I. Foutloze aansprakelijkheid wegens

“Burenhinder” (art. 544 BW)

II. Schade aan onderaardse leidingen : stand

van zaken

21-03-2018

I. Foutloze aansprakelijkheid wegens “Burenhinder” (art. 544 BW)

OVERZICHT

I. Foutloze aansprakelijkheid wegens “Burenhinder”

(art. 544 BW)

I. Wettelijke basis – rechtspraak - voorbeelden

II. “Wie is aansprakelijk?”

III. Bouwprofessionelen?

I. Subrogatie

II. Contractuele overdracht

IV. Compensatie

V. Wetgeving schadeloosstelling schade door

winnen en pompen van grondwater

Wettelijke basis

Art. 544 BW

Eigendom is het recht om op de meest volstrekte wijze van

een zaak het genot te hebben en daarover te beschikken,

mits men er geen gebruik van maakt dat strijdig is met dewetten of met de verordeningen.

Evenwichtsstoornis

De eigenaar van een pand die door een daad, eennalatigheid of gedrag, het evenwicht tussen eeneigendom verbreekt door de naburige eigenaar teonderwerpen aan een hindernis die de normaleongemakken overschrijdt, is een juiste en adequatecompensatie verschuldigd om de gebroken gelijkheidte herstellen.

(Cass. 18.09.2014 – RGAR, 2015, 15218)

Rechtspraak

Compensatie storing evenwicht genot naburige panden.

Iemand is slechts tot vergoeding gehouden voor abnormale burenhinder indien de hinder is veroorzaakt door zijn daad, een verzuim of een gedraging die hem kan worden toegerekend.

“Foutloze”, “Objectieve -” of “Risicoaansprakelijkheid”

Rechtspraak Voorbeelden

Lawaai

Het onaangenaam gevoel veroorzaakt door het voortdurend en ontijdig geblaf van een hond maakt burenhinder uit

Lawaai- en stofhinder door bouw autobaan

Luchthaven

Autorenbaan

Bouw

Onderschoeingswerken

Verzakking door waterwinning

Verbetering riolering (verlies drainage-effect)

Waterschade

trillingen

Wie heeft vorderingsrecht tegen wie?

Vordering kan ingesteld worden door en tegen:

1. Nabuur / eigenaar

2. Eenieder die titularis is van een attribuut van het eigendomsrecht : vruchtgebruiker, huurder, concessiehouder

Niet alleen onroerende goederen : schade aan voertuigen door neerslag scheikundige produkten

Bouwprofessionelen

Geen vordering op basis van art. 544 op bouwprofessionelen, maar:

Vrijwaring mogelijk wegens extracontractuele of contractuele fout

Contractueel overdraagbaar

- Private aanneming: geldige en duidelijke toestemming

- Overheidsopdrachten: voorwaarden voor afwijking op art, 30§2 AAV

Opmerking : fout aannemer sluit vordering op eigenaar niet uit. Cumul mogelijk.

Wet 10 januari 1977 houdende regeling van de schadeloosstelling voor schade veroorzaakt door het winnen en

het pompen van grondwater.

De exploitant van de grondwaterwinning en de bouwheervan openbare of private werken die door hun toedoen de daling van de grondwaterlaag veroorzaken, zijn objectief aansprakelijk voor de schade die daardoor bovengronds aan onroerende goederen, grond en beplantingen inbegrepen, wordt aangebracht of die aan bestaande grondwaterwinningen van meer dan 10 m3/dag wordt veroorzaakt.

Diegenen die door hun gezamenlijk toedoen de daling van een grondwaterlaag veroorzaken, zijn solidair aansprakelijk voor de daardoor veroorzaakte schade.

Deze wet is niet van toepassing op de schade die door waterbemaling in de mijnen, groeven of graverijen is veroorzaakt.

Decreet 4 januari 1984 Vlaamse Gemeenschap houdende maatregelen inzake het grondwaterbeheer.

