verdergaande resultaten op basis van cocreatie en

cofinanciering met het maatschappelijk middenveld. Vóór de

begrotingsbesprekingen van het najaar 2013 zal bekend zijn of de daaraan

gekoppelde verwachtingen worden gehaald. Op dat moment zal de balans

opgemaakt kunnen worden en zal duidelijk worden of het beoogde

ambitieniveau van variant 2 hiermee gestalte kan krijgen. Er is echter een reëel

risico dat dit niet zo is. Bezuinigingen op allerlei terreinen en een voortdurende

crisis waarbij ook steeds weer nieuwe signalen van maatregelen tot beperking en

sanering in beeld komen beïnvloeden de kansen van dit proces.

Noch binnen de exploitatie van de BE, noch binnen het budget van de wethouder

Innovatie,Design, Cultuur en Openbare Ruimte is er financiële ruimte voor de

dekking van de frictie-, reorganisatie- en innovatiekosten:

Raadsnummer 13R5262

16

Het beleid met betrekking tot de vergoeding van frictiekosten door de

subsidieverstrekker beschrijft welke kosten voor vergoeding is aanmerking

komen en onder welke condities. Voorts is aangaande de dekking van deze kosten

afgesproken dat eerst zal worden gekeken naar de mogelijkheden binnen de

bestaande exploitatie van de betrokken instelling. Indien dat geen soelaas biedt

dan wordt beoordeeld of het integrale budget van de portefeuillehouder ruimte

biedt. Omdat daar geen ruimte is wordt nu tenslotte aanspraak gedaan op de

Endinetreserve. Een gunstig effect voor het bedrag dat hierbij gevraagd wordt is

het feit dat de bezuiniging een jaar eerder zal zijn gerealiseerd dan eerder

voorzien.hetgeen een incidenteel voordeel oplevert dat saldeert met de initiële

behoefte aan Endinetmiddelen.

Alle meevallers zullen worden verrekend:

De opgenomen bedragen zijn gedetailleerd onderbouwd en op diverse manieren

beoordeeld. Voor dit moment zijn ze zo hard als maar kan. Wel is er bij de

opstelling rekening gehouden met een worst case scenario. Indien de Witte Dame

Beheer bv de restschuld terugbetaalt ontstaat er €375.000 budgetruimte.

Terugbetaling kan echter nog lang gaan duren. Indien de afkoop van personeel

meevalt door het effect van parallelle maatregelen dan ontstaat er tevens weer

financiële ruimte. Het werkelijke niveau van de personele frictie is pas bekend als

de namen bekend zijn van degenen die af moeten vloeien en de daarmee

samenhangende subsidieclaim kan worden getoetst aan ons gemeentelijk

beleidskader. Als er snel partners gevonden worden of vervangende huurders

dan scheelt dat direct in de nu opgenomen kosten. Om de transitie door te voeren

calculeert BE op basis van de huidige inzichten een liquiditeitsprobleem

oplopend tot maximaal €700.000 in 2014 en vervolgens aflopend tot €89.000

positief in 2017. Hiervoor is een rekening courantkrediet noodzakelijk.

Afhankelijk van de werkelijke opnamebehoefte zal dit leiden tot extra kosten

a.g.v. rentebetalingen. Een eventueel verzoek van de BE voor een rekening

courantkrediet zal separaat via een collegevoorstel worden behandeld.

Nog niet alle opties zijn zeker:

Er is nog sprake van losse einden. Met de grote onderwijsorganisaties SALTO en

SKPO bestaat overeenstemming over het nut en het belang van het Educatief

Programma. Er bestaat, tegen eerdere verwachting in en vooral als gevolg van

bestuurswisselingen, echter nog geen hardheid over de financiële bijdrage vanuit

het onderwijs en over de beschikbare ruimte in vierkante meters. Inventariserend

onderzoek in 2011 heeft evenwel laten zien dat er naast grote belangstelling ook

de benodigde ruimte binnen het onderwijs beschikbaar is. Het Educatief

Programma is daarnaast zo uitgewerkt dat er sprake kan zijn van maximale

flexibiliteit en maatwerk per locatie. Of dit volstaat moet dus nog gaan blijken. De

gesprekken hierover met de grote onderwijsorganisaties lopen nog. De

Raadsnummer 13R5262

17

voorgestane verbinding met de doelstellingen en middelen van het VVE beleid zal

naar verwachting een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de oplossing van

de resterende dilemma’s.

De Kenniswerkplaats spreekt bij diverse potentiële partners tot de verbeelding.

De bereidheid om in dat kader te komen tot vergaande inhoudelijke en financiële

samenwerking is in hoge mate aanwezig. Dit geldt zeker voor andere (culturele)

instellingen maar ook voor onderwijsinstituten als Fontys en de TUe. Wat ook

blijkt is echter hoezeer de instellingen gebonden zijn aan bestaande

verplichtingen, vastgoed, bestaande samenwerkingsconstructies. De huidige

marktomstandigheden spelen hier nog eens fors extra in door. Gesterkt door de

brief van de RvT van BE van 18 februari 2013 wordt geadviseerd om dit proces van

samenwerking te ondersteunen en te faciliteren en de BE te vragen hierover in

het najaar maar voorafgaand aan de begrotingsbehandeling de voorlopige

resultaten voor te leggen.

Indien de beoogde resultaten uit beslispunt 3.3 en 3.4 niet worden gehaald

ontstaat het risico van ongebruikte vierkante meters en de daaraan gekoppelde

huur.

Indien de beoogde resultaten uit beslispunt 3.4 wel worden gehaald dan worden

de revenuen allereerst gebruikt om de volledige Kenniswerkplaats mogelijk te

maken.

De resterende terugbetaling van de lening aan BE door De Witte Dame

Monumenten Beheer bv kan nog lang op zich laten wachten:.

Het restant van de uitstaande lening van ongeveer €375.000 is op korte termijn

niet inzetbaar. Hoewel rentedragend is gezien de huidige ontwikkelingen in de

vastgoedmarkt en de effecten daarvan voor De Witte Dame Monumenten Beheer

bv een aflossing van deze restantschuld niet snel te verwachten.

Meer innovatief kiezen is ook nog mogelijk:

Bij het formuleren van de voorstellen is rekening gehouden met de kaders zoals

die in 2011 door de raad zijn meegegeven. Denk hierbij aan het beschikbaar

houden van fysieke boeken voor de schooljeugd, voor de senioren en voor

mensen die geen alternatieven hebben om aan boeken te komen om te lezen. In

de uitwerking is rekening gehouden met alternatieven zoals een

thuisbezorgservice, zoals de ontwikkeling van ruilbibliotheken. Ook voor

impliciete functies zoals ontmoeting, verblijf, faciliteiten etc… is naar

oplossingen gezocht. De keuze kan natuurlijk ook gemaakt worden om,

eendachtig de maatschappelijke trends, per direct afstand te nemen van de

papieren boeken, om het Educatief Programma alleen te richten op het

bevorderen van mediawijsheid, om de leesbevordering exclusief de taak te laten

zijn van het onderwijs. Op die manier kan het beperkt beschikbare budget

volledig worden gericht op de huidige trends en toekomstproef worden ingezet.

Raadsnummer 13R5262

18

Dit past ook binnen de TDK formule (Technologie, Design&Kennis) zoals die als

‘On Brand’ doelstellingen gelden voor Eindhoven. Deze keuzes zijn echter niet

uitgewerkt omdat ze niet pasten in de kaders. Maar ze zijn natuurlijk wel

mogelijk!

Aantal exploitatieposten is niet meegenomen in de begroting 2014-2017 binnen

de 3 varianten:

Mede vanwege de grote onzekerheid met betrekking tot de omvang, zijn een

aantal exploitatieposten niet meegenomen, ondermeer storting in

voorzieningen, resultaten op niet door de reguliere subsidie van de door

Eindhoven gedekte projecten en mogelijke afschrijvingen van de goodwill. De

huidige stand van de onderhoudsvoorziening bij de BE (€.593.000,-) is toereikend

om op basis van het onderhoudsplan 2005 het voorzieningenniveau tot 2018 in

stand te houden. Benodigde onderhoudsmiddelen vanaf 2018 zijn niet in

getoonde exploitatiemodellen meegenomen. Verantwoordelijkheid om dit

binnen de eigen exploitatie op te vangen ligt bij de BE.

Kosten

Voor de resterende finacieringsbehoefte, zie argument 6.1.

Aanvullend hierop: Voor de realisatie van alternatieven voor de sociale functies

van de bestaande filialen €150.000 uit de investeringskredieten kleine

verbouwingen VTA’s.

Dit verzoek past mogelijk niet binnen de kaders van de onttrekkingen uit de

investeringskredieten kleine verbouwingen VTA’s maar het college van B&W mag

hiervan afwijken. Dit wordt dan ook voorgesteld.

De huidige stand van de kredieten kleine verbouwingen VTA's biedt voldoende

ruimte om de benodigde € 150.000 te kunnen dekken.

Daarnaast blijft er nog voldoende ruimte over om aanvragen voor kleine

verbouwingen VTA's te kunnen blijven honoreren.

Een begrotingswijziging voor dit onderdeel is niet noodzakelijk.

Communicatie

De communicatie heeft gestalte gekregen middels een intensief experttraject

waarbij veel partijen actief aan bod zijn geweest. Voorts is binnen BE op diverse

wijzen gecommuniceerd met medewerkers en klanten. Er is actief

gecommuniceerd via de pers over alle relevante ontwikkelingen. Via email komen

reacties uit de stad die vervolgens indien mogelijk gestandaardiseerd en waar

nodig individueel worden beantwoord. De ca veertig reacties die per 1 maart zijn

ontvangen zeggen hoofdzakelijk kort en bondig “de bieb moet blijven’’ .

Raadsnummer 13R5262

19

Planning en uitvoering

Zie de roadmap in het rapport Odyssee BE.

Evaluatie

Onder voorbehoud van nadere afspraken met raad en college wordt hierbij

uitgegaan van de reguliere instrumenten zoals voor- en najaarsgesprekken, turap,

Stafsessies etc…

Bijlage(n)

Als bijlage(n) bij dit voorstel behoren:

b 1a Aanbieding stuurgroepadvies aan college

b 1b Rapport Odyssee BE

b 1c Rapport Financieel onderzoek Bibliotheek

b 1d Subsidiebehoefte variant 3

b 1 e Brief van de Raad van Toezicht van de BE van 18 februari 2013 (RvT1540)

b 2 Rapport Stille Kracht

b 3 Uitslag Digipanel december 2012

b 4 Evaluatie pilot Berckelhof

b 5 Evaluatie scholenpilot Tongelre

a

x De bijlagen liggen ter inzage in de leeskamer en worden digitaal toegevoegd

aan het raadsvoorstel.

Een ontwerpraadsbesluit bieden wij u hierbij ter vaststelling aan.

Burgemeester en wethouders van Eindhoven,

, secretaris.

Raadsnummer 13R5262

20

Ontwerp Raadsbesluit

De raad van de gemeente Eindhoven;

gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van 8 maart 2013;

besluit:

1. Kennisnemen van de bijlagen 1 t/m 5 met het daarin opgenomen advies van

de stuurgroep ‘Bibliotheek van de Toekomst’ om te kiezen voor variant 2.

(bijlage 1a)

1.1 Kennisnemen van de brief van de Raad van Toezicht van de BE van 18

februari 2013 (RvT1540) waarin ondermeer aangegeven wordt dat de

mogelijkheden voor cocreatie en cofinanciering nog niet zijn uitgeput

(bijlage 1 e)

2.1 Instemmen om onmiddellijk te starten met de uitvoering van variant 3 en

daarmee impliciet invulling geven aan de bezuinigingstaakstelling van

€3.000.000. Een en ander strikt binnen de randvoorwaarde dat de

vestigingen pas worden gesloten samen oplopend met de realisatie van

alternatieven binnen het onderwijs en voor de sociale functies. (zie bijlage

1b)

De inmiddels op basis van de raadsbesluitvorming bijgestelde planning

hierbij is als volgt:

Meerhov. Stratum Gestel Mensfort Achtse B. Strijp Vaartbr. Woens. Hei

1 sep ‘13 1 okt ’13 1 nov ’13 1 nov ’13 1 mrt ’14 1 mrt ‘14 1 apr ’14 1 mei ‘14

2.2 - Instemmen met de initiële compensatie van de transitiekosten (frictie-,

reorganisatie- en innovatiekosten). Het betreft de volgende posten:

- initiële frictiekosten, per saldo begroot op €1.130.000

- initiële reorganisatiekosten, per saldo begroot op €686.000

- initiële innovatiekosten, per saldo begroot op €764.000

Bij deze opsomming is al rekening gehouden met eerder door de gemeente

beschikbaar gestelde bedragen én met reserveringen in de

exploitatatiebegroting en op de balans van de BE.

- De actuele financieringsbehoefte die hierdoor ontstaat en de dekking ervan

zijn uitgewerkt in beslispunt 6 en het bijbehorende argument alsmede de

Raadsnummer 13R5262

21

wijze waarop de subsidies worden verdeeld over de jaren 2013, 2014 en

2015.

3.1 Kennisnemen van de door de stuurgroep becijferde en noodzakelijk geachte

aanvullende financiering voor de bibliotheek van de toekomst van ca

€1.100.000 structureel, indien de raad kiest voor variant 2, zijnde de door de

stuurgroep van het experttraject geadviseerde variant.

3.2 Onderschrijven van de maatschappelijke noodzaak tot realisatie van variant 2

en daarbij vooral inzetten op een voortvarende realisatie van het Educatief

Programma. (zie ook Digitale geletterdheid in het voortgezet onderwijs.

Vaardigheden en attitudes voor de 21ste eeuw” http://bit.ly/nrc-knaw) )

3.3 De BE verzoeken om in een co-creatieproces, financieel en inhoudelijk, met

de stedelijke SPIL partners én de gemeente te komen tot een gezamenlijk

plan van aanpak voor het Educatief Programma inclusief financiering Vanuit

de gemeente zal hierbij met name een expliciete verbinding worden

gemaakt met het VVE beleid en de aanwezige ruimte in het VVE budget.

3.4 De BE in een reactie op hun brief van 18 februari 2013 uitnodigen om de

Kenniswerkplaats op basis van de door de RvT beschreven ambitie te

realiseren en er hierbij van uit gaan dat daarbij tevens het ontstaan van

huisvestingsfricties zal worden uitgesloten.

3.5 Het college opdragen om in afstemming met de BE en vóór de

begrotingsbehandeling 2014 inzicht te geven in de wijze waarop en de mate

waarin het resultaat onder 3.3 en 3.4 is bereikt.

3.6 Het college op te dragen om voor de begrotingsbehandeling 2014 inzicht te

verschaffen in de mogelijkheden tot en de effecten van regionale

samenwerking in de aanpak van de bibliotheekinnovatie.

4.1 Kennisnemen van de uitgangspunten én de financieringsgrondslag voor de

realisatie van alternatieven voor de sociale functies van de wijkfilialen en het

PBMV opdragen om de uitwerking hiervan voorafgaand aan iedere feitelijke

sluiting ter kennis brengen van de gemeenteraad. Hierbij zal met name de

focus gericht zijn op de volgende functionaliteiten:

Filialen

Functies

Achtse

Barrier

Meerhoven

Mensfort

Strijp

Stratum

Vaart

broek

Woenselse

Heide

Profielschets

op basis van

onderzoek

Snuff

el-

biblio

-

theek

Jong

en

betro

kken

Integr

a-

tiema

-

chine

Rustig

rustp

unt

Zoete

inval

Duize

nd

poot

Geleef

-

de

biblio

-

theek

Raadsnummer 13R5262

22

4.2 Instemmen met de initiële reservering van een investeringskrediet van

€150.000 hiervoor.

4.3 Instemmen met een dekking hiervan uit de kredieten kleine verbouwingen

VTA’s.

5.1 Kennisnemen van de mogelijkheid om een pilot uit te voeren ten behoeve

van toekomstbestendige ruilbibliotheken door middel van een initiële

investering van €365.000 .

5.2 Besluiten om van deze mogelijkheid géén gebruik te maken maar om aan te

sluiten bij de inmiddels ontstane dynamiek vanuit de burgers (Prinsejagt,

Driehoeksbos). Dit koppelen aan de verkenningen per gebied naar de

behoefte aan maatschappelijk vastgoed.

6.1 Kennis te nemen van de daadwerkelijke resterende financieringsbehoefte in

de 2 scenario’s (zie argumenten) en dit bij variant 2 voor €1.325.000,- te

dekken uit de Endinetreserve;

6.2 Kennis te nemen dat de onder de beslispunt 6.1 genoemde resterende

financieringsbehoefte in gunstige zin afwijkt van de onder beslispunt 1 tot en

met 3 genoemde bedragen als gevolg van versnelde realisatie van de

bezuinigingstaakstelling en toevoeging van het structurele extra budget voor

bibliotheekdoelen in Meerhoven.

Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van

, voorzitter.

, griffier.

gemeente Eindhoven

Raadsnummer 13R5586 Inboeknummer 13bst01799

Beslisdatum B&W 22 oktober 2013

Dossiernummer 13.43.451

Raadsvoorstel Uitrol bibliotheekbesluiten 23 april 2013

Inleiding

Op 23 april 2013 is de gemeenteraad akkoord gegaan met het raadsvoorstel Lezen,

Leren&Innoveren. Dit met inbegrip van de volgende moties en amendementen: M3,

M4, A7A, A14. Bovendien heeft het college hierbij toegezegd er vanuit te gaan dat de

Bibliotheek Eindhoven (BE) nieuwe ontwikkelingen op het gebied van uitleen en

lezen niet zal negeren en waar mogelijk zal faciliteren. Dit is door de BE bevestigd in

hun brief van 3 juli 2013. (zie bijlage) Het college heeft ook toegezegd om vóór de

begrotingsbehandeling aan te geven of er voor de sociale alternatieven extra

subsidiebudget nodig is. In de raad is afgesproken dat via een raadsdossier

voorafgaand aan de behandeling van de begroting 2014 de resultaten van de diverse

onderwerpen zullen worden voorgelegd. Het gaat per saldo om het volgende:

1. Het resultaat van het cocreatieproces van de BE met de SPIL partners en de

gemeente met betrekking tot het plan van aanpak voor het Educatief

Programma, inclusief de financiering ervan.

2. Het resultaat van de inspanningen van de BE met betrekking tot de realisatie

van de Kenniswerkplaats en daarmee het voorkomen van frictiekosten in de

exploitatie van de BE in de jaren 2014 en verder.

3. Motie M3: Samen met de BE de impact in kaart brengen van de bijzondere

huisvestingssituatie op de meerjarenbegroting 2014-2017 met

inachtneming van de vragen hierover van de stuurgroep van het

experttraject over verleden, heden en toekomst.

4. Inzicht verschaffen in de concrete mogelijkheden van regionale

samenwerking bij de aanpak van de bibliotheekinnovatie.

5. Motie M4: Een aanvullend plan te leveren in samenspraak met de BE, de

scholen en de kinderopvangorganisaties voor de toegankelijkheid van de

schoolbibliotheken buiten de schooltijden voor kinderen die in de

kinderopvang en BSO verblijven en voor kinderen die gewoon thuis zijn.

6. Amendement A7A: De benodigde vierkante meters voor de

schoolbibliotheken per locatie inzichtelijk te maken in het IHP.

7. Inzichtelijk maken of er naast het eenmalig beschikbaar gestelde budget van

€150.000 voor de sociale alternatieven nog een extra investering nodig is.

Bijlage 4b

Raadsnummer 13R5586

2

Amendement A14: Met betrekking tot de verdere uitwerking van amendement A14

van 23 april 2013 heeft de gemeenteraad aanvullende besluiten genomen op 17

september 2013 bij de behandeling van het raadsvoorstel “Uitvoering Amendement

A14 sociale wijkfuncties bibliotheek”. Bij die gelegenheid heeft de Raad tevens

ingestemd met motie M2 van de VVD. Deze motie is leidend voor de afstemming met

de Raad. In het bestek van dit dossier wordt daarom op dat onderdeel van de

bibliotheekinnovatie niet nader ingegaan. Met de Raad zijn afspraken gemaakt

omtrent de wijze waarop uitvoering wordt gegeven aan de motie. Tweewekelijks zal

de raadscommissie MC worden geïnformeerd op basis van een geaccordeerd

procesformat en een toelichting daarop van de wethouder. In het format zijn de

fatale termijnen voor raadsbesluitvorming vastgelegd. De Raad wordt wel verzocht

om kennis te nemen van de daartoe strekkende kanttekening in dit dossier.

