Beeldig Hof ter Saksen 12

ab homine creatum

Luk Van SoomHenk Visch

Nick ErvinckPaul de Reus

Peter Rogiers Hans Lemmen Bart Van DijckTom Claassen

Edith RonseFrans Joris

Caroline Coolen

van 26 mei tot 29 september 2013

Beeldig Hof ter Saksen 12

Omslag: Emmanuel Jean Nepomucene de Ghendt [Sint-Niklaas 1738 - Parijs 17 mei 1815]Pygmalion maakt een standbeeld van een vrouw - Rijksmuseum, Amsterdam ab homine creatum

Wie deze zomer door het park wandelt, zal een boeiende selectie van kunstwerken ontdekken, afkomstig van kunstenaars van verschillende leeftijden die met diverse materialen en technieken werken. Alle werken werden door de kunstenaar op de een of andere manier in hun vorm gekneed of gedwongen, vandaar de ondertitel ab homine creatum (door de mens geschapen). De geselecteerde kunstwerken van Luk Van Soom, Frans Joris, Bart Van Dijck, Hans Lemmen, Edith Ronse, Peter Rogiers, Nick Ervinck, Henk Visch, Caroline Coolen, Paul de Reus en Tom Claassen tonen een waaier aan hedendaagse invullingen van het klassieke figuratieve ‘monolitische’ beeld. Nog sterker dan de vormelijke of inhoudelijke tegenstellingen, valt het contrast tussen de gebruikte materialen op. Ondanks dit alles, of net hierdoor, zijn er toch voldoende parallellen te trekken tussen de werken om een mooie eenvormige tentoonstelling te verkrijgen.

Het past dan ook om curator Luk Van Soom en de deelnemende kunstenaars te feliciteren met het boeiende eindresultaat. Het samenspel tussen de werken levert een indrukwekkende tentoonstelling op die zowel de liefhebbers van het klassieke beeld als de aanhangers van actuele kunst stof tot nadenken én genieten zal geven.

Bruno Stevenheydensschepen van Cultuur

Nu de zomer in aantocht is, start ook het seizoen van de openluchttentoonstellingen. Met een traditie die dateert van 1990, mogen we Beeldig Hof ter Saksen inmiddels tot de gevestigde waarden in dit genre rekenen. Bij aanvang hadden de organisatoren - de vzw Gemeentelijk Cultuurcentrum Beveren en de Groendienst - met dit initiatief een dubbel doel voor ogen: enerzijds parkbezoekers in contact brengen met (diverse vormen van) actuele beeldende kunst en anderzijds interessante kunstwerken opsporen voor het gemeentelijk kunstpatrimonium. Beide doelstellingen zijn tot op heden onveranderd gebleven.

In de loop der jaren kwamen diverse stijlen en tendensen aan bod. Het prachtige park Hof ter Saksen vormt, met zijn uitgestrekte grasperken en verborgen plekjes, immers de ideale omgeving voor zowel monumentale creaties als intieme beelden. Bij elke nieuwe editie heette het park de werken welkom, gaf ze een kader en ondersteunde hun taal. Telkens opnieuw waren er enthousiaste reacties én kritische bemerkingen, want zo hoort het: een tentoonstelling moet discussie op gang brengen.

Voor deze 12de editie vroegen we Luk Van Soom om een tentoonstelling samen te stellen met werk van kunstenaars die hem fascineren. Luk Van Soom is een Kempisch beeldhouwer met goede contacten in Nederland. Tot 1993 was hij Professor aan de Rietveld Academie te Amsterdam en sinds 1990 is hij Professor aan de Academie St. Joost in Breda. Luk Van Soom maakte o.a. De strijd van Aquarius voor het Gemeenteplein in Kallo. Zijn connectie met onze noorderburen geeft hem de gelegenheid om ook kunstenaars uit Nederland bij deze editie van Beeldig Hof ter Saksen te betrekken, wat meteen voor een internationale invalshoek zorgt.

