“Elkaar ontmoeten in de beeldende systeemtherapie ... · psychopathologie gaan er ook steeds meer...
12
Studiedag 11 maart HSL “Elkaar ontmoeten in de beeldende systeemtherapie” “Transdiagnostische factoren als kader in de beeldende systeemtherapie” Ondanks dat de DSM-benadering ons nog steeds veel kennis en kunde geeft m.b.t. psychopathologie gaan er ook steeds meer stemmen op om een meer transdiagnostische benadering te kiezen. Transdiagnostische factoren (denk aan vergelijkbare factoren) kenmerken zich doordat ze bij verschillende stoornissen voorkomen, die psychopathologie veroorzaken en/of in standen houden en comorbiditeit 1 dikwijls verklaren. De behandeling van één of meerdere transdiagnostische factoren kan de psychopathologie stabiliseren en/of verminderen. Deze benadering kan voor vaktherapie een kader bieden dat beter aansluit bij de vaktherapeutische behandeling dan de huidige DSM. In deze workshop willen wij samen met jullie onderzoeken in hoeverre de transdiagnostische benadering binnen de beeldende systeemtherapie bruikbaar is. Henk Aartsma & Truus Jans Verslag van de miniworkshop 1. Goede morgen allemaal. 2. Mijn naam is Henk Aartsma. Vaktherapeut beeldend in de gesloten jeugdzorg waar ik met jongeren individueel, in groepsverband maar ook met hun gezinnen werk. Naast mijn werk als vaktherapeut beeldend ben ik ook voorzitter van de Nederlandse vereniging voor beeldende therapie. 3. Vandaag wil ik u graag meenemen in de wereld van gezinnen waarin elkaar ontmoeten een probleem is geworden. De ouders zijn, net als de meesten, met de beste intenties aan hun gezin begonnen maar door een veelvoud van problemen is het niet gelukt. 4. Werkeloosheid, eigen psychiatrische problematiek, armoede, alcoholisme en drugsgebruik hebben geleid tot crimineel gedrag of 1 Ongeveer de helft van de patiënten heeft meer dan één psychiatrische stoornis
Transcript of “Elkaar ontmoeten in de beeldende systeemtherapie ... · psychopathologie gaan er ook steeds meer...
Studiedag11maartHSL
“Elkaarontmoetenindebeeldendesysteemtherapie”
“Transdiagnostischefactorenalskaderindebeeldendesysteemtherapie”
OndanksdatdeDSM-benaderingonsnogsteedsveelkennisenkundegeeftm.b.t.psychopathologiegaanerooksteedsmeerstemmenopomeenmeertransdiagnostischebenaderingtekiezen.Transdiagnostischefactoren(denkaanvergelijkbarefactoren)kenmerkenzichdoordatzebijverschillendestoornissenvoorkomen,diepsychopathologieveroorzakenen/ofinstandenhoudenencomorbiditeit1dikwijlsverklaren.Debehandelingvanéénofmeerderetransdiagnostischefactorenkandepsychopathologiestabiliserenen/ofverminderen.DezebenaderingkanvoorvaktherapieeenkaderbiedendatbeteraansluitbijdevaktherapeutischebehandelingdandehuidigeDSM.Indezeworkshopwillenwijsamenmetjullieonderzoekeninhoeverredetransdiagnostischebenaderingbinnendebeeldendesysteemtherapiebruikbaaris.
HenkAartsma&TruusJans
Verslagvandeminiworkshop
1. Goedemorgenallemaal.
2. MijnnaamisHenkAartsma.Vaktherapeutbeeldendindegeslotenjeugdzorgwaarikmetjongerenindividueel,ingroepsverbandmaarookmethungezinnenwerk.NaastmijnwerkalsvaktherapeutbeeldendbenikookvoorzittervandeNederlandseverenigingvoorbeeldendetherapie.