Art. 14. § 1. De exploitant van de grondwaterwinning en de bouwheer van openbare of private werken, die door hun toedoen de daling van de grondwaterlaag veroorzaken, zijn objectief aansprakelijk voor de schade die daardoor bovengronds veroorzaakt wordt aan bestaande grondwaterwinningen en aan andere onroerende goederen, grond en beplantingen inbegrepen.

Diegenen die door hun gezamenlijk toedoen de daling van een grondwaterlaag veroorzaken, zijn solidair aansprakelijk voor de veroorzaakte schade.

§ 2. De bepalingen van dit hoofdstuk zijn niet van toepassing op de schade die door waterbemaling in de mijnen is veroorzaakt.

27 MEI 2004. - Milieuwetboek - Boek 2 : Waterwetboek. - Decretale gedeelte. (Waalse Gewest)

Art. D210. § 1. De uitbater van een grondwaterwinning en de bouwheer van de publieke of private werken die door hun activiteit een daling van de grondwaterlaag veroorzaken, zijn objectief aansprakelijk :

1° voor de schade aan de oppervlakte die eruit voortvloeit voor de onroerende goederen en voor de machines en installaties geïncorporeerd in deze onroerende goederen;

2° de nadelen veroorzaakt door de niet-bezetting of het niet-gebruik van de geteisterde goederen, indien de niet-bezetting of het niet-gebruik voor oorzaak heeft de schade voortvloeiend uit de daling van de waterlaag;

3° de kosten van herhuisvesting en verhuis van de bewoners van de geteisterde goederen.

Elke schade bedoeld in het eerste lid wordt verondersteld veroorzaakt te zijn door een daling van de waterlaag uitgelokt door de activiteit van de uitbater van een grondwaterwinning of de bouwheer van publieke of private werken, tenzij deze bewijzen dat hun activiteit hetzij de daling van de grondwaterlaag, hetzij de daaruit voortvloeiende schade niet veroorzaakt hebben.

§ 2. Zij die, door hun gezamenlijke activiteit, de daling van de grondwaterlaag veroorzaken, zijn solidair aansprakelijk voor de schade die eruit voortvloeit.§ 3. Hoe dan ook, wanneer onder hen die deze gezamenlijke activiteit hebben

uitgeoefend, sommigen het deden met inachtname van de wettelijke bepalingen en de reglementen betreffende het volume van uitwinning van grondwater, terwijl anderen ze overtraden gedurende geheel of een deel van de periode waarin de daling van de grondwaterlaag zich voordeed door onwettige afname van een volume van meer dan 96 m3 per dag, zijn de hiernavolgende regels van toepassing bij afwijking van artikel 1214, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek :1° de uitbater of de bouwheer die wettelijk, gedurende gans de uitwinningsperiode,

water heeft uitgewonnen en die het slachtoffer heeft moeten vergoeden overeenkomstig § 1, heeft het recht de volledige terugbetaling te eisen van de betaalde vergoeding, meer de intresten, ten laste van gelijk welke uitbater of bouwheer die het water onwettelijk putte, en dit zelfs indien de overtreding slechts een deel van de hiervoorgenoemde periode duurde;2° de uitbater of de bouwheer die onwettelijk, gedurende gans de hiervoorgenoemde

periode of gedurende een deel van deze periode, water putte, mag geen enkel deel opeisen, of het ook zij ten laste van een uitbater of een bouwheer die wettelijk water putte.§ 4. Indien dezen die een gezamenlijke activiteit, bedoeld in § 2, uitoefenden met

inachtname van de wettelijke bepalingen en reglementen betreffende het volume van grondwaterwinning en enkelen onder hen een fout begingen in de zin van artikel 1382 e.v. van het Burgerlijk Wetboek, wordt er rekening gehouden met het bestaan van deze fout voor de toepassing van de solidariteitsregel bedoeld in § 2.§ 5. Het huidige hoofdstuk is niet van toepassing op de schade voortvloeiend uit de

drooglegging van de mijnen.

