Basisvaardigheden notebook

Uitgave: versie 1.1 - mei 2010

Op dit werk is een Creative Commons Licentie van toepassing.

http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/nl/

Basisvaardigheden 'SMART Notebook'-software

André Manssen – 2010 – www.computersindeklas.nl - Pagina 1

Met hartelijke dank aan…

Linda Humme, leerkracht po, Certified SMART Master Trainer en SMART Certified Education

Consultant, voor haar hulp en waardevolle adviezen.

Peter Jansen, onderwijsadviseur ICT bij de Onderwijs Begeleidingsdienst (OBD) te Lisse, voor

het ter beschikking stellen van de in dit boekje opgenomen 'Bijlagen 2 t/m 15'.

Een aantal afbeeldingen uit dit boekje zijn overgenomen

uit de 'Notebook'-presentatie van Linda Humme:

'Werken op en met een digibord'.

Tips voor het SMART Board zijn ook te vinden

op het weblog van

André Manssen: 'Computers in de Klas':

www.computersindeklas.nl,

categorie 'Digitaal schoolbord'.


Auteur: André Manssen

E-mail: [email protected]

Internet: www.computersindeklas.nl – www.manssen.nl

Twitter: http://twitter.com/Manssen

Uitgave: versie 1.1 - mei 2010

Hoewel bij het samenstellen van dit boekje de uiterste zorg is nagestreefd, kan voor de afwezigheid

van eventuele (typ-)fouten en onvolledigheden niet worden ingestaan en aanvaardt de auteur des-

wege geen aansprakelijkheid.

http://www.computersindeklas.nl/

mailto:[email protected]


http://www.manssen.nl/

http://twitter.com/Manssen



Voorwoord

Tijdens een presentatie over het SMART Board die ik ooit volgde, werd o.m. van gedachte

gewisseld over de hoeveelheid (extra) tijd die je in het leren kennen en gebruiken van de

'SMART Notebook'-software moet investeren. Linda Humme maakte toen de volgende

vergelijking: "De 'SMART Notebook'-software in je vingers krijgen is net als leren autorij-

den: veel oefenen en ineens merk je dat het vanzelf gaat…"

En inderdaad: leren werken met het 'SMART Notebook'-software gaat niet vanzelf. Het

kost best een hoop extra (vrije) tijd om goede lessen te maken. Zeker in het begin (zeg

maar het eerste jaar) als je pas een digitaal bord in je klas hebt 'hangen'. En die extra tijd

ontbreekt (helaas) veelal. Maar het investeren van tijd en het extra werk loont uiteindelijk

de moeite!

De ervaring die je met het bord en vooral de software opdoet door te oefenen en cursus-

sen te volgen, werkt uiteindelijk in jouw voordeel. Als je de 'kunstjes' kent kun je op den

duur snel en met een minimum aan tijd een goede les in elkaar zetten. En… wat je een-

maal hebt gemaakt, kun je bewaren en hergebruiken.

Dus…, neem je de moeite om de 'Notebook'-software te leren kennen – en daar wil dit

boekje bij helpen – dan heb je met een digitaal schoolbord een prachtig instrument in

handen, waarmee je de lessen boeiend en vooral interactief kunt maken en geven.

André Manssen

Mei 2010



Inhoudsopgave

Gebruik van dit boekje 6

Een eerste en eigenlijk ook de belangrijkste tip… 8

Hoofdstuk 1: Het gebruik van tekst in je les 9

1.1 Soorten letters 9

1.2 Lettergrootte 10

1.3 Hoe krijg je tekst op je SMART Board? 11

1.3.1 Met de pennen bij het Board 11

1.3.2 Kleur van de pennen veranderen 11

1.3.3 Nog veel meer kleuren en lijnen 11

1.3.4 Getypte tekst 12

1.4 Configureer tenminste één pen met de dunste lijn 13

1.5 Zet niet teveel tekst op één pagina 14

1.6 Kleurgebruik 15

1.7 Gebruik liniatuur bij het schrijven met de pen 16

Hoofdstuk 2: Het gebruik van filmpjes in de les 19

2.1 Filmpjes van YouTube 19

2.2 Videoclips van de SchoolTV Beeldbank 21

2.3 Online instructiegereedschappen 23

2.4 Het vergrendelen van 'flash'-bestanden 26

Hoofdstuk 3: Het gebruik van afbeeldingen in je les 27

3.1 Een schermafbeelding maken 27

3.2 Voordeel van het tooltje 'Schermopname werkbalk' 28

3.3 Tekst van een website kopiëren 28

3.4 Een plaatje bij een verhaaltje 29

3.5 Een plaatje bij een les 30

3.6 Over het auteursrecht 31

Hoofdstuk 4: Het gebruik van gescande methodes 32

4.1 Gescande lessen 32

4.2 Het antwoorden-/uitkomstenboek scannen 34

Hoofdstuk 5: Je lessen opslaan 35

5.1 Lessen opslaan… 35

5.2 Duidelijke mappenstructuur 35

5.3 'Notebook'-lessen 'online' opslaan 36

5.4 Een duidelijke 'bestandsnaam' 37

5.5 Een backup van je lessen 37

5.6 Documenteer je lessen 37



Hoofdstuk 6: Wat je zeker moet weten… 40

6.1 Objecten 40

6.2 De functies 'Dupliceren', 'Vergrendelen', 'Spiegelen',

Oneindig dupliceren', 'Koppeling' en 'Geluid' 41

6.3 De functies 'Eigenschappen', 'Groepen instellen' en 'Volgorde' 45

6.4 De functie 'Volgorde' 47

6.5 De functie 'Groepen instellen' 48

Hoofdstuk 7: 'Notebook'-software en klassenmanagement 50

7.1 Schema's 'zelfstandig werken' 50

7.2 Tooltjes t.b.v. het 'klassenmanagement' 52

7.3 Presentaties met de 'Notebook'-software tijdens informatieavonden 54

7.4 Presentatie met de 'Notebook'-software tijdens een (interne) workshop 54

Hoofdstuk 8: Handigheidjes en 'weetjes' 55

8.1 De 'toeters en bellen' van de 'Notebook'-software 55

8.2 Gebruik tijdens de les zoveel mogelijk het 'volledig scherm' 56

8.3 Vergrendel objecten, zodat je ze niet per ongeluk verschuift 57

8.4 Plaatjes bij 'Mijn Inhoud' zetten 58

8.5 Zet online 'materiaal' van te voren klaar 60

8.6 Materiaal (bronnen) verzamelen voor gebruik bij je lessen 60

8.7 Online materiaal (bronnen) verzamelen 61

8.8 De zwevende zijbalk weghalen op je computer thuis 62

8.9 Je SMART-Board kalibreren 63

8.10 De pen 'vormherkenning' gebruiken 64

8.11 Navigatie in je 'Notebook'-les 65

8.12 Plaats je tekst en objecten op de juiste hoogte op je bord 66

Hoofdstuk 9: Lesindeling 68

9.1 De lesindeling 68

9.2 Inleiding 68

9.3 Kern 69

9.4 Slot 72

9.5 Een handigheidje ('verwijspagina') 72

9.6 Evaluatie (van de 'Notebook'-les) 74

Hoofdstuk 10: Tabbladen (pull tabs) maken 75

10.1 Wat is de functie 'pull tab' of in simpel Nederlands 'tabblad'? 75

10.2 Het 'geraamte' van een 'tabblad' 75

10.3 De 'tabkaart' op de juiste plaats zetten 77

10.4 Hoe geeft je de tabkaarten een kleurtje 79

10.5 Tekst op de tabkaarten 81

10.6 Kant-en-klare tabkaarten in de galerie 82



Hoofdstuk 11: Nog wat laatste tips… 84

11.1 Het 'rolgordijn' 84

11.2 Bewaar een oud krijtbord… 85

11.3 Het 'Handboek Digibord & Didactiek' 85

Bijlagen:

Bijlage 1: Nuttige websites & online informatie 87

Bijlage 2: Overzicht knoppen 'Notebook'-software vs. 10.6 89

Bijlage 3: Hulpblad 'Schrijven op het bord' 91

Bijlage 4: Hulpblad 'Schermafdruk maken' 92

Bijlage 5: Hulpblad 'Bestaande les toevoegen aan de Galerie (Mijn inhoud) 93

Bijlage 6: Hulpblad 'Een lesmaken in Notebook en deze bewaren' 94

Bijlage 7: Hulpblad 'Geschreven tekst naar gedrukte tekst' 95

Bijlage 8: Hulpblad 'Tekst achter afbeelding zetten (lagen maken)' 96

Bijlage 9: Hulpblad 'Bewerken van een object' 97

Bijlage 10: Hulpblad 'Notebook'-software in Word gebruiken (InkAware) 98

Bijlage 11: Hulpblad 'Activity Toolkit (interactieve lessen maken) 99

Bijlage 12: Hulpblad 'Thema's (sjablonen) maken' 100

Bijlage 13: Hulpblad 'Notebook'-bestand exporteren en inhoud printen 101

Bijlage 14: Hulpblad 'SMART Recorder' 102

Bijlage 15: Hulpblad 'Objectanimatie en paginaopname' 103

Bijlage 16: Hulpblad 'Sneltoetsen 'Notebook'-software' 104

De bijlagen (Hulpbladen) 2 t/m 15 zijn - t.b.v. gebruik in dit boekje - ter beschikking gesteld

door Peter Jansen, onderwijsadviseur ICT bij de Onderwijs begeleidingsdienst 'Duin- en Bol-

lenstreek' te Lisse.

Ik heb deze bijlagen (hulpbladen) aangepast aan de lay-out van dit boekje en waar nodig iets gewij-

zigd.



Gebruik van dit boekje

Het SMART Board is géén projectiescherm, waarop je met behulp van de beamer en je

computer, allerlei aardige dingen kunt doen, zoals filmpjes, PowerPoints en televisiepro-

gramma's (al dan niet via 'Uitzending gemist') vertonen en verder nog iets doen met de

pennen en het internet. Nee, daar heb je geen SMART Board voor nodig. Je kunt dan bij

het geven van je lessen ook uit de voeten met een losse beamer, een projectiescherm en

het 'krijtjesbord' .

De meerwaarde van eender welk digitaal bord dan ook, zit in het feit dat je

de gemaakte lessen kunt bewaren, inclusief je de aantekeningen die je erbij hebt ge-

schreven en deze later opnieuw kunt gebruiken, bijvoorbeeld als herhaling/opstapje

kunt gebruiken voor je volgende les;

je eerder gegeven lessen, uitleg en aantekeningen op enig moment terug kunt halen;

bepaalde sjablonen, lijntjes en ruitjes niet meer zelf hoeft te maken;

je lessen met alles erop en eraan actueel kunt houden en ter plekke aan de actualiteit

van het moment kunt aanpassen;

objecten kunt verschuiven, de handelingen die je vertelt direct (interactief) kunt laten

zien;

leerlingen kunt laten samenwerken (in groepjes/tweetallen) aan een oplossing voor

een probleem.

De belangrijkste meerwaarde van het digitale bord zit in het feit dat je er continue inter-

actief mee (moet) kunt werken en (moet) kunt laten werken. Niet alleen jij zelf, maar ook

je leerlingen of groepjes leerlingen (moeten) kunnen interactief bezig zijn met het bord.

Alleen dan komt een digitaal schoolbord tot z'n recht en is het de investering waard.

Dit boekje behandelt slechts het 'topje van

de ijsberg'. Die 'ijsberg' is de 'SMART Note-

book'-software. Dit softwarepakket beschikt

over zoveel mogelijkheden dat het ondoen-

lijk is om het pakket in korte tijd volledig te

leren kennen en in de vingers te krijgen.

Daarom beperkt dit boekje zich tot een aan-

tal basisvaardigheden. Basisvaardigheden

die je in relatief weinig tijd eigen kunt ma-

ken en zich beperken tot de belangrijkste

zaken: het gebruiken van tekst, filmpjes,

afbeeldingen en gescande methodes op het digitale bord. Verder bespreekt het boekje het

gestructureerd opslaan van je lessen en geeft het allerlei praktische tips en trucs met be-

trekking tot het interactief lesgeven op en met het SMART Board.



Dit boekje is alleen digitaal en online te verkrijgen (dus alleen te downloaden) én is gra-

tis! Om een 'papieren' exemplaar te verkrijgen, zul je het dus moeten uitprinten. Je kunt

er dan gaatjes in ponsen en opbergen in bijvoorbeeld in een 23-gaats multomap of in een

plastic mapje.

Groot voordeel van een digitale uitgave is dat het op ieder moment geactualiseerd kan

worden en waarnodig aangepast aan de laatste ontwikkelingen, bijvoorbeeld een belang-

rijke update met wijzigingen in de software. Kortom: er is staat nooit een 'verouderde'

uitgave online.

Lees het boekje, terwijl je achter je pc zit en de 'SMART Notebook'-software' hebt 'open-

staan'. Je kunt dan wat je leest meteen uitproberen om zo de genoemde vaardigheden

snel onder de knie te krijgen. Begin bij één van de basisvaardigheden en ga zo stapje

voor stapje verder. Probeer niet teveel tegelijkertijd te willen leren. Zorg dat je die ene

basisvaardigheid eerst goed beheerst voordat je verder gaat met de volgende. Pas dat

wat je geleerd hebt de volgende dag in de klas toe. Oefen, oefen en blijf oefenen totdat je

deze basisvaardigheden allemaal onder de knie hebt. Neem er dus goed de tijd voor!

De links naar websites die in dit boekje zijn opgenomen, kun je openen door – terwijl je

de Ctrl-toets ingedrukt houdt – te klikken op de link.

Deze links staan ook online op de YURLS Mijn 'Digibord'-bronnen, op het tabblad Boekje

Basisvaardigheden 'SMART Notebook':

http://mijndigibord.yurls.net/index.php?mod=yurlspage&pageId=98554

Foto ijsberg: www.smit-lloyd.com


http://www.smit-lloyd.com/



Een eerste en eigenlijk ook de belangrijkste tip…

Leer je 'Notebook'-software kennen en maak hier tijd voor vrij..!

Wil je de basisvaardigheden in je vingers krijgen dan betekent dat gewoon: veel doen,

veel experimenteren, dus oefenen!

Installeer de 'Notebook'-software op je pc thuis, zodat je ook thuis op gezette tijden

kunt oefenen met de software.

Probeer gewoon uit; er kan niets kapot gaan.

Zijn er op je school meerdere collega's die een SMART Board hebben, wissel dan in-

formatie uit en houd bijvoorbeeld maandelijks een 'werkoverleg' m.b.t. gebruik van de

'Notebook'-software..

Volg een 'knoppen'-cursus en ga ook naar vervolgtrainingen die worden georgani-

seerd door bijvoorbeeld SMART Board Nederland (VSV) of de onderwijsbegeleidings-

dienst in jouw regio.

Download eens 'Notebook'-lessen van het internet die gemaakt zijn door anderen en

sloop de lessen uit elkaar. Zo kun je zien hoe één en ander is gemaakt en in elkaar zit.

Begin met simpele dingen; Keulen en Aken zijn ook niet in één dag gemaakt!

Ga er met een positief gevoel tegenaan. Zeg niet: "Dat kan ik toch niet…". Ook hier

geldt: oefening baart kunst.

