THEO THEO van van

DOESBUDOESBURGRG &&

DE STIJLDE STIJL1917 - 19281917 - 1928

Theo van Theo van Doesburg Doesburg

1883 - 19311883 - 1931• Theo van Doesburg is vooral bekend

als oprichter en redacteur van het tijdschrift ‘De Stijl’. Van Doesburg was een veelzijdig kunstenaar – schilder, vormgever, architect, typograaf – en hij schreef verhalen, gedichten, in combinatie met zijn dynamische persoonlijkheid, fungeerde Van Doesburg als een filter binnen de Europese Avant-garde. Theo van Theo van

Doesburg Doesburg zelfportret 1909zelfportret 1909

• Hij gaf lezingen, organiseerde tentoonstellingen en zette zich, behalve voor De Stijl, in voor diverse andere tijdschriften en kunstenaarsgroepen.

<< 1931 Theo van << 1931 Theo van Doesburg zelfportret ?Doesburg zelfportret ?

• De jonge Van Doesburg wilde schilder en schrijver worden maar volgde geen opleiding. De vroege schilderijen zijn behoudend, maar van Doesburg bewonderde Vincent van Gogh en Mathijs Maris; vanaf 1908 richtte hij zich op de artistieke expressie van emoties.

• In het voorjaar van 1913 kreeg hij waardering voor de abstracte schilderkunst.

• Mede door Kandinski’s Das Geistige in die kunst besefte hij dat de modernen net als hij streefden naar een spirituele kunst. In 1915 maakte Van Doesburg kennis met onder andere Piet Mondriaan. De nieuwe contacten zetten hem aan tot een explosieve activiteit: hij wilde de krachten van de Nederlandse modernen bundelen in een kunstenaarsvereniging en een tijdschrift oprichten waarin de nieuwe ideeën konden worden geventileerd.

• In 1915 kwam Van Doesburg niet aan schilderen toe. Wel maakte hij tekeningen en pastels en schreef hij gedichten.

• Van zijn vriend, architect J.J.P. Oud, kreeg Van Doesburg in 1916 zijn eerste op-dracht voor het ontwerpen van een glas-in-lood-raam.

• Het eerste nummer van het tijdschrift De Stijl verscheen in Oktober 1917. Van Doesburgs medestanders waren: Piet Mondriaan, Vilmos Huszar, Bart van der Leck, de Belgische schilder en beeldhouwer Georges Vantongerloo en de architecten J.J.P Oud en Gerrit Rietveld.

• De Stijl zette zich in voor een nieuwe kunst in een nieuwe, betere wereld. De gelijkwaardige samenwerking tussen de schilders en de architecten was daarbij een belangrijk doel.

• Mondriaan formuleerde de kenmerken van de nieuwe schilderkunst:

• Elkaar loodrecht kruisende lijnen en primaire kleuren plus zwart, wit en

grijs

• Gezamenlijk onderzochten de Stijl-schilders vervolgens de mogelijkheden hiervan in de praktijk.

• De abstrahering van een motief

• De illusie van een voor- en achtergrond (was een punt van discussie)

Doesburg compositieDoesburg compositie

HuszarHuszar Van der LeckVan der Leck MondriaanMondriaan

Van DoesburgVan Doesburg

• Hoewel van 1918 aan Van Doesburgs schilderijen niet meer valt af te lezen wat het uitgangspunt was, laten studies zien dat ze gebaseerd zijn op de zichtbare werkelijkheid:

• In zijn glas-in-lood ontwerpen komt van Doesburg al een jaar eerder tot een hoge mate van abstractie, waarbij hij op zijn motief varieert door spiegeling en rotatie.

HuszarHuszar

Van Doesburg Glas-in-lood raamVan Doesburg Glas-in-lood raam

Geabstraheerd portret De Geabstraheerd portret De DanseressenDanseressen

Van DoesburgVan Doesburg

• Van Doesburg greep elke mogelijkheid aan om samen te werken met de architecten van De Stijl. J.J.P Oud bezorgden hem opdrachten voor glas-in-lood ramen, tegelvloeren en kleurontwerpen voor interieurs.

• Aanvankelijk waren Van Doesburgs ontwerpen toe-voegingen aan de architectuur en was er geen sprake van gelijkwaardigheid.

• In 1919, in een woning in Katwijk, bracht hij kleurvlakken aan op de wanden, deuren en het plafond die los leken te komen van hun onder-grond en de ruimte daadwerkelijk van karakter veranderden. De meubels voor de kamer waren ontworpen door Rietveld.

Woning in KatwijkWoning in Katwijk

• Na de isolatie als gevolg van de Eerste Wereldoorlog had Van Doesburg grote behoefte aan een internationale gedachtewisseling; hij richtte zich steeds meer op het verspreiden van het gedachtegoed van De Stijl in het buiten-land.