Bestuurlijk kader

a Wettelijke taak

<Klik hier voor toelichting>

x Kerntaak gekoppeld aan het werkprogramma van het college


x Onvermijdelijk


Doelstelling

Beoordelen van de voortgang van de uitrol van de bibliotheekbesluiten van 23 april

2013 en de eventuele gevolgen hiervan voor de meerjarenbegroting 2014-2017.

Voorstel

1. Akkoord gaan met het voorlopige resultaat van de cocreatie en

cofinanciering van BE, Spilpartners en gemeente met betrekking tot het

Educatief Programma waarin ook een jaarlijks subsidiebudget van € 861.000

ten behoeve van de realisatie van doelstellingen van het VVE beleid is

opgenomen (zie bijlage Bibliotheekvoorziening en educatief programma

etc…)

2. Kennisnemen van de huisvestingsproblematiek van de BE, van het ontstaan

daarvan, van de visie van het college dat maatschappelijke partijen

gezamenlijk moeten optrekken in zaken als huisvesting, en van de

inspanningen op dit moment om de BE in dit proces te ondersteunen.

3. - Besluiten tot verdere acties om te komen tot een regionale samenwerking

bij de realisatie van de bibliotheekinnovatie op basis van de resultaten tot

nu toe (zie bijlage emailreactie BE d.d. 17 september 2017)

- Kennisnemen van het recente voornemen van de BE om aan het

regionaliseringsproces een lage prioriteit toe te kennen.

Raadsnummer 13R5586

3

4. Instemmen met de wens van de scholen en de kinderopvangorganisaties om

de zorg voor de toegankelijkheid van de schoolbibliotheken buiten de

schooltijden voor kinderen in de kinderopvang en BSO en voor kinderen die

thuis verblijven toe te vertrouwen aan de SPIL partners (M4) (zie ook bijlage

‘Bibliotheekvoorziening en educatief programma etc…)

5. Kennisnemen van de voorgenomen uitwerking van amendement A7A van

23 april 2013 waarbij in het IHP een specifieke melding wordt gemaakt van

benodigde vierkante meters voor dié schoolbibliotheken waarvoor -op basis

van een beoordeling van het gezamenlijke IHP overleg- in de bestaande

huisvesting definitief géén ruimte is. (zie ook bijlage ‘Bibliotheekvoorziening

en educatief programma etc…’)

6. Instemmen met het huidige inzicht dat er voor de realisatie van de

alternatieven voor de sociale wijkfuncties van de filialen, niet zijnde de

uitleenfuncties, geen extra budget nodig is bovenop de op 23 april 2013

door de Raad toegezegde initiële € 150.000 uit de investeringskredieten

Kleine Verbouwingen VTA’s.

Argumenten

1. De uitrol van het Educatief Programma is door de BE voortvarend opgepakt:

De feitelijke uitrol van het Educatief Programma vindt inmiddels plaats. Grotendeels

op basis van de eerder vastgestelde planning. Nagenoeg alle betrokken besturen

hebben ingestemd met de implementatie van een schoolbibliotheek zoals in het

programma ‘’Wijzer! met taal en media’’beschreven. De wijze waarop is maatwerk en

berust op een hoge mate van flexibiliteit. Binnen de uitwerking van motie M2 van 17

september 2013 wordt de implementatie met de Raad afgestemd. Ook de eventuele

belemmeringen of stagnaties die zich hierbij voordoen. Voor wat betreft de VVE

doelstellingen is een relatie tot stand gebracht met de portefeuille van de wethouder

Onderwijs en de sector M&M. De doelstellingen van het Educatief Programma sluiten

in voldoende mate aan op het VVE beleid en het daarmee samenhangende

subsidiekader. De eerder gecalculeerde subsidiebehoefte van €861.000 is door de BE

vertaald in een subsidieaanvraag. De beoordeling daarvan is nog niet afgerond. Er

bestaat inmiddels ook concreet uitzicht op het sluiten van een ‘overeenkomst’ tussen

bibliotheek, gemeente, de scholen en de kinderopvangorganisaties m.b.t. het

Educatief Programma. Hierin zal de rolverdeling en de inhoudelijke richting verder

worden uitgewerkt. De verdeling van de kostensoorten (cofinanciering) is onderdeel

van de genoemde overeenkomst. Partijen zijn met elkaar overeengekomen dat het

uitblijven van de ondertekening van de overeenkomst geen beletsel is voor de

implementatie van de schoolbibliotheken. De scholen en kinderopvangorganisaties

financieren naar vermogen mee hetgeen met name tot uitdrukking komt in de

beschikbaarstelling van ruimtelijke faciliteiten en personeel. (zie de bijlage 1 van de

bijlage ‘’Bibliotheekvoorziening en educatief programma etc...’’

Raadsnummer 13R5586

4

2. Voor de leegstand in de Witte Dame die in 2014 ontstaat als gevolg van de

aanpassing van het bibliotheekprogramma is door de BE resp. DWD nog geen

oplossing gevonden.

De Witte Dame Monumenten B.V. (DWD) is een afzonderlijke rechtspersoon met

eigen taken en bevoegdheden die in haar eerste juridische gedaante in 1996 is

opgericht. DWD heeft hoofdzakelijk ten doel het in stand houden van het

beschermde rijksmonument De Witte Dame. Het pand De Witte Dame is in bezit en

beheer van DWD. Het pand heeft circa 32.000 m2 verhuurbare oppervlakte. De

stichting Openbare Bibliotheek Eindhoven (BE) huurt circa 7.500 m2. Vanwege

substantiële leegstand is de exploitatie van DWD verliesgevend. In haar brief van 3

juli 2013 (bijlage) geeft de BE aan bij punt 5 dat, ook bij verdere toename van deze

problemen, de samenhangende risico’s voor de BE beperkt zullen zijn.

Vanwege het nieuwe programma voor de toekomst heeft de BE vanaf 2014 een

overmaat aan vierkante meters in de Witte Dame. Met motie M3 vraagt de Raad om

inzicht in de impact hiervan. In de exploitatie van de BE is er vanaf 2014 geen budget

meer beschikbaar voor deze vierkante meters. In de raadsbesluiten van 23 april 2013

is geen rekening gehouden met extra subsidieverplichtingen als gevolg van

frictiekosten in de huisvestingssfeer van de BE. In de brief van 18 februari 2013 (zie

bijlage) heeft de Raad van Toezicht van de BE immers aangegeven nog goede

mogelijkheden te zien voor het realiseren van cocreatie en cofinanciering met

andere partners binnen de doelstellingen van de Kenniswerkplaats. De BE geeft nu

aan met diverse mogelijke partners, waaronder het CKE, in gesprek te zijn (geweest)

over cocreatie en cofinanciering in de locatie van De Witte Dame. Dit heeft

inhoudelijk geleid tot kleine successen maar niet tot noemenswaardige verhuur van

vloeroppervlakte. Per saldo dreigt er dus een huisvestingsfrictie voor de BE. Deze is

eerder gecalculeerd op maximaal €559.000 per jaar vanaf 1 januari 2014. Het is nog

maar de vraag óf en in hoeverre de gemeente als subsidiegever voor de dekking

hiervan middelen beschikbaar moet stellen. Het vigerende gemeentelijke

beleidskader hiertoe zal worden toegepast als de BE formeel gaat verzoeken om

compensatie van deze kosten. Een eerste stap zal dan zijn om te beoordelen of de BE

deze kosten in de eigen (meerjaren)exploitatie kan opvangen.

De BE heeft in 1996 onder gunstige condities en met instemming van de gemeente

een huurcontract verworven in de Witte Dame. Maar wel onder de garantie van

afname van de overeengekomen m2 tot 2027. Hiermee werd het destijds een

aantrekkelijke deal voor alle partijen: huurders – eigenaar – financier(s).

Complicerende factor daarbij is nu dat de BE via de Stichting OBE zelf

medebestuurder en 50% aandeelhouder is van De Witte Dame Monumenten BV, en

dus voor 50% eigenaar is van het gebouw. Met de verminderde behoefte aan

vloeroppervlakte voor de hoofdvestiging van de bibliotheek ontstaat er een gat in de

exploitatie van de DWD indien de BE niet meer aan haar huurverplichtingen zou

voldoen.

Raadsnummer 13R5586

5

De gemeente is geen partij in DWD en haar vastgoed, de BE is dat dus wel. De

constructie van de bijzondere huisvestingssituatie op zich heeft geen impact op de

gemeentelijke begroting. Als dat aan de orde zou zijn leggen wij dat uiteraard aan uw

raad voor. De gemeente heeft wel te beoordelen als er frictiekosten als gevolg van de

overbodige m2 zijn of hij dat moet / wil compenseren.

Het is de vraag of de BE de huidige problemen zelfstandig kan oplossen. In de

opvatting van de gemeente moeten partijen in het maatschappelijk speelveld meer

samenwerken op terreinen zoals huisvesting. Dat moet leiden tot een betere inzet

van het maatschappelijke kapitaal. Daarvoor is het essentieel dat de betrokken

partijen op bestuurlijk niveau dit met elkaar delen en vastleggen. Vanuit die filosofie

doet de gemeente nu inspanningen om een overeenkomst met de BE te sluiten

teneinde geformaliseerd haar expertise in te zetten voor deze instelling teneinde de

dreigende frictiekosten te voorkomen. Onderwijl zijn en worden al de nodige acties

uitgezet om tot een oplossing te komen. Ondanks intensief onderhandelen, zijn er

nog geen concrete resultaten. Dit heeft meer tijd nodig. De verwachting is dat tegen

de datum van 1 januari 2014 meer duidelijkheid kan worden gegeven over de exact

te verwachten fricties en de duur ervan in de jaren vooruit. Voor dit moment is niet

meer aan te geven dan dat de impact van de huisvestingsfrictie, vanwege de

bijzondere huisvestingssituatie, maximaal €559.000 zal bedragen voor het jaar 2014.

3. Het vormgeven aan regionale samenwerking werpt vruchten af.

De mogelijkheden van regionale samenwerking zijn door de BE met de zeven

bibliotheekorganisaties verkend. De focus lag hierbij vooral en met name op de uitrol

van het Eductief Programma Wijzer! met taal en media. Hoewel de bibliotheken Best,

Veldhoven en Dommeldal vooralsnog niet willen participeren in een gecoördineerd

regionaal verband is er in feite voldoende aanleiding om de regionale samenwerking

verder krachtig ter hand te nemen. De bibliotheken Helmond-Peel, De Kempen, De

Lage Beemden en Eindhoven hebben hiertoe hun samenwerking geïntensiveerd en

het plan opgevat om over te gaan tot een haalbaarheidsonderzoek (SWOT). De BE

heeft inmiddels een akkoord gegeven voor deze aanpak. Van de andere bibliotheken

wordt de beslissing nog afgewacht. Na besluitvorming zal het onderzoek vier tot

zeven maanden in beslag nemen alvorens verdere conclusies kunnen worden

getrokken. Op 10 oktober j.l. heeft de BE aan de gemeente laten weten dat in de

strekking van de rapportage van 17 september j.l. (zie de bijlage) over dit onderwerp

gelezen moet worden dat de BE aan het regionaliseringsproces een lage prioriteit

geeft. In onze gesprekken met de BE zullen wij, indachtig de bovenstaande conclusie

dat er voldoende aanleiding is om de regionale samenwerking krachtig ter hand te

nemen, inzetten op een verdere implementatie van deze samenwerking.

4. De Spilpartners willen zelf de verantwoording nemen voor een sluitende

inzet van de schoolbibliotheken voor alle kinderen.

In de bijlage ‘’Bibliotheekvoorziening en educatief programma…etc’’ wordt uit de

doeken gedaan hoe de SPILpartners om willen gaan met de doelstellingen van motie

Raadsnummer 13R5586

6

M4 en wat hierbij de kansen zijn. Zij zijn algemeen van mening dat het in SPIL

verband niet ingewikkeld moet zijn om de toegankelijkheid te garanderen voor de

eigen populatie buiten de schooltijden. De manier waarop zal echter zeker niet altijd

hetzelfde zijn en afhangen van lokale mogelijkheden en onmogelijkheden. Er is dus

niet één manier. Voor wat betreft de kinderen die nog niet deelnemen aan het

basisonderwijs zijn vanuit het VVE beleid afspraken gaande met ZuidZorg en met de

generalisten van WIJ Eindhoven om de verbinding tot stand te brengen met de

voorzieningen op de scholen waar het kind tzt op terecht zal komen. Lumensgroep

en de kinderopvang hebben aangegeven gezamenlijk mogelijkheden tot zien voor

een efficiënt beheer van de boekenuitleen. De BE heeft de bereidheid om vrijwilligers

te werven in de eigen achterban in het geval de onderwijspartners hier problemen in

tegenkomen.

5. Amendement A7A beoogt helderheid te verschaffen met betrekking tot

knelpunten bij de huisvesting van de schoolbibliotheken.

Amendement A7A vraagt om een opgave in het IHP van de vierkante meters die per

school nodig zijn voor de realisatie van de schoolbibliotheek. In praktische zin kan en

mag de realisatie van deze bibliotheken echter enorm afwijken. Het is dan ook in

verreweg de meeste gevallen haalbaar om op basis van de bestaande mogelijkheden

op de betreffende locatie de schoolbibliotheek op maat in te richten. Dat kan in een

vaste ruimte, dat kan mobiel in de setting van een aula, dat kan verdeeld over

meerdere lokalen, dat kan….! De pilots in Tongelre hebben een en ander bevestigd.

Het uitgangspunt is dan ook dat het naar tevredenheid op alle locaties zal lukken

tenzij dit om specifieke en gefundeerde redenen anders blijkt.

Vanwege amendement A7A zullen bij de uitwerking van het IHP alleen die locaties

specifiek worden vermeld -met de bijbehorende probleemachtergrond en de

oplossingsmogelijkheden- waarvan gebleken is dat de pogingen tot maatwerk geen

soelaas bieden. In deze gevallen is het onderliggende probleem altijd aan de orde

geweest in het gezamenlijke IHP overleg in een ultieme poging om alsnog tot een

oplossing te komen. Binnen de SPIL setting is het daarbij denkbaar dat de benodigde

ruimte bijvoorbeeld gevonden wordt in de BSO of kinderopvang. (Zie bijlage


6. Het initiële budget van € 150.000 is voldoende voor alternatieven voor de

sociale wijkfuncties.

De voorgenomen alternatieven voor de sociale wijkfuncties betreffen géén

uitleenfuncties. Het zijn voorzieningen in de vorm van leestafels, tijdschriften,

internetcomputer e.d. die per locatie kunnen verschillen. Vanuit dit vertrekpunt zijn

er tot op heden geen indicaties dat voor de sociale alternatieven extra gelden

ingezet dienen te worden, bovenop de eerder toegezegde initiële €150.000

maximaal. De sociale alternatieven worden geïntegreerd in bestaande voorzieningen

en er wordt gestreefd naar een opzet die ook een meerwaarde heeft t.o.v. die

voorzieningen. (zie ook de opmerkingen op pagina 2 mbt de uitwerking motie M2) Er

Raadsnummer 13R5586

7

is bij de eerdere behandeling wel aangegeven dat burgerinitiatieven om te komen

tot een pluspakket op de sociale alternatieven, bijvoorbeeld door een ruilbibliotheek,

desgevraagd zullen worden beoordeeld en zo mogelijk zullen worden ondersteund

vanuit de daartoe geëigende (buurt- en participatie) budgetten. Dat zal van geval tot

geval worden bepaald. De BE heeft per brief aangegeven deze initiatieven eveneens

te zullen faciliteren binnen hun mogelijkheden. Deze basishouding ligt volledig in

lijn met de toezegging van het college met betrekking tot dit onderwerp.

Kanttekeningen

1. De dynamiek in het proces is enorm groot:

De gevolgen van de bibliotheekbesluiten leiden tot heel veel bewegingen waar erg

veel actoren, waaronder de belanghebbenden, bij zijn betrokken. In alle gevallen is

maatwerk aan de orde omdat bij een combinatie van hoge ambities en schaarse

middelen het vooral aankomt op creativiteit, draagvlak en efficiency. Wat nu voorligt

in hoofdlijnen kan daardoor lokaal toch gaan afwijken zonder dat daarbij afbreuk

wordt gedaan aan de doelstellingen. Ook kunnen op de ene doelstelling extra

accenten nodig blijken terwijl wellicht in een andere wijk een ambitie volledig

overbodig is. Het proces zal gedijen op een acceptatie van dit gegeven terwijl het

voortdurend inzoomen op en het publiek maken van de spanningen die er mee

samenhangen ongetwijfeld negatief zal doorwerken op het draagvlak en de

beschikbaarheid van sterke schouders. Het is nu een kwestie om consequent en

gedreven de paden te kappen waarover in een later stadium het asfalt gelegd kan

worden. Niet elk pad zal begaanbaar blijken of leiden naar het doel.

2. De SPIL partners hechten aan bewegingsruimte en eigen

verantwoordelijkheid.

De SPIL partners geven aan dat ze zich achter de doelstellingen scharen en de

voordelen zien van hetgeen in dit dossier voorligt. Zij willen hier aan bijdragen.

Vanwege de veelheid aan taken waarmee zij worden geconfronteerd en de diversiteit

die zij in eigen gelederen hebben als het erom gaat hier vorm en inhoud aan te

geven, vragen zij om maximale ruimte om binnen de gegeven kaders hiermee om te

gaan.

Personele consequenties

Voor wat betreft de gemeentelijke inzet worden de personele gevolgen opgevangen

in de bestaande werkstructuur.

Raadsnummer 13R5586

8

Kosten

Nvt

Communicatie

Nvt


Nvt

Evaluatie

Nvt

Bijlage(n)

Als bijlage(n) bij dit voorstel behoren:

b Rapportage dhr. K. Kock (M&M): “Bibliotheekvoorziening en educatief programma

in het SPIL centrum of stand alone basisschool”

b Memo sector M&M m.b.t. inzet VVE middelen.

b Brief per email de BE d.d. 17 september 2013: “Beantwoording openstaande

vragen uit uw brief van 30 mei 2013”

b Brief van de BE 3 d.d. juli 2013 n.a.v. raadsbesluiten 23 april 2013

b Brief van de Raad van Toezicht van BE d.d. 18 februari 2013

x De bijlagen worden meegestuurd



, secretaris.

Raadsnummer 13R5586

9



gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van 22 oktober 2013

besluit

1. Akkoord te gaan met het voorlopige resultaat van de cocreatie en

cofinanciering van BE, Spilpartners en gemeente met betrekking tot het

Educatief Programma waarin ook een jaarlijks subsidiebudget van € 861.000

ten behoeve van de realisatie van doelstellingen van het VVE beleid is

opgenomen (zie bijlage Bibliotheekvoorziening en educatief programma

etc…)

2. Kennis te nemen van de huisvestingsproblematiek van de BE, van het

ontstaan daarvan, van de visie van het college dat maatschappelijke partijen

gezamenlijk moeten optrekken in zaken als huisvesting, en van de

inspanningen op dit moment om de BE in dit proces te ondersteunen.

3. – Besluiten tot verdere acties om te komen tot een regionale samenwerking

bij de realisatie van de bibliotheekinnovatie op basis van de resultaten tot

nu toe (zie bijlage emailreactie BE d.d. 17 september 2017)

- Kennisnemen van het recente voornemen van de BE om aan het

regionaliseringsproces een lage prioriteit toe te kennen.