Bijzondere aandacht wetgever voor schade door waterwinning

Objectieve aansprakelijkheid “uitbater “ of “bouwheer”

Dubbel gebruik met rechtspraak art. 544 ?

Gewestelijke wetgeving

II. Schade aan onderaardse leidingen : stand van zaken

II. Schade aan onderaardse leidingen : stand van zaken

1. Verplichtingen KLB

a) KLIP-decreet

b) Specifieke wetgevingen

2. Verplichtingen aannemers

3. Voorbeelden

Betreft foutaansprakelijkheid, bewijs van : - Schade- Fout - Oorzakelijk verband

Kabel- & leidingbeheerders

Verplichtingen Vlaams KLIP-decreet 14 maart 2008

- Registratie in het KLIP

- KLB-zone via het KLIP invoeren en activeren

- via KLIP elke wijziging aan KLB-zone invoeren.

Verantwoordelijkheid KLB voor de juistheid van zijn gegevens en voor de

informatie die hij verstrekt.

Algemeen (volgens en met afwijkingen specifieke wetgeving)

- Correcte informatie verschaffen

- Correctie en aanpassen plannen na uitvoering

werken

- Correcte plaatsing van kabels & leidingen

PLANNEN MET INDICATIEVE

WAARDE ??

Verplichtingen Aannemer

De zorgvuldigheidsplicht kent drie deelplichten:

- informatieplicht : plannen aanvragen en

raadplegen

- lokalisatieplicht : manuele peilingen

- overlegplicht :

voor aanvang van de werken

tijdens de werken

bij problemen

Schade aan gasleiding tijdens rioleringswerken (Bergen 28/02/2017 - Tijdschrift voor Aannemingsrecht 2017 blz. 368)

Ontploffing door gasaccumulatie na schade aan huisaansluiting in het midden van de wegenis;

Aansluiting aangeduid op gevel woning maar niet loodrecht (buiging voor aansluiting op hoofdleiding);

Verwarring met waterleiding buiten gebruik door werknemers tijdens peilingen(= fout volgens Arrest: verschil tussen leidingen is zichtbaar);

Plannen juist maar zonder melding van aansluitingen – geen wettelijke verplichting + plannen hebben indicatieve waarde;

Gezien risico gasontploffing voorzichtigheidsplicht > wettelijke plicht;

Lokalisatieplicht aannemer ≠ exoneratie voorzichtigheidsplicht nutsbedrijf;

Verdeling van aansprakelijkheid aannemer & maatschappij voor gasvervoer

Art. 544 ten laste van stad: oorzakelijk verband tussen de bestelling van de werken en de fout van een derde (aannemer) inherent aan de werken,

Schade aan glasvezelkabel - afwijking van 2,5 mKoophandel Gent 30/09/2015 & Hof Gent 01/02/2018 (onuitgegeven)

Beschadiging kabel Telenet tijdens plaatsing van bronbemaling;

Diepte graafwerken en kabel: 80 cmKabel onbeschermdLiggingsplannen aanwezig op de werf

Geen proefsleuven

Volgens plan lag kabel 2,5m uit de rijweg = uit de werkzone

Verplichtingen aannemer (plannen – lokalisatie – inlichtingen …..)

Rechtbank van Koophandel- Verplichtingen KLB : alle nodige en nuttige inlichtingen verstrekken- Bronbemaling – boren van buis = beperkte werkzone– Veiligheidszone van 2,5m aanvaardbaar = geen fout van aannemer

Hof van Beroep : verzuim lokalisatieplicht = aannemer aansprakelijk

Schade aan hoogspanningskabel bij rioleringswerken Afwijking van 4 meterBeroep Gent 03/02/2017 (onuitgegeven)

