Amigo maart 2002 editie 3 · Web viewDe Odyssee van Jan van Delden Het boek TERUG van nooit...

februari 2003 editie 7

oorspronkelijkheidSoms reflecteer je als redacteur van dit tijdschrift wel eens over waar je nu eigenlijk mee bezig bent. Prompt flitsen allerlei wijze woorden, inspirerende mensen, wonderlijke en confronterende momenten en schijnbaar veelbetekenende ervaringen voorbij. Je realiseert je dan tegelijkertijd dat het filmpjes zijn. Ze ontlenen hun verhaallijn aan een reeks woorden en betekenissen die er door het denkgeheugen aan worden toegedicht.Ben jij er iets mee opgeschoten? Werd je er wijzer van? Heb je zo antwoorden gevonden? Nee! Om wanhopig van te worden.

Onlangs bezocht ik een bijeenkomst van het Chaosforum. Het thema was: Hoe genereer je bewegingskracht in conversatiemodellen? Met andere woorden, hoe kom je tot een goed gesprek? In gedachten reageerde ik enigszins voorbarig: vanuit een kramp proberen we controle en beheersing te krijgen op zaken die in feite ongrijpbaar zijn. Wat overigens een volkomen natuurlijke reactie is op de chaos van alledag, de overleving van de soort en de instandhouding van het schijnbare ego in zulk soort situaties.Had ik met deze conclusie nu de betekenis en het belang van deze middag voor mezelf verknoeid? In eerste instantie leek dat zeker het geval, maar het tegendeel bleek waar.Ik werd ‘begeistert’ en wierp me vol vuur in de diverse discussies. Op het eind van de middag werd om een soort van slotsom gevraagd. Toen realiseerde ik me dat we zonder onze onmogelijke missie nooit deze inspirerende gesprekken, interactie en gedachteuitwisselingen zouden hebben gehad. Ik vatte de middag samen als: De schoonheid van de onmacht.Gewoon: ik weet het niet, maar geef desondanks toe aan de onmachtige poging een antwoord te formuleren. Dat is mijns inziens verkennen van wat is zonder (voor)oordeel of doel.

Amigo 7 - febr 2004 www.ods.nl/amigo 1

Vertaald naar ons onderwerp: er is niets leuker dan Keesje te spelen of mens te zijn, in de wetenschap dat niemand er een snars van begrijpt of ooit zal begrijpen - maar toch te doen alsof. Moet je eens kijken wat er dan gebeurt: meningen, stellingen, uitdagingen, confrontaties, dilemma’s en instemmingen scheren dan door een zwangere lucht. De dans wordt gedanst, de schepping geschapen, het spel gespeeld. Waarbij het spel zelf centraal staat en niet de winst of het verlies.Menszijn is dan niet statisch of vastomlijnd, maar een dynamisch principe. Al naar gelang de situatie neemt het een andere vorm aan, vraagt het een andere expressie, roept het een andere reactie aan.Motto? De liefhebbers kennen vast nog wel de Koot & Bie-gospel ‘Zoek jezelf broeders’. Of zoals Reve het verwoordt: ‘De zin van het leven is te zijn wie je bent’.

In deze Amigo staan oorspronkelijkheid, eigenheid en originaliteit centraal.Deze keer met: Wolter Keers, die uitlegt hoe een verlichte ziet en voelt. Verder een gedeelte uit het boek Terug van nooit weggeweest van Jan van Delden met zijn oorspronkelijke visie op Homerus’ Odyssee. Een gesprek met Steven Harrison, die uitlegt hoe je uitdrukking aan leven geeft. Joan Tollifson geeft in een interview openhartig, geestig en ontwapenend antwoord op onze vragen. Jan Kersschot in gesprek met Chuck Hillig over jezelf dat doet alsof. Johan van der Kooij onderzoekt met Susan Frank de relatie tussen psychotherapie en advaita. En tot slot tref je een column van ondergetekende aan over Ik- kunst in Utrecht.

...bid!: als bidden verschijnt, lach!: als er lachen is,

huil!: als er huilen is, zing!: als er zingen is,

werk!: als er werken is, nijdig!: als er nijd is,

dans!: als er dansen is, spreek!: als er spreken is,

vrij!: als er vrijen of vrijheid is, strijd!: als er strijden is,

zwijg!: als er zwijgen is en verwonder!: als er verwondering

is...*

P.S. Ons buro voor onmogelijke vragen is te bereiken via: [email protected] staan, weliswaar met een knipoog, te popelen!* met dank aan Ramses

[Kees Schreuders] - illustratie: Shunyam


mailto:[email protected]

http://www.shunyam.nl/

http://www.ods.nl/ikben

inhoud:

• Het Konijn in de hoed[Wolter Keers]

• De Odyssee van Jan van Delden[Jan van Delden]

• Advaita en psychotherapie aanvullend of tegenstrijdig[Susan Frank & Johan van der Kooij]

• Hier is wat je bent![interview met Joan Tollifson]

• Zelfs God kan God niet verklaren[Jan Kersschot in gesprek met Chuck Hillig]

• Passie voor het leven[interview met Steven Harrison]

• Zie je wat ik zegt? [Kees Schreuders]

• God verstopt in de mens... [interview met Jan Koehoorn]

• Dankzij je menselijkheid ‘God zijn’ [Stephen Jourdain]

• Uit de wachtkamer...[recensie Eckhart Tolle]


Het konijn in de hoed(Wolter Keers, 1923 - 1985)

Wat ziet en voelt een verlichte?Hoewel het antwoord op deze vraag uiterst eenvoudig is, is het tegelijk volmaakt onbegrijpelijk. De verlichte voelt alles en niets.Waarom is het antwoord onbegrijpelijk? Omdat degene die de vraag stelde het konijn van zijn persoonlijkheid in de hoed van de verlichte stopt en die, of hij wil of niet, aanziet en moet aanzien voor een andere persoonlijkheid. Het verlengstuk van de persoonlijkheid van de vraagsteller is de persoonlijkheid die hij op de verlichte projecteert. Er bestaat niet zoiets als een verlichte persoonlijkheid.Zo lang men zichzelf aanziet voor een persoonlijkheid, dat wil zeggen voor een standpunt, verschijnt iedereen, ook de grootste verlichte, voor hem als persoonlijkheid. De vraagsteller ziet een meneer of mevrouw, omdat hij zichzelf aanziet voor een meneer of mevrouw. En hij ziet derhalve een meneer met allerlei eigenschappen. Sommige van die 'verlichte mannen of vrouwen' stralen van heiligheid en dan is de persoonlijkheid onmiddellijk bereid te geloven dat het hier om 24 karaats goud gaat. Maar anderen, die ook verlicht heten te zijn, blijken slecht gehumeurd of opvliegerig of behept met wat voor eigenschappen dan ook. Dus kan zo iemand niet verlicht zijn.In feite valt er geen criterium aan te leggen. Er is geen gedrag waaruit men kan afleiden of iemand al dan niet verlicht is. Er zijn mensen van wie men beweert en van wie 'erkende verlichten' beweren dat het verlichten zijn, die zich gedragen als de dorpsidioot. Wie kan begrijpen dat iemand die zich kwaad kan maken of die bezorgdheid toont enzovoort, toch 'een verlichte' is? Want hoe vallen deze dingen met elkaar te rijmen?De verlichte is in zekere zin alleen een verlichte vanuit dit éne onpersoonlijke standpunt. Hij is het geluk zelf, maar niet dat wat de persoonlijkheid geluk noemt. De persoonlijkheid spreekt van geluk wanneer er een bepaalde diepe emotie verschijnt. De verlichte is dat waar die emotie uit bestaat, waaruit ze opkomt en waarin ze weer oplost zoals ijs in water, zonder een spoor achter te laten. Wat hij 'geluk' noemt is altijd tegenwoordig als achtergrond van alle dingen, ook van de bewegingen van het gevoel, met inbegrip van woede, bezorgdheid en andere dingen. Hij weet dat hij op geen enkele wijze door die gemoedsbewegingen wordt beperkt. Hij is als de Indiase inspecteur van het gevangeniswezen over wie Shri Krishna Menon vertelde: soms moest de inspecteur in een verre uithoek een afgelegen politiepost bezoeken. Er waren daar geen hotels. Dus sliep de hoogedelgestrenge in een cel, net als de inbreker in het hok naast hem. En zo was er, oppervlakkig gezien geen enkel verschil tussen de inspecteur en de gevangen inbreker. Beiden sliepen in een kleine cel, achter een getraliede deur. Maar als we


dieper op de situatie ingaan, is er een hemelsbreed verschil: de gevangene moet in de kooi blijven, of hij wil of niet. De inspecteur kan er uit, elk ogenblik dat hij dit verlangt.Van buitenaf gezien is dat de positie van de verlichte. Er is misschien een verschijnsel dat overkomt als persoonlijkheid met allerlei hebbelijkheden en onhebbelijkheden, maar de verlichte kan, elk ogenblik dat hij dat wenst, de kooi uit. Dit is mogelijk vanaf het moment dat hij het perspectief heeft gezien zoals het wezenlijk ligt: vanaf het ogenblik dat hij met zijn hele wezen heeft gezien dat al die dingen die hij tot dan toe aanzag en zelfs aanvoelde als 'ik', niets meer en niets minder zijn dan voorbijtrekkende verschijnselen. Want dit kan alleen gezien worden vanuit een 'observatiepost' buiten de persoonlijkheid, buiten het raam van lichaam, zintuiglijkheid, denken en voelen. En 'buiten de kooi' is men niet een iemand die nu vrij is, maar de vrijheid zelf. En dat is wat de oude tradities wel eens aanduiden met 'verlicht zijn'.

Vraag: Als ik u hoor spreken kan ik het in theorie best volgen en geloof ik dat ik het wel goed begrijp. Maar ik vind het verschrikkelijk moeilijk om dit alles in mijn dagelijks leven toe te passen. Kunt u ons een hulpmiddel geven? Wat moet je doen in bepaalde situaties?

W.K.: In de loop van de afgelopen jaren hebben we telkens weer ontdekt dat de idee dat we een iemand zijn die allerlei dingen doet, niets anders is dan een projectie. In feite bestaat er niet zo'n iemand, zo'n actief persoon. Die persoon is uitsluitend verbeelding. Uw vraag is gebaseerd op de veronderstelling dat u in uw leven al van alles hebt gedaan, maar u hebt nog nooit iets gedaan. Na afloop van een handeling of van een gedachte, een gevoel of een zintuiglijke waarneming projecteert er zich als een reflex een 'ik' achter, als een soort staart. Tijdens het luisteren was er geen ik. Maar aan het eind van het verhaal wordt er een ik gefabriceerd die het verhaal gehoord zou hebben.Hoe kan een ik, die er helemaal niet is, een verhaal horen? Die ik is niets anders dan een verzinsel. Er is niet zo'n ik, en u hebt nog nooit in uw hele leven iets gedaan. De dingen doen zichzelf. U bent waarnemer van de bewegingen van het lichaam, ook van de beweging die u 'uw wil' noemt en die eventueel aan een handeling voorafgaat. U bent, of u wilt of niet en zonder er enige moeite voor te hoeven of zelfs te kunnen doen, waarnemer van voorbijtrekkende gedachten en gevoelens. En u bent en dat is het belangrijkste om te zien ook altijd waarnemer van zo'n ik-gedachte die u als een staart vastprikt achter een gedachte, een gevoel, een waarneming of een handeling. Die ik-gedachte is net zo'n gedachte als de gedachte aan een neef of nicht, of aan de Eiffeltoren. Het is één pan tussen het rijtje pannen op de plank in de keuken. U bent net zomin die ene 'ik-pan' als die andere grote en kleine pannen.Er is dus geen manier van zich te gedragen in het dagelijks leven. Het enige wat gedaan moet worden is nu juist dít te zien. Er is geen iemand die zich zus of zo gedraagt. U hebt nog nooit iets gedaan en het enige wat er zou moeten gebeuren om bewust de vrijheid te zijn die u altijd bent geweest, is die ik-projectie weer net als een angel uit de activiteiten van lichaam, zintuigen, denken en voelen te trekken.


Vraag: Dus een verlichte ziet zichzelf als iemand die niet actief is, ook al zien anderen hem als iemand die wel actief is?

W.K.: Ja, precies. Zelfs nog wat juister geformuleerd: voor wat u een verlichte noemt is het zo volmaakt vanzelfsprekend dat 'hij' niet een actief iemand is, dat de idee nooit in hem opkomt dat hij wel een actief iemand zou kunnen zijn. Zelfs als hij zegt: 'nu ga ik mijn schoenen poetsen' is er geen enkel idee of gevoel in hem dat hij een iemand is die iets gaat ondernemen.De moeilijkheid blijft, dat degene die een ander ontmoet, die ander altijd ziet op zijn eigen niveau. Ik herinner me nog heel goed dat het een raadsel voor me was dat ik Ramana Maharshi zag eten. Ik was bij voorbaat overtuigd dat hij een verlichte was, maar hoe het dan kon dat hij ook at en sliep en liep begreep ik eigenlijk niet. Dat kwam doordat ik mijzelf toen nog vereenzelvigde met een lichaam en handelingen. In mijn geval was er een ik-gevoel na het poetsen van schoenen of voor en na het eten en andere activiteiten. Daardoor zag ik de projectie op de dingen van 'mijn' lichaam ook geprojecteerd op 'zijn' handelingen, enzovoort.Kortgeleden zat ik te praten met iemand die ik overigens een bijzonder warm hart toedraag, toen hij me plotseling vroeg: 'maar ben jij dan gelukkig?' Ik had de euvele moed om daarop 'ja' te zeggen, waarop mijn vriend uitriep, met zijn hand op de tafel slaand: 'nee!'Daar sta je dan!Hij denkt, zoals velen denken, dat gelukkig zijn betekent doorlopend een stralend humeur hebben. Maar in feite heeft dat niets met gelukkig zijn te maken. Het wezenlijke geluk is onzichtbaar. Het is de vrijheid zelf en dat wil zeggen dat geluk niet bepaald wordt door de gevoelens die verschijnen, maar door het los staan van die gevoelens. Precies zoals de hemel niet wordt beïnvloed door wolken die op een bepaald niveau voorbijtrekken, en helemaal los van de vraag of het mooie wolken of lelijke wolken zijn. De ruimte blijft de ruimte. En dat is, in onze vergelijking, het geluk. De ruimte die onberoerd blijft, ook al drijven er nog zulke lelijke wolken voorbij.

Vraag: Maar dat is toch vrijwel onbereikbaar?

W.K.: Niet 'vrijwel', maar helemaal onbereikbaar. Wie zou dit kunnen bereiken? Hoe kan een voorbijdrijvende wolk de hemelruimte bereiken? Dat slaat als een tang op een varken. Niemand kan het bereiken, omdat de iemand die het wil bereiken een volledige illusie is. Er is niet zo'n iemand. Een fantasieplaatje kan nooit iets bereiken. Pas als het gefantaseerde ik verdwijnt met alles wat erop en eraan zit, openbaart deze onmetelijkheid zich in haar volle glorie, volmaakt onafhankelijk van lichamelijke of psychische of wat voor gedragingen dan ook. Gelukkig zijn wil zeggen: zo volmaakt zeker zijn van het feit dat je niet een iemand bent dat de idee dat je niet een iemand bent zelfs niet in je opkomt.

Vraag: Misschien heb ik mijn opmerking slecht geformuleerd, maar ik blijf erbij dat dit moeilijk te bereiken is. Laten we dan zeggen dat het uit de weg ruimen van die schijn-ik moeilijk te bereiken is.


W.K.: Dit soort opmerkingen is een vlucht. Zelfrealisatie heeft niets te maken met moeilijk of makkelijk. Om te kijken hoef je niets te doen. Zelfs als je je ogen dicht doet verschijnen er nog plaatjes.In deze zaal zitten op dit ogenblik tenminste vier mensen die volkomen duidelijk gezien hebben wat ze zijn en wat ze niet zijn. Waarom zij wel en u niet? Omdat zij zich geleidelijk en in sommige gevallen zeer snel, hebben opengesteld voor alles wat zich maar wilde komen laten waarnemen. Zij hebben zich niet bekommerd om de vraag of het moeilijk of makkelijk was. Ze hebben bewust hun 'ogen' open gehouden en in alle helderheid gekeken, 'geschouwd'. Dat is het enig mogelijke.Mensen die dit allemaal te moeilijk vinden zijn lui, en niets anders. Voor hen is zelfrealisatie niet weggelegd. De enige kwalificatie die men moet hebben, is dat men volkomen ernst maakt met de zaak; dat men bereid is zich in de afgrond te storten. Maar wie blijft luisteren naar zijn angsten, zijn gezellige comfort, zijn luiheid, blijft leven na leven wat hij nu ook al is: iemand die denkt dat het allemaal erg moeilijk is. Aan het eind van zijn leven is het belangrijkste ongedaan gebleven, omdat hij er niet de moeite voor heeft genomen. En zo wordt hij gedwongen opnieuw en opnieuw dezelfde weggetjes af te sjokken... te blijven zwemmen in een onmetelijk bord vol grijze, zoete, kleverige pap.

Vraag: Het blijft niettemin moeilijk om in te zien dat het niet moeilijk is.

W.K.: Wie ver-liefd is, wat letterlijk betekent 'weg van liefde', is een goede minnaar en als de partner ook ver-liefd is, is er een prachtig koppel, maar wie neurotisch is vindt dat hij meer zou moeten liefhebben dan hij doet. Met andere woorden, wie het accent legt op zichzelf in plaats van op de geliefde en vindt dat hij, de persoonlijkheid, liefde zou moeten produceren, voor hem wordt zelfs de liefde een onmogelijke opgave.Als jij, jij, jij maar niets doet; als jij jezelf maar toestaat op te lossen in de liefde die je bent in de diepte van je wezen, wordt elk ander probleem opgelost. Dan is ook de weg die we Jnana Yoga noemen zo licht als een veertje en dan zul je nooit meer vragen stellen over moeilijk en gemakkelijk.