4. In te stemmen met de wens van de scholen en de kinderopvangorganisaties

om de zorg voor de toegankelijkheid van de schoolbibliotheken buiten de

schooltijden voor kinderen in de kinderopvang en BSO en voor kinderen die

thuis verblijven toe te vertrouwen aan de SPIL partners (M4) (zie ook bijlage


5. Kennis te nemen van de voorgenomen uitwerking van amendement A7A

van 23 april 2013 waarbij in het IHP een specifieke melding wordt gemaakt

van benodigde vierkante meters voor dié schoolbibliotheken waarvoor -op

basis van een beoordeling van het gezamenlijke IHP overleg- in de

bestaande huisvesting definitief géén ruimte is. (zie ook bijlage

‘Bibliotheekvoorziening en educatief programma etc…’)

6. In te stemmen met het huidige inzicht dat er voor de realisatie van de

alternatieven voor de sociale wijkfuncties van de filialen, niet zijnde de

uitleenfuncties, geen extra budget nodig is bovenop de op 23 april 2013

door de Raad toegezegde initiële € 150.000 uit de investeringskredieten

Kleine Verbouwingen VTA’s.

Raadsnummer 13R5586

10


, voorzitter.

, griffier.

fdi/SD13019947

gemeente Eindhoven

Raadsnummer 14R6128Inboeknummer 14BST01914

Beslisdatum B&W 16 december 2014

Dossiernummer 14.51.351

Raadsvoorstel Bibliotheek 2.0 Focus op morgen!

Inleiding

Op 23 april 2013 en op 19 november 2013 heeft de Raad cruciale besluiten genomen

om de bibliotheekfuncties in onze stad te kunnen richten naar de toekomst. Essentiële

elementen waren de uitrol van het programma ‘Wijzer! met taal en media’, verruimd met

VVE doelstellingen, naar het primair onderwijs en de doorontwikkeling van de Centrale

bibliotheek naar een Centrum voor Media, Educatie en Persoonlijke Ontwikkeling onder

de titel Kenniswerkplaats. Op dat moment zijn ook de condities bepaald waaronder de

ombuiging het beste plaats kon vinden. Daarbij zijn er risico’s en open einden benoemd

zoals de vastgoedpositie van de Bibliotheek Eindhoven en onzekerheden over de

uiteindelijke hoogte van de frictiekosten. Belangrijk was ook de wijze waarop de stad zou

gaan reageren op de ombuigingen; Een voorstel tot realisatie van een tiental

zogenaamde ruilbibliotheken is in afwachting hiervan destijds niet overgenomen. Andere

onderwerpen hadden betrekking op de haalbaarheid van cocreatie en cofinanciering en

de inschatting van claims en vorderingen samenhangend met de reorganisatie en

afslanking.

De raadsbesluiten van 2013 waren grotendeels een bekrachtiging van de reeds eerder

ingezette koerswijziging. Diverse eerdere raadsdossiers stuurden daar al op aan. Met de

besluiten van april en november 2013 werd de weg vrijgemaakt om door te pakken.

Inmiddels zijn we weer een jaar verder en kunnen we constateren dat de doelstellingen

zijn gehaald. De nagenoeg afgeronde implementatie van het onderwijsprogramma

‘Wijzer! met taal en media’ heeft de bibliotheekfuncties heel dicht bij de jeugd gebracht.

Het bereik van jeugd nadert de 100% hetgeen substantieel beter is dan voorheen.

Verbetering van leesvaardigheid en de toename van zogenaamde mediawijsheid bij de

jeugd zijn opvallende effecten. Door de koppeling aan de VVE doelstellingen beginnen

de effecten van deze verbeterslag voor velen al op heel jonge leeftijd. De

Kenniswerkplaats is in ontwikkeling en blijkt geschikt als katalysator van innovatie en

verbinding. Door alternatieven voor de sociale functies van de vroegere filialen op twaalf

plaatsen in de stad en de combinatie ervan met evenveel bewonersbibliotheken is het

sociale belang als trefpunt maar ook de decentrale beschikbaarheid van fysieke boeken

geborgd. Mobiliteitsproblematiek is aangepakt door de realisatie van een (betaalde)

thuisbezorgservice en een gratis haal/brengservice van boeken bij de

bewonersbibliotheken. De Bibliotheek Eindhoven heeft er alles aan gedaan om binnen

de nieuwe inhoudelijke en financiële kaders de toekomst tegemoet te treden. Op dit

moment overheerst bij het College het vertrouwen dat er binnen de gestelde termijnen

ook de bedrijfsvoering weer in balans zal zijn. Dit is vooral te danken aan de enorme

Bijlage 5

Raadsnummer 14R6128

2

inzet en flexibiliteit van de Bibliotheek Eindhoven zelf waarbij zelfs alle incidentele

tegenvallers in 2014, ondanks het afnemende subsidiebudget, zijn opgevangen.

Personele vermindering en afstoten van overmaat aan ruimte zijn achter de rug. Vanaf

nu is het belangrijk om in gezamenlijk vertrouwen door te ontwikkelen en daarbij vinger

aan de pols te houden. In dit dossier geven we inzicht in de resultaten tot nu toe.

Vertrekkend vanuit de eerder gestelde raadskaders, maar inmiddels gelukkig met een

fors kleiner financieel risico dan waarvoor eerst werd gevreesd, vraagt het College uw

instemming met de wijze waarop we deze metamorfose nu bestuurlijk willen afronden.

Wettelijke taak

De openbare bibliotheek valt onder de werkingssfeer van de wet stelsel openbare

bibliotheekvoorzieningen (WSOB)

Kerntaak gekoppeld aan het werkprogramma van het college

Onvermijdelijk

Doelstelling


onafhankelijke en pluriforme informatie (Collegeproduct: 4.7.7 Media). De gevraagde

besluiten liggen in lijn met de doelstellingen van het raadsvoorstel Lezen, Leren en

Innoveren van 23 april 2013 en die van het raadsvoorstel Uitrol bibliotheekbesluiten april

2013 van 19 november 2013.

Voorstel

1. Kennisnemen van het resultaat van de uitvoering van de eerdere

raadsbesluiten, met name de realisatie van Variant 2.

1.1.1 Kennisnemen van de evaluatie van de implementatiefase van het

programma Wijzer! met taal en media.

1.1.2 Kennisnemen van de geactualiseerde wijze waarop de BE invulling zal

geven aan de Kenniswerkplaats.

2. Kennisnemen dat de huurovereenkomst van de Bibliotheek Eindhoven met

De Witte Dame Monumenten BV is omgezet naar een overeenkomst die

zich strikt beperkt tot toekomstig benodigde vierkante meters die ook in de

exploitatie zijn voorzien (Onder dezelfde gunstige huurvoorwaarden als die

in 1996 werden overeengekomen).

2.1.1 Instemmen met een eenmalige compensatie van de huurkostenfrictie als

gevolg van de structurele vermindering van de ruimtebehoefte. Deze

eenmalige kosten van maximaal € 189.000, na een daartoe strekkend

verzoek van de Bibliotheek Eindhoven, met dit bedrag compenseren door

het verlagen van de aflossingsverplichting op de nog uitstaande lening (€

388.231).

2.1.2 Kennisnemen dat het restantbedrag van de lening ad € 199.231 wordt

geactiveerd als vordering op de Bibliotheek Eindhoven.

Raadsnummer 14R6128

3

2.1.3 Het te vorderen bedrag ad € 199.231 primair bestemmen als buffer voor

aanspraken op de garantstelling van de gemeente door De Witte Dame

Monumenten B.V. op basis van inliggende begrotingswijziging.

3. De gevolgen van de uitname uit het gemeentefonds door het Rijk als

gevolg van de landelijke ontwikkeling van de digitale bibliotheek voor

subsidiebudget van de Bibliotheek Eindhoven van € 121.000 in 2016, €

139.000 in 2017 en € 160.000 vanaf 2018 betrekken bij de

bestedingsvoorstellen voor de Kadernota 2016-2019 in de vorm van

saldering van de financiële voor- en nadelen.

3.1.1 Kennisnemen van de toezegging van de Bibliotheek Eindhoven om de

uitname uit het gemeentefonds ad € 105.000 voor het jaar 2015 eenmalig

te dekken uit haar incidentele meevallers en deze uitname aldus te

verrekenen met het subsidiebudget 2015.

4. Het eerdere verzoek van de Bibliotheek Eindhoven tot compensatie van €

83.000 vanwege het niet indexeren van het budget 2014 afwijzen omdat de

Bibliotheek Eindhoven er in is geslaagd de financiële gevolgen van niet-

indexeren te verwerken in haar meerjarenbegroting.

5. Instemmen met de ondersteuning van 12 bewonersbibliotheken in de stad,

die als reactie op het sluiten van de bibliotheekfilialen door bewoners zelf

zijn gerealiseerd, middels een bijdrage aan abonnementen en

collectieaanvullingen.

5.1.1 Instemmen dat de samenhangende kosten van opgeteld € 20.000 per jaar

voor 2015 t/m 2018 gedekt worden uit de Reservering Buurtontmoeting.

6. Kennisnemen van het feit dat de claim van € 150.000 voor ruimtelijke

fysieke investeringen in behoud van de sociale functies van de bibliotheek

in de wijken nauwelijks is benut.

6.1.1 Deze claim op het krediet Kleine Verbouwingen VTA’s opheffen.

7. De begrotingswijziging dienovereenkomstig vast te stellen.

Argumenten

1. Het nieuwe beleid conform variant 2 is doorgevoerd en ontwikkelt zich

voorspoedig:

Kiezen voor variant 2 (Odyssee Bibliotheek raadsvoorstel april 2013) behelsde een

versobering van de centrale bibliotheek, het sluiten van de bestaande

bibliotheekfilialen, het borgen van de sociale functies van de wijkfilialen, de uitrol

van het programma Wijzer! met taal en media naar alle scholen van het primair

onderwijs, een verbinding vanuit dit programma met de VVE doelstellingen en de

realisatie van een Kenniswerkplaats. Met name de Kenniswerkplaats is destijds niet

gefaciliteerd; De Raad heeft de Bibliotheek Eindhoven verzocht om die formule in

cocreatie en cofinanciering met andere partijen in de stad uit te rollen. Hierover

meer onder argument 1.1.2 De overige maatregelen zijn uitgevoerd binnen de

kaders die de Raad daarvoor heeft aangegeven. Voorzover er nog sprake is van

losse eindjes dan zijn die het gevolg van concreet benoembare onvermijdbare

omstandigheden. In the slipstream zijn er als reactie op de sluiting van de filialen

maar liefst twaalf bewonersbibliotheken ontstaan in de stad. Deze

Raadsnummer 14R6128

4

vrijwilligersinitiatieven bieden op buurt- en wijkniveau een alternatief voor de

traditionele uitleenfunctie van de bibliotheek. De alternatieven voor de sociale

functies zijn in de praktijk gekoppeld aan dezelfde locaties als deze

bewonersbibliotheken. De twaalf bewonersbibliotheken die in uitrolfase van de

sluiting van de filialen zijn ontstaan, profiteren in de praktijk van de voorzieningen

die voor het behoud van de sociale functies zijn gerealiseerd zoals een leestafel met

kranten en tijdschriften, kasten met boeken afkomstig uit de filialen en een internet

computer. De Bibliotheek Eindhoven onderhoudt een wekelijkse haal- en

brengservice met de bewonersbibliotheken. Zo worden bijvoorbeeld de

bibliotheekleden tegemoet gekomen, die hun boeken lenen van de bibliotheek en

deze in de bewonersbieb in hun buurt ophalen en daar ook weer inleveren.

Inmiddels zijn circa 150 vrijwilligers in de stad actief in de bewonersbiebs in hun

buurt.

Voor de reorganisatie en de transitie naar de toekomstbestendige nieuwe

bibliotheekformule heeft de Raad initiële middelen ter beschikking gesteld. Hoewel

er sprake was van deugdelijke aannames die aan de begroting hiervan ten

grondslag lagen, zijn er in de praktijk wel afwijkingen geweest. Enerzijds zijn de

reorganisatiekosten meegevallen maar tegelijkertijd zijn de kosten van de ruimtelijk

fysieke ombuigingen tegengevallen. Daar staat weer tegenover dat de structurele

vastgoedpositie van de Bibliotheek Eindhoven ontdaan is van zijn eerdere grote

risico’s. Per saldo is het beschikbaar gestelde budget toereikend geweest en zijn er

geen kosten toegerekend naar kwesties die geen deel uitmaakten van de plannen.

1.1.1 Het programma Wijzer! met taal en media is op nagenoeg alle beoogde

scholen geïmplementeerd:

In een logistiek complexe en omvangrijke operatie zijn de meeste van de 70

basisscholen binnen 4 tot 6 weken na sluiting van het bibliotheekfiliaal in het

betreffende gebied, voorzien van een schoolbibliotheek. Scholen zijn er samen met

de Bibliotheek Eindhoven in geslaagd de beste weg te vinden in maatvoering en

omvang, maar ook in het assortiment boeken. Voor de zomervakantie 2014 waren

al 59 scholen voorzien van een schoolbibliotheek, met digitale aansluiting op het

Centrale Bibliotheeksysteem. Dit is een forse prestatie. Met de meeste overige

scholen zijn individuele afspraken gemaakt voor de inrichting van de

schoolbibliotheek en wel in het eerste semester van het nieuwe schooljaar. Een en

ander op het verzoek van betreffende scholen zelf. Bij drie of vier scholen resteert

mogelijk een ruimteprobleem. Dat probleem zal geagendeerd worden in het zg IHP

overleg teneinde te worden opgelost. Eén school kiest ervoor om met een eigen

collectie een eigen programma te blijven uitvoeren. De scholen hebben de

bibliotheekfunctie met enthousiasme begroet, een beeld dat ook al indicatief naar

voren kwam uit een steekproefonderzoek bij 13 scholen in november 2013 (zie

bijlage ‘Memo uitvraag schoolbiebs 25 november’). Vooral het Educatief Programma

‘Wijzer! met taal en media’, aangeboden door leesconsulenten en mediacoaches

van de Bibliotheek, wordt zeer gewaardeerd. De schoolbesturen hebben in het

najaar 2013 bij brief de ambitie uitgesproken dat geen enkele school en geen enkele

leerling op achterstand mag komen door het ontbreken van deze voorzieningen.

Inmiddels maakt de Bibliotheek Eindhoven werk van het opzetten van een

Raadsnummer 14R6128

5

ontwikkelgroep voor het Educatief Programma, samen met de scholen en experts

uit de onderwijs- en bibliotheekwereld. Ook met het oog op het vaststellen van de

effecten voor de kinderen in de vroegen voorschoolse leeftijd, is zeer recent door

de bibliotheek een evaluatie gehouden van het programma ‘Wijzer! met taal en

media’. (Zie bijlage ‘Evaluatie Wijzer! met taal en media’) Omdat de relevantie van

leesbevordering en omgaan met media voor de VVE doelgroep groot is, wordt

gewerkt aan een extra boost door de implementatie van het daarop toegesneden

programma Beam it Up. Deze media-methodiek heeft de potentie om het

onderwijsprogramma Wijzer! met taal en media, met name voor de VVE doelgroep

stevig te versterken. Om het programma te implementeren in de bestaande

onderwijsvoorzieningen is er per school een eenmalige investering nodig in de

benodigde hard- en software. Eenmaal beschikbaar, dan kunnen de huidige

mediacoaches en onderwijskrachten er jaren mee vooruit. De initiële investering

voor alle scholen tezamen bedraagt € 250.000. Daarnaast is er sprake van

ontwikkelkosten voor de software ter hoogte van € 80.000. Omdat een dekking voor

deze kosten momenteel niet voorhanden is blijft Beam it Up vooralsnog een stevige

ambitie. Een uitwerking van Beam it up is te vinden op http://www.beamitup.nl/

1.1.2 Voor de Kenniswerkplaats is door de Bibliotheek Eindhoven een nieuwe,

meer realistische formule ontwikkeld:

De besluiten van april 2013 richtten zich ook op de doorontwikkeling van de

Centrale bibliotheek tot een Centrum voor Media en Educatie, waaraan in de praktijk

de titel Kenniswerkplaats is gegeven. De inzet was erop gericht om in een

gezamenlijke inspanning van gemeente en bibliotheek te komen tot cocreatie,

cofinanciering en cohuisvesting in de Witte Dame van partijen die op dit vlak grote

synergie zouden kunnen bereiken. Als gevolg van de uiteindelijke toekomstformule

voor de Witte Dame als geheel, maar ook om geïnteresseerde partijen niet te

hoeven bewegen om in deze lastige tijd nieuwe huurverplichtingen aan te gaan,

wordt aan de realisatie van de Kenniswerkplaats op een andere wijze richting

gegeven. De bibliotheek koerst nu op samenwerking en cocreatie, op een manier

die én meer bij dit digitale tijdperk past én problemen met de beschikbare ruimte

voorkomt. Het blijkt dat deze weg goed begaanbaar is. In dit kader zal ondermeer

een verbinding tot stand komen met alle bibliotheken in de stad. Met onderwijs en

bedrijfsleven groeien initiatieven tot verdere samenwerking. In de formule voor de

toekomst wordt ruimte geboden aan de persoonlijke leerdoelen van het stijgend

aantal vrijwilligers, wordt de aanpak van laaggeletterdheid een speerpunt en zal een

gebruikersraad invloed krijgen op de uitrol van het beleid. In bijlage 2 geeft de

Bibliotheek Eindhoven de status van deze ontwikkelingen aan per medio september

2014.

2. De beoogde vermindering van vierkante meters in De Witte Dame t.b.v. de

Centrale heeft plaatsgevonden:

De bibliotheek huurde tot medio 2014 7000 vierkante meter vloeroppervlak in De

Witte Dame. Op basis van de besluiten van april 2013 reduceerde de behoefte aan

vierkante meters met ingang van 2014 tot 2675 vierkante meters, exclusief de nader

te bepalen ruimtebehoefte voor de Kenniswerkplaats. Geschat werd dat de nieuwe

bibliotheekformule met 2555 vierkante meter zou toekunnen exclusief de benodigde

http://www.beamitup.nl/

Raadsnummer 14R6128

6

ruimte voor de ontwikkeling van de Kenniswerkplaats. Hoewel het lopende

huurcontract -in 1996 ondertekend voor een huurperiode van 1998 tot 2028-

weliswaar onder zeer gunstige condities is aangegaan, leidde de afname van de

ruimtebehoefte tot een acuut financieel risico van € 559.000 per jaar! Ook een

afkoop van het huurcontract zou een enorm financieel probleem opleveren vanwege

de slechte marktomstandigheden voor vervangende verhuur. Gekozen is voor de

optie om als gemeente een uiterste inspanning te doen om de Bibliotheek

Eindhoven te helpen bij het beperken van de risico’s. Dit heeft geleid tot het vinden

van een sterke nieuwe huurder waarmee ook de laatste hobbel is weggenomen

voor een overname van het eigendom van De Witte Dame Momumenten BV,

inclusief haar totale vastgoedpositie. De nieuwe eigenaar is bereid gebleken om de

resterende leegstandsrisico’s voor eigen rekening te nemen, onder

gemeentegarantie voor de afname van 3500 vierkante meters (incl. KWP) door de

bibliotheek tot 2028.. Daarmee blijft de gevreesde enorme meerjarenfrictie van de

bibliotheek in de praktijk beperkt tot een bedrag van € 189.000 eenmalig.

2.1.1 De resterende financiële huisvestingsfrictie is beperkt tot € 189.000:

Door de verkoop van De Witte Dame Monumenten BV is de Bibliotheek Eindhoven

verlost van het eigenaarsrisico vanwege haar 50% aandelenbezit in deze BV. Dit

heeft als gevolg dat er weer sprake is van een weliswaar klein weerstandsvermogen

(€ 72.000 per ultimo 2013) maar dus gelukkig ook van beduidend minder

exploitatierisico’s. De herstelde vermogenspositie wordt vooral veroorzaakt door

incidentele meevallers die samenhangen met het afstoten van het vastgoed. De

bibliotheek verzoekt de gemeente om het restant huurfrictie te compenseren.