Misschien hebt u het ook gemerkt: de solide sculptuur is terug van nooit weggeweest. Vergeet de revival van de beeldhouwkunst die kunstmatig is opgewekt door kunstinstellingen, want gewoonlijk worden vooral sculpturen naar voren geschoven die onverbloemd teruggrijpen naar het modernisme en de historische avant-garde. Als een kunstenaar optreedt als curator is de kans groot dat andere tendensen aan het licht komen. AB HOMINE CREATUM is een ontmoeting tussen elf Belgische en Nederlandse kunstenaars van verschillende generaties in het parkdomein Hof ter Saksen, tot stand gebracht door de Belgische beeldhouwer Luk Van Soom. De Latijnse titel betekent ‘door de mens geschapen’.

Het klassieke figuratieve beeld maakt opmars, zonder klassiek te zijn. Vakmanschap wekt niet langer argwaan. Meer nog, de comeback van traditionele, ambachtelijke technieken is niet te stuiten. Al worden ze gecombineerd met de nieuwste technieken. Deze kunstenaars boetseren en kneden, ze trekken een beeld uit de materie, ze snijden het uit een blok polyurethaanschuim, ze hakken het uit hout of steen zoals Michelangelo te werk ging. Anderzijds wordt geëxperimenteerd met 3D-printers. Barok, classicisme, naïeve kunst, expressionisme, futurisme en meer stijlen worden bewust of intuïtief verwerkt, vaak tegelijkertijd en steeds gemixt met andere inspiratiebronnen en een persoonlijke visie. Een voorbeeld uit het verleden wordt aangeleverd door de Antwerpse beeldhouwer Frans Joris. De slavenhandelaar uit 1913 staat nog met twee benen in de 19de eeuw. In deze context fluistert de sculptuur iets over het kapitalistische systeem dat kunstenaars dreigt op te slokken. Maar ze weten zich te bevrijden: trends en modes negeren ze en ze zijn geen slaven van de traditie.

OP NAAR DE TOEKOMST

Wat is vernieuwing? In de kunstgeschiedenis wordt de vraag op twee manieren beantwoord. Ofwel is ‘tabula rasa’ het toverwoord, ofwel wordt de traditie gereactiveerd. “De traditie is een levende kracht die het heden bezielt”, stelde de componist Stravinsky. De tentoonstelling gaat een stap verder, want ze vertelt ook iets over de toekomst. Sculpturen zijn een tijdmachine: ze zoeven naar het verleden, ze zetten koers naar de toekomst en keren terug naar het heden. Welkom, de nieuwe sculptuur van Luk Van Soom, is een mutatie van de mens die terugkeert naar zijn oorsprong: het water waarin hij weer kan leven dankzij de walvishuid en duikersbril. Eveneens nieuw is de lezende figuur, die met een tablet in de hand Het einde van de boekdrukkunst voorspelt. Informatie wordt in de toekomst overgeseind door lichtstralen.Peter Rogiers, een fan van oude sciencefictionstrips, buitelt door de traditie en haalt ze door de mangel. De gestroomlijnde beeldtaal van Nick Ervinck doet denken aan retro-sciencefiction, al is het werk onversneden futuristisch. Hij maakt kunst voor een technologie die nog niet is uitgevonden. APSAADU, een grillige vorm die is geïnspireerd door de Romeinse Jupiterzuil en de ‘blob architectuur’ van Greg Lynn, dient gerealiseerd te worden door de 3D-printer. Maar op groot formaat kan dat nog niet. Zelfs het houten beeld Gift van de Nederlander Paul de Reus verwijst naar de toekomst. Een alledaagse vrouw is gepolychromeerd zoals sculpturen in de middeleeuwen of het oude Egypte. Ze staat daar met een kwakje sperma in de hand, de teloorgegane toekomst van kinderen die niet zijn verwekt.