Niet het vele is goed, maar het goede is veel!

Misschien is er op je school een collega met ervaring met de 'Notebook'-software.

Vraag of hij/zij zo nu een dan een workshopje wil geven.



Hoofdstuk 1: Het gebruik van tekst in je les

1.1 Soorten letters

Als je op je SMART Board gebruik maakt van getypte tekst, kies dan een duidelijk lees-

baar lettertype. Vaak wordt het lettertype Times New Roman gebruikt. Heel geschikt voor

drukwerk, maar minder geschikt voor het digitale bord!

Er zijn twee soorten lettertypen:

1. Lettertypen met schreef (serif). Een schreef (ook wel Engels: serif) is het onderdeel

van een lettertype dat aan de 'pootjes' van de letters uitsteekt.

Voorbeelden: Times New Roman, Palatino en Georgia.

2. Lettertypen zonder schreef (sans serif).

Voorbeelden: Arial, Tahoma en Verdana.

Gebruik op een digitaal bord een schreefloos lettertype. Een schreefloos lettertype oogt

rustig en is (afhankelijk van de lettergrootte) vanaf een afstand goed leesbaar. Gebruik

ook geen cursieve letters. Ook die letters zijn lastig om te lezen.

Je kunt het standaardlettertype instellen via het configuratiescherm.

Meer informatie:

http://nl.wikipedia.org/wiki/Schreef

http://nl.wikipedia.org/wiki/Schreefloos

http://nl.wikipedia.org/wiki/Schreef

http://nl.wikipedia.org/wiki/Schreefloos



1.2 Lettergrootte

De lettergrootte is van belang voor de leesbaarheid van de tekst van een les. Je kunt de

lettergrootte van een tekst op twee manieren vergroten:

1. Standaard de lettergrootte instellen (via het configuratiescherm). Ik gebruik altijd

het lettertype Verdana op lettergrootte 28.

2. Je kunt een (te) kleine tekst groter 'trekken'

Gevaar is dat de 'uitgetrokken' tekst geheel of gedeeltelijk over of achter andere ob-

jecten komt te staan. Kortom: het handigste is om te tekst bij het intypen meteen op

een goed leesbare lettergrootte in te stellen. Zorg er in ieder geval voor dat getypte

tekst ook achter in de klas goed leesbaar is. Voor een PowerPoint geldt de regel: tekst

moet leesbaar zijn op een afstand van 10 meter.



1.3 Hoe krijg je tekst op je SMART Board?

1.3.1 Met de pennen bij het Board

Bij je SMART Board zitten vier gekleurde pennen (een zwarte, een blauwe, een groene en

een rode. Standaard zijn die pennen ingesteld op de kleur die zij hebben: zwart, blauw,

rood, groen. Pak één van de vier pennen en je kunt op het schrijfoppervlak van het bord

schrijven: pak je de zwarte pen, dan schrijf je zwart, met de rode pen schrijf je rood, en-

zovoorts.

1.3.2 Kleur van de pennen veranderen

Je kunt de kleur van de pennen veranderen tijdens het schrijven; dus de zwarte pen kun

je ook rood laten schrijven. Je hoeft dan niet de rode pen te gebruiken. Hoe doe je dat..?

1. Klik (met je vinger) op het pennetje in de werkbalk.

2. Kies in de balk die nu verschijnt een andere kleur (of een van de aangegeven

lijnen) en je pen 'gehoorzaamt'. Klik je op het keertekentje dan verdwijnt de

balk (de balk verdwijnt overigens van zelf als je begint te schrijven).

1.3.3 Nog veel meer kleuren en lijnen

Vind je deze vier kleuren niet genoeg, dan kun je uit nog veel meer kleuren kiezen. Dat

doe je zo:



1. Pak een pen en klik op het icoontje Eigenschappen in de werkbalk.

Je kunt die werkbalk overigens boven of onder het schrijfoppervlak van je bord zetten

door op deze pijltjes te klikken: . Dit pijltje staat in de werkbalk.

a. Er verschijn een scherm. Klik in dit scherm op Lijnstijl.

b. Er verschijnt weer een scherm. Dat scherm moet je hebben.

2. Kies een kleur om de lijnkleur aan te passen.

3. Kies een 'dikte' om de dikte van de pen aan te passen. De dikte van de pennen kun je

ook instellen in het configuratiescherm, zodat je altijd met een bepaalde pendikte

begint (zie 1.4).

1.3.4 Getypte tekst

Je kunt tekst ook intypen. Dat doe je zo:

Klik even met de cursor in het midden van het schrijfoppervlak. De tekst die je wilt typen

komt dan ongeveer daar te staan. Begin met je tekst te typen. Er verschijnt een editor of

beter: een typgereedschapje. Het lijkt een beetje op 'Word' en het werkt ook zo.

1. Het 'kadertje' waarbinnen je typt kun je vergroten. Zet de cursor in het witte cir-

keltje. De cursor verandert in een . Door met je cursus naar rechts of naar

links te bewegen wordt het kadertje groter of kleiner.



2. Hier kun je het lettertype kiezen.

3. Hier de lettergrote.

4. Dikgedrukt (bold) of normaal.

5. Hiermee kun je tekst cursief zetten.

6. Tekst onderstrepen.

7. Hier kun je letters of tekst een kleurtje geven.

8. Uitlijnen: links – gecentreerd – rechts.

9. Met deze knop kun je de letters onder elkaar zetten.

10. Aandachtspunten (bullets).

11. Handig als je m2 en dm3 moet typen.

12. Spellingchecker.

Zodra je klaar bent met typen, klik je op het kruisje rechtsboven in het typge-

reedschapje (editor). Vergeet ook niet om daarna op het 'pijltje' te klikken

in de werkbalk:

Zo schakel je de editor weer uit en ben je weer een 'muis' op het SMART Board.

1.4 Configureer tenminste één pen met de dunste lijn

Met de pennen kun je schrijven met lijntjes van verschillende kleuren en diktes.

Zet de pen waar je het meest mee schrijft (dat zal ongetwijfeld de zwarte pen) in de dun-

ste lijndikte. Zo loop je niet het risico dat je letters 'vollopen' en onleesbaar worden bij

het schrijven op het SMART Board.

Je kunt de lijndikte en kleuren tijdelijk instellen… Dus alleen voor het moment dat dit no-

dig is. Je doet dit zo…



1. Ga naar de werkbalk met de hulpmiddelen en klik hier op de knop met het potloodje

(pennen).

2. Het 'zwarte' potloodje komt in de schrijfoppervlakte te staan.

3. Klik dan op de knop Eigenschappen.

4. Er wordt een nieuw scherm geopend. Kies hier Lijnstijl.

5. Kies bij Dikte bijvoorbeeld de dunste lijn.

Wil je deze handeling niet steeds uitvoeren als je

met een pen gaat schrijven, dan moet je de dunste

lijn vastzetten in het configuratiescherm van de

'Notebook'-software. Je hebt dan voortaan een dun

schrijvende pen permanent tot je beschikking.

1.5 Zet niet teveel tekst op één pagina

Zet niet teveel tekst op één pagina. Verdeel een grote tekst in logische gehelen over ver-

schillende pagina's. Zorg ervoor dat je voldoende ruimte overhoudt om met de pen aan-

tekeningen c.q. verduidelijkingen bij de tekst te maken. Gescande lessen kosten vaak

veel ruimte op het SMART Board. Je hebt dan geen ruimte meer om er dingen bij te

schrijven. Beter is een onderdeel van de gescande les te kopiëren en in op een pagina te

plakken.

In diverse publicaties over PowerPoints wordt een 'vuistregel' genoemd voor het aantal

regels tekst op een dia. Men spreekt van de regel 5 x 5, 6 x 6 of 7 x 7. 5 x 5: 5 regels

van 5 woorden, enz. De waarheid zal wel in ergens in het midden liggen. Hoe het ook zij:



zet niet teveel tekst op één pagina en beperk een zin zoveel mogelijk tot één regel. Houd

rekening met ruimte voor aantekeningen.

1.6 Kleurgebruik

Wees spaarzaam met het gebruik van kleuren in je 'Notebook'-les. Teveel zomaar kleur

gebruiken omdat het leuk is, heeft geen meerwaarde voor de les. Een overdaad aan kleu-

ren leidt de aandacht af. Het maakt de les 'onrustig'. Dus gebruik kleuren alleen als dit

een functie heeft, bijvoorbeeld om de aandacht te vestigen op belangrijke begrippen.

Op je computer zien kleuren er vaak anders uit dan op je SMART Board. Dit heeft o.a. te

maken met de kwaliteit van de beamer en de lichtinval in je lokaal. Probeer de gebruikte

kleuren uit en pas de kleuren zo nodig aan. Informeer ook even bij de leerlingen of alle

tekst en met name de gekleurde tekst goed zichtbaar is. Mogelijk heb je leerlingen die

kleurenblind zijn.

Pas op met de kleur rood. Kinderen die problemen hebben met hun ogen, kunnen vaak

als eerste de rode kleuren moeilijker zien.

Als leerlingen de hele tijd naar

een spierwit bord zitten te

kijken, kan dat vervelend

worden. Gebruik daarom een

lichte kleur als achtergrond,

dat is rustiger voor de ogen,

bijvoorbeeld de kleur die links

van wit staat (zie afbeelding).



De achtergrond van het schrijfoppervlak verander je heel eenvoudig: Klik met je rechter

muisknop ergens in het schrijfoppervlak. Er verschijnt dan een schermpje. In dat scherm-

pje staat Achtergrond instellen. Klik hierop en het scherm Opvuleffecten verschijnt.

Kies hier Effen opvulling en klik daarna op de gewenste kleur. De kleur van de achter-

grond van je schrijfoppervlak verandert direct.

Complementaire kleuren contrasteren heel goed met elkaar.

Analoge kleuren geven aan dat iets bij elkaar hoort, bijvoorbeeld een tekst bij een

plaatje.

Meer informatie over kleuren:

Meer info over kleurgebruik vind je in het boek

'Handboek Digibord & Didactiek'

Auteurs: Allard Bijlsma en Jori Mur e.a.

2009 Instruct – Bodegraven - ISBN 978 90 460 0577 4

Op het internet is ook een en ander te vinden:

http://nl.wikipedia.org/wiki/Kleurencirkel

http://nl.wikipedia.org/wiki/Kleurcontrast

http://nl.wikipedia.org/wiki/Complementaire_kleuren

http://e-klas.net/tips/kleurenschema/Passende_kleuren/Vk_kleurenschema.htm

1.7 Gebruik liniatuur bij het schrijven met de pen(nen)

Had je een 'krijtjes'-bord met - (meestal) op de achterkant van één van de twee zijborden

- door de fabriek gemaakte 'lijntjes' staan, dan had je mazzel. Stonden er geen lijntjes

op, dan moest je zelf iets improviseren…

Met een bordliniaal en een krijtje lijntjes trekken.

http://nl.wikipedia.org/wiki/Kleurencirkel

http://nl.wikipedia.org/wiki/Kleurcontrast

http://nl.wikipedia.org/wiki/Complementaire_kleuren

http://e-klas.net/tips/kleurenschema/Passende_kleuren/Vk_kleurenschema.htm



Met een strak getrokken dun touwtje dat wit was gemaakt met krijtstof samen met

een collega afdrukken maken op het bord.

Lijntjes op het bord krassen langs een liniaal. Een tijdrovend klusje. Maar die 'lijnen'

kon je tenminste niet uitvegen.

Nu hoeft dat gelukkig niet meer, want er zijn allerlei soorten kant-en-klare liniaturen in de

galerie van de 'Notebook'-software te vinden.

Je vindt de 'lijntjes', maar ook 'hokjes'

(voor een rekenles), 'muziekpapier' en

meer in de galerie in de map Basismateri-

aal voor docenten Administratie en

evaluatie Bedrukt papier.

Je kunt ook een bestandje downloaden en

uitpakken. Daarin staan er diverse lijntjes,

ruitjespapier en muziekpapier die bij Mijn

Inhoud in de galerie worden geplaatst.

Dit bestandje staat op de website 'SMART

op School'. De link is behoorlijk lang, maar

dit bestandje is reuze handig. Een aanrader dus! Link:

http://www.smartopschool.nl/index.php?option=com_docman&task=doc_details&gid=29

20&Itemid=16&lang=nl.

http://www.smartopschool.nl/index.php?option=com_docman&task=doc_details&gid=2920&Itemid=16&lang=nl

http://www.smartopschool.nl/index.php?option=com_docman&task=doc_details&gid=2920&Itemid=16&lang=nl



Om deze link te openen: houd de [Ctrl]-toets ingedrukt en ga met de cursor op de link

staan. Om het bestand te kunnen downloaden, dien je je wel (gratis) te registeren op de

website www.smartopschool.nl.

Ook op het internet is ook online liniatuur te vinden.

Op de website www.onderwijsmap.nl/digischrift staan allerlei gangbare liniaturen. Maar

ja, deze staan online. De website moet dus wel bereikbaar zijn als je die wilt gebruiken.

En aardige (ook online) is: http://www.bordwerk.nl/tools/schrijven/schrijven.swf

Maar die kun je in je 'Notebook'-les plakken, want het bestand is een 'flash'- (swf) be-

stand.

http://www.smartopschool.nl/

http://www.onderwijsmap.nl/digischrift

http://www.bordwerk.nl/tools/schrijven/schrijven.swf



Hoofdstuk 2: Het gebruik van filmpjes in de les

2.1 Filmpjes van YouTube

Op het SMART Board kun je in het kader van je les filmpjes van bijvoorbeeld YouTube

vertonen. Je kunt in je 'Notebook'-software een hyperlink naar het betreffende filmpje

maken.

Je bent hierbij wel afhankelijk van de kwaliteit van je internetverbinding op dat moment.

Valt je internetverbinding tijdens je les uit of is de verbinding erg traag, dan heb je een

probleem…

Beter is het filmpje van YouTube te downloaden en als object in je 'Notebook'-les in te

voegen. Op het internet zijn diverse gratis 'YouTube'-downloaders (freeware) te vinden.

Ook kun je 'YouTube'-filmpjes online (webbased) downloaden. Je kunt hiervoor terecht op

een aantal websites. Google maar eens op 'online youtube downloader'.

Sla het gedownloade filmpje vervolgens op als een 'flv'-bestand (flash) op je pc en zet het

dan in je 'Notebook'-les.



Klik op Openen en daar staat het filmpje ineens in je 'Notebook' en heb je het internet

niet meer nodig om het te kunnen bekijken.



Een handige truc..!

Als je op YouTube een voor je les geschikt filmpje hebt gevonden dat je wilt downloaden,

blijf dan op YouTube. In de adresbalk van je browser zet de direct na 'www.' de letters

'kiss'. Druk op de [Return]-toets en het filmpje wordt via Kissyoutube.com als 'flv'-

bestand gedownload.

2.2 Videoclips van de SchoolTV Beeldbank

De videoclips van de SchoolTV Beeldbank zijn ontzettend populair. Dit heeft tot gevolg

dat de website – vooral 's middags – vaak niet of heel moeilijk te bereiken is. In de mid-

dagpauze heb je videoclips 'klaargezet' en tijdens de les blijkt de website onbereikbaar.