Hiervoor zijn argumenten aanwezig. De huurfrictie is het gevolg van de

raadsbesluiten van april 2013 die hebben geleid tot vermindering van de

ruimtebehoefte. De mogelijke financiële effecten zijn destijds niet meegenomen in

de bepaling van de hoogte van de compensatie voor de frictie- en transitiekosten

omdat er absoluut geen reële inschatting mogelijk was. Er is gekozen voor een

inspanningsverplichting. De andere reorganisatie- en frictiekosten zijn wel

vastgesteld en subsidiabel gesteld. De dekking van deze kosten is deels gevonden

door het verrekenen van een deel van de lening van € 1.588.230 (die de Bibliotheek

Eindhoven in 1996 van de gemeente heeft gekregen om door te lenen aan de Witte

Dame Monumenten BV), op de verstrekte subsidie. Dit betrof € 1.200.000 die

vanwege eerdere aflossing liquide beschikbaar was op een bankrekening van de

bibliotheek. Het niet afgeloste deel van € 388.231 bleef bij de Bibliotheek Eindhoven

staan als vordering op de Witte Dame Monumenten BV met een

aflossingsverplichting per 2028. De gemeente Eindhoven heeft in 1996 de vordering

op de bibliotheek niet geactiveerd maar het bedrag destijds als subsidie afgeboekt.

Een terugbetalingsverplichting werd aanvullend wel per brief overeengekomen.

De Bibliotheek Eindhoven heeft zich flink ingespannen om de huurfrictie te

beperken, zowel door het zoeken naar nieuwe huurders als door het snel en

efficiënt ontruimen van ruimtes toen een nieuwe huurder zich aandiende. Zij was

echter noch in de hoedanigheid van huurder, noch in de hoedanigheid van mede-

eigenaar van het gebouw in de juiste positie om hierin doorslaggevend te zijn. Haar

opstelling heeft wel sterk bijgedragen aan het kunnen behalen van het eindresultaat.

Raadsnummer 14R6128

7

De Bibliotheek Eindhoven heeft geacteerd waar mogelijk maar ook stappen opzij

gezet indien noodzakelijk. Hiermee is duidelijk blijk gegeven van adequaat

ondernemerschap.

Als het gaat over de rechtmatigheid, de onvermijdbaarheid en de daaraan

gekoppelde voorgeschreven ‘’redelijke termijn’’ voor een instelling om zelf de

financiële gevolgen op te vangen van bezuinigingsmaatregelen van de overheid dan

geldt allereerst het jaar 2010 als het jaar waarin de gemeente besloot om 50% op

het subsidiebudget van de bibliotheek te korten. Dat zou aan de voorwaarde van

een ‘redelijke termijn’’ voldoen, ware het niet dat de Raad in april 2013 pas toe was

aan definitieve besluiten. Zeker gezien de actuele omstandigheden op de

vastgoedmarkt en de relatief late besluitvorming is het zeer te betwijfelen of er

sprake is van voldoende juridische grondslag voor de ‘redelijke termijn’.

Vanwege bovenstaande én vanwege het feit dat de gemeente zelf in 1996 heeft

aangedrongen op de vastgoedpositie van de bibliotheek en daarbij op het aangaan

van langlopende huurverplichtingen, is er een grondslag om de per saldo resterende

eenmalige huurfrictie van € 189.000 aan de Bibliotheek Eindhoven te compenseren.

We stellen voor om hiermee akkoord te gaan en in de dekking te voorzien door, net

als bij eerdere gelegenheid, een overeenkomstig bedrag van de nog uitstaande

lening van € 388.231 vrij te laten vallen. De Bibliotheek Eindhoven krijgt hierdoor

weliswaar niet direct een betere liquiditeitspositie maar door het wegvallen van de

aflossingsverplichting verbetert wel haar solvabiliteit. Het resultaat van de

exploitatie van de Bibliotheek Eindhoven in 2014 zal volgens de BE zodanig zijn dat

daarmee aan de liquide verplichtingen zal kunnen worden voldaan.

2.1.2 De uitstaande lening kan alsnog worden geactiveerd:

Omdat de lening in 1996 niet is geactiveerd als vordering maar is afgeboekt als

subsidie kan die alsnog als vordering worden verwerkt in de gemeentelijke

administratie. Door het eerdere besluit om 1.2 miljoen euro in te zetten als

compensatie voor frictie- en transitiekosten resteert er een vordering van € 388.231.

Indien de Raad akkoord gaat met het compenseren van de huurfrictie op de

voorgestelde manier (argument 2.1.1) dan is het saldo van de vordering €199.231.

2.1.3 Activeren van de lening kan een toekomstig risico verkleinen:

Het college is in oktober 2014 een garantstelling aangegaan voor de afname van

vierkante meters vloeroppervlakte door de bibliotheek in De Witte Dame. Tevens is

met de bibliotheek een contragarantie afgesproken. Ondanks dat het beperkt lijkt, is

er altijd een risico dat de gemeente op haar garantstelling wordt aangesproken.

Hierom stellen we voor om het saldo van de lening als vordering te activeren maar

hierbij aan te tekenen dat dit bedrag in voorkomend geval ingezet kan worden als

dekking voor de risico’s die de gemeente is aangegaan door het verstrekken van

een garantstelling aan De Witte Dame Monumenten BV.

3. De ontwikkeling van de digitale bibliotheek door het Rijk en gevolgen voor

de bibliotheek zijn al meegenomen in de berekening van de

subsidiebehoefte in het dossier van april 2013.

Raadsnummer 14R6128

8

Al enige jaren is bekend dat het Rijk zal voorzien in de ontwikkeling van de Digitale

Bibliotheek en de daarmee samenhangende kosten zal verhalen op het

gemeentefonds. In VNG verband spraken gemeenten af om deze uitname te

verrekenen met het budget van de lokale bibliotheken. De hoogte van de bedragen

was lange tijd onbekend omdat het Rijk de fatale datum een paar keer heeft

verschoven en pas in het voorjaar 2014 de definitieve invoeringsdatum en

bijbehorende bedragen heeft bekend gemaakt. Zonder de bedragen te kennen is bij

de berekening van de meerjarige subsidiebehoefte rekening gehouden met deze

ontwikkeling en het wegvallen van de daartoe strekkende taken van de bibliotheek.

Nu alsnog de uitname uit het gemeentefonds verrekenen met het bibliotheekbudget

zou dubbelop zijn. Vooral zou het een inbreuk betekenen op het nog maar recent

door de Raad vastgestelde budget. Het voorstel is om de uitname die in vier jaar

oploopt tot € 160.000 te betrekken bij de bestedingsvoorstellen voor de Kadernota

2016-2019 en niet te ontrekken aan het bibliotheekbudget. Voor 2015 hebben wij

aan de Bibliotheek Eindhoven gevraagd om een uiterste inspanning te doen om het

bedrag van € 105.000 eenmalig te dekken uit incidentele meevallers binnen haar

exploitatie en derhalve het subsidiebedrag 2015 eenmalig € 105.000 euro lager vast

te stellen. De BE heeft inmiddels aangegeven dit te accepteren mits zij ook

incidentele meevallers uit 2014 hiervoor mag aanwenden. Dit is geen probleem mits

de voor 2014 afgesproken taakstellingen zijn gerealiseerd.

4. De beoordeling van de noodzaak van compensatie vanwege niet-indexeren

van het budget 2014 kan vervallen:

Het niet indexeren van het budget van 2014 heeft voor de bibliotheek een

structurele doorwerking van € 83.000 euro op jaarbasis. Incidentele meevallers die

zich inmiddels aftekenen voor 2014 tonen aan dat dit voor 2014 geen overwegende

gevolgen heeft. De budgetten worden voor 2015 wel weer geïndexeerd maar

natuurlijk op het niveau 2014 en niet van het jaar daarvoor. Op verzoek van het

College heeft de BE haar exploitatiebegroting voor 2015 niet simpelweg

geïndexeerd maar post voor post heroverwogen. Op basis daarvan is de BE erin

geslaagd om het niet indexeren van het subsidie 2014 structureel op te vangen in

de meerjarenprognose. Eind 2013 heeft de Raad besloten tot het speciaal volgen

van de effecten van het niet-indexeren bij het CKE en de bibliotheek vanwege de

recente forse bezuinigingen bij deze organisaties. Het CKE heeft inmiddels ook

laten weten aan compensatie geen dringende behoefte te hebben.

5. De bewonersbibliotheken (sociale functies en boekenuitleen) zullen het

zonder gemeentelijke steun niet redden:

De 12 bewonersbibliotheken zijn, met name door hun integratie met de sociale

functies, in de startsituatie gefaciliteerd met ruimte en meubilair/ leestafel en onder

meer een voorraad boeken, kasten, inleverboxen en een computer. Daarmee is de

‘hardware’ geregeld. Voor de ‘software’, de jaarabonnementen op een pakket

kranten en tijdschriften (10.000,-), de jaarlijkse aanvulling van de boekencollectie

(9.000,-) en ad hoc advies en ondersteuning door de bibliotheek (1.000,-), ramen we

een bedrag van € 20.000 per jaar. In alle redelijkheid is de voorlopige horizon voor

de facilitering gelegd in 2018 (zie ook Argument 6) Tegen die tijd moeten deze

Raadsnummer 14R6128

9

bewonersinitiatieven worden geëvalueerd, tegen het licht van de actuele

ontwikkelingen rondom de sociale functie en het lezen/ lenen.

6. Het toegekende investeringsbudget van € 150.000 voor de sociale functies

kon niet worden benut:

In april 2013 leefde de veronderstelling dat er voor de borging van de sociale

functies van de filialen ruimtelijk fysieke investeringen nodig zouden zijn. Dit is

nauwelijks nodig gebleken. Wel was het noodzakelijk om te voorzien in

abonnementen voor kranten en tijdschriften, leeshoeken, computers en dergelijke

teneinde te komen tot voor het doel voldoende aantrekkelijkheid. De kosten hiervan

konden niet uit het toegekende budget worden betaald vanwege de aard van deze

uitgaven. In 2013 zijn de kosten gedekt uit daartoe strekkende middelen van de

sector M&M. Voor 2014 is incidentele dekking gevonden voor een bedrag van €

25.000 euro binnen het cultuurbudget (B&W besluit van 8 juli 2014 ‘’Inzet restant

Intensiveringsmiddelen 2014’’). De benodigde middelen voor de komende jaren

worden geregeld in beslispunt 5.1.1. De oorspronkelijke claim kan worden

opgeheven. Uw raad wordt gevraagd om € 80.000 aan de Reservering

Buurtontmoeting te ontrekken voor de dekking van de kosten van de

bewonersbibliotheken in de komende vier jaar.

Kanttekeningen

De VVE dekking is niet structureel gegarandeerd:

Een flink deel van de subsidiebehoefte van de Bibliotheek Eindhoven wordt gedekt door

VVE middelen die grotendeels door het Rijk aan de gemeente worden toegekend. Deze

middelen zijn vooralsnog beschikbaar tot en met 2016. Een deel van de voor Eindhoven

beschikbare VVE middelen komen overigens uit financiën van onze stad zelf. Of de

rijksbijdrage vanaf 2017 nog beschikbaar is, is onduidelijk. De Bibliotheek Eindhoven

mag hiervan geen hinder ondervinden bij de uitvoering van de overeengekomen

taakstellingen. Om het moment dat deze tijdelijke dekking van de subsidiebehoefte

wegvalt zal alternatieve dekking in de plaats moeten komen. Het is een Collegebrede

opgave om hierin tegemoet te komen. Omdat de rijksdekking een deel uitmaakt van de

structurele dekking van de subsidiebehoefte geldt ook dat het Eindhovense regime van

toepassing is als het gaat om bijvoorbeeld indexering op de toegekende budgetten. Voor

2015 wil het College derhalve het voor 2014 geldende totaalbudget indexeren.

Kosten

- De compensatie van de huurfrictie ad € 189.000 is reeds gedekt omdat de

vordering van de gemeente op de bibliotheek destijds niet in de boeken van de

gemeente is verantwoord maar als subsidielast. Het restantbedrag van deze

vordering ad € 199.231 wordt nu alsnog in de balans van de gemeente

opgenomen.

- De uitname uit het gemeentefonds door het Rijk ad € 105.000 wordt in 2015

door de bibliotheek zelf opgevangen. Voor de jaren daarna zal een voorstel

worden ingediend bij de kadernota 2016-2019.

Raadsnummer 14R6128

10

- Door het onttrekken van € 80.000 aan de Reserve Buurtontmoeting komt de

claim op het VTA budget (Kleine Verbouwingen) van € 150.000 hiermee te

vervallen.

Communicatie

De communicatie geschiedt met de bibliotheek over de leningsovereenkomst en de

huurkostenfrictie. Met de bewonersbibliotheken zal communicatie plaatsvinden over de

ondersteuning.


Niet van toepassing

Evaluatie

De Bibliotheek Eindhoven heeft een enorme metamorfose doorgemaakt:

De oorspronkelijke doelstelling van de Raad was om de bibliotheekfuncties in onze stad

te herijken en naar de toekomst te zetten. Dat was een enorme ambitie maar daarin zijn

we geslaagd door een gezamenlijke inspanning en een gedeeld besef dat alleen

beweging leidt tot vooruitgang. De Bibliotheek Eindhoven zelf is daar vergaand in

meegegaan en heeft deze opdracht , ondanks grote druk, gestalte gegeven. Het College

heeft hier veel respect voor en vindt dat de Bibliotheek Eindhoven hiermee een

voorbeeld stelt voor wat van een culturele onderneming verwacht mag worden. Als

gemeente hebben we bijgedragen door grote problematische uitdagingen gezamenlijk

aan te gaan. Samen uit, samen thuis.

Bijlage(n)

1. Evaluatie van de implementatiefase van het programma Wijzer! met taal en

media

2. Geactualiseerde wijze waarop de BE invulling zal geven aan de

Kenniswerkplaats.

3. Begrotingswijziging.



, secretaris.

Raadsnummer 14R6128

11



gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van ;

besluit:

1. Kennisnemen van het resultaat van de uitvoering van de eerdere

raadsbesluiten, met name de realisatie van Variant 2.

1.1.1 Kennisnemen van de evaluatie van de implementatiefase van het

programma Wijzer! met taal en media.

1.1.2 Kennisnemen van de geactualiseerde wijze waarop de BE invulling zal

geven aan de Kenniswerkplaats.

2. Kennisnemen dat de huurovereenkomst van de Bibliotheek Eindhoven met

De Witte Dame Monumenten BV is omgezet naar een overeenkomst die

zich strikt beperkt tot de toekomstig benodigde vierkante meters die ook in

de exploitatie zijn voorzien (Onder dezelfde gunstige huurvoorwaarden als

die in 1996 werden overeengekomen).

2.1.1 Instemmen met een eenmalige compensatie van de huurkostenfrictie als

gevolg van de structurele vermindering van de ruimtebehoefte. Deze

eenmalige kosten van maximaal € 189.000, na een daartoe strekkend

verzoek, met dit bedrag compenseren door het verlagen van de

aflossingsverplichting op de nog uitstaande lening (€ 388.231).

2.1.2 Kennisnemen dat het restantbedrag van de lening ad € 199.231 wordt

geactiveerd als vordering op de Bibliotheek Eindhoven.

2.1.3 Het te vorderen bedrag ad € 199.231 primair bestemmen als buffer voor

aanspraken op de garantstelling van de gemeente door De Witte Dame

Monumenten B.V. op basis van inliggende begrotingswijziging.

3. De gevolgen van de uitname uit het gemeentefonds door het Rijk als

gevolg van de landelijke ontwikkeling van de digitale bibliotheek voor

subsidiebudget van de Bibliotheek Eindhoven van € 121.000 in 2016, €

139.000 in 2017 en € 160.000 anaf 2018 te betrekken bij de

bestedingsvoorstellen voor de Kadernota 2016-2019 in de vorm van

saldering van de financiële voor- en nadelen.

3.1.1 Kennisnemen van de toezegging van de Bibliotheek Eindhoven om de

uitname uit het gemeentefonds ad € 105.000 voor het jaar 2015 eenmalig

te dekken uit haar incidentele meevallers en deze uitname aldus te

verrekenen met het subsidiebudget 2015.

4. Het verzoek van de Bibliotheek Eindhoven tot compensatie van € 83.000

vanwege het niet indexeren van het budget 2014 afwijzen omdat de

Bibliotheek Eindhoven er in is geslaagd de financiële gevolgen van niet-

indexeren te verwerken in haar meerjarenbegroting.

5. Instemmen met de ondersteuning van 12 bewonersbibliotheken in de stad,

die als reactie op het sluiten van de bibliotheekfilialen door bewoners zelf

Raadsnummer 14R6128

12

zijn gerealiseerd, middels een bijdrage aan abonnementen en

collectieaanvullingen.

5.1.1 Instemmen dat de samenhangende kosten van opgeteld € 20.000 per jaar

voor 2015 t/m 2018 gedekt worden uit de Reservering Buurtontmoeting.

6. Kennisnemen van het feit dat de claim van € 150.000 voor ruimtelijke

fysieke investeringen in behoud van de sociale functies van de bibliotheek

in de wijken nauwelijks is benut.

6.1.1 Deze claim op het krediet Kleine Verbouwingen VTA’s opheffen.

7. De begrotingswijziging dienovereenkomstig vast te stellen.


, voorzitter.

, griffier.

Concept Cultuurbrief Eindhoven 2015 | 29-9-2015 1

Concept Cultuurbrief 2017-2020

Leeswijzer

Deze Concept Cultuurbrief is het advies van de nieuwe Stichting Cultuur Eindhoven aan het

college van burgemeester en wethouders. Cultuur Eindhoven, die opdracht heeft om het kunst-

en cultuurbeleid namens de gemeente uit te voeren, schetst in de Concept Cultuurbrief de

contouren voor het cultuurbeleid in de komende vier jaar.

Input Cultuurscan Eindhoven 2015

Aan de Concept Cultuurbrief is de Cultuurscan Eindhoven 2015 voorafgegaan, die een feitelijk

beeld geeft van de stand van de kunst, cultuur en creativiteit. In dit document zijn ook de

grootste uitdagingen voor de komende jaren geïdentificeerd. Voorafgaand aan de Cultuurscan

heeft er een raadpleging plaatsgevonden onder vertegenwoordigers van culturele partijen in de

stad en de politiek.

Vier-jarencyclus Cultuur Eindhoven

Cultuurscan en Concept Cultuurbrief vormen onderdeel van een vier-jarencyclus, die gelijk loopt

met de beleidscyclus van de rijksoverheid. De Concept Cultuurbrief wordt in het najaar van 2015

in de Commissie Economie en Mobiliteit van de gemeenteraad besproken. De gemeenteraad stelt

de uiteindelijke Cultuurbrief vast. De Cultuurbrief vormt het beleidskader voor de periode 2017-

2020. Cultuur Eindhoven ontvangt van het college van B&W een Opdracht om uitvoering aan de

Cultuurbrief te geven (Zie Cultuurscan, Bijlage A, p. 47, voor een overzicht van de cyclus.)

Niet instellingen, maar functies centraal

De Concept Cultuurbrief beschrijft de culturele functies waarvoor Cultuur Eindhoven namens de

gemeente middelen beschikbaar stelt via een basisinfrastructuurregeling, evenals culturele

programma’s en projecten die Cultuur Eindhoven namens de gemeente via een plusregeling

financiert. De gemeenteraad beperkt zich nadrukkelijk tot de beschrijving van deze functies en

programma’s en projecten. Het is de taak van Cultuur Eindhoven om de invulling ervan te doen

op basis van beoordeling van de aanvragen van instellingen en initiatieven. Daarom worden in

de (Concept) Cultuurbrief en in de Opdracht namen van instellingen waar mogelijk vermeden.

Proces totstandkoming Concept Cultuurbrief

• Analyse beleid en geschiedenis van cultuurbeleid in Eindhoven

• Gesprekken in het culturele veld

• Gesprekken met de politiek

• Enquête voorafgaand aan Cultuurdebat

• Cultuurdebat 9 juli

• Cultuurscan 2015

• Cultuurdebat 7 september

• Inventarisatie reacties op Cultuurscan

• Sessie met landelijke en regionale topexperts 17 september

Bijlage 6


Aanvullingen door het veld

Naar aanleiding van de Cultuurscan 2015 en vooruitlopend op deze Concept Cultuurbrief

hebben vertegenwoordigers van het veld aangegeven waar zij belang aan hechten. Veel van deze

reacties zijn verwerkt in voorstellen in deze brief. Er is grote tevredenheid en dankbaarheid

over de uiterst actieve rol van het veld in de fase die vooraf ging aan dit concept.