3. Vandaagwilikugraagmeenemenindewereldvangezinnenwaarinelkaarontmoeteneenprobleemisgeworden.Deouderszijn,netalsdemeesten,metdebesteintentiesaanhungezinbegonnenmaardooreenveelvoudvanproblemenishetnietgelukt.
4. Werkeloosheid,eigenpsychiatrischeproblematiek,armoede,alcoholismeendrugsgebruikhebbengeleidtotcrimineelgedragof
1Ongeveerdehelftvandepatiëntenheeftmeerdanéénpsychiatrischestoornis
prostitutieomhethoofdfinancieelbovenwatertehouden.Destressdieeendergelijklevengeeftleidttotfrustratieenwoedediezichvertaaldinverbaleenfysiekeagressie.
5. Moeder,GerdaenhaarbroerRicokomenvoorbehandeling.
Moederisgescheidenvanhaarmannadathijhaarendekinderenvelejarenmishandeldeenhaarseksueelmisbruikte.Doordestapdiezegezetheeftvoeltzijzichsterkerenzewilgraagdathetcontacttussenhaarenhaardochterbeterwordt.Wanneerzeteveelstressheeftgaatzeeenblowtjerokenengaatmetdekoptelefoonopmuziekluisterenenwildanevenniet
gestoordworden.Gerda17jaarisopgenomenindegeslotenjeugdzorgenerisafgesprokendatzijnietmeerthuisgaatwonen.Gerdaleeftzoalszehetzelfzegtachtereenschild.Haaremotiesvoeltzenietmeertotdatheterteveelzijndankanzeontploffen.Gerdawilookgraageenbetercontactzodatzeinhetweekendbijmoederopbezoekkanzonderdatzebangisdathetdirectweerruziewordt.Ricois19jaarhijiszwakbegaafd.Hijheeftgesmeektofhijookmeemagnaardetherapie.Hijisdoodsbangdathijnetzowordtalszijnvader.`Hij
voeltzoveelwoedeinzichendiereageerthijafopdeverkeerdemensenenopslechtedagenheefthijeenheelkortlontje.HijheefteerderEMDRgehadmaardatwastezwaarvoorhemvertelthij.
6. Wezijnmetditgezingestartenhebbeneerstmetheneenveiligheidsplangemaaktzodatvooriedereenvoorspelbaarwerdwatzezoudengaandoenophetmomentdatdespanningtussenhenonderlingtehoogopzoulopen.
7. Vervolgenshebbenwecommunicatieafsprakengemaaktzodatweals
therapeutenmethenovereenstemminghebbenoverwatvoorheneengoedecommunicatieis.(Elkaaruitlatenpratenenluisterennaarwatdeanderzegt).Nadatweditgeoefendhebbendurfthetgezinweleenmoeilijkereopdrachtaanzeggenze.
Goede communicatie
8. MijnnaamisTruusJans,ikbenwerkzaambinneneenGGZ-instelling
waarikeendiverspalethebaangroepenenindividuelebehandelingen.Waaronder:geslotenjeugdopnameafdeling(16-23jr),ambulanteafdelingkind&jeugd,volwassendeeltijdbehandelingenkliniekeetstoornissen.DaarnaastdoeikbinnendeNVBTdepostkennisinnovatie.Daarbinnenprobeeriksturingtegevenaandeontwikkelingendieopditmomentplaatsvinden.Wehebbensindsditjaarkennisinnovatieopgesplitstinonderwijs,onderzoekenhetwerkveld.,daarnaastzijnerdeontwikkelingenvandegeneriekemodulesenzorgstandaarden.Kennisinnovatiedoeiksamenmetdrieheleenthousiastejongemensen,Vivian(onderwijs),Carry(onderzoek)enMarion(hetwerkveld)ennatuurlijkooksamenmethetbestuur.Ikprobeeruevenmeetenemenindenieuweontwikkelingenrondomtransdiagnostischefactorenbinnendegeneriekemodulevaktherapie.Ikhoopuvoldoendehandvattentegevenomsamenmetonshetprobleemvanditgezinvanuiteenanderebenaderingtekunnenverkennen/analyserenen/oftebenaderen.
