1

VROLIJKE VRIENDEN

Kinderen sociale vaardigheden leren door middel van spel

An CoetsiersKinderpsychologe/gedragstherapeut

De Praatdoos

SOCIALE VAARDIGHEDEN

Bewust zijn van je gedrag

Goed luisteren

Wederkerigheid

Goede observeren

Non verbale communicatie

Verbale communicatie

Inleven in anderen

Zelfbeheersing

Samenspelen

Ruzies kunnen oplossen

Gevoelens uiten

Omgaan met verschillen

…

VANUIT WELKE ERVARING

Eigen praktijkVrolijke vrienden cursusEigen kinderenAndere kinderen

Gesprekken met ouders/begeleiders/leerkrachten

…

KINDEREN MET GEBREK AAN …

Assertiviteit (‘laat je niet doen!’)Inlevingsvermogen (‘zou jij dat leuk vinden als ik …, hoe denk je dat … zich nu voelt)Emotieherkenning (‘je ziet toch dat ze dat niet leuk vinden’)Impulscontrole (‘ doe toch niet zo’)…

POSITIEF OUDERSCHAP: FOCUS OP …

AanlerenBeurt afwachtenOnderhandelen over ruzie maken

Goed reageren op vals spelenAssertief antwoorden bij pesten

Verschil plagen/pesten/ruzie makenGoed reageren als je boos wordt tijdens het spelHelpende gedachten bij verlies

AflerenSlaan, roepen

UitsluitenPesten

VERZET TEGEN “ RIDICULE” REGELS

Je moet met iedereen spelen

Iedereen mag meespelen

Samen spelen, samen delen

Verdraagzaam

Respect voor elkaar

Zou jij het leuk vinden als…

Hier pesten we niet

Spelen is belangrijker dan winnen

…

2

ONTWIKKELING VAN SOCIALE

VAARDIGHEDEN

PEUTERS

Egocentrischrekening houden met anderen -

Delen -

Kunnen niet wachten/stoppenNaast elkaar spelen

KLEUTERS

EgocentrischInschatten wat effect van hun gedrag is –

Inschatten hoe iemand zich dan zal voelen –

pas ten vroegste op 6 jaar

Interesse in leeftijdsgenoten, in samenspelen ->

Verplaatsen in de ander

Anders zijn

Spelletjes met regels spelen (5 jr)Wachten

Omgaan met frustratie bij competitie

Zelfbeheersing

Afspraken volgen.

7 NIVEAUS VAN SPELEN

1. Alleen bezig zijn2. Nabijheid van anderen verdragen3. Parallelle activiteiten4. Delen van materiaal/parallelle activiteiten5. Zich aan beurtrol houden

6. Andere eenvoudige spelregels volgen7. Plezier hebben in het samen iets doen

LAGERE SCHOOL

Verschillen worden meer zichtbaarNadenken over zichzelf (kwaliteiten, beperkingen, uiterlijk, gevoelens,…)Samenspelen met uitdagingen

Ruzies

AgressieOpkomen voor mening

Rekening houden met anderenKunnen zich inleven (!)Vaste en hechte vriendschappen

Gedrag (tot 7 jr.)

Vertrouwen (8-10 jr.)

Psychologische kenmerken (vanaf 11 jr.)

Eind lagere school: evenwicht erbij horen en anders zijn

3

CONCLUSIES

Samenspelen moeilijk voor 6 jaar.

Ruzies en niet tegen verlies kunnen n°in lagere school

OMGAAN MET RUZIE MAKEN

Belangrijke oefenmomentenEmoties reguleren

Onderhandelen

Goed maken

Opkomen voor zichzelf

Niet verbieden maar grenzen stellenScheldwoorden

Ik vind het niet leuk dat je de regels niet volgtIk speel niet meer mee Ik ben boos op jou

GeweldAfkoelen

Verwacht niet snel een effect

Benoem het probleem en vraag naar oplossingen

Jullie willen beide beginnen, hoe zouden we dit nu kunnen oplossen

De oudsten moeten niet altijd de ‘wijste’ zijn en de jongsten moeten niet altijd hun zin krijgen.

KINDEREN HELPEN BIJ OMGAAN MET

VERLIES

Mee leven: Het is wel erg!Weglopen helpt tegen de boosheidOm te winnen beter opnieuw proberenIedereen heeft sterktes en dingen die moeilijker gaanAfkoelen is oke!

SOCIALE VAARDIGHEDEN

STIMULEREN

4

1. PRATEN EN LUISTEREN

PRATEN EN LUISTEREN

Tijd nemenExtra vragen stellen: focus op gedrag en niet op kindGeen adviezen

Niet minimaliserenAanmoedigen

(herhalen, knikken, hm hm zeggen)Gevoelens erkennenEmotionele woordenschat

Gevoelens van anderen en effect van gedrag op anderen te verwoorden

Eigen emoties tonen en verwoordenEventueel dan pas oplossing bedenken

VoorbeeldenJe zult wel heel teleurgesteld zijnDaar werd je vast verdrietig vanJe zult wel trots zijn op jezelfIk kan me goed voorstellen dat je kwaad bentIk denk dat je je nu… voelt omdat ….Als ik jou was dan zou ik me … voelenJe doet me verdriet als je steeds zo tegen mij schreeuwtIk voel me erg opgelucht nu we daar eens over kunnen praten hebben

Het verhaal van de tomatenplant ….