Omwille van de transparantie zijn de reactie ook opgenomen als bijlage bij deze Concept

Cultuurbrief. Alle brieven zijn door Cultuur Eindhoven voorzien van een reactie. Ook een notitie

met de belangrijkste onderwerpen die aan de orde kwamen op 7 september zijn, samen met de

reactie van Cultuur Eindhoven, als bijlage bijgesloten.


Cultuur Eindhoven: adviseur, fonds, aanjager

De nieuwe Stichting Cultuur Eindhoven (hierna kortweg Cultuur Eindhoven) gaat in opdracht

van de stad en haar inwoners investeren in kunst, cultuur en creativiteit die meer waarde aan de

stad toevoegt. Cultuur Eindhoven fungeert als adviseur van de gemeente en cultuurmakers- en

instellingen, als fonds dat subsidieaanvragen beoordeelt en subsidies verdeelt, en als aanjager

van samenwerking en verbindingen. Cultuur Eindhoven investeert in kunst, cultuur en

creativiteit ‘van ons’, van en voor alle Eindhovenaren.

Maatschappelijk partnerschap

Met de komst van Cultuur Eindhoven geeft de gemeente fundamenteel anders vorm aan

maatschappelijk partnerschap. Zij kiest voor onafhankelijke kwaliteitsbeoordeling en een

heldere subsidiestructuur, voor zakelijke procedures en transparante voorwaarden. Cultuur

Eindhoven is de uitwerking van de in het Coalitieakkoord 2014-2018 aangekondigde meerjarige

subsidiesystematiek.

Transparant

Binnen het grote aanbod van kunst en cultuur is het onvermijdelijk om te kiezen welke

instellingen en initiatieven met publieke middelen kunnen worden gefinancierd. De politiek doet

dit op hoofdlijnen. Met de komst van Cultuur Eindhoven is het mogelijk om geobjectiveerde

keuzes te maken op basis van een transparante werkwijze en het advies van onafhankelijke

experts.

Politiek bepaalt beleid

De politiek bepaalt het cultuurbeleid op hoofdlijnen. Elke vier jaar formuleert het college van

B&W het cultuurbeleid in de Cultuurbrief en legt dit ter goedkeuring voor aan de gemeenteraad.

In de Cultuurbrief worden de doelstellingen op hoofdlijnen aangegeven en welke middelen

daarvoor beschikbaar zijn. Tegelijkertijd geven college van B&W en gemeenteraad via de

Cultuurbrief aan welke culturele functies (basisinfrastructuur) zij minimaal in de stad wensen

terug te zien om deze doelstellingen te helpen verwezenlijken. In de Cultuurbrief wordt ook

aangegeven hoeveel de komende jaren dient te worden geïnvesteerd in meerjarige programma’s

en incidentele kunst- en cultuurprojecten.

Cultuur Eindhoven voert beleid uit

Voor de uitvoering van het cultuurbeleid krijgt Cultuur Eindhoven een gerichte Opdracht en een

budget. Deze worden door Cultuur Eindhoven onder andere vertaald in een Beleidsplan en

regelingen aan de hand waarvan organisaties een aanvraag voor subsidie kunnen indienen.

Binnen de kaders van de Opdracht wordt het cultuurbeleid Eindhoven uitgevoerd. Dat betekent

onder andere dat Cultuur Eindhoven besluiten neemt over welke instellingen (meerjarige of

project)financiering ontvangen. Ook de hoogte van deze financiering wordt door Cultuur

Eindhoven bepaald.

De besluiten van Cultuur Eindhoven komen tot stand op basis van de opdracht van het College,

de daarop gebaseerde regelingen en het advies van haar onafhankelijke adviescommissie, de

Cultuurraad. De besluiten die betrekking hebben op de culturele basisinfrastructuur (BIS-

Eindhoven) worden vooraf ter instemming voorgelegd aan het college van B&W. Het college

toetst daarbij of aan de opdracht is voldaan en het proces naar behoren is verlopen.


Cultuur Eindhoven heeft een aantal nauw met elkaar samenhangende doelen. Deze doelen

maken deel uit van de statuten van de stichting. Aan het behalen van deze doelen is het succes

van de stichting af te meten. De doelen zijn (in willekeurige volgorde):

a. het adviseren van de gemeente Eindhoven over het (te ontwikkelen) cultuurbeleid op

basis van ingewonnen advies. Dit advies wordt ingewonnen bij relevante partijen in de

stad, het culturele veld, Cultuurraad Eindhoven en de gemeentelijke politiek;

b. het transparant uitvoeren van het cultuurbeleid zoals dit elke vier jaar wordt opgesteld

door het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Eindhoven;

c. het adviseren van (culturele of andere) organisaties gericht op de realisatie van kunst,

cultuur en creativiteit (inclusief de financiering daarvan);

d. het (proactief) stimuleren van samenwerking (lokaal, nationaal en/of internationaal) en

het aanjagen van kansrijke initiatieven;

e. financiële ondersteuning bieden aan rechtspersonen die in de gemeente Eindhoven

kunst- en cultuurprojecten realiseren;

f. het aantrekken van extra financiële middelen in of buiten Eindhoven voor de realisatie

van kunst en cultuurprojecten in Eindhoven;

g. het verrichten van alle verdere handelingen die met het voorafgaande in de ruimste zin

verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn.


Context: kunst en cultuur ‘van ons’

Kunst en cultuur zijn van grote waarde en betekenis voor Eindhoven. Inwoners en bezoekers

van de stad ervaren kunst en cultuur als essentieel onderdeel van een betekenisvol bestaan in

een dynamische gemeenschap. Culturele instellingen en activiteiten vormen essentiële

bouwstenen van een levendige en leefbare stad.

De gehanteerde cultuurdefinitie is breed: alle genres hebben een plek in de stad. Daarbij is er

ook ruimte om het eigen domein te overschrijden. De volle breedte past bij Eindhoven, kunst en

cultuur is ‘van ons’. Daarnaast heeft Eindhoven iets wat de stad uniek maakt: de combinatie van

technologie, design en kennis. Met de troefkaart TDK speelt de stad zich in binnen- en

buitenland in the picture.

Eindhoven groeit

Het perspectief voor 2025 is ook een stad die groeit, onder andere door meer studenten en

internationale kenniswerkers. Om ook deze groepen goed te bedienen is er behoefte aan een

sterke, dynamische en grotere culturele infrastructuur.

Investeringen in kunst en cultuur kunnen niet los worden gezien van de ambities van Eindhoven

om zich verder te ontwikkelen als Brainport. De stad wordt aantrekkelijker als vestigingslocatie

voor kennisinstellingen en –industrie door investeringen in de stedelĳke cultuur. Daarom wordt

bijvoorbeeld de transformatie van de spoorzones tot sociaaleconomische en culturele hotspots

als doe-project aangemerkt op de Werkagenda Brabantstad. De samenwerking van het Rijk,

steden en stakeholders gericht op het versterken van groei, innovatie en leefbaarheid van

Nederlandse steden is belangrijk.

De druk vanuit het veld

Het is zonneklaar dat elke instelling streeft naar maximale bestaanszekerheid. Dat spreekt ook

uit veel van de reacties. Een van de motieven om Cultuur Eindhoven op te richten is echter om,

naast een degelijk en rechtvaardig speelveld, ook de beleidsdynamiek te bevorderen en

flexibiliteit te vergroten. De Concept Cultuurbrief is zo opgesteld dat bijna alle huidige

gesubsidieerde activiteiten in principe in de regelingen passen. Het verschil zit hem daarin dat

activiteiten voortaan door de Cultuurraad op kwaliteit worden getoetst en dat meerdere partijen

mogen aanvragen. Het uitgangspunt is de gedachte dat het goed is wanneer de beste plannen

financiering krijgen.

Draagvlak bij publiek

Net als in de rest van Nederland is de kunst en cultuursector in Eindhoven hard getroffen door

de crisis. De meeste instellingen en initiatieven staan voor de opgave om een groter draagvlak te

verwerven. De sleutel hiervoor is het publiek. Daarom krijgen alle gesubsidieerde instellingen de

opdracht om meer nieuw publiek te veroveren. Dit betekent dat er sprake moet zijn van

doorontwikkeling en – een altijd kwalitatieve – verandering die de verbinding met het publiek

legt of versterkt. Deze verandering vindt deels plaats binnen de in meer dan een eeuw

opgebouwde infrastructuur, en deels binnen nieuwe, sterk op dynamiek gerichte productie-,

presentatie- en participatiemodellen. Musea en podia zijn voorbeelden van het eerste, festivals

en multidisciplinaire initiatieven van het tweede.


De kleine en grote instellingen vormen één samenhangend geheel

De gesubsidieerde cultuursector van Eindhoven bestaat uit grote en kleine instellingen. De grote

instellingen komen vaak het eerst in beeld, maar minstens zo belangrijk zijn de veel grotere

aantallen, doorgaans kleinere, instellingen en initiatieven. Deze instellingen zijn vaak van

specifiekere aard en geven evenzeer kleur en dynamiek aan de stad. Onder hen bevinden zich

verhoudingsgewijs veel gangmakers en vernieuwers, beperkt in omvang, maar bijzonder

flexibel. Cultuur Eindhoven beschikt straks over een ‘Plusregeling’ om ook het dynamisch

karakter van deze kleinere instellingen te ondersteunen.

De instellingen binnen en buiten de basisinfrastructuur hangen sterk met elkaar samen, vullen

elkaar aan, werken samen. Samen vormen zij de culturele keten van uitingsvormen, disciplines

en genres. Die keten reikt van amateurkunst tot internationale top, van aanstormend talent tot

gelauwerde professional, van kunst voor de massa tot cultuur voor de fijnproever. De BIS-

instellingen en festivals profiteren van de grote dynamiek die de andere instellingen

veroorzaken. Andersom hebben de instellingen en initiatieven die niet tot BIS worden gerekend

baat bij de kennis, het bereik en de faciliteiten van de basisinfrastructuur. (Zie ook Cultuurscan

2015, p. 19-20.)

Verantwoordelijk voor draagvlak en bereik

Gezien hun infrastructurele rol en de middelen die daarvoor worden vrijgemaakt, zijn BIS-

instellingen als geen ander in de positie om kunst en cultuur te verbinden met de stad; met de

bewoners en met de gebruikers. Zij hebben de verantwoordelijkheid om substantiële

doelgroepen te bereiken en een groot draagvlak te realiseren. Zij spelen ook een schakelrol

binnen hun discipline door makers en kleinere instellingen te betrekken en zo aan groei en

ontwikkeling van de sector als geheel bij te dragen.

Voor sommige instellingen zal dat een andere houding en werkwijze vergen. Misschien zelfs

organisatorische ingrepen. Dat kan een lastige opgave zijn. Echter, om draagvlak voor de

instelling ook voor de toekomst te waarborgen, is dat draagvlak een essentiële voorwaarde.

Verantwoordelijk voor vernieuwing

Net als makers die het kunst- en cultuurlandschap in de volle breedte vormgeven, hebben de

instellingen en initiatieven die van de Plusregeling gebruikmaken, een grote

verantwoordelijkheid om vernieuwende kunst en cultuur te presenteren of mogelijk te maken

en domeinoverschrijdende activiteiten te ontplooien. Een groot deel van de in de Cultuurscan

2015 geïnventariseerde instellingen heeft aangetoond hiertoe in staat te zijn. De Plusregeling

biedt zekerheid én flexibiliteit aan instellingen en initiatieven die aan de criteria voldoen.

Waarde van ons

Een sterke basisinfrastructuur plus een dynamisch en breed aanbod daar omheen, het college

van B&W en de gemeenteraad hechten er waarde aan vast te stellen dat beide ‘van ons’ zijn: van

de inwoners, bedrijven en bezoekers van de stad. Het college van B&W en de gemeenteraad

geven Cultuur Eindhoven opdracht deze waarde te vergroten. De gewenste accenten worden

hieronder nader beschreven in de paragraaf Ambitie en Opdracht 2017-2020.


Ambitie en Opdracht 2017-2020

Ambitie: Eindhoven Cultuurstad

De missie van Cultuur Eindhoven is in overeenstemming met de betekenis en waarde van kunst

en cultuur zoals die in de Cultuurscan 2015 staan omschreven (p. 8-13). Dit laat zich vertalen in

een ambitie waarbij cultuur in Eindhoven staat voor een grootstedelijk en divers aanbod. Kunst

en cultuur zijn geen besloten aangelegenheid in Eindhoven. Het aanbod is van en voor ons

allemaal, voor jong en oud en voor alle verschillende bevolkingsgroepen die Eindhoven rijk is.

Het aanbod weerspiegelt en versterkt het karakter van de stad. Het beweegt mee met

wereldwijde trends en ontwikkelingen, maar loopt hier bij voorkeur in voorop. Cultureel

Eindhoven is ook in de toekomst een proeftuin voor innovatieve ontwikkelingen.

Missie

Cultuur Eindhoven vergroot welzijn en welvaart voor de inwoners en gebruikers van de

stad Eindhoven door de ontwikkeling van kunst en cultuur te stimuleren en de betekenis

van kunst en cultuur voor de stad te vergroten.

Cultuur Eindhoven vergroot de aantrekkelijkheid van de stad voor inwoners, bezoekers,

bedrijven en organisaties.

Stevig draagvlak

Kunst en cultuur beperken zich niet tot het domein van subsidies. Integendeel: een groot deel

van de activiteiten in de stad komt tot stand zonder hulp van de overheid. Ook dragen burgers

zelf bij aan de financiering van de sector. Cultuur Eindhoven geeft ruimte waar dat kan en

ondersteunt alleen waar dat moet.

De gemeente investeert via Cultuur Eindhoven in een cultureel aanbod dat door zijn

verscheidenheid in zijn geheel op handen wordt gedragen door de inwoners, de politiek, de

makers en het bedrijfsleven. Dit draagvlak uit zich niet alleen in rapport- en bezoekerscijfers,

maar ook in de financiering van instellingen en initiatieven. Gemeentelijke bijdragen worden

gematcht door eigen inkomsten, sponsoring, landelijke of provinciale fondsen of door inkomsten

uit crowdfunding. De problemen rond het vastgoed zijn opgelost zonder dat dit ten koste is

gegaan van de budgetten voor het functioneren van de initiatieven en instellingen in de stad.

Betekenisvolle verbindingen

Het aanbod wordt ontwikkeld en opgevoerd door gezonde, sterk publiekgerichte,

laagdrempelige instellingen. Zij maken deel uit van stedelijke, landelijke of internationale

netwerken. Zij hebben betekenisvolle verbindingen met andere maatschappelijke domeinen,

zoals onderwijs, zorg en welzijn, sport en het bedrijfsleven. In onderlinge samenhang en

samenspel met Cultuur Eindhoven, andere stedelijke instellingen en het stadsbestuur leveren zij

juist vanuit hun artistieke kracht een toenemende bijdrage aan de welvaart, het welzijn en de

kwaliteit van leven en de aantrekkelijkheid van de stad.

Verbindingen met het Rijk en de Rijksfondsen

De Raad voor Cultuur pleitte er recent voor om de plannen van stedelijke regio’s als basis te

nemen voor de beleidsontwikkeling en een centrale rol te geven in het cultuurbeleid. De

minister van OCW heeft in haar Cultuurbeleid aangegeven de nieuwe verhoudingen tussen

overheden te willen onderzoeken. Eindhoven pakt deze handschoen graag op en ziet zich met de


oprichting van Cultuur Eindhoven als een uitgelezen kandidaat voor experimenten in nieuwe

vormen van samenwerking tussen overheden en fondsen.

Verbindingen met de provincie

De Cultuuragenda van de provincie Noord-Brabant, de basis van het Brabantse cultuurbeleid,

richt zich vooral op erfgoed, podium- en beeldcultuur. Met Brabant C wil de provincie stimuleren

dat er in de toekomst meer kunst en cultuur van nationaal en internationaal niveau in Brabant is

te zien en te beleven. Ook deze uitgesproken ambities sluiten aan bij die van Eindhoven. Cultuur

Eindhoven wil zich actief als partner van de Provincie en Brabant C opstellen om zo de sector te

ondersteunen bij verdere groei.

Slimme programmering

Instellingen en initiatieven zijn innovatief en stemmen hun programmering stadsbreed af op

elkaar en op ontwikkelingen in het veld. Makers en producenten overstijgen de klassieke

genregrenzen. Zij denken niet in hokjes en weten voor welk publiek hun werk relevant is. Er

vindt volop programmatische afstemming plaats. Het culturele aanbod, de publieksamenstelling

én de personeelsopbouw van de instellingen weerspiegelen de bevolkingssamenstelling van de

stad. Over vijf jaar zijn kunstaanbod en cultuurinstellingen in evenwicht met het economische

succes van Eindhoven.

Monitoring publiek

De Cultuurscan Eindhoven 2015 bij deze Concept Cultuurbrief pretendeert geen volledig beeld

te geven van alle kunst en cultuur in Eindhoven. Voor toenemend inzicht in de

cultuurparticipatie en de ontwikkeling van de vraag naar cultuur is het belangrijk dat

aanvragers bij Cultuur Eindhoven de komende jaren een gedetailleerder beeld geven van de

samenstelling van hun publiek. Dit kan onder meer door voortdurend bezoekersonderzoek.

Door deze nieuwe data te koppelen aan beschikbare open data is het gemakkelijker om tot een

scherp beeld te komen. Op basis van de data kunnen instellingen beter sturen en kan Eindhoven

het beleid aanscherpen.

Opdracht Cultuur Eindhoven

De Opdracht van de gemeente voor Cultuur Eindhoven voor de periode 2017-2020 is drieledig.

Het eerste deel van de Opdracht betreft het mogelijk maken van een sterke, breed toegankelijke,

op maatschappelijk ondernemerschap gerichte, hoogwaardige culturele basisinfrastructuur die

bij Eindhoven past. Hiertoe wordt de BIS-regeling ingericht.

Het tweede deel van de Opdracht betreft het mogelijk maken van aanvullingen op en versterking

van cultureel Eindhoven. Hiertoe wordt de Plusregeling ingericht, waarbij de gemeente aan

Cultuur Eindhoven opdracht geeft om programma’s te selecteren op de volgende deeldomeinen

en bijbehorende criteria:

• Bijzondere programma’s en producties (ook internationaal)

• Co-creatie en domeinoverschrijding

• Talentontwikkeling en productieondersteuning

• Cultuureducatie en bijzonder vrijetijdsaanbod

Ook geeft de gemeente opdracht om het mogelijk te maken om binnen de Plusregeling aan te

vragen voor projecten. Deze zijn niet gehouden aan de programmalijnen, maar kunnen vrijer

worden ingevuld.


Om in aanmerking te kunnen komen voor een bijdrage via de Plusregeling moet het voorstel of

plan van de aanvrager op ten minste een van de deeldomeinen aantoonbaar onderscheidend

zijn.

Het derde deel van de Opdracht betreft twee kleinere instrumenten. Om ook in de behoefte aan

kleinschaliger en snellere interventies te voorzien wordt naast de Plusregeling opdracht

gegeven om een Snelgeldfonds te introduceren. Tot slot krijgt Cultuur Eindhoven de opdracht

om een Van Ons prijs te lanceren om extra aandacht te genereren voor innovatieve prestaties

van kunstenaars in Eindhoven.

Transitiedoelen

Aanvullend op de primaire opdracht formuleert de gemeente een drietal transitiedoelen voor

Cultuur Eindhoven. Deze doelen sluiten aan op de in de Cultuurscan 2015 gesignaleerde

uitdagingen.

1. Verschuiving van middelen ten gunste van jong en/of nieuw publiek (inclusief expats) en

onbekende en/of nieuwe makers en producenten. Het oogmerk is een betere balans in

het aanbod en een groter en breder publieksbereik.

2. Bijdragen aan meer impact en betekenis van de sector door het sturen op meer

samenhang en interactie op verschillende niveaus:

• tussen lokaal, provinciaal en landelijk beleid

• tussen culturele domeinen (theater, muziek, beeldend, etc.)