Traditie baart vernieuwing Over ‘het transformisme’ in de beeldhouwkunst

TRANSFORMISME

Niet zonder humor en met een diepzinnige lichtheid steken zelfgefabriceerde sprookjes, mythes, legenden, metaforen en allegorieën de kop op. Over de wortels van de beeldhouwkunst, het ondermaanse bestaan en het kunstenaarschap. The artist asleep van de befaamde Nederlander Henk Visch is een melancholisch, meer dan levensgroot zelfbeeld van de mens-kunstenaar, verzonken in zijn tijd. Een gestileerde buffel van de Nederlander Tom Claassen katapulteert een oermotief in de kunst naar de 21ste eeuw. Archeologie, mythologie en uitheemse culturen komen samen in het werk van de Nederlander Hans Lemmen. Edith Ronse, de jongste van het gezelschap, visualiseert de emotionele toestand van de mens via het lichaam dat ontbindt ofwel wordt geschapen uit amorfe oermaterie. De beeldtaal kan realistisch zijn, gestileerd of exuberant, en dat alles tegelijkertijd. Gevelde ridderfiguren van Bart Van Dijck gaan in de clinch met de nationale geschiedenis en de sculpturale traditie. Choufleur van Caroline Coolen gaat aan de haal met de traditie van de kitscherige tuinsculptuur. Keer op keer verschijnt een nieuwe virtuositeit, een virtuositeit met een hoek af.

“Ik ben niet zeker of er nu sprake is van een stijl die over dertig jaar kan benoemd worden”, liet de curator-kunstenaar Luk Van Soom zich ontvallen. Zo lanceerde hij het idee om alvast een ‘-isme’ te bedenken. Kom niet aanzetten met ‘postmodernisme’ of ‘post-postmodernisme’, want in de beeldende kunst is dat begrip zodanig rekbaar dat het verwarring zaait. Wat denkt u van ‘het transformisme’? Het kan een geschikt stijlbegrip zijn voor de huidige ontwikkelingen in de beeldhouwkunst wegens de transformaties van de materie met traditionele en nieuwe technieken, de transformaties van de sculpturale traditie en de autonome

sculptuur die zich voor de ogen van de toeschouwer transformeert in een stroom van associaties. De term ‘transformisme’ betekent in de 19de-eeuwse biologie ‘evolutietheorie’. In de beeldhouwkunst wijst het begrip dan op sculpturen die zijn gegroeid uit de traditie, maar die is grondig getransformeerd en vermengd met andere inspiratiebronnen. Bovendien kan aldus een onderscheid gemaakt worden met sculpturen die teruggrijpen naar de erfenis van het modernisme, want daarin blijft die erfenis meestal heel herkenbaar. Ja, misschien is ‘het transformisme’ een geschikte naam. Of hebt u een ander voorstel?

Christine Vuegen

Luk Van Soomwww.lukvansoom.com

Welkom, 2013 1

Henk Vischwww.henkvisch.nl

The artist asleep, 2011 10

Nick Ervinckwww.nickervinck.com

APSAADU, 2013 9

Paul de Reuswww.pauldereus.nl

Gift, 2011 14

Peter Rogierswww.timvanlaeregallery.com

The Yard, 2011 8

Hans Lemmenwww.hanslemmen.nl

Zonder titel, 2010 4

Bart Van Dijckwww.bartvandijck.be

Death of a crusader, 2009 3

Tom Claassenwww.tomclaassen.com

Berghemer Buffel, 2012 15

Edith Ronsewww.edithronse.be

Bandage, 2012 7

Frans Joris

De slavenhandelaar, 1913Middelheimmuseum, Antwerpen 2

Foto: Letterenhuis, Antwerpen

Caroline Coolenwww.carolinecoolen.com

Boars, 2008 17

Plattegrond 1 Welkom, 2013 - Luk Van Soom Brons - h220 X b310 X d60 cm

2 De slavenhandelaar, 1913 - Frans Joris Brons - h185 x b117 x d115 cm (Middelheimmuseum, Antwerpen)

3 Death of a crusader, 2009 - Bart Van Dijck Vubonite, PUR, epoxy, hout - h120 x b80 x d100 cm

4 Zonder titel, 2010 - Hans Lemmen Brons - h40 x b150 x d120 cm

5 De dood van Jacob van Artevelde, 2008 - Bart Van Dijck Vubonite, PUR, epoxy, kalfsleer, Henna, nepleer - h80 x b90 x d250 cm

