Preek over Amos 5:21-24

Liturgie:

Votum en groetZingen: LB 968:1,2,3,4,5 (Lied v.d. week)De Tien WoordenZingen: Ps. 34:5,6,7,8GebedSchriftlezing: Amos 5:18 – 6:14Zingen: Ps. 50:1,7,8,11Tekst: Amos 5:21-24PreekZingen: LB 302:1,2,3,4 (= GK Gez. 106)GebedCollecteZingen: Ps. 149:1,2,3Zegen

Gehouden te: Baflo, 22-01-17 (9.30 u.)

Amos 5:21-24 Pagina 1

Preek

Thema: Zingen of rechtdoen. Wat behaagt de HEER het meest?

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, broeders en zusters, jongens en meisjes,

1. LiedboekEen paar weken geleden hebben we als gemeente het Nieuwe Liedboek officieel in gebruik genomen. Het ‘Liedboek Zingen en bidden in huis en kerk.’ Het is er alweer een paar jaar. Maar nu gaan wij het als gemeente ook gebruiken. In de gemeentevergadering van november jl. is het geïntroduceerd. In de loop van 2017 verschijnt het nieuwe Gereformeerd Kerkboek. Dat is de bedoeling althans. En dan zijn er ook nog een aantal andere liedbundels verschenen.U vraagt misschien: ‘Moet dat allemaal zo nodig? Hebben we niet genoeg aan de 150 psalmen? Wat moeten we met die meer dan duizend liederen in het Liedboek?”Begrijpelijke vragen. De psalmen zijn mij ook dierbaar. Met de Geneefse melodieën en in modernere versies.Een andersoortige vraag zou ook kunnen opklinken: “Kunnen we het geld dat we besteden voor de aanschaf van het Liedboek niet beter besteden voor de voedselbank of voor een ander diaconaal goed doel? Wat kost het allemaal wel niet? Is het verantwoord om hier zoveel geld in te investeren?”Ach, een fles jenever of cognac kost ook € 15 of misschien wel € 25. En een flesje dure parfum gemakkelijk het dubbele.

Ik kan wel een andere vraag bedenken, die nog een spade dieper steekt. ‘Wat zou God de HEER vinden van het verschijnen en in gebruik nemen van het nieuwe Liedboek, het Gereformeerd Kerkboek en andere liedbundels?’Een vreemde vraag, vindt u waarschijnlijk. In elk geval ongebruikelijk. Of we er ooit een afdoend antwoord op krijgen is zeer de vraag……Ik kom op deze vraag naar aanleiding van vers 23 van onze tekst. Daar lezen we: “Val me niet lastig met muziek en liedjes. Ik wil jullie harpen niet horen.” (Amos 5:23, BGT)Dat is niet een opmerking van iemand die niet van muziek en zang houdt. Maar God de HEER zegt het zelf. En Amos moet het doorgeven aan zijn hoorders, de mensen in het heiligdom van Israël.Houdt God dan niet van het zingen van zijn gemeente? Heeft Hij liever dat het stil blijft in de eredienst? Of is er iets anders aan de hand?Doet het volk Israël, Gods gemeente dus, het wel goed in hun erediensten en bij hun feesten in het heiligdom, in de kerk?Daar willen we in deze preek naar gaan kijken. En horen wat de HEER daar zelf over zegt door de dienst van Amos. We willen nagaan:

Amos 5:21-24 Pagina 2

Zingen of recht doen. Wat behaagt de HEER het meest?

2. ErnstHet evangelie is geen boodschap van God om ons, om de gelovigen, te ‘pleasen’, zoals men dat in onze tijd wel zegt. Om ons te plezieren dus en ons een aangenaam en vrolijk gevoel te geven.O zeker, het evangelie is een boodschap van genade, van redding, van genezing voor Gods volk, voor wie gelooft. Denk aan het evangelie van de geboorte van Jezus en het evangelie van kruis en opstanding.In Psalm 34:7 (berijmd) zingen we:

“De HERE God geneesthen die gebroken zijn van harten Hij verlost van zorg en smarthun diep verslagen geest.”