5

2. TIPS UIT SOVA TRAINING

ONDERWERPEN

Iemand leren kennen

Hoe vraag je of je mee mag spelen/wat doe je als je niet mee mag spelen?

Ik wil iets anders spelen dan jij, wat nu?

Spelen met spelregels, hoe pak je dat aan?

Hoe kunnen we zelf goed NEE zeggen als we iets niet fijn vinden?

Ruzie maken, plagen, pesten… wat doe ik er aan?

1. HOE KAN IK IEMAND LEREN KENNEN

De andere aankijkenJe naam vertellen: Hallo, ik ben…De naam van iemand anders vragen: En wie ben jij?Praatje maken: hobby, school, sport, gezin, tv programma’sGoed luisteren naar wat de andere te vertellen heeft

2. HOE VRAAG JE OF JE MEE MAG

SPELEN? WAT ALS HET NIET MAG ?

Bij gaan staan en kijkenDe naam van iemand zeggenVragen of je mee mag doenLuisteren naar het antwoord:

Ja, zeg dat je het leuk vindt

Nee, vraag waarom niet?Probeer oplossing te bedenken (volgende spel?)

Nee: zeg dat je het jammer vindt en loop dan stevig weg.

6

3. IK WIL IETS ANDERS SPELEN DAN JIJ , WAT NU?

3 oplossingenOm de beurt de zin van de ander doen

Samen iets nieuws bedenken

Toegeven

4. SPELEN MET SPELREGELS , HOE PAK JE

DAT AAN ?

Spelregels afsprekenKiezen welke pionAfspreken wie er mag beginnenVrolijke wolk rond verliezen

Jammer, volgende keer misschien!

REAGEREN OP VALS SPELEN :

5. HOE KUNNEN WE ‘NEE’ ZEGGEN ALS

WE IETS NIET FIJN VINDEN?

Ik zeg NEE/STOPNiet te luid/niet te zachtIk vertel waarom ik het niet wil

6. RUZIE MAKEN , PLAGEN , PESTEN… WAT

DOE IK ER AAN .

Verschillen lerenAntipestplan

7

VRAAG 1

Jelle heeft een gele trui aan. Anneke noemt hem een eend.A. Ruzie

B. Plagen

C. Pesten

VRAAG 2

Bij het zwemmen verstopt Jan elke week de handdoek van MiekeA. Ruzie

B. Plagen

C. Pesten

VRAAG 3

Joris valt over de schooltas van Mieke. Hij is kwaad en gooit ze een paar meter verder. Mieke scheldt hem uitA. Ruzie

B. Plagen

C. Pesten

VRAAG 4

David wordt opgewacht aan de schoolpoort door 3 kinderen van de andere klas. Ze nemen zijn rugzak en gooien alles eruit op straat. Enkele kinderen van zijn klas lachen hem uit. David blijft gewoon staan.A. Ruzie

B. Plagen

C. Pesten

VRAAG 5

Anneke heeft een nieuwe pop gekregen voor haar verjaardag. Frederik heeft er niet beter op gevonden dan de kleren ervan uit te trekken. Als de kat met het mutsje van de pop in huis rondhuppelt, weet Anneke natuurlijk wat er gebeurd is. A. Ruzie

B. Plagen

C. Pesten

PLAGEN RUZIE MAKEN PESTEN

�Onschuldig

�Kort en sporadisch

�Gelijke machtsverhouding

�Wisselend slachtoffer

�1 tegen 1

�Geplaagde blijft in groep

�Weinig nadelige gevolgen, voor zichzelf opkomen

�Vlug vergeten

8

PLAGEN RUZIE MAKEN PESTEN

�Onschuldig

�Kort en sporadisch

�Gelijke machtsverhouding

�Wisselend slachtoffer

�1 tegen 1

�Geplaagde blijft in groep

�Weinig nadelige gevolgen, voor zichzelf opkomen

�Vlug vergeten

�Meningen worden op hevige en emotionelewijze uitgelegd

�Meestal verzoening

�Niet automatisch het einde van de vriendschap

�Geen verstoord evenwicht

PLAGEN RUZIE MAKEN PESTEN

�Onschuldig

�Kort en sporadisch

�Gelijke machtsverhouding

�Wisselend slachtoffer

�1 tegen 1

�Geplaagde blijft in groep

�Weinig nadelige gevolgen, voor zichzelf opkomen

�Vlug vergeten

�Meningen worden op hevige en emotionelewijze uitgelegd

�Meestal verzoening

�Niet automatisch het einde van de vriendschap

�Geen verstoord evenwicht

�Met voorbedachten rade, bewust

�Systematisch, langere periode

�Ongelijke macht

�Hetzelfde slachtoffer

�Groep tegen individu

�Isolatie van slachtoffer

�Zware gevolgen, niet meer voor zichzelf opkomen

�Moeilijk herstel

3.TIPS VOOR THUIS

1. VoorbeeldfunctieWaarden en normen

Praten over gevoelens

Reactie op verschillen tussen mensen

Hoe conflicten oplossen

Leren uitstellen en verlangen

2. Rollenspel!Zelfbewustzijn

Sociaal bewustzijn

Gevoelens en empathie

3. LezenVoorlezen en praten over verhaal

Strips

Krant4.SPELEN

9

GOED LUISTEREN EN KIJKEN COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN

ZELFBEWUSTZIJN EN ZELFBEHEERSING SOLITAIRE SPELLEN

COÖPERATIEVE SPELLEN PERSPECTIEFNEMINGSVAARDIGHEDEN

10