Irritant en vervelend! Het zou derhalve ideaal zijn als je de videoclips zou kunnen down-

loaden en invoegen in je 'Notebook'-les. Helaas is dat onmogelijk. Het heeft iets te maken

met auteursrechten. Toch bestaat er een truc om een kopietje te maken voor eigen ge-

bruik op jouw pc…

In de 'Notebook'-software zit het programmaatje SMART Recorder. Met dit program-

maatje kun je filmpjes maken van hetgeen je doet op het SMART Board. Dat program-

maatje kun je gebruiken om een 'kopie' te maken van een 'Beeldbank'-filmpje.



Dit kopietje – opgeslagen op je eigen pc – kun je onafhankelijk van een internetverbin-

ding bekijken. Hoe werkt deze truc..?

Met behulp van de SMART Recorder snijd je het gewenste videoclipje uit. Je start dan

het filmpje op de website van de SchoolTV Beeldbank en laat de SMART Recorder dit

filmpje opnemen.



Zie je het rode kadertje rond het filmpje, dan moet je heel snel het filmpje starten op de

website van de SchooltTV Beeldbank. De de SMART Recorder neemt namelijk automa-

tisch het beeld (binnen het rode kader) op. Als het filmpje afgelopen is, dien je de

SMART Recorder meteen te stoppen door op de 'stop'-knop te klikken.

Er verschijnt nu meteen een schermpje waarmee je het 'kopietje' opslaat op je pc.

Je kunt het filmpje – onafhankelijk van de internetverbinding - nu afspelen in de Win-

dows Media Player of in de SMART Video Player.

Het filmpje wordt opgeslagen als een 'avi'-bestandje. Een 'avi'-bestandje kun je niet in-

voegen in een 'Notebook'-bestand. Je moet het dan eerst omzetten naar een 'flv'-

bestandje. Daar heb je een 'conversie'-programmaatje voor nodig. Er bestaan gratis pro-

grammaatjes; dus even 'googlen'.

2.3 Online instructiegereedschappen

Op het internet staan handige gratis instructiegereedschappen die je kunt gebruiken in je

'Notebook'-lessen. Maar ook voor deze gereedschappen geldt: je moet – om ze te gebrui-

ken – over een internetverbinding beschikken. En wat dus, als je internetverbinding

traag is of helemaal niet werkt… Daarom is het handig om de benodigde gereedschappen

voor het grijpen op je eigen pc te hebben…



De meeste van dit soort gereedschappen zijn gemaakt in flash en kun je herkennen aan

lettertjes 'swf' aan het eind van de bestandsnaam in de adresbalk van je browser. Bij-

voorbeeld: klok.swf. Om 'swf'-bestandjes te downloaden, kun je de gratis 'plug in'

'Sothink SWF Catcher' gebruiken (voor Internet Explorer en Fire Fox).

Het programmaatje nestelt zich na installatie in je browser. Kom je nu op een site met

gereedschappen dan kun je het gewenste gereedschapje eenvoudig downloaden, opslaan

op je pc en invoegen in je 'Notebook'-les.



Dat invoegen in je 'Notebook'-les gaat heel simpel:

1. Open de 'Notebook'-software.

2. Klik in de menubalk op Invoegen Flash-bestand

Er verschijnt dan het volgende schermpje:

Klik op de naam van je 'swf'-bestand en daarna klik je op Openen en het gereedschapje

staat in je 'Notebook'-les.



Vergeet niet het filmpje of tooltje te vergrendelen. Doe je dat niet, dan zie je iedere

keer boven het filmpje of tooltje een blauwe balk als je erop klikt.

2.4 Het vergrendelen van 'flash'-bestanden (zie ook 8.3)

Je kunt de 'flash'-bestanden (filmpjes /gereedschappen) op je SMART Board net als alle

andere objecten (afbeeldingen, tekst) vergroten en verkleinen. Zo creëer je ruimte om er

bijvoorbeeld aantekeningen naast te kunnen schrijven.

Denk goed na wat je wel en niet gaat vergrendelen. Als je namelijk tijdens je les iets wilt

verschuiven, iets wilt aanpassen enz., dan moet je het niet vergrendelen. Als er iets is,

wat je echt niet gaat aanpassen of verschuiven, dan kun je het gerust vergrendelen.

Kortom: let er dus goed op welke objecten je vergrendelt in je les. Het is erg irritant als

je bijvoorbeeld tijdens je uitleg steeds van objecten de vergrendeling moet opheffen als je

er iets mee wilt gaan doen (bijvoorbeeld verschuiven).



Hoofdstuk 3: Het gebruik van afbeeldingen in je les

3.1 Een schermafbeelding maken

Hoe kun je

een afbeelding, foto en andere voor je les interessante dingen van een website kopië-

ren en in je 'Notebook'-software plakken?

gescande tekeningen van leerlingen; plaatjes, foto's, tekst, enz. uit een gescande me-

thode kopiëren en in je 'Notebook'-les plakken?

De 'Notebook'-software beschikt hiervoor over een handig tooltje: de Schermopname

werkbalk. Die werkbalk krijg je te zien als je in de 'Notebook'-software op het icoontje

met het fototoestelletje klikt.

1. Open een 'Notebook'-bestand en klik op het icoontje met het fototoestelletje.

2. Er verschijnt nu een zwevende werkbalk met vier fototoestelletjes.

Voor de betekenis en functie van de vier 'fototoestelletjes' moet je even kijken in de

online 'SMART Notebook Help Center' bij 'Taking Screen Captures Using the Screen

Capture Toolbar':

http://onlinehelp.smarttech.com/english/windows/help/notebook/10_0_0/ScreenCaptu

reToolbar.htm

Voor ons doel is alleen de eerste en het vierde toestelletje interessant.

a. Het eerste fototoestelletje: hiermee kun je een plaatje, foto, tekst, enz. op een

website uitsnijden en in je 'Notebook'-les zetten. De uitsnijding is altijd rechthoekig.

b. Het vierde fototoestelletje: hiermee kun je 'vrij' uitsnijden: bijvoorbeeld de contou-

ren van een plaatje volgen.

http://onlinehelp.smarttech.com/english/windows/help/notebook/10_0_0/ScreenCaptureToolbar.htm

http://onlinehelp.smarttech.com/english/windows/help/notebook/10_0_0/ScreenCaptureToolbar.htm



Laat je het vinkje voor Schermafdruk naar nieuwe

pagina staan, dan wordt ieder 'plaatje' op een nieuwe

pagina in je 'Notebook' afgedrukt.

Haal je het vinkje weg, dan komt ieder 'plaatje' dat je

schiet op dezelfde 'Notebook'-pagina te staan.

Op je 'Notebook'-pagina staan de plaatjes, enz. als een

object. Je kunt ze dus 'groter' of 'kleiner' trekken, ver-

plaatsen en draaien.

3.2 Voordeel van het tooltje 'Schermopname werkbalk'

Als je het fototoestelletje gebruikt om plaatjes van het internet te halen, zal je 'Note-

book'-les niet te groot worden. Zodra je plaatjes kopieert van internet, bestaat de kans

dat die plaatjes erg groot zijn en zo wordt dus ook je les erg groot. Hoe groter de les, des

te langer het duurt voordat je deze kunt openen. Ook neemt het veel ruimte in op je

USB-stick of het netwerk van je school. Bij het maken van aantekeningen op grote

plaatjes bestaat de kans op vertraging van je pen tijdens het schrijven. En dat is knap

hinderlijk.

3.3 Tekst van een website kopiëren

Tekst(fragmenten) van een website halen

om in je 'Notebook'-les te gebruiken gaat

ook heel simpel.

Ga naar een website waar je tekst vanaf

wilt halen. Selecteer de tekst (met de lin-

ker muisknop over de tekst gaan. De

tekst krijgt dan een blauwe achtergrond.

Klik vervolgens op de rechter muisknop. Er verschijnt dan een schermpje.

Klik op Kopiëren en de geselecteer-

de tekst staat op het 'klembord' van

je pc.

Klik nu ergens in het schrijfoppervlak

van je 'Notebook'-pagina en er ver-

schijnt het volgende schermpje…



Klik op Plakken en de tekst die je van de website hebt geselecteerd staat nu op je 'Note-

book'-pagina…

Je hier nu de tekst verder bewerken ( klik 2x op je tekst) en/of verfraaien.

3.4 Een plaatje bij een verhaaltje

Je hebt een prachtig verhaal dat je jouw leerlingen wilt vertellen of voorlezen. Dit verhaal

kun je op een digitaal schoolbord prachtig ondersteunen met plaatjes of foto's.

Zorg ervoor dat de afbeeldingen een voldoende grootte hebben. Dus iedereen in de klas

moet afbeeldingen goed kunnen zien.

Voorbeeld: wij gebruiken voor het vak catechese de methode 'Trefwoord'. De verhalen uit

'Trefwoord' kun je prachtig met een afbeelding ondersteunen. Hier bijvoorbeeld het

'scheppingsverhaal'…



En denk eens aan een sprookje of…

Je kunt ook een digitaal prentenboek maken. Ieder plaatje op een pagina. Je kunt er ook

korte teksten bij maken. Ook kun je de leerlingen bij de afbeeldingen laten vertellen of de

leerlingen korte teksten laten maken bij de plaatjes.

3.5 Een plaatje bij een les

Een verduidelijkende afbeelding

bij de les. Ook hier geldt dat

iedereen het in de klas moet kun-

nen zien, dus niet te groot en niet

te klein. Moet je ook nog ruimte

hebben voor aantekeningen, zet

de afbeelding dan op een goede

plek. Je kunt de afbeelding op

een tabkaart (pull tab) zetten.

Het tabblad – dus ook de afbeel-

ding – kan dan netjes naar de zijkant van het bord worden geschoven en je hebt je bord-

oppervlakte vrij om te schrijven.



3.6 Over het auteursrecht

Het kopiëren van plaatjes, foto's en teksten van websites mag niet, tenzij de maker aan-

geeft dat het wel mag (onder bepaalde voorwaarden). Als je jouw 'Notebook'-les met ma-

teriaal van derden online zet en anderen de mogelijkheid biedt jouw les te downloaden –

dus openbaar maakt - dan overtreedt je de auteurswet, tenzij je de schriftelijke toe-

stemming van de maker van dat materiaal hebt.

Meer informatie over het auteursrecht vind je op Kennisnet.nl: 'Auteursrecht digitale

leermaterialen', http://digitaalleermateriaal.kennisnet.nl/maken/auteursrecht.

http://digitaalleermateriaal.kennisnet.nl/maken/auteursrecht



Hoofdstuk 4: Het gebruik van gescande methodes

4.1 Gescande lessen

De school schaft een scanner aan. Of nog beter: het kopieerapparaat van de school biedt

de mogelijkheid om in één keer een boek te scannen. Dus de 'rug' eraf en scannen maar:

leerlingenboeken, werkboeken en uitkomstenboekjes. En dan van iedere les weer een

'Notebook'-bestand maken… Een hele klus! En je moet je afvragen of het wel zinvol is…

Stel je hebt een rekenboek gescand en dat staat nu in 'pdf'-formaat op de server van de

school. Je opent het bestand; zoekt de les van het moment op. De les staat op het SMART

Board. Je kunt er nu gewoon met de pennen aantekeningen bij maken… Maar heeft dit

een meerwaarde..?

De leerlingen hebben het 'fysieke' rekenboek voor hun neus liggen. Hebben dus eigen-

lijk geen behoefte aan een gescande versie op het bord.

Met jouw aantekeningen erbij wordt het op het digibord een aardig rommeltje en het

wordt er niet duidelijker door en wordt een onleesbaar geheel. De leerlingen zien door

de bomen het bos niet meer…

Beter is het om uit de gescande methode een som te kopiëren naar een 'Notebook'-les.

Uit bovenstaande les 3 (zie afbeelding) kopieer je bijvoorbeeld som 1, som 2 en som 3

naar je 'Notebook'-les. Iedere som op een aparte pagina. Het resultaat toont rustig en

overzichtelijk. Je hebt ruimte genoeg voor je aantekeningen.

Je kunt er zelfs nog een bijpassend instructiegereedschapje bijzetten, waarmee je in-

teractief (meerwaarde!) het sommetje kunt uitleggen (aanschouwelijk). Ook kun je de

leerlingen zo interactief laten oefenen.



Wil je nog meer ruimte? Zet dan het sommetje uit het rekenboek op een tabkaart (pull

tab). Je gaat dan eerst met de leerlingen het probleem (Hoe groot is het temperatuurver-

schil?) interactief oefenen met het instructiegereedschapje en daarna haal je de tabkaart

tevoorschijn met het sommetje uit het boek.

Dit kun je uiteraard doen met alle lessen die je uit eender welke methode hebt gescand.

Er zijn natuurlijk nog veel meer handige dingen te bedenken. Maar hanteer steeds als

vuistregel: één opgave /probleem per pagina in de 'Notebook'-software. Lange taallesjes

verdelen over meerdere 'Notebook'-pagina's. Houd altijd voldoende ruimte voor je aante-

keningen.



4.2 Het antwoorden-/uitkomstenboek scannen

Het kan handig zijn om een nakijkboek te scannen als je er maar één hebt. Gemaakte

lesjes, sommen en opdrachten kunnen dan klassikaal nagekeken worden.

De meeste uitgevers leveren tegenwoordig nakijkboekjes die ook de leerlingen kunnen

gebruiken. Dus waarom zou je al die moeite doen...?

Gebruik je toch een gescand nakijkboekje, controleer dan van te voren of de antwoorden

goed leesbaar zijn. Ook voor de leerlingen achter in de klas. Kopieer desnoods stukken uit

het gescande boekje naar meerdere pagina's in de 'Notebook'-software of gebruik een

tabblad (pull tab) waar de antwoorden bij je les opstaan.



Hoofdstuk 5: Je lessen opslaan

5.1 Lessen opslaan…

Je kunt je 'notebook'-lessen opslaan op je eigen pc; je pc (server) op school; op een USB-

stick of op een draagbare, externe harde schijf. Je kunt er ook voor kiezen je lessen onli-

ne op te slaan. Voordeel van dit laatste: waar je ook bent, je kunt bij je lessen (als er

tenminste een pc met internetaansluiting aanwezig is).

5.2 Duidelijke mappenstructuur

Voordat je überhaupt lessen gaat maken is het verstandig om eerst een mapje te maken

waarin je deze lessen gaat opslaan. Het is

aan te raden dit te doen, voordat je ook

maar één les opslaat. Zo voorkom je dat

je lessen op den duur een rommeltje wor-

den en het veel tijd kost om lessen terug

te vinden.

In de afbeelding hiernaast is een voor-

beeld voor een mappenstructuur ge-

maakt. Door een nummertje voor de naam

van de mapjes te zetten worden de map-

jes niet in alfabetische volgorde gezet,

maar kun je ze in een zelfgekozen volgor-

de zetten.

Deze mappenstructuur kun je kopiëren

naar je USB-stick, de server op school of

naar een draagbare externe harde schijf.

Alle schoolvakken zitten er in. Ieder 'vak'-

mapje heeft dezelfde submapjes.