• tussen de culturele sector en partijen daarbuiten (maatschappelijk, bedrijfsleven,

etc.).

3. (De gemeente assisteren bij) het voorbereiden en ontwerpen van nieuw beleid voor

cultureel vastgoed.

Hoe opereert Cultuur Eindhoven?

Om de Opdracht van de gemeente goed te kunnen uitvoeren hanteert Cultuur Eindhoven vier

organisatorische principes:

1. Transparantie: Cultuur Eindhoven is helder over de uitgangspunten en criteria voor

de regelingen; ook alle aanvragen en alle beoordelingen en besluiten zijn openbaar;

2. Gelijk speelveld: bij Cultuur Eindhoven gaat het niet om wie je kent, maar om wat je

bent. Met het instellen van een Cultuurraad is er een onafhankelijke, deskundige

advisering van aanvragen. Uitgangspunt is dat aanvragers in een gelijke relatie tot

elkaar staan;

3. Flexibiliteit: Binnen de regelingen en de begroting van Cultuur Eindhoven is

voldoende ruimte om in te spelen op ontwikkelingen in de samenleving en de sector.

Het is daarbij zaak dat er sprake blijft van een speelveld met gelijke regels en

voorwaarden voor iedereen.

4. Verbinding: Cultuur Eindhoven fungeert als een aanjager voor het leggen van de

verbinding tussen cultuursector en andere maatschappelijke domeinen. De

verantwoordelijkheid voor het vormgeven en onderhouden van deze verbindingen

ligt bij de sector zelf. Cultuur Eindhoven ondersteunt de sector bij het versterken van

haar positie in het cultuurbeleid in breder verband, zowel landelijk als provinciaal.


Werkwijze en regelingen

Met uitzondering van de Snelgeldfonds geldt voor alle regelingen dat de aanvrager een in

Nederland gevestigd rechtspersoon dient te zijn. De activiteiten moeten plaatsvinden in

Eindhoven. De aanvrager hoeft geen kunstinstelling te zijn, zolang deze maar aan de criteria

voldoet.

Basisinfrastructuurregeling (BIS)

De gemeente Eindhoven benoemt via de Cultuurbrief en Opdracht elke vier jaar een beperkt

aantal culturele functies. Deze functies worden ingevuld door BIS-instellingen voor presentatie

en ontwikkeling die een fundamentele en onmisbare component vormen van het culturele

ecosysteem van de stad. Deze functies zijn wezenlijk voor het optimaal functioneren van dat

systeem. Ze kunnen hun rol alleen op het gewenste niveau vervullen met een permanente

financiële basis van gemeentelijke subsidie. Deze functies vormen samen de culturele

basisinfrastructuur van Eindhoven (BIS). Eens in de vier jaar kunnen culturele organisaties een

aanvraag doen die gericht is op het invullen van een van deze functies.

Plusregeling

Instellingen en initiatieven die het culturele aanbod van Eindhoven verrijken dan wel

ondersteunen kunnen ook een beroep doen op financiering door Cultuur Eindhoven. Deze

financiering kan zowel bedoeld zijn voor eenmalige projecten als voor langer langlopende

programma’s.

Snelgeldfonds

Om de beoogde dynamiek en ontwikkeling in het culturele veld te waarborgen en om de

betekenis van kunst en cultuur voor de stad te vergroten, is het nodig dat Cultuur Eindhoven een

breed palet aan (incidentele) kunst- en cultuurprojecten kan stimuleren en waar nodig

ondersteunen. Daarvoor zijn voldoende middelen nodig. Aanvraagprocedures voor kleinere

projecten zijn kort en eenvoudig.

Beoordeling

Aanvragen voor de BIS-regeling en de Plusregeling worden behandeld door Cultuur Eindhoven

en ter beoordeling voorgelegd aan (subcommissies van) de Cultuurraad Eindhoven. De

Cultuurraad adviseert de directie van Cultuur Eindhoven over toekennen dan wel afwijzen.

De Cultuurraad bestaat uit een poule van maximaal 21 adviseurs met verschillende

achtergronden: (in meerderheid) kunst- en cultuurexperts, aangevuld met vertegenwoordigers

van het bedrijfsleven, kennisinstellingen en het maatschappelijk middenveld. Om objectiviteit te

waarborgen, zijn de leden van de Cultuurraad voor een derde deel afkomstig van buiten

Eindhoven.

Nadere toelichting BIS-regeling


De basisinfrastructuur (BIS) van Eindhoven bestaat uit de grote publieksinstellingen,

ontwikkelinstellingen en festivals. Zij spelen een infrastructurele rol en zijn daarmee funderende

pijlers onder het kunst- en cultuurklimaat van de stad. Ze zijn door die rol vaak het meest

zichtbaar, bereiken rechtstreeks de grootste aantallen mensen en hebben ook de opdracht om

voor bijna alle inwoners en gebruikers van de stad (direct of indirect) van belang te zijn.

De scheidslijn tussen BIS-instellingen en niet-BIS-instellingen is niet absoluut en heeft ook niets

met waardering te maken. De veel grotere aantallen, doorgaans kleinere, instellingen en

initiatieven die niet tot de categorie van BIS-instellingen horen, zijn van minstens even groot

belang. Deze instellingen zijn vaak van meer specifieke aard, maar geven evenzeer kleur en

dynamiek aan de stad. In veel opzichten zijn deze partijen juist eerder gangmakers en

vernieuwers. De systematiek van de Plusregeling is erop gericht om het dynamisch karakter van

deze instellingen te ondersteunen.

De BIS-regeling is bedoeld om een stevige en duurzame basis te leggen voor de cultuursector. De

BIS-regeling biedt zekerheid voor vier jaar, maar stelt de hoogste eisen aan instellingen in

termen van aanvragen en verantwoording. Tijdens transities en bij exploitatieproblemen wordt

de subsidie steeds voor één jaar toegekend en kan bijstelling plaatsvinden per jaar.

Productie valt niet binnen de BIS-regeling. Dit is primair een taak van de Rijksoverheid. Wel

wordt productie aanvullend gefinancierd via de Plusregeling.

Opdracht

De relatieve zekerheid en omvang van BIS-instellingen brengt de plicht met zich mee om mee te

veranderen met de sector en de stad. Veel van de instellingen staan voor de opdracht om de

aansluiting met het publiek te versterken en te herbevestigen. Hiervoor is verandering en

vernieuwing in aanbod en publieksbenadering nodig. BIS-instellingen dienen zich daarbij op een

goede manier te verhouden tot andere instellingen.

De BIS-regeling vraagt instellingen daarom om een kritische analyse van het eigen functioneren

in relatie tot de sector als geheel. Het doel is om te komen tot een zo helder mogelijk

gedefinieerd eigen profiel. Deze analyse en de keuzes die eruit volgen, staan centraal in de

aanvraag. De systematiek, voorwaarden en criteria sluiten aan op het model van het ministerie

van OCW.

Eens per jaar delen de BIS-instellingen tijdens een openbare bijeenkomst van Cultuur Eindhoven

hun beleid(svoornemens) en bespreken die met de vertegenwoordigers en instellingen in de

Plusregeling. Ook het publiek wordt voor die bijeenkomst uitgenodigd.

Keuzes

Eindhoven kiest voor een eigentijdse basisinfrastructuur, waarin behalve voor traditionele

instellingen als een openbare bibliotheek en een museum voor moderne kunst ook ruimte is

voor urban culture, design en terugkerende festivals. Deze basisinfrastructuur is uniek in

Nederland en doet recht aan het specifieke culturele karakter van de stad. Toenemende

samenwerking van BIS-instellingen met instellingen en initiatieven uit de Plusregeling, maar ook

met niet-gesubsidieerde culturele partijen én andere maatschappelijke domeinen is een

voorwaarde om ook in de toekomst een aanbod te kunnen brengen dat door de Eindhovenaren

als ‘van ons’ wordt ervaren.

BIS-functies Cultuur Eindhoven 2017-2020:


• Poppodium

• Concertzaal

• Filmhuis en vlakkevloertheater

• Bibliotheek

• Festival voor kunst en technologie

• Schouwburg

• Museum voor hedendaagse kunst

• Presentatie-instelling hybride kunst

• Stedelijk cultuurhistorisch museum

• Urban Cluster

• Huis voor amateurkunst en cultuureducatie

• Designevenement

• Lichtkunstfestival

Centrale vragen in de BIS-regeling:

• Wat zijn de missie en visie en het profiel van uw instelling?

• Welke activiteiten gaat uw instelling in de periode 2017-2020 verrichten?

• Hoe geeft uw instelling invulling aan educatie en participatie?

• Hoe geeft uw instelling invulling aan publieksbereik?

• Hoe geeft uw instelling invulling aan ondernemerschap?

• Hoe geeft uw instelling invulling aan de stedelijke sleutelrol op uw terrein?

De Cultuurraad toetst aanvragen op meerwaarde en artistieke kwaliteit. Overige

toetsingscriteria zijn:

• Helderheid keuzes voor doelen en doelstellingen;

• Onderbouwing van de keuzes;

• Verband tussen inhoudelijke keuzes en begrotingskeuzes;

• Overall: balans tussen ambitie en realiteitszin;

• Kwaliteit kengetallen.

Nadere toelichting Plusregeling

De Plusregeling is gericht op het aanvullen, versterken en ondersteunen van het cultuurveld.

Instellingen en initiatieven die voor een programma of project middelen ontvangen uit de

Plusregeling zijn net zo relevant voor Eindhoven als BIS-instellingen. Zij hebben een flexibele

regeling die past bij hun identiteit en werkwijze.

Aanvragen kan voor programma’s (1 of 2 jaar). Bij substantiële matching door andere overheden

of fondsen kunnen aanvragen voor langere periodes (tot maximaal 4 jaar) worden toegekend.

Zowel producerende instellingen en initiatieven als podia en festivals kunnen een aanvraag

indienen. Dit geldt ook voor nieuwe instellingen, initiatieven of rechtspersonen. De Plusregeling

staat open voor alle cultuurdisciplines binnen de ruime definitie van deze cultuurbrief.

Programmalijnen


Instellingen en initiatieven kunnen aanvragen op de volgende programmalijnen:

• Bijzondere programma’s en producties (ook internationaal)

• Co-creatie en domeinoverschrijding

• Talentontwikkeling en productieondersteuning

• Cultuureducatie en bijzonder vrijetijdsaanbod

Projecten

Daarnaast kan ook worden aangevraagd voor projecten. Projecten zijn niet gehouden aan de

programmalijnen. Zij worden primair getoetst op algemene criteria als artistieke kwaliteit,

publieksbereik en betekenis voor de stad. De maximale bijdrage van Cultuur Eindhoven is gelijk

aan de bijdrage van de andere publieke dan wel private financier(s).

Aanvragen

De aanvrager specificeert de bijdrage die hij beoogt te leveren aan een of meer van de

programmalijnen of aan de projecten. De aanvraag specificeert ook het beoogde bereik (aard en

aantallen), de beoogde inkomstenmix en de beoogde samenwerking of afstemming binnen en

buiten de sector. Cultuur Eindhoven financiert maximaal 80% van het tekort op de begroting.

De Cultuurraad toetst aanvragen op meerwaarde en artistieke kwaliteit. De Cultuurraad

beoordeelt hoe de aanvraag zich verhoudt tot het culturele aanbod in Eindhoven en of het daar

een aanvulling of verrijking op is.

Overige toetsingscriteria zijn:

• Helderheid keuzes in doelen en doelstellingen;

• Onderbouwing van keuzes;

• Verband tussen inhoudelijke keuzes en begrotingskeuzes;

• Overall: balans tussen ambitie en realiteitszin;

• Kwaliteit kengetallen;

• Staat van dienst aanvrager(s).

Programmalijn Bijzondere programma’s en producties (ook internationaal)

Voor programmatische kwaliteit, dynamiek en doorontwikkeling is Eindhoven afhankelijk van

een groot aantal veelal kleinere instellingen. Het palet is uiterst divers. Subsidie in deze

programmalijn is bedoeld voor programma’s die gericht zijn op de bestendiging van bewezen

kwaliteit en/of het versterken van het internationale profiel van instellingen, initiatieven en de

stad. Het is een brede programmalijn waarop alle cultuurdisciplines kunnen aanvragen.

De programma’s hebben zowel kwaliteit als een meerwaarde ten opzichte van het bestaande

aanbod en dragen bij aan de uitstraling van de stad.

Programmalijn Co-creatie en domeinoverschrijding

De programmalijn Co-creatie en domeinoverschrijding is bedoeld voor programma’s die zijn

gericht op het vergroten van de samenhang en verbinding binnen en buiten de culturele sector

(door co-creatie, domeinoverschrijding, afstemming en samenwerking). Andere

maatschappelijke domeinen zijn onder meer onderwijs, zorg en welzijn, sport en het

bedrijfsleven. Om in aanmerking te komen voor subsidiëring binnen deze programmalijn dient

er aantoonbaar sprake te zijn van concrete samenwerking en overschrijding van de grenzen van


de eigen sector en het eigen domein. Er is bovendien aantoonbaar sprake van uitwisseling van

kennis en ervaring om tot een gezamenlijke activiteit te komen.

Programmalijn Talentontwikkeling en productiefaciliteiten

Deze programmalijn is bedoeld voor talentvolle beginnende makers om zich in een traject van

maximaal twee jaar te ontwikkelen. Zij doen dit in samenwerking met gezelschappen, podia

en/of festivals. Makers én organisaties zijn gemotiveerd om in dit traject bij te dragen.

Subsidie binnen Talentontwikkeling en productiefaciliteiten is ook bedoeld voor programma’s

die gericht zijn op het ondersteunen en stimuleren van talent door mogelijkheden te bieden aan

talentvolle jeugd, amateurs en (jonge) makers. Het gaat daarbij ook om het ontdekken van talent

en bevorderen van de doorstroommogelijkheden.

Vooral voor productiefaciliteiten bieden we financiële ondersteuning als programma’s gericht

zijn op facilitaire ondersteuning van individuele kunstenaars of groepen makers, in de vorm van

werkruimte of studiofaciliteiten. Selectie van de gebruikers vindt plaats op een transparante

manier. Openbare presentaties van de resultaten (tussentijds of in de eindvorm) maken steeds

deel uit van het programma of project.

Programmalijn Cultuureducatie en bijzonder vrijetijdsaanbod

Deze programmalijn is bedoeld voor programma’s die zijn gericht op het bereiken van nieuw

publiek door middel van cultuureducatieve activiteiten, onder meer in samenwerking met

onderwijsinstellingen. De doelgroep bij cultuureducatie betreft kinderen en jongeren tussen de

4 en 25 jaar. Cultuureducatie dient gericht te zijn op de behoeften en mogelijkheden van de

doelgroep (onderwijs en meer) en dient gebaseerd te zijn op het principe van doorgaande-

leerlijn. Deze programmalijn biedt ook ruimte voor aanbod van bijzonder vrijetijdsaanbod. Het

betreft aanbod voor de vrije tijd dat niet zonder publieke financiering in de markt tot stand

komt.

Snelgeldfonds

Het Snelgeldbudget biedt Cultuur Eindhoven de mogelijkheid om een impuls te geven aan

presentatie, onderzoek en productie binnen de sector. Er is een maandelijks terugkerend

besteedbaar budget voor aanvragen tot maximaal € 3.000,-. De procedure is zo ingericht dat de

aanvrager binnen een termijn van enkele dagen te horen krijgt of de aanvraag is toegekend.

Van Ons Prijs

Cultuur Eindhoven onderzoekt het instellen van een Van Ons Prijs. Met deze prijs beloont de

gemeente Eindhoven uitzonderlijke culturele instellingen, instellingen, initiatieven of

individuele makers voor hun verdiensten voor de stad. Dit is een geschikt instrument om extra

aandacht te genereren voor innovatieve prestaties van kunstenaars in Eindhoven.


Cultuur Eindhoven: uitdagingen en kansen

Cultuurscan 2015

In de Cultuurverkenning 2014 signaleert de landelijke Raad voor Cultuur een aantal

ontwikkelingen die ook voor Eindhoven relevant zijn. Ondanks de economische crisis en stevige

bezuinigingen ziet de Raad veel veerkracht in de cultuursector. In Eindhoven is de afgelopen

jaren ook veerkracht getoond. Veel instellingen en nieuwe initiatieven hebben activiteiten

ontplooid om de binding met de samenleving te versterken. De gegevens over

publieksparticipatie en waardering uit de Cultuurscan 2015 tonen een bestendig draagvlak voor

cultuur en de financiering daarvoor door de (gemeentelijke) overheid.

De Cultuurscan 2015 toont een rijk geschakeerd cultureel landschap met een al even divers

publiek. De waardering van het publiek voor het aanbod is groot, met een gemiddeld

rapportcijfer van 7,6 voor alle Eindhovense culturele instellingen. Dit wijst erop dat de

Eindhovenaren kunst en cultuur als ‘van ons’ ervaren. De stad biedt een mooie, behoorlijk

complete infrastructuur voor kunst en cultuur. Dit is reden tot trots.

Daarbij valt de kanttekening te plaatsen dat de verdeling van middelen niet altijd evenwichtig is.

(Zie ook Cultuurscan 2015, p. 33.) Cultuur Eindhoven levert de komende jaren een bijdrage aan

een betere balans in deze verdeling. Dit kan betekenen dat sommige partijen minder

financiering krijgen en andere meer. Het gaat erom dat de omvang van de bedragen in relatie

staat tot de betekenis voor de stad.

Meer flexibiliteit in het subsidiestelsel en de regelingen is gewenst om te kunnen inspelen op

ontwikkelingen in de samenleving en de cultuursector.

Uitdagingen

In het culturele landschap doen zich zowel kansen als bedreigingen voor. De drie grootste

uitdagingen waarvoor de gemeente en het culturele veld staan, zijn vastgoed, nieuw publiek &

nieuwe makers en samenwerking.

1. Vastgoedzorgen beperken zich niet tot instellingen die te hoge huisvestingskosten

hebben in verhouding tot hun begroting. Ook instellingen die de huisvesting tegen een

lage vergoeding van de gemeente huren, geven aan dat het anders moet. Er is behoefte

aan meer zekerheid, bijvoorbeeld over de duur van de overeenkomst.

2. Voor een betere balans tussen aanbod voor bestaand en nieuw publiek is het van belang

om in het gemeentelijk beleid meer aandacht en middelen vrij te spelen. Dit kan deels

vanuit de bestaande instellingen, maar ook langs andere wegen.

3. Om de verbinding met het publiek te versterken is het zaak dat culturele partijen de

samenwerking en afstemming naar een hoger plan tillen. Door een gezamenlijke

programmering, met een oriëntatie op de stad in plaats van op de eigen instelling,

vergroten zij hun betekenis en waarde voor de stad en geven ze een impuls aan de eigen

ontwikkeling.

Deze thema’s spelen in de context van een ontwikkeling waarbij de overheid een nieuwe rol

zoekt, die past bij de transitie die plaatsvindt in tal van maatschappelijke domeinen. Dit is

ingegeven door krappere budgetten en de veranderende sociaaleconomische omgeving waarin

wij leven. (Zie ook Cultuurscan 2015, p. 7-8 en p. 35-43.)

Zowel bij het provinciale Prins Bernard Cultuurfonds als bij grotere landelijke fondsen komen

relatief weinig aanvragen binnen van Eindhovense instellingen en initiatieven. Dit kan te maken


hebben met onbekendheid met deze fondsen, met drempelvrees of met onervarenheid met

fondswerving. Er liggen kansen voor Eindhovense instellingen om zowel regionaal als nationaal

meer middelen uit fondsen te vinden, bijvoorbeeld door te profiteren van de samenwerking met

regionale en nationale collega's.

