1

DANIEL BARENBOIM OPENT ZIJN BERLIJNSE ACADEMIE VOOR JONGEREN UIT ISRAËL EN ARABISCHE LANDEN

Muziekschool slaat bruggen

Dirigent en pianist Daniel Barenboim opent in Berlijn zijn nieuwe muziekacademie. Negentig studenten uit Arabische landen en Israël zullen er een opleiding volgen. Een project met een hoge symboolwaarde. DS

Net voor zijn zeventigste verjaardag, in 2012, kondigde Daniel Barenboim

een nieuw project aan: een academie in Berlijn waar jonge muzikanten uit

het Midden-Oosten samen les volgen en musiceren.

De Barenboim-Said Akademie ligt in het verlengde van eerdere

initiatieven die via de muziek bruggen slaan tussen Israël en Arabische

landen. In 1999 stichtten Barenboim, van Joods-Argentijnse afkomst, en de

Palestijnse literatuurwetenschapper Edward Said het West Eastern Divan

Orchestra met dat doel. Jonge muzikanten uit alle regio’s van het Midden-

Oosten komen ’s zomers samen om te repeteren en concerten te geven. Ze

discussiëren met elkaar en worden uitgenodigd om naar elkaars

standpunten te luisteren.

Een politiek statement wil Barenboim het orkest niet noemen, wel een les

in democratie. Of nog: een experiment in utopie. Het is de vaste overtuiging

van de pianist, dirigent en wereldburger dat muziek bruggen kan slaan. En

dat een symbolisch initiatief zoals het West Eastern Divan Orchestra een

vingerwijzing kan zijn naar de hardliners van een vredesproces in de

patsituatie.

Boodschappers

De academie in Berlijn moet jonge talenten uit Israël en de Arabische landen in

het West Eastern Divan Orchestra krijgen

Het zwaartepunt van de activiteiten ligt in Berlijn, waar Barenboim ook chef

is van de Staatsoper Unter den Linden. Behalve een stichting en een orkest,

werd er ook al een ‘muziekkleuterschool’ in het leven geroepen. In

Rammalah, Nazareth en Jaffa is de stichting ook betrokken bij

muziekonderwijs.

De academie in Berlijn, die vandaag de deuren opent, is Barenboims

meest ambitieuze kindje. Ze moet de verdere instroom van jonge talenten in

het West Eastern Divan Orchestra garanderen. Zo’n negentig studenten

volgen er een officieel erkende driejarenopleiding, waar ook vakken als -

2

filosofie en ethiek op het programma staan. Het gebouw telt diverse

repetitielokalen, bureaus en een archief. Bij de start zijn al 42 van de 90

studenten geëngageerd: de eerste lichting ‘boodschappers van de vrede’ en

‘bakens van hoop’, zoals ze al licht bombastisch genoemd werden.

Pro Deo

De plannen waren van meet af aan groots. Als locatie schonk de stad

Berlijn voor een symbolisch bedrag de voormalige decoropslagplaats van de

opera: een industriële ruimte met potentieel. Ook de subsidies waren

bliksemsnel geregeld. Van het totaalbudget van 35,1 miljoen euro zegde de

Duitse bondsregering 21,4 miljoen toe, gespreid over vier jaar. De rest komt

van sponsors.

De nieuwe concertzaal is een flexibel amfitheater met 700 plaatsen,

getekend door sterarchitect Frank Gehry. Volker Kreidler

Een centrale plek is weggelegd voor een nieuwe concertzaal, een flexibel

amfitheater met 700 plaatsen. De Amerikaanse spektakelarchitect Frank

Gehry tekende er de plannen voor. Een pro-Deobijdrage, net zoals die van

de akoestische specialist Yasuhisa Toyota.

De zaal dient voor concerten van de studenten, maar krijgt ook een eigen

gastprogrammatie. ‘Muziek voor het denkende oor’ wordt het motto van het

openingsseizoen, dat op 4 maart 2017 van start gaat. De pianisten Lang

Lang en Andras Schiff, het Ensemble Intercontemporain, de mezzo

Magdalena Kozena: Barenboim heeft al een pak van zijn vrienden

3

aangesproken. Het West Eastern Divan Orchestra zal zelf openen met

Mozart.

In een ideale wereld zou deze muziekacademie in het Midden-Oosten

liggen en niet op een neutrale plek als Berlijn, liet Barenboim zich eerder dit

jaar ontvallen. Maar ook in de Duitse hoofdstad ziet niet iedereen ze graag

komen. Groene politici en theaterdirecteurs lieten al hun bezorgdheid horen

over de royale bijdrage van cultuurminister Monika Grütters. Ze vrezen dat

het geld ten koste zal gaan van bestaande initiatieven.

En dat in een stad, aldus de directeur van het Gripstheater, waar klassieke

muziek en opera toch al een flinke streep voor hebben.