Toch, het Woord van God is niet alleen vriendelijk en therapeutisch, hoe zachtmoedig de Heer Jezus ook is. Hoe liefdevol de Vader ook is naar de mensen toe. Maar dat is niet het enige. De HEER is ook de heilige God. Terecht wordt daar de laatste tijd ook weer meer aandacht voor gevraagd.Het profetische woord van God is niet alleen een aai over je bol. Maar het strijkt ons ook behoorlijk tegen de haren in. Het is nogal confronterend op heel veel plaatsen in de Bijbel.Want het woord van God gaat ook over het oordeel van God. Gods oordeel gaat over de volken en de hele wereld. Maar het gaat allereerst over het volk van God.De apostel Petrus schrijft in zijn eerste brief:

“Besef goed dat de tijd van het oordeel is aangebroken. Dat oordeel begint bij Gods eigen mensen (= Gods huis). Als het bij ons begint, hoe zal het dan aflopen met hen die weigeren het evangelie van God te aanvaarden?” (1 Petrus 4:17)

We moeten het oordeel van God dus niet naar de toekomst verplaatsen en de komende generaties ermee opzadelen. Nee, het is er vandaag al. Ook bij Gods eigen mensen. Het raakt ons nu.Datzelfde principe en diezelfde boodschap zien we bij Amos ook.

De mensen in Israël verlangen naar de dag van de HEER. Dat is de dag die de HEER gemaakt heeft. De dag dat Hij zal komen om te bevrijden en om te oordelen. Daar kijkt men in Israël naar uit. En de mensen zijn ervan overtuigd, dat die dag van de HEER voor hen goed zal uitpakken. Zij zullen worden bevrijd van hun vijanden en mogen weer in vrede leven. Zij zijn immers het volk van God…De heidenvolken, hun vijanden, die zullen er dan flink van langs krijgen. God zal de vijanden straffen. Maar Israël zal de dans ontspringen. De overwinningen die Joas, de koning van Israël, in Amos’ dagen behaald heeft, voeden die gedachte.Amos 5:21-24 Pagina 3

Maar ze hebben buiten de Waard gerekend, buiten God de HEER en zijn Woord. Amos moet aan de mensen in Israël vertellen dat hun gedachten en hun verlangen op een grote misvatting berusten.Voor Israël zal die dag van de HEER een en al duisternis zijn. En het oordeel van God is voor hen onontkoombaar. Ze zijn dan wel ontsnapt aan twee grote gevaren, maar aan het derde veel kleinere gevaar heel dichtbij kunnen ze niet ontkomen. Prachtig wordt dat getekend in vers 19. Amos moet zeggen:“Het is een verschrikkelijke dag! Alsof je op de vlucht bent voor een leeuw en dan aangevallen wordt door een beer. En als je dan aan de beer ontsnapt bent, word je in je huis gebeten door een giftige slang.” (Amos 5:19, BGT)

De boodschap die Amos moet doorgeven aan de mensen is dus van een grote ernst. Het is echt geen kwestie van een gewone boer die het opneemt tegen de godsdienstige elite van Israël.

De mensen in Israël, hun godsdienstige leiders voorop, denken ook dat ze het in godsdienstig opzicht heel goed doen. Ze organiseren prachtige feesten en ze brengen plenty offers in hun heiligdommen.Het is allemaal voor de HEER, vinden ze. Zo bedoelen ze het ook. Het zijn voor hen echt geen feesten en offers voor de afgoden. Ze doen hun stinkende best om God de HEER te ‘pleasen’, God te plezieren met hun overvloedige offergaven.“Wat is daar nu mis mee, Amos?” vragen ze bij wijze van spreken.Maar het is niet de profeet Amos, die kritiek heeft op heel dat godsdienstige gedoe en de uitbundige religieuze praktijken. God de HEER zelf baalt daarvan. Hij zegt zelf: ‘Ik moet er niets van hebben. Stop er alsjeblieft mee, als je door wilt gaan met je levensstijl van onrecht en bedrog.”Dat vind ik het opvallende en ernstige van onze tekst. Het zijn rechtstreekse woorden van God de HEER.

“De Heer zegt: ‘Ik haat jullie feesten. Ik wil er niets mee te maken hebben. De offers die jullie brengen, wil ik niet. Al jullie offers, ik kijk er niet naar. Val me niet lastig met muziek en liedjes. Ik wil jullie harpen niet horen.” (Amos 5:21-23, BGT)

God heeft het dus helemaal gehad met de eredienst van Israël in hun heiligdommen. ‘Stop alsjeblieft met dat gezing en getokkel op jullie harpen. Ik kan het niet meer horen.’Als de HEER dat zelf zo bijtend zegt, dan heeft het Hem heel erg geraakt. Laten de mensen daar heel erg rekening mee houden. Laten wij ons dat aantrekken en ons erdoor laten raken. Au!

3. IronieEr zit, gemeente, in dit gedeelte van Amos’ profetieën een heel stuk ironie. In meerdere gedeelten van dit bijbelboek, trouwens.

