Aves Visum juni 2013

Aves VisumAves Visum

natuur- en vogelwacht ‘Rotta’nummer 124 juni 2013

Bestuur Voorzitter [email protected] van der Vorm 06 - 278 900 77regiocontacten 079 - 593 12 62Vice-voorzitter [email protected] van Lien 010- 511 37 33regioplannen Secretaris [email protected] van Ballegoie 010-455 22 61vrijwilligers Trefpunt Penningmeester [email protected] Noppers 010-418 47 76communicatie Leden Betsy van Meijgaarden [email protected], promotie 010-529 85 80

Jesse Keyzer [email protected] Rotta, Rotta Onderzoek 06-385 953 04

Cor Noorman [email protected] 06-81 00 09 26

Ledenadministratie Cor van de Lustgraaf [email protected] Chris van Rijswijk [email protected]

Natuur- en Vogelwacht 'Rotta'

donderdag: 10:00 u.-16:00 u.zaterdag: 12:00 u.-16:00 u.

Trefpunt Beheer: [email protected] Somers 06-39 32 11 13

Hoeksekade 1642661 JL Bergschenhoeke-mail: info@rotta-natuurwebsite: http://www.rotta-natuur.nlTriodos Bank 25.44.05.223

Opgericht 9 februari 1982.Aangewezen door de Belastingdienst als algemeen nutbeogende instelling, ANBI.Ingeschreven bij de KvK Haaglanden nr. 40464998.

Lidmaatschap:minimaal € 12,50 per jaar voor volwassenen.minimaal € 6,25 per jaar voor jeugd tot 18 jaar.Donateurs: minimaal € 12,50 per jaar.

VerenigingsgebouwNatuurcentrum Trefpunt RottaHoeksekade 1642661 JL Bergschenhoek Openingstijden:

ColofonVerenigingsblad van Natuur- en Vogelwacht 'Rotta'Nummer 124, juni 2013, jaargang 33Oplage 650 exemplaren.Verschijnt in maart, juni, september en december in detweede week van de maand. Redactie:Machiel Brinkhorst, Aad Deurloo, Jan Mudde en HansSoeterbroekRedactieadres:[email protected] Druk: Editoo BV, Arnhem De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in tekorten, te wijzigen en te weigeren, zo mogelijk in overlegmet de auteurs.Overname van artikelen uitsluitend toegestaan met bron-vermelding.Copyright van foto's blijft bij de fotograaf.

Inleveren van kopij voor de volgende Aves Visum voor10 augustus 2013, Aves Visum verschijnt dan in detweede week van september 2013.

Bij de voorplaatGrote foto:Boomvalk in vlucht (Falco subbuteo) © Garry BakkerKleine foto's van links naar rechts:Opening parkeerterrein en planten gedenkbomen © AdSomers; Broedende Steltkluut (Himantopus himantopus),een vogel van Zuidelijk Europa die sporadisch te zien is inde Ackerdijksche Plassen © Aad Deurloo; Grutto (Limosalimosa) in de Bergboezem © Machiel Brinkhorst

Inhoud Van het bestuur 3Van de redactie 3Smoelenboek 5Gedenkbomen 6Gewone beurszwam 7Gevaarlijke schimmels en virussen 7De Boomvalk 8Roofvogeltelling 2013 10Kleuren in de natuur 11Bergeenden balts 12Excursie 'De Liereman' 14Met de Rotta Kapoentjes op stap 15Vernieuwde cursus vogelherkenning 16Toezicht en handhaving 16Vleermuizen in werkgebied 'Rotta' 17Ruimtelijke ontwikkelingen Noordrand 19Rotta Natuurwerk 2012/2013 20Broedvogels het dak op 21Activiteitenkalender 22Mystery bird 24

- 2 -

Aves Visum, jaargang 33, nummer 124, juni 2013

Van het bestuurAria van Ballegoie Op onze jaarvergadering, die gehouden is op dinsdag26 april hebben wij afscheid genomen van 2 bestuurs-leden, die allebei een lange staat van dienst hebben. Henk Zomer kwam in 1998 in het bestuur. Hij hield zich,naast het meedenken in de bestuursvergaderingen, voor-namelijk bezig met het organiseren van excursies enweekenden. Deze activiteiten zijn door de jaren heen zeergeliefd bij onze leden. Hoewel er voor de weekenden delaatste jaren onvoldoende belangstelling was, mogen dedagexcursies zich nog steeds verheugen in een grote be-langstelling. Henk heeft deze activiteiten steeds, veelalsamen met Jan Kees Hoek, met grote inzet voorbereid enbegeleid. Henk heeft toegezegd door te willen gaan met deorganisaties van de dagexcursies. Daar zijn we erg blij mee!Henk, hartelijk dank voor je inzet tijdens jouw bestuurspe-riode!Ook Aad Deurloo is nu teruggetreden als bestuurslid. Naeen zeer lange periode, waarin hij allerlei bestuursfuncties-ook buiten Rotta- bekleedde, heeft hij, nadat hij vorig jaarhiervoor geridderd werd, zijn bestuurslidmaatschap neer-gelegd. Aad heeft altijd heel veel zaken voor Rotta aange-pakt en begeleid. Zo voert hij al heel lang de redactie vanons clubblad Aves Visum en organiseert hij alle cursussenvoor de vereniging. Wij zijn hem hiervoor veel dank ver-schuldigd! Op de Algemene Ledenvergadering werd Aadbenoemd tot erelid van Rotta. Ook Aad heeft toegezegdnog allerlei werkzaamheden te blijven doen. Dank hiervoor.

Gelukkig stonden er al weer twee nieuwe leden in destartblokken om de opengevallen plaatsen in te nemen. CorNoorman, die ook aan de wieg van onze vereniging heeftgestaan en in de beginperiode heel actief was, heeft na eentijd van wat meer afstand, met frisse moed de draad weeropgepakt. Cor doet, samen met zijn vrouw Ilona, onderzoekaan paddenstoelen, onder andere in het Koornmolengat.Jesse Keyzer is heel actief binnen Jong Rotta en hij heeftook een coördinerende functie binnen Rotta Onderzoek.Roofvogels en zoogdieren hebben zijn warme belangstel-ling. We zijn heel blij dat beide heren het bestuur willenversterken.Het bestuur heeft zich de afgelopen periode bezonnen opde werkwijze van onze vereniging. In deze tijd, waarin ie-dereen het druk heeft met allerlei zaken, willen we onzevereniging zo effectief en daadkrachtig mogelijk latenwerken. We hebben daartoe plannen ontwikkeld voor eennieuwe werkwijze, waarbij de werkgroepen heel zelfstandigkunnen werken.Een ander punt is de ‘verversing’ van het bestuur. Tot nutoe hebben bestuurders van onze vereniging steeds eenlange staat van dienst. Dit geeft stabiliteit, maar staat mo-gelijk nieuwe ideeën in de weg en het kan potentiëlenieuwe bestuurders afschrikken. We gaan dus nu met be-stuursperiodes van 4 jaar werken, met hooguit 1 maal eenverlenging. In 2014 zullen weer 2 bestuurder aftreden,waaronder de penningmeester. Cor van de Lustgraaf, dienu al de ledenadministratie voert en de financiën van hetTrefpunt beheert, heeft zich kandidaat gesteld voor hetpenningmeesterschap. Daar zijn we blij mee. Het jaar

daarna, in 2015, zullen zowel de voorzitter als de secretarisaftreden. Voor deze functies zijn we op zoek naar enthou-siaste mensen. We roepen alle leden op om na te denkenover de invulling van de bestuursfuncties. Juist nu er eengrote zelfstandigheid bij de werkgroepen ligt en er binnende werkgroepen veel kennis is, behoeven bestuurders nietper se natuurspecialisten te zijn.Dus, als het u wat lijkt, om ‘mee te sturen’ binnen onzevereniging, denk er eens over na, of neem vrijblijvendcontact met ons op om u te oriënteren. We hebben eenbloeiende vereniging met een nog altijd groeiend aantalleden. Van jong tot oud moet er een goede doorstromingzijn, zodat er voor iedereen mogelijkheden zijn om actief tezijn in en voor de natuur!Wij horen graag van u.

Van de redactieAad Deurloo

In de afgelopen drie maanden is er in de verenigingweer veel gebeurd.De eerder aangekondigde cursussen voor Vogelherken-ning voor beginners en die over libellen zijn intussen gege-ven. De eerste in de nieuwe vorm met het nieuwe cursus-boek en 27 deelnemers. Dit was gehoord de evaluatie engezien de gegevens uit de enquête een groot succes. Metde opmerkingen uit evaluatie en enquête gaan we aan deslag om het nog beter te kunnen doen. Tijdens de excursieswas het soms erg koud en onaangenaam weer. Toch werder gemiddeld nog een redelijk aantal vogels waargenomen.Aan de cursus over libellen deden 8 liefhebbers mee. Debijbehorende excursie komt later in verband met de tempe-ratuur en de periode waarin de meeste libellen gezienkunnen worden.

De redactie heeft in de persoon van Hans Soeterbroek eenextra redactielid gevonden, daar zijn we blij mee, omdat wedaarmee beter gewapend zijn tegen de aangekondigdestap van Jan Mudde, die zich in december na twee jaarterug zal trekken uit de redactie. Jan blijft wel op de achter-grond beschikbaar. Hans is zich aan het inwerken, zodathij zich de materie van het redactiewerk eigen kan maken.

De laatste verandering die we hier aankondigen is die bijde Rotta Rangers. Door de overweldigende belangstellingis het onmogelijk om alle kinderen in één keer te kunnenlaten deelnemen. Besloten is om in juni, deze maand dus,een proef te doen met twee groepen, één ’s morgens enéén ’s middags. Op die manier is het mogelijk om 2 x 30kinderen (het maximum per keer) met de natuur te latenkennismaken. Op deze wijze hopen we teleurstellingen tevoorkomen.

Rest ons u allen een mooie zomer toe te wensen en eengezellige, ontspannen vakantie. Tot in de volgende AvesVisum.

- 3 -


Nieuwe ledenmw. A.M. van Seters, Bleiswijkhr. Ruud Oosterveer, Bergschenhoekhr. Ron Muilman, Rotterdamhr. René de Bolster, Bleiswijkmw. Oda Zaat, Moerkapellemw. Nienke Fresen, Rotterdamdhr. Dirk Prince, Nieuwerkerk a.d. IJsselmw. Ilona Noorman, Berkel en Rodenrijsdhr. Gerard van de Water, Waddinxveendhr. Rudolph Ladan, Rotterdammw. Marieke Huurman , BergschenhoekDominic Dijkshoorn, Bleiswijkhr. Wouter den Boer, Rotterdamhr. Peter Rutten, Bleiswijkmw. Marleen van den Berg, Rotterdammw. Ina Meijer-den Hollander, Bergschenhoekhr. Jan Pieter Blonk, Berkel en Rodenrijsmw. J.W.M. de Vries-Warnau, Zevenhuizenmw. Alexandra van Drossen, Bergschenhoekmw. M. van Vugt-Pos, Bergschenhoekhr. Wilco Geelhoed, Berkel en Rodenrijshr. Jan Liebregt, Zevenhuizenhr. Steven Liebregt, Zevenhuizenmw. T. Camijn-van Wingerde, Berkel en Rodenrijs Van harte welkom bij de vereniging, en kom snel eenslangs bij onze activiteiten of gewoon zomaar op don-derdag of zaterdagmiddag bij het NatuurcentrumTrefpunt Rotta!