Wil je op school of thuis verder werken

aan een les of een thuisgemaakte les op

de server op school zetten, dan moet je

gebruik maken van een USB-stick of een externe harde schijf om het bestand te 'vervoe-

ren'. Kijk alleen uit dat je die USB-stick of externe harde schijf niet verliest… Zorg er

daarom voor dat er altijd een 'origineel' op je pc thuis staat of op de server op school.



Je kunt je 'Notebook'-lessen per e-mail van huis naar school of van school naar huis mai-

len. Maar pas op, want een 'Notebook'-les kan behoorlijk groot worden en dan kan het

versturen per e-mail problematisch worden…

5.3 'Notebook'-lessen 'online' opslaan

Je kunt je lessen ook online opslaan. Bijvoorbeeld: thuis uploaden naar een dienst waar

je bestanden kunt opslaan en op school weer downloaden. Je kunt dit bijvoorbeeld doen

bij 'Windows Live SkyDrive' (25 GB gratis ruimte om je bestanden op te slaan). Heb je

een zogenaamde 'Hotmail'-account (e-mail), dan kun je ook van 'SkyDrive' gebruik ma-

ken.

Website: http://skydrive.live.com/?mkt=nl-be

Een andere gratis dienst is 'Drop-

box.com'. Je hebt hier beduidend

minder ruimte: ca. 2 GB. Maar

'Dropbox' heeft een aardig handig-

heidje in de vorm van een stukje

software dat je moet downloaden

naar je pc. Op het moment dat je

een bestandje in de 'Dropbox'-map

zet op jouw pc, wordt op het zelfde

moment dit bestandje bij 'Dropbox' op het internet gezet. Heb je een bestand bijgewerkt

in je 'Dropbox'-map, dan wordt je bestand op de 'Dropbox'-website automatisch bijge-

werkt (dat heet 'synchroniseren')

Website: http://www.dropbox.com

http://skydrive.live.com/?mkt=nl-be

http://www.dropbox.com/



Als je jouw bestanden 'online' parkeert, zorg dan wel dat je het origineel thuis of op

school op de computer hebt staan. Internet is prachtig, maar als de internetverbinding

het niet doet of de website verdwijnt plotseling dan kun je niet (meer) bij je lessen.

5.4 Een duidelijke 'bestandsnaam'

Geef je 'Notebook'-les een duidelijke bestandsnaam, zodat je aan de naam kunt zien voor

welk vak en welk onderwerp deze les is gemaakt. Bijvoorbeeld:

RE-Blok 05-Les 04-Oppervlakte.notebook

TA-Th 07-Les 03-Persoonsvorm.notebook

GE-Th 03-Romeinen-Forum.notebook

Je ziet dat er voor de cijfers een 0 staat. Die 0 zorgt ervoor dat - als je meer dan tien les-

sen maakt – alle lessen netjes onder elkaar komen te staan: 01, 02, 03, 04, 05, 06, 07,

08, 09, 10, 11, 12, 13, 14, 15, enz. Gebruik je geen 0 dan krijg je: 10, 11, 12, 13, 14,

15, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.

Dat geldt uiteraard ook voor de plaatjes, foto's, stukjes tekst, filmpjes en instructiege-

reedschappen.

5.5 Een backup van je lessen

Maak regelmatig een back-up van je 'Notebook'-lessen. En bewaar die back-up op een

veilige plaats. Je weet maar nooit..! Je harde schijf kan ineens crashen ; een bestandje

raakt beschadigd en doet het niet meer of je wist per ongeluk een bestand of…

De makkelijkste manier is de map met al je 'SMART Board'-bestanden op een CD-tje te

branden. Op school wordt waarschijnlijk automatisch of door de ICT-er regelmatig een

back-up gemaakt van alles wat op de server staat.

Neem een kopietje van de back-up mee naar school. Je hebt dan ook op school altijd een

kopie voor het geval je per ongeluk iets in de les wijzigt. Het kost dan weer tijd om die les

in de originele staat te brengen.

5.6 Documenteer je lessen

Gebruik de laatste pagina van je 'Notebook'-les om wat informatie over de les neer te zet-

ten. Handig als je de les later weer gaat gebruiken en je weet niet meer hoe e.e.a.

'werkt'. Of je krijgt een heel andere groep. Je opvolger wil graag je lessen gebruiken, dus

ook voor hem/haar is het makkelijk als er informatie over de les wordt te vinden is.

Je kunt de documentatie ook in een Worddocument zetten en dit document eenvoudig als

bijlage (attachment) bij je 'Notebook'-les opslaan.



De bijlagen zit in de grote verticale grijze balk.

Klik rechts op je scherm op het paperclipje.

1. Klik op het paperclipje om de balk te openen.

2. Klik op de knop Invoegen.

3. In het schermpje dat zich dan opent, kies je Kopie van bestand invoegen.

4. Er wordt weer een schermpje geopend: Kopie van bestand invoegen.

Klik op het bestandje dat je wil toevoegen als bijlage. Dit bestandje komt achter Be-

standsnaam te staan. Klik op Openen en het bestandje

5. staat bij de Bijlagen.

Zet meteen bij de eerste les die je maakt de nodige informatie. Scheelt een hoop werk als

je dat later nog moet doen. Je kunt allerlei informatie op die laatste pagina zetten (of in

een Worddocument). Welke informatie? Dat hangt er van af wat jij belangrijk vindt.

In ieder geval moet je vermelden voor wel vak je de les gemaakt hebt. Bijvoorbeeld:

Spelling – Taal actief – woordpakket 7. Het schooljaar waarin je de les gemaakt hebt:

Schooljaar 2009 – 2010. En verder hoe je de les hebt opgebouwd. Bijvoorbeeld: welke in-

structie gereedschappen en interactieve tooltjes heb je gebruikt. Staat er verborgen in-



formatie in je les die je tijdens een les naar voren laat komen, e.d. (best wel belangrijk,

want zeker na een jaar weet je dat vast niet meer van al de lessen die je gemaakt hebt.

Noteer ook de websites waar je eventueel plaatjes, filmpjes, e.d. hebt gevonden die je in

de les hebt gebruikt.



Hoofdstuk 6: Wat je zeker moet weten…

6.1 Objecten

Als je een tekst op het 'schrijf'-oppervlak hebt getypt of er een afbeelding, een interactief

tooltje of instructiegereedschap op hebt geplaatst, spreek je van objecten.

M.a.w.: tekst, afbeeldingen, filmpjes, interactieve tools, instructiegereedschappen noe-

men we objecten. Met die objecten kun je allerlei dingen doen. Wat…? Dat staat in het

menu dat je te zien krijgt als je op een object klik.

In het onderstaande plaatje is de getypte tekst 'SMART Board' een object. Als je op dit

object klikt zie je een gestippeld blauw kadertje. Dat betekent dat je het object hebt

geselecteerd. Ook zie je een groen bolletje;

een grijs knopje met een

zwart pijltje omlaag en een

lichtgrijs bolletje.

Met het groene bolletje kun je het object alle kanten opdraaien.

Met het lichtgrijze bolletje kun je het object groter of kleiner 'trekken'.

Als je op het grijze knopje met het pijltje omlaag (rechter muisknop) klikt, wordt er

een menu geopend met een aantal belangrijke functies. Je vindt een groot aantal van die



functies ook terug in bijvoorbeeld 'Word' en in 'Windows' en in… (noem maar op!). Deze

functies hebben in je 'Notebook'-software min of meer dezelfde betekenis.

Knippen, Kopiëren en Plakken ken je uit 'Word'. Je kunt een object als die is geselec-

teerd Knippen of Kopiëren en dan Plakken op dezelfde of een andere pagina of zelfs

een andere 'Notebook'-les.

Als je op Verwijderen klikt, is het object foetsie, weg. Je kunt na het selecteren van een

object ook gewoon de 'Del'-toets op je toetsenbord indrukken. Heb je een object per on-

geluk gewist, geen nood. Je haalt het gewoon terug door in de werkbalk gebruik te maken

van het knopje Ongedaan maken. Wil je het toch weer weg hebben, dan klik je op het

rechter knopje Opnieuw.

Ongedaan maken Opnieuw

6.2 De functies 'Dupliceren', 'Vergrendelen', 'Spiegelen', 'Oneindig dupliceren',

'Koppeling' en 'Geluid'

Dupliceren:

Werkt net als Kopiëren alleen veel sneller. Je hoeft

namelijk niet te plakken.

Vergrendelen:

Om te voorkomen dat je tijdens je les een object per ongeluk verschuift, kun je het

object vergrendelen. Dit is een heel handige functie. Als je die namelijk gebruikt bij

filmpjes, tools en gereedschappen ('flash'-bestanden) die je hebt ingevoegd in je 'No-

tebook'-les en je klikt er op, dan wordt de blauwe balk boven deze objecten niet ge-



toond. De functie Vergrendelen kent verschillende mogelijkheden. Je moet ze bij ge-

legenheid maar eens uitproberen!

De vergrendeling kun je opheffen door op Vergrendeling opheffen te klikken in het-

zelfde menu.

Spiegelen

Oneindig dupliceren



Handig als je bijvoorbeeld een invuloefening maakt. Je past Oneindig dupliceren toe

op de lidwoorden 'de', 'het' en 'een'. Ga met de cursor bijvoorbeeld op 'een' staan.

Klik dan één keer en sleep het met de linker muisknop ingedrukt naar het 'schrijf'-

oppervlak. Laat de cursor even los. Klik even ergens op het 'schrijf'-oppervlak. De

blauwe rand rond 'een' verdwijnt en je kunt 'een' nu naar de gewenst zin slepen.

Koppeling

Met deze functie kun je bijvoorbeeld een hyperlink naar een website op het internet

maken. Typ een tekst in waar je een 'link' aan wilt hangen naar een website. Open het

menu en klik op Koppelingen. Het scherm Koppeling invoegen opent zich. Typ het

adres van de website in of kopieer die uit de adresbalk van je browser.

Vul achter Starten door te een puntje in voor Hoekpictogram en klik op OK.

Je hebt nu een hyperlink (adres van een website) gekoppeld aan een object. Als je nu

op het 'wereldbolletje' klikt, opent je browser zich en kom je automatisch terecht op

de door jou gewenste website.

Je kunt achter Starten door te ook het puntje voor Object zetten. De hele tekst die

je ingetypt heb wordt nu een hyperlink. Dat kun je zien omdat als je op die tekst gaat

staan met je cursor, de cursor verandert in een 'handje'



De cursor is verandert in een 'handje'.

Op dezelfde manier kun je ook een koppeling maken met

een pagina uit de 'Notebook'-les (Pagina in dit bestand);

met een bestand op de harde schijf van je computer (Bestand op deze computer).

Let wel op dat je deze les alleen op deze computer kunt openen. Op een andere com-

puter zal deze koppeling niet werken; je koppeling verwijst immers naar de computer

waarop je de les hebt gemaakt.

met een bijlage bij je 'Notebook'-les

(Huidige bijlagen), bijvoorbeeld een

'Word'-document. Dit document staat

in de galerie bij Attachments.

Geluid

Stel je geeft een biologieles

over de haan. Je hebt een

plaatje van een haan op het

internet gevonden en in je

'Notebook'-les gezet. Je wilt

als je met je vinger op het

plaatje van de haan klikt, dat

de haan 'kukeleku' doet. Je

hebt op het internet dit geluid

gevonden en gedownload.

Hoe koppel je nu het gekakel

van de haan aan het plaatje

van de haan?

Klik in het menu op Geluid. Het schermpje Geluid Invoegen opent zich. Blader naar

het geluidsbestandje dat op je harde schijf staat. Je kunt net als bij het schermpje

Koppeling invoegen kiezen uit een hoekpictogram of het hele object. Klik weer op

OK en het geluid is aan het plaatje gekoppeld.



In de huidige versie van de 'SMART Notebook'-software is het alleen mogelijk om

'mp3'-bestandjes aan objecten te koppelen.

Geluidsbestandjes kun je vinden op bijvoorbeeld: http://www.findsounds.com/ .

Maar er zijn nog veel meer websites met gratis geluiden die je kunt gebruiken.

6.3 De functies 'Eigenschappen', 'Groepen instellen' en 'Volgorde'

Stel…, je wilt een object maken in de vorm van een plaatsnaambord. Het object 'plaats-

naambord' bestaat twee objecten: de tekst 'Topografie'(1) en een rechthoek (2).

De tekst wordt ingetypt en de rechthoek wordt gemaakt met de knop Vormen op de

werkbalk.

Klik op de rechthoek (3) en open het menu door op

het grijze knopje met het zwarte pijltje omlaag

te klikken. Kies in het menu Eigenschappen. Het

schermpje Eigenschappen wordt geopend (4) en

heet Opvuleffecten. Zet het stipje voor Effen op-

vulling en kies een kleur. Voor het bord: blauw'

http://www.findsounds.com/



Zodra je in het schermpje Opvuleffecten op het 'blauwe' blokje klikt, kleurt je rechthoek

blauw.

Maar…, er staat nog een zwarte rand om-

heen. De moet ook weg!

Selecteer het nu blauwe rechthoekje en klik

in het scherm Eigenschappen op Lijnstijl.

Je ziet dan het volgende schermpje:

Klik bij Kleur op blauw.

De zwarte rand rond het rechthoekje is

veranderd in blauw. De rechthoek is nu

klaar en is nu een blauw bord.

Nu moet het object tekst (Topografie) nog in het bord worden geplaatst. Sleep het object

'Topografie' in de blauwe rechthoek en je

ziet geen letters!

Het object 'Topografie' zit verstopt achter de blauwe rechthoek. Hoe krijg je de letters nu

te zien…?



Sleep de blauwe rechthoek even omlaag,

zodat het object 'Topografie' weer zichtbaar

is.

6.4 De functie 'Volgorde'

Klik op het object 'Topografie' en open het menu. Kies Volgorde.

Er open zich nu weer een (klein) schermpje met vier mogelijkheden. Kies Naar voor-

grond. Sleep dan het object 'Topografie' weer in de blauwe rechthoek, en… nu zijn alle

letters zichtbaar!

Maar het moeten witte letters worden.

Hoe krijg je dat voor elkaar?

Dat laat het volgende plaatje zien.



1. Selecteer het object 'Topografie' door er op te klikken.

2. Open dan weer het menu en kies weer Eigenschappen.

3. Kies in het scherm Eigenschappen voor Lijnstijl en kies het blokje met de kleur wit

door er op te klikken.

4. De letters in het blauwe rechthoek zijn nu wit.

6.5 De functie 'Groepen instellen'

Het 'plaatsnaambord' is nu bijna klaar. Het bestaat uit twee objecten:

De inmiddels witte tekst 'Topografie'

De blauwe rechthoek.

Als je dit bord naar een andere plek op je 'schrijf'-oppervlakte zou slepen kan het gebeu-

ren dat je alleen de witte tekst versleept. De blauwe rechthoek blijft op z'n plaats.

En dat is niet de bedoeling. Dit kun je voor-

komen van door de twee objecten één ob-

ject te maken.

Dat doe je met de functie Groepen instel-

len.



1. Selecteer de twee objecten. Dat doe je door met je muis of vinger een grote recht-

hoek over je objecten door bijvoorbeeld linksboven naast je objecten te klikken, muis-

knop ingedrukt houden en naar rechtsonder trekken.