Eentransdiagnostischefactorvoldoetnormaliteraandeonderstaande4aspecten:
1. Iseenrisicofactorvoordeontwikkelingofeeninstandhoudendefactorvanverschillendestoornissen;
2. Kanwordenopgenomenineentheoretischmodeldatdeinstandhoudendefactorenvanverschillendestoornissenverklaart.
3. Speelteenrolbijcomorbiditeit,bijvoorbeeldeenverhoogdematevaneenbepaaldefactorvoorspeltmeercomorbiditeit.
4. Geeftbijbehandelingeenreductievanklachtenbijverschillendestoornissen. Transdiagnostischefactorenkunnenverwijzennaarbijv.gelijkesymptomenbijverschillendestoornissen.Anderecategorieënvantransdiagnostischefactorenzijngelijkegedragingen,gelijkecopingstrategieën,gelijkecognitieve,emotioneleenmotivationelefactoren,gelijkebehandelinterventies,onderliggendeovereenkomstigeneurobiologischefactoren,enuniverselebeschermendefactoren.Ookwanneereenzelfdebehandelinterventieingezetwordtbijverschillendesoortenproblematiek,zoalsontspanningstechniekenbijangsténbij
mentaleoverbelasting,spreektmenvantransdiagnostisch.Omdatvaktherapeutischeinterventiesdikwijlseenstoornisoverstijgendkarakterhebbensluithetdenkenintransdiagnostischefactorengoedaan.ZijkunneneenverbindendefactorzijnnaardepsychiatrischestoornissendieindeDSMwordengehanteerd.
InhetboekvanB.VanHeycoptenHamworden14verschillendetransdiagnostischefactorenbeschrevenenelkinverbandgebrachtmetpsychopathologie.-verslavingsgedrag-eetstoornissen-slaapstoornissen-executievefuncties-emotieregulatie-emotionelegewaarwording-perfectionisme,intolerantievooronzekerheidendwangmatiggedrag-zelfbeeld-motievenvoorpsychischlijden(ziektewinst,(de)motivatievoorverandering)-mentaliseren-existentiëleangst-zelfcompassie-leefstijl
-welbevinden
BinnendeGeneriekemodulevaktherapieisvooralsnoggekozenvoor7transdiagnostischefactoren:
Waarneming:hetgewaarwordenenwaarnemenvanexterneeninterneprikkels.
Arousal:(alertheid)dematewaarinprikkelswordenwaargenomen.
Executievefuncties:hetkunnenstellenvandoelen,plannenmakenomdedoelenuittevoerenenhetkunnenvolgenvandematewaarinditlukt.
Emotieregulatie:instaatzijnomtoteengewensteemotietekomen
Verlies:omgaanmeteenontstaantekortomnoginvullingtegevenaanhetleven.
Regelsystemen:instaatzijnommetritmesomgaan.
Sociaalfunctioneren/socialeinteractie:relatiesaangaanenkunnenonderhouden.
9. Sluitevenvooreenkortmomentuwogen.Probeeruvoortestellenhoehetisomineengezinzoalsisvoorgesteldoptegroeien.Ennuisderustweergekeerdindewerkelijkewereld.Inuwbinnenwereldstaanechterallealarmsystemennogaan.Ubentvoortdurendparaatomtevluchtenofomindeaanvaltegaanofutrektzichteruginwereldwaarudeandernietechtwaarneemt.Watheeftudannodigomweerbijelkaartekunnenzijn.30secondenogendichthouden.
10. Vormnu4groepjesvan5mensen.
11. Deopdracht:Bespreekmetelkaardeurgentievantweefactorendievoorditgezinvanbelangzijn.Beschrijfhoejedeze2factorenbijv.Waarneming&arousalmoetinzettenindevolgendesessie.Watwordthetdoelvanjevolgendeopdracht.Watisdeopdrachtindevolgendesessie.