Uit: Yoga en vedanta, juni 1976(illustratie: Shunyam)



De Odyssee van Jan van DeldenHet boek TERUG van nooit weggeweest van Jan van Delden (uitgeverij Samsara) ligt sinds kort in de boekhandel. Jan geeft hierin een geheel nieuwe en oorspronkelijke visie op het oude heldendicht van Homerus. Hij vond een zuivere westerse bron over de betekenis van de essentie van het leven. Bronnen die men tot nu toe voornamelijk in het oosten zoekt.Hieronder volgt een gedeelte uit het nawoord van het boek, waarin in vogelvlucht de boodschap van de Odyssee wordt verhelderd.Afsluitend een gedeelte uit een eerder Amigo interview waarin Jan verhaalt over zijn kennismaking met Homerus’ Odyssee.

Heb dat ene lief en doe wat er gebeurt

Homerus heeft een verhaal geschreven dat zijn weerga niet kent. Het slaat alles wat uit materie lijkt te bestaan stuk met bewijzen die geen wetenschapper kan tegenspreken, als die tenminste zijn onderzoeksstandpunt durft te herzien. Het geeft blijvend geluk als antwoord en dat gaat veel verder dan de objectieve, tijdelijke kennis en ervaringen die geloof en denken kunnen bieden.Het geeft ieder van ons die, met of zonder een geloof, de wereld van de begrippen durft te onderzoeken de mogelijkheid om een onvoorstelbare nieuwe kijk op onszelf te krijgen. Het geeft zelfs de grootste twijfelaar de kans om zijn twijfel te betwijfelen en zo los te komen van het idee dat het denken en de gevoelens van hem zijn. Het laat zien dat je kunt ophouden om de oorlogjes die je met jezelf en je omgeving hebt, als van jou te zien. Zo kun je vanzelf moeiteloos in de vrede en het geluk van het er-zijn komen en blijven. De Odyssee weerlegt elk idee over hoe jij naar huis wilt gaan - zonder dat overigens te bekritiseren - met het doorzien dat jij uiteindelijk nooit bent weggeweest. En van de vertalingen van Odysseus is: hodos Zeus, ofwel de weg naar Zeus. Zeus verdroomt zich op een oneindig aantal manieren en daarom is er geen weg naar huis die niet dé weg is. Maar jij hebt het niet voor het zeggen hoe en of jouw thuisreis zich wil afspelen. Dat is aan Zeus.Alleen als Zeus het wil, komt er een verlangen op om weer naar huis te gaan. En als Telemachos niet naar jou mag komen om je te vertelen hoe de toestand van geluk was voordat de vrijers de macht over je kregen, blijf je onwetend van wat je wezenlijke zelf is - ook al leef je je leven lang bij Zeus in huis. Alleen als je de zoekmachine naar huis in je voelt draaien, betekent dat abstracte thuiskomen iets voor je en mag je het denken en zijn verhalen zien langstrekken zonder dat het er-zijn er iets meer of minder van wordt.Je bent meestal alleen om je weg te vinden tegen de stroom in van de logica van de wereld. Tegenwoordig word je in de westerse wereld niet meer lichamelijk vervolgd als je het realisatieproces benoemt of beschrijft, zoals Socrates, Jezus of Meester Eckhart. Hoe eerder je echter weet dat je beter je mond kunt houden, des


te meer mag je zien dat het zijn wat je bent functie noch taak heeft, omdat er niets en niemand anders is dan het allesomvattende er-zijn.

Het faillissement van het ego

Heb je dat virus, dat verlangen naar huis, dan is de grootste drempel leren inzien dat er geen persoonlijkheid is, geen vrije wil, geen lichaam en geen vrijerswereld (de honderdenacht innerlijke neigingen of ikjes - red.), terwijl de verhalen van hun bestaan in de waaktoestand wel blijven doorgaan. Mag je dat allemaal zien, dan vindt er een ommekeer plaats van ‘ik ben dat kleine hoofdrolspelertje in een wereld die echt is en steeds maar doorgaat’ naar het ongedefinieerde, alles omvattende er-zijn. Dat proces van het doenerschap (ik ben de bedenker van het paard van Troje) naar ‘als Zeus mij niet thuis brengt, vergeefs probeer ik het’ is in de praktijk het grootste obstakel. Er is eerst een afbraak, een totaal faillissement van het ego-idee nodig om die hindernis te kunnen nemen. Ik bedoel natuurlijk dat het genade is als je moeiteloos getuige van dat gebeuren bent. Het onder ogen komen van het faillissement van het ego betekent het einde van het gisteren en morgen-verhaal, inclusief de binnen- en buitenvrijers (innerlijke ikjes van de hoodrolspeler en de ikjes van de andere spelers - red.), het lichaam én het zien dat alles van Zeus, het ongedefinieerde alomvattende is. Maar omdat er niet iemand in Zeus is, wil dat zeggen dat er noch enig doel, noch enig bereiken is in het realiseren van wat we al zijn. Zo gauw we dat beginnen te zien, zal er een sterke tegenactie komen omdat de vrijers en hun vasthoudende kracht, die de voedingsbodem is van het doenerschapgevoel, bedreigd worden en zij er alles aan zullen doen om het Jantjes-verhaal (het vrijersverhaal - red.) in stand te houden.Voor velen van ons is net als voor Odysseus de neiging dan groot om weer helemaal op te gaan in dat schimmenverhaal (het voortdurende commentaar van de vrijers over wat er nu gebeurt en hoe het volgens hen zou moeten zijn - red.). Dan doe je net alsof jij naar huis wilt, maar dan wel op een veilige manier door de waarheid tot een object te maken. Zo verlies je je in het doenerschap van het eeuwige takenpakket van het ego en zijn vrijers. Net zolang totdat je het wel mag zien en dat ligt niet aan jou maar aan Zeus zelf.

Het beeld van de hoogste god die als een overspelige dwaas zijn vrouw zo vaak bedriegt

De weg uit de dualiteit is voor de meesten van ons zo abstract dat we liever niet willen horen dat je er bij thuiskomst nog niet bent. Toen ik mijn mentor vroeg waarom hij mij wel en een ander niet waarschuwde voor wat er allemaal nog gedaan en gelaten moet worden na thuiskomst, antwoordde hij simpel: Dan beginnen ze er helemaal niet meer aan! Ik heb me toen voorgenomen dat anders te doen, waarmee ik mijn onverteerde wetendheid over het niet-bestaan van het doenerschap nog liet blijken. Maar toen ook het laatste spoortje doenerschap mocht oplossen, kreeg ik ongevraagd de code voor het begrijpen van de Odyssee op een presenteerblaadje.Het unieke van de Odyssee is dat het dat proces van een leven in eenheid naar dualiteit en weer terug naar die eenheid in zijn geheel verbeeldt. Bovendien is het in al die eeuwen onveranderd bewaard gebleven, zonder dat vrijerssystemen


eraan hebben gesleuteld om het aan te passen aan de heersende moraal. Het laat ook zien dat de oude Grieken zeer tolerant en hoog beschaafd waren door de manier waarop ze verheven zaken relativeren en met humor blootleggen. Geen andere mij bekende cultuur geeft voor de uitleg van het belangrijke inzicht - water speelt met water - een beeld van hun hoogste god die als een overspelige dwaas zijn vrouw zo vaak bedriegt.Voor mij is de episode bij Charybdis het belangrijkste inzicht van de reis van Odysseus. Daar leer je dat je voorbijgaat aan de drie toestanden, terwijl je ze moeiteloos blijft volgen. Zo raak je doordrongen van het feit dat je dus niet in een van die toestanden kunt vastzitten noch wonen. Ja, dat brengt je denken behoorlijk in paniek, want dan moet ik dus iets anders zijn dan ik altijd dacht dat ik was! Dat proces is vaak moeilijk, zo niet dramatisch en kan heel lang duren. Vrouwen denken dan meestal dat ze gek worden en mannen dat ze doodgaan. Maar na die woestijnperiode ga je steeds meer en duidelijker zien dat je niet dit lichaam in de waaktoestand kunt zijn. Dus zie je het lichaam steeds meer als object en komen de vrijers, je honderdacht ikjes met al hun verschillende neigingen, los van hun ene ik-zijn.Als je het lichaam er figuurlijk uitgegooid hebt als zijnde niet van jou, is het fijne dat je gaat zien dat het lichaam een goedzak is die geen aandacht vraagt zoals de vrijers, maar alleen bevrediging zoekt door eten, drinken en seks. Zolang de vrijers - je lastigste tegenstanders - zich niet met die bevrediging kunnen bemoeien is er niets aan de hand, gaat die heel natuurlijk en word je zo getuige van het oplossen van het lichaam. Het is namelijk altijd al zo geweest dat het lichaam zoekt naar bevrediging omdat het daarmee het lichaamsgevoel kwijtraakt en we zijn maar al te gelukkig als we het lichaam niet voelen.Maar met de vrijers ligt het totaal anders. Zij worden nooit bevredigd en blijven maar doorgaan met aandacht vragen. Alleen als ze verliefd zijn, worden ze even varkens en houden ze zich rustig. Maar zodra ze weer uit die betovering raken, bedelen ze weer om je aandacht. Die eeuwige ontevredenheid van de vrijers moet je eerst leren herkennen.Het zichtbaar krijgen van alle vrijers is in de praktijk niet zoals bij Odysseus iets wat je in een dag kunt zien gebeuren. Je hebt jarenlang naar hun pijpen gedanst en het is moeilijk om ze allemaal onder ogen te komen en ze vervolgens geen aandacht meer te geven. Als ik het op mijzelf betrek, heb ik er na thuiskomst nog tien jaar over gedaan om hun automatisme definitief kwijt te mogen raken. Of iemand je dan de hemel in prijst of de hel toewenst, het is voor jou één pot nat water en je laat je niet meer onwijs maken dat er iets anders is dan water - ook niet als het golfje, dat je ooit als van jou alleen had gezien, een pak op zijn donder krijgt of erger.

Niets anders dan water in vermomming

Als alles water is en de golven nooit iets anders kunnen zijn dan water, waren alle hindernissen en alle hulp niets anders dan water in vermomming. Het onder ogen komen van de gevolgen van dat inzicht ten opzichte van onze ideeën over goed en kwaad, dood en leven en het morele beleven van wat er in deze wereld gebeurt, is een standpuntverandering van honderdtachtig graden. Want er is geen schuld, noch van dader noch van slachtoffer.Maar hoe zit het dan als ze jouw kind, net als bij Odysseus voor hij ten strijde trok


tegen Troje, voor de ploeg leggen? Het totaal overtuigd zijn dat alles bewustzijn is, betekent alles aanvaarden zoals het is en geen enkele reactie meer te bespeuren van een ik in jou. Het is altijd water dat met water speelt. Je zult er misschien nog wel getuige van zijn dat Jan zijn zoon voor de ploeg weghaalt en niet ten strijde wil trekken, maar als dat niet mogelijk is, zal Jan gewoon strijden. Maar je weigert het vechten te zien als iets van jou tegenover anderen, zoals de jou omringende golven het wel ervaren, en je blijft moeiteloos in alles het water herkennen. In jouw beleving dood je niet, doe je niets en laat je niets; alleen Zeus regelt alles. Geef alle verantwoordelijkheid aan Zeus en de zevende dag is een feit, ondanks de oorlog of wat dan ook. Het is uiteindelijk niet wat er gebeurt wat ons gevangen houdt, maar onze beleving ervan. De dankbaarheid van het zien dat er niets te bereiken valt, dat alles wat er lijkt te worden bereikt ons toevalt en dat we nooit iets doen noch gedaan hebben, maakt dat we er constant bewust van zijn dat we alles krijgen. Dat is een groot verschil met vroeger, toen Jantje nog kankerde op alles en vooral op anderen. Het is dankbaarheid naar alles en iedereen, inclusief de vrijers die mij hielpen duidelijk te krijgen hoe de vork in de steel steekt.Hoewel ik nu zie dat mijn mentor nooit Wolter is geweest, omdat er niets anders is, was en zal zijn dan het kennen, Zeus zelf dus, blijf ik toch gewoon Wolter zien als mijn grote hulp in de nooit bestaande gekende kant van de drempel. Laat die schijnbare tweeheid met zijn schimmenspel maar gewoon bestaan. Heb dat ene lief en doe wat er gebeurt. Wat maakt het uit als je zeker weet dat het golvenspel niet uit golven maar uit water bestaat? Dan kun je nog steeds rustig de golf Wolter op een voetstukje zetten met aan zijn voeten een erende Janneman-golf. En dat doet geen ikje trouwens, maar zie je vanzelf gebeuren!

De lol van Zeus

Dat alles zien gebeuren is de oceaan van vrede die nergens heen hoeft en alles als zichzelf proeft zonder verzadigd te raken, noch te veranderen. Vanuit die plek beschouwd zijn dood en geboorte niet meer dan verhalen. Het is de vijgenboompositie die je niet meer kunt verlaten om in een van de verhalen te verdwijnen. Dan valt ook al je interesse weg in antwoorden op nieuwsgierige vragen van hoe het nu toch allemaal zit. Al die dingen zijn eigenlijk onzin want je ziet vanzelf dat er maar één waarheid is, want alles is Zeus zelf. Je houdt dan vanzelf op om nog in wat voor verhaal dan ook te geloven en dan wordt het leven vanzelf een spel.Zo komt de onveranderlijke vrede, die altijd al de vanzelfsprekende ingrond van ons bestaan was, bovendrijven om met zijn zoete zijns-macht alles aan te steken en tot stilte en helderheid te transformeren. Net zo lang tot de scheppende en de vernietigende krachten èn de heldere aandacht één worden met de allesomvattende, ongedefinieerde er-zijnruimte om dan als één ervaring te zijn, het nu.Laat de Odyssee een hulp zijn om in jouw tempo gaatjes te prikken in de illusies van je golf-zijn, waardoor je vanzelf steeds meer van het geheel gaat zien - net zolang totdat het beeld van Zeus, de ene draad, het water weer helemaal rond is en Athene in haar spel jouw hoofdrol speelt. Dan komt pas de schoonheid van Zeus naar boven en transformeert het hele proces zich tot de lol van Zeus.


(uit: interview Amigo 5)Amigo: Je hebt altijd een fascinatie voor de Odyssee en Odysseus gehad. Je hebt het als kind al gelezen. Wanneer ontdekte je eigenlijk dat de hele

Odyssee een metafoor was voor je eigen zoektocht?

Jan: Ik had op een gegeven moment schoon genoeg van het zoeken naar de waarheid, zag de onoplosbaarheid van alle ellende van de wereld en vluchtte door middel van meditatie in een trance.Ik kon toen heel lang in trance blijven en toch nog gewoon alles doen, maar dan zonder het echt te voelen. Trance is eigenlijk hetzelfde als de natuurlijke staat, maar dan gedaan door een gekwetst ikje, dat niet meer mee wil spelen in de boze wereld. Je zit dan lekker, heerlijk, veilig in je trance-je en hebt niets met de wereld te maken.Op een gegeven moment was ik in

trance bij Wolter, die toen net bezig was om mensen uit te leggen hoe stom ze waren als ze in trance, ook wel samahdi genoemd, raakten en daarin bleven steken.Op dat moment knalde die trance ineens open: ik moet langs de Sirenen maar wel luisteren naar wat ze te vertellen hebben. En ik moest de ikjes (de jantjes) niet laten 'meeluisteren' en m'n aandacht gericht houden op de mast (het subject), om niet door het eeuwige 'waarom-verhaal' van de Sirenen in een never ending story te worden meegezogen. Op dat moment werd ik me er pas echt van bewust dat de Odyssee altijd al een soort volautomatische leidraad voor me was geweest en synchroon leek te lopen met mijn advaita vedanta pad en dat de Odyssee een authentiek draaiboek voor 'het zoeken naar huis' is. Tegelijkertijd zag ik; dat er geen ikje was die dit deed, het overkwam me gewoon.

Je hebt uit de Odyssee je eigen taal en toonzetting ontwikkeld om hierover te praten en je vertelt naar aanleiding daarvan over je eigen zoektocht.

J: Ja, wat me steeds meer begon te interesseren is: zou dit nu echt zo bedoeld zijn?...Als kind wilde ik, zoals elk kind, de grote wereld begrijpen en beheersen. En het antwoord, dacht ik, stond dan in die zogenaamde geleerde boeken, en dit boek over Odysseus stond in mijn vaders boekenkast. Dat was universele literatuur voor mij.

Hoe heb je dat toentertijd als kind gelezen: als een sprookje of als een bijbel die onderricht geeft?


J: Ik zag alleen maar dat de Odyssee een boek was dat werd gelezen door intelligente mensen en dat ik daar ook bij wilde horen. Tussen al die boeken was dit boek in feite het enige dat voor mij een beetje normaal te lezen was. Andere boeken waren veel te abstract voor mij. Ik ontdekte toen ook de hypocrisie die er in zat: Odysseus doet alles, neukt er op los, doet alles wat god verboden heeft. Als hij dan uiteindelijk thuiskomt, slacht hij heel hypocriet de 108 vrijers af die helemaal niets met z'n vrouw gedaan hebben, behalve haar proberen te versieren. En die Odysseus vond men een rechtvaardige man !. Dat kon ik niet behappen; ik vond dat zo onrechtvaardig. Toch had ik er wat mee en kwam het steeds terug als ik iets op mijn weg mocht inzien.

Na het grote 'zien', wist je toen al: de Odyssee is mijn manier, mijn taal om het te begrijpen?

J: Dat was zo' n 3 tot 4 jaar geleden. Ik wist dat al eerder, maar ik had alleen nooit gedacht: dit moet verteld worden. In de jaren na Wolters dood had ik al gezien dat het onzin is om 'jezelf' in al die andere golven te gaan vertellen dat je uit water bestaat, want dat is al zo.

Wanneer kreeg je het gevoel dat je erover moest gaan praten?

J: Dat heb ik nooit gehad. Ik heb wel momenten gehad dat ik erover wilde praten, en dat gebeurde ook wel, maar ik heb steeds gekeken of bewustzijn dat ook zo vond. Ergens rond 1988 heb ik, op uitnodiging, een serie lezingen gegeven. Maar dat hield op. Ik heb het nooit gepromoot. Wel heb ik me er op een gegeven moment echt voor open gesteld. Daarna is het allemaal heel snel gegaan.

Heb je toen de Odyssee erbij gehaald als leidraad voor je verhaal?