2. Open het menu. Kies Groepen instellen en daarna Groeperen.

3. Het 'plaatsnaambord is nu één object geworden.



Hoofdstuk 7: 'Notebook'-software en klassenmanagement

7.1 Schema's 'zelfstandig werken

Je kunt met de 'Notebook'-software ook heel goed schema's maken t.b.v. het zelfstan-

dig werken al dan niet gebruikmakend van het circuitmodel.

Onderstaande schema is gemaakt voor een combinatiegroep 7/8. De namen van de leer-

lingen kun je via de functie Oneindig dupliceren naar de verschillende vakken slepen.

Maak een dergelijk schema met lijnen en gebruik in dit geval niet de Tabelfunctie. De

leerlingen uiteraard kunnen zelf hun naam in het schema slepen.

Op onderstaande afbeelding een schema (ook voor een combinatiegroep 7/8 ten behoeve

van de registratie van de 'baklessen' bij het onderdeel spelling van de methode 'Taal ac-

tief'. Ook hier kunnen de leerlingen zelf hun naam in het vakje slepen als zij een 'bakles'

afhebben. Aan het eind van de les sla je het schema op met de ingevulde namen. Zo kun

je de administratie bewaren voor de volgende les…



Een andere mogelijkheid is een 'aftekenblad' te scannen en in te voegen als een 'object'.

De namen van de leerlingen zijn hier niet ingevuld, maar je kunt je voorstellen dat dit een

optie zou zijn. De leerlingen kunnen dan met de pen achter hun naam een kruisje zetten.

Aan het eind van de les sla je het 'Notebook'-bestand weer op. De aangebrachte kruisjes

worden mee opgeslagen, dus je kunt de volgende spellingles beginnen met een actueel

schema.

Dergelijke schema's zijn ook te maken t.b.v. de zelfstandige verwerking van de stof uit de

rekenmethode. Je zou bijvoorbeeld een schema kunnen maken voor de registratie van

welke sommen door welke leerlingen gemaakt moeten worden. Bijvoorbeeld welke leer-

lingen die de 'minimum'-stof moeten maken; welke leerlingen de 'basis'-stof moeten ma-

ken en welke leerlingen de 'plus'-stof.

In onderstaand schema is het zelfstandig werken in een circuitmodel weergegeven.

De leerlingen zijn van te voren ingedeeld in groepjes. Je kunt in dit schema een heel

groepje kinderen naar een onderdeel verslepen.



Dit soort schema's zijn heel goed te maken met de vaardigheden die in dit boekje worden

besproken.

7.2 Tooltjes t.b.v. het 'klassenmanagement'

Er zijn verschillende tooltjes te vinden t.b.v. je 'klassenmanagement'. Op het internet kun

je bijvoorbeeld deze tool vinden:

Het is een 'swf'- file dus je kunt het bestandje invoegen in je 'Notebook'-software.

Ook in de galerie van de 'Notebook'-software kun je wel wat vinden dat bruikbaar is.

Hier bijvoorbeeld de 'Random groepjesmaker'…



Met dit handige tooltje uit de Lesson Activity Toolkit 2.0 kun je groepjes maken in de

klas. Vul de namen in van je leerlingen. Je wilt vijf groepjes. Vul bij 'Number of groups' 5

in en klik op 'Generate'. En je hebt vijf groepjes!

En met dit tooltje (ook uit de Lesson Activity Toolkit 2.0) zou je een overzicht van een

weektaak of een simpele huiswerkagenda kunnen maken…

Op de website www.triptico.co.uk staat een aardig 'interactief' tooltje om een platte-

grondje van je klas te maken. Je kunt het gebruiken als je de kinderen eens andere plaats

wilt geven. De tool heet 'Seating plan creator'.

http://www.triptico.co.uk/resources/seatPlan/seatingPlan.html

http://www.triptico.co.uk/

http://www.triptico.co.uk/resources/seatPlan/seatingPlan.html



7.3 Presentaties met de 'Notebook'-software tijdens informatieavonden

Dit valt eigenlijk niet onder 'klassenmanagement', maar is toch handig om even te noe-

men. Wellicht maak je tijdens een informatieavond voor de ouders van je groep aan het

begin van een nieuw schooljaar een 'PowerPoint'-presentatie. Dit kun je nu ook doen door

i.p.v. een 'PowerPoint'-presentatie een 'Notebook'-presentatie te maken. Leuk voor als de

ouders nog nooit gezien hebben wat de mogelijkheden van een digitaal schoolbord zijn.

Je kunt ze tijdens het geven van je informatie 'trakteren' op allerlei interactieve 'trucjes'.

Zo kun je voorbeelden laten zien wat de leerlingen op het bord allemaal kunnen doen.

Plaatjes en foto's kun je uit je 'Power-

Point'-presentatie kopiëren en in de

'Notebook'-software plakken.

Ook is het mogelijk om de hele Power-

Point in één keer in 'Notebook' te

'plakken'. Open de 'Notebook'-

software. Klik op Bestand Impor-

teren.

Er wordt een nieuw venster geopend met de vraag of je de wijzigingen eerst wilt opslaan

voordat je de PowerPoint gaat importeren. Klik op Ja of Nee. Daarna opent zich weer een

nieuw venster. Zoek naar je 'PowerPoint'-bestand en klik op Openen. Nu even geduld

hebben, want de 'PowerPoint'-presentatie wordt ingelezen en omgezet naar 'Notebook'.

7.4 Presentatie met de 'Notebook'-software tijdens een (interne) workshop

Moet je een (interne) workshop, bijvoorbeeld aan je collega's. Dan in de 'Notebook'-

software uitermate geschikt om bij deze workshop te gebruiken. Je kunt 'schakelen' naar

foto's, afbeeldingen, filmpjes en websites. Allemaal met één klikken onder handbereik.

Leuke gelegenheid ook om collega's die nog geen SMART Board in hun lokaal hebben en-

thousiast te maken. Maak ook bij een workshop gebruik van de interactieve mogelijkhe-

den van het SMART Board en het teruggrijpen naar wat eerder besproken is tijdens de

workshop. Ga niet achter een pc of laptop zitten, maar laat zien hoe je dat doet op het

SMART Board. Laat een toehoorder eens naar het bord komen en klikken. Zo maken ze

voor het eerste kennis met het bord. Erg leuk én interactief, zeker als je een lange pre-

sentatie gaat geven.



Hoofdstuk 8: Handigheidjes en 'weetjes'

8.1 De 'toeters en bellen' van de 'Notebook'-software

In de galerie van de de 'Notebook'-software staan allerlei interactieve - voor de 'fun' -

tooltjes. Hartstikke leuk, maar gebruik deze tooltjes met mate. Bovendien moet het ge-

bruik ervan functioneel zijn. Dergelijke tooltjes kunnen je leerlingen van de inhoud van de

les afleiden.

Dat geldt ook voor het gebruik van de zogenaamde objectanimatie. Maak ook hier

steeds de keuze: is het leuk of heeft het een meerwaarde? Natuurlijk mag het best een

keer leuk zijn, maar teveel leuke dingen leiden de leerlingen af van waar het eigenlijk

omgaat.

Objectanimatie…

Vergeet niet eerst je object te selecteren, anders verschijnt in het keuzemenu geen

balk met Objectanimatie.

Leuke 'tooltjes'…



De lont brandt steeds korter en met een luide knal spat het vuurwerk uit elkaar.

Leuk! Maar teveel van dit soort grappen en grollen leidt de aandacht van de les af. De

leerlingen herinneren zich waarschijnlijk alleen het 'rotje' en niet de inhoud van de les.

8.2 Gebruik tijdens de les zoveel mogelijk het 'volledig scherm'

Dit oogt voor de leerlingen veel rustiger dan het 'standaard'-scherm.



Een andere oplossing zou kunnen zijn om een vinkje voor Automa-

tisch verbergen te zetten. De zijbalk wordt dan niet getoond als je

op het 'schrijf'-oppervlak werkt.

Als je op een icoontje aan de zijkant klikt, wordt de zijbalk automa-

tisch getoond.

8.3 Vergrendel objecten, zodat je ze niet per ongeluk verschuift

Stukken ingetypte tekst, plaatjes, (interactieve) gereedschapjes, filmpjes e.d. kun je op

de gewenste plaats vergrendelen. Zo voorkom je dat je objecten tijdens je les per onge-

luk verschuift, met als gevolg…

alles op het bord komt door elkaar te staan;

allerlei (ongewenste) opmerkingen en commentaar van je leerlingen;

het kost lestijd om de verschoven objecten weer in de oorspronkelijke vorm terug te

brengen;

de aandacht voor de les is verdwenen.

Je kunt kiezen uit verschillende vergrendelingen: wil je wel iets verschuiven dan kun je

kiezen voor vergrendelen en verschuiven (Verplaatsen toestaan of Verplaatsen en

draaien toestaan). Wil je echter niets verschuiven, kies dan alleen voor Vergrendelen.

Klik je op een 'flash'-bestand (bewegend plaatje, filmpje, instructietool), dan verschijnt er

vaak een blauwe balk bovenaan je animatie. Zodra je het 'flash'-bestand vergrendelt, zal

die blauwe balk niet meer verschijnen.

Vergrendelen van een object…



Om de vergrendeling op te heffen, bewandel je dezelfde weg. Klik op het object en er

verschijnt in de rechter bovenhoek een slotje . Klik nu op het slotje en daarna op

Vergrendeling opheffen. Zoals al eerder gezegd: Denk goed na wat je wel en niet gaat vergrendelen. Als je name-

lijk tijdens je les iets wilt verschuiven, iets wilt aanpassen enz., dan moet je het niet ver-

grendelen. Als er iets is, wat je echt niet gaat aanpassen, dan kun je het gerust vergren-

delen. Vergrendelingen moeten opheffen tijdens je les gaat ten koste van je zenuwen.

8.4 Plaatjes bij 'Mijn Inhoud' zetten

Je wilt deze drie plaatjes naar het nieuw te maken mapje 'Taarten' zetten om ze later

weer in een les te kunnen gebruiken.

Eerst ga je in Mijn Inhoud het mapje 'Taarten' maken. Dat doe je als volgt:



1. Klik op Mijn Inhoud. Er verschijnt een grijs knopje met een zwart pijltje dat om-

laag wijst.

2. In het schermpje dat dan wordt geopend, klik je op Nieuwe map. Onder aan het rijtje

mapjes staat nu een nieuwe map. In een blauw kadertje staat Naamloos.

3. Je kunt nu direct de naam gaan typen. Die verschijnt dan automatisch als naam van

de map. Als dat niet gebeurt, klik je met de rechter muisknop op die nieuwe map en

klik je op Naam wijzigen. In dit geval typ je in dit vakje 'Taarten'.

4. Haal de cursor uit het kadertje en klik ergens. Maakt niet uit waar.

5. Nu is je mapje 'Taarten' gemaakt.

6. Haal (als het aangevinkt is) het vinkje weg bij Au-

tomatisch verbergen.

7. Sleep nu de plaatjes van de taarten stuk voor stuk

naar het mapje 'Taarten' in Mijn Inhoud.



Je kunt uiteraard ook een plaatje van het internet kopiëren en dan met de rechter muis-

knop in deze map plakken.

8.5 Zet online 'materiaal' van te voren klaar

Maak je in je 'Notebook'-les gebruik van bijv. online filmpjes of websites, dan is het be-

halve handig, ook tijd en zenuwen sparend, om online materiaal voordat de les begint

startklaar te zetten (bijvoorbeeld: 's ochtends voordat de school begint of tijdens de mid-

dagpauze). Kortom: voorkom dat je naar online materiaal en materiaal ( bijv. software,

afbeeldingen. e.d.) dat op de server van de school staat, tijdens je les moet gaan zoeken.

Zorg dat dit materiaal klaar voor gebruik staat in de taakbalk van Windows. Je kunt na-

tuurlijk ook koppelingen plaatsen in je 'Notebook'-les die linken naar die bestanden.

Gebruik je kaarten van Google Earth, Google Maps of de Digitale Atlas van Agteres, zorg

er dan voor dat de kaarten die je nodig hebt bij je les klaar staan in de taakbalk.

Maak je gebruik van websites waar je moet inloggen (bijvoorbeeld: Teleblik, Klassetv,

e.d.) zorg er dan voor dat je voor de les bent ingelogd en de juiste filmpjes hebt klaar-

staan.

8.6 Materiaal (bronnen) verzamelen voor gebruik bij je lessen

Verzamel interactieve tools, instructiegereedschappen e.d. in een map bij Mijn Inhoud in

de SMART Board galerie: . Doe dat meteen als je iets interessants vindt waarvan je

denkt dit in een les te kunnen gebruiken. Dit scheelt later weer tijd met zoeken. Zet wat

je gevonden hebt in een eigen mapje bij Mijn Inhoud, bijvoorbeeld: een mapje voor

rekenen, een mapje voor aardrijkskunde, een mapje voor geschiedenis, enz.

Je kunt ook op je eigen pc hiervoor mapjes maken. Zie hoofdstuk 5.

Hyperlinks naar websites kun je in je browser in mapjes per vak opslaan bij Mijn favo-

rieten.

Teksten kun je van een website kopiëren en in een 'Kladblok'-documentje zetten (het

programma Kladblok zit in Windows). Websiteadressen kun je ook in een Worddocu-

mentje zetten. Maak ook dan voor ieder vak weer een apart document aan. Maar je kunt

ook de hyperlink bij de Bijlagen (Attachments) plaatsen.

Het zelfde geldt voor plaatjes en foto's. Ook hier geldt: voor ieder vak een eigen mapje.

Gevorderde computergebruikers kunnen ook gebruik maken van het programma

OneNote. Dit programma zit bij Office 7 en straks ook in het nieuwe Office 10. In

OneNote kun je alles verzamelen wat je tegenkomt. Een soort knipselmap dus.



8.7 Online materiaal (bronnen) verzamelen

Je kunt je materiaal (bronnen) ook online verzamelen. Voordeel: waar je ook bent, je

kunt er bij (tenminste als er een pc met een internetverbinding voor handen is).

Je kunt je bronnen gratis online bewaren met:

YURLS. Heel handig en veel gebruikt in het basisonderwijs. Handleidingen en How to's

zijn te vinden op http://over.yurls.net. Je moet wel een gratis account aanmaken.

Symbaloo. Wordt ook vaak ge-

bruikt in het basisonderwijs. Je

kunt ook hier je bronnen gratis

gestructureerd opslaan achter

een simpel knopje. De site is in

het Nederlands. Wel even regis-

teren.

Delicious.com. Ook hier kun je bronnen neerzetten. Voordeel: je kunt bij iedere bron

een beschrijving zetten. Doordat je bij iedere website één of meerdere sleutelwoorden

(tags) kunt geven, kun je jouw bronnen snel terugvinden. Sleutelwoord bijvoorbeeld:

reken, taal, spelling, geschiedenis, etc. De site is Engelstalig. De site is gratis, maar je

moet je wel even registreren.

http://over.yurls.net/



Op alle drie de sites kun je dus je bronnen (links) gratis online geordend opslaan.