Outputvandegroepjes: Transdignostischefactor
Urgentie Doel Opdracht
Executievefuncties
XGetraumatiseerduitelkaargevallengezin
Ontmoeten,BewustmakenGezamenlijkeactiviteiten.Iedersintrinsiekemotivatieeersthelderkrijgen.
SamenSchilderenmetiedereeneigenkleurendanovergangenmakenCollagemaken.x
Waarneming Oogkrijgenvoorelkaarmetbehoudvaneigenidentiteit.Eerstgewaarwordenvanzichzelf(eigengedachtenengevoelens)
Iedereenvormschilderen.Dandezeopeengezamenlijkvelplaatsen.Daarnasamendetotalevormafmaken.
Emotieregulatie Uitinggevenaanvangevoelens(eerstindividueel)TraumabehandelingInd.Verbondenheid.
Plekinnemeninderuimte.InnemenvanemotiesHerstellenvangevoelvaneigenwaarde.
XX
Regelsystemen Veiligheid/begrenzenenelkaarontmoeten.EMDRnaastnon-verbalesysteemtherapie.Oogvoorhetindividu&deontmoeting.
Eigenplekbinnenhetgezinenwatjenodighebt.(Begrenzing)
1EilandsamenenindividueelWatneemjemeevanjezelfnaarhetgezamenlijkeeiland.2vormtekenen:eigenvormenvormsamen.
12. Samenvattenenafsluiten.Tijdensdeminiworkshopwordtduidelijkdathetwerkenmettransdiagnostischefactorenhelptomhetdenkentekaderenopeenaantalhoofdthema’s.Tegelijkertijdzijndebegrippengrootenvoormeerdereinterpretatiesuitteleggenwaarinonderlingooknogweleenoverlapzit.Tochisdeindrukvandeworkshopgeversindezeverkenningdatdefactorenhelpenomsnellerrichtingteontwikkeleninaanpak
Inreallifehebbenwegekozenomeerstdewaarnemingteverbeteren.Hetdoelisdanomopeenconflictvrijemanieraandachtvoorelkaartegaanhebben.Deurgentiehiervanisdathetgezinzosnelgetriggerdwordtdaterweinigruimteisvoorpositieveervaringenmetelkaarwaarbijzegezienengehoordwordendoorelkaar.Opverzoekzalikhieronderietsuitgebreideruit
dedoekendoenhoewemethetgezinverderhebbengewerkt.Indeworkshopwasditnietmogelijk.Alsopdrachtenhebbenweaangeboden:
1. Eeneenvoudigplaatjezouitleggendatdeanderhetkantekenenzonderteverklappenwathetis.Wanneerdeanderhetnietsnaptmaghijstopzeggen.Deuitleggermaghulpvragenaandetherapeutomhetvoortedoen.Ditwisselen.Elkaarlatenuitleggenwatergoedgaatenwatbeterkan.
2. Deeentekentwatendeanderenmoetenditdirectnatekenen.Detekenaarmoetoplettenofdeanderhemkanvolgenquamoeilijkheidentempo.Devolgermagookaangevenalshettemoeilijkis.
3. Maak6vantouwtjesongeveer60cmvastaaneenkwast(nr12)3bovenen3beneden.Iederkrijgteentouwtjevoorbovenenbeneden.Julliegaansameneerstdroogoefenomsamentebewegen.Daarnagajeeentekeningmakenvaneenvis.Dezevuljein.Daarnamagiederomdebeurteeniemanddeleidingnemenenzeggenwathijwilwaterbijkomt.Deanderenondersteunenelkaar.Detherapeutenondersteunendegenediedeleidingheeftenondertitelenhetproces.