Amos 5:21-24 Pagina 4

Alleen al het feit, dat boer Amos, de schapenfokker uit Tekoa, met het woord van God naar het staatsheiligdom in Betel gestuurd wordt en de priesters en de hele gemeente daarmee confronteert. Dat wordt duidelijk niet op prijs gesteld, lezen we in hoofdstuk 7. Wat denkt die boer wel? Weet hij wel wie hij voor zich heeft?Er zit veel ironie in wát Amos moet zeggen en hóe hij het moet zeggen van God. Misschien zou hij vandaag de dag wel een cabaretier zijn of een rapper, die heel vilein of heel bot de boodschap van God de wereld instuurt. Of een columnist, die heel scherp de dingen neerzet. Tot ongenoegen van de leiders van het volk.Waar zit die ironie dan? Ik zal een paar dingen aanwijzen.Hoofdstuk 5:25 en 26. Die verzen zijn moeilijk te vertalen en te verklaren. ‘Denk er eens over na, vraagt God, of jullie in de woestijn ook zo uitbundig offers hebben gebracht aan Mij. Was het daar allemaal koek en ei tussen jullie en Mij? Beeldendienst en afgodendienst waren toen echt niet voorbij.’ Daarom zegt de HEER nu heel ironisch: ‘Jullie mogen nu je geliefde en vereerde godenbeelden naar het oord van jullie ballingschap sjouwen. Veel succes! Sterkte daarbij!’“Dat zegt de Heer. Zijn naam is: Machtige God.” (Amos 5:27, BGT)

Voelt u? De ironie onderstreept en versterkt de ernst van de boodschap.Nog een ironisch element herken ik in hoofdstuk 6:4 en 5.

“Jullie liggen maar op bed, jullie zitten lui op de bank. Jullie eten lekker vlees, vlees van de beste dieren. Jullie schreeuwen en maken muziek. Jullie doen alsof je net zo goed muziek kunt maken als koning David zelf!” (Amos 6:4,5, BGT)

De tempelmuziek in Betel, en ook in Jeruzalem, zal best een goede kwaliteit gehad hebben. Neem ik aan. De mensen durven hun niveau van kerkmuziek wel te vergelijken met wat David heeft geschreven en gecomponeerd.Maar of Amos en de HEER daar ook zo tegenaan kijken……“… jullie denken te spelen als David zelf.” Moet Amos zeggen. Daarin klinkt impliciet de waardering van de HEER door voor de muziek en de psalmen van David. Hij heeft vele psalmen geschreven en gezongen en de hele muzikale kant van de dienst in de tempel georganiseerd. Het gebod van David, noemt de Bijbel dat ergens. De mensen doen alsof ze net zo goed muziek kunnen maken als David.Maar er is meer nodig om de HEER behagen te laten hebben in de muziek in zijn eredienst. Meer dan alleen kwalitatief goede muziek en liederen.Want waar is het hart van de mensen, als ze zo luidkeels muziek maken? Houden ze ook werkelijk rekening met de HEER en met zijn woord en zijn wetten? Hebben ze werkelijk in de gaten hoe Hij wil dat zijn gemeente Hem moet dienen en eren? En waar zijn de armen, de zwakken en de rechtelozen in hun gedachten en in hun levenspraktijk? Hebben ze die wel in beeld bij al hun godsdienstigheid?

4. Zingen of recht doen?Amos 5:21-24 Pagina 5

We overwegen in deze preek de vraag: Zingen of recht doen. Wat behaagt de HEER het meest?Het lijkt er in de tekst op, alsof de HEER kiest voor ‘recht doen’. Hij zegt: “Bespaar mij het geluid van jullie liederen; de klank van jullie harpen wil ik niet horen.”God zet er dan iets naast of tegenover dat zijn voorkeur verdient, gelet op het hart en het gedrag van de mensen van Israël.

“Laat liever het recht stromen als water, en de gerechtigheid als een altijd voortvloeiende beek.”

Of, in de Bijbel in Gewone Taal:

“Zorg liever dat er weer eerlijke rechters komen. Dat moet net zo gewoon zijn als dat er water door een rivier stroomt.”

Je hebt in Israël verschillende soorten beken. Er zijn beken die alleen in de regentijd water hebben en in de zomer droog vallen. Wadi’s noemen we die. En je hebt beken en rivieren die het hele jaar door water bevatten. Die het hele jaar door blijven stromen. Heel belangrijk en een groot genot in een relatief droog land als Israël.God wil dat het recht in Israël als zo’n altijd vloeiende beek is. Dat het recht op een eerlijke en betrouwbare manier zijn loop heeft. Daar zijn betrouwbare rechters voor nodig. Zo moeten ze allemaal zijn.Maar dat zijn ze dus niet. Men buigt het recht, is corrupt en men bevoordeelt zichzelf en de klasse van de rijken. En de zwakken worden de dupe. Onrecht viert hoogtij.Al eerder heeft Amos daarop gewezen en dat aan de kaak gesteld namens de HEER.