Gevorderde computergebruikers kunnen ook gebruik maken want de website Evernote

(Engelstalig). Net zoiets als 'OneNote'. Ook een soort knipselmap, maar dan online. De si-

te is gratis, maar je moet je wel registeren.

8.8 De zwevende zijbalk weghalen op je computer thuis

Dit is de zwevende zijbalk…

Op school op je SMART Board erg handig, maar heb je thuis op je computer de 'Note-

book'-software geïnstalleerd dan kan die balk knap irritant zijn, want overal zie je die

balk. Zelfs als je de balk verbergt blijft er continue een 'tab' zichtbaar. Je ziet die tab op

je bureaublad en in de software die je gebruikt. Kortom…, weg ermee!!

Hoe doe je dat…?



In de taakbalk (rechts onderaan) van je computer staat waarschijnlijk dit icoontje:

Dit is het logootje van de 'Notebook'-software. Er staat een rood kruisje in. Dat betekent

dat er geen 'SMART Board' op je computer is aangesloten (bijvoorbeeld je pc thuis).

Klik op dit icoontje.

Er verschijnt dan dit schermpje:

Klik op Zwevende hulpmiddelen verber-

gen en de irritante zwevende balk is ver-

dwenen.

8.9 Je SMART-Board kalibreren

Wat is kaliberen (SMART noemt dit overigens 'oriënteren')?

"Kalibreren houdt in dat je het bord klaarmaakt om mee te werken. De pen of de vinger

moet kunnen registreren waar deze zich bevindt op het bord. Kalibreren hoeft vaak alleen

maar als het bord wordt geïnstalleerd. Toch gebeurt het regelmatig dat dit opnieuw moet

worden gedaan. Zodra het beeld van de beamer verschuift, of de instellingen worden ver-

anderd. Vaak heeft elk bord een knop waarbij je kan kalibreren. Deze knop zit meestal in

de basis programma van het bord." (Bron: www.digibordhulp.nl).

Maak er een gewoonte van om iedere ochtend voor de aanvang van de lessen je bord te

kalibreren. Niets is zo vervelend als tijdens de les te moeten ontdekken dat het schrijven

op het bord niet goed gaat.

Moet je het bord vaak kalibreren, dan kun je ook een leerling de (week)beurt geven om

de hele week na elke schoolbel het bord even uit te lijnen (kalibreren). Leerlingen vinden

het een leuke taak en zullen het vast niet vergeten.

Het bord kalibreren gaat heel eenvoudig:

Houd de knoppen voor toetsenbord en de rechter

muis tegelijkertijd ingedrukt totdat het scherm

http://www.digibordhulp.nl/



kalibreren (oriëntatie) wordt weergegeven.

Begin het kalibreren links bo-

venin het scherm oriëntatie.

Druk met je vinger of pen

stevig in het midden van elk

kruis in de volgorde die wordt

weergegeven door de witte,

ruitvormige afbeelding.

Heb je op het laatste 'kruis'

gedrukt, dan verdwijnt het

'oriëntatie'-scherm vanzelf.

Meer informatie kun je vinden in het document (pdf): 'Oriënteren van het SMART Board

Interactive Whiteboard'. Dit kun je downloaden van

http://www.smartboard.nl/nl/training/gratis-training-materiaal.php.

8.10 De pen 'vormherkenning' gebruiken

Je wilt tijdens je les 'spontaan' een mooie cirkel, rechthoek, lijn, ovaal, enz. op je bord

tekenen. Met de gewone 'schrijf'-pennen kan dat natuurlijk, maar dat gaat niet echt strak.

Er zijn twee manieren om een mooie strakke 'vorm' te maken…

1. Vormen maken met de

gewone 'schrijf'-pen: pak

een pen uit de pennenbak

en teken je vorm. Leg je

pen neer en klik op je ge-

tekende vorm. Klik op het

grijze blokje met de pijl

omlaag en open het me-

nu. Klik op Vorm herken-

nen. Klaar!

2. Pak een pen en klik met je pen in de werkbalk op Pen vorm herkennen. Teken de

vorm. Haal de pen van het bord en de getekende vorm verandert meteen in een

mooie, strakke vorm.

http://www.smartboard.nl/nl/training/gratis-training-materiaal.php



8.11 Navigatie in je 'Notebook'-les

Zorg dat je weet waar alles staat in je 'Notebook'-les. Gebruik knoppen op je pagina’s die

naar de volgende pagina verwijzen of naar een inhoud (begin).

Standaard staan er grote witte pijlen in de werkbalk. Hiermee kun je naar de vorige of

de volgende pagina gaan:

Maak je gebruik van het Volledig scherm, dan verschijnt er een zwevend balkje. Die

je links of rechts naar de onderkant van de

les kunt schuiven. Ook hiermee kun je al-

leen naar de vorige of volgende pagina

gaan.

Wil je echter tijdens de les snel een pagina laten zien die bijvoorbeeld 5 pagina's verder

staat, maak dan een 'knop' die is voorzien van een 'koppeling' naar die pagina 5. In de

galerie staan kant-en-klare afbeeldingen van 'knoppen', maar je kunt ook zelf een knop

maken. Dat doe je zo:

1. Typ de tekst 'Ga naar pagina 5'

2. Klik in de werkbalk op de knop Vormen.

Kies

de

pijl en maak die pijl zo groot dat de tekst 'Ga naar pagina 5' hier netjes inpast.

3. Sleep de tekst 'Ga naar pagina 5' in de pijl.



4. Zet de cursor buiten de pijl in het 'schrijf'-oppervlak en houd de linker muisknop inge-

drukt. Sleep nu met de muis over de pijl en de tekst. De cursor verandert in een licht-

blauwe 'rechthoek'. Laat de muis los. Klik op een grijs vierkantje met een zwart pijltje

(je ziet er twee) en kies in het menu Groepen instellen en dan Groeperen. De pijl

en de tekst zijn nu één object geworden, dat je kunt verplaatsen, vergroten en ver-

kleinen.

5. Klik op de pijl met de tekst en het menu wordt geopend. Kies Koppeling. Het scherm

Koppeling invoegen verschijnt. Selecteer de pagina 5; Kies bij Starten door te voor

Object en klik op OK.

Desgewenst kun je nu de gemaakte navigatieknop nog verkleinen. Als je deze navigatie-

knop meerdere keren wilt gebruiken, maak dan een mapje in Mijn Inhoud en sleep je

zelfgemaakte navigatieknoppen in die map. Zo hoef je niet telkens je navigatieknoppen

opnieuw te maken.

Zet de navigatieknoppen onderaan. De leerlingen hoeven deze knoppen niet te zien. Ze

zijn voor degene die het bord op dat moment bedient. Denk ook aan de plaats van de

knoppen. Plaats desnoods links en rechts een knop. Zo voorkom je dat degene die het

bord bedient steeds heen en weer loopt tijdens de instructie.

8.12 Plaats je tekst en objecten op de juiste hoogte op je bord

De meeste SMART Boards zitten vast aan de muur. Je kunt het bord dus niet (zoals het

oude 'krijtjes'-bord) omhoog of omlaag schuiven. Daarom is het belangrijk waar je de

tekst en andere objecten (afbeeldingen, interactieve tools, instructiegereedschappen,

e.d.) plaatst.



Geef je uitleg (instructie): plaatst dan de tekst in ieder geval op de bovenste helft van

het bord. Zo kan iedereen het goed zien over de hoofden van hun medeleerlingen. Zet

plaatjes e.d. op de onderste helft van het bord. Je kunt ze altijd omhoog schuiven over

de tekst heen. Beter nog is om tabbladen (pull tabs) te gebruiken (zie hoofdstuk 10).

Laat je jouw leerlingen iets doen op het bord, bijvoorbeeld oefenen met een tooltje of

iets schuiven, zet je objecten (tekst, tooltje) dan laag, zodat ze erbij kunnen.

Je kunt ook eventueel het 'ouderwetse' bordtrapje gebruiken.

Maar pas op dat een leerlingen zijn evenwicht niet verliest.

Steun zoeken bij het digibord gaat een beetje moeilijk.

Heb je geen bordtrapje meer dan is er vast wel bij IKEA een

krukje met antislip te vinden. Eventueel is er zelfs een 'hand-

je-aan-een-stokje' verkrijgbaar (SMART-pointer).



Hoofdstuk 9: Lesindeling

9.1 De lesindeling

Een les kent een inleiding, kern en een slot. En voor jezelf zou je hier nog evaluatie aan

kunnen toevoegen (m.n. de evaluatie van je 'Notebook'-les).

9.2 Inleiding

Tijdens mijn opleiding tot schoolmeester heb ik geleerd dat je een les moet beginnen met

een 'aandachttrekker'. Het digitale bord biedt prachtige mogelijkheden om de aandacht

van de leerlingen te trekken middels een geluid (wat hoor je..?), al of niet in combinatie

met een afbeelding; een foto of een filmpje (al dan niet zelf gemaakt met een digitale

camera of camcorder (bijvoorbeeld een 'Flip'); een zelfgemaakte tekening (bijvoorbeeld in

Paint (overigens zijn er op het internet genoeg geschikte gratis tekenprogrammaatjes te

downloaden) of laat je leerlingen iets opschrijven op het bord als 'starter'.

Uiteraard laat je de

leerlingen bij deze foto

vertellen. Al dan niet

aan de hand van door

jou gestelde (open)

vragen. Laat je de leer-

lingen een filmpje be-

kijken, dan is een 'kijk-

vraag' handig waardoor

de leerlingen 'gericht'

kijken. Ook kun je de

leerlingen vragen wat

ze op het filmpje allemaal gezien hebben.

Je kunt deze 'kijk-

vraag' ook op het di-

gibord zetten middels

een aantal interactie-

ve tools uit de gale-

rie, bijvoorbeeld de

'multiple choice'-tool.



Pas op voor 'overkill'. Bijvoorbeeld niet iedere les starten met een foto of een filmpje.

Maar wissel de 'aandachttrekkers' af . Hoe dan ook, bedenk steeds afwisselende 'aan-

dachttrekkers'. De 'Notebook'-software biedt mogelijkheden genoeg om er iets boeiends

van te maken.

Afhankelijk van de soort les zou je kunnen

beginnen met het herhalen van een eerdere

les. Je zou dit kunnen doen middels een 'in-

teractieve tool' uit de galerie. Bijvoorbeeld:

in een eerdere les is het 'bijvoeglijk naam-

woord' aan de orde geweest. Nu is het 'stof-

felijk bijvoeglijk naamwoord' aan de beurt.

Haal de kennis over het 'bijvoeglijk naam-

woord' op met behulp van een interactief

tooltje. Er staan genoeg van deze tooltjes in

de galerie (Lesson Activity Toolkit 2.0).

Overigens… het loont de moeite de tooltjes

in de galerie een rustig te bekijken en uit te

proberen.

Zet de tooltjes die passen bij jouw groep in

een apart mapje bij Mijn Inhoud. Je hebt

ze dan altijd snel bij de hand. Je kunt ze

standaard vinden in de Lesson Activity

Toolkit 2.0.

9.3 Kern

Voor de kern kun je uitleg/instructie afwisselen met interactief oefenen: een pagina t.b.v.

de uitleg/instructie gevolg door een pagina met interactief oefenen, dan weer een pagina

met instructie/uitleg en ook weer gevolgd door een pagina met interactief oefenen van

hetgeen jij daarvoor uitgelegd hebt. Door middel van het interactief oefenen, kun je snel

zien of de leerlingen de som hebben gesnapt.



Houd je hierbij aan de 'vuistregel': één probleem (bijvoorbeeld een som) per pagina. Je

houdt dan ook voldoende ruimte voor de 'aantekeningen' die je met de pen maakt.

Een som uit het rekenboek (gescand plaatje) wordt uitgelegd (instructie).

Na de uitleg volgt het interactief inoefenen middels een 'spelletje' dat op het internet ge-

vonden is. Het is een 'flash' (swf)-bestandje dat je in je 'Notebook'-les kunt invoegen.

De oefening is weliswaar in het Engels, maar jij legt uit wat de bedoeling is. Ze hebben

het meteen door! De leerlingen rekenen het sommetje individueel, in tweetallen of in

groepjes uit en een leerling laat je de gevonden uitkomst intoetsen.



Na dit interactief oefenen volgt de uitleg/instructie bij een nieuwe som en daarna weer

een interactieve oefening, enz.

In de galerie en op het internet staan allerhande interactieve tootjes waarmee je de stof

die uitgelegd is, kunt laten oefenen.

Nog een voorbeeldje. Een aardrijkskunde les over de werking van een sluis.

In de inleiding laat je een filmpje van YouTube zien over een sluis. Het filmpje is gedown-

load van YouTube en ingevoegd in de 'Notebook'-software.

Tja, en hoe werkt nu zo'n sluis…??? Dat ga je dan interactief uitleggen of je vraagt aan de

klas: "Wie kan het uitleggen… én doen. Je mag zelf de sluis bedienen."

En dat laat je dan doen met de volgende simulatie (van het internet gehaald):



9.4 Slot

Om je les af te sluiten is voldoende materiaal in de galerie en op het internet te vinden.

Er zijn allerlei educatieve games en oefeningen voorhanden, waarmee je jouw les op een

leuke manier interactief kunt afsluiten.

Natuurlijk is de hierboven geschetste aanpak geen wet van Meden en Perzen. Je lesop-

bouw is natuurlijk afhankelijk van de soort les. Maar bij de meeste instructiemomenten is

een dergelijke opbouw goed te gebruiken.

Je kunt als slot de gegeven les ook samenvatten. Ook hier zijn in de galerie diverse ge-

schikte tools voor te vinden.

9.5 Een handigheidje ('verwijspagina')

Het mooie van een digitaal bord is dat je terug kunt grijpen naar pagina's van je les en de

aantekeningen die je erbij hebt gemaakt. Als je leerlingen met het schriftelijk werk bezig

zijn en iets van je uitleg nogmaals willen zien, kunnen ze naar de betreffende pagina's te-

ruggrijpen. Om dit te vergemakkelijken kun je als laatste pagina van je les een 'verwijs-

pagina' maken.

De verwijspagina:

Als je nu op "Som 1: zie pagina 1" klikt (met je vinger) dan ga je automatisch naar pagi-

na 1, waar som 1 plus de gemaakte aantekeningen staan. De leerling bekijkt de som en

klikt hier op 'Terug >', waardoor hii/zij weer terugkomt op de 'verwijspagina'. Een andere

leerling wil nog even zien hoe som 4 ook alweer ging. Hij/zij klikt op "Som 4: zie pagina

7" en komt op pagina 7. Ook hier staat weer het knopje 'Terug >' om terug te keren naar

de 'verwijspagina'. De leerlingen kunnen dus zelfstandig 'terugbladeren' naar de som die

ze nog even willen bekijken. Erg handig, want jij kunt in die tussentijd bijvoorbeeld leer-

lingen helpen die extra hulp nodig hebben.



Hoe maak je zo'n verwijspagina?

Neem een nieuwe, lege pagina.

1. Typ hierin de tekst: (bijvoorbeeld) "Som 1: zie pagina 1".

2. Sluit de editor af door in de werkbalk op te klikken.

3. Klik op de tekst en daarna op het knopje met het pijltje omlaag (of gebruik de rechter

muisknop).