Hoofdpunten Cultuurscan 2015

1. Eindhoven beschikt over een mooie, complete infrastructuur;

2. De verdeling van middelen is niet in balans met de actuele opgaven;

3. Er is meer aandacht nodig voor nieuw publiek & nieuwe makers en producenten;

4. Er is meer samenhang gewenst, in de sector, maar ook in beleid van overheden en

fondsen;

5. De cultuursector gaat gebukt onder grote vastgoedvragen.

Onvoldoende geld

De landelijke Raad voor Cultuur verwacht dat overheden in 2015 gezamenlijk een half miljard

euro minder aan kunst en cultuur besteden dan in 2011. In Eindhoven zijn nieuwe gemeentelijke

bezuinigingen op kunst en cultuur niet aan de orde. Wel blijft hier, net als in de rest van

Nederland, de verwachte compensatie via private financiering uit. Dit betekent dat er feitelijk

structureel te weinig middelen voor de sector zijn, ook gezien de (verwachte) bevolkingsgroei

van de stadsregio. Samen met Cultuur Eindhoven moet de sector zelf nieuwe bronnen en

vormen van financiering zoeken. Daarbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan crowdfunding.

Het ligt voor de hand om een samenwerking tussen Cultuur Eindhoven en Voordekunst te

onderzoeken.

Daarnaast ligt het in de rede om te onderzoeken hoe de cultuursector in Eindhoven gelijke tred

kan houden met de (economische en demografische) groei van de stad. De sector speelt

onmiskenbaar een belangrijke rol in het leven van de inwoners en is essentieel bij de

positionering van Eindhoven. Zij levert meer op dan zij kost. Toch is het niet gemakkelijk om de

budgettaire kaders en de ambities met elkaar in balans te brengen en te houden.

De wet van de remmende voorsprong dreigt. De sector speelt onmiskenbaar een belangrijke rol

in het leven van de inwoners bij de positionering van Eindhoven. Zij levert indirect meer op dan

zij kost. Toch is het niet gemakkelijk om de budgettaire kaders en de ambities met elkaar in

balans te brengen en te houden.

Grote bewegingen

Grote trends waartoe de cultuursector zich moet verhouden, zijn verstedelijking, globalisering,

digitalisering en vergrijzing. Deze trends spelen zeer zeker ook in Eindhoven, een stad die een

sterk technologieprofiel heeft en steeds meer internationale inwoners kent.

Voor steeds meer culturele instellingen is de stad de thuisbasis en de wereld het speelveld.

Lokaal en mondiaal ontstaan nieuwe verbindingen, een nieuw publiek en nieuwe producties. De

cultuurinstellingen van Eindhoven tonen keer op keer in staat te zijn om nieuwe wegen te

onderzoeken en nieuwe verbindingen aan te gaan.

Met een flexibelere, open regelingenstructuur speelt Cultuur Eindhoven in op deze behoefte aan

vernieuwing.


Publiek verandert

Het publiek zoekt intensere ervaringen en vermaak in een beleveniscultuur. De culturele

omnivoor bepaalt zelf waar hij van kunst en cultuur geniet, in een museum, schouwburg of

concertzaal, op een onverwachte, tijdelijke locatie, of gewoon thuis op de bank, achter de tablet

of laptop. Technologische ontwikkelingen zetten beproefde maak- en presentatievormen onder

druk. Kunstenaars en publiek benaderen elkaar op nieuwe manieren, waarbij er via co-creatie

en sociale media meer interactie ontstaat. Tegelijk zijn er ook groepen inwoners die de weg naar

cultuur nauwelijks weten te vinden.

Als aanjager stimuleert Cultuur Eindhoven de verbinding tussen de veranderende behoeften van

het publiek en de oplossingen van makers om de band met het publiek te versterken.

Individuele kunstenaars

Kunstenaars zijn doorgaans gedreven, zelfredzaam en autonoom. Vaak werken zij als

zelfstandige met een gemengde beroepspraktijk. Ze organiseren zich in informele netwerken,

dwars door de disciplines heen. De keerzijde is dat ze meestal niet veel verdienen en daardoor

beperkt zijn in hun mogelijkheden om nieuwe initiatieven te ontplooien

Cultuur Eindhoven ondersteunt kunstenaars die hun projectenaanvragen gehonoreerd zien, op

transparante wijze, door te beoordelen op realistisch geoormerkte budgetten en door heldere

voorwaarden te stellen aan de verantwoording achteraf.

Ontwikkeling top

De landelijke Raad voor Cultuur signaleert een nadruk op nieuw talent, nieuwe voorstellingen en

nieuwe tentoonstellingen. Er is vooral aandacht voor korte trajecten, terwijl er voor verdieping

en verdere ontwikkeling van topcreatie minder ruimte is. Het nieuwe kan zo de vijand worden

van het betere. Eindhoven kiest daarom voor een langjarig commitment met de sector.

Met de Cultuurbrief vindt feitelijk voor het eerst meerjarige subsidiëring plaats. Hierbij betreft

het niet alleen de BIS-regeling. Ook de Plusregeling biedt mogelijkheden voor meerjarige

subsidie. Naast de gebruikelijke projecten zijn er mogelijkheden voor commitment variërend

van één en twee jaar tot in uitzonderingsgevallen zelf vier jaar. Dit systeem biedt (relatieve) rust,

waardoor zowel grote als kleine instellingen mee kunnen veranderen met de tijd.

Kansen cultuurdomeinen

Het vervolg van deze paragraaf beschrijft de verschillende cultuurdomeinen op hoofdlijnen, in

aanvulling op de Cultuurscan 2015. Hierbij ligt de nadruk op de kansen voor doorontwikkeling

die samen met de culturele spelers worden verkend.

Design

(zie ook Cultuurscan 2015, p. 23)

Eindhoven behoort tot de Europese top drie op gebied van design. Eindhoven kent een brede

basis van excellente instellingen die opereren in vrijwel alle maatschappelijke velden en in het

bedrijfsleven. De ontwerpers zijn het kapitaal.

Design is intrinsiek domeinonafhankelijk. De ontwerper geeft de samenleving en de toekomst

mede vorm. Dit gebeurt per definitie binnen tal van domeinen. Co-creatie is dan ook een

veelgebruikte methode in design. Verbindingen aangaan met sociale organisaties, bedrijfsleven,

onderwijs en eindgebruikers is eigen aan de ontwerppraktijk. Dutch Design Week, Design

Academy en Industrial Design zijn sterk internationaal georiënteerd. Designhuis richt zich voor

op de lokale gemeenschap en talentontwikkeling.


Kansen

Door de verbinding tussen kunst en cultuur en design te versterken kan design zich inhoudelijk

blijven ontwikkelen. Om die reden heeft design ook een volwaardige positie in deze brief.

Eindhoven heeft de kans om het unieke profiel van de stad verder uit te bouwen.

Designers en andere creatieven kunnen een belangrijke rol spelen bij het oplossen van

maatschappelijke vraagstukken en bij het vormgeven van de toekomst. Denk aan vergrijzing, een

groeiende zorgvraag, vreedzaam samenwonen en duurzaamheid. Ook kan design een structurele

rol spelen bij een gewenste upgrade van de openbare ruimte.

Urban


Urban culture behoort tot het DNA van de stad en heeft sinds 2009 een speciale plaats in het

gemeentelijk cultuurbeleid. Urban kent een veelvoud van verschijningsvormen, met als

overeenkomstig kenmerk dat identiteit en leefstijl een belangrijke rol spelen. Urban culture is

een goed voorbeeld van hoe nieuwe vormen van culturele consumptie, productie en lifestyle

zich domeinoverstijgend ontwikkelen. Als cultuuruiting is Urban culture de afgelopen jaren

zichtbaarder en toegankelijker geworden, door tal van initiatieven met een naar verhouding

beperkte subsidie. Urban kiest onbevangen voor de cross-over. De urban instellingen kennen

een organische wijze van programma-afstemming. De jonge makers zijn sterk gericht op

talentontwikkeling, samenwerking en internationaal profilering. Hiervoor is ondersteuning van

faciliteiten, activiteiten en makers noodzakelijk.

Kansen

Door meer samenwerking, zowel programmatisch als financieel, kunnen urban instellingen

kennis delen en professionaliseren. Nieuwe vormen (cross-overs, games, bijzondere locaties) in

de urban scene kunnen worden gestimuleerd. Ook zijn er mogelijkheden voor een intensievere

samenwerking met collega's uit de spoorzones van de B5-steden.

De urban instellingen verzorgen het hele jaar door programmering voor het basis- en voortgezet

onderwijs en naschoolse activiteiten (jaarlijks bereik meer dan 120.000 kinderen en

jongvolwassenen). Via deze doorlopende programmering kan cultuureducatie voor nieuwe

jonge doelgroepen worden versterkt.

Een gezamenlijke oplossing van instellingen, gemeente en ontwikkelaars voor de

huisvestingsvraagstukken van Urban culture kan ruimte creëren voor een internationaal

centrum voor urban culture en sport.

Letteren/openbare bibliotheek


Het lees- en literair klimaat van Eindhoven is van groot belang. Binnen het publieke veld is een

sleutelrol weggelegd voor de openbare bibliotheek. De bibliotheek heeft grote slagen gemaakt in

de richting van een functieverandering die past bij deze tijd én gericht is op de toekomst. De

organisatie ontwikkelt zich tot centrum voor media, educatie en persoonlijke ontwikkeling.

Kernwoorden daarbij zijn taalvaardigheid en mediawijsheid.

Naast de bibliotheek bestaan veel meer spelers die zich roeren binnen het letterendomein. Het is

een breed terrein dat zich uitstrekt van schrijvers en dichters, boekhandels, festivals tot en met

scholen en kinderdagverblijven.


Kansen

Het is een kans om dit netwerk zichtbaarder en meer samenhangend te maken met het oog op

een (nog) sterker literair klimaat. De bibliotheek kan een verbindende en faciliterende rol

spelen. De bibliotheek kan zich daarbij meer en meer ontwikkelen tot huiskamer van de stad en

place-to-be voor geïnteresseerde bezoekers en relevante partners.

Buiten het gebouw ontwikkelt de bibliotheek zich meer en meer tot netwerkpartner bij het

oplossen van maatschappelijke vraagstukken op het vlak van laaggeletterdheid, educatie en

media. Door deze nieuwe werkwijze van de bibliotheek en door samenwerking met educatieve

en maatschappelijke instellingen kan zij een steeds belangrijker en effectiever instrument

worden in het gemeentelijk beleid.

Media/Art-science

De verbinding tussen technologie, kunst en design is in Eindhoven van oudsher sterk. Vanuit

deze geschiedenis is het logisch dat Eindhoven veel instellingen en initiatieven kent die opereren

in het art-sciencedomein. Op het gebied van nieuwe media heeft Eindhoven veel makers,

bedrijven, opleidingen en instellingen die actief zijn in gaming, websites, apps, virtual reality.

Art-science is per definitie domeinoverschrijdend: traditioneel gescheiden creatieve en

technologische sectoren werken intensief samen. Daarnaast zijn er veel samenwerkingen met

onderwijs, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Art-science is sterk gericht op

internationalisering en kent veel jonge makers. Door het innovatieve, experimentele karakter

van hun producties weten zij nieuwe publieksgroepen te bereiken. Voor jonge filmmakers is er

een omgeving waar zij ideeën kunnen omzetten in (semi)professionele producties.

Kansen

Eindhoven kan zich internationaal sterker profileren als stad van art-science. De aanwezige

kennis en creativiteit kunnen vaker en beter ingezet worden bij maatschappelijke

ontwikkelingen. Het zichtbaar maken van ‘art-science’ (en design) in de openbare ruimte kan het

beeld van onze stad verder upgraden.

Eindhoven kan zich verder ontwikkelen als stad van (serious) gaming. Een ‘nerd-in-residence’-

programma kan Eindhoven meer internationaal verbinden.

Het traditionele domein van de 'arthousefilm' kan worden verbreed en uitgebreid met nieuwe

(on-demand) vertoningsconcepten.

Beeldende kunst


Eindhoven kent een sterke keten op het gebied van beeldende kunst. Er zijn voor beginnende en

ervaren makers en hun publiek zowel klein- als grootschalige productiefaciliteiten en

presentatieplekken. Ook is er een museum voor hedendaagse kunst en een presentatie instelling

voor hybride kunst. Elke schakel draagt bij aan het beeldende-kunstklimaat in de stad.

Alle gesubsidieerde functies dienen aandacht te besteden aan samenwerking, nieuw publiek en

nieuwe makers. Vastgoed is voor beeldende kunst een aandachtspunt, vooral het aanbod van

betaalbare werkruimtes voor makers en situaties waar er sprake is van ‘sluiksubsidie’ (ruimte

die de gemeente (bijna) om niet beschikbaar stelt).

Kansen


Door samenwerking in de keten is het mogelijk om talenten te ondersteunen en zichtbaarder te

maken. Kunst in de openbare ruimte kan een rol spelen bij het vergroten van de zichtbaarheid

van beeldende kunst in en buiten de stad. Kunstenaars kunnen, net als designers, veelvuldiger

betrokken worden bij het nadenken over de stad, haar processen en bij het oplossen van taaie

vraagstukken.

De inhoudelijke en organisatorische samenwerking tussen het museum voor moderne kunst en

de kleinere kunstinitiatieven kan voor beide partijen voordelen opleveren. Er is ruimte om in te

zetten op samenwerking met initiatieven in de andere B5-steden.

Theater en dans


In Eindhoven wordt theater van hoge kwaliteit gemaakt en getoond, maar de stad heeft geen

sterk profiel als theaterstad. Steeds vaker wordt de verbinding gelegd met lokale makers en jong

talent. Er zijn mogelijkheden voor jongeren om zelf actief te zijn op het podium. Dans is in het

aanbod goed vertegenwoordigd, maar het aantal makers is beperkt. De bijzondere functie en

taakinvulling van de Schouwburg wordt landelijk geroemd, maar het gemis van een BIS-

gezelschap in de stad laat zich voelen.

Kansen

Ondanks het minder sterke theater- en dansprofiel is er geen reden om somber te zijn. De kracht

van de huidige instellingen en initiatieven maakt dat er een kansen liggen om zowel regionaal als

landelijk een sterkere positie te veroveren. Cultuur Eindhoven kan daaraan bijdragen.

Theater en dans lenen zich goed voor samenwerking en overschrijding van domeinen. Dit biedt

mogelijkheden voor nieuwe makers en het bereiken van nieuwe publieksgroepen. De verbinding

tussen professionele makers en amateurs kan bijdragen aan talentontwikkeling. De

mogelijkheden voor vlakkevloertheater kunnen op Brabants niveau intensiever worden benut.

Bestaande makers kunnen en moeten daar ook hun verantwoordelijkheid nemen.

Muziek


Eindhoven heeft een reputatie als vooruitstrevende muziekstad. Er is een breed aanbod van

muziekstijlen. Dit vindt zijn weg naar diverse locaties, van grote (gesubsidieerde) podia en

zaaltjes in cafés tot tijdelijke locaties en plekken in de openbare ruimte. Het aanbod wordt

gepresenteerd in uiteenlopende vormen, van voorstellingen en festivals tot wedstrijden. Voor

makers zijn er volop mogelijkheden om zich te ontwikkelen in workshops en lessen, in

voldoende oefenruimtes.

De muziekorganisaties onderzoeken mogelijkheden om intensiever samen te werken en om

gezamenlijk te werken aan een 'stadsbreed programma'. Ze werken aan een voorstel voor het

gebruik van tijdelijke locaties en de benodigde samenwerking met betrekking tot vergunningen.

Kansen

Het totaal aan muziekorganisaties vertegenwoordigt uiteenlopende genres met verschillende

doelgroepen. In de samenwerking kan men op het vlak van publieksbereik van elkaar leren.

De rol van het publiek verandert. Mensen organiseren vaker zelf optredens of feesten. De sector

kan hierop inspelen. Programmeurs van instellingen kunnen het publiek nog meer betrekken in

de programmeringskeuzes. Muziek is vaker buiten de traditionele podia te horen en te zien.


Eindhoven heeft veel interessante plekken en leegstaand vastgoed. Gebruik stuit echter nog vaak

op praktische belemmeringen.

Amateurkunst en Cultuureducatie


Kunstbeoefening in de vrije tijd bloeit in de stad. Ongeveer 50 procent van de Eindhovenaren

houdt zich actief bezig met amateurkunst. De gemeente heeft dat altijd ondersteund met een

aparte regeling en dat blijft zo, maar nu via het CKE.

Het cultuureducatieaanbod is zowel in de breedte als kwalitatief de laatste jaren gegroeid.

Tegelijkertijd laten landelijke trends zien dat er sprake is van een verdringingsmarkt in het

vrijetijdsaanbod. Herpositionering van het gesubsidieerde aanbod is nodig volgens de lijn

‘privaat aanbod waar dat kan en publiek aanbod waar dat nodig is’. Dit omdat gemeentelijk

gesubsidieerde aanbod nu concurreert met kwalitatief vergelijkbaar aanbod van individuele

docenten en private scholen.

Cultuureducatie dient voort te bouwen op het landelijke beleid Cultuureducatie met Kwaliteit.

Kansen

De strategische herpositionering van het CKE als huis voor de amateurkunst biedt kansen voor

de sector. De stad heeft behoefte aan een expertisecentrum voor amateurkunstbeoefening, met

een verbindende en aanjagende rol voor kunstbeoefening in de volle breedte. Het huis

ontwikkelt zich tot ‘third place’ en levert diensten aan de amateursector, variërend van expertise

en faciliteiten tot projectmanagement en de uitvoering van de regeling amateurkunstsubsidies.

Het is mogelijk om het tot op heden publiek gefinancierde kunstaanbod aan de markt over te

dragen, mits dit zorgvuldig gebeurt en er rekening wordt gehouden met kwetsbaar aanbod en

kwetsbare doelgroepen. Ook is het zaak om ruimte vrij te maken voor versterking van

cultuureducatie door en via het onderwijs.

Cultuur Eindhoven ziet kansen om het bedrijfsleven te betrekken bij kleine

(amateur)kunstinitiatieven. Dit kan vormen van adoptie betreffen, waarbij het kan gaan om

financiering, maar ook om het beschikbaar stellen van onder meer faciliteiten of accommodatie.

Erfgoed


Het besef groeit dat Eindhoven een betekenisvolle geschiedenis heeft. Er komt steeds meer

waardering voor modern industrieel erfgoed. In ongesubsidieerde musea komt het industriële

verleden van de stad tot leven.

Er is een openluchtmuseum gericht op de middeleeuwen en de prehistorie, maar een

traditioneel stedelijk cultuurhistorisch museum ontbreekt. De gemeente is zelf actief op het

gebied van erfgoed (vooral archeologie en monumenten). Er zijn veel vrijwilligersorganisaties.

Kansen

Het onderscheidende karakter van Eindhoven is terug te vinden in de moderne geschiedenis. Via

erfgoed kan deze geschiedenis worden bewaard voor toekomstige generaties en duurzaam

worden ontsloten.

Digitalisering dient in de eerste plaats om collecties te behouden en te documenteren, maar kan

ook nieuwe makers voor de kansen van erfgoed interesseren. Zo kan nieuw publiek worden

bereikt. Het gebruik van open data kan hier een rol bij spelen. Door meer samenwerking en

verbinding kunnen collecties en informatiebronnen beter worden opgeslagen en ontsloten,


bijvoorbeeld in flexibele tentoonstellingen en presentaties. Hierdoor wordt de geschiedenis van

de stad zichtbaarder en toegankelijker.

Erfgoed kan door ‘co-creatie en domeinoverschrijding’ een groter en meer divers publiek

aanspreken. Bijvoorbeeld door samen te werken met Eindhoven365 (vrijetijdseconomie) en

partners uit de creatieve industrie voor meer aansprekende presentaties.

Ongesubsidieerd

Terecht is in diverse reacties op de Cultuurscan opgemerkt dat de kunst- en cultuursector veel

groter is dan alleen de huidige gesubsidieerde instellingen. Cultuur Eindhoven wil de blik

geleidelijk verruimen. Voor de diversiteit van de cultuursector is het belangrijk om kansen te

scheppen voor nieuwe makers en producenten en de stad aantrekkelijker te maken voor

productie en presentatie. Met het Snelfonds levert Cultuur Eindhoven hier een bijdrage aan.

Daarnaast kunnen nieuwe makers een aanvraag indienen via de Plusregeling.