Werkgroepen Kinderwerkgroep activiteiten voor 4 t/m 12 jaarinfo en aanmelden bij [email protected] Jansen 010-511 57 20Jong Rotta activiteiten vanaf 13 jaarinfo en aanmelden bij [email protected] Keyzer 06-385 953 04Rotta Natuurwerk werken in de natuurinfo en aanmelden bij [email protected] van der Vorm 06-278 900 77Rotta Onderzoek tellingen flora en faunainfo bij [email protected] Mudde 06-110 182 25Trefpuntbeheer info bij [email protected] Somers 06-39 32 11 13Rotta Promotie promotie en PR-activiteiteninfo en aanmelden bij [email protected] van Meijgaarden 010-529 85 80Rotta Communicatie info bij [email protected] Noppers 010-418 47 76Rotta Educatie info bij [email protected] Deurloo 06-410 435 62Regioplannen info bij [email protected] van Lien 010-511 37 33

- 4 -


Smoelenboek; Nieuwe bestuursledenJesse KeyzerMijn naam is Jesse Keyzer en sinds de afgelopen algeme-ne ledenvergadering van 26 Maart ben ik samen met CorNoorman het bestuur ingetreden. Echter ben ik sinds juli2012 al actief bezig binnen het bestuur, eerst nog alskandidaat bestuurslid.Velen van u kennen mij al als het gezicht van Jong Rottaen als coördinator van Rotta Onderzoek. In de Aves Visumvan december 2012 heb ik al het een en ander over mijzelfverteld in het “Rotta Smoelenboek”. Nu wil ik nog wataanvullingen doen.

© Jan Mudde

Functie binnen het bestuurBinnen het bestuur vertegenwoordig ik de jongeren enonderzoekers van onze vereniging. Door middel van dezefunctie probeer ik deze groepen groter te maken en goedte laten functioneren in samenwerking met bijvoorbeeldandere werkgroepen binnen de vereniging en organisatiesbuiten onze vereniging. Verder probeer ik mensen te en-thousiasmeren om te gaan tellen of eens goed naar hunomgeving te kijken. Iedereen kan altijd met mij een praatjemaken over wat er zoal te zien is in het werkgebied vanRotta.

Verdere activiteiten binnen RottaAfgelopen december heb ik al aangegeven wat ik zoal doein het kader van onderzoek. Broedvogelmonitoring, tellin-gen voor de Vogelatlas, braakbalonderzoek, vleermuisin-ventarisaties en muizenonderzoek zijn enkele samenvat-tende woorden. Verder coördineer ik al het werk wat Rottadoet voor uilen en roofvogels in het werkgebied. Cor NoormanOp de algemene ledenvergadering van 26 maart, ben iktoegetreden tot het bestuur van onze vereniging. Mijn naamis Cor Noorman, 54 jaar, gehuwd en heb uit een vorig hu-welijk twee dochters van respectievelijk 28 en 24 jaar. Ikheb een opleiding groente- en bloementeelt aan de Land-en Tuinbouwschool gevolgd. Toch was mijn eerste vastebaan die van postbode bij de toenmalige PTT. Hierna benik hoofdzakelijk werkzaam geweest in verschillende sier-teeltgewassen onder glas.

Wanneer u dit leest ben ik waarschijnlijk nog op zoek naareen nieuwe baan.

© Ilona Noorman Een stukje geschiedenisInteresse in de natuur is bij mij ontstaan toen ik een jaar oftien was en van mijn vader een vogelgids kreeg. Niet zomaar een vogelgids, nee een heuse Petersons vogelgidsvan alle Europese vogels! In die tijd was dat wat een Mer-cedes onder de auto’s is. Met hulp van die vogelgids eneen van mijn vader geleende prisma verrekijker probeerdeik de vogels in het stroomgebied van de Rotte en later ookin de Bleiswijkse Zoom op naam te brengen. Er brak voormij een tijd aan van vallen en opstaan. Ik kende niemandin mijn omgeving met dezelfde interesse en moest dus alleszelf uit zien te vinden. De natuurbeleving was in die tijd bijlange na niet op het niveau van wat het nu is. Men vondnatuurliefhebbers in het algemeen en vogelaars in het bij-zonder maar rare mensen. Niet zelden werd je als vogelaaraangesproken en verdacht van gluren, geheel ten onrech-te natuurlijk!Tegenwoordig is natuurbeleving helemaal in. Tal van lan-delijke en regionale natuurorganisaties houden zich bezigmet natuurbescherming en -onderzoek. Geholpen doorvele duizenden vrijwilligers die hen voorzien van de beno-digde gegevens. De invoerportalen als Waarneming.nl enTelmee.nl zijn daarbij belangrijke instrumenten. Daarnaastorganiseren natuurverenigingen – waarvan uw vereniginger een is – regelmatig cursussen, workshops, presentaties,natuurwandelingen en meer voor zowel jong en oud. Eenenorm groot assortiment aan natuurboeken en veldgidsenstaat ons ter beschikking om onze kennis te verbreden ente verdiepen. De digitale fotografie heeft een enorme vluchtgenomen en internet is niet meer weg te denken als wellichtde belangrijkste informatiebron. Kortom, de (beginnende)natuurliefhebber is tegenwoordig van alle gemakkenvoorzien.

- 5 -


Bijna tien jaar later, in het voorjaar van 1979, ontmoette ikJoop van Ardenne bij de viskraam in Bleiswijk. Een dorps-genoot die ook vogelde, hoe bijzonder was dat! We blekenbeiden al enige tijd dezelfde plannen te hebben. Onder hetgenot van een lekkerbekje besloten we een Vogelwacht tevormen. Onze eerste actie was toestemming aan het recre-atieschap vragen om nestkasten te mogen ophangen in deBleiswijkse Zoom. Die toestemming kregen we bijna onmid-dellijk. In de plaatselijke krant werd hiervan melding ge-maakt. Dit bleef niet zonder resultaat. We hadden naams-bekendheid gemaakt! Het duurde dan ook niet lang ofsteeds meer vogelaars en later gelukkig ook andere natuurgeïnteresseerden sloten zich bij ons aan. Uiteindelijk resul-teerde dit op 9 februari 1982 in de officiële oprichting vanNatuur- en Vogelwacht “Rotta”. In de eerste jaren warenJoop en ik respectievelijk voorzitter en secretaris. Daarnahebben Rien van der Vorm en Aad Deurloo deze bestuurs-functies zoals u weet, tientallen jaren met niet aflatendeenergie en ijver voortgezet. Tot 1998 ben ik actief voor“Rotta” geweest en hield mij vooral bezig met het inventa-riseren van vogels op en rond de Zevenhuizerplas, namdeel aan verschillende landelijk georganiseerde vogeltel-lingen en inventariseerde op zeer bescheiden schaalpaddenstoelen in het Koornmolengat. Daarna ben ik eenpoos uit beeld geweest. Vorig najaar heb ik het “oude nest”na lange tijd weer weten te vinden. ToekomstSamen met de andere bestuursleden wil ik mij inzetten omde verschillende activiteiten van “Rotta” verder te ontwik-kelen en de natuurbeschermingsgedachte in de ruimste zinvan het woord uit te dragen.Verder vorm ik sinds oktober vorig jaar met mijn vrouw Ilonaeen nieuwe loot aan de tak Rotta Onderzoek. Door langja-rig onderzoek proberen we het voorkomen van paddenstoe-len in het Koornmolengat in kaart te brengen. Daarnaasthebben we nog niet geheel uitgewerkte plannen om eenaantal andere gebiedjes binnen het werkgebied van “Rotta”op het voorkomen van paddenstoelen onder de loep tenemen.

GedenkbomenMachiel Brinkhorst

Voorafgaande aan de ledenavond op 23 april werd hetnieuwe parkeerterrein tegenover het Trefpunt officieelin gebruik genomen. De openingshandeling was in devorm van het plaatsen van twee naambordjes bij deZwarte moerbei-bomen (Morus nigra) die naast detoegang van het parkeerterrein zijn geplaatst. Met dezenaambordjes wil de vereniging twee actieve leden ge-denken die ons in 2012 ontvallen zijn. Deze twee ledenwaren Jetty Tak en Ton Prins. De naambordjes werdengeplaatst door hun partners.

Jetty Tak was met haar man André een trouwe deelneem-ster van de maandelijkse ledenexcursies. Daarnaast wasJetty gastvrouw in het Trefpunt. Jetty toonde zich altijd eenzeer betrokken lid.

André Tak plaatst het naambordje bij de boom voor Jetty Tak.© Ad Somers

Ton Prins was al in zijn jeugd actief bezig met de natuur.Na zijn verhuizing naar Bleiswijk, deed hij vanaf 1961 meemet de eerste wintervogeltellingen in de Rottemeren en in1967 aan het NJN-onderzoek naar de natuurwaarden in hetRottemerengebied..Totdat zijn ziekte dit verhinderde wasTon een trouwe deelnemer aan de wintervogeltellingen inhet Hoge Bergse Bos, Zijn vrouw Jeannette schreef onsnaar aanleiding van het planten van deze gedenkbomen:“Ik wil het bestuur van Rotta hartelijk danken voor dit gebaarnaar Ton toe. Het is een blijvende en mooie herinnering aanzijn kennis van en passie voor de vogels en een soortvoortdurende verbondenheid met Rotta, wat mij een warmgevoel geeft”.

Jeannette Prins plaatst het naambordje bij de boom voor Ton Prins.© Ad Somers

- 6 -


Gewone beurszwam Cor Noorman De zomer is nu niet bepaald de periode waarin demeeste mensen paddenstoelen verwachten. Toch isdeze periode voor veel soorten zwammen hét momentom vruchtlichamen te ontwikkelen. Men kan dus metrecht spreken van typische zomerpaddenstoelen. Na-tuurlijk is de mate waarin zij voorkomen sterk afhanke-lijk van met name de hoeveelheid neerslag. In drogezomers zal je relatief minder vruchtlichamen vindendan in natte zomers. Dit gegeven geldt ook voor deandere jaargetijden. Paddenstoelen houden nu een-maal van vochtige omstandigheden. De Gewonebeurszwam (Volvariella gloiocephala) is hier geen uit-zondering op.

Gewone beurszwam (Volvariella gloiocephala) © Cor Noorman

Macroscopische kenmerkenIn jong stadium is de hoed klokvormig, later gewelfd totuitgespreid met een iets verhoogd centrum (umbo). Degrootte van de hoed varieert van 6-14 cm en is in vochtigetoestand wat kleverig. Wat kleur betreft is de Gewonebeurszwam niet bepaald moeders mooiste. De kleur vande hoed is vuilwit tot grijsachtig bruin, het centrum meestaldonkerder bruin. Ook de tot 22 cm lange steel is vuilwit enwordt aan de basis omhuld door een beurs of volva. Dit iskenmerkend voor het geslacht Volvariella en Amanita waartoe onder andere de welbekende Vliegenzwam be-hoort. Aanvankelijk zijn de plaatjes of lamellen witachtig.Op de foto kun je duidelijk zien dat de lamellen, die vrij vande steel zijn, rozeachtig bruin zijn als gevolg van de gelijkgekleurde rijpe sporen.Geur en smaak zijn vaak een belangrijk determinatieken-merk. Een aantal paddenstoelen heeft zelfs zijn naam tedanken aan een specifieke smaak of geur. De Gewonebeurszwam smaakt en ruikt radijsachtig. VoorkomenDe Gewone beurszwam is saprotroof. Dit betekent dat dezwam leeft van de afbraak van dood organisch materiaal.Zo komt hij algemeen voor op snipperpaden, compostho-pen, rottend gras, ruigten, akkers en weilanden, steeds opvoedselrijke, verstoorde bodems. In het Lage- en Hoge

Bergse Bos heb ik hem het meest aangetroffen in degrasbermen langs de fiets- en wandelpaden.Nederland telt 9 verschillende soorten beurszwammen. DeParasiet beurszwam en de Tropische beurszwam zijnbuitenbeentjes binnen deze groep. De eerste parasiteertop rottende vruchtlichamen van de Nevelzwam en iszeldzaam, de laatste is eveneens zeldzaam en verschijntalleen in zeer warme zomers. Deze soort wordt gekweekten is mogelijk uit cultuur in ons land verwilderd.