4. Er verschijnt een menuschermpje. Klik op Koppeling. Het schermpje Koppeling in-

voegen verschijnt.

5. Klik op Pagina in dit bestand.

Er verschijnt een nieuw schermpje

(zie plaatje).

Klik op Eerste pagina of bij

Paginatitels op het eerste naampje

(Je kunt de verschillende pagina's van

een les ook een naam geven).

Kies bij Starten door te op

Object.

Klik tot slot op de knop

OK.



De tekst "Som 1: zie pagina 1" is nu veranderd in een hyperlink. Als je er op klikt ga je

naar 'Som 1 op pagina 1'.

Om van "Som 2: zie pagina 3" en de rest hyperlinks te maken, herhaal je de bovenstaade

stappen.

Je ziet dat de tekst "Som 1: zie pagina

1" in een hyperlink is veranderd. Als je

er met de cursor op gaat staan, veran-

dert die in een 'handje'.

Klik je op de link dan kom je op pagina

1 en zie je de uitleg bij som 1.

Je kunt weer terug naar de 'verwijspa-

gina' door een linkje 'Terug >' te ma-

ken.

Je doet dit op dezelfde manier als hier-

boven is beschreven. Alleen selecteer je

nu als pagina Laatste pagina.

Op deze manier kun je bij ongeacht welke les de leerlingen de uitleg/aantekeningen terug

laten halen.

9.6 Evaluatie (van de 'Notebook'-les)

Het is wellicht zinnig om aan het eind van de dag de gebruikte 'Notebook'-lessen even

snel door te nemen. Je kunt dan bijvoorbeeld bij de 'documentatie' noteren wat eventueel

in de betreffende 'Notebook'-les kan worden veranderd/verbeterd, omdat dit tijdens het

geven van je les niet goed ging. Je kun er ook voor kiezen om je notitie op je les te

schrijven en later je originele les aan te passen voor volgend jaar.



Hoofdstuk 10: Tabbladen (pull tabs) maken

10.1 Wat is de functie 'pull tab' of in simpel Nederlands 'tabblad'?

Eigenlijk is het geen functie, maar meer een slimmigheidje om op één pagina veel infor-

matie en afbeeldingen te plaatsen. Met de 'tabbladen' kun je informatie wegschuiven naar

de zijkanten van je 'schrijf'-oppervlak. Je krijgt hierdoor meer ruimte voor aantekeningen.

In de 'Notebook'-software vind je kant-en-klare pulltabs, maar ke kunt ze uiteraard ook

zelf maken.

10.2 Het 'geraamte' van een 'tabblad'

Klik op de knop Vormen in de werkbalk:

1. Kies het rechthoekje door erop te klikken. En 'trek' het in het 'schrijf'-oppervlak uit

tot een flinke rechthoek (1).

Klik nu weer in de werkblak op Vormen en kies voor het trapezium.



2. Maak een kleine 'trapezium' in het 'schrijf'-oppervlak. Dat wordt het 'tabje'.

3. Selecteer de 'trapezium' door erop te klikken.

4. Open het menu en kies Spiegelen Omhoog/omlaag.

5. Is het resultaat van deze 'actie'.

Nu moeten er nog twee handelingen verricht worden voordat het 'geraamte' van de 'tab-

kaart' klaar is.

1. Sleep het gemaakte 'tabje' tegen

de 'rechthoek'.

2. De 'rechthoek' en het 'tabje' zijn

twee aparte objecten. Door ge-

bruik te maken van de functie

Groepen instellen kunnen we

er één object van maken: de

tabkaart.

Eerst weer de twee objecten (het 'tabje' en de 'kaart') selecteren. Even buiten de

beide objecten met de linkermuisknop ingedrukt over de objecten slepen…



De twee objecten zijn nu geselecteerd.

Open nu het menu en kies Groepen instellen Groeperen.

Het object 'tab' en het object 'kaart' zijn door deze handeling één object geworden: het

object 'tabkaart'. De basis voor de 'tabkaart' is nu klaar. Je kunt dit exemplaar opslaan bij

Mijn Inhoud om de tabkaart later weer te gebruiken.

10.3 De 'tabkaart' op de juiste plaats zetten

Stel je wilt de 'tabkaart' verbergen achter de bovenkant van je scherm. Bovendien kan

de kaart ook wat groter.



1. Selecteer de tabkaart door er op te klikken

2. Trek de tabkaart iets groter met het grijze bolletje (rechts onder het tablad). En

schuif de kaart naar boven.

Op de hierboven beschreven manier kun je allerlei tabkaarten maken en aan de zijkanten

van je scherm verbergen (behalve aan de onderkant). Zodra je dat doet, zal de pagina

automatisch worden uitgebreid en als je dan je les in volledig scherm gaat geven, zie je

ineens dat je les heel smal en klein is geworden.

Voor alle duidelijkheid: dit is één manier om 'tabkaarten' te maken. Bij de 'Notebook'-

software leiden vele wegen naar Rome. Gewoon zoeken en de verschillende manieren uit-

proberen en kies de manier die jij het prettigst vindt werken.



10.4 Hoe geeft je de tabkaarten een kleurtje

Nu een tabkaart die je aan de linkerkant van het scherm wegschuift.

Om de tabkaart een kleurtje te geven klik je op de tabkaart en opent het menu.

In het menu klik je op Eigenschappen en de balk aan de rechterkant van de scherm

opent zich. Je kunt ook op de rechter muisknop klikken. Het menu opent zich dan ook.

De balk opent zich in het scherm Opvuleffecten. Kies Effen opvulling. Klik op een lich-

te kleur, bijvoorbeeld lichtblauw. De tabkaart kleurt automatisch lichtblauw.

Nu moeten de zwarte lijnen nog weg. Ga in de zelfde balk naar Lijnstijl en klik hier ook

op de kleur lichtblauw. De zwarte lijnen zijn nu lichtblauw en je hebt een compleet licht-

blauwe tabkaart.

Er komt nu een tweede tabkaart bij!



Selecteer de lichtblauwe tab tabkaart; open het menu en klik op Dupliceren. Er ver-

schijnt nu een tweede, ook lichtblauwe tabkaart.

Selecteer tweede tabkaart

door er op te klikken; open het

menu en kies weer Eigen-

schappen.

De grijze balk aan de rechter-

kant opent zich weer in Op-

vuleffecten. Kies hier eer een

lichte kleur, bijvoorbeeld roze.

Klik dan op Lijnstijl, klik op

roze en de hele tabkaart is

keurig roze.

De 'tab' van de roze kaart zit niet erg handig; die zou meer naar beneden moeten. Ook

dat kan.

Selecteer de roze tabkaart en klik in het menu op Groepen instellen Groepen op-

heffen. En trek daarna het 'tabje' van de 'kaart'. 'Tab' en 'kaart' zijn weer twee aparte

objecten geworden.

Zet de 'tab' nu tegen de kaart. Het beste kun je de roze 'kaart' op de blauwe slepen. Je

kunt dan precies zien waar de 'tab' moet komen. Heb je de 'tab' op de goede plaats gezet

(de kaarten moeten nu precies over elkaar heen passen) dan zet de 'tab' weer vast aan

de 'kaart'.



Selecteer de roze 'tab' en de 'kaart'. Daarna het menu van de roze kaart openen. Klik

weer op Groepen instellen Groeperen en de 'tab' en de 'kaart' zitten aan elkaar

vast. Het is weer één object: de tabkaart.

Nu kunt je de lichtblauwe en de roze tabkaart 'achter' de linker zijkant van je scherm ver-

schuiven.

Maak in één keer een serie tabkaarten in verschillende (lichte) kleuren en sla ze op in een

map bij Mijn Inhoud. Handig als je voor een les weer eens tabkaarten nodig hebt.

10.5 Tekst op de tabkaarten

Je hebt tabkaarten gemaakt om daar tekst of een afbeelding op te zetten. Helaas kun je

geen filmpjes, tools en instructiegereedschappen op tabkaarten zetten!

Tekst op de 'Tab'

Klik ergens op het 'schrijf'-oppervlak en type een tekst. Bijvoorbeeld: rekenen.

Om de tekst van boven naar beneden te krijgen klik je in de editor op



Sluit de editor af, klik op de pijl in de werkbalk en sleep de tekst 'rekenen' op de

'tab. De tekst 'Rekenen' en de tabkaart zijn twee aparte objecten. Je moet dus weer naar

Groepen instellen Groeperen.

Nu moet er nog tekst op de tabkaart zelf komen.

Open de editor en typ een tekst. Bijvoorbeeld: "Blok 5, les 20 – som 1, som 2, som 4,

som 5 en som 6".

Ook na het intypen van deze tekst (vergeet niet op de pijl in de werkbalk te klikken na-

dat je de tekst getypt hebt) even naar Groepen instellen' 'Groeperen zodat de tekst

op de kaart blijft staan als je de kaart wegschuift. Op het moment dat je een andere tekst

op de kaart wilt, kies je in het menu: Groepen instellen' 'Groepen opheffen.

De roze tabkaart kun je op dezelfde manier van tekst voorzien.

10.6 Kant-en-klare tabkaarten in de galerie

In de galerie zit een hele verzameling kant-en-klare tabkaarten. Je kunt ze snel vinden

door in het zoekvenster van de galerie 'pull tab' in te vullen.

De tabkaarten uit de galerie zijn er in verschillende vormen en kleuren. Er zijn zelfs 'in-

teractieve' tabkaarten.



De tabkaarten uit de galerie zijn 'objecten'. Als je er op klikt zie je de knop voor het menu

met al de inmiddels genoemde functies. Je kunt ze draaien, groter en kleiner trekken.

Dit is een interactieve pull tab. Klik 2 x in de pull tab en

typ je tekst erin. Zet de pull tab nu waar je hem wilt

hebben, bijvoorbeeld aan de rechterkant. Klik dan op de

punaise.

Als je nu de pull tab tijdens je les te voorschijn trekt, klik je daarna op de pijl

en je pull tab spring weer weg naar de rechterkant waar je hem vandaan haalde. Een

handig maniertje om je pull tab weer snel weg te zetten.



Hoofdstuk 11. Nog wat laatste tips…

11.1 Het 'rolgordijn'

In de werkbalk zit een handige knop:

Dit is de knop Schermweergeven/verbergen.

Hier kun je teksten e.d. op het 'schrijf'-oppervlak mee afdekken.

Het rolgordijn kun je met je vinger 'open' en 'dicht' doen.

Je kunt het rolgordijn ook van links naar rechts of van rechts naar links openschuiven.

Je kun het scherm bijvoorbeeld rechts openen, terwijl je links staat. Gewoon het scherm

op het bord naar links schuiven.



11.2 Bewaar een oud krijtbord…

Uit ervaring blijkt dat je een afgedankt krijtjesbord - althans de zijborden - niet meteen

bij het 'grofvuil' moet zetten (of door de sloopbedrijf moet laten afvoeren). Bewaar een

aantal zijborden op de zolder of in de kelder van de school.

Het SMART Board is een stuk elektronica dat kapot kan gaan… De computer crasht… de

server van de school doet het ineens

niet meer… De beamer begeeft het…

De stroom valt ineens uit…

Kortom: opeens heb je geen bord

meer. Ja, wellicht nog wel twee whi-

teboards links en rechts van je digi-

tale bord, maar die staan volge-

schreven met belangrijke dingen.

Bovendien is tekst op het linker whi-

teboard vaak slecht te zien door

leerlingen die rechts in de klas zitten

en omgekeerd.

Staat er ergens een verrijdbaar schoolbord, bewaar dit bord dan zorgvuldig. Je weet maar

nooit wanneer je het nodig hebt.

Ook een reservelamp voor de beamer is geen overbodige luxe. Als zo'n ding kapot gaat

heb je zo één, twee, drie geen nieuwe en kun je jouw digitale bord niet gebruiken. Vraag

eens aan je ICT-coördinator of de directie of er een reserve lamp op school aanwezig is en

informeer meteen eens of er een 'protocol' bestaat als een digitaal bord het ineens niet

meer doet…

11.3 Het 'Handboek Digibord & Didactiek'

Een aantal exemplaren van dit boek zou op iedere

school als naslagwerk aanwezig moeten zijn. Dit boek

gaat uitgebreid in op de ins en outs van een digitaal

schoolbord en kan gebruikt worden bij alle typen digi-

tale borden, dus ook het SMART Board. Het staat

boordevol met handige tips en how to's. Kortom: een

aanrader!

Meer informatie staat op de website van de uitgever

www.instruct.nl.

Een overzicht van de hoofdstukken vind je op

http://www.drp.nl/digibord//DigiBordboek/Hoofdstukke

n.html.

http://www.instruct.nl/

http://www.drp.nl/digibord/DigiBordboek/Hoofdstukken.html

http://www.drp.nl/digibord/DigiBordboek/Hoofdstukken.html



Op deze site vind je ook een uitgebreid hoeveelheid links waar je materiaal kunt vinden

voor het digitale bord:

http://www.drp.nl/digibord//DigiBordboek/Lesmateriaal.html

http://www.drp.nl/digibord//DigiBordboek/Lesmateriaal/Voorbeelden1/Voorbeelden.ht

ml

http://www.drp.nl/digibord//DigiBordboek/Portals-voor-DigiBordlessen.html

'Handboek Digibord & Didactiek'

Auteurs: Allard Bijlsma en Jori Mur e.a.

2009 Instruct – Bodegraven - ISBN 978 90 460 0577 4

http://www.drp.nl/digibord/DigiBordboek/Lesmateriaal.html

http://www.drp.nl/digibord/DigiBordboek/Lesmateriaal/Voorbeelden1/Voorbeelden.html

http://www.drp.nl/digibord/DigiBordboek/Lesmateriaal/Voorbeelden1/Voorbeelden.html

http://www.drp.nl/digibord/DigiBordboek/Portals-voor-DigiBordlessen.html



Bijlage 1: Nuttige websites & online informatie

1.'SMART Board'-handleidingen

Handleidingen SMART Board en 'Notebook'-software (pdf).