Cultuur Eindhoven biedt ruimte aan presentatie en (nieuwe) makers en producenten. Behalve

met financiële bijdragen ondersteunt Cultuur Eindhoven door te faciliteren en waar mogelijk

regie te voeren om meer kansen te bieden. Stakeholders hebben behoefte aan betaalbare en/of

tijdelijke ruimte en faciliteiten. Ook op het gebied van begeleiding, ontmoeting, verbinding en

inspiratie heeft Cultuur Eindhoven een rol als aanjager te vervullen.


Begroting Meer flexibiliteit is een van de motieven voor de oprichting van Cultuur Eindhoven. Deze ambitie

vertaalt zich in de nieuwe systematiek en de oprichting van de Cultuurraad. Ook in de begroting

komt deze ambitie tot uitdrukking. Van de subsidies gaat in deze opzet minder dan tachtig

procent naar de BIS-instellingen en ruim twintig procent naar de Plusregeling en het

Snelgeldfonds.

De begroting maakt daarmee een beweging mogelijk in de richting van een groter en

geactualiseerd aanbod. Eindhoven biedt daarmee meer ruimte voor jong en/of ander publiek en

nieuwe makers. Dit is terug te zien in de keuzes voor Urban en voor programma’s en projecten

voor onder andere cultuureducatie en bijzonder vrijetijdsaanbod.

De beperking van de subsidie aan het CKE tot het niet-concurrerende aanbod maakt dit mede

mogelijk. Deze transitie dient (voornamelijk) in het komende jaar zijn beslag te krijgen.

Hieronder staat de (indicatieve) begroting die het vertrekpunt is voor de regelingen van Cultuur

Eindhoven. Uitgangspunt, maar niet meegenomen in de tabel is daarbij dat de begroting jaarlijks

wordt geïndexeerd.

onder voorbehoud van de gemeentelijke subsidie aan SCE 2017 2018 2019 2020

Budget voor subsidies (excl. VanAbbemuseum, DDW en Glow) 21.250.000 21.250.000 21.250.000 21.250.000

BIS-regeling

Poppodium 925.000 925.000 925.000 925.000

Concertzaal 4.425.000 4.425.000 4.425.000 4.425.000

Filmhuis en vlakkevloertheater 700.000 700.000 700.000 700.000

Bibliotheek 3.270.000 3.270.000 3.270.000 3.270.000

Festival voor kunst en technologie 180.000 180.000 180.000 180.000

Schouwburg 3.170.000 3.170.000 3.170.000 3.170.000

Museum voor hedendaagse kunst - - - -

Presentatie-instelling hybride kunst 370.000 370.000 370.000 370.000

Stedelijk cultuurhistorisch museum 725.000 725.000 725.000 725.000

Urban Cluster 250.000 250.000 250.000 250.000

Huis voor amateurkunst en cultuureducatie1 2.400.000 2.400.000 2.400.000 2.400.000

Designevenement - - - -

Lichtkunstfestival - - - -

Plusregeling: programma's & projecten 4.516.000 4.666.000 4.766.000 4.766.000

Snelgeldfonds 40.000 40.000 40.000 40.000

Van ons prijs 15.000 15.000 15.000 15.000

Gelabelde subsidies:

Gilden 14.000 14.000 14.000 14.000

Cultuureducatie met kwaliteit 2017-2020 pm pm pm pm

Het Nieuwe Instituut (conform B&W besluit d.d. 10 februari 2015) 150.000 - - -

Stichting Ruimte voor programmering Designhuis (conform

B&W besluit d.d. 17 december 2013) 100.000 100.000 - -

Totale kosten 21.250.000 21.250.000 21.250.000 21.250.000

1 Bedragen voor de jaren 2017 t/m 2020 zijn inclusief € 400.000 (afgerond) voor ondersteuning Amateurkunst

Bijlage 7: Financiële prestaties van de Bibliotheek Eindhoven

De bezuinigingen de afgelopen 4 jaren tellen op tot bijna 50%

Daling Gemeentelijke subsidies in de periode 2011-2013 van € 6,2 milj. naar € 4,1

milj. is circa 34% daling

Geen indexering in 2014: circa €82.000 over € 4,1 miljoen is circa 2%

In 2014 (of 2015) ook nog eenmalig €105.000 gekort i.v.m. uitname Gemeentefonds

In 2016 stopt de subsidie provincie Noord Brabant voor Topdiensten/Paradigma.

Betreft circa € 219.000 dit is circa 5% van de totale subsidie inkomsten in 2016.

Wat betreft de kortingen of stopgezette subsidies over 2014 tot en met 2016 zijn wij

telkens in staat geweest om die binnen de begrotingen op te vangen.

2017 t/m 2020: Solidariteitsbijdrage van 5,3%, minimaal €180.000 (index 1,5%,

terwijl wij in de begroting rekening houden met 2%)

De totale implementatie van het Odyssee rapport liep van 2013 tot en met 2017. Begin

2016 hadden we de financiële doelstelling (bezuiniging) reeds bereikt.

Eenmalige bijdragen van de Bibliotheek Eindhoven de afgelopen jaren

De jaren 2014 en 2015 kenden een positief resultaat. In 2012 en 2013 moesten wij fors

uit onze reserves putten. Als we onze rekeningen van 2012 t/m 2015 in totaal

beschouwen, zien we geen overschot maar een tekort van €400.000.

In 2014 betaalden we de gemeente een lening terug van €200.000 en namen we in 2015

de uitname uit het Gemeentefonds (€105.000) t.b.v. landelijke digitale infrastructuur

voor onze rekening.

Van ons resultaat 2015 vloeit €150.000 (en waarschijnlijk €220.000) terug naar de

gemeente.

De werkelijke frictiekosten vallen €500.000 lager uit dan begroot.

Bijlage 8: Gehanteerde principes bij de ombuigingen en bezuinigingen 2017


1. “Ontwikkeling voor iedereen bereikbaar maken” en de vier programmalijnen: (1)

leesplezier bevorderen, (2) digitale geletterdheid bevorderen, (3) kennisdelen /

talentontwikkeling bevorderen en (4) meedoen blijven onverminderd van kracht.

2. De Bibliotheek moet in totaal zo’n €400.000 ombuigen ten opzichte van de

begroting 2016.

Het odyssee rapport (2013 t/m 2017) vergt nog 1 implementatiejaar en hiervoor

is €220.000 nodig, dat moet worden herschikt.

€180.000 om de solidariteitsbijdrage van 5,3% te kunnen voldoen.

3. We blijven investeren in onze toekomst, wat betekent dat we middelen blijven

steken in innovatie, ledenwerven en ledenbehoud. Als we onze middelen alleen

maar inzetten om zaken in stand te houden en niet vernieuwen, betekent dat we

impliciet erkennen dat we geen toekomst hebben.

4. ‘Personeel’ (50%) en ‘Huisvesting’ (11%) zijn de posten waar we op dit moment

het meeste geld aan besteden. In deze posten is de afgelopen jaren al enorm in

gesneden: personeel -50% en huisvesting (9 wijkvestigingen gesloten en Witte

Dame gehalveerd). In huisvesting kan niet worden gesneden, omdat we een

huurcontract tot 2028 (Witte Dame) hebben. In personeel gaan we niet snijden,

dat is de afgelopen jaar al voldoende gebeurd. Bovendien zit daar onze kennis en

kracht, die we niet willen verliezen.

5. De kaasschaaf is de afgelopen jaren meerdere malen gehanteerd en hij is bot: er

moeten keuzes worden gemaakt.

Bijlage 9: Voorgenomen besluiten Bibliotheek Eindhoven als gevolg van

bezuinigingen 2017

Om tot een sluitende begroting 2017 te komen, stellen we voor de volgende

ombuigingen en bezuinigingen te verwerken:

verlaging van opleidingsbudget. Collectieve opleidingen verlagen we met

€25.000. de budgetten voor individuele opleidingen blijft gehandhaafd. De

afgelopen jaren is er fors geïnvesteerd in collectieve opleidingen.

Vacatures die er zijn/waren worden nu opgevuld met “schuifacties” uit de

bestaande formatie.

Daarnaast zijn geplande investeringen en out of pocket kosten zoals sorteerrobot,

digitale receptioniste, productontwikkeling en het verruimen van openingstijden

van de Witte Dame (van 9 tot 21.00) uitgesteld of verlaagd met €56.000.

Besparing op ICT dienstverlening, licentie en onderhoudskosten van circa

€47.000 (waaronder besparing netwerkbeheer door aanbesteding)

Besparing op Advies- en personeels- en managementkosten als inhuur experts,

uitzendkrachten, werving & selectie RvT, bezoek congressen en overige

personeelskosten van circa €65.000

Overige kosten als besparing op titelbeschrijvingen NBD, Bibliotheekcafé en aantal

kleinere posten. Circa €30.000 aan besparingen. Bibliotheekcafé: geen verdere

uitwerking foodconcept. Fruit, bloemen 1e etage.

Verlaging van collectie budget bij Bieb040, Jeugdbibliotheek en bij SPILcentra

Collectie SPILcentra met €40.000 verminderen

In plaats van 5,5 boek per kind naar 4,0 boek per kind. Het programma voor de

scholen wordt voor een groot deel betaald uit de cultuursubsidie waarop wordt

bezuinigd. We gaan in gesprek met de scholen welke financiële bijdrage zij willen

leveren voor het op peil houden van de collecties en ondersteuning door

mediacoaches.

Collectie Jeugdbibliotheek in de Witte Dame met €10.000 verminderen.

Wordt nog uitgezocht: minder aanschaf: minder breed, minder diep.

Collectie Bieb040 met €39.000 verminderen.

Op dit moment denken we eraan om te stoppen met inkoop van DVD’s , de

Engelstalige collectie en de wereld Reizen. We schaffen niet meer aan en

onderzoeken alternatieven (sponsoring?).

Activiteiten die geen of niet voldoende financiering hebben:

Voor IBL (Interbibliothecair Leenverkeer: boeken lenen bij andere bibliotheken)

gaan we een kostendekkend gebruikerstarief hanteren (van €4 naar €13). Dit

betekent een verhoging en minder gebruik van deze dienst. De formatie die dan

vrijkomt bij IBL, gaan we inzetten op de ontstane vacatureruimte door natuurlijk

verloop bij het team Ondersteuning (out of pocket besparing van circa €17.000)

Ons lidmaatschap/abonnement op de Plusdiensten zetten we stop. Als we

wederom in onze collectie moeten snijden, hebben we niet meer een dusdanig

omvang dat wij het keurmerk Plus-bibliotheek verdienen.

De VoorleesExpress wordt al jaren zonder enige bijdrage van Gemeente of

provincie bekostigd door de Bibliotheek Eindhoven. Helaas zullen we daarom deze

dienstverlening, mits financiering uitblijft, moeten stoppen. 109 vrijwilligers lezen

voor in 92 taalarme gezinnen.

Als we stoppen met VoorleesExpress besparen we € 75.000. Alternatief is de

gemeente te vragen de kosten te dekken uit het sociaal domein. Als dat niet lukt,

gaan we in gesprek met andere partijen die bereid en in staat zijn om de taken

van de Voorleesexpress over te nemen.

We gaan de formatie die vrijkomt bij de VoorleesExpress inzetten op de ontstane

vacatureruimte bij het team Wijzer!

Vacatureruimtes ontstaan mede ontstaan vanwege natuurlijk verloop en worden

zoveel mogelijk ingevuld met bestaande medewerkers wiens taken vervallen

(IBL/VoorleesExpress.)

Bijlage 10: Waarom bezuinigen in 2017, terwijl we in 2015 geld overhielden?

1. Ten eerste moeten we in 2017 bezuinigen, omdat we minimaal €180.000 minder

krijgen dan in 2016, hetzelfde jaarlijkse bedrag dat we hebben aangevraagd voor

2017 tot en met 2020.

2. We hielden in 2014 en 2015 geld over omdat we nog volop in ontwikkeling waren.

Beide jaren waren dus geen “normale” jaren.

Toelichting:

We zijn kort van geheugen, maar we zijn de vorige twee bezuinigingen nog aan het

verwerken en de organisatie is zich nog aan het zetten. We leren en ontdekken

ontzettend veel.

Het Odyssee rapport kent een implementatieperiode van 2013 tot en met 2017 en

schetste 3 transities:

- van wijkvestigingen naar bibliotheek op spil;

- Van centrale uitleen naar kenniswerkplaats;

- Programma-gestuurde organisatie.

Een transitieperiode zoals wij die doormaken heeft als kenmerk: grilligheid.

Zowel de financiën als de organisatie kent een grillig verloop. Veel vacatures en functies

die moeten worden ingevuld, waardoor er ook veel minder geld werd besteed.

Het kwam ook doordat in de jaarrekening sommige kosten en subsidies in verschillende

boekjaren verwerkt moesten worden. Sommige voorzieningen (bv grootonderhoud)

vielen geheel of deels vrij.

Op 1 januari 2016 hadden we de bezuinigingen wel verwerkt, maar waren we nog volop

in verandering. We waren nog niet op oorlogssterkte en op zoek naar richting en

concretisering. Dan ligt niet de eerste prioriteit bij geld besteden. Bovendien drukten

bepaalde posten (bijvoorbeeld licenties en personeelslasten) nog niet het gehele jaar op

de begroting.

3. Het resultaat 2015 moet niet apart worden beschouwd, maar in de context van

2012 tot en met 2015. Als de rekening van 2012 tot en met 2015 wordt

opgemaakt, zie je namelijk een negatief saldo van €400.000

Toelichting:

Vanaf 2012 hebben we fors geput uit onze eigen reserves (2 miljoen) en daarna hadden

we in 2014 en 2015 een positief resultaat van 1,6 miljoen. Als die twee bedragen bij

elkaar worden geteld, kom je over de periode 2012-2015 op een negatief resultaat van

€400.000.

Bijlage 11: Het resultaat 2015

Het gaat om eenmalige middelen die we in 2017 en 2018 extra willen gaan inzetten.

Voor de normale of reguliere taken moeten we in de periode tot en met 2020 een

sluitende begroting/exploitatie hebben.

In onze brief van april 2016 stelden wij het College van Burgemeester en Wethouders

voor het resultaat 2015 (€1,1 miljoen) in te zetten voor:

- Verhoging van ons weerstandvermogen (reserves als zaken tegenvallen);

- Het verhogen van de kwaliteit en mobiliteit van het personeel;

- Inhoudelijke projecten op het gebied van lezen/digitale geletterdheid;

- Innovatie en het creëren van nieuwe verdienmodellen.

Op 10 oktober 2016 besloot het College van Burgemeester en Wethouders:

- Verhoging van ons weerstandvermogen (reserves als zaken tegenvallen);

€100.000;

- Het verhogen van de kwaliteit en mobiliteit van het personeel; €200.000;

- Inhoudelijke projecten op het gebied van lezen/digitale geletterdheid en Innovatie

en het creëren van nieuwe verdienmodellen; €628.000 (gevraagd €689.000, dus

€70.000 minder;

- het cadeau voor ons 100 jarig bestaan “uitbreidingen voor 1 jaar van

VoorleesExpress € 70.000” moeten worden betaald uit het €628.000 budget. Dit

kan niet worden ingezet om de huidige VoorleesExpress 1 jaar voort te zetten.

Het B&W besluit spreekt expliciet over uitbreiding en niet over voortzetting;

- €150.000 van het resultaat 2015 vloeit terug naar de gemeente.

Bijlage 12 Onze abonnementenstructuur per 1 januari 2017 en de

campagne

Het idee dat de huidige tarievenstructuur aan een vernieuwing toe is speelt al een aantal

jaar. In eerste instantie was het de bedoeling zo veel mogelijk aan te sluiten bij de

landelijke plannen voor een gezamenlijk tariefstelsel. Toen het landelijke proces

stagneerde is besloten toch door te gaan met het traject om de volgende redenen:

Het huidige tarievenstelsel is ingewikkeld. (17 varianten). Het nieuwe is

eenvoudiger voor klanten en administratie;

er is weinig verschil tussen het huidige M en L abonnement;

minder regels, minder discussie met klanten;

beter te communiceren aan de balie en op de website.

De Bibliotheek Eindhoven streeft naar een vriendelijk lidmaatschap, waar klanten een

bepaald bedrag voor een abonnement betalen, de keuze hebben uit drie mogelijkheden,

waar zo min mogelijk regels aan het abonnement hangen en er ruimte is voor extra’s.

Een projectgroep Tarieven is aan de slag gegaan, heeft onderzoek gedaan, verschillende

scenario’s bekeken en doorgerekend, risico’s in kaart gebracht en is tot een voorstel

gekomen dat in het MT is vastgesteld.

Een aantal zaken die gaan veranderen op een rijtje:

1. Boetes worden afgeschaft

2. Uitleentermijn wordt 4 weken

3. Drie tarievenmodel: Bieb budget, Bieb comfort en Bieb deluxe.

4. Tarieven gaan omhoog naar resp. €18, €45 en €66

5. Gelijkstellen maanden jaartarief

6. Geen limiet op aantal uitleningen m.u.v. het kleinste abonnement

7. Geen 65+ abonnement of korting

8. Geen apart studentenabonnement maar 20% korting op een abonnement naar

keuze

Alle abonnementen, behalve het budgetabonnement, bieden toegang tot het landelijk E-

book portal.

Half november 2016 krijgen alle betalende leden een brief met een voorstel voor de

nieuwe abonnementsvorm. De nieuwe verbeterde voorwaarden gaan meteen in. Het

nieuwe tarief op het moment dat hun abonnement verlengd moet worden. De Bibliotheek

wil mensen de kans geven te profiteren van de verbeterde voorwaarden voordat ze hun

abonnement moeten verlengen. Dit ook om te voorkomen dat ‘slapende leden’ hun

abonnement opzeggen.

Tegelijkertijd start een campagne met posters, op bussen, in de berm en op social

media. Er komt een inlay in Groot Eindhoven en in het Eindhovens Dagblad. Om een

indruk te krijgen staan hieronder enkele voorbeelden.

Om vragen en klachten goed op te vangen zijn alle medewerkers publieksdiensten

getraind en wordt een call centrum ingeschakeld.

Impressie van de Campagne

terwijl het aantal bezoekers in 2015 daalde van 361.442 naar 283.249 (voorlopige

jaarrekening 2015).

Het ondernemerschap zou beter uitgewerkt kunnen worden. De eigen inkomsten

zijn nu nog zeer gering. De verwachtte groei aan inkomsten uit het bedrijfsleven (van €

31.000 in 2017 naar €198.000 in 2020) is erg optimistisch. Men geeft wel aan in te

zetten op gezamenlijke productontwikkeling met andere instellingen en bedrijven en

nieuwe producten/diensten met bijbehorende verdienmodellen te ontwikkelen voor

nieuwe klanten, maar dit wordt verder niet geconcretiseerd. De investering in

vernieuwing en nieuwe verdienmodellen voor een bedrag van € 1,6 miljoen wordt slechts

zeer ten dele terug verdiend.

De meerwaarde voor de stad is evident. Dit is deels inherent aan de functie van

bibliotheek. Maar mits het bereik op orde is en blijft, biedt Bibliotheek Eindhoven een

specifieke toegevoegde waarde op het vlak van algemene lees- en schrijfontwikkeling en

kennisdeling.

Bibliotheek Eindhoven vervult een sleutelrol in het maatschappelijk domein en

onderhoudt veel samenwerkingsrelaties. De Cultuurraad onderschrijft dit, maar is van

mening dat de bibliotheek nog meer extern gericht zou kunnen werken, gelet op

de ambities die de bibliotheek in het kader van ondernemerschap heeft.

De begroting is voor de jaren 2017 en 2018 niet sluitend. Bibliotheek Eindhoven heeft de

gemeenteraad verzocht het positieve resultaat over 2015 van €1,5 miljoen te

mogen behouden ten behoeve van de exploitatie in 2017 en 2018. De Cultuurraad

adviseert dit verzoek te ondersteunen, om de in gang gezette vernieuwing niet te

belemmeren. Binnen de Cultuurbegroting kan dit bedrag niet gevonden worden.

Bibliotheek Eindhoven...De ambitie van de bibliotheek is dat in 2020 geen kind meer naar de...

Documents

Transcript of Bibliotheek Eindhoven...De ambitie van de bibliotheek is dat in 2020 geen kind meer naar de...