Minnelijke vaststelling

Schade door mechanisch werktuig

Diepte graafwerken 2 m

Diepte leiding 1,5 m, geen bescherming

Plannen aanwezig op de werf – afwijking van 4 meter

Hof van Beroep

Uitvoeren van werken op 4 m van ligging kabel volgens plan biedt voldoende

veiligheidsmarge

Bij grote verschillen tussen plannen en werkelijke situatie kan aannemer

zich beroepen op “onoverwinnelijke dwaling”

Schade hoogspanningskabelKoophandel Antwerpen 06/11/2015 (onuitgegeven)

Schade (kortsluiting en perforatie kabel) vastgesteld 1 maand na

rioolwerken uitgevoerd door aannemer

Geen tegensprekelijke vaststelling schade

Geen vaststelling door objectieve derde

« Enkel aannemer X heeft ons gemeld dat er werken uitgevoerd worden in bovenvermelde zone »

Geen uitdrukkelijke stelling dat geen ander aannemer gewerkt heeft

Gebrek aan bewijs

Schade aan glasvezelkabelKoophandel Gent (Afdeling Kortrijk) 19/12/2016 (onuitgegeven)

Ligging kabel vertoont afwijking van 5m tegenover plan;

Stelling KLB:

- Beschadiging telecommunicatieleiding strafbaar;

- Verplichtingen aannemer (plannen consulteren,

leidingen lokaliseren …)

- Aannemer heeft geen plannen aangevraagd

Rechtbank

Lokalisatieplicht moet op redelijke wijze geïnterpreteerd worden

Gezien afwijking geen oorzakelijk verband tussen afwezigheid plannen en schade

Schade hoogspanningskabel bij vernieuwen tramsporen – kabels ingewerkt in betonRechtbank Brussel 18/11/2014 (onuitgegeven)

Schade door mechanisch werktuig

Minnelijke vaststelling ingevuld door beide partijen

Plannen aangevraagd en aanwezig op de werf

Stelling nutsbedrijf: verplichting tot manuele opsporing en indien onmogelijk, consultatieplicht

Rechtbank- lokalisatieplicht is redelijk op te vatten- manuele lokalisatie onmogelijk (beton)- nutsbedrijf beschikte ook niet over de juiste informatie- aannemer niet in fout

Schade aan aansluiting ingewerkt in beton door graafwerktuigKoophandel Gent (Afdeling Veurne) 02/03/2016 (onuitgegeven)

« De kabel lag op 30 cm onder de grond, volledig ingebetonneerd.

De aannemer had dan ook geen andere keuze om een mechanisch werktuig te hanteren teneinde de beton te verwijderen en vervolgens de kabel te lokaliseren,

Wanneer een kabel ingegoten of ingemetseld is in beton, is de schade vaak onvermijdelijk gezien dat het openbreken met een mechanisch werktuig de enige mogelijkheid is, In dat geval kan geen verantwoordelijkheid in hoofde van de aannemer weerhouden worden.»

Stroomonderbreking na beschadiging elektriciteitskabelBeroep Gent 21/03/2016 (onuitgegeven)

Beschadiging elektriciteitskabel door breekhamer bij plaatsing van ondergrondse leidingen

Aannemer: er is overmacht vermits kabel gegoten in stabilisé, onmogelijk manueel te lokaliseren - verwijst naar gerechtsexpertise die dit bevestigt

Hof van Beroep:

Leiding op een diepte van 80 cm onder beton (30cm) en stabilisé (50cm)

Leiding op plaats voorzien op plannen- aannemer dus op de hoogte dat kabel lag onder open te breken wegdek

Verplichting lokalisatie (mogelijk met hulp van elcometer) of gebruik handwerktuigen

Geen overmacht bewezen (expertise betreft andere omstandigheden)

Schade aan glasvezelkabel bij rioleringswerken (plotse afwijking)Beroep Gent 06/10/2016 (onuitgegeven)

Uitvoering grondwerken met mechanisch werktuig (sleuf voor aansluiting)

Plannen aanwezig op de werf en peilingen uitgevoerd

Minnelijke vaststelling : kabel op minimum 1,5m van plaats aangeduid op plan

Lus rond ondergrondse put niet op plan getekend.