J: Jan is altijd al een agoogje geweest en als het hele verhaal dan toch een illusie is, waarom zou Jantje dan niet genieten van het verhaal dat alle illusies afbreekt. Iets in mijn hoofd is altijd bezig met hoe het nog beter kan. Dat doe ik niet, dat zit in Jans aard. Gezien Jans beperkte capaciteiten, met een slecht werkgeheugen, is de Odyssee een makkelijk verbeeldingsboek, waaruit ik (of Jantje) elke keer weer kan putten en op kan navigeren. Een soort innerlijke computer ( kompas?) waarmee ik steeds kan zien in welke toestand iemand zich bevindt en dat kan toelichten met voorbeelden. Het is voor mij een gemakkelijk hulpmiddel om alle verhalen steeds weer terug te brengen tot die ene onveranderlijke essentie.

En het is uniek...

J: Maar je doet het niet! Wat je moet doen, en dat zou ik iedereen aanraden, is 'spelen' met de dingen die je boeien. De Odyssee heeft zich bij mij 'bespeeld', het is een soort verleiding met jezelf. Het leuke is, je bewust te zijn dat je telkens weer iets nieuws toevalt waarvan je van tevoren niets wist. Die hele Odyssee is me toegevallen, maar ook dat is 'twee keer twee is drie' (een schijnbaar gevolg van een schijnbare oorzaak, kortom een verhaaltje). Ik kan het niet anders zien dan dat alles je eigenlijk toevalt. En dat komt niet van een mij, maar van Bewustzijn zelf en dat zit altijd stalles en volgt de show vanuit een schouwend standpunt met


als bijwerking Jantjes nederigheid. Dat is geen aangenomen houding, maar ik schouw vanuit een niet beïnvloedbare plek die zich tegelijkertijd bewust is dat Jantje niets te vertellen heeft. Dat nederige van Jan, daar ben ik getuige van. Jan kan daardoor nooit meer ongezien die kapsoneslijder van vroeger zijn, want ik heb hem zo haarscherp in de gaten; ik zie moeiteloos dat hij niets te zeggen heeft. Is dat niet net als de Odyssee: een verhaal dat alles over niets en niemand vertelt!

voor meer informatie over Jan: www.ods.nl/la-rousselie


http://www.ods.nl/la-rousselie

Advaita & (psycho)therapieAanvullend of tegenstrijdig?

Tijdens een seminar van Ramesh Balsekar hoorde ik een bezoeker een vraag stellen: Hoe denkt u over psychotherapie?Het werd doodstil in de zaal, alsof iedereen zijn adem inhield om het antwoord niet te missen. Voor mij betekende die stilte dat er veel psychotherapeuten aanwezig waren, ofwel mensen die psychotherapie volgden.Het antwoord van Balsekar was simpel en duidelijk: Als je lichaam zwak is, dan is het zinvol om naar een dokter te gaan, net zo, als je geest zwak is, dan heeft het zin om psychotherapie te volgen.Op het eerste gezicht lijken de principes van advaita en psychotherapie tegenstrijdig. Jean Klein bracht die tegenstelling heel duidelijk onder woorden: Alle vormen van psychotherapie, waaronder de psychoanalyse, zijn gebaseerd op een uitgangspunt dat in het licht van de advaita vedanta juist de werkelijke oorzaak is van wat we een fundamentele neurose kunnen noemen, een metafysische neurose, namelijk het ontstaan van een ego dat zichzelf als een afgescheiden eenheid ervaart. Het doel van de psychoanalyse is om het afgescheiden ego weer in balans en in harmonie te brengen, een doel dat binnen de context gezien wordt als gerechtvaardigde realiteit.De psychoanalyticus probeert een evenwichtig en harmonieus ego te herstellen, een ego in evenwicht met zijn omgeving en met andere wezens. Dit ideaal is bij nader inzien volslagen naïef. Wanneer we een evenwichtig zelf willen zijn (als we proberen om het ego gezond te maken, red.) willen we eigenlijk een onevenwichtigheid verlengen, onder de best haalbare omstandigheden, door een beroep te doen op energie die een staat van egoïsme tot stand brengt, fixeert en versterkt. Dat is eigenlijk het fundamenteel onevenwichtige, de bron van al het andere. Dit is ongeveer net zo absurd als de symptomen van een ziekte te bestrijden zonder je te wenden tot de ziekte zelf. De psychoanalytische genezing is daarom geen wezenlijke genezing. Het bevrijdt de zieke niet van zijn ziekte, het helpt hem om er mee te leven, met het ego. Zijn ziekte is denkbeeldig. Vanuit de advaita gezien, werkt een psychoanalyticus altijd, zij het onbewust en vanuit alle oprechtheid, net als Monsieur Purgon, de arts in De Ingebeelde Zieke van Molière.(bron: Be who you are, uitgegeven bij Watkins Publishing, Dulverton 1978)

Het voorportaal

Als de mens op zoek gaat naar zelfverwerkelijking komt hij terecht in een gebied waar zijn soms belangrijker is dan hebben of worden. Gewoonlijk denken we dat als we over voldoende materiële middelen beschikken, we dan kunnen doen wat we willen, en dat we vervolgens gelukkig worden. In de humanistische psychologie is het net andersom: Pas als we kunnen zijn wie we echt zijn, zullen we dingen gaan doen die ons echt tevreden stellen en ons plezier geven, en zo zullen we werkelijk hebben wat we willen. Dit lijkt op een religieus/spiritueel uitgangspunt en dat is nu juist een van de karakteristieken van deze stroming, dat er ruimte is voor spirituele beleving.


De humanistische psychologie is een voorloper van de transpersoonlijke psychologie (trans=achter, persona=masker) waarbij het uitgangspunt is dat spiritualiteit een levenshouding is en transpersoonlijke psychologie de wetenschappelijke bestudering ervan.Na de tweede wereldoorlog is er een brede belangstelling ontstaan voor persoonlijke ontwikkeling en spiritualiteit. De humanistische psychologie ontwikkelde zich als reactie op de klassieke psychoanalyse en is toegankelijk voor een breed publiek. Humanistische psychologie is een verzamelnaam van ervaringsgerichte psychotherapie waarbij de nadruk op persoonlijke ontwikkeling ligt. Het hart van de humanistische psychologie ligt in de kunst om in het innerlijk te kijken. Een ander belangrijk uitgangspunt van de humanistische psychologie is dat er met de mens fundamenteel niets mis is, dat iedereen wel eens een masker gebruikt om te kunnen functioneren. Die maskers zijn bijna onzichtbaar ontstaan in de psyche toen ze nodig waren. Op die manier gezien zijn we allemaal een tikkeltje neurotisch. De humanistische psychologie biedt een methode aan om de persoonlijkheid te ontmaskeren en in aanraking te komen met een diepere werkelijkheid in ons zelf. Je zou de humanistische psychologie een voorportaal kunnen noemen van de belangstelling die er momenteel bestaat voor spiritualiteit in het algemeen, en non-dualisme in het bijzonder. De humanistische psychologie ging het zelf-gewaarzijn als instrument gebruiken om de diepte van de psyche te verkennen. Bijna vanzelfsprekend kwam men in gebieden terecht waar de wetenschappelijke psychologie ophoudt, en zijnservaring begint.Het lijkt wel of veel mensen die geïnteresseerd zijn in advaita, zich ook bezig houden met persoonlijke ontwikkeling - grappig is hier trouwens dat persoonlijke ontwikkeling - etymologisch betekent: de af-wikkeling van het masker, dan past het weer perfect bij advaita! -- Is er sprake van een valkuil of juist van ondersteuning als we tijdens onze sadhana een vorm van psychotherapie volgen?- Kun je doordringen tot de essentie van advaita zonder psychologisch inzicht van de persoonlijkheid? Of is dat laatste juist weer een speeltje van de mind, een mentaal houvast? Met deze en andere vragen ging Amigo op bezoek bij Susan Frank, die regematig satsang geeft in Nederland. (Zie: www.susanfrank.nl)

Gate Gate Paragate Parasamgate

(Ga voorbij, voorbij en daaraan ook weer voorbij)

Johan: Ik zie overeenkomsten tussen advaita en psychotherapie en die wil ik in dit gesprek graag naar voren brengen.

Susan: Ik weet niets van psychotherapie en ik weet ook niets van advaita, dus dat kan een leuk gesprek worden!

Johan: Een grote groep mensen volgt psychotherapie om aan zichzelf te werken. Het lijkt erop alsof die doelgroep zich ook in advaita verdiept. Past dat wel bij elkaar?


http://www.susanfrank.nl/

Susan: Natuurlijk hoort alles bij elkaar, er is één totaliteit, er is nergens een scheiding aan te brengen. Hoort die boom bij die wolk? Ja, natuurlijk, het is manifestatie, alles hoort bij elkaar, één. Iedere scheiding die je maakt is mind-made, en is in essentie een misverstand, èn kan niet gescheiden worden. Welk ding zou je uit het bestaan willen halen en waar zou je het willen laten?Ach, maar weet je, er zijn een oneindig aantal gezichtspunten en wat is nou wáár? Iedereen heeft gelijk, gezien vanuit het eigen gezichtspunt. Laten we het perspectief eens over een andere boeg gooien:De meeste mensen werken aan zichzelf: om gelukkiger te worden, om trauma’s op te lossen, verdriet te verwerken. Psychotherapiegroepen hebben een belangrijke functie. Het besef dat allen in de groep met dezelfde moeilijkheid te maken hebben, dat je met elkaar kunt delen en je verdriet kunt verwerken, de catharsis, het gevoel dat je niet alleen bent...Er vallen brokken en misschien wel hele grote brokken verkrampingen en pijn weg.De focus is om je beter te voelen, om je vrijer te voelen. En dit alles is een groot goed.En nu komen we bij een cruciaal verschil: mijn grote en eerste liefde is advaita, een prachtige weg..... Dan houdt iedere interesse op voor wat je voelt of denkt. Hier komen we in een totaal andere dimensie. Hoe gaat het met je? Ja, Who cares?Hier houdt de fascinatie op voor hoe je je voelt, je fascinatie voor je vermeende identiteit, voor je verworvenheden, je status, je bezit, je ervaringen.Vind dát, wat daar allemaal vrij van is...Wie is geïnteresseerd om het totale verlies van identiteit aan te gaan, wie is bereid in volkomen openheid en kwetsbaarheid te erkennen niemand te zijn?

Johan: In mijn inleiding van dit artikel citeer ik Jean Klein over de tegenstelling tussen advaita en psychotherapie. In het kort gezegd komt dat citaat er op neer dat psychotherapie als doel heeft om het afgescheiden ego weer in balans te brengen.

Susan: In psychotherapie wordt er altijd vanuit gegaan dat je iemand bent. Bijvoorbeeld de verdrietige persoon die graag weer in balans wil komen en zich gelukkig wil voelen.Zodra je met waarachtige spiritualiteit te maken hebt, en dieper gaat kijken, zul je zien dat er niet zoiets is als een ego of een afgescheiden ego. Het ego zelf is de waan van afgescheidenheid.


Johan: Ooit stelde ik Jean Klein de vraag of ik niet eerst mijn psychologische verleden op moest ruimen voordat ik me met advaita bezighield. Zijn antwoord was: Als je kijkt vanuit het non-dualistische perspectief dan zullen alle psychologische problemen uiteindelijk vanzelf oplossen.

Susan: Ja, daar ben ik het helemaal mee eens.

Johan: Toch is me dat in die tijd maar gedeeltelijk gelukt.

Susan: Jean Klein gebruikte het woordje: uiteindelijk...Op een gegeven moment ben je bereid om niet langer te investeren in je pijn. Dan ben je er aan toe om je fascinatie voor je verdriet of je ongemak neer te leggen.De mensen die zich durven toe te vertrouwen aan een groter perspectief en bereid zijn om hun ervaringen minder belangrijk te gaan vinden, verplaatsen hun gewicht vanuit de beweging naar het louter waarnemen van alle beweging. Het lijkt net alsof je een stapje achteruit doet. Geleidelijk aan zullen alle verkrampingen oplossen. Het is een louteringsproces.Het vraagt tijd, vertrouwen, onbegrensd geduld, totale toewijding en een niet-wijken.En de mensen die absoluut erkenning willen hebben voor hun ervaringen, moeten dan nog maar een counseling doen.Het gaat vaak om de erkenning. Als het oude zeer werkelijk bovenkomt, dan gaat het er om of je bereid bent om te zien dat alles komt en gaat en dat niets enige substantie heeft.Voor sommigen is dát het moment om te verklaren: het gaat niet goed, nu moet ik in therapie...

Johan: Veel psychotherapeuten zijn ook in aanraking gekomen met spiritualiteit. Kan het naast elkaar bestaan?

Susan: Ja het kan voor een bepaalde tijd, maar beter nog: breng spiritualiteit in psychotherapie en tracht niet psychotherapie in spiritualiteit te persen. Iedere vorm van psychotherapie is uiteindelijk overbodig en spiritualiteit verdampt in een volkomen gewóón zijn.

Johan: Je zei eens: zolang het blijkt dat je nog psychotherapie nodig hebt, betekent het dat nog niet alles gezien is.

Susan: Ongetwijfeld, je kunt niet na zelfrealisatie nog baat hebben bij psychotherapie.De vermeende persoonlijkheid is doorzien als zijnde volledig transparant en je hebt alle belangstelling voor dit fantoom verloren.

Johan: Stel, iemand heeft een Guru ontmoet, maar oud verdriet blijft bestaan.

Susan: Ja, wellicht wordt het tien keer erger, het verdriet kan in alle hevigheid aanzwellen.


Johan: Wat is er dan aan de hand?

Susan: In satsang en in de relatie met een leermeester wordt er licht in je hart geworpen. Alles wat nog verborgen en onderdrukt was, wordt belicht. In het vertrouwen dat groeit en in de openheid die er in je ontstaat en in het licht dat in je wezen wordt geworpen durft dat allemaal z’n snoetje te laten zien.Als je niet goed voorbereid bent of geen goed contact hebt met je leermeester, dan denk je: nu gaat het heel erg slecht met me! Eerst ging het zo goed en nu gaat het slecht met me, wat een terugval! Ik heb echt therapie nodig...!Nee, het gaat juist heel erg goed, want dát wat er altijd onder werd gehouden wordt zichtbaar voor je. Maar alles is mogelijk. Er zijn mensen die het verhaal één keer horen: en Pats, Boem, Bedankt, Tot Ziens, het is helder! En andere mensen zullen met volle vaart hun hele leven moeten inzetten. Dat is voor iedereen anders.Het mooie van deze tijd vind ik dat zoveel therapeuten nu werkelijk diepe spirituele kennis beginnen te krijgen. Zij hebben een veel groter vermogen voor hun cliënten. En vele van hun cliënten hebben dat tegenwoordig ook nodig.

Johan: Door psychotherapie ga je jezelf en je relatie met de wereld verkennen. Dan kom je andere gebieden tegen dan je ratio. De weg opent naar essentie.

Susan: Wat mij betreft is het heel eenvoudig: heb je een dwingende fascinatie voor je drama of ervaringen? Ga dan maar even in therapie.Maar zolang je werkt aan een persoon, aan een iemand, ben je nog steeds bezig om een driedimensionale illusie te verbouwen.Spiritualiteit is eigenlijk voor gezonde, stabiele mensen. Je moet rijp zijn en stevig in je schoenen staan om je volledig over te kunnen geven aan....., wat zullen we zeggen; waarheid, liefde, aan al wat is.

Johan: Wat is nou het verschil tussen wat jij doet en een psychotherapeut?

Susan: Ik weet niet wat ik doe, ik doe eigenlijk niets, de suggesties komen onmiddellijk, zonder interventie van ideeën.Ik ben nog nooit bij een psychotherapeut geweest, dus dat weet ik niet. Ik heb begrepen dat psychotherapeuten je goed kunnen helpen om je beter te voelen, om je vrijer te voelen, om oude pijn achter je te laten. In spiritualiteit gaat het er om je volledig te openen en je toe te vertrouwen aan totaal niets en totaal alles tegelijkertijd. Hierin lost ieder besef op van er-te-zijn.De bereidheid te sterven, ieder moment, de bereidheid volledig te leven, ieder moment.Ga voluit leven. Word maar verliefd, ga maar veel geld verdienen, ontzeg je niets. Maar kijk er dwars door heen, zie dat het geen spat realiteit heeft en zie dat je nergens aan vast zit. Midden in het leven en er tegelijkertijd vrij van. Het is èn-èn. Je hoeft niets los te laten.Zie dat je nergens aan vastzit. Ontken niets, sluit niets uit, sluit alles in.


Ik wijs de mensen de weg naar huis

Johan: Stem je bij individuele gesprekken af op een psychologische laag?

Susan: Bij satsang komen verschillende mensen met verschillende, unieke problemen of ingewikkeldheden. Sommige kwesties zijn niet geschikt om tijdens satsang te bespreken.Soms maken we dan een aparte afspraak en nemen we de tijd om een specifieke kluwen te ontwarren. Als er psychologische knopen zijn en het lijkt muurvast te zitten, dan gaan we samen kijken en misschien is in één keer te zien dat er eigenlijk niets aan de hand is. En als dat niet gaat, dan gaan we linksom en als het linksom niet gaat dan gaan we rechtsom.Maar ons samenzijn gaat om zelfrealisatie, niets anders dan dat. En wat daarvoor nodig is, is ervoor nodig. Ieder op zijn volstrekt uniek eigen wijze, stap voor stap naar huis, thuis, wat niemand ooit verlaten heeft.

Johan: Psychotherapeuten zeggen wel eens dat mensen die met spiritualiteit bezig zijn geneigd zijn om hun emoties onder de mat te vegen.

Susan: Ja, dat is waar, je hebt dus een geestelijk leraar nodig die je daar voortdurend op kan wijzen. En soms wordt ook datgene wat bedoeld is als een aanwijzing, als een inspiratie, opnieuw geconceptualiseerd. Daar worden dan weer allerlei vaststaande ideeën van gemaakt, waarin opnieuw getracht wordt het leven te bepalen.Maar het leven laat het vanzelf wel zien. En als je je veiligheid tracht te bewaren achter spirituele concepten, of achter een weigering om totaal aanwezig te zijn, dan komt dat geheid aan het licht. Alles wil gezien worden, en alles wat je tracht te vermijden staat op een dag voor je deur. Dat zijn dus altijd de grote onderwerpen: Wat tracht je te vermijden en waar ben je bang voor? Leef het leven volledig en ontken niets!

Johan: Maar, ‘alles wil gezien worden’ nodigt uit tot onderzoek van de persoonlijkheid, waarom heb ik eigenlijk verdriet, waarom irriteer ik me aan mijn partner?

