Autisme en werken

Even kennismaken…

Waarom is werk ook belangrijk voor personen met autisme?

Autisme en tewerkstelling…

economisch perspectief

ethisch perspectief

rechten perspectief

Economisch perspectief

Studies in UK en Nederland over de kost van personen met ASS voor de samenleving

Financiële onkosten ASS

=

Voorbereiding op arbeid

Ondersteunende werkgelegenheid

Levensloopbegeleiding – transitiebegeleiding

Sen-studie (Theo Peeters Avanti project)

Ethisch perspectief

Kwaliteit van leven

Hoe belangrijk is werk voor iemands kwaliteit van leven?

Wat is kwaliteitsvol werk voor iemand met ASS?

Rechten perspectief

VN-conventie over mensen met een handicap

Afwijzing van medische definitie van “handicap”.

(handicap = een negatieve interactie tussen maatschappelijke drempels en mensen met verschillende

functionele mogelijkheden of beperkingen)

Sociaal model

Persoon heeft recht op

Redelijke aanpassingen

Ondersteuning, coaching

Een inclusieve maatschappij veronderstelt

Aanpassing van de omgeving voor de persoon met ASS

Autisme tewerkstellingsgraad

Bedroevend laag

Enkele cijfers uit de SEN-studie (buitenland):

Volwassenen met autisme en normale begaafdheid :

werkgelegenheid zelden > 30%

Bij Asperger: 90% werkt niet of onder niveau

Slechts 6 tot 12% van p. met autisme hebben voltijdse job

(ter vgl.: 49% v.d. personen met handicap heeft een baan)

“Autistische problemen” met werk?

Op vlak van

het zoeken van werk

het verwerven van werk

het behouden van werk

“Autistische problemen” met werk?

Bekeken vanuit dyade (DSM-5)

communicatie en sociaal functioneren

Letterlijke taal

Hulpvraag

Gesprekken, omgang met collega’s, baas, klanten,…

…

Verbeelding

Beperkt voorstellingsvermogen hoe doelen bereiken of opdrachten

uit te voeren

Andere “autistische problemen” met werk

Gebaseerd op onderzoek: (Bron: SEN-studie)

• het clichébeeld van autisme

• gebrek aan kennis van autisme

• de “onzichtbaarheid” van de handicap

Beschrijving van problemen door mensen met autisme zelf:

• gevoel van onderprestatie

• de wereld ziet hen als lui, gek, stupide…

• zich “verschillend” of “mislukt” voelen

• overweldigd door het leven

• gebrek aan zelfwaardering

Sterke ontwikkelingsvaardigheden (A. Spek)

oog voor details (C.C.)

rechtvaardigheid en eerlijkheid

veel feitenkennis

goed (visueel) geheugen

talent voor wiskunde, ICT,...

technisch-analystisch

systematisch

redeneren

perfectionistisch

gedreven

weinig fouten

zeer trouw aan werkgever

geen privézaken tijdens

werktijd

Integratie: wij / zij Inclusie = samen

Mensen met ASS in de samenleving

Assjette maakt werk…

van mensen met autisme van werk voor mensen met autisme van werk van mensen met autisme

Tweesporenbeleid

Doorstroom normaal

economisch circuit

Zinvolle

dagbesteding

Creatieve ateliers/workshops

Interesses + competenties van doelgroepleden

Cursus of dagbesteding

Coachen/ begeleiden

naar NEC

Binnen onze werksetting

Verhuur van tijdelijke werkplaats voor doelgroepleden

Verkooppunt

Voeding

Creatieve producten uit ateliers

Auti-infopunt

Inloophuis

Voeding

Voedingsmiddelen verwerken

Verbruikersruimte

Lunchvergaderingen

Catering recepties

Een bord vol kansen

De W(ho) A(m) I-Pass

Wat ‘doen’ en wat ‘niet doen’ op vlak van:

• communicatie,

• sociale omgeving,

• voorspelbaarheid,

• ruimtelijke en zintuiglijke prikkels,

• invullen van pauzes…

COMMUNICATIE doen

Spreek de persoon geregeld persoonlijk met zijn/ haar

naam aan bij gegeven opdrachten, taken

Geef voldoende denktijd als je een vraag stelt

Geef korte, eenduidige opdrachten

Geef een opdracht i.p.v. een vraag te stellen

Maak communicatie visueel (lijstjes, post-it, …)

…

COMMUNICATIE niet doen

Veronderstel niet dat een boodschap altijd begrepen

is al zegt de persoon

met ASS “JA”.