SMART Board: de basis

http://www.smartboard.nl/Static/Documents/UserUpload/training/QRG_Kennismaking

%20SMART%20Board.pdf

Hardware Basis SMART Board Interactive Whiteboards

http://www.smartboard.nl/Static/Documents/UserUpload/training/QRG_Hardwarebasis

.pdf

Oriënteren van het SMART Board Interactive Whiteboard

http://www.smartboard.nl/Static/Documents/UserUpload/training/QRG_Hardwarebasis

.pdf

Oriënteren van het SMART Board Interactive Whiteboard

http://www.smartboard.nl/Static/Documents/UserUpload/training/QRG_Orienteren%2

0SMART%20Board.pdf

De Werkbalk Zwevende Hulpmiddelen

http://www.smartboard.nl/Static/Documents/UserUpload/training/QRG_Werkbalk%20

Zwevende%20Hulpmiddelen.pdf

SMART Board Start Centrum

http://www.smartboard.nl/Static/Documents/UserUpload/training/QRG_Welkomstcentr

um.pdf

YouTube: Screencasts en filmpjes over het SMART Board:

o SMART Boards in the classroom

http://www.youtube.com/results?search_query=smart+boards+in+the+classroom

&suggested_categories=27&page=2

o SMART Board

http://www.youtube.com/results?search_query=smartboard&aq=0s

2. Website 'SMART op School'

Lesmateriaal (gratis, wel registeren)

http://www.smartopschool.nl/index.php?option=com_docman&Itemid=16&lang=nl

Gebruikersforum

http://www.smartopschool.nl/index.php?option=com_kunena&Itemid=3&lang=nl

Multimedia (o.a. filmpjes - screencasts)

http://www.smartopschool.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=105&It

emid=51&lang=nl

Archief SMART op School Nieuwsbrieven

http://www.smartopschool.nl/index.php?option=com_acajoom&act=mailing&listid=1&l

istype=1&task=archive&Itemid=53&lang=nl

http://www.smartboard.nl/Static/Documents/UserUpload/training/QRG_Kennismaking%20SMART%20Board.pdf

http://www.smartboard.nl/Static/Documents/UserUpload/training/QRG_Kennismaking%20SMART%20Board.pdf

http://www.smartboard.nl/Static/Documents/UserUpload/training/QRG_Hardwarebasis.pdf




http://www.smartboard.nl/Static/Documents/UserUpload/training/QRG_Orienteren%20SMART%20Board.pdf

http://www.smartboard.nl/Static/Documents/UserUpload/training/QRG_Orienteren%20SMART%20Board.pdf

http://www.smartboard.nl/Static/Documents/UserUpload/training/QRG_Werkbalk%20Zwevende%20Hulpmiddelen.pdf

http://www.smartboard.nl/Static/Documents/UserUpload/training/QRG_Werkbalk%20Zwevende%20Hulpmiddelen.pdf

http://www.smartboard.nl/Static/Documents/UserUpload/training/QRG_Welkomstcentrum.pdf

http://www.smartboard.nl/Static/Documents/UserUpload/training/QRG_Welkomstcentrum.pdf

http://www.youtube.com/results?search_query=smart+boards+in+the+classroom&suggested_categories=27&page=2

http://www.youtube.com/results?search_query=smart+boards+in+the+classroom&suggested_categories=27&page=2

http://www.youtube.com/results?search_query=smartboard&aq=0s

http://www.smartopschool.nl/index.php?option=com_docman&Itemid=16&lang=nl

http://www.smartopschool.nl/index.php?option=com_kunena&Itemid=3&lang=nl

http://www.smartopschool.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=105&Itemid=51&lang=nl

http://www.smartopschool.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=105&Itemid=51&lang=nl

http://www.smartopschool.nl/index.php?option=com_acajoom&act=mailing&listid=1&listype=1&task=archive&Itemid=53&lang=nl

http://www.smartopschool.nl/index.php?option=com_acajoom&act=mailing&listid=1&listype=1&task=archive&Itemid=53&lang=nl



Gratis registratie (nodig om in te loggen bij) SMART op School en voor de gratis

Nieuwsbrief

http://www.smartopschool.nl/index.php?option=com_user&view=register&lang=nl

3. Ook handige links!

Schoolbordportaal.nl: Gratis gereedschappen voor het digibord

http://www.schoolbordportaal.nl/

Bordwerk.nl (Community, lessen downloaden, instructiegereedschappen, e.d.).

Gratis registeren en inloggen

http://www.bordwerk.nl

Digibord op School (gratis lessen downloaden en uploaden)

http://www.digibordopschool.nl

Kennisnet: Digiborden in het onderwijs

Dé website over digiborden voor leerkrachten en ict-coördinatoren in het basisonder-

wijs.

http://po.digiborden.kennisnet.nl/

YURLS Linda Humme (SMART Board) Veel nuttige links!

http://lindahumme.yurls.net

YURLS Meester Marcel Markvoort (Bovenbouw)

http://meestermarcelmarkvoort.yurls.net

YURLS Juf Hanneke Meinen (Onderbouw)

http://jufhannekemeinen.yurls.net

'Computers in de Klas'


4. De links in dit boekje

Veel links voor het digibord staan op de YURLS van André Manssen:

Mijn 'Digibord'-bronnen – Tabblad:

Digitale gereedschapskist


Geluiden voor het digibord


'SMART Board'-lessen – Notebook


http://www.smartopschool.nl/index.php?option=com_user&view=register&lang=nl

http://www.schoolbordportaal.nl/

http://www.bordwerk.nl/

http://www.digibordopschool.nl/

http://po.digiborden.kennisnet.nl/

http://lindahumme.yurls.net/

http://meestermarcelmarkvoort.yurls.net/

http://jufhannekemeinen.yurls.net/







Bijlage 2: Overzicht knoppen Notebook vs. 10.6

Naar vorige Notebookpagina [Versie 10.6] Naar volgende Notookpagina Notebookpagina toevoegen Notebookbestand openen Notebookbestand opslaan Plakken bestand Ongedaan maken Opnieuw Verwijderen Scherm verbergen

Volledig scherm 2 pagina's weergeven/verbergen Schermafdruk Documentcamera (apart kopen!) Tabellen invoegen Selectieknop Pen Creatieve pen Wisser Lijnen



Vormen maken Vormherkenning Magische pen kleurvulling Tekstvak invoegen Eigenschappen object Werkbalk verplaatsen

Paginasorteerder Galerie Bijlagen Werkbalk verplaatsen

Meethulpmiddelen



Bijlage 3: Hulpblad 'Schrijven op het bord'

A. Om de penkleur te veranderen van de pen in het pennenbakje klik je achtereenvol-

gens op dit icoontje (onderin de taakbalk): Configuratiescherm – SMART Board

instellingen.

B. Om de penkleur te veranderen binnen de software klik je eerst op SMART Notebook

om het softwareprogramma te starten. Klik dan op de gewenste penknop in de werk-

balk.

Een balk met keuzekleuren verschijnt. Wanneer de gewenste kleur er niet bij zit klik je

nog eens op de penknop. De balk verdwijnt weer. Klik daarna op de Eigenschappen-

knop in de werkbalk.

Een keuzemenu verschijnt. Klik op Lijnstijl om de lijnkleur, lijndikte, lijnstijl te verande-

ren.



Bijlage 4: Hulpblad 'Schermafdruk maken'

Start de 'Notebook'-software op en klik op de Schermafdrukknop in de werkbalk.

De werkbalk Schermafdruk (Screen Capture) verschijnt.

Wanneer je op de eerste knop drukt kun je een gebied omlijnen dat naar een nieu-

we 'Notebook'-pagina wordt gekopieerd. Wanneer je de schermafdruk naar je geopende

pagina wilt hebben, moet je het vinkje bij Schermafdruk naar nieuwe pagina wegha-

len.

Schermafdruk van een deel van het bureaublad.

Wanneer je op de tweede knop van de werkbalk drukt kun je een willekeurig ven-

ster kopiëren.

Wanneer je op de derde knop van de werkbalk drukt kopieer je het volledige

scherm.

Wanneer je op de vierde knop van de werkbalk drukt kun je uit de vrije hand een

selectie kopiëren.



Bijlage 5: Hulpblad 'Bestaande les toevoegen aan Galerie

(Mijn inhoud)' Nadat je via een lessen(download)website een geschikte les hebt gevonden en ge-

download, open je de 'Notebook'-software.

Druk op de Galerieknop ; dan op Mijn inhoud.

Druk dan op de rechtermuisknop en klik op Toevoegen aan Mijn inhoud.

Selecteer het bestand en klik op Openen.

Het bestand komt in de lijst Mijn inhoud.



Bijlage 6: Hulpblad 'Les maken in Notebook en bewaren'

We nemen als voorbeeld een les met de getallenlijn.

Open Notebook, klik op Galerie en zoek via het zoekveld bovenaan naar 'Raster groot'.

Klik daarna op Figuren en achtergronden en sleep het raster naar het werkblad of

dubbelklik erop.

Druk op Lijnenknop

Trek een horizontale lijn over één van de rasterlijnen.

Zet korte verticale streepjes op deze horizontale lijn, op gelijke afstand van elkaar.

Druk op de Pennenknop (in de werkbalk) en schrijf enkele getallen boven de lijn. Zorg

ervoor dat je na elk getal even op de selectiepijl klikt voordat je het volgende

getal schrijft. Zo zijn ze apart te verplaatsen (slepen) naar de juiste plaats.

Nu kun je een kind de getallen naar de juiste plaats laten slepen. Wil je deze les bewaren sla het bestand op via Bestand en Opslaan als. Voeg het later

eventueel toe aan de Galerie.



Bijlage 7: Hulpblad 'Geschreven tekst naar gedrukte tekst' Open Notebook en schrijf een woord, bijvoorbeeld 'spel'.

Klik op de Selectieknop bovenaan

Klik met de rechtermuisknop op het woord

Klik op spel herkennen



Bijlage 8: Hulpblad 'Tekst achter afbeelding zetten

(lagen maken) Open Notebook en klik op Galerie en zoek een afbeelding van een appel m.b.v. de

zoekregel (bovenaan). Zoek op 'fruit' en klik daarna op Figuren en achtergronden.

Sleep de appel naar het werkblad.

Klik op de tekstknop in de werkbalk, maak een tekstvak door te slepen en type

appel in het tekstvak.

Klik naast het tekstvak: het woord appel is een object geworden. Klik met de rech-

termuisknop op 'appel' en klik op Naar achtergrond. Nu kun je de afbeelding over

het woord plaatsen. Dit is te gebruiken bij woordenschatoefeningen.



Bijlage 9: Hulpblad 'Bewerken van een object' Open Notebook en zoek in de Galerie en afbeelding, sleep die naar het werkblad.

Klik op de afbeelding en dan op de rechtermuisknop of op het kleine knopje met het

pijltje bovenaan

Met het groene bolletje kun je de afbeelding draaien (door te slepen)

Met het witte bolletje kun je de afbeelding groter/kleiner maken (door te slepen) In het

uitklapmenu kun je kiezen voor verschillende acties en koppelingen:

Kies je Koppeling dan kun je een hyperlink naar een site of bestand maken. Kies je voor

Geluid dan kun je er een geluid aan koppelen.

Kies je voor Oneindig dupliceren dan kun je meerdere kopieën maken van een afbeel-

ding. Handig bij teloefeningen.



Bijlage 10: Hulpblad 'Notebook'-software in Word gebruiken

(Ink Aware)

Open Word en schrijf met de 'SMART Board'-pen een woord.

Klik in de werkbalk (SMART Aware Toolbar) op het middelste knopje (met de N)

Het geschrevene wordt omgezet in gedrukte tekst.

Open Word en maak een tekening met de 'SMART Board'-pen en klik daarna op het

eerste knopje in de werkbalk (SMART Aware Toolbar).

De tekening wordt omgezet en ingevoegd als een afbeelding in Word.

Open Word en type wat zinnen en zet er een afbeelding bij.

Klik nu op het derde knopje in de werkbalk (SMART Aware Toolbar).

Er wordt nu een schermafdruk gemaakt en in een nieuw 'Notebook'-bestand ge-

zet.

Het is ook mogelijk om een SMART Notebook print Capture te maken van een be-

staand Wordbestand (pagina). Kies daarvoor Bestand – Afdrukken – SMART Note-

book Print Capture – OK.

De hele pagina wordt als nieuw object in Notebook gezet.



Bijlage 11: Hulpblad 'Activity Toolkit

(interactieve lessen maken)'

Open Notebook software en ga naar Galerie. Vervolgens klik je op Lesson Activity

Toolkit en daarna op het tabblad Interactief en multimedia.

Als je vervolgens een item (bijvoorbeeld Blue-Category sort) kiest kun je die bewerken

met de knop Edit.

Nu kun je bijvoorbeeld een sorteerles maken met 'au' en 'ou' (zie voorbeeld). Klik op OK

als je klaar bent. Je kunt de kinderen nu de woorden laten slepen naar de juiste kolom.

Klik op Check om het automatisch te laten nakijken.



Bijlage 12: Hulpblad 'Thema's (sjablonen) maken' Om een sjabloon te maken klik op Opmaak – Thema's – Thema maken.

Geef het thema een naam, stel de pagina naar wens in door het lettertype te bepalen,

kleur achtergrond in te stellen en eventueel afbeeldingen toe te voegen. Klik onderaan

op Opslaan.

Zo kun je bijvoorbeeld lijntjespatronen (http://onderwijsmap.nl/digischrift) om-

zetten in een sjabloon en toevoegen aan Mijn inhoud (slepen van pagina naar map

Mijn inhoud) om wanneer nodig te gebruiken.

http://onderwijsmap.nl/digischrift



Bijlage 13: Hulpblad 'Notebook'-bestand exporteren,

inhoud printen

Een 'Notebook'-bestand kun je exporteren (omzetten naar) een aantal digitale bestands-

typen. Zo kun je de inhoud exporteren naar een serie afbeeldingen, HTML bestanden of

als PDF bestand of als een PowerPointpresentatie. Dit kan handig zijn als je de inhoud

wil delen met iemand anders, die geen Notebook op zijn/haar pc heeft geïnstalleerd.

Ga naar Bestand – Exporteren – kies een van de opties.

Bij het printen van de inhoud zijn meerdere opties mogelijk (miniaturen, hand-outs, hele

pagina). Kies Bestand — Afdrukken.



Bijlage 14: Hulpblad 'SMART Recoder' Met de SMART Recorder kun je een videobestand maken van al je handelingen op het

SMART Board, onafhankelijk van de toepassingen die je gebruikt. Je kunt de opname

afspelen op elke computer mat de SMART Video Player of Windows Media Player.

Met de drie knoppen op de player kun je het opnameproces regelen.

Door op de pijlknop naast de rode op-

nameknop te klikken kun je kiezen voor

een bepaald op te nemen gebied:

1. Bureaublad: neemt elke actie op die

je op het bureaublad uitvoert.

2. Gebied: vraagt welk deel van het

scherm je wil opnemen.

3. Venster: vraagt welk actief venster

je wil opnemen.

Door op de menuknop boven de rode opna-

meknop te klikken zijn nog meer instellingen

mogelijk.

Opname delen verandert een SMART video-

opname in een afspeelbaar bestand op elke pc

(Windows Media Player).

Opties: daarmee zijn de audio- en

video-instellingen te wijzigen, zoals

frames per seconde, kiezen van be-

standsformaat, doel van de bestan-

den bepalen.



Bijlage 15: Hulpblad 'Objectanimatie en paginaopname'

Selecteer een object en klik op de Eigenschappenknop

Je kunt nu Objectanimatie toepassen, net zoals in PowerPoint mogelijk is. De objecten

bewegen automatisch, of na een muisklik.

Het is zo ook mogelijk om de Paginaopname te activeren via de Eigenschappen-

knop. Alles wat je schrijft of tekent op het bord wordt opgenomen en kan afgespeeld

worden. Klik op Opname starten, schrijf op het bord, klik op Opname stoppen. Klik

daarna op Afspelen.



Bijlage 16: Hulpblad 'Sneltoetsen 'Notebook'-software'

Zet de 'Notebook'-software in Volledig scherm door in de werkbalk op te

klikken.

Bij de opties in de menubalk staan er nog veel en veel meer!

Basisvaardigheden notebook

Documents

Transcript of Basisvaardigheden notebook