Susan: Nee, alle waarom houdt op! In radicale spiritualiteit is daar absoluut geen interesse voor! Het hangt er maar van af waar je je op je pad bevindt, of je dat verdriet gewoon moet toelaten en ervaren of dat je het aan je voorbij moet laten gaan en je niet verroeren, dat hangt er maar vanaf. Waaróm er verdriet is, dat is wederom het veld van de fascinatie voor de vermeende persoon.

Iedereen wandelt zijn eigen, unieke weg

Johan: In psychotherapie kun je leren dat een emotie, zoals woede, een projectie is, een reactie omdat je bijvoorbeeld te weinig aandacht hebt gekregen in het gezin. Als dit ingezien is, kun je het loslaten.


Susan: Wat mij betreft zijn er drie mogelijkheden: 1) helemaal in de emotie gaan; 2) er helemaal uit blijven; 3) het waarom/daarom uitzoeken en het daarna kunnen loslaten.Het waarom-daarom-en-het-dan-kunnen-loslaten hoort niet in mijn winkel. Ook niet als ik met mensen apart praat. Ik ben geen psychotherapeut, maar af en toe kan het behulpzaam zijn om mee te kijken met iemand in bepaalde ingewikkeldheden.Iedereen wandelt zijn eigen, unieke weg. We hebben allemaal ideeën over wat we nodig menen te hebben tijdens onze innerlijke reis. Maar dat hoeft niet noodzakelijkerwijs te zijn wat je krijgt of wat je werkelijk nodig hebt.

Johan: Hoe kom je daar achter?

Susan: De band met je geestelijk leraar is wat mij betreft van het grootste belang. Er zit een immense draagkracht en vermogen in een relatie leermeester/leerling, en dat wordt naar mijn idee vaak schromelijk onderschat.Ontzeg jezelf niet een dergelijke mogelijkheid, waarin je diep gevoed en bekrachtigd kunt worden.

Authenticiteit

Johan: Komt het door diepe ontspanning dat iemand na zelfrealisatie helemaal zichzelf wordt?

Susan: Ja, diepe ontspanning en daarmee komt de authenticiteit naar voren. En wat verlangen we allemaal naar authenticiteit. Kijk maar wie onze helden zijn, bijvoorbeeld Nelson Mandela, Madonna, Mick Jagger... , of op veel grotere schaal Jezus, Boeddha, de Dalai Lama. Allemaal mensen die zo zichzelf zijn. Hun authenticiteit doet ons herinneren aan iets wat diep in ons leeft en waar we zo naar verlangen.Tijdens je sadhana ga je ophouden aan het leven te sjorren en het trachten te persen in wat jíj wilt. We hoeven alleen maar natuurlijk te zijn, ons te ontspannen en totaal over te geven aan wat is.

Johan: Hoe ontstaat persoonlijke authenticiteit?

Susan: Wellicht heeft dat met zelfvertrouwen te maken.Tijdens je spirituele ontvouwing komt daar nog een grote dimensie bij. Je zelfvertrouwen transformeert tot Zelf-vertrouwen door een steeds diepere overgave, door het uit de weg gaan en plaats maken voor God.Je vindt steeds meer ruimte in je hart, je hoeft niets meer te af te wijzen of te verwerven en je bestaan wordt een expressie van natuurlijkheid. Dan is authenticiteit niet langer persoonlijk.

Johan: Heb jij nog een persoonlijkheid?

Susan: Ik zou bij God niet weten wat het is.

Johan: Heb je voorkeuren?


Susan: Ja! Zeker!

Johan: Kun je dat een persoonlijkheid noemen?

Susan: Persoonlijkheid betekent masker, maar voor mij betekent het woord dat er een waan van een afgescheiden identiteit is.Er welt een voorkeur op, er welt op dat ik naar buiten wil, dat ik zin in koffie heb, een gedachte dat ik iemand moet bellen. Is daar een persoonlijkheid voor nodig? Welnee...

Johan: Jean Klein, Nisargadatta en John Levy waren drie totaal verschillende mensen, ik zou bijna zeggen dat het drie totaal verschillende persoonlijkheden waren. Ik ben er van overtuigd dat ze niet geïdentificeerd waren met die persoonlijkheid. Maar ze hadden zichtbaar verschillende voorkeuren.

Susan: Ja, dat zeg jij, maar dat zeggen zij niet van zichzelf, het is maar net waar vandaan je kijkt. Zijn er voorkeuren o.k.; zijn er geen voorkeuren, o.k. Het gaat mij er om: ben je ermee geïdentificeerd, ben je wendbaar, zie je de transparantie in alles?Ananda Mayi Ma was bijvoorbeeld zo geabsorbeerd, zo versmolten met alles, zij zag het verschil niet tussen vuur en water. Nou, ik wel! Ik weet wel dat de essentie van vuur en water hetzelfde is, maar ik zie ook donders goed het verschil.

Geen sprake van een eindstation

Johan: Voegt dat inzicht iets toe aan het besef van essentie?

Susan: Besef van essentie..., laten we oppassen, en niet opnieuw het ongeboren beginsel wat wij hier essentie noemen, objectiveren.Essentie is geen object en er kan niets aan toe worden gevoegd, en niets vanaf worden gehaald. Je realiseert wie je bent, je weet wie je bent, zonder het cognitief te weten.Vaak wordt wel gesproken over een oneindige verdieping die kan plaats vinden, steeds meer verfijning en subtiliteit. Er is eigenlijk geen sprake van een eindstation.

Johan: Hoe kan er nog beweging zijn na zelfrealisatie?

Susan: Ja, dat is er dus nog wel degelijk. Er verandert eigenlijk niets, je weet alleen twijfelloos dat alle besef van ik opgegaan is in vormloos, ondefinieerbaar bewustzijn.Beweging gaat gewoon door. Zie het veranderlijke in het onveranderlijke, het onveranderlijke in het veranderlijke.Vanuit mijn optiek is er geen persoonlijkheid, ik kan nergens iemand vinden die ik ben.


Er zijn gedachtes, gevoelens, er zijn voorkeuren, er is slaap, er is honger, er is een moment van ongeduld… van alles kan zich manifesteren

Johan: Zie je bij andere mensen een persoonlijkheid?

Susan: Geen persoonlijkheid hier, geen persoonlijkheid daar. Geen hier, geen daar.Iemand vroeg mij eens: Wat ben je nou eigenlijk? Ben je nou een guru of een satguru?Ik weet dat ik alles ben, en niets tegelijkertijd. Hoe kan ik mij beperken tot iets te zijn of niet iets te zijn? Hoe kan ik mij nu bepalen tot of het een of het ander? Ik kan niet zeggen: ik ben een guru of ik ben een satguru, ik ben dit of ik ben dat…onmogelijk. Misschien kunnen andere mensen dat wel zeggen, maar voor mij slaat het nergens op. En jij bent precies hetzelfde, in werkelijkheid is er geen ik en geen jij, er is alleen maar God en God is in alle ogen te zien.

[Johan van der Kooij]


Hier is wat je bent!Amigo in gesprek met Joan Tollifson, auteur van 'Ontwaakt in het alledaagse' (een uitgave van Samsara). Joan doceert parttime aan een middelbare school in Chicago en houdt bijeenkomsten over 'wat is'.In haar boeken deelt ze, openhartig en geestig, haar herinneringen aan haar zoektocht met de lezer.Op dezelfde manier beantwooordt ze onze vragen en weerlegt het belang van elk 'waarom-', 'als-' of 'maar-'scenario met een meedogenloos simpel en direct verwijzen naar de enige realiteit die er is: de alledaagsheid van 'wat is'.

A: Na het lezen van je boek 'Ontwaakt in het alledaagse' herkende ik, zoals waarschijnlijk velen, het verlangen en het zoeken naar een doorbraak-ervaring. Het spreken met, bezoeken en aanschrijven van diverse leraren (Gangaji, Tony Parsons, Isaac Shapiro, Wayne Liquorman, Toni Packer, Steven Harrison) in een poging de noodzaak van zo'n ervaring te ontdekken.Wat was nu uiteindelijk de doorbraak?

J: De zogenaamde doorbraak is het oplossen van de zoeker en dat is niet iets wat de zoeker overkomt, omdat die niet bestaat! Het is simpelweg het helder zien - door niemand - dat er nooit iemand is geweest, die zoeken deed of iets anders. Er is niets te bereiken, er is slechts dit. De eenheid, vrede of geluk die gezocht werd, is feitelijk onvermijdbaar en alomtegenwoordig.Velen binnen de film van het spirituele leven wachten op een gebeurtenis; een explosie, waarna alles anders zal zijn. Maar geen enkele gebeurtenis of ervaring is echt. De hele vertoning van fenomenen is een verschijnsel zonder substantie.'Wat is' kan niet bereikt worden, of gerealiseerd, of uitgeoefend, of belichaamd, of wat dan ook. Er is niets wat daarvan uitgesloten kan worden en er is niets wat het niet belichaamt. Elke ervaring is even heilig en even waar. De werkelijkheid is wat is, zoals het is.Het hele zoeken is een droom-voorstelling zonder enige betekenis. Een tijdelijk verschijnsel, zoals wolken, bomen, tv-programma's, een prachtige zonsondergang, dorre bladeren die door de straat waaien...

A: Dus het is het ontdekken dat 'niemand hier en niemand daar' is, zoals Tony Parsons het noemt. Dus is er niemand die je kunt kwalijk nemen, beschuldigen, liefhebben, aanbidden, kunt zijn. Alleen 'verder gaan met leven' en het beleven zoals het is.Ik zie het vaak als een draaideur; verlangen drijft je naar binnen en uiteindelijk sta je weer buiten op exact dezelfde plaats als waar je binnenkwam. Maar met welk verschil?Kan het daarom zijn dat er een reactie komt van bedrog, teleurstelling


en desillusie waardoor men verslaafd raakt aan de draaideur en blijft zoeken?

J: Er is niemand die verder moet gaan met leven en die het beleeft zoals het is en niemand die in en uit de draaideur gaat. Het is allemaal een vertoning; een verhaal.En het is niet 'jij' die weer buiten op dezelfde plaats staat. De reis én degene die reist zijn denkbeeldig. Hier is altijd hier en altijd nu. Verschijningen komen en gaan; verhalen vormen zich en lossen weer op, maar Hier komt en gaat niet. Hier is God. Hier is het beminde. Hier is wat is. Hier is puur gewaarzijn. Hier is onvoorwaardelijke liefde. Hier is wat je bent!Teleurstelling en desillusie zijn prachtig, ze zijn een uitnodiging (aan niemand) om je compleet over te geven, alle hoop op te geven, elk geloof los te laten, het schip te laten zinken. Wat blijft er over?Wat overblijft is Hier! Jij! Dit!Als het denken nu probeert het Hier te zien (als object) of probeert uit te knobbelen wat Hier is en dat probeert te grijpen, dan verschijnt frustratie. Het denken kan, dat wat alles inhoudt en onomvatbaar is, niet begrijpen. Alles - zelfs het grijpen, zoeken en de frustratie - mag er zijn zoals het is, niet door 'jou' die uiteindelijk acceptatie correct uitoefent, maar door dit Hier en Nu wat alomtegenwoordig en onontkombaar is. Hier accepteert alles. Het is de hartslag van alles en dat is alles wat er is. Elke spoor van afscheiding is een verschijning en die is ook Hier en is wat is.'Wat is' (Hier) kan niet gevonden worden, omdat je het niet kunt kwijtraken. Je kunt het niet zien, omdat het het zien zelf is. Het is onzichtbaar en het schijnt door alles heen: elk kunstwerk, elk stuk vuilnis, in de meest schijnbaar verlichte activiteit en in de meest neurotische activiteit. Wanneer dit gezien wordt, is er geen impuls meer om ergens anders te zoeken, omdat er geen ergens anders is.De woorden zijn slechts woorden, speels borrelende geluiden vanuit niets. Net als alles, verschijnen ze hier voor een moment en zijn dan weer verdwenen. Hier blijft.Alle dingen waarvan je denkt dat ze fout zijn, zijn absoluut goed

A: Laat ik eens spelen met een andere combinatie van letters: Oorspronkelijkheid.Als er onderzoek plaatsvindt naar de bron; naar de oorsprong, dan lijkt een ontmoeting met 'het zwarte gat', dát wat aan woorden of begrip voorbij gaat, onontkoombaar. Een ontmoeting met 'de schoonheid van de onmacht'. De bron zien en zijn, zich uitdrukkend als verhalen.Aan de andere kant lijkt het of dit woord de veronderstelde persoonlijkheid erop wijst origineel, authentiek te zijn - de expressie van Hier te leven zoals het is, zonder aangenomen persoonlijkheid, verleden of toekomst waaraan je het kan meten of toestemming moet vragen. Liefde zijn, kwaad zijn, gelukkig zijn, geïrriteerd zijn - zoals het verschijnt.Maar als iets verschijnt dat niet in de lijn der verwachting ligt, ontstaat er verwarring. Zoals bijvoorbeeld: ik leid een voorbeeldig spiritueel leven - ik mediteer, eet vegetarisch, doe m'n oefeningen, geef niet toe aan verlangen, ben celibatair, rook niet, bijt geen nagels, etc. Maar ik wordt nog steeds kwaad, geïrriteerd en ik onderdruk dat soort zaken in plaats


van er uiting aan te geven.Een andere invalshoek: oorsponkelijkheid lijkt ons te raken. We maken er 'helden' van: Mandela, Gandhi, Moeder Theresa, etc. Deze mensen lijken zich zonder reserve te uiten en daar kijken we tegen op.

J: 'Wat is', is authentiek. Elke inspanning om 'origineel te zijn' vindt zijn oorsprong in de aanname dat het mogelijk is anders te zijn. Toch?!Er zijn talloze leraren die spreken over een correct spiritueel leven of 'verlichting te belichamen' alsof verlichting iets is wat iemand zou kunnen doen of waarin je zou kunnen falen.De waarheid is dat er slechts is wat is, zoals het is. Het is één heel onverdeeld, onafscheidelijk tapijt. Scheidslijnen verschijnen slechts in het denken en niet in de Realiteit. Er is geen afgescheiden iemand die oorspronkelijk kan zijn of niet zijn. Een zogenaamde leugen vertellen is net zo oorspronkelijk als de zogenaamde waarheid vertellen. Vlees eten is net zo authentiek als groente eten. Kwaad worden of nagelbijten is net zo eigen als meditatie of het doen van liefdevolle genegenheidsoefeningen. Wat werkelijk oorspronkelijk is, onontkenbaar waar en echt, is DIT, dat niet in woorden gevat kan worden, DIT dat alles omvat en absoluut nergens aan blijft 'haken'. DIT waarnaar verwezen wordt in woorden als: Hier, Nu, Aanwezigheid, Leegte, Puur Gewaarzijn, Zien, Zijn, het Zelf, Wat Is. DIT is geen geloof. Het is het enige waar je absoluut zeker van bent, zonder enige reserve of spoor van twijfel. Je weet dat je Hier bent. Daar heb je geen spiegel of een autoriteit buiten je voor nodig, geen studie of cursus. Zien gebeurt, horen gebeurt, allemaal op eigen wijze. Dit is. Onontkenbaar. Elk idee (of ideaal) over 'verlichte mensen' die 'verlichte levens' leiden, zijn doodgewoon ideeën, die met een fictief karakter in een film te maken hebben. Al die ideeën zijn een vorm van beperking of onderdrukking, en zelfs dié zijn echt Dat-Wat-is, en behoren niemand toe. Het is een onpersoonlijk verschijnsel, zoals het weer. Soms helder en zonnig, soms wild en winderig, soms stormachtig en duister. Het betekent niets. Het IS, zonder meer.We vinden het heerlijk om mensen te idealiseren, met name dode mensen; dode goeroe's; ze voor te stellen onfeilbare, perfect, vegetarische figuren.Eén van mijn belangrijkste leermeesters, Nisargadatta Maharaj, rookte sigaretten en overleed aan keelkanker. Hij verkocht sigaretten, at vlees en woonde dichtbij een hoerenbuurt in Bombay. Hij werd boos en schreeuwde naar mensen en gooide ze uit satsang. Ik heb hem nooit persoonlijk gekend, maar dit is wat ik hoorde. Dit trok me in hem aan. Het was onmiddellijk helder dat ontwaken niet betekende dat je op Ramana Maharshi of Thich Nhat Hanh moest lijken. Je hoefde niet een zachtaardige, gelukzalige vegetariër te zijn.Een andere persoon die belangrijk voor me is geweest, is Tony Parsons. Hij grapte eens dat mensen die bij hem kwamen vegetarisme op zouden geven, aan zouden komen en aan een hartaanval zouden bezwijken. Dat was prima volgens hem. Hij zei: 'Je kunt nooit niet in genade zijn. Alles aan je is absoluut perfect en toepasselijk. Alle dingen waarvan je denkt dat ze fout zijn, zijn absoluut goed.' Het was een enorme bevrijding om dat te horen. Ik realiseerde me hoe lang ik vastzat aan de poging een perfect persoon te zijn; in het krijgen van een 'big bang' verlichtingservaring. Joans neurotische trekjes zien kwijt te raken, beter te worden, proberen iets anders dan DIT te laten gebeuren.


Ik realiseerde me dat die hele zucht naar zelfverbetering en persoonlijke verlichting een film was, een droom. De film was absoluut perfect zoals die was. Een schitterende film! Maar wel een film. Joan hoefde niet te veranderen en daar was geen 'big bang' voor nodig.Het was een openbaring om te zien dat Joans inspanningen, om uit de film wakker te worden, onderdeel waren van de film.Het ontwaken, waar zo wanhopig naar gezocht werd, was in feite nooit afwezig geweest. Maar dit ontwaken had geen ervaring nodig, omdat elke ervaring weer een andere scène in de film zou zijn. En het overkwam Joan niet, want hoe kan een luchtspiegeling uit een luchtspiegeling wakker worden?Als ik over dit soort sprituele zaken schrijf en spreek, dan heb ik blijkbaar een overweldigende drang om over de neurotische grillen en eigenaardigheden van de schijnbare persoon Joan te vertellen.Sommigen zeggen dat ik moedig, eerlijk en oprecht ben. Maar het is in feite wat er gebeurt. Ik heb er niets over te zeggen. Ik probeer niet zo te zijn. Ik heb zelfs heel lang geprobeerd niet zo te zijn. Ik had het idee dat ik alleen de pure waarheid wilde vertellen en dat betekende de hele rommelige geschiedenis van Joan en haar neurotische leven achter me te laten en alleen te schrijven en te spreken over puur gewaarzijn, wat dat ook mag zijn! Wat uiteindelijk werd gezien, was dat de pure waarheid alles is wat er is. Zelfs het verschijnsel Joan met al haar schijnbare en absoluut perfecte tekortkomingen. Niets hoeft te worden bereikt, niets hoefde te worden weggelaten. De chaos van het alledaagse is in feite de perfecte expressie van de waarheid.Wat is er nu oorspronkelijk? Een schitterende vraag met maar één antwoord: Wat is, zoals het is.