Pas op! Gevaarlijke schimmels envirussen!Jan Mudde Onlangs werd ik op een Rotta Tellersavond getriggerddoor een verhaal van twee leden die zomaar evenlangskwamen. Zij vertelden dat ze zojuist een forsehoeveelheid kikkerdril hadden “losgelaten” in de slootbij Natuurcentrum Trefpunt Rotta. De kikkerdril wasafkomstig uit een kleine vijver in Bergschenhoek vanafeen plek waar de later uitkomende kikkervisjes doorvoedselgebrek een wisse dood zouden sterven.Een goedbedoelde en prima actie van deze twee be-trokken Rotta-leden zou je op het eerste gezicht zeg-gen. Echter toch kleven er bezwaren aan dit soort ac-ties. Onbedoeld zou je door het verplaatsen van amfi-bieën, vissen en water bij kunnen dragen aan het uit-sterven van kikkers en padden in Nederland. Hoe datkan, leest u in dit stukje. Sinds 1993 wordt wereldwijd het voortbestaan van vooralkikkers en padden zeer ernstig bedreigd door een gevaar-lijke infectieziekte, chytridiomycose, die veroorzaakt wordtdoor de schimmel Batrachochytrium dendrobatidis. InNoord- en Zuid-Amerika zijn al diverse kikkersoorten uitge-

Gewone pad, paartje op trek © Garry Bakker

storven als gevolg van het optreden van deze ziekte, enook elders op de wereld zijn de populaties van amfibieëndramatisch afgenomen. Deskundigen, onder andere hetIUCN, noemen het: de ‘ergste infectieziekte, die gewervel-den ooit heeft getroffen en een grote bedreiging voor debiodiversiteit’. In bijna alle Nederlandse provincies en inVlaanderen zijn sinds 2009 besmette dieren gevonden (zie

- 7 -


kaartje). Vier procent van alle amfibieën blijkt geïnfecteerd.Wat de impact is van de schimmelinfectie op onze inheem-se amfibieën is momenteel niet bekend. Nader onderzoekis daarvoor nodig, maar gelet op de gevolgen elders in dewereld valt te vrezen dat ook hier de effecten groot kunnenzijn.

Verspreiding Batrachochytrium dendrobatidis

Verspreiding van de schimmel vindt plaats door de versprei-ding van besmette dieren, door vogels en zoogdieren maarvooral door de mens. Verspreiding door de mens gebeurtvooral door het hanteren van amfibieën en verplaatsen vanbesmette dieren en water naar locaties waar de schimmelnog niet voorkomt. Juist in dit laatste schuilt het gevaar waarik in de eerste alinea van dit stukje op wees. Acties waarbijkikkers, padden en andere amfibieën verplaatst worden vande ene locatie naar de andere zijn potentieel gevaarlijk. Ookhet verplaatsen van besmet water is volstrekt ongewenst.Er zijn geen methoden beschikbaar voor de particulier omsnel te onderzoeken of de schimmel aanwezig is bij depopulatie amfibieën in jouw vijver of sloot dus je weet nooitof er een besmetting aanwezig is.

Sinds eind 2010 is er nog een vervelende bedreiging bijge-komen. In het onderzoek naar de plotseling sterfte van meerdan duizend Groene kikkers en enkel Kamsalamanders in Kleine watersalamander op trek © Garry Bakker

een vijver bij bezoekerscentrum Dwingelderveld is vastkomen te staan dat een ranavirus de doodsoorzaak is ge-weest. Er zijn verschillende ranavirussen die enormesterfte kunnen veroorzaken onder vissen, amfibieën enreptielen. Ook bij de verspreiding van dit gevaarlijke virusspeelt de mens een hoofdrol.

Om verspreiding van de schimmel (in elk geval door men-sen) en het ranavirus zoveel als mogelijk te voorkomenheeft de club die in Nederland het onderzoek aan reptielen,amfibieën en vissen coördineert en begeleidt een specialegedragscode het “hygiëneprotocol voor veldwerkers” inge-steld. De maatregelen die hierin geadviseerd worden vol-staan bij standaard veldonderzoek. Bij introducties, ver-plaatsingen etc. gelden veel strengere eisen.Daarom dus het dringende advies vanuit Rotta Onderzoek:ga niet aan de slag met het verplaatsen van kikkers, paddenen andere amfibieën, vissen en water van de ene locatienaar de andere. Volg de aanwijzingen van het RAVONhygiëneprotocol op bij onderzoek en vraag advies aandeskundigen bij het plotseling aantreffen van grote aantal-len dode amfibieën. Uitgebreide informatie over beideziekten en het hygiëneprotocol is te vinden op de websitevan RAVONhttp://www.ravon.nl/OnderzoekAdvies/Onderzoek/Chytridi-omycose/tabid/809/Default.aspx

De Boomvalk, de echtezomerroofvogelJan Mudde De enige kleine roofvogel in Nederland die we uitslui-tend in de zomermaanden kunnen waarnemen is tevenséén van de sierlijkste. Vanaf half april is mijn blik vaaknaar de lucht gericht in de hoop deze middelgrote valkweer te zien. Pas nadat dat is gelukt is voor mij hetvoorjaar echt begonnen. HerkennenHoewel het herkennen van de Boomvalk niet moeilijk is,wordt deze soort vaak over het hoofd gezien door watminder ervaren vogelaars. Dat komt misschien omdat hetgedrag en de vliegwijze niet direct aan een valkachtige

roofvogel doen denken. Vaak is de vlucht snel en wendbaarmet een silhouet dat sterk doet denken aan dat van deGierzwaluw. Als je dan de afstand niet goed schat zou jezomaar kunnen denken dat er een Gierzwaluw langs vliegtin plaats van één van de mooiste inheemse valkjes. Eengoede manier om de Boomvalk in het zwerk te ontdekkenis te letten op alarmerende zwaluwen en Gierzwaluwen.Door zijn snelheid en wendbaarheid vormt de Boomvalkvoor deze soorten een serieuze bedreiging. Is er dan ookeen in de buurt dan alarmeren de zwaluwen op grote schaal.Heb je vervolgens de valk in de kijker dan is verwarring meteen andere soort vrijwel uitgesloten. De donkergrijze bo-

- 8 -


Gem. brandstofverbruik: 4,2 l/100 km (1 op 23,8). CO2: 98 g/km. Fiat. De laagste gemiddelde CO2-uitstoot van Europa.*

Prijs is incl. BTW, excl. kosten rijklaar maken en verwijderingsbijdrage. Getoonde afbeelding kan afwijken van de werkelijkheid. Prijswijzigingen voorbehouden. De fi nanciering in de vorm van niet-doorlopend krediet wordt u aangeboden door Fiat Financial Solutions handelsnaam van FGA Capital B.V. (AFM vergunningsnummer 12013694) onder voorbehoud van kredietacceptatie en toetsing BKR te Tiel. Max. kredietbedrag 3 6.500,-. Deze fi nancieringsactie is geldig tot en met 30 juni 2012. Prijs en uitvoering kunnen aan verandering onderhevig zijn zonder voorafgaande opgave. 3 jaar garantie is opgebouwd uit 2 jaar fabrieksgarantie en 1 jaar Extra Garantie. De compensatie van wegenbelasting per 2014 is gebaseerd op de wegenbelastingtarieven zoals bekend per 1 april 2012 en zal als korting worden verrekend. 3 jaar geen wegenbelasting is niet geldig voor de Fiat Punto 1.2 benzine-motor. Vanafprijs 3 10.990,- is gebaseerd op de 1.2 Pop 3-deurs actieaanbieding. Deze actie is geldig t/m 30 juni 2012. Vraag naar de voorwaarden. *Bron: Jato Dynamics. Gebaseerd op de volumegerelateerde gemiddelde CO2-uitstoot (g/km) van de best verkochte Europese automerken in 2011.

36 maanden voor maar 0% rente Contantwaarde

Contanteaanbetaling

TotaalKredietbedrag

Looptijd in maanden

Vaste debet-rentevoet op jaarbasis

Jaarlijkse Kosten Percentage (JKP)

Termijnbedrag per maand

Totaal te betalen bedrag

3 10.990,- 3 4.490,- 3 6.500,- 36 0,0% 0,0% 3 180,56 3 6.500,-

Hij is er: de nieuwe Fiat Punto met zijn revolutionaire TwinAir Turbo benzinemotor. Zonder wegenbelasting en met slechts 14% bijtelling! Nu bovendien met gratis Cool&Blue pakket t.w.v. 3 600,-. Ga naar fi atpunto.nl, vergelijk de Punto TwinAir met zijn concurrenten en ervaar het verschil. Er is overigens al een Fiat Punto vanaf 5 10.990,-. De nieuwe Fiat Punto: dit is de auto waar wij van houden. Meer weten? Kom naar onze showroom en laat je verrassen door de nieuwe Punto.

• 3 JAAR 0% RENTE • 3 JAAR GARANTIE • 3 JAAR GEEN WEGENBELASTING

met DE NIEUWE

FIAT PUNTO TWINAIR

ben je klaar

voor 3 jaar

Eef en HuubRotterdam, Ceintuurbaan 133, Tel. 010 - 211 11 11, www.eefenhuub.nl

NU OOK UW FIAT-DEALER

venzijde gecombineerd met de lichte, zwaar gestreepteonderzijde laat geen ruimte voor twijfel. Van dichterbij isook vaak de roestrode “broek” goed zichtbaar evenals hetzwarte masker en de baardstreep. Man en vrouw hebbenhetzelfde uiterlijk. Bij de jonge vogels ontbreekt de rodebroek. Voorkomen en gedragOnze omgeving is bij uitstek een Boomvalkenbiotoop. Deaanwezigheid van bossen en parken met veel waterpartijenen rietvelden vormt het ideale jachtgebied. De geliefdeprooien, libellen en kleine vogels zijn ruim voorhanden. Ookeen nestplaats, vaak een oud kraaiennest, is makkelijk tevinden. In het werkgebied van onze vereniging nestelendan ook meerdere paartjes.Goede plaatsen om van de spectaculaire jachtvluchten vandeze soort te genieten zijn de Noordoever van de Zeven-huizerplas -waar ze boven het riet en de plas vooral achterde libellen aan zitten-, het Hoge Bergse Bos en de Boter-dorpsche Polder. Echter ook boven de woonwijken jagenregelmatig Boomvalken. Zoals hierboven al gemeld zijnalarmerende zwaluwen en andere kleine vogels in de luchtin de zomer een goede indicatie voor de aanwezigheid vaneen jagende Boomvalk. Ze broeden relatief laat in hetseizoen en daardoor kan het wel tot eind juli duren eer deeerste jonge vogels het luchtruim kiezen.

VoedselDe Boomvalk is een echte specialist. Als enige Nederland-se roofvogel is hij een expert in het in de vlucht vangen vanlibellen. Rustig draaiend en wendend stroopt hij het lucht-ruim boven het water en riet af. Met een snelle uitval wordtdan een libelle verschalkt, die vervolgens in de vlucht op-gepeuzeld wordt. De onsmakelijke vleugels worden daarbijeerst verwijderd en deze dwarrelen vaak in je kijkerbeelddoelloos ter aarde. Heeft de Boomvalk trek in een wat co-pieuzer maaltijd dat wordt de achtervolging ingezet opkleine vogels. Na een korte, felle achtervolging verdwijntmenige zwaluw in de Boomvalkmaag. ToekomstMet de Boomvalk gaat het zeker niet slecht. Door zijnvoedselkeuze heeft de soort weinig last van de schadelijkegevolgen van het gebruik van pesticiden door de mens. Ookheeft de soort niet de belangstelling van kwaadwillenderoofvogelvervolgers, want op zijn menu prijken geensoorten die bejaagbaar zijn of een hoge aaibaarheidsfactorhebben. Daarnaast is de nestplaats uiterst moeilijk te vindenomdat de Boomvalk juist deze plek onopvallend nadert enverlaat. In onze omgeving neemt de hoeveelheid geacci-denteerd landschap nog steeds toe. We zullen dus in detoekomst gelukkig kunnen blijven genieten van deze sier-lijke zomervalk en zijn fraaie jachttechniek.

