april 2016 | asbestmagazine 5

Wanneer een gebouw asbesthoudende toepassingenbevat, kunnen asbestvezels vrijkomen wanneer erernstige schade optreedt aan de constructie. Con-structieschade kan bijvoorbeeld ontstaan door(lichte) aardbevingen, zoals in Noord-Nederlandgeregeld het geval is, of door trillingen vanwegebouw- of sloopactiviteiten. U kent vast de voorbeel-den daar wel van: scheurvorming aan de buitengevelvan een huis of een scheefgezakte fundering. Overi-gens geldt dat schaderisico niet alleen voor wonin-gen en gebouwen, maar het speelt veel breder.Velerlei bouwwerken kunnen risico lopen op con-structieschade, zoals civiele en infrastructureleobjecten, boven- en ondergrondse leidingen, nuts-voorzieningen of monumenten. In potentiële of inworst-case situaties blijft het daar niet bij, maar leidtdeformatie óók tot schadelijke blootstelling aanasbestvezels. Met alle risico's van dien.

Vrijkomende asbestvezels bij'beweging' van bouwwerkenWanneer een gebouw 'beweegt',dan betekent dat meestal dat ookde materialen bewegen. Bijvoor-beeld als gevolg van (omliggende)hei-, sloop- of funderingswerk-zaamheden.Zijn de materialen asbesthoudend,dan kan het volgende gebeuren:de materialen kunnen flexibelmeebewegen met de constructieof ze kunnen zelfs breken. Welkesituatie optreedt en hoe ernstigdeze is, hangt af van het soort ma-teriaal en hoe dat materiaal beves-tigd is.

Meebewegen van asbestmaterialen kan leiden tot hetvrijkomen van asbestvezels. Denkt u bijvoorbeeldaan een golfplaten-dak, dat sterk gecorrodeerd is,waardoor de asbestvezels nog makkelijker vrijkomen.Zeker verouderd materiaal houdt dan een verhoogdrisico in, zoals bij oude asbestdaken het geval is.Zodra wrijving of breuk van asbestmaterialenoptreedt, komen daarbij asbestvezels vrij. De matevan bewerking bepaalt of er overschrijding van degrenswaarde voor asbest te verwachten is. En dus:welke (preventieve) maatregelen nodig zijn.

Risico's voor opdrachtgever of uitvoerendepartijenIn elke situatie waarbij asbest is toegepast, bestaatdirect of indirect een kans dat iemand ermee in con-tact komt. Stel dat een gebouw ernstig verzakt is ge-raakt, door sloop van een naastgelegen pand, en inhet gebouw is asbest aanwezig. Als opdrachtgever ofuitvoerende partij loopt u kans op aansprakelijk-heidsstelling, wanneer door uw toedoen (asbest)schadeoptreedt als gevolg van de deformatie. Achterafblijkt dat er onvoldoende rekening is gehouden metdergelijke risico's. Het asbestmateriaal breekt en ver-oorzaakt een besmetting, de inboedel verontreinigt,er zijn hoge kosten voor herstel want het asbestmoet verwijderd worden, er ontstaat angst en onrustbij gebruikers, huurders of omwonenden etc.

(Asbest)risico's beheersbaar makenGrote schrik is niet nodig, mits u verantwoord om-gaat met de risico's. Een goede beheersing van uwasbestsituatie begint bij het inzichtelijk maken vanwáár zich asbesthoudende toepassingen bevinden.Dus bij voorkeur een preventieve aanpak, in plaatsvan ad-hoc of correctief.

Trillings- en deformatiemetingenvoorkomen extra asbestrisico's

Praat je over asbestrisico's, dan heb je het meestal niet direct over deformatie, ofwel vervormingvan bouwwerken. Toch schuilen in de combinatie 'Asbest & Deformatie' meer risico's dan in eersteinstantie wordt gedacht. Om schade aan constructies en onveilige situaties te voorkomen, werkt menin de bebouwde omgeving steeds vaker met trillings- en deformatiemetingen. Ook extra asbestrisico'skun je daarmee vóór blijven.