Hier is ware liefde

A: In je boek beschrijf je dat je aan de ene kant wordt aangetrokken door het devotionele (bhakti) en aan de andere kant door de intellectuele (jnani) benadering. Wat was de rol van het hart en de geest in het verhaal van Joans verdamping?

J: Goede vraag. Ten eerste zou ik de zogenaamde jnani-benadering niet kenmerken als intellectueel. Het soort van onderzoek en verkenning dat me aantrok had meer te maken met open gewaarzijn en nieuwsgierigheid, puur zintuigelijk ervaren van wat is: zintuigprikkels, geluiden, vergezichten. Verhalen zien als verhalen, gedachten als gedachten. Ik heb lang dingen onderzocht zoals de vraag hoe een 'beslissing' of een 'keuze' plaatsvindt. Niet door het analytisch te willen doorgronden, maar door observatie. Was er iemand in controle? Was er een ik? Het ging er niet om het te doordenken - het was kijken om te zien.Ik neem aan dat dit ook een intellectuele dimensie had, maar primair was het door direct onderzoek. En het was ook het simpele rusten in pure aanwezigheid, de prikkels en geluiden van dit moment minus de mentale aankleding. Mijn belangrijkste lerares op dat moment was Toni Packer.Via de boeken van Nisargadatta en Jean Klein kwam ik in aanraking met Advaita, en er opende zich iets nieuws, iets wat ik nu 'non-duaal weten' zou noemen, wat simpelweg de herkenning is dat er niets bereikt hoeft te worden - Bewustzijn is alles wat er is.


Voor ik met Advaita in aanraking kwam had ik het idee dat ik met een bijzonder belangrijke evolutionaire expeditie bezig was. Al worstelend probeerde ik me te stabiliseren in een staat van open gewaarzijn, voorbij de binding met de zelf gecentreerde verhalen en neurotische gewoonte patronen te komen. Het leek of ik heen en weer schoot tussen deze twee koninkrijken. De wereld leek heel echt en het was alsof dit proces om steeds bewuster te worden, cruciaal was. Niet alleen voor het oplossen van mijn problemen, maar ook voor die van de wereld. Ik zag mezelf bezig met wat Toni Packer 'het werk van het moment' noemt: kijken, onderzoeken, aandachtig zijn. De gevoelstoon was serieus en eenvoudig.Advaita leek daarmee als tegenstelling de wereld niet serieus te nemen. Ze leek míj niet serieus te nemen! Ze leek het hele evolutionaire paradigma niet serieus te nemen! Ze leek zich niet zo druk te maken over kijken en aandachtig zijn. Ik kwam nu steeds meer in spirituele kringen waar mensen bulderden van het lachen en elkaar in de ogen staarden en over liefde en overgave spraken. Uiteindelijk leerde ik Wayne Liquorman en Tony Parsons kennen, beide non-duaal zonder pardon en verrukkelijk oneerbiedig en onspiritueel. De hele spirituele onderneming van sober, aandachtig en aanwezig-zijn, klapte in elkaar. Er was alleen wat is. Niets meer, niets minder.Als spiritualiteit zich organiseert en institutionaliseert wordt ze beperkt. Men gaat denken dat het alleen kan gebeuren onder bepaalde omstandigheden. Dat het stilte, vegetarisch eten of iets dergelijks nodig heeft. De persoonlijkheid van de leraar wordt vereenzelvigd met de aard van ontwaken. Als de leraar bijvoorbeeld een innemende persoonlijkheid heeft, dan denken mensen dat ontwaken er altijd innemend uit moet zien. Mensen nemen graag gedrag, diëten en leefstijlen over waarvan ze zich voorstellen dat die spiritueel correct zijn.Wat voor mij bevrijdend was in de Advaita-wereld, was de vernietiging van alle vormen en ideeën die ik nog steeds had, over wat wel en wat niet spiritueel is. Het was alsof ik uit een ei barstte.Echte bhakti heeft wat mij betreft niets te maken met het aanbidden en 'pleasen' van een goeroe - alhoewel er enorme liefde voor de goeroe kan zijn - maar simpelweg met helder zien.Als je verliefd bent, zwelg je in elk detail en elke nuance van je geliefde. Je bent geabsorbeerd door de geliefde. Je ziet alleen maar schoonheid. Je houdt niets achter. Zonder beperkingen. Alle remmingen versmelten. Je bent helemaal naakt. Je kunt geen scheidslijn meer ontdekken tussen jou en het beminde, tussen zien en het geziene, tussen geven en nemen. Je lost op. Je bent verliefd op alles. De hele wereld straalt en sprankelt.Ontwaken gaat niet over de liefde voor een bepaald voorwerp, het gaat over de onvoorwaardelijke liefde die alleen en overal het Beminde ziet. De aard van gewaarzijn is dat het alles accepteert. Dat is ware liefde. Dat is wat er IS en dat is niet iets wat een persoon doet. In m'n boek schrijf ik over bhakti:Eén van de angsten die ik altijd had, was dat als ik mijn grip zou verliezen, ik in een gedachteloos bhakti-type zou veranderen, in vervoering door toewijding. Volkomen nutteloos, dwaas, zonder schaamte. Helemaal verliefd, compleet gek.Is het mogelijk een compleet in vervoering zijnde, gedachteloze bhakti te zijn, toegewijd aan de regen, het verkeer, de wind door de bladeren, de complete simpelheid van naakt gewaarzijn?


A: Is het, binnen het verhaal dat wordt gesponnen uit de gedachten van de droomfiguur, van enig belang om de bhakti- en jnani-aspecten te ontmoeten?

Ik zou zeggen: ze zijn geen twee. En de ontdekking is dat deze onvoorwaardelijke liefde, dit pure gewaarzijn, alles is wat er is. Hoe deze ontdekking zich ontvouwt in de film is niet echt belangrijk en het kan blijkbaar op miljoenen manieren gebeuren. Het is echt zonder oorzaak en er gebeurt niets, het is altijd al zo geweest.

Iedereen die zegt verlicht te zijn, is misleid

A: Als je de noodzaak om nu over dit geliefde onderwerp te spreken vergelijkt met hoe dat was tijdens Joans zoektocht, zie je dan verschil?

J: De noodzaak om te schrijven en te spreken verschijnt hier op natuurlijke wijze. Vroeger was er een heel veel reflectie over die noodzaak en waren er overdenkingen wat nu eigenlijk spiritueel correct is en wat niet. Kan ik er niet beter het zwijgen toe doen? Moet ik wel blijven schrijven? Moet ik het boek wel publiceren? Moet ik wel bijeenkomsten houden? Was dit een egospelletje, een ontsnappingsscenario om zin aan m'n leven te geven? Was ik hier wel goed en helder genoeg voor? Was ik nep? Moet ik geld vragen? Kan ik daarvan leven? Zouden mijn leraren hier wel mee instemmen?Nu gebeurt het gewoon. Morgen is het misschien over. Ik weet het niet. Ik denk er niet meer over na.Ik heb geen missie om mensen te laten ontwaken of deel te worden van een of andere evolutionaire golf. Niets van dat al. Het gebeurt. Tenminste, het lijkt te gebeuren. En het is duidelijk dat hier geen ik is die dat doet en op geen enkele manier zou het anders kunnen zijn.

A: Is er verschil in het schijnbare verhaal van Joans leven nu er helderheid is?

J: Het is niet zo dat helderheid als een of ander object Joans leven binnenkwam, haar tranformeerde in een heilige en alle pijn en lijden in haar leven deed oplossen. Dat is 'de verlichtingfantasie' van de persoon.Helderheid is een woord dat verwijst naar de bodemloze grond die alom aanwezig en onvermijdelijk is: Hier, NU, DIT. Joan is een uitdrukking van die enige Realiteit, niet de bezitter of vinder ervan. Joans leven dertig jaar geleden als alcoholiste en drug-gebruikster was net zo goed de volmaakte expressie van deze Ene Werkelijkheid als Joans leven van vandaag de dag: vele versies, vele revisies en altijd weer in revisie. Het leven zelf is onafgebroken verandering. Joan is op het ene moment gelukkig en op het andere moment verdrietig. Energiek en enthousiast op de ene dag, en hoofdpijn, last van brandend maagzuur op een andere. In de ene situatie is ze kalm en mild, in een andere snel geïrriteerd. Soms voelt ze zich depressief of angstig, treedt ze vervelende gevoelens recht door zee tegemoet, zonder weerstand of ontsnapping, gewoon helemaal voelen en toestaan om op te lossen. Een andere keer zoekt ze wanhopig naar verlichting


door het lezen van een boek of door tv te kijken, nagelbijtend haar e-mail nakijkend, chips etend, of wat dan ook bij dat soort gevoelens. Er zijn geen 'verlichte mensen'. Iedereen die dat beweert is misleidt. Helderheid is de aanvaardig die absoluut alles omarmt. En dat is niet iets wat een persoon doet. Het is een beschrijving van wat er altijd al is. Alles IS geaccepteerd. Ik zou je vele veranderingen van Joans karakter kunnen beschrijven gedurende een schijnbare periode (eens was ze alcoholiste, nu niet meer; eens dacht ze alleen maar over de toekomst, nu niet of nauwelijks meer; eens zocht ze wanhopig naar verlichting, nu niet meer; eens had ze blond haar, nu is het grijs; eens dacht ze dichter bij de waarheid te zijn als ze mediteerde in plaats van chips te eten, nu lijkt die gedachte niet meer te verschijnen. Al die veranderingen zijn verhaal-wendingen in een film. Ze zijn fantasie, incidenteel en van geen betekenis. Je richten op dit soort veranderingen, bij jezelf of bij anderen, is je richten op de details van het film script. Niks mis mee, maar het zal je geen stap dichterbij het scherm brengen, waarop de film wordt geprojecteerd. Het scherm is er in elk ogenblik dat je de film bekijkt. Het is net zo aanwezig in een scène van adembenemende schoonheid als in een scène met walgelijke horror. Net als de spiegel alles is wat je werkelijk ziet in elke schijnbare reflectie.Al dit soort analogieën vallen op zeker moment uiteen, dus neem ze niet te letterlijk. Elk blanco filmscherm of lege spiegel die je denkt te hebben gevonden, is weer een nieuw beeldje van de film, een andere reflectie. Je bent niet 'iets', je bent het zien zelf, het Hier en Nu dat alles accepteert, zelfs het schijnbare niet-accepteren.Het is simpel: hier, nu is er geen 'Joan'. Ik spreek uit directe ervaring, niet vanuit geloof. Kijk zelf maar of het zo is of niet. Er zijn geluiden, gewaarwordingen, visuele plaatjes - dat is alles wat er is. Er is geen 'Joan' en geen 'verlichting' en geen 'helderheid', geen 'verleden', geen 'toekomst' - behalve in het denken. Gedachten, geheugen en verbeelding 'weven' het verhaal van ik, de anderen en de wereld. Ze creëren de illusie van tijd en continuïteit. En al snel draait de projector en krijgen we verhaal op verhaal, hartstikke realistisch, maar wel fantasie: Joan en haar tocht naar verlichting, Joan en haar tekortkomingen, Joan en haar succes. Hoe is Joan veranderd nu er helderheid is? Hoe is Joan in vergelijking met Ramana Maharshi? Is ze het of is ze het nou niet? Het gaat maar door en door, zoals als wanneer je de tv aanzet. Zelfs als het programma waardeloos is en je kijkt een minuut, word je erin meegezogen.Dus dan krijgen we het idee dat het doel van spiritualiteit is: het uitzetten van de tv. Dat is het doel van vele meditatie scholen. Maar meditatie is ook een tv-programma! De oer-illusie wordt nog steeds geloofd: er is iemand die ogenschijnlijk de afstandbediening in handen heeft en nog steeds tv kijkt. Maar die iemand bestaat niet.Zien gebeurt en er is niemand die dat doet.Dat kan nu direct onderzocht worden. De 'ik' die deze woorden ziet, leest en begrijpt is een gedachte achteraf, een mentaal plaatje. Wat er gewoon IS, is zien. Wat er gewoon IS, is alles.

Wie kan het wat schelen?

Waardeloze tv-programma's en sublieme samadhi zijn twee verschillende programma's, twee verschillende verschijnselen. Ze komen en gaan. De poging


een eeuwigdurende sublieme samadhi te krijgen is een fascinerend spel. Het is echt verbazingwekkend hoelang die hoop gekoesterd kan blijven worden, gekoppeld aan het denkbeeld van een 'ik', afgescheiden van de tv, afstandsbediening in de hand, proberend controle te krijgen.Als je geluk hebt, zal tenslotte prachtige vraag van Ramesh Balsekar verschijnen: Wie kan het wat schelen?Dit is geen cynische of nihilistische vraag. 'Wie kan het wat schelen?' is een prachtige vraag.Voor meer informatie over Joan: www.joantollifson.com

[interview: Kees Schreuders]


http://www.joantollifson.com/

Zelfs God kan God niet verklaren.- verlichting voor beginners –

Jan Kersschot in gesprek met Chuck Hillig (uit: Zoals het is van Jan Kersschot, uitgeverij Ankh Hermes)

JK: Als mensen me vragen waarom ik je boek Enlightenment for Beginners zo goed vind, antwoord ik hen dat me de eenvoud en de directheid ervan zo aanspreekt. Maar op de een of andere manier is het toch moeilijk voor me om de boodschap van je boek kort samen te vatten. Zou jij dat voor mijn lezers willen doen? In andere woorden: hoe kun je je boodschap recapituleren?

CH: Dit boek is een snel geheugensteuntje dat je al datgene bent wat je hebt gezocht. Maar je hebt die diepe Waarheid altijd heel handig verborgen achter een uitgekiend verleidelijk spelletje - 'Leven' genaamd - dat je de hele tijd hebt gespeeld. Dit boek gebruikt heel simpele woorden en tekeningen om op een speelse manier iets te laten zien van de kosmische (en komische) implicaties die het spelen van dit spel heeft en ook hoe (en waarom) je zelfbedrog ermee doorgaat die magische betovering in stand te houden. Je doet alsof dat wat niet is op de een of andere manier veel belangrijker is dan dat wat wél is.

JK: Naar wat voor soort spel verwijs je daarbij? En hoe wordt dat spel gecreëerd?

CH: De stuwkracht voor dit kosmische spel wordt telkens gecreëerd wanneer je doet alsof dat wat niet is op de een of andere manier veel belangrijker is dan dat wat wél is. Hoewel dat geloof je gericht houdt op een nooit eindigende reis naar geluk, verlichting en dergelijke, garandeert het je ook dat je nooit een punt van blijvende satisfactie en innerlijke vrede zult bereiken. Waarom? Omdat die hele notie van 'op weg naar vervulling zijn' in feite de geheime methode is die het wanhopige ego gebruikt om te overleven in de aanblik van persoonlijke uitvlakking door Bewustzijn. Met andere woorden, zolang het ego zich maar steeds meer blijft richten op die reis, kan het blijven vermijden geheel te verdwijnen in de verblindende realisatie van de ware identiteit van de mystieke reiziger. Door te doen alsof 'iets anders beter is' hoopt het ego echter te overleven door enthousiast het verloochende 'andere' na te jagen.

JK: Waarom willen mensen 'dat wat is' in iets beters veranderen? Waarom zijn spirituele zoekers zo naarstig naar verlichting aan het zoeken, terwijl jij zegt dat alles er al is - nu, op dit moment. Waarom lijken we van onszelf weg te rennen?


CH: Dat naarstige zoeken naar verlichting helpt het ego een gevoel van persoonlijk doenerschap in stand te houden. Als men dat wat niet is als beter beschouwt dan dat wat wél is, verzet men zich innerlijk tegen de kostbare werkelijkheid van dít moment. Bewustzijn kent echter geen tegengestelde. Het is het enige dat aanwezig is en het kan nooit echt veranderen in 'wat niet is'. Het is gewoon wat het is. Door te doen alsof 'iets anders beter is' hoopt het ego echter te overleven door enthousiast het 'andere' na te jagen. De kosmische grap daarvan is natuurlijk dat het ego gevangen blijft in een zichzelf in gang houdende tredmolen, omdat het al is waar het naar op zoek is. Die moedige worsteling om verlicht te worden behoedt het ego er heimelijk voor te worden ontmaskerd als de hersenschim die het in feite is. Zolang de zoektocht onverminderd voortgaat, blijft de Zoeker bevestigd in de overtuiging dat hij of zij afgescheiden is van precies dat waar hij naar op zoek is. Maar in Waarheid kunnen we nooit echt weglopen van onszelf omdat we al dat zijn waar we van wegrennen en we ook al daar zijn waar we naartoe op weg zijn.

Is het dan echt waar dat er werkelijk niets is wat we kunnen doen?

JK: Veel zoekers hopen heimelijk ooit verlichting te vinden. Daarom blijven ze bij een zogenaamd verlicht wezen, een meester, in de verwachting dat ze dan een goede kans maken Het te vinden. Door het gedrag van de meester te imiteren of op z'n minst te doen wat hij of zij zegt dat je moet doen. Veel zoekers geloven dat de staat van verlichting iets is wat van meester op volgeling kan worden overgedragen. En er bestaan ook veel verwachtingen ten aanzien van die verlichting zelf. Mensen hopen dat verlicht zijn gelijk staat aan zonder problemen, zonder angsten zijn. Een soort volmaakte staat van zijn om zo te zeggen. Maar je zegt - en dat ben ik met je eens, Chuck - dat deze strijd om verlicht te worden het ego er heimelijk voor behoedt dat het als de hersenschim die het is zal worden ontmaskerd. Betekent dit dat alle zoeken nutteloos is, dat alle spirituele tradities zinloos zijn... gewoon tijdverspilling? Hoe kan een hersenschim ooit de Werkelijkheid ontdekken? Is het dan echt waar dat er werkelijk niets is wat we kunnen doen?