- 9 -


Roofvogeltelling 2013Jesse Keyzer

Afgelopen winter zijn in enkele atlasblokken in hetwerkgebied van Rotta de roofvogels geteld. Van 12 t/m20 januari hebben 6 tellers gekeken naar roofvogels enuilen en deze in kaart gebracht. De roofvogeltelling iseen echte traditie binnen Rotta, sinds de eerste lande-lijke telling in 1982 heeft Rotta ieder jaar een roofvogel-telling gedaan met uitzondering van het jaar 2012.Reden genoeg om dit door te zetten. Rotta Onderzoek & de Werkgroep Rotta RoofvogelsAfgelopen najaar is de werkgroep Rotta Onderzoek opge-richt waarin we specifiek gekozen hebben om een apartewerkgroep op te richten voor roofvogels. De werkgroepRotta Roofvogels zet zich in voor alle in het werkgebiedlevende uilen en (dag)roofvogels. Activiteiten bestaan totnu toe uit nestkastbeheer (voor bijvoorbeeld Steenuilen),het in kaart brengen van broedende uilen en roofvogelsmaar ook van rust en roestplaatsen en uiteraard de jaarlijksterugkerende roofvogeltelling. Resultaten van 2013In de onderstaande tabel zijn de resultaten van afgelopenjanuari te zien. Bijgevoegd zijn de aantallen die bij deroofvogeltelling in 2010 geteld zijn. Echter moet hier wel bijvermeld worden dat er dit jaar het (roof)vogelrijke atlasblok37-17 meegeteld is. De aantallen kunnen weleens wisselen.Er zit immers een verschil in tellers, telintensiteit, deweersomstandigheden op de dag van de telling enzovoort.Toch geeft het een algemeen beeld van hoe het gaat metde vogelstand en van de voorkomende roofvogels.

Eerstejaars Buizerd © Jesse Keyzer

Wanneer wij kijken naar de aantallen valt een aantal dingenop. Kijk bijvoorbeeld naar het hoge aantal buizerds. Het isbijna onmogelijk deze niet meer tegen te komen wanneermen door het werkgebied struint. Verder is er een toenamevan de Havik te zien, een echte standvogel. Wellicht heeftdit te maken met de landelijke trend waarbij Haviken steedsmeer de hogere zandgronden verlaten en zich steeds meervestigen in de nabijheid van mensen. Ook de Ruigpootbui-zerd in atlasblok 37-27 is een opvallend gegeven. Ditexemplaar verbleef in de Boterdorpsche Polder en is ookdoor andere waarnemers gedurende deze periode daargezien.

Voorkomen van roofvogels in het Rotta-gebied per atlasblok en de totalenin 2013 en 2010.

Verder zien wij in 2013 lagere aantallen dan in 2010.Wellicht heeft dit te maken met de vooral koude winter diewe achter de rug hebben. De winter van 2010 was datbetreft veel minder streng. Ik wil uiteraard graag de tellers, Rien vd Vorm, Aria vanBallegoie, Gerrit Goedhart, Jan Mudde en Bart Dieleman,bedanken voor hun inzet gedurende deze zeer koude weeken winter.

Ondanks dat de afgelopen winter zeer lang duurde zijn ernu al voorbereidingen voor de roofvogeltelling van 2014gaande. Iedereen kan en mag meedoen. Heb je interesseom mee te doen? Lijkt het je leuk om mee te helpen om eenbeeld te krijgen van de vogelaantallen in ons werkgebied?

Neem dan contact op met:Jesse Keyzer – Coördinator Rotta [email protected]

- 10 -


Kleuren in de natuurBen Huber

“Kun je voor onze Rotta Rangers eens een stukje overkleuren in de natuur schrijven?”, vroeg Gert aan mij.Best een leuk idee dacht ik, want kleuren zijn in denatuur heel belangrijk en er valt best veel over te ver-tellen.

Zowel de levende als de niet levende natuur kent prachtigekleuren. Bij de levende natuur maken de kleuren van bla-deren en bessen in de herfst soms een knallend kleuren-feest. Bij de niet levende natuur is de regenboog eenprachtig verschijnsel. De regenboog kent, van binnen naarbuiten, de volgende volgorde van kleuren:

Water is kleurloos maar lijkt vaak blauw, omdat een mooiehelderblauwe lucht zich erin kan weerspiegelen.

Ik moest meteen aan die rare Kameleons denken. Kame-leons zijn wereldkampioen verstoppertje spelen. Ze kunnenecht goochelen met kleuren in hun huid en zo bepaaldesignalen afgeven. Het zijn ware tovenaars. De normalekleur van een Kameleon lijkt vaak op de omgeving waar zehet meeste zijn. In bomen levende Kameleons zijn groen.Zo vallen ze niet op tussen de groene bladeren. De op debodem wonende Kameleons zijn bruin. Ze kunnen zich zogemakkelijk verschuilen tussen verdorde (bruine) bladeren.Hun natuurlijke kleur behouden ze als ze zich op hun gemakvoelen of slapen en als het weer ideaal is. Als een Kame-leon opgewonden raakt kan hij zijn kleuren super snelveranderen. Dat kan hij dan doen om op te vallen of om afte schrikken.

Voor de levende natuur, zoals planten en dieren, zijnkleuren belangrijk om te kunnen overleven. Je moet dandenken aan schutkleuren, pronkkleuren, waarschuwings-kleuren en afschrikkleuren. Dieren of planten kunnen doorschutkleuren onopgemerkt blijven in hun omgeving (ca-mouflage). Vrouwelijke vogels hebben vaak onopvallendekleuren. Dat is nodig om veilig te kunnen broeden. Rupsenhebben vaak dezelfde kleur als het takje of blaadje, waaropze zitten. Ze voorkomen zo dat ze worden gezien en opge-geten. Ook vlinders kunnen zich door het opvouwen van

Weerspiegeling in het water © Sonja de Jong

hun vleugels met schutkleuren goed schuil houden. IJsbe-ren en Poolvossen hebben, in de winter op de sneeuw enhet ijs, met hun dikke witte bontjas ook een prachtigeschutkleur. Daarmee kunnen ze op het ijs bijna ongezieneen zonnende Zeehond of een Walrus benaderen. DePoolvos volgt vaak de IJsberen om wat mee te pikken vanhun prooi.

IJsbeer © Ben Huber Jullie zullen, net als ik, ook best wel genieten van de mooiekleuren van sommige vogels. De mannetjes pronken methun mooie kleuren om zo indruk op de vrouwtjes te makenen verkering te krijgen of te paren. Iedereen kent ze wel,de grootste pronkers en uitslovers onder de vogels, demannetjes van de Pauwen. Ze drentelen heen en weer methun kleurrijke waaier van veren om die aan iedereen te latenzien. De daarbij verloren veren zijn voor veel mensen echtiets moois om te verzamelen.

Een bloem kan niet praten, maar wel insecten lokken metopvallende kleuren. Zo is de kans dat hij bestoven wordtgroot. Ook bessen van bomen, struiken en planten hebbenvaak een felle kleur. Zo vallen ze, vanuit de lucht, goed opbij vogels. Als ze door vogels worden opgegeten, wordende zaadjes door de vogels op een andere plek uitgepoept.Als het een beetje mee zit, kan er op die plek dan weer eenplantje uit groeien. Zij overleven dus door het laten versprei-den van hun zaden door vogels.

Felle kleuren zijn vaak een waarschuwing. Een bekendvoorbeeld van waarschuwing zijn de geelzwarte strepenvan de Zebrarupsen. Ze zijn giftig omdat ze van hun gelief-de plant, het Jakobskruiskruid, eten. Jacobskruiskruid isgiftig voor veel dieren. Het grootste gevaar schuilt in hooi.Het verwijderen van de planten uit het hooi is bijna niet tedoen, omdat de bladeren verbrokkeld kunnen zijn. Onge-merkt kunnen dieren dan de giftige plantendelen binnen-krijgen. Voor paarden en koeien is het dodelijk. Schapenkunnen er goed tegen.

Dieren en planten kunnen door hun kleur en vorm ookandere dieren en planten nabootsen. Zo kunnen ze hunprooi lokken of onopgemerkt benaderen. Soms is hetmoeilijk om te herkennen wie nu wie nabootst. Het dier of

- 11 -


de plant wil als iets anders herkend worden. Het vermomtzich dus en daar is natuurlijk een reden voor. Gevaarlijkesoorten lijken op niet gevaarlijke soorten of andersom.Wespen zijn een gevaarlijke prooi voor vogels. Ze smakenvies en kunnen pijnlijk steken. Een vogel leert dus snel vaneen wespachtig diertje af te blijven. Daar maken sommigeandere insecten, die eigenlijk een eetbare en ongevaarlijkeprooi zijn, gebruik van. Sommige zweefvliegen lijken doorhun kleuren sprekend op wespen. Dat schrikt af en voor-komt dat zij door andere beesten op worden gegeten. Methun kleuren hebben ze zich dus eigenlijk vermomd.Zweefvliegen zitten graag op grote schermbloemen, zoalsde Berenklauw, maar komen niet zoals wespen af op limo-nade en andere sterk gezoete stoffen. Wespen staan nietstil in de lucht. Zweefvliegen wel. Zweefvliegen hebben ookmaar één paar vleugels.

Zweefvlieg © Nico Bolle

Zebrarups © André Brasse

Bergeenden balts, een gevecht opleven en doodEllen Beckmann De Bergeend is een vogel die je niet makkelijk ver hethoofd ziet. Met zijn onmiskenbare kleuren, wit metchocobruine borstband en donkergroene kop met fel-rode snavel is verwarring met elke andere eend of gansuitgesloten. De mannetjes zijn het mooist gekleurd. Zijhebben ook de grootste felrode snavelknobbel. Devrouwtjes zijn een flets aftreksel van de mannelijkekleurenpracht. Nestelen doet de Bergeend het liefst ineen grondhol. Echter als dat niet voorhanden is danbroeden ze soms ook wel in een holle boom of indichte vegetatie. Een plek waar je de Bergeend regel-matig kunt zien is het gebied van de AckerdijksePlassen.

In dat gebied heb ik ook een schuilhut waar ik vele urendoorbreng om mooie foto’s te kunnen maken. Op eendruilerige dag in het voorjaar van 2012 besloot ik ondankshet slechte weer toch naar mijn geliefde schuilhut te gaan.Iets waar ik geen spijt van zou krijgen. Bij mijn aankomstwas het drukte van jewelste in de Aalscholverkolonie echterlangzaam werd het stiller. Plots kwamen er van rechts metveel bombarie zes Bergeenden aan gevlogen. Ze landdenvoor me op het water. Het bleek te gaan om drie koppelsmaar van een echte huwelijkstrouw leek nog geen sprakete zijn. De mannetjes wierpen verleidelijke blikken op elkaarsvrouwen en dat bleef niet zonder gevolgen. Het begon methet bekende dreigen naar elkaar, en daar bleef het niet bij!In een mum van tijd braken er gevechten uit tussen de herendie daarbij werden aangemoedigd door hun vrouwen, al-thans zo leek het. Het is een constant spel van actie enreactie, dreigen, vechten, vluchten en weer dreigen. Allesom maar het mooiste, dus sterkste, vrouwtje te mogenbevruchten.

Dreigende mannetjes © Ellen Beckmann

- 12 -


Toen de gevechten eenmaal geluwd waren en er duidelijkwas wie met wie verkeerde moest er natuurlijk gebaltstworden. Een Bergeendenvrouw laat zich natuurlijk nietzomaar versieren! De Bergeendenbalts kent een vast pa-troon; Het begint vaak met het zogenaamde “malen”.Hierbij wordt de kop tegelijkertijd omhoog gebracht en in-getrokken waarna hij weer naar beneden gaat en gestrektwordt. Dit is een vrijwel cirkelvormige beweging. Een vari-atie hierop is het “pompen”, een zelfde beweging alleenmeer ellipsvormig. Een andere beweging is het “kopwer-pen” ihierbij wordt de nek gestrekt en de kop naar voren enomlaag gebracht en vervolgens snel omhoog gegooid ineen verticale beweging. Bij het “kopschudden” wordt de kopin een nee-beweging snel van links naar rechts gebracht.Wanneer de kop en de snavel enkele malen snel in eenkorte beweging op en neer worden bewogen spreken wevan “snavelwippen”. Ook het “staartschudden” wordt regel-matig beoefend, daarbij gaat de staart enkele malen snelheen en weer.

Bergeend man in de aanval © Ellen Beckmann

Tweegevecht van de mannetjes © Ellen Beckmann

Het gaat er stevig aan toe tussen de mannetjes © Ellen Beckmann

De rivaal is weg, nu de vrouw versieren......© Ellen Beckmann

Als dit alles dan het vrouwtje in voldoende mate heeft be-koord volgt uiteindelijk de paring. Dan gaat het er ook nietbepaald zachtzinnig aan toe. Regelmatig verdwijnt hetvrouwtje geheel onder water. Het komt echter nooit voordat een vrouwtje bij de paring om komt. Vaak begint naenige tijd het hele spel weer van voor af aan. Het is danmeestal het vrouwtje dat haar eigen man ophitst tegen deandere mannen door tegen hem aan te zwemmen en hemin de richting van een ander mannetje te duwen. Al met al was ik erg blij dat ik ondanks het weer toch beslo-ten had naar Ackerdijk te komen. Anders had ik dit schitte-rende schouwspel gemist. De natuur blijft me altijd verbazenen boeien en zeker de watervogels hebben een specialeplek in mijn hart veroverd.