Hof van Beroep

“De lokalisatieplicht van de aannemer moet aan de hand van het

redelijkheidscriterium worden beoordeeld”

Geen verplichting kabel volledig bloot te leggen

Plannen hebben indicatieve waarde maar moeten betrouwbaar en actueel zijn

Gebruik van mechanisch werktuig toegelaten op minstens 1 m van kabel

Schade aan gasleiding op privéeigendomKoophandel Brussel 07/03/2017 (onuitgegeven)

Gasleiding beschadigd bij graafwerken (graafmachine)

Leiding (minstens gedeeltelijk) gegoten in beton. Afwijking van 4m.

Uitbater gasleiding stuurt debetnota aan aannemer maar antwoordt niet op betwisting van BA,

PV minnelijke vaststelling: plannen aanwezig op de werf, geen vermelding van peilingen

Rechtbank:

Aannemer voldeed niet aan plicht tot raadpleging en informatie

Schade onvermijdbaar (leiding in beton)

Betonnering gasleiding is niet toegelaten en moet vermeld worden op plan

Zorgvuldigheidsprincipe: verplichting nutsbedrijf actuele plannen voor te leggen => aannemer niet aansprakelijk

Schade aan (niet op plan vermelde) waterleidingKoophandel Gent (Afdeling Dendermonde) 01/02/2016 (onuitgegeven)

Waterleiding beschadigd door uitvoering gestuurde boring

Plannen aanwezig op de werf

Beschadigde leiding niet afgebeeld op liggingsplan

Nutsbedrijf: betreft aftakking (hydrant), geen verplichte vermelding op plan

Rechtbank:

Eiser bewijst niet dat leiding met diameter van 90 cm een “eenvoudige

huisaansluiting zou zijn”

Informatieplicht nutsbedrijven

Eigenaar van de “kabels” moet steeds in staat zijn om de plannen te

verschaffen of de nodige aanwijzingen te geven om de kabels te lokaliseren

Schade aan niet verwijderde laagspanningskabelKoophandel Gent (Afdeling Gent) 01/07/2015 (onuitgegeven)

LS-kabel beschadigd tijdens uitvoering grondwerken

Aannemer weigert minnelijke vaststelling te ondertekenen – aangifte bij de politie

Aannemer: volgens afspraken op werfvergadering dienden alle kabels op voorhand te

worden verwijderd

Nutsbedrijf :

Aannemer moest nazien of alle leidingen waren weggenomen, indien niet,

nutsbedrijf verwittigen (interventieploeg)

Lokalisatieplicht verdwijnt niet door verplaatsing kabels;

Rechtbank :

Opzet werfvergadering : duidelijke inlichtingen en afspraken om schade te

vermijden,

Aannemer kon erop rekenen dat de kabel zich niet meer op de werfzone bevond.

Gasleiding beschadigd bij verwijdering kokerBeroep Gent 12/02/2016 (onuitgegeven)

Wegeniswerken met verwijdering van kokers met diameter 1,110 mm

De fundering van de koker was net boven de gasleiding.

De gasleiding was zelfs vervormd door die fundering

« bij verplaatsing fundering begaf de buis »

Onmogelijkheid de kokers manueel en zonder schade te verwijderen

Geen fout van de aannemer in oorzakelijk verband met de schade

Conclusie

Het betreft hier een keuze van grotendeels gunstige vonnissen en arresten

Basisprincipes zijn ongewijzigd gebleven

Klip is wel een vooruitgang

Evolutie rechtspraak voorzichtig te benaderen

Misschien wel strengere eisen voor nutsbedrijven onder invloed van ongeval in Gellingen

Belang van een juiste tegensprekelijke minnelijke vaststelling

Dank voor uw

aandacht

Vragen ?