• Begin 1920 reisde hij naar Brussel, Parijs, Milaan en Berlijn.

• In 1921 vestigde Van Doesburg zich in Weimar. Hij bleef daar tot 1922 en gaf op z’n atelier een cursus over De Stijl die gevolgd werd door studenten van Het Bauhaus.

• In 1923 vertrok Van Doesburg uit Weimar omdat het docentschap waar hij op gehoopt had aan zijn neus voorbij ging. Van Doesburg vestigde zich in zijn nieuwe woonplaats Parijs.

• Sinds 1920 had Van Doesburg niet meer geschilderd. Hij achtte de schilderkunst niet meer geschikt om zijn visie op de werkelijkheid te vertolken. Ook had hij in 1922 ruzie gekregen met Oud over de toepassing van kleur in de architectuur – reden te meer voor Van Doesburg om zich in samenspraak met de jonge architect Cornelis van Eesteren te gaan verdiepen in de architectuur.

In Parijs kreeg Van Doesburg al snel de kans om zijn ideeën uit te werken. In Galerie Lieffort Moderne kon hij zijn werk van De Stijl tentoonstellen.

Van Doesburg en Van Eesteren presenteerden drie ontwerpen: een huis annex galerie, een par-ticuliere woning en een kunstenaarswoning. 1923 Maison 1923 Maison

ParticuliereParticuliere

• De ontwerpen zijn a- symmetrisch en excentrisch

• De ruimtes staan in open verbinding met elkaar

• Er is geen onderscheid tussen voor-, zij- en achtergevels

• In plaats van achteraf toegevoegd, is de kleur vanaf het begin bij het ontwerpproces betrokken

• Tot zijn grote teleurstelling leidde de tentoonstelling niet tot een architectuuropdracht en in 1924 ging Van Doesburg weer schilderen.

• Aanvankelijk had hij veel contact met Mondriaan maar al snel kwamen verschillen in mening en karakter naar voren die in de correspondentie niet belangrijk waren geweest.

• Als vervolg op de architectuurschilderingen, die Van Doesburg contra-constructies had genoemd, ontstonden de zogenaamde contra-composities. Met hun schuine lijnen onderstrepen ze het verschil tussen Mondriaan, die vasthield aan een universele waarheid en Van Doesburg voor wie beweging essentieel was.

Contra CompositiesContra Composities

• Vanaf 1929 tot aan zijn overlijden in 1931, exposeerde Van Doesburg regelmatig, maar het sur-realisme vierde hoogtij en het succes bleef uit.

• Wel kreeg hij in deze periode de aandacht van een jongere generatie kunstenaars.

• Met vier jongeren richtte hij in 1930 de groep Art Concret op.

• .

• Aan het eind van zijn leven betrok Van Doesburg een atelierwoning naar eigen ontwerp in Meudon.

• Deze woning is nu, net als het Van Doesburg archief, eigen-dom van de Nederlandse staat en huisvest elk jaar een andere Nederlandse kunste-naar.

Werk van de overige StijlkunstenaarsWerk van de overige Stijlkunstenaars

• Bart van der Lek, werkte op een heel andere manier met vlakken en

kleuren dan de andere Stijllisten.

< Vrouw met koe

Man teMan te paardpaard Maria met kindMaria met kind

Gerrit Rietveld SchröderhuisGerrit Rietveld Schröderhuis

• Rietveld was architect en

meubel ontwerper. Zijn werk is over de hele wereld

bekend.

Gerrit Rietveld Interieur

Schröderhuis

Gerrit RietveldGerrit Rietveld

Tafel - Lamp – Tafel - Lamp – StoelStoel

MONDRIAAN composities in lijn en kleur MONDRIAAN composities in lijn en kleur 19131913

• Mondriaan

1914

Pier en

Oceaan

MONDRIAAN composities in lijn en kleur MONDRIAAN composities in lijn en kleur 19181918

1921 1921 Mondriaan

Rood, Geel en Rood, Geel en BlauwBlauw

Architect: Architect: J.J.P Oud

Café De Unie Café De Unie RotterdamRotterdam

Architect: Architect: J.J.P Oud

Heeft in Rotterdam Heeft in Rotterdam veel woningen veel woningen

gebouwd, helaas gebouwd, helaas door de Tweede door de Tweede

Wereldoorlog is daar Wereldoorlog is daar weinig van over.weinig van over.

Ontwerptekening Ontwerptekening voor flats in Blijdorp voor flats in Blijdorp

19311931

J.J.P Oud J.J.P Oud

J.J.P Oud

Witte Witte Dorp Dorp

R’dam R’dam

19221922

J.J.P Oud Reilenhuis in

Scheveningen

De Kiefhoek 1925 JJP OudDe Kiefhoek 1925 JJP Oud

TTHHEE EENNDD

• Tekst is overgenomen • van de website

• http://www. digischool.nl Maura:Maura: 88 Mei 2007Mei 2007