- 13 -


Excursie naar 'De Liereman ', een na-tuurgebied bij Oud-TurnhoutPiet Mulder

Op 23 april gingen zestien leden onder leiding van HenkZomer en Jan Kees Hoek naar natuurgebied 'De Liere-man' bij Turnhout in België. Ter plaatse werden zij ge-gidst door Cyriel van het Natuurpunt. 'De Liereman' iséén van de grootste beschermde natuurgebieden vanVlaanderen (500 ha). Je vindt hier heide, landduinen,gagelstruweel, loofbos, naaldbos, veen, vennen enmoeras.

We gaan op pad naar het moerasgedeelte en we zien enhoren direct al Koolmezen, Houtduiven en de Zwartkop, jeweet wel, die snelle Merel. In België noemen ze hem de “45toeren Merel”. Verder Roodborsten, Pimpelmezen enBoomkruipers. Volgens Cyriel was er vorige week nog geenkat te zien. De meidoorns die hier staan zijn breed en wijdvertakt omdat de verse toppen door de reeën zijn opgevre-ten. Heel hoog in de strak blauwe lucht vliegt een Buizerd.Bij een paar gegraven vennetjes heeft vroeger een artsgewoond. Hij kweekte bloedzuigers. Paarden met laarzenaan werden de vennetjes ingestuurd. De bloedzuigerszogen zich vol met het bloed van de paarden en vielen inde laarzen. De arts gebruikte deze bloedzuigers in zijnkliniek te Parijs.

Watergang in de Liereman © Piet Mulder

De Waterviolier staat in bloei. De bloemen groeien onderwater. We bespeuren een ovaal spechtengat, duidelijk dewoning van de Zwarte Specht. Even later zien we hemvliegen. Wat opvalt zijn de vele Tonderzwammen en develden met Pitrus. We komen bij een uitgestrekt gebied metgagelplanten, de lavendel van de Kempen. Wilde gagelwerd vroeger in strozakken gebruikt om vlooien te weren.Later ontdekte men dat je er bier van uitstekende kwaliteitvan kunt brouwen, het zgn. Gageleer. Als je dat bier koopt,en dat hebben we gedaan, steun je het natuurwerk inVlaanderen. Rottagangers blijken ineens grote natuurlief-hebbers te zijn. De Kleine Bonte Specht vertoont zich, eenklein, miezerig vogeltje met een rood petje, een mannetjedus. In het lage, moerassige gedeelte zien we nog eenKokmeeuwenkolonie, een prachtige Boompieper, Gaaien,Kraaien en Kauwen. In een weiland loopt een eenzameCanadese Gans.We gebruiken de lunch in het mooie bezoekerscentrum.

Na de lunch brengen we een bezoek aan het hogere ge-deelte, de landduinen en de heidevelden. De Gaspeldoornstaat in volle bloei. In de duinen zwermen de Zandbijen vlakboven de grond. Deze bijen zijn vrij “tam”. Cyriel pakt ergewoon eentje op en wij kunnen dit bijtje van alle kantengoed bekijken. Het bijtje heeft geen angel en kan dus nietsteken, het produceert geen honing, maar het bijtje is heelbelangrijk voor de bestuiving. Er lopen en vliegen ookKoekoeksbijen rond. Zij leggen hun eitjes in de nestjes vande Zandbijtjes. Even verderop staan we stil bij een Pluim-voetbijkolonie. In dit duingebied groeien het Bekertjesmos,het Rood bekermos, Ruig haarmos, heide en Klein tasjes-kruid. Ergens in de verte zit een Groenling te zeuren. Opeen landtongetje in een vennetje loopt moederziel alleeneen Groenpootruiter. Het enige gezelschap waar dieeventueel wat aan zou kunnen hebben is een paartje WildeEend.

Opvallend in dit zandgebied zijn de Blauw- en Witgerandeelfenbankjes. Er staat een bos van Grove dennen, lange,kaarsrechte stammen en een klein kruintje bovenin. Dit boskrijgt alleen licht van boven. De solitaire Grove den, deVliegden, is naar alle kanten uitgegroeid. Deze den krijgtzijn licht van alle kanten. De Zeedennen die er staan hebbendoor hun grillige vormen geen enkele economische waarde.Natuurpunt wil de heidevelden terug. Shetland pony’s,Kempense heideschapen, Poolse Koniks en Gallowayrun-deren moeten vergrassing van het gebied voorkomen.Normaliter zie je in deze periode van het jaar Rugstreep-padden, Groene kikkers, Vuursalamanders, Waterjuffen,libellen en vlinders. Door de kou blijven deze dieren noglekker in hun winteronderkomens. Terug bij de parkeer-plaats zien we toch nog een vlinder, de Citroenvlinder.Enkele Rottaleden hebben nog Kuifmezen en Matkoppengezien en/of gehoord.

Henk en Jan Kees bedanken Cyriel en wij bedanken Henken Jan Kees. Wij hebben genoten van het mooie weer, deprachtige omgeving en van elkaar.

- 14 -


Met de Rotta Kapoentjes op stap!De moeder van Bram Woensdagmiddag 27 maart gingen we met 9 kinderenvan 4, 5 en 6 jaar op Kapoentjes Excursie! Dat is eenspeciaal georganiseerde wandeling door ‘Rotta’ voorde kleinste kindjes.

We werden binnen bij ‘Rotta’ ontvangen en de kinderenmochten op een amulet gemaakt van berkenhout hun naamschrijven en deze als een ketting omdoen. Zo wist tenmin-ste iedereen je naam! (We hebben de jaarringen van deboomschijfjes samen bekeken; ze waren ongeveer 6 of 7jaar oud – dus ouder dan de kinderen) Daarna gingen wein een kring zitten en werd er iets verteld over de wandelingdie we gingen maken. We hoopten natuurlijk iets te merkenin de natuur van het nieuwe seizoen: de lente!

Alle Kapoentjes op een rij © de fotograaf

De opkomst was goed en er werden 2 groepjes gemaakt:1 groepje met gids Betsy en 1 groepje met gids Ellen. Hetwas nog behoorlijk fris buiten voor de tijd van het jaar dusde mutsen gingen op en de handschoenen aan en op……….naar buiten! We zagen verschillende vogels enwatervogels, zoals Grauwe Ganzen, Meerkoeten, WildeEenden, Houtduiven, Zwarte Kraaien en een Blauwe Rei-ger.

Vooral aan de planten en bomen/struiken konden we goedzien, dat het voorjaar voor de deur staat. De Sneeuwklokjeswaren zo goed als uitgebloeid en maakten plaats voor hetKlein hoefblad en een verdwaald Madeliefje. Sommigebomen/struiken zoals de Hazelaar en de Vlier hadden alaardig wat knoppen aan hun takken zitten. Zelfs een vlinder,de Kleine vos, fladderde al vrolijk rond. Zo liepen we eenrondje van ongeveer een uurtje in het Hoge Bergse Bos.Aan het eind van de wandeling werden we uitgenodigd voorlimonade en een koekje. De kinderen waren zogezegd moeen voldaan en dat ging er dus wel in!Het was een geslaagde middag! Tot zover het verslag van de moeder van Bram. Bedanktvoor het verslag, altijd leuk om een nieuwe schrijver in onsblad te zien!

Alle aandacht van groot en klein! © de fotograaf De andere groep Kapoentjes heeft onder leiding van (berg)gids Ellen een ‘echte’ berg beklommen om op de topte kunnen genieten van het schitterende uitzicht.De Rietpluimen en de sigaren van de Lisdodde zijn onder-weg aandachtig bekeken. Alle kinderen hebben ook ge-voeld hoe zacht ze zijn. Over de vele molshopen is van allesverteld. De kinderen hebben de verschillende knoppengoed bekeken. Soms zat er een (kleef)laagje op om ze tebeschermen. Vlak voor hun neus landde een Blauw Reiger.Een Torenvalk gaf een mooie show weg. ‘Biddend’ in delucht dook hij/zij op een prooi (een Veldmuisje?); de kinde-ren keken vol bewondering toe.

Ohh kom er eens kijken.....© de fotograaf

Voor ons gevoel was het voor de 9 kleuters en hun moeder/oma/opa een leuke en leerzame natuurwandeling. Wehebben alleen maar enthousiaste verhalen gehoord. Op woensdag(middag) 4 september gaan we weer met deRotta Kapoentjes op stap; noteert u de datum alvast in uwagenda?

- 15 -


De vernieuwde cursus Vogelherken-ning voor beginnersAd Somers Tijdens de cursusavonden van 2012 werd het idee ge-boren de cursusopzet aan te passen aan de huidige tijd.Er werd een werkgroep samengesteld met o.a. enkelecursisten van 2012. Na enkele maanden intensief enconstructief overleg werd de eerste nieuwe les “proef-gedraaid”. Er werd groen licht gegeven. De nieuwe cursus is per avond verdeeld in blokken. In heteerste blok worden tien vogelsoorten besproken aan dehand van 4 foto's en hun geluid. Hierna is er een kwartierpauze. Het volgende blok gaat over vogelgerelateerdeonderdelen zoals b.v. topografie van de vogel, verrekijkersen vogeltrek. Ook internet en apps voor mobiele apparatenworden niet vergeten. Als afsluiting van de avond wordt er,in en derde blok, een quiz gehouden en besproken. Hier-door wordt de cursist actief in de cursus betrokken. In totaalzijn er 6 lesavonden. Ieder met zijn eigen biotoop. De ex-cursies zijn direct op de zaterdagmorgen na de lesavond. Na vele jaren met het vorige cursusboek (formaat A4 inzwart-wit, zonder foto’s, slechts opgefleurd met een aantalpentekeningen) gewerkt te hebben werd ook een geheelnieuw full color cursusboek gemaakt. Van elke behandeldevogelsoort staat er minstens één, maar meestal twee foto’sin. In het nieuwe cursusboek werden ook de vroeger lossedelen verwerkt. Al met al een forse stap vooruit, waar weals samenstellers trots op zijn. De cursus van 2013 telde 27 aanmeldingen. Na afloop vande cursus werd er een enquête gehouden onder het genotvan een wijntje en een borrelnootje.De resultaten hiervanzijn intussen verwerkt en we mogen zeer tevreden zijn metde uitkomsten. De vernieuwde cursus wordt zeer goedgewaardeerd. De opmerkingen die we ontvingen zullenvoor zover dit mogelijk en wenselijk is, in de volgendecursus verwerken. Ook gaven de cursisten aan een ver-volgcursus te willen volgen. Echter, die hebben we niet.Nog niet….want als het aan het team ligt komt die er zekerwel in 2014.

Wat te doen als het mis gaat?Jan Mudde Het is weer genieten buiten met het mooie weer. Helaasblijft het niet altijd bij genieten want ook andere recre-anten gaan bij mooi weer massaal naar buiten en nietaltijd hebben zij besef van de natuurwaarden in degebieden waar zij recreëren. Denk bijvoorbeeld aan de hondenliefhebber die geheelonbewust zijn hond het vrije veld in laat gaan met als gevolgdat broedende vogels verstoord worden; de visser die aande waterkant zijn hengeltje uitgooit en daarbij dwars doorhet riet gaat; een familie met jonge kinderen die, op ontdek-kingstocht, door een dicht bosje kruipt waar een vos zijnburcht heeft. Dit zijn allemaal voorbeelden van mensen dieonbewust grote schade aan de natuur toe kunnen brengen.Dan is er ook nog de categorie van meer “criminele” types;visstropers, vogelvangers, henneptelers, afvalstorters(voordeliger dan naar de milieustraat brengen).