6 Het einde van de boekdrukkunst, 2013 - Luk Van Soom Brons - h140 x b70 x d65 cm

7 Bandage, 2012 - Edith Ronse Plasticrete - h172 x b63 x d39 cm

8 The Yard, 2011 - Peter Rogiers Polyester, aluminium, inox, staal en autolak - h230 x b180 x d290 cm

9 APSAADU, 2013 - Nick Ervinck Polyester - h300 x b130 x d190 cm

10 The artist asleep, 2011 - Henk Visch Aluminium - h220 x b40 x d60 cm

11 Silver Cakespoons, 2012 - Peter Rogiers Aluminium, roestvrij staal - h430 x b425 x d380 cm

12 Choufleur, 2005 - Caroline Coolen Brons, rubber - h180 x b80 x d80 cm

13 Zonder titel, 2010 - Edith Ronse Polyester - h112 x b65 x d56 cm

14 Gift, 2011 - Paul de Reus Hout, polyester - h185 x b60 x d65 cm

15 Berghemer Buffel, 2012 - Tom Claassen Polyester - h107 x b330 x d180 cm

16 Meisje, 2003 - Paul de Reus Brons, polyurethaanverf, plastic - h125 x b50 x d36 cm

17 Boars, 2008 - Caroline Coolen Keramiek, ijzer, rubber - h210 x b170 x d160 cm

1

3

4

5

6

78

910

11

12

1314

1516

172

Kasteel

Parking

P

Zand

stra

at

Haasdonkbaan

Hoeve

wc

wc

Oranjerie

ColofonDe openluchttentoonstelling Beeldig Hof ter Saksen 12 is een organisatie van het gemeentebestuur Beveren: Ter Vesten, de Technische Dienst Wegen en de Groendienst.

De expo AB HOMINE CREATUM is gratis te bezoeken van 26 mei 2013 tot en met 29 september 2013 in Hof ter Saksen, Haasdonkbaan 101, 9120 Beveren.De tentoonstelling werd geopend op 24 mei om 19.00u door de heer Bruno Stevenheydens, schepen van Cultuur.

Inleiding bij de openingsplechtigheid: Stef Van Bellingen, directeur WARP, Sint-NiklaasCurator: Luk Van SoomCoördinatie: Christl Van den Broucke, medewerker kunsten Ter VestenFoto’s beelden: Luk Van SoomPortretten: Robbe Truyens - Portret Frans Joris: Letterenhuis, AntwerpenLay-out: Truyens Litho Service bvbaDrukkerij: DeckersSnoeck, ZwijndrechtEindredactie: Ben Croon, cultuurfunctionaris-directeur Ter VestenBruikleengever De slavenhandelaar - Frans Joris: Middelheimmuseum, Antwerpen

2013/714/1

Info:Ter Vesten, Gravenplein 2 - 9120 Beveren - www.beveren.be/tervesten - 03 750 10 00Groendienst Beveren, Haasdonkbaan 101 - 9120 Beveren - 03 775 28 51Infodienst/toerisme, Grote Markt 2 - 9120 Beveren - www.beveren.be - 03 750 15 80

Hof ter Saksen

Vera

ntw

oord

elijk

e ui

tgev

er: M

arc

Van

de V

ijver

, Bur

gem

eest

er, S

tatio

nsst

raat

2 –

912

0 Be

vere

n