God wil dat er permanent recht gedaan wordt, dat gerechtigheid door heel de samenleving vloeit. Dat waardeert de HEER. Dat behaagt Hem. Daar kiest Hij voor in die situatie, zeg maar. Dat heeft hij liever dan al die zang en muziek, waar het hart van de mensen niet bij is.Dus toch de keus voor recht doen ten koste van het zingen? Of ‘Voedselbank’ in plaats van ‘Liedboek’?Nou… Ik denk dat er meer te zeggen is vanuit andere Bijbelgedeelten.

5. Zingen én recht doenAls wij geen recht doen, geen barmhartigheid bewijzen aan de rechtelozen, de armen, de zwakken in de kerk en de samenleving, dan kunnen we inderdaad beter stoppen met zingen. En met onze feesten voor de HEER, met onze erediensten zelfs. Dan wil de HEER dat niet horen en daar geen getuige van zijn. Het klinkt Hem dan als even zovele vloeken in de oren.De boodschap van God hier in de tekst en op andere plaatsen in zijn woord is dus: Zingen en rechtdoen moeten samengaan. Het een kan niet zonder het ander. Dat behaagt de HEER. Dat waardeert Hij bij zijn gemeente, bij alle gelovigen, ja bij alle mensen, als het er op aan komt.

Amos 5:21-24 Pagina 6

Ik gaf in het begin van de preek onder andere deze vraag weer: “Kunnen we het geld dat we besteden voor de aanschaf van het Liedboek niet beter besteden voor de voedselbank of voor een ander diaconaal goed doel?”Liedboek of voedselbank? Beide dus: Liedboek én voedselbank. Zingen én recht doen.

David was een man naar Gods hart. Als koning van Israël, ondanks zijn zonden en fouten. Maar misschien wel vooral als zanger en maker van zoveel psalmen en liederen. En David heeft de hele muzikale kant van de tempeldienst georganiseerd, koren en orkesten. Tot vreugde van God de HEER en tot vreugde van de gemeente. Zie bijvoorbeeld 1 Kronieken 25 en 29. De Bijbel noemt dat op verschillende plaatsen ‘het voorschrift van David’. Zie bv. Nehemia 12:24,45.God de HEER zelf wil ook dat zijn volk Hem looft met liederen en gebeden, Hem alle lof brengt met woord en daad.Psalm 50:22,23 luidt:

“Begrijp dit goed, jullie die God vergeten, of ik verscheur je, en er is niemand die redt:wie een dankoffer brengt, geeft mij alle eer, wie zo zijn weg gaat, zal zien dat God redt.”

Dat komt aardig in de buurt van de boodschap van Amos.

Zingen én recht doen. Dat behaagt de HEER. Dat komen we ook tegen in het Nieuwe Testament. Een paar teksten tot slot, die dat naast elkaar zetten en laten staan.Eerst Jacobus 1:27:

“Dit is de ware en zuivere manier om God, onze Vader, te dienen: Help weduwen en kinderen zonder vader in hun moeilijkheden. Doe wat God wil, en leef niet zoals de mensen die God niet kennen.” (BGT)

Dat kunnen we heel gemakkelijk verbreden: Doe recht aan armen, zwakken, rechtelozen. Betoon hun barmhartigheid in navolging van onze Heer Jezus Christus.

Hiernaast Efeziërs 5:19,20:

“Zing liederen voor elkaar, liederen om God te eren. Ja, zing alle liederen die de heilige Geest je laat zingen. Zing en juich voor de Heer met heel je hart! Jullie horen bij de Heer Jezus Christus. Daarom moeten jullie God, jullie Vader, steeds voor alles danken.” (BGT)

Paulus spoort de gemeente van Christus aan om uitbundig en veelkleurig te zingen voor God, voor de Heer Jezus en voor elkaar. Psalmen, hymnen en liederen die de Geest u ingeeft. Dat is geheel in lijn met de psalmen. Bijvoorbeeld Psalm 149.

“Zing voor de Heer en dans,

Amos 5:21-24 Pagina 7

sla op de trommel en speel op de harp.Want de Heer is goed voor zijn volk,hij laat zijn dienaren overwinnen.” (Ps. 149:3,4, BGT)

De ware eredienst is veelkleurig en veelvormig. Het beslaat ons hele leven als gelovigen, als gemeente van Christus. Met hart en mond, met handen en voeten. Ja, met heel je lichaam.En boven alles staat en gaat wat Johann Sebastian Bach boven veel van zijn composities schreef: ‘Soli Deo Gloria.’ ‘Allein Gott in der Hoh’ sei Ehr.’ Of wel:

‘God in de hoog’ alleen zij eer en dank voor zijn genade.’

Laten we dat nu gaan zingen.

Amen

Amos 5:21-24 Pagina 8