Wat doe je als de natuur geweld wordt aangedaan? Aller-eerst is het van belang om te bezien of zoiets opzettelijk ofuit onwetendheid gedaan wordt. In geval van b.v. loslopen-de honden, kan het helpen om deze mensen zelf aan tespreken op hun gedrag. Doe dit altijd op een rustige envriendelijke maar duidelijke wijze en leg vooral uit waaromhet niet handig is wat ze doen.Bedenk wel dat niet iedereen gediend is van jouw bemoei-enis en dat mensen erg vervelend kunnen reageren. Durfje het zelf aanspreken niet aan, schakel dan de politie of,in de gebieden van het Recreatieschap de Rottemeren, hetteam Toezicht en Handhaving in. Bij criminele activiteitenis het zelfs af te raden deze types zelf aan te spreken.Noteer zoveel mogelijk details van de overtreding. Watgebeurt er, wie zijn er bij betrokken, welk signalementhebben deze daders, noteer kentekens van voertuigen ende plaats. Het is zeker nuttig zijn om van een veilige afstandfoto’s en/of filmbeelden te maken van de overtreding. Dezekunnen later van groot belang zijn voor politie en justitie. Schakel bij criminele activiteiten altijd de politie in! Bel direct112 en geef door wat je ziet. In de terreinen van het Recre-atieschap Rottemeren is naast de politie ook het teamToezicht en Handhaving van de GZH actief. Zij zijn 24 uurper dag bereikbaar. Bij overtredingen van de Flora- enfaunwet door gemeenten, projectontwikkelaars, bouwbe-drijven, groenbedrijven etc. kan melding gedaan worden bijde gemeente maar ook bij de meldkamer van de NVWA. BereikbaarheidPolitie: 112 voor spoedeisende en criminele zaken en0900 – 8844 voor minder spoedeisende zakenTeam Toezicht en Handhaving GZH: 010 – 298 10 10 ofper email op [email protected] NVWA: 045 – 546 62 30 of per email [email protected] altijd eerst aan je eigen veiligheid en blijf altijd vrien-delijk en correct.

- 16 -


Vleermuizen in het werkgebied vanRottaJesse Keyzer – Coördinator Rotta Onderzoek: Uilen &Roofvogels, Zoogdieronderzoek

Sinds kort wordt er binnen onze vereniging meer aan-dacht geschonken aan de in ons werkgebied voorko-mende zoogdieren. Vleermuizen zijn ook zoogdierendie veelvuldig waar te nemen zijn. Vaak in de nabijheidvan mensen. Binnen de werkgroep Rotta Onderzoek iser een groep die zich specifiek bezighoudt met zoog-dieren. Na het succesvolle muizenonderzoek vanseptember 2012 is er besloten om in 2013 meer te gaankijken naar de andere voorkomende zoogdiersoorten.Zoogdieronderzoek binnen Rotta wordt gecoördineerddoor ondergetekende met de hulp van zoogdierexpertAnton van Meurs. Introductie in de 'vleren' Hieronder volgt een korte beschrijving van vleermuizen, eenware introductie in de 'vleren' zoals wij deze binnen RottaOnderzoek ook beleven. Verder wordt besproken wat RottaOnderzoek organiseert rond de vleermuizen in het werkge-bied.Vleermuizen hebben als enige zoogdiergroep het vermo-gen ontwikkeld om te kunnen vliegen. Vleermuizen zijnechte nachtdieren. Door het ontwikkelen van een echolo-catiesysteem, het gebruik maken van ultrasone geluiden,zijn zij volledig onafhankelijk van daglicht. Door echo’s teontvangen van geluiden die ze uitzenden kunnen ze ra-zendsnel reageren op hindernissen, insecten ontdekken,herkennen, hun plaats bepalen en vangen.De in de Europa voorkomende vleermuissoorten hebbeneen voedingskeuze bestaande uit insecten en andere ge-leedpotigen (inclusief spinnen, hooiwagens en duizendpo-ten). Zij gebruiken aparte methodes om hun prooi te kunnenvangen. Deze verschillen met bijvoorbeeld de prooivang-sten van vogels die door middel van zicht op insecten jagen.Ondanks hun grootte kunnen vleermuizen een zeer hogeleeftijd bereiken. Daarnaast hebben zij een laag predatie-risico en een laag sterftecijfer. In vergelijking met bijvoor-beeld een muis of een spitsmuis leven zij 10 keer langer. JaarcyclusVleermuizen eten dus voornamelijk insecten en geleedpo-tigen die niet jaarrond beschikbaar zijn als voedsel. In dewinter zijn deze nauwelijks tot niet beschikbaar, dit noemtmen een voedselvrije periode. In deze periode houdenvleermuizen hun winterslaap die loopt vanaf november toten met april. Voor een winterslaap dienen vleermuizengenoeg vetreserves op te bouwen om het voorjaar te halen.In augustus en september vindt het paarseizoen plaats bijvleermuizen waarbij de zwangerschap en de geboortes pasin de maanden mei en juni van het volgende jaar plaatsvin-den. BedreigingenIn Midden-Europa worden al decennia lang inspanningenverricht om het gebruik van giftige stoffen te verbieden.Echter vleermuizen worden hierdoor nog steeds getroffen

(pesticiden/insecticiden). Daarnaast is het verdwijnen vanbiotoop ook een grote boosdoener (jachtgebieden, zomer-en winterverblijven). Ook schuren, kerkzolders en bebou-wing worden steeds meer geïsoleerd en afgeschermd.Natuurlijke vijanden van de vleermuis zijn bijvoorbeeld deBosuil en Kerkuil. Maar ook parasieten, vlooien, teken enmijten kunnen het de vleermuizen minder naar de zinmaken. Echter de mens blijft de grootste bedreiging voorvleermuizen.

Wettelijke beschermingIn Nederland zijn alle vleermuizen bij wet erg goed be-schermd. Er zijn 2 wetten van toepassing namelijk de Ha-bitatrichtlijn (Natura 2000, aangewezen gebieden) en deFlora- en faunawet. Dit houdt in dat alle vaste rust- enverblijfplaatsen en voortplantingsplaatsen jaarrond be-schermd zijn. Maar ook de functionele leefomgeving vanvleermuizen is beschermd bijvoorbeeld vliegroutes enfoerageergebieden.Daarnaast dient men altijd een vleermuisonderzoek uit tevoeren in het kader van de zorgplicht (artikel 2 Flora- enfaunawet) bij uitvoeren van activiteiten waarbij de mogelijk-heid bestaat dat vleermuizen verstoord worden. Voorkomende soorten in het werkgebiedDe vleermuissoorten, die met enige regelmaat in hetwerkgebied terug te vinden zijn, zijn de Gewone dwerg-vleermuis, Ruige dwergvleermuis, Rosse vleermuis, Laat-vlieger, Meervleermuis en Watervleermuis. Een aardigmooi pakket aan soorten al zeg ik het zelf!Hieronder volgt van een aantal willekeurig gekozen soorteneen korte beschrijving. Deze soorten zijn wel recent waar-genomen in de omgeving van Natuurcentrum TrefpuntRotta.

Gewone dwergvleermuisDe Gewone dwergvleermuis (Pipistrelllus pipistrellus) iseen kleine vleermuis met een spanwijdte van 18 tot 24centimeter. De Gewone dwergvleermuis lijkt veel op deRuige dwergvleermuis. De Gewone dwergvleermuis heefteen kenmerkende rommelige, grillige vlucht met veelbochten en lussen. De kolonies zitten in Nederland vooralin spouwmuren van gebouwen en onder dakpannen.Deze vleermuissoort komt in Nederland het meeste voor.In ons werkgebied is deze vleermuis overal te vinden.

Rosse vleermuisDe Rosse vleermuis (Nyctalus noctula) is een van degrootste vleermuissoorten van West-Europa met een forsgewicht en een vrij grote spanwijdte. De Rosse vleermuiskan verward worden met twee nauw verwante soorten,namelijk de Bosvleermuis en de Grote rosse vleermuis(laatstgenoemde komt overigens niet in Nederland voor).De vlucht van de Rosse vleermuis doet enigszins denkenaan die van de gierzwaluw namelijk hoog en snel. De

- 17 -


Gewone grootoorvleermuis © Ecoresult/Anton van Meurs

vleugels zijn dan ook lang en smal. De afstand tussen dagrustplaats en jachtgebied wordt in de regel in een snellerechte vlucht afgelegd, op een hoogte van honderd meter.Jachtperioden liggen vooral in de avond- en ochtendsche-mering, en duren ongeveer een uur. Tussentijds keren dedieren terug naar hun verblijfplaatsen.Nederland is een belangrijke plek voor Rosse vleermuizenaangezien de kraamkolonies vooral in laaggelegen gebiedliggen. Deze vleermuissoort is een echte boom bewonendesoort. Ook is deze soort regelmatig overvliegend waarge-nomen boven Natuurcentrum Trefpunt Rotta.

Laatvlieger De Laatvlieger (Eptesicus serotinus) is een van de grootstevleermuizen die in Nederland voorkomen. De Laatvliegeris te herkennen aan zijn tweekleurige vacht: koffiebruin opde rug en vaalgeel op de buik. Ook kenmerkend voor dezesoort is zijn forse formaat en spanwijdte. De Laatvliegerkreeg deze naam omdat hij 's avonds later uitvliegt dan deRosse vleermuis. De Laatvlieger is een echte gebouwen-bewoner. De Laatvlieger wordt ook als enige vleermuissoortop de Waddeneilanden waargenomen. Bij de laatste

vleermuisexcursie van Jong Rotta werd er een verblijfplaatsvan deze soort ontdekt!

Activiteiten vanuit Rotta Onderzoek Zoogdieronderzoek is ook bezig om in de gemeente Lan-singerland, en dan met name in Bergschenhoek, Bleiswijk

en Berkel en Rodenrijs, het voorkomen van vleermuizen inkaart te brengen. Dit kan goed gecombineerd worden metbijvoorbeeld kleinschalige excursies.Rotta Onderzoek heeft samen met Jong Rotta al enkelekeren een vleermuisexcursie gehouden. Wij zijn van planom dit nog meer te gaan doen. Nieuwe excursie data zullenvooral digitaal bekend worden gemaakt. Houd onze online-agenda op de website en de Rotta Facebookpaginanauwlettend in de gaten!Verder willen wij iedereen vragen een waarneming vanvleermuizen door te geven aan Rotta Onderzoek of in tevoeren op www.waarneming.nl!Wilt u nog meer te weten komen over vleermuizen of watmeer lezen over deze fantastische zoogdieren? In Natuur-centrum Trefpunt Rotta zijn gidsen, artikelen en literatuurbeschikbaar om in te lezen!Op de website www.vleermuis.net is ook zeer veel informa-tie te vinden.

Gewone grootoorvleermuizen houden elkaar gezellig warm. De electrici-teitspijp op de voorgrond geeft een idee van de grootte van deze vleer-muizen. © Ecoresult/Anton van Meurs

Een feest? Natuurcentrum TrefpuntRotta natuurlijk! Hebt u iets te vieren en doet u dat graag in een groeneomgeving? En wilt u uw gasten iets laten zien van de natuur in onsgebied? Kom dan naar NatuurcentrumTrefpunt Rotta Als Rotta-lid kunt u voor een schappelijke prijs hetTrefpunt huren voor een gezellig feest, gecombineerdmet een rondwandeling in de omgeving met een Rotta--gids, of bij slecht weer een presentatie binnen. Ook ishet mogelijk in het Trefpunt uw gasten een koud of warmbuffet aan te bieden, via een cateringbedrijf naar eigenkeus. Voor nadere informatie, voorwaarden, prijsopgave eneventuele reservering kunt u contact opnemen metTrefpuntbeheerder Ad Somers.email: [email protected],telefoon: 06-39 32 11 13

- 18 -


Ruimtelijke ontwikkelingen in deNoordrandJaap van Lien In de eerste Aves Visum van dit jaar ontbrak deze ru-briek. Niet dat er niets te melden was maar door hetvele financiële en andere nieuws rond de algemeneledenvergadering hadden we gewoon gebrek aanruimte. Het grote voordeel van “ruimtelijke ontwikke-lingen” is dat ze uiterst langzaam gaan. Je kunt na eenhalf jaar de draad gewoon weer oppakken. Alle beken-de onderwerpen zijn ook nu nog steeds actueel.