Vermijd waarom-vragen

Vermijd discussies

Voorkom verbale overlast

…

PAS aan het woord

“Een babbeltje maken is dodelijk voor me. Er wordt van me verwacht dat ik het met hen over baby’s, vriendjes, shoppen en roddels heb. Ik probeer het wel, maar ik word er heel moe en boos van en houd het niet vol.”

Allison, uit ‘Werken met Asperger’ R. Simone

SOCIALE OMGEVING: doen

Bespreek geregeld sociale contexten

(meedoen of benoemen is niet altijd begrijpen)

Schakel alleen-momenten of sociale vluchtheuvels in

Schakel een buddy of vertrouwenspersoon in

Vermijd te grote en te drukke groepen

…

SOCIALE OMGEVING: niet doen

Verwacht niet van de persoon met ASS om zelf initiatief

te nemen tot sociaal contact

Blootstelling aan bedreigende sociale situaties zonder

duidelijke regels

…

PAS aan het woord

“ Ik haat vergaderingen: ik kan de CEO niet goed aankijken of duidelijk zeggen wat ik wil. Het liefst zou ik willen dat ze me gewoon alleen in het management en de administratie lieten doen en dat iemand anders in mijn plaats naar die vergaderingen ging.”

Gavin, uit ‘Werken met Asperger’ R. Simone

VOORSPELBAARHEID: doen

Geef me de 5: (wie? Wat? Waar? Wanneer? Hoelang?)

Visualiseer de tijd (klok, time-timer,…)

Geef een agenda of programma - overzicht

(Dag/week/maand)

Meld veranderingen of wijzigingen tijdig en duidelijk

Geef wat tijd en ruimte om met de verandering, wijziging om

te gaan

…

VOORSPELBAARHEID: niet doen

plotse veranderingen = stress Het plots wijzigen van een vaste regel Overgaan naar een andere activiteit zonder mij te zeggen wanneer ik de huidige kan afmaken

PAS aan het woord

“Mijn ergste baan was bij een

schildersbedrijf. We wisten nooit waar we

die dag naartoe moesten. Ik vind het

prettig om elke dag naar dezelfde plek te

gaan.”

Brian, uit ‘Werken met Asperger’ R. Simone

RUIMTELIJKE EN ZINTUIGLIJKE AANDACHTSPUNTEN:

doen

Vaste plaatsen, ruimtes met vaste activiteiten, opdrachten

Benadruk relevante informatie omdat alle info even belangrijk lijkt

Ondersteun, stuur en bevestig me in organiserende opdrachten

Wees alert dat zintuigen over/onderprikkelt kunnen zijn en een grote

impact kunnen hebben ( geuren, bepaalde geluiden vb tikken van

klok/zoemen van lamp, structuren van materialen, smaken, lichtinval,…)

op het totaalfunctioneren

Bied mogelijk stille werkruimte, hoofdtelefoon, of anderen tools aan

…

RUIMTELIJKE EN ZINTUIGLIJKE AANDACHTSPUNTEN:

niet doen

veranderingen aanbrengen in vertrouwde omgeving zonder persoon met autisme hiervan op de hoogte te brengen

PAS aan het woord

“Ik heb regelmatig last van migraine. Die hoofdpijn

wordt veroorzaakt door prikkels die ik niet kan

verwerken, niet kan verdragen, waar ik echt niet

tegen kan. Zo ben ik heel gevoelig voor lichtflitsen,

TL-lampen, bepaalde geuren, geluiden, wisselende

beelden zoals tekenfilms of drukke programma’s.

Het wordt me dan gewoon te veel.” Dominique Dumortier, www.participate.be

INVULLEN VAN VRIJE TIJD, PAUZES: doen

Suggereer wat er tijdens pauzes KAN

gebeuren, maar verplicht personen met ASS er

niet toe

INVULLEN VAN VRIJE TIJD, PAUZES: niet doen

verwachten dat persoon met autisme vrije tijd zelf kan invullen op een zinvolle manier

Stel geen algemene vragen: wat zou je willen doen tijdens je vrije tijd

PAS aan het woord

“Ik praat niet met mensen terwijl ze dat wel van me verwachten. Mensen vinden me vreemd of denken dat ik geen respect voor ze heb.”

Scott, uit ‘Werken met Asperger’ R. Simone

NIET VERGETEN!

• Luister naar de persoon met autisme.

• Leg niet steeds de nadruk op wat moeilijk gaat.

De lijst met sterke vaardigheden van mensen

met autisme is lang!

Docu ‘Mensen met autisme helpen.’ Autisme Centraal

Vzw Assjette Toekomststraat 32

3500 Hasselt

0472/496654

Coördinator: Colette Vandebeek

colette@assjette.be www.assjette.be www.facebook.com/assjette