Door: Hilko Booij

6 asbestmagazine | april 2016

Nauwkeurig meten en monitoren voorkomtschadeTrillings- en deformatiemetingen spelen steeds vakereen rol in onderhouds- en beheerprocessen. De op-tische meetsensoren kunnen vervormingen registre-ren tot op een duizendste van een millimeter(micrometerniveau). De sensoren, gebaseerd op denieuwste glasvezeltechnologie, worden op verschil-

lende plaatsen aangebracht. Hoeveel sensoren wordeningezet en op welke positie ze geplaatst worden, issituatie specifiek. Dankzij deze nauwkeurige metingenworden vervormingen in materialen en bouwwerkensnel zichtbaar en zijn beter te monitoren. Ook toe-komstige ontwikkelingen zijn te voorspellen doordatspanningsopbouw in de constructie kan wordengemeten. De kans op het ontstaan van deformatieis zodoende nog beter in beeld te houden. Met alsdoel: tijdig preventief kunnen ingrijpen als dat nodigis, en daarmee bijdragen aan de veiligheid en duur-zaamheid van bouwwerken.

Bewaken (gebruiks)veiligheidOpdrachtgevers maken steeds vaker gebruik vandeze metingen om hun bouwwerken tijdens werk-zaamheden te beschermen, en om de (gebruiks)-veiligheid te bewaken van een gebouw of de directeomgeving. Soms zijn de metingen al verplicht bij deoplevering van projecten, o.a. om claims te voorkomen.

Risicogericht werkenHoe werken deze metingen in de praktijk? In grotelijnen is de aanpak als volgt:● Vertrekpunt zijn bouwkundige opnamen om te

bepalen of er reeds bestaande deformatieschadeis, wat de omvang daarvan is, en om een0-situatie vast te stellen.

● Wordt er bestaande deformatie geconstateerd,dan kunt u maatregelen treffen om erger te voor-komen, zoals het plannen van onderhoud of eenvorm van gebruiksbeperking opleggen.

● In overleg met de opdrachtgever wordt een mo-nitoringsplan opgesteld op basis van de geplandewerkzaamheden (dus een risicogerichte aanpak).

● De sensoren worden conform dit plan en allerandvoorwaarden geïnstalleerd.

● Tijdens de werkzaamheden worden de meetdatageïnterpreteerd en gerapporteerd.

● Indien overschrijding van de vooraf gesteldeactiewaarden plaatsvindt, vindt alarmering van debetrokkenen plaats, zodat schade voorkomen kanworden door stillegging of tijdelijke maatregelen.

En er is altijd een eindopname om de eindsituatievast te stellen. Dit is voor de opdrachtgever tevenseen verantwoordingsdocument.

Met goed risicomanagement onveilige situaties voorkomen

● Breng uw situatie en alle relevante gegevens in kaart.● Heeft u een grotere vastgoedportefeuille of veel asbestmateriaal in uw bezit: er

zijn diverse tools om deze data eenvoudig digitaal te monitoren en te beheren.● Laat een risicobeoordeling uitvoeren op de aanwezigheid van asbest, incl.

bouwkundige opnamen, en zo nodig aangevuld met monsternames(de 0-situatie vaststellen).

● Bepaal de risico's op schade voor een pand.● Bepaal de gewenste beheersmaatregelen, vast te leggen in een

beheersplan.● Monitor de risicopanden op afdoende wijze.● Wees alert op situaties waarin mogelijk deformatie kan ontstaan,

ook bijkomende risico's vanwege sloop-, bouw- of andereomstandigheden in de directe omgeving.

● Stel de eindsituatie vast.

Wanneer ontstaat deformatie?In diverse situaties doet u er goed aan om alert te zijn. Demeest voorkomende situaties waarin deformatierisico'skunnen optreden in de bebouwde omgeving zijn:● Sloopwerkzaamheden● Bouw, zware renovatie● Heiwerkzaamheden of ontgravingen● Funderingswerkzaamheden

● Bodemsanering● Verzwakte/instabiele funderingen of een verzwakte constructie● Corrosie of veroudering van materialen (bijv. metaalmoeheid)● Verplaatsingen van bijvoorbeeld grond● Temperatuursinvloeden● Omstandigheden als (lichte) aardbevingen● Intensief of zwaar verkeer

‘Zijn de materialen asbesthoudend, dan kan hetvolgende gebeuren: de materialen kunnen

flexibel meebewegen met de constructie of zekunnen zelfs breken’

Over de auteur:Hilko Booij is Technisch Manager en Manager

Speciale Projecten/R&D bij Oesterbaaiwww.oesterbaai.nl