VlinderstrikOver de Vlinderstrik kan ik melden dat er heel binnenkorteen inrichtingsschets gepresenteerd zal worden. Daaroverzal dan weer een openbare bijeenkomst belegd wordenwaar iedere belangstellende zijn reactie kwijt kan. Vast staatwel dat er dit jaar nog begonnen zal worden aan een kleinstukje van het Polderpad. Een fietspad vanaf de Rotte naarde Schie o.a. door de Vlinderstrik. Wat de A13/A16 betreftwerd duidelijk dat de minister niet bereid is om het alterna-tief van ir. Willem Bos nog weer opnieuw te onderzoeken.Het wachten is nu op het ontwerptracébesluit.

Willem AlexanderbaanEen geweldige opsteker voor de natuur was de openstellingvan de Willem Alexanderbaan, een internationale roeibaanin Zevenhuizen. Ons belang (en dat van alle natuurliefheb-bers) ligt niet zozeer bij de roeibaan als wel bij het uitge-strekte gebied er om heen. Er zullen daar forse veldenontstaan van waterriet. Iets dat hier op grote schaal nau-welijks te vinden is. Welke vogels zullen zich daar vestigen?Daarnaast is er een uitgestrekt plas/drasgebied dat ook denodige beloften inhoudt voor de toekomst. Iets om naar uitte kijken!

GroenzoomBij één onderwerp wil ik wat langer stilstaan, een oudebekende n.l. de Groenzoom Berkel/Pijnacker. Het echtenieuws is dat er in de afgelopen maanden na een langdurigoverleg overeenstemming is bereikt over de invulling vande Bergboezem, de bekende weidevogelpolder, bijnagrenzend aan de Ackerdijkse plassen. Het Hoogheemraad-schap van Delfland moet in de polder aanpassingen doendie er voor zorgen dat de mogelijkheid om water te bergenwordt verdubbeld en water uit het noorden van Berkel enRodenrijs via een nieuw te graven watergang snel afge-voerd kan worden via de Zweth naar de Schie. Verzet tegenplannen van de provincie om in de Bergboezem plassen tegraven en ongeveer 40 ha. riet aan te leggen, zorgde ervoor dat Delfland niet verder kon met de broodnodigevoorzieningen voor het voorkomen van natte voeten inBerkel en Rodenrijs. Met de nu gekozen oplossing kunnende werkzaamheden van Delfland gewoon doorgaan enkomt het accent in de Bergboezem geheel te liggen op deweidevogels. De plassen en het riet zijn uit de plannenverdwenen. Er komen kruidenrijke oevers langs de sloten.Langs de kronkelkade (de westelijke grens met de polderOude Leede) en langs de nieuw te graven watergangkomen natuurvriendelijke oevers. De kronkelkade krijgt

daardoor een natuurlijk karakter en wordt dan de ruggen-graat van de ecologische verbinding door het gebied. Hetbeheer wordt geheel gericht op weidevogels. Waterstand,maaien, bemesten en begrazen worden aangepast aan watvoor het behoud van de vogels vereist is. Zo hopen we ookin de toekomst van dit unieke weidevogelgebied te kunnengenieten!

Het volgende probleem dat zich aandient is de vraag wiede Groenzoom moet gaan beheren. De oorspronkelijkeopzet was dat Staatsbosbeheer als beheerder aan zoutreden namens de overheid. Door de financiële misèrewaarin ons land zich bevindt moet SBB bezuinigen en kanalleen nog meedoen op een commerciële basis, dus tegenbetaling. Dat geldt uiteraard ook voor andere gegadigden.De provincie heeft het beheer afgekocht voor een eenmaligbedrag van bijna 7 miljoen euro. Tot in lengte van jarenmoeten de beide betrokken gemeenten met dit bedrag uitzien te komen. Binnen enkele maanden zal er een open-bare aanbesteding plaatsvinden en dan zal duidelijk wordenmet wie we, wat beheer betreft, te maken krijgen. Belangrijkis dat niet geld alleen bepaalt wie gekozen wordt, maarzeker ook wie het best met de natuurbelangen om kan gaan.Voor ons is belangrijk dat de keuze valt op een onafhanke-lijke organisatie die over voldoende kennis van zaken be-schikt wat natuurontwikkeling en natuurbehoud betreft.

Intussen zijn er in het meest lastige onderdeel van deGroenzoom, de z.g. Klapwijkse Knoop, het gebied bij degrote rotonde tussen Berkel en Pijnacker, nog een paarkleinere aankopen verricht. Daartoe behoort o.a. de kasvan een aquariumplantenkwekerij. Als ook dat gedeeltegroen wordt ingericht, krijgen de dieren die gebruik willenmaken van de ecologische verbinding door de Groenzoomtoch weer wat extra kansen.

Resumerend kun je vaststellen dat er gestaag doorgewerktwordt aan de inrichting van de Groenzoom, dat ook denatuurontwikkeling daarbij niet vergeten wordt maar dat hetsucces van het gebied voor een groot deel af zal hangenvan de keuze voor de beheerder!

Bergboezem bij molen De Valk in Rodenrijs © Machiel Brinkhorst

- 19 -


Rotta Natuurwerk, periode 2012/2013Rien van der Vorm

Het werkseizoen zit er weer op; donderdag 28 maartwas de laatste werkdag voor de mensen van RottaNatuurwerk.

Het winter programma eindigde met een ontvangst van enpresentatie voor onze vrijwilligers en de mensen van hetrecreatieschap ( GZH). Dick Hoek gaf namens Rotta On-derzoek een presentatie van zijn broedvogelonderzoek inde Noordoever van de Zevenhuizer Plas in 2012. Rien hadeen presentatie gemaakt over de werkzaamheden die wijdeze winter verricht hebben met elkaar. In totaal is er 1174uur gewerkt door onze mensen, vanaf de start van hetwerkseizoen op zaterdag 1 september 2012. De dag werdafgesloten met een maaltijd in het Trefpunt.

Naast de al langer lopende projecten Koornmolengat enWiebertjes zijn we dit jaar begonnen in het Nessebos en deNoordoever Zevenhuizer Plas. In het Nessebos gaan weproberen de beplanting een natuurlijker aanzien te geven.De aangeplante bomen staan erg dicht op elkaar en er isweinig variatie. Het bos heeft de bestemming natuurbos,dus er is nog genoeg te doen om dit te bereiken. Als proefhebben wij jonge opslag van struiken van elders uit hetgebied (Hoekse Park) gehaald en in het Nessebos geplant.Er zijn meidoorn, kornoelje en andere voor vogels belang-rijke struiken gebruikt.

In februari is een begin gemaakt met het verwijderen vanwilgen uit een rietveld in de Noordoever van de Zevenhui-zerplas. Om het rietveld voor de lange termijn te behoudenmoeten er soms wat bomen kort gezaagd worden. Debomen lopen komende zomer weer uit en in het struweeldat dan zal ontstaan vinden vogels weer een nestplaats.Het grote rietveld hier is op ons verzoek door GZH voor eenklein deel gemaaid. In het verleden werd het hele rietveldin een keer gemaaid, wat erg nadelig is voor rietbewonen-de vogels, zoals de Roerdomp.

De nestkasten in het Schiebroekse Park en de BleiswijkseZoom zijn schoongemaakt en waar nodig gerepareerd. Ookalle Steenuilkasten in ons werkgebied zijn gecontroleerd,gerepareerd en er zijn nieuwe kasten geplaatst, JesseKeyzer gaat het beheer van de kasten in Lansingerlandcoördineren.

Deze winter hebben wij op verzoek en tegen betaling optwee plaatsen in het buitengebied bij particulieren knotwil-gen onderhouden. Ook voor ons werk in het Rottemeren-gebied ontvangt Rotta een vergoeding. Met deze inkomstenkunnen wij de vereniging en het Trefpunt mede onderhou-den.

- 20 -


Broedvogels het dak opDick Hoek Steeds meer vogels, die oorspronkelijk op de grondbroedden, zoeken het noodgedwongen hogerop: zoalsop platte daken in woonwijken en bedrijventerreinen,op dakkapellen in woonwijken en in goten van kassen.

Dakbroeders zijn in Nederland al sinds 1931 bekend, toenScholeksters in Friesland op een plat dak jongen grootbrachten. Daarna werd het lange tijd stil rond de dakbroe-ders, maar rond 1985 kwamen dakbroeders opnieuw in debelangstelling. Toen vestigde zich de eerste kolonie Visdie-ven op het dak van de bloemenveiling in Aalsmeer.Doordat de Vos omstreeks die tijd in de vastelandsduinenverscheen, werden de daar op de grond broedendemeeuwen gedwongen om een veiliger plek te zoeken. Zevonden die o.a. op de Maasvlakte, maar ook op met grindbedekte daken in Scheveningen en Den Haag. In 2010 ginghet hier om 700 paar. Inmiddels broeden verspreid doorheel Nederland meeuwen op daken. Vanwege overlast(lawaai en vervuiling) wordt dit niet door iedereen op prijsgesteld. In Den Haag verstrekt de gemeente zelfs subsidievoor het nemen van maatregelen tegen meeuwen op da-ken!Sommige dakencomplexen kunnen bijzonder rijk zijn aanbroedvogels, zonder dat dit overlast veroorzaakt. Eenvoorbeeld hiervan is de bloemenveiling in Rijnsburg. Uit eeninventarisatie van 2004 bleek dat er maar liefst 160 paarverdeeld over 8 soorten broedden, waaronder Scholekster(8), Kleine Plevier (2), Kievit (4) en Visdief (37). (Spieren-burg & Verkade 2004) Op de bloemenveiling in Aalsmeerzijn voor de dakbroeders zelfs speciale grindbakken ge-plaatst, waar in 2004 139 paar Visdieven broedden. Eenidee voor de veiling in Bleiswijk of andere grotebedrijfsgebouwen?

In het Rotta-gebied is bij mijn weten nog nooit systematischonderzoek naar dakbroeders gedaan.Van Scholekster en Visdief is met zekerheid bekend dat zeook hier op daken broeden.Tabel 1 geeft een overzicht van de soorten die in het Rot-ta-gebied (zie Aves Visum nr. 122, december 2012, blz. 12)op platte daken (kunnen) broeden.

De Scholekster is een bekende dakbroeder; hier op een dak in Schiebroek.© Dick Hoek

Soort dak-broeder

Aanwezigheid in het werkgebied van Rotta en directeomgeving

Nijlgans ?Scholekster o.a. in Hillegersberg, Schiebroek en Ommoord; al jaren

verschillende paren.Kleine Plevier ?Kievit ?Kokmeeuw ?Stormmeeuw ?Zilvermeeuw In de broedtijd op veel plaatsen in woonwijken aanwezig.

Broeden niet vastgesteld.Kleine Man-telmeeuw

In de broedtijd op veel plaatsen in woonwijken aanwezig.Broeden niet vastgesteld.

Visdief Kolonies in Hillegersberg en op het bedrijventerreinAlexander.

Tabel 1: Overzicht (mogelijke) dakbroeders in hetRotta-gebied.

Kent u plaatsen waar vogels zoals meeuwen en steltlopersop daken broeden?Laat het ons weten: waar, wanneer, welke soort en hoeveel.Tot eind juli kunnen er nog jonge vogels op de daken ge-voerd worden. Ook waarnemingen uit het verleden zijnwelkom.Misschien kan er volgend jaar dan wat gerichter gezochten geteld worden. We houden u op de hoogte.Meldingen doorgeven: [email protected] of 06-51 23 7629.Literatuur• Spierenburg. P, Verkade H. 2004. Bloemen en sterntjes.Dakbroeders op Bloemenveiling Flora Holland, Rijnsburg.De Strandloper 36e jaargang nr. 4: 22-27.