CH: Het zich verlichting verwerven, ooit, in de toekomst, is een hardnekkige en op tijd gebaseerde illusie. Een illusie die de absolute realiteit vooronderstelt van een toekomst - 'ergens daar' - waar jouw persoonlijke levensverhaal op de een of andere wijze naar onderweg is. Jij bent echter Bewustzijn Zelf, en je kunt jezelf dus nooit scheiden van de wezenlijke Werkelijkheid die je al bent. Dat zou even onmogelijk zijn als de poging de natheid van het water te scheiden. Een dergelijke nutteloze strijd wordt alleen maar verder aangemoedigd door het populair wijd verbreide geloof, dat je - gewoon door alleen maar de juiste spirituele strategieën te volgen - uiteindelijk wel verlicht zult worden, waardoor je persoonlijke, ik-gerichte verhaal ten slotte een 'happy end' zal kunnen vinden. Maar verlichting gaat eigenlijk helemaal niet over het 'ergens anders' iets zoeken. Verlichting heeft alleen te maken met de essentiële waarheid ontdekken met betrekking tot wat


feitelijk is. Intussen zal het illusoire melodrama van de wereld zich blijven ontvouwen zoals dat altijd al het geval is geweest - en ook even overtuigend als altijd. Per slot van rekening ziet de luchtspiegeling van een meer in de woestijn er nog steeds heel echt uit, ook nadat je hebt ontdekt dat het slechts een illusie was. Je zult eigenlijk niet UIT de droom ontwaken, maar TOT de droom. Maar in dat ontwaken moet de dromer geleidelijk aan geheel verdwijnen. Als dat niet het geval is zal hij alleen maar de ene fascinerende droom, getiteld 'Eens was ik in slaap', vervangen voor een andere fascinerende droom, getiteld 'Maar nu ben ik wakker!' Inderdaad, er is niets dat jij kunt doen om dat zogenaamde proces te versnellen, want jij-als-jouw-verhaal bestaat eigenlijk sowieso niet echt. Alleen Bewustzijn is werkelijk aanwezig en de wonderlijke natuur ervan is dat het doet alsof het niet doet alsof. En dus lijkt het erop dat je als het ware gedwongen bent om jouw rol in dit Goddelijke spel te spelen totdat je ontdekt dat er nooit een verschil heeft bestaan tussen jij-als-de-Danser en jij-als-de-Dans.

JK: Als Bewustzijn al wat er is is, is dan een staat van identificatie met de persoonlijkheid niet even geldig als een staat van gelukzaligheid of niet-doenerschap?

CH: Beide zogenaamde 'staten van zijn' zijn niet meer dan theoretische concepten. Er is absoluut geen sprake van een afzonderlijke, afgescheiden persoon die ofwel in een 'staat van identificatie' verkeert of, om het even, in een 'staat van gelukzaligheid'. Daarom is de kwestie van validiteit, van geldigheid, niet van belang, omdat geen van beide staten zich voordoen aan iemand of iets. Bewustzijn hoeft er niet mee op te houden zich ten onrechte met de persoonlijkheid te identificeren, en Het hoeft al helemaal niet te ontwaken. Het is gewoon zoals het is.

Absoluut niets zal ooit je geest doen ontwaken!

JK: Toch verschijnen er steeds weer nieuwe boeken over dit onderwerp die almaar weer hetzelfde beweren - namelijk dat we er eigenlijk niet

over kunnen spreken. Met andere woorden: er wordt een hoop gepraat en geschreven over non-dualisme. Wat is het nut van al die satsangs en al die boeken, als het onmogelijk is de Waarheid onder woorden te brengen?

CH: Ja, dat is inderdaad een sterke paradox, nietwaar? Heel in het kort komt het erop neer dat niets van dat alles zin heeft. Bewustzijn zoekt immers alleen Zichzelf. Deze raadselachtige kwestie is echter een harde noot voor de logische geest, aangezien Bewustzijn al hetzelfde is als waar het naar verwijst. Maar zelfs als we dat inzien en erkennen kunnen we niet echt over Het spreken, hoewel we toch


maar steeds gedreven lijken om daar wél mee door te gaan. Maar wat is ‘echter’, een poëtische beschrijving van de Niagara Watervallen of de ervaring van de ontzagwekkende kracht van het neerkletterende water zelf?Het probleem is natuurlijk dat alle woorden in wezen dualistisch zijn. Als we er op dit niveau gebruik van maken, is het beste dat ze teweeg kunnen brengen een uitnodiging om in je binnenste naar jezelf op zoek te gaan. Ongeacht hoe intelligent de woorden ook lijken, ze kunnen nooit op logische wijze de Grote Paradox voor je oplossen. Je kunt gewoon niet door middel van woorden van 'hier' naar 'daar' komen. In feite is er niets in je geest dat ooit verlicht zal worden. Niet door satsangs bij te wonen, niet door boeken te lezen, niet door iedere dag te mediteren en niet door het reciteren van mantra's. Absoluut niets zal ooit je geest doen ontwaken! Waarom niet? Omdat realisatie is wat je al bent.

Het Zelf doet alleen maar alsof Het niet het Zelf is..

JK: Als bevrijding tijdloos en onpersoonlijk is, hoe zou er dan ooit sprake kunnen zijn van iemand die 'het ziet' en iemand die 'het niet ziet'? Als er slechts één Waarnemer... één Bewustzijn is... hoe kan er dan een wijze of een avatar zijn die beweert dat hij of zij ‘weet' en suggereren dat ze gekomen zijn om de onwetenden te redden?

CH: Er is geen afzonderlijke persoon die het ziet of het niet ziet. Het spel van het Bewustzijn is veelomvattend genoeg om ogenschijnlijk een universum te creëren dat bevolkt wordt door slechterikken, helden, wijzen en avatars. Wel, behalve dat dit natuurlijk een klassiek voorbeeld is van Zelfbedrog - wie kan dat nu echt zeggen? Tenslotte, zelfs God kan God niet verklaren!

JK: Zij die bekend zijn met Advaita Vedanta zeggen dat er niet zoiets bestaat als tijd, ruimte en afzonderlijke personen. En gelijk hebben ze: dat alles bestaat slechts in onze geest. Toch is de meerderheid van de mensheid het met die zienswijze niet eens. Als gevolg daarvan zeggen mensen dat dit allemaal heel mooi in theorie klinkt - dat we de niet-doener zijn, dat alles gewoon gebeurt zoals het gebeurt, dat we niet het lichaam zijn, dat er geen vrije wil is - maar dat het, als het erop aankomt dat alles in praktijk te brengen, een heel ander verhaal is. Wat is jouw mening over dergelijke commentaren op Advaita Vedanta, Chuck?

CH: Tijd, ruimte en het denkbeeld van afzonderlijke personen bestaan in feite helemaal niet in 'onze' geest. Ze bestaan alleen in jouw geest. Zoals het met al het andere in het manifeste universum het geval is, ligt de ware oorsprong van het denkbeeld van een afgescheiden 'mensheid' ook in je eigen zelfbedrog. Maar bedenk, het Zelf doet alleen maar alsof Het niet het Zelf is... en vervolgens doet het alsof Het niet doet alsof. Bewustzijn lijkt een soort 'ervaringsjunkie' te zijn en Het zwelgt met veel plezier in lila... de Dans-van-het-Goddelijke. Het lijkt zich alleen met een soort tegenzin van zijn glorieuze zelfbedrog bewust te zijn. Het lijkt erop dat niemand eigenlijk wil dat ook een goed verhaal een einde heeft. Dus als je midden in een spannende film opstaat, het licht aandraait en de toeschouwers eraan herinnert dat het alleen maar een illusie is, zullen de meeste 'anderen' je zeggen dat je gewoon moet gaan zitten en je mond moet houden! Maar het is


zoals Ramana Maharshi dikwijls zei: 'Welke anderen? Er is alleen het Zelf.' Dus hoe kunnen we ooit echt oefenen te zijn 'wie' we al zijn. Aangezien het Zelf de enige Werkelijkheid is, gaat Het alle streven te boven. Ja, wat je zegt is correct: er is in feite geen doener, alles lijkt gewoon te 'gebeuren'. Je bent niet het lichaam en er is geen vrije wil. Dat is allemaal heel waar, maar wat dan nog? Om de dans met en als de Kosmische Danser die je bent ten volle te dansen, lijkt het nog steeds van belang de verschijning van de grote illusie te respecteren en te erkennen. Het is er ten slotte allemaal voor jou!

JK: Als je zegt dat we Het al zijn, dat we alleen maar doen alsof we iemand zijn, waarom blijven we dan toch in die illusie geloven? Zie je, mensen klagen dat ze niet het gevoel hebben dat ze Bewustzijn zijn. Ze klagen erover dat ze nog steeds worden geleid door hun persoonlijke angst en hoop. Ze zeggen dat het leven niet zo gemakkelijk is.

CH: Wel, in de Waarheid is er echt helemaal geen sprake van 'wij' of 'zij'. In de Waarheid bestaat alleen Het... het Zuivere Bewustzijn van het Zelf. Het stellen van die ogenschijnlijk onschuldige vraag 'Waarom blijven we dan toch in die illusie geloven?' leidt je af en weerhoudt je ervan de Waarheid te zien.

JK: Hoe bedoel je?

CH: Wel, die vraag gaat uit van twee basale aannames, namelijk 1) dat er wel degelijk een collectief 'wij'/zij' bestaat en 2) dat die 'anderen' allemaal in de een of andere illusie geloven. De vraag nodigt je uit je te richten op het 'waarom geloven ze dit?' voordat er ooit bewezen is dat er werkelijk anderen zijn die wat dan ook geloven. Zie je, als er al geen sprake is van afgescheiden, afzonderlijk bestaande anderen, dan wordt het waarom van deze vraag dus volkomen irrelevant. De dingen zijn gewoon zoals ze zijn.

Het is de eenvoud zelve

JK: Sommige zoekers zullen je ook zeker vragen of je de hele kwestie van verlichting niet al te veel simplificeert.

CH: Bewustzijn kan niet te veel worden gesimplificeerd. In feite is Het de eenvoud zelve. Het ondeelbare Bewustzijn kan alleen de illusoire wereld van polariteiten manifest maken door te doen alsof Het deelbaar is. Verbazingwekkend genoeg moet Het zijn wat Het is... door te doen alsof Het evolueert naar... dat wat Het zogezegd niet is.

JK: De hele zaak is dus eigenlijk een grap?

CH: Precies, dat is het. Een komische (en kosmische) grap die leven wordt genoemd. De Dans-van-het-Goddelijke.

[gepubliceerd met toestemming van uitgeverij Ankh-Hermes]Voor meer informatie over Jan Kersschot: www.kersschot.comVoor meer informatie over Chuck Hillig: www.blackdotpubs.com


http://www.blackdotpubs.com/

http://www.kersschot.com/

Passie voor het leven

15 juni 2003 - Tijdens Steven Harrisons eerste bezoek aan Nederland spreken we hem in de bibliotheek van het Ambassade hotel in Amsterdam. Steven is de schrijver van de boeken 'Doe Niets' (uitgeverij Servire), 'Eén-zijn in relaties', 'Zoek geen antwoord' en 'Het gelukkige kind' (uitgeverij Samsara). Ook is hij vader van drie kinderen.

'Ik zocht verlichting,ik bestudeerde de grote wijsheidstradities,ik sprak met goeroes en zieners,ik mediteerde in de Himalaya;niets bracht verlichting.Doe Niets .'(Steven Harrison in 'Doe Niets')

Een scherp analyticus die wijst op de impasse die volgens hem eigen is aan het non-dualisme. Wellicht de opmaat voor een begrip als 'postspiritualiteit' of 'post-non-dualiteit'?

Amigo: Je zegt dat het bestaan een richting, een bedoeling kent, die nu gecreëerd wordt. Dan zijn er twee standpunten: pas op met wat je creëert of laat creatie zichzelf creëren.

Steven: Creatie creëert zichzelf.

A: Met welke bedoeling of richting?

S: We kunnen terugkijken en de bedoeling gissen, maar echt weten kunnen we het niet, want de bedoeling ontvouwt zich nu en de gevolgen zijn immens. Het instrument waar we dat doel mee zouden kunnen vaststellen, het denken, is daar niet groot genoeg voor. Dat kan alleen objecten zien en een tafel van een glas onderscheiden, maar het heeft niets waarmee het het leven de maat kan nemen, dat is daar te groots voor. We kunnen de richting alleen maar kennen in momenten dat het denken stil valt. Dan wordt een stroom waargenomen die we bewustzijn zouden kunnen noemen, maar dat is het ook niet helemaal. Dus hier zijn we in die stroom en benoemen ons, als fragmentje van die stroom, als: een glas, een tafel, een spreker of een journalist. Maar ik weet niet wat ik ben.

A: Steven?

S: Ja, of een auteur... We kunnen onszelf noemen wat we willen, of we kunnen spreken vanuit en door die stroom en proberen dat op papier te vatten. Voor mij is de uitdaging om de vorm, de expressie van die stroom in het leven te vinden en


niet in een boek, in woorden of een interview. Transformatie is het contact tussen het oneindige en de vorm.

A: Bij het lezen van je boek 'Zoek geen antwoord' viel me op dat je je eigen woorden hebt gevonden: verkenning, passie, verwondering, beschrijving, beschrijver. Is er iets dat je drijft om naar een oorspronkelijke manier van vertellen, van spreken te zoeken?

S: Dat is wat overblijft als je alles afbreekt wat je verteld is en wat je weet. Wat dan overblijft drukt zich uit. Ik zit hier nu met jou en ik heb contact met wat nu gebeurt, dus wat heb ik dan aan iets dat ik gisteren in een boek las of uit een filosofie gehaald heb? Dat moet ik weggooien, zodat dit moment springlevend en tegenwoordig kan zijn. Wat werkelijkheid is moet hier, nu uitgevonden worden. Misschien ontdekken we dat het universum duaal is, en de godin Kali aanbeden moet worden omdat ze op het punt staat ons te vernietigen. Als je dat ontdekt, sta je dan klaar voor de verschijning van de godin? Of ben je getrouwd met het non-duale? Als de godin verschijnt, zal je haar dan aanbidden omdat ze je hoofd afslaat als je dat niet doet? Ben je bereid op te geven wat je weet?

A: Ik zou het niet weten.

S: Ik ook niet, en dat is alles wat we elk moment weer kunnen ontdekken.

Angst

A: Gisteren, tijdens de lezing, zei je iets opmerkelijks: 'Angst veroorzaakt weerstand tegen het niet-bestaan’. Dat lijkt een aanwijzing. Angst als de drijvende kracht, een scheppende beweging in wat is, terwijl er meestal negatief over angst geoordeeld wordt. Je draaide het om.

S: We kunnen aanvoelen dat angst en zijn gevolgen - het vastklampen, het terug willen, het eeuwige verbanden leggen - een reactie zijn op de vitaliteit van dit moment. Wat we angst noemen is een interpretatie van die energetisch beweging, die door het denken als vernietiging wordt gezien. Maar als we die interpretatie los laten is angst energie, dezelfde energie die door het leven stroomt, non-duaal. De godin sterft daarin. Alleen het denken ziet de godin als godin, als angst, als Kali. Die vorm van energie én de interpretatie ervan is energie, en is wat is!

We leven in het onbekende als het onbekende

A: Je moet tot het uiterste van niet-bestaan gaan, dan komt verwondering opnieuw tot leven omdat dan elk moment nieuw is. Ergens schrijf je: 'We leven in het onbekende als het onbekende'. Dat betekent dat we niets weten en alles nieuw is. Alles wordt geschapen in dit moment. Ik ontdek bijvoorbeeld dat m'n denken hier het woord 'tafel' opplakt... (wijst). Is het geen wonder?


S: Maar het denken probeert ook dat weer te interpreteren. Alles is een wonder, ook het denken dat een fragment 'tafel' creëert dat los staat van het geheel - niet te bevatten! We zitten in een immens energieveld waar we stukjes uit kunnen snijden waar we op kunnen zitten. Zelfs hoe het denken werkt en wat het is, is een mysterie. Ook het gedeelte dat we denken te begrijpen is een diep mysterie.

Dat wat echt leek, was niet echt

A: Is er iets gebeurd waardoor je met schrijven begon?

S: Nee.

A: In je boek schrijf je iets over je geschiedenis, dat je in India bent geweest...

S: Ja, ook in Indianapolis en Indiana... (gelach)

A: Was er een moment dat de zoeker of het zoeken verdween?

S: Kijk, wat ik mezelf noem en wat ik was, was altijd meer dan één ding. Het hangt ervan af met wie ik praat. Als ik met m'n moeder praat ben ik een zoon, als ik met m'n baas praat ben ik een werknemer, en als ik met iemand praat die aan yoga doet ben ik een yogi. Dus welk verhaal zal ik vertellen? Dit is een tijdschrift over spiritualiteit, dus ik zal het spiritualiteitverhaal vertellen...

A: Nee, ik wil graag horen wat je te zeggen hebt.

S: De zoeker bestaat niet, er is slechts iemand die angstig is en macht wil om de boel te beheersen, en gelooft dat het door wat kennis ergens een plekje in het universum kan vinden.

A: Maar wanneer ontdekte je wat je nu vertelt?

S: Ik heb dit altijd geweten. Toen ik ongeveer anderhalf was ging ik bijna dood, ik stopte met ademen (wijst naar een litteken op z'n keel). Dat was de ontdekking, of misschien was het de geboorte, in elk geval ergens in die eerste anderhalf jaar. Maar ik herinner me er niets meer van, dus hoe kan ik erover praten? Waarschijnlijk is er toen iets gebeurd dat me ingaf dat wat echt leek het niet was. De werkelijkheid had iets onwerkelijks, dat is het mysterie.Als je in je eigen leven terug kijkt, was er dan ooit een moment dat de realiteit zo bikkelhard was, zo helder, dat je kon zeggen 'er is geen mysterie, dit (klopt op tafel) is een tafel, dit is een stoel, ik ben ik, jij bent jij...'? In die zin kennen we allemaal, vanaf onze eerste ademtocht, de vraag 'wat is werkelijk?' Want vanaf die eerste inademing moesten we die adem ook weer teruggeven (uitademen), en hadden we weer een nieuwe inademing nodig. In die uitwisseling zitten we, en dus zonder twijfel in een lichaam. We zijn niet autonoom. Iedereen noemt ons bij onze naam, we voelen en reageren op die gevoelens.