Hiernazijnweverdergegaanmetdeemotieregulatie.Deurgentiehiervanisdatzijlerenhoezeniettelkensopnieuwgetriggerdwordenenteoefenenmetnieuwgedrag.Hetdoelis:1.dathetvanbelangisdatzijlerenstilstaanbijherinneringenendezelerenverdragen.Eengetuigetoelatenbijdeervaringeneenaanzetomdezeonderwoordentebrengen.2.Vanuithetstilstaanookweergaanervarenwelkegrenzenoverschredenwerden.Dezegrenzenvormtegevenenteervarendatmennudegrenzenanderskanvormgeven.Deopdrachtendiewehieringegevenhebbenzijn:
1. Schilderde4basisgevoelensmetacrylverfvanuiteenvorm,kleuroflijn.Instructie:Leguitdatzenietietsmogenmakenalseenzonofeenregenbui.Legnaastkwastenookschildersmesjesneer,sponsjes,tandenborstel.Doevoorhoejeremeekanwerken.Vertelnietaanelkaarwatwelkeisenkijkmetelkaarofjekuntherkennenwatwelke
emotieis.Werksamenaantafelzodatzeelkaarkunnenstimulerenomwatvrijertewerken.
2. Iederachtereenschildersezel.VelpapierA2.Instructie:Denkterugaaneengebeurtenisuitjelevenwaarinjejeveelzorgenmaakteoverjulliegezin.Schilderalseerstedeachtergrondkleurendiehorenbijditgevoel.Gaalsalhetwituitjevelwegisnudegebeurteniszopreciesmogelijkuitbeelden.Waarwashet?Wiewarenerbij?Warenerspecifiekevoorwerpenaanwezig.Wanneerjeklaarbentgajeevenzittenachterdeezeltotdatiedereenklaaris.Laathetwerkaanelkaarzien.Deeljezorgenmetelkaarzoconcreetmogelijk.Waarwasjebangvoor.Ishetookgebeurd?Hoeisditafgelopen?
3. Iederachtereenschildersezel.VelpapierA2.Erstaateenlichtecirkelophetvelmeteendiametervanongeveer35cmInstructie:toenjegeborenwerdopdezewereldwarenjegrenzennognietzoduidelijk.Probeerjevoortestellenhoedaterinkleurenuitziettoenjenogeenbabywas.Vuldecirkelmetdezekleuren.(Laatditaanelkaarzien)Gaandeweggajedegrenzenontdekkengewoonomdaterongemakkenzijnalskou,hongerofomdatjeevenalleenbent.Maakdezegrensdiejedanalskindgaatvoelen.(Laatditaanelkaarzien)Erwerdendingentegenjegezegd.Julliehebbenalledrieveelmeegemaakt.Schrijfbuitendecirkelopwelkenarezinnentegenjewerdengezegd.Watgebeurdeertoenmetjegrens.(Laatdezeaanelkaarzien.)Nuwordendezenaredingennietmeergezegd.Welkeaardige/lievedingenwordengezegd.Schrijfdezeookbuitendecirkel.Welkevandezelievewoordenkunnennognaarbinnen.Laathetaanelkaarzien.Wehoudenelkaarhandenvast.Iederverteltoverdeeigenervaring.Wevragenwelklievedingenzijweleensoverelkaardenken.Wevragenzeomhetnutegenelkaartezeggen.Weoefenenheldirectinontvangen.Nadeoefeningvragenweoferietsveranderdmoetwordenaandegrensinhetwerkstuk,zojadanditgaandoen.
4. Oefeninginzachtheid.Startmetontspanningsoefening.Materiaalklei.Erwordteersteenbolgemaakt.Dezebolwordtuitgeholdenindeholtewordtgevraagdomdezeinterichtenzodatheteenveiligeplekwordt.Wathebjenodigindezeplek.
WellichtaardigomtevertellenisdatdetherapienognietklaarismaardatzowelmoederalsGerdavanmeningzijndathettochwelmogelijkmoetzijndatGerdainmeithuisgaatoverbruggentotdatzebijhetkamertrainingscentrumterechtkan.Erzijnnauwelijksnogconflictenindeweekendenendezelopennietmeerzohoogop.Alslaatstewilikalledeelnemershartelijkbedankenvoorhuninzettijdensdeworkshop.Sowiezowasheteenergleukeenboeiendedag.