22 juni, 24 uur van de natuurZaterdag 22 juni is uitgeroepen tot de 24 uur van denatuur. In het hele land gaan natuurwerkgroepen oppad om zoveel mogelijk soorten te ontdekken. Het gaatdan om alle soorten dus elke liefhebber komt aan zijntrekken. Insecten, vogels, paddenstoelen, planten, wie-ren, weekdieren, vissen, mijten, spinnen, amfibieën,zoogdieren etc.etc. worden opgezocht en op naam ge-bracht.Ook Rotta doet hier uiteraard aan mee! Het zenuwcen-trum gedurende de gehele dag is ons eigen Natuurcen-trum Trefpunt Rotta. Dit is waarschijnlijk de volle 24 uurgeopend. Het programma volgt spoedig op de websiteen de Facebookpage. Een ding staat vast; het gaatspectaculair worden en velen zullen aangenaam verrastworden door de biodiversiteit in ons werkgebied. IederRottalid kan op zijn of haar eigen wijze een waardevollebijdrage aan deze dag leveren. Meer informatie over delandelijke inhoud en opzet van deze dag is te vinden opwww.waarneming.nl en op de website van de deze dagzelf http://24uurnatuur.nl/.Meer informatie over de Rotta activiteiten op deze dagis te verkrijgen bij Jan Mudde, [email protected] ofvia 06 - 110 182 25.

- 21 -


dag datum tijd locatie activiteit doelgroep info/aanmeldenbij

do 10:00-16:00 Trefpunt wekelijks, werken bij het Trefpunt Rotta Actief! Jan Noppersdo vanaf

5/9 10:00-13:00 op locatie wekelijks, natuuronderhoud Rotta Natuurwerk Rien v.d. Vorm

za 12:00-16:00 Trefpunt wekelijks, vrije inloop openbaar 3/5 -

28/6 openingstijden

Trefpunt Trefpunt Tentoonstelling: Over water openbaar

vr 28/6 -6/9

19:00-21:30 KMG wekelijks wandeling openbaar Aad Deurloo

juni za 15 08:00-11:00 parkeerplaats molen De

Valk Rodenrijs Natuurwandeling Bergboezem openbaar Jaap van Lien,

Aad Deurlooza 15 13:30-15:30 Trefpunt Waterdieren Rotta Rangers Gert Jansenza 22 00:00-23:59 24 uur natuur. Zie verder website en

Facebook openbaar Jan Mudde

za 22 08:00-16:00 n.t.b. Excursie Zouweboezem leden Henk Zomer, JanKees Hoek

di 25 19:30-22:30 Trefpunt Ledenavond: Groen- zoom Berkel enRodenrijs, ontstaan en toekomst

leden Jaap van Lien

za 29 19:00-21:30 KMG Eerste wandeling Koornmolengat openbaar Aad Deurlooza 29 12:00-17:00 Trefpunt Opentuinendag openbaar Ad Somers

zo 30 12:00-17:00 Trefpunt Opentuinendag openbaar Ad Somers

juli di 2 19:00-22:30 Trefpunt Jong Rotta avond Jong Rotta Jesse Keyzerdi 9 20:00-22:00 Trefpunt bestuursvergadering leden bestuursledenza 13 10:00-16:00 Trefpunt Open Imkerijdagen openbaar Ad Somerszo 14 10:00-16:00 Trefpunt Open Imkerijdagen openbaar Ad Somersza 20 13:30-15:30 Trefpunt Bloemen, insecten en vlinders Rotta Rangers Gert Jansendi 23 19:30-22:30 Trefpunt Onderwerp volgt via Nieuwsflits openbaar Ad Somers

aug. di 6 19:00-22:30 Trefpunt Jong Rotta avond Jong Rotta Jesse Keyzerza 10 13:30-15:30 Trefpunt Onderwerp volgt via Nieuwsflits openbaar Ad Somersza 17 13:30-15:30 Trefpunt Leven in de grond Rotta Rangers Gert Jansen vr 23 vanaf 20:00 Trefpunt Nacht van de vleermuis Rotta Onderzoek Jesse Keyzer za 24 08:00-16:00 n.t.b. Excursie Kalmthoutse Heide leden Henk Zomer, Jan

Kees Hoekdi 27 19:30-22:30 Trefpunt Aanleg oevervegetatie stroomgebied

Rotte leden Ad Somers

sep. di 3 19:00-22:30 Trefpunt Jong Rotta avond Jong Rotta Jesse Keyzerwo 4 13:00-15:00 Trefpunt Struinen Rotta Kapoentjes Gert Jansenvr 6 19:00-21:30 KMG Laatste wandeling Koornmolengat openbaar Aad Deurloovr 6 19:30-23:59 Trefpunt Nachtvlinder nacht openbaar Aria van Ballegoie

za 7 09:00-14:00 KMG Natuurwerk openbaar Rien v.d. Vormdi 10 20:00-22:00 Trefpunt bestuursvergadering leden bestuursledenza 14 13:30-15:30 Trefpunt Onderwerp volgt via Nieuwsflits openbaar Ad Somersza 21 10:00-12:30 LBB Natuurwandeling Lage Bergse Bos openbaar Aad Deurlooza 21 13:30-15:30 Trefpunt Vruchten en zaden op reis openbaar Gert Jansendi 24 19:30-22:30 Trefpunt Lezing Ellen Beckmann over vogels van

Gambia leden Ad Somers

za 28 08:00-16:00 n.t.b. Excursie Ankeveense Plassen leden Henk Zomer, JanKees Hoek

Activiteitenkalender juni tot en met september 2013

Actueel Rotta-nieuwsHet meest actuele Rotta-nieuws vindt u op de website www.rotta-natuur.nl, bij het tabblad "agenda". Hier is ook ver-dere informatie over de activiteiten te vinden. Even de activiteit aanklikken in de agenda en u weet alles wat u wetenmoet!

- 22 -


Openbaar leden en niet-leden zijn van harte welkom, aanmelden niet nodig.Ledenavond alleen voor leden en donateurs, aanmelden niet nodig.Cursus alleen voor cursisten, dus vooraf aanmelden en betalen.Rotta Onderzoek inventariseerders en mensen met interesse voor onderzoek aan flora en faunaRotta Actief! de werkploeg op donderdag, leden en niet-leden mogen meehelpen.Rotta Natuurwerk leden en niet-leden kunnen mee komen werken in de natuur, aanmelden niet nodig.Rotta Varia leden en niet-leden zijn van harte welkom, aanmelden niet nodig.Rotta Kapoentjes leden en niet-leden tussen 4 t/m 6 jaar zijn welkom, aanmelden vooraf noodzakelijk, vol is vol.Rotta Rangers leden en niet-leden tussen 7 t/m 12 jaar zijn welkom, aanmelden vooraf noodzakelijk, vol is vol.Jong Rotta leden en introducees vanaf 13 jaar zijn welkom, aanmelden niet nodig.Wandeling leden en niet-leden zijn welkom, aanmelden niet nodig.Excursie alleen leden, vooraf aanmelden, uiterlijk drie dagen voor de datum.Weekend alleen leden, vooraf aanmelden noodzakelijk, zie instructies bij weekend.

Afkorting Plaats/gebied Informatie bij e-mailadres TelefoonBZ Bleiswijkse Zoom Aad Deurloo [email protected] 06 - 410 435 62EDP Eendragtspolder Jan Mudde [email protected] 06 - 110 182 25HBB Hoge Bergse Bos Aria van Ballegoie [email protected] 010 - 455 22 61KMG Koornmolengat Aad Deurloo [email protected] 06 - 410 435 62LBB Lage Bergse Bos Rien van der Vorm [email protected] 079 - 593 12 62ZHP Zevenhuizerplas Aad Deurloo [email protected] 06 - 410 435 62Rotta Actief! Trefpunt Rotta Jan Noppers [email protected] 010 - 418 47 76Rotta Kapoentjes Trefpunt Rotta Gert Jansen [email protected] 010 - 511 57 20Rotta Rangers TrefpuntRotta Gert Jansen [email protected] 010 - 511 57 20Rotta Onderzoek diverse locaties Jesse Keyzer [email protected] 06 - 385 953 04Jong Rotta Trefpunt Rotta Jesse Keyzer [email protected] 06 - 292 098 09Rotta Varia Trefpunt Rotta Ad Somers [email protected] 06 - 39 32 11 13Rotta Natuurwerk diverse locaties Rien van der Vorm [email protected] 079 - 593 12 62

Henk Zomer [email protected] 010 - 455 10 20 Jan Kees Hoek [email protected] 010 - 418 10 31

BZ parkeerplaats bij restaurant 't Zeeltje, Kooilaan 3, 2665 KR BleiswijkEDP parkeerplaats bij Zevenhuizerplas, Middelweg, ZevenhuizenHBB parkeerplaats Outdoor Valley, Hoeksekade 141, 2661 JL Bergschenhoek of Trefpunt RottaKMG brug over de Hennipsloot bij restaurant De Roerdomp, Tweemanspolder 12, 2761 ED ZevenhuizenLBB bij restaurant 't Hoekse Hout, Bergse Bosdreef 6, 2661 GN BergschenhoekZHP bij restaurant De Strandgaper, Strandweg 1, 2761 DM Zevenhuizen

In de activiteitenkalender staan de activiteiten voor het komend kwartaal die bij het ter perse gaan van dit nummer bekend zijn. Kijk op de websitevoor de meest actuele informatie. Hebt u geen internet, of na het raadplegen van de website nog vragen? Neem dan contact op met de persoon diebij de activiteit vermeld staat. Neem bij wandelingen en excursies altijd uw verrekijker mee. Eventueel is er een verrekijker te leen mits u dit tijdig aangeeft. Stemschoeisel en kleding af op het te bezoeken terrein en het weer. Bij deelname aan Rotta Actief! en Rotta Natuurwerk is het verstandig omvooraf even contact op te nemen om kleding en schoeisel af te stemmen op de te verrichtten werkzaamheden. Bij auto-excursies rijden we zoveel mogelijk met elkaar mee. We streven er naar passagiers zo gelijk mogelijk te verdelen over de beschikbare auto's. Benzinekosten worden door alle inzittenden gedragen. Passagiers betalen per persoon € 0,10 per gereden kilometer, ongeacht het aantal inzitten-den. Als iemand per se met de eigen auto wil rijden, en daardoor geen passagiers heeft, zijn de benzinekosten geheel voor eigen rekening. Chauffeursdie passagiers meenemen moeten een inzittendenverzekering hebben afgesloten. Consumpties en entreegelden zijn voor eigen rekening. Doelgroepen

Locaties, informatie en aanmeld-adressen indien vooraf aanmelden nodig is

Excursies en weekenden, informatie en aanmelden bij

Vertrekpunten wandelingen, tenzij anders aangegeven

Kijk voor de meest actuele stand van zaken altijd op de website! http://www.rotta-natuur.nl/content/view/329/63/

Toelichting activiteitenkalender

- 23 -


Mystery birdChris van Rijswijk MB55 en MB56 zijn twee spechten, twee bonte spechten.Dat het spechten zijn zie je aan de stevige maar puntigesnavel en het leunen op de staart. Bij de eerste foto valt datniet zo op, maar bij de tweede foto wel. Als je een spechtin de hand hebt, voelt de staart erg hard aan, harder danbij andere vogels. Dat beide spechten bonte spechten zijn,zie je aan de combinatie van rode, witte en zwarte veren.MB55 is een Middelste Bonte Specht (Dendrocoposmedius). Niet eenvoudig te herkennen, maar de zachte rodekleur op de onderstaartdekveren en de zwarte nekvlek, dieniet aansluit aan de snavel en het achterhoofd, maken dedeterminatie rond. De Middelste Bonte Specht heb ik aleens eerder als mystery bird mee laten doen. MB56 is noglastiger. Het betreft een Kleine Bonte Specht (Dendrocoposminor). Het kleine formaat -nauwelijks in te schatten op defoto- en het rode petje maken het een mannetje KleineBonte Specht.

MB 55 Middelste Bonte Specht © Chris van Rijswijk MB 56 Kleine Bonte Specht © Chris van Rijswijk

Bedankt voor alle inzendingen.Bijgaand 2 nieuwe foto’s. Je kunt je oplossing naar mijmailen ([email protected]) of zelf de antwoordenonthouden. De oplossing staat in het volgende nummer.Kijk ook eens op mijn website: www.birdshooting.nlSucces…

MB 57 © Chris van Rijswijk MB 58 © Chris van Rijswijk

www.editoo.nl

Indien onbestelbaar retour: Hoeksekade 164, 2661 JL Bergschenhoek

Aves Visum juni 2013

Documents

Transcript of Aves Visum juni 2013