Alles is de expressie van het leven

A: Ergens komt de veronderstelling op dat er een brandpunt is dat we dan 'persoon' noemen of 'ik'. Dan kan er zoeken verschijnen, of wil je het geen zoeken noemen?

S: Zoeken is er altijd. De persoon heeft een vorm aangenomen door biologische processen en door de ouders, die hem ingeven dat-ie zo'n goede knul is, en dat-ie dit goed en dat fout gedaan heeft, enzovoort. Een persoon kan agressief of verlegen, vrouwelijk of mannelijk zijn, dat is alles wat er is. Maar de vraag 'wat is werkelijk?' is er ook, en die dragen we allemaal bij ons. We zijn allemaal zoekers, en die vraag is in feite geen vraag maar een weten dat wat echt lijkt het niet is. We zijn dus zoekers en vinders tegelijkertijd. Het bouwwerk van de persoon is een soort informatie die we gebruiken om uiting te geven aan dat weten. Jij bent een journalist geworden die dit soort onderwerpen verslaat en ik een schrijver. Het is allemaal de expressie van het leven. Maar realisatie is fictie, complete onzin... spirituele fictie voor een goed boek of een serie lezingen, of voor als je volgelingen zoekt...

A: Maar waarom ging je schrijven?

S: De feitelijk aanleiding was dat ik in Bhod-Gaya (India) wachtte op vervoer. Maar er waren verkiezingen. Soldaten barricadeerden de wegen zodat er niets kon rijden. Het was zomer, niemand in de stad en ik had niets te doen. Ik zat daar met een notitieboekje en een pen en ik besefte dat ik niets deed. In dat niets doen was een prachtige ruimte. Er was niets wat ik kon doen en niets wat ik wilde doen. Alles lag open. Die situatie werd een metafoor van het leven. Ik schreef wat op en dat werd 'Doe Niets'.

Non-dualisme, een valkuil?

A: Als je spreekt, spreek je het denken aan. Je gebuikt het denken om duidelijk te maken dat het denken onmachtig is. Je hebt natuurlijk ook de mensen die hun hart volgen, bhakta. Hoe zie je dat?

S: Liefde is een moeilijk te hanteren energie. Alles valt erdoor in duigen. Als er bhakta zijn aanbid ik ze, laat de bhakta maar komen... Maar als er een groep intellectuele Nederlanders opduikt, zal ik daar expressie aan geven. Dat is wat er dan verschijnt.Ik denk overigens dat de aantrekkelijkheid van het non-dualisme een soort intellectuele helderheid is. Maar dat is een valkuil, want de zoeker blijft hangen in die intellectuele helderheid - een helder geworden geest, meer niet. Er is die overduidelijke energiestroom die met een gevoelskwaliteit te maken heeft. Daar kun je met het denken nooit bijkomen, je komt daar door de totale ervaring van het leven. Dat is de Kali waar we het over hadden, en op dat punt moet je springen.


A: Hoe zou je de manier waarop jij over dit onderwerp praat willen noemen: non-dualiteit? Advaita Vedanta?

S: Ik ben nooit een filosoof geweest, en ik heb nooit ergens in willen passen. Ik leer over Advaita en dergelijke meer van journalisten dan uit mezelf. Maar ik zie de connectie, het is duidelijk dat er niet meer is dan één. Je kan je meer dan één ding herinneren, maar dat herinneren is ook één. Dat is duidelijk, maar dan volgt de vraag 'wat is leven?' Ik ben niet tevreden met het antwoord 'dit is gewoon wat is', vooral omdat het onverantwoordelijkheid uitlokt in plaats van een totaal verantwoordelijkheid nemen. Dat zie ik gebeuren bij mensen die deze filosofie gebruiken in plaats van haar te leven. Als je echt ziet dat je één bent, dan ben je ook verantwoordelijk voor het geheel. Leven is de complete verantwoordelijkheid voor wat is, en dat is een magische wereld.

A: Is er dan toch een 'voor' en een 'na'?

S: Als we erover denken en woorden zoeken om erover te praten, is er een 'voor' en een 'na'. Maar ik denk niet dat tijd bestaat in de magische wereld. Als er geen tijd is, dan is alles alles.

A: Wat is dan die magische wereld?

S: Daar kunnen we over spreken, maar ik nodig je uit om het magische nu direct te ervaren. Wat is magisch hier? Kan je het voelen? Zullen we nu wereldvrede creëren?

A: ... (lange stilte)... Het denken wil ja zeggen, maar ik ben even sprakeloos...

S: Ja, het denken wil ja zeggen, maar zegt geen ja. Het denken kan geen ja zeggen, dat is wat ik duidelijk wil maken. Wat in de magische wereld gebeurt is het zien van onze weerstand en conditionering. We zien dingen en zeggen 'dit kan niet'. Maar als het denken niet zegt 'dit kan niet', dan kan het wel. Dat is de magische wereld. In al dit soort bijeenkomsten, zoals gisteren, is er menselijke potentie die dramatische verschuivingen kan veroorzaken. Wereldvrede is dan een feit. Maar dat weerstaan we omdat we zeggen 'dat kan niet, want... dit gebeurt en dat gebeurt en ik gebeurt’. Voor wereldvrede moet ik ophouden te gebeuren. Het denken verzet zich daartegen. Dat is de magische wereld, een wereld die wacht...

A: Die wacht?

S: Ja, de wereld wacht, draalt, omdat wereldvrede niet in tijd verschijnt. Het is als een wrijven tegen de realiteit, onze realiteit, mijn realiteit, en het denken dat zich daartegen verzet. Dat noemen we transformatie. Dus de vraag is 'is mijn leven een leven van transformatie?'.

A: Maar elk moment is toch een moment van transformatie?


S: Ja, maar we hebben niet elk moment, we hebben alleen dit moment.Het is dynamisch. Als je een duale wereld in één wereld stopt, dan heb je dynamiek, omdat bewustzijn in contact met denken transformerend is.Dat is het vloeibare universum dat kan en zal veranderen, in welke vorm dan ook. Als we erover praten verdelen we die vloeibare wereld in denken en bewustzijn, zo nemen we hem waar.

A: Maar denken is toch ook bewustzijn?

S: Oké, laat ik het anders zeggen, bewustzijn bestaat niet.

Verlichting is spiritueel vermaak

A: Je provoceert graag hè?

S: Is dat provocerend?

A: Nou, als je naar de titels van je boeken kijkt, 'Doing Nothing' ('Doe Niets'), 'The question to life's answers' ('Zoek geen antwoord'), en naar uitspraken als 'verlichting is een mythe'...

S: Is dat laatste provocerend of gewoon waar? Ik bedoel, alleen als je een directe verlichtingservaring hebt die constant is, die niet verandert als je erover spreekt, en nog steeds niet als je al sprekend volgelingen om je heen verzamelt, met alle spanning van dien, eentje die 24 uur per dag constant blijft, ook als je moe bent, een jetlag hebt, of kwaad bent - alleen dan is verlichting waar.

A: Noem je dat spiritueel vermaak?

S: Inderdaad. Ik heb zoiets niet ervaren, ik weet er niets van, en ik ken niemand die dat heeft meegemaakt. Ik ken wel mensen die zulke verhalen vertellen, maar die zijn allemaal achtervolgd door schandalen. De enige mensen die permanent in zo'n staat verkeren zijn mensen met een hersenbeschadiging en junks.

A: Hoe kijk je dan naar goeroes, meesters, wijzen...

S: ...advocaten, accountants, winkeliers, buschauffeurs, moeders, vaders, moet ik verder gaan? (gelach) Ik denk dat deze mensen 'bewoond' worden door prima mensen, die doen wat ze denken dat ze moeten doen, wat afhangt van hun identiteit. Dat is de menselijke staat. Ik ben nooit zo geïnteresseerd geweest in de grote publieksgoeroes. Ik was meer geïnteresseerd in 'tranformators', en die laten zich niet zien aan het grote publiek. Bij hen is er sprake van een bepaalde energetische staat, een soort elektriciteit. Als je die niet voelt zullen alle woorden, lezingen en slimheid niets voor je betekenen.

A: Het was gisteren interessant om te zien hoe je vragen met vragen beantwoordt. Wat volgt is een intense dialoog. Het leek wel of de


vragenstellers geofferd werden aan de godin. Wat is je intentie daarachter? Is het iets dat je ontdekt hebt of gewoon wat door jou en als jou wordt uitgedrukt?

S: Ik denk allebei. Maar er is ook een beweging naar één zijn met alle wezens, nietwaar? Als er veel mensen bijeenkomen en er een tendens is om diep op dat één zijn in te gaan en het tot uitdrukking te laten komen, dan is dat voor mij de transformatie van ruimte. We gaan dat één zijn binnen tot we op weerstand stuiten. Die verkennen we dan, omdat dat is wat er is. Als er geen terughoudendheid is, dan woeshhhh, daar gaan we...Het punt is, waarom komen de mensen? Sommigen komen omdat ze pijn hebben of in de problemen zitten, of omdat ze gedeprimeerd en ongelukkig zijn, anderen omdat ze m'n boek gelezen hebben, en weer anderen om me uit te dagen, me als charlatan te ontmaskeren. De bezoekers hebben dus allerlei motieven om te komen, en dat is om te beginnen prima. Degenen die gekomen zijn om iets dat er niet was zullen terugkomen.

A: Ben je leraar, en nu bedoel ik niet een spiritueel leraar?

S: Ik heb geen beroep. Dit is denk ik een beroep. Ik schrijf en geef lezingen en retraites in Amerika en Europa.

'The living school'

A: Je hebt een school waar kinderen les krijgen. Zit daar een ideologie achter?

S: Het lijkt op een ideologie als je erover spreekt, maar het is voortgekomen uit het vader zijn. Als we kijken naar de scholen in de Amerikaanse cultuur, en waarschijnlijk ook bij jullie, zie je dat hun doelstelling niet onderwijs is maar conditionering. De individualiteit van de kinderen wordt afgebroken en ze worden gevormd volgens een bepaald model. Dat model is precies waar we vanaf willen. Waarom zouden we onze kinderen zo laten vormen? En als we dat niet willen, wat dan wel? Wat is de 'hele' manier om een kind te onderrichten, hoe onderwijs je een 'heel' kind, wat is een 'heel' kind? Dat soort vragen kwam op en ook andere ouders waren geïnteresseerd. Zo was er een continue dialoog, waar het boek 'The happy child, changing the heart of education' uit voort is gekomen. Kijk, 'het hart', dat is een gevoelswoord, dat doen kinderen met je. Waar het kinderen betreft kun je niet analytisch zijn. Kinderen raken je hart, en dat is een bhakti-ervaring. Dat moeten we laten gebeuren als we de ruimte van een kind betreden.Zo is de school ontstaan, ik zou het geen ideologie willen noemen. Ik zal je vertellen waar het heen lijkt te gaan. De school wordt gezien als een lerende gemeenschap met kinderen en volwassenen die samen leven, werken en leren. De school is deel van de gemeenschap.

A: Zijn er dus geen mensen die de onderwijzersrol vervullen?


S: Nee, er is wel een staf. Ik zal je de structuur beschrijven die overigens steeds verandert omdat de school als systeem ook leert. De school belichaamt een leren uit eigen ervaring en mogelijkheden. Een kind moet leren, dus daar is een programma voor opgezet. Er wordt hun een aantal ideeën aangereikt, maar tegelijkertijd weten ze dat die niet echt zijn. De leraren weten dat ook.Kijk, dat is wat we geworden zijn: volwassenen met een aantal ideeën waarvan we weten dat ze niet waar zijn. En dan zeggen we: 'Waarom ben ik toch ongelukkig? Ik ben ongelukkig omdat ik deze vaststaande ideeën heb waarvan ik weet dat ze die niet waar zijn, maar van waaruit ik verondersteld word te leven.' Ondertussen kolkt de energie. De centrale vraag voor de school is: kan de leerling door nieuwsgierigheid en interesse zelf richting geven aan die energie? Dat is pas interessant! Interesse en nieuwsgierigheid ontstaan op jonge leeftijd, je leert wat je nodig hebt, wat je interesseert. Dat stuurt het onderwijs.Een ander aspect van de school is dat-ie democratisch georganiseerd is, dus iedereen heeft wat in te brengen, zelfs een vijfjarige. Nu zal een vijfjarige niet zo geïnteresseerd zijn in al die besluiten die genomen moeten worden, die speelt liever buiten met de bal dan over het budget te delibereren. Maar een kind van twaalf zal daar wel enige interesse voor hebben en iemand van achttien zeker. We zien dus een diversiteit aan interesses die bepalen in hoeverre iedereen betrokken is in dat democratische proces.Tenslotte als laatste kenmerk: de school is niet afgesloten van zijn omgeving, maar is onderdeel van de omringende gemeenschap. Dus de school is niet echt een school. Ook al is er wel ergens een gebouw met die naam, de school ziet zich niet als zodanig.

A: De school is dus zelflerend en zelforganiserend, waar en wanneer dat nodig is.

S: De vrijheid schuilt in de relatie met de rest van de gemeenschap.

Mijn vrijheid bestaat in relatie tot jou, en is dus geen absolute vrijheid in de zin van 'ga uit de weg!'. Ik moet in m'n daden rekening houden met wie jij bent. Ik heb de vrijheid iets te doen, maar ik heb ook de verantwoordelijkheid te zien hoe jij betrokken bent in die actie.

A: Welke verantwoordelijkheid heb je dan? En nu spreek ik als ouder van twee puberende kinderen.

S: Pubers kunnen prima hun eigen beslissingen nemen, het hangt van de gezinscultuur af of je met hun beslissingen kunt leven. Voor kinderen van één, twee en drie jaar ben je echt een beschermer. Je creëert een ruimte waarbinnen ze kunnen ontdekken en groeien. Ze zijn een ruimte van liefde en acceptatie. Vijf-, zes- en zevenjarigen zijn kleine mensen die nog geen wijsheid en levenservaring hebben opgedaan. Aan hen kan je soms, hoewel terughoudend, wat aanwijzingen geven. Terughoudend, omdat ze de gelegenheid moeten hebben om zelf fouten te maken. Als ze dan de puberleeftijd bereiken krijgen ze een intensievere relatie met hun vrienden en maken ze zich los van de familie. Dat hoeft niet te gebeuren door


boosheid of protest, maar zo zal het zeker gaan als je ze vast blijft houden. Maar eigenlijk is opvoeden onmogelijk (lacht), dus vergeet het maar...

A: Mag dat, een eigen school in de VS?

S: Elke staat heeft zo z'n eigen regels. In Colorado is het vrij soepel. Maar de staat heeft altijd belang bij het onderdrukken van dit soort onderwijs, dus er zal altijd druk worden uitgeoefend. Hij is immers gebaat bij stabiliteit. Z'n primaire doel is het individu aan te passen aan het collectief. Dat is niet per sé onintelligent, maar we zien het effect. Dus als ik de kans krijg om mijn kinderen ruimte te bieden, dan doe ik dat.Een van de uitdagingen voor de school is dat de kinderen niet alleen als kinderen komen, maar ook als dragers van de hedendaagse cultuur, verzadigd van tv en junkfood. De zogenaamde vrijheid van onze cultuur wordt gestuurd door de commerciële belangen. Op ieder shirt een logo, vierentwintig uur tv, computerspelletjes, internet. Dit aspect kunnen we verkennen en onderzoeken. We moeten meer op deze cultuur inhakken en deze transparant maken en zo een spiegel voor houden. Zij ís al zo ingesleten en iedere dag een beetje meer. Ik heb het natuurlijk niet over cultuur als kunst of expressie. Het gaat hier om een cultuur die erop gericht is kinderen tot consumenten te maken ten bate van het gewin, zonder dat het voor henzelf enige intrinsieke waarde heeft. Winst bepaalt de cultuur. De marketing richt zich op een nog niet gevormde geest, dat is een van de kwesties waar de school zich mee bezighoudt. Laten we kinderen tv kijken, het internet opgaan? We laten dat toe, maar laten we dan alles toe? Nee! Sommige plekken zijn giftig, je laat je kind toch ook niet op een gifbelt spelen? Deze vraag is een uitdaging voor de school.

Overleven

A: Je zegt dat lichaam-geest een vrije wil heeft omdat het altijd de beste mogelijkheid zal kiezen in de gegeven omstandigheden. Dat is een evolutionaire kracht. Misschien is commercie de beste manier om te overleven?

S: Als dat de enige kwestie zou zijn..., maar het gaat niet meer om het overleven van het individu maar van het collectief. Dat staat in directe relatie met waar we het hier over hebben. Het denken dient om voorspellingen te doen op basis van het geheugen en 'ik wil overleven', en daarvoor is het uitstekend gereedschap. Maar het werkt niet voor 'hoe wij overleven', dat is een andere functie. Als er transformatie plaatsvindt, is het van 'hoe overleef ik?' naar 'hoe overleef ik én hoe overleven wij?'. Allebei!

A: Maar is er een andere wereld dan de bibliotheek waar we nu zitten? Er is nu geen Midden-Oosten. Is het relevant om je druk te maken over iets dat voortkomt uit je geheugen? Het is pas echt als ik daar ben, dan kan ik betrokken zijn, iets doen. Waarom moet ik me zorgen maken over iets waar ik niets voor kan betekenen? Zelfs die informatie komt van de tv en is gefilterd door de blik van de tv-makers.


S: We begrijpen dat dit allemaal over ideeën gaat, maar tegelijkertijd kunnen we contact maken met de krachten die daar spelen. We kunnen dezelfde verdeeldheid in onszelf en in elkaar vinden. Jij en ik kunnen het slagveld vinden en op de vuist gaan.

A: Oké, dat is dan echt hier aanwezig, daar kan ik me zorgen over maken. Maar moet ik dan tegen m'n kinderen zeggen dat de wereld slecht is en zichzelf zal vernietigen? Dat is zo ver van hun bed, zo in tegenspraak met hun directe werkelijkheid. Ik kan mezelf begraven in gepieker over hoe ik de wereld kan verbeteren, maar ik kan me beter bezig houden met de zaken die binnen mijn bereik liggen, dat lijkt me praktischer.S: Maar mensen in Israël zullen dit interview via internet lezen. Het internet is overal, de menselijke geest is overal, bewustzijn is overal, alles is overal. Waar wij zijn is overal, dus zijn we één.

Er is iets dat geleefd moet worden en de vraag is, ben je daar klaar voor?

A: Maar grijp je dan niet in in de stroom van het leven? Je grijpt in om een beter leven te creëren voor jou en je kinderen. Maar het leven gaat toch zoals het gaat, dus hoef je het niet te veranderen.

S: Het leven gaat z'n eigen weg én ik moet het veranderen. Dat is geen tegenstelling. Mijn noodzaak het te veranderen is het leven. Dat is de transformatie: het geheel dat het fragment raakt, zoals bewustzijn de gedachten raakt en ze verandert. Dat belichamen we. Ik ben verantwoordelijk omdat ik het leven ben. Het leven kent een richting en een dynamiek, het is niet zoals deze tafel die daar maar staat. Het gevoel dat de commercie een vernietigende werking heeft is wat gebeurt, en ik ben daar woest over. Dat is ook wat gebeurt, en dat is energie.

A: Dat is jouw reactie op die situatie...

S: Ja, en je kunt terugkijken en vast wel een aangeleerde conditionering vinden die verklaart hoe dat komt. Maar het is en blijft die reactie, en ik geef me over aan de heelheid van dat gegeven. Het gebeurt omdat het gebeurt, maar je moet daar iets aan toevoegen.Dit is waar non-dualisme blijft hangen: 'dingen gaan zoals ze gaan, het zij zo’. Dit is waar passie verschijnt. Wat er bijvoorbeeld verschijnt als je over je kinderen spreekt is passie. Maak alle kinderen jouw kinderen, dan leef je in een gepassioneerd universum.

A: Maar toch heb ik mijn kinderen liever dan andere kinderen.

S: Ja, dat is de biologische functie die alle ouders kennen en moeten kennen, anders ben je aan het zorgen voor alle kinderen, en dan zullen je eigen kinderen zich in de steek gelaten voelen.


Maar zo'n analytische benadering stelt niet aan de orde wat er komt na dit 'het leven is zoals het is, perfect in balans, en alles gebeurt gewoon'. Het is allemaal waar, maar het is magisch én het is vloeibaar én het is energetisch én het is transformerend. Dat is wat ontbreekt. We zitten zo vast in de zuivere schoonheid van het non-dualisme als filosofie. We kunnen alles benaderen met het non-dualisme, maar we kunnen het niet leven, omdat het leven gepassioneerd, betrokken is. En dan bedoel ik niet passie als emotie, maar als energie, als constante confrontatie.

A: Is dat geen ervaring?

S: Het heeft niets te maken met ervaring. Ervaring heeft te maken met dingen vast te pinnen op goed en kwaad, plezierig en onplezierig. Maar waar ik het over heb heeft te maken met wat is, wat niet statisch is maar dynamisch. Dus neem actie, onderneem iets, creëer. Non-dualisme neemt je mee langs de weg van het negatieve en is daar onaantastbaar in. Je kunt niet bij de waarheid komen via de positieve weg, dat doe je door de dingen uit elkaar te rafelen. Maar als je dat gedaan hebt, wat dan? Is er niets, is er iets? Vindt er expressie plaats, en waar komt die vandaan? Het leven is niet alles of niets. We leven iets anders, en dat is de botsing tussen het niet-iets en het iets, het totale en het relatieve, het fragment en het geheel.

A: Maakt het wat uit of ik dat weet? Het magische in het leven zien, gebeurt dat niet sowieso, of ik dat nu zie of niet?

S: De 'ik' die het ziet is het fragment. Maar wat als de 'ik' die het ziet niet het fragment is, maar het geheel? Je kunt geen heel 'ik' vinden die het niet ziet, dus zie je het. We zien het allemaal: het geheel.

A: Maar kan het veronderstelde 'ik' het niet zien?

S: Het denken zal het nooit zien omdat het altijd een fragment ziet. Dat doet er niet toe. We verstoppen ons als we praten over 'zal ik het zien?' en dan met 'ik' een fragment van Mij bedoelen, want we zien het wel degelijk!

A: Kun je je voorstellen dat er mensen zijn die zich bedrogen of gedesillusioneerd voelen als ze horen dat de geest het nooit zal zien?

S: Ik denk het niet, ze houden zich verstopt en bedriegen elkaar. Mensen vertellen elkaar verhalen 'we zien het niet en zouden het zo graag willen zien'. Daarom maken leraren hen wijs dat er wat te leren valt, en dat is onderdeel van het bedrog. Er is iets dat geleefd moet worden en de vraag is, ben je er klaar voor?

Dat is opmerkelijk, dat we gewoon kunnen leven

A: Waarom houden we ons met verlichting, realisatie en dat soort zaken bezig?


S: Ik denk dat we ons allemaal met deze vraag bezighouden. De opmerkelijke mensen die ik heb ontmoet waren niet de mensen die over het algemeen opmerkelijk worden gevonden, niet de mensen in een comfortabele stoel in een grote ruimte vol mensen.

A: Wat maakte hen opmerkelijk voor je?

S: Hun bestaan en tegelijk niet-bestaan. De belichaming van vorm en openheid, in contact met de stroom zonder gek te worden. Dat wij hier kunnen zitten in een energetische staat en niet als een plasje op de vloer, zonder gek te worden, is niet zo voor de hand liggend als het lijkt.De spirituele wereld houdt ons voor dat het speciaal is om in een speciale staat te verkeren, maar dat kunnen we allemaal, en we hebben het onder bepaalde omstandigheden waarschijnlijk allemaal wel eens meegemaakt.Het is niet zo moeilijk om speciaal te zijn als je in een zaal vol mensen zit die zeggen 'wat is-ie speciaal'. Je kunt naar een ashram gaan en stil zitten, maar dat is het niet. Het is de botsing tussen het fragment en de heelheid. Dat is wat opmerkelijk is, wat we allemaal in staat zijn te leven.Denk je dat Ramana jouw kinderen had kunnen opvoeden, de uitdagingen had kunnen aangaan die dagelijks jouw pad kruisen? Hoe had hij dat gekund? En wat zou er met jou gebeuren als ze je in Ramana's stoel zouden zetten en je zouden vereren? De opmerkelijke mensen zijn de mensen die gewoon leven, dat is opmerkelijk! Kijk naar wat het leven is!

A: Refererend aan de titel van je boek 'The question to life's answers' ('Zoek geen Antwoord'): wat is de ultieme vraag?

S: Leven? De ultieme vraag is geen vraag van het denken en wordt niet beantwoord, het is wat nu springlevend is. Het goede nieuws is dat we er allemaal van doordrenkt zijn, waar we ook zijn, wie we ook zijn. Niets speciaals en niemand die je dat hoeft te vertellen. Geen begeleiding, geen leraar. Dat is de ultieme vraag en beleef die helemaal...

[interview: Kees Schreuders]

voor meer informatie over Steven Harrison: www.doingnothing.comvoor meer informatie over de school waar Steven over spreekt: www.livingschool.orgwww.alltogether.org is de website van de door Steven opgerichte liefdadigheidsorganisatie, die hij ondersteunt met de opbrengst van zijn boeken.


http://www.livingschool.org/

http://www.livingschool.org/

http://www.doingnothing.com/

Zie je wat ik zegt? Als je je fascineert voor ons onderwerp (Non Dualiteit), zijn er diverse zaken die 'en passant' in je dagelijks leven een andere of dubbele betekenis krijgen. Bijvoorbeeld het cijfer 'één', het persoonlijk voornaamwoord 'ik' en het werkwoord 'zijn' hebben in dit licht meerwaarde. Denk maar eens aan 'Ik ben Ben' (reclame voor Ben telecom), 'Rij veilig, rij verlicht' (actie Veilig Verkeer Nederland), de woorden: 'één-voud', 'hoofd-rol', enz. Er zijn zelfs van die dagen, dat je over dit soort ongezochte ont-dekkingen blijft struikelen en je alleen maar met veel binnenpret de dag langs kunt zien trekken.

Nu wordt sinds enkele dagen mijn horizon 'vervuild'. De vraag blijft in hoeverre je van horizon-vervuiling kunt spreken als je in een stad woont, maar dat terzijde. De vervuiling bestaat uit een acht meter hoge neon-installatie op het dak van een kantoorgebouw, die in de complementaire kleuren rood en groen het woord 'IK' in hoofdletters spelt. Iedereen die vanaf het vallen van de avond via het spoor Utrecht bezoekt of 'langstreint', kan deze 'IK' moeilijk ontgaan.In eerste instantie dacht ik nog dat dit 'IK' het begin zou vormen van een mooie poëtische volzin of, in een erger geval, de naam van een bedrijf. Maar 'IK' dreigt in deze vorm onderdeel te worden van mijn dagelijks uitzicht. Weliswaar zie ik het spiegelbeeldig want ik kijk er schuin achter op, maar een zekere onvrede begon zich in mij wel kenbaar te maken.Uit de krant begreep ik dat het om een kunstwerk gaat dat alleen verlicht wordt tussen vijf uur 's middags en middernacht. Het eerste protest heeft zich ook al laten horen met woorden als: 'lichtverontreiniging en idiote egotripperij' (gniffel... gniffel...).

Nu vind ik het zelf ook nogal navelstaarderig om dit woord te gebruiken als markering van een toch al te hoog kantoor dat nota bene de Belastingdienst en de 'Dienst Landelijk Gebied' huisvest. Mijns inziens is het niet meer dan de zoveelste schreeuw om aandacht temidden van de vele (reclame)boodschappen die je dag kunnen teisteren (drie- tot vijfduizend per dag wijst onderzoek uit!). Als ik zelf al voor zo'n monumentale oplossing gekozen zou hebben, zou ik bij voorkeur een iets intermenselijker uitgangspunt gekozen hebben en 'JIJ' van de daken hebben laten schreeuwen.Ik dacht nog wel dat met de millenniumwisseling het 'ik-tijdperk' van het 'fin de siècle' ingewisseld zou zijn voor bijvoorbeeld een wij-, zij- of jij-generatie. Maar de 62-jarige kunstenaar ziet dat blijkbaar toch anders of z'n bedoeling ontgaat mij. (Nader onderzoek leert dat er in het werk van de kunstenaars een beweging is te zien van 'meer naar minder' en dat hij meerdere werkstukken met 'IK' gesigneerd heeft.)Nu misgun ik niemand zijn eigen visie en filosofie; ik wil en kan natuurlijk niemand ontzeggen het woord 'ik' te pas en te onpas te gebruiken. Want niemand kan toch de auteursrechten van ons woordenboek opeisen; onze taal is gemeengoed, door,


voor en van ons allemaal.Desondanks roerde de beeldenstormer zich in mij. 'Gij zult U geen gesneden beeld, noch enige gelijkenis maken van hetgeen boven in de hemel is...' en 'Gij zult mijn naam niet ijdel gebruiken' fluisterden jeugdherinneringen mij in.

Nu zat ik laatst 's avonds onderuit op de bank te staren naar dit nieuwe ornament aan mijn horizon en ik moest denken aan de kop boven het krantenartikel: 'IK straalt'. Grammaticaal kan dit natuurlijk niet, het moet zijn: 'Ik straal', persoonlijk en actief, want 'Ik straalt' is onpersoonlijk. Bij deze gedachte ging ik toch even rechtovereind zitten.Wat je in het dagelijks bestaan 'ik' noemt is toch eigenlijk al iets wat je, op afstand, waarneemt en daarom al niet 'IK' kan zijn. Maar hoe graag stappen we niet over dit standpunt heen en staan we daardoor niet stil bij de wezenlijke

betekenis van 'IK'. Dat gebouw daar kan nu wel zeggen dat het 'ik' is, maar het is helemaal niet 'ik'. IK ben 'ik', de enige IK die 'ik' is en niks en niemand anders, punt uit!!! En dat kan niemand me nooit of te nimmer afnemen!Ik zou natuurlijk naar het dak van dat kantoor kunnen klimmen, in een poging m'n ware 'IK' te ontdekken. Tussen de, dan reusachtige, letters zou ik kunnen gaan staan en met de nodige hoogmoed keihard schreeuwen: 'Dit ben ik!!!'. Niemand die me dan terecht zal kunnen of moeten wijzen. Maar dan hou ik wel mezelf voor de gek. Want wat IK ben, kan ik wezenlijk met de beste wil van de wereld niet definiëren noch toonbaar maken, ook niet via dit schamele surrogaat op het dak van een gebouw. Zo'n actie zal me hooguit tijdelijk een gevoel van 'Kijk mij eens...' schenken. (Ehh.... ik begin

nu ook te snappen waarom the Beatles in de jaren zeventig het filmpje bij hun nummer 'Don't let me down' op het dak van de platenstudio opnamen, maar dat is wellicht aanleiding voor een ander artikel.)Ik kan dit 'IK' ook monddood maken door er 'ST' voor of een 'S' achter te plakken. Of er een fallussymbool van te maken door de toevoeging van een 'P'. Of brandalarm te slaan door een 'F' ervoor. Enfin, Scrabbelaars onder ons, leef je uit.

Na deze reflectieve reactie zakte ik weer ontspannen onderuit op de bank met nog een afsluitende gedachtegang. Zolang ik hier woon zal deze vingerwijzing


naar wat in essentie 'IK' is, al die dagen als ik thuis op de bank zit ergens tussen vijf en middernacht mijn aandacht vragen, of ik wil of niet. De boodschap?

'IK' straalt. Net als de zon zichzelf pas kan zien in de reflectie van zijn eigen licht op een passerende planeet of maan. Een uitzicht met inzicht, wat een vooruitzicht. En ach..., wie ben ik om je te vragen: 'Zie je wat 'ik' zegt?'.

[januari 2003, Kees Schreuders]P.S. We schrijven februari 2004 en als een letterlijke voetnoot heeft een basisschool aan de voet van dit kantoorgebouw, zijn commentaar op dit kunstwerk geformuleerd: WIJ.



God verstopt in de mens...Oorspronkelijkheid heeft zijn basis in dat wat nieuw, origineel is. Daarmee is oorspronkelijkheid nog niet gelijk aan de oorsprong. Deze gaat aan de oorspronkelijkheid vooraf of schept de voorwaarden ervoor. De oorsprong of de bron ligt in het onvergankelijke en dit kan gezien worden. 'Zien' en 'zijn' vallen dan samen. Je realiseert je dat je de bron bent. En dit maakt je verantwoordelijk voor alles: er is echter niets buiten jou. Je bent daardoor in staat tot het geven van een antwoord (of reactie) op alles wat zich voordoet. Zo bekeken voert Advaita niet alleen verstandelijk terug naar de Bron, maar leeft ze vooral in praktische en alledaagse situaties, volgens Jan van Koehoorn in gesprek met Dick de Boom.

Dick: Om maar met het begin te beginnen, heb ik in Van Dale het woord oorspronkelijk opgezocht. Dit vond ik:oor•spron•ke•lijk (bn.)

1. het begin uitmakend van => eerst, in eerste instantie

2. (van zaken) niet van anderen verkregen of overgenomen => origineel

3. (van personen) geen anderen navolgend => origineel

Als je dat zo bekijkt gaat oorspronkelijkheid over wat origineel is, echt is. De neiging bestaat om bij oorspronkelijkheid te gaan zoeken waar de oorsprong ligt. We kunnen de oorsprong van dingen soms vinden door bijvoorbeeld een koolstofmethode toe te passen, of de microscoop te pakken. Om de oorsprong van een rivier te vinden, ga je op zoek naar de bron. Kortom de bron ligt soms ver weg en vergt veel studie of moeite.Als we al onze eigen bron willen vinden, proberen we dat vaak te doen door een bepaalde godsdienst te beoefenen of gaan op zoek naar een goeroe.Hoe kijk jij daar tegenaan?

Jan: Als we het hebben over oorspronkelijkheid dan gaat het in feite over niet-imitatie. Alles wat te kopiren is, is dus niet de oorsprong. Ik denk dat iedereen in zijn leven wel eens iemand anders nadoet. Ik zit zelf in de popmuziek en vanuit die hoek bekeken is het een veelvuldig optredend fenomeen. Toch gebeurt het in de muziek vaak genoeg dat er weer iemand opstaat, die een eigenheid heeft waardoor hij of zij mensen kan boeien.Op zoek gaan naar de oorsprong in jouw voorbeeld, betekent dat je op weg gaat, in de hoop iets 'tastbaars' te ontdekken. De koolstofmethode plaatst de oorsprong in de tijd. Maar tijd is een waargenomen iets en kan dus geen oorsprong zijn. De microscoopmethode plaatst de oorsprong in de ruimte. Ruimte (lengte - hoogte - breedte) is opnieuw een waargenomen iets en kan dus geen oorsprong zijn.


Waarom kan een waargenomen iets geen oorsprong zijn? Omdat de voorwaarde ligt in datgene wat het waarnemen mogelijk maakt. Dus nog niet eens het waarnemen zélf, maar datgene waardoor waarnemen mogelijk wordt.Wat er dient te gebeuren is een soort quantum-sprong in het Bewustzijn. Bijna niemand komt op het idee de oorsprong der dingen in zichZelf te zoeken. Oorspronkelijkheid wordt op de één of andere manier altijd buiten het hier en nu gezocht.

Ik herinner me een verhaal uit een boek wat ik ooit gelezen heb over Jnana Yoga. Het gaat over God, die de wereld heeft geschapen en zich afvraagt waar hij naartoe zal gaan. Hij denkt hier vrij lang over na, totdat hij op een dag een inval krijgt. Hij zegt: 'Weet je wat? Ik verstop me in de mens zelf. Daar zoeken ze me nooit!!!'

oorsponkelijk versus oorsprongDick: Ik begrijp dat zelfonderzoek 'je' uiteindelijk voert naar de oorsprong, de bron.Is het niet zo dat je in het gemanifesteerde, het gekende, de uitdrukking vind en ziet van de bron. Een nieuwe compositie, een nieuw boek, een nieuw schilderij kunnen toch oorspronkelijk zijn? Nog nooit eerder gezien Heel uniek? Weliswaar gezien vanuit 'mijn' standpunt, maar oorspronkelijk uit zijn eigen bron?

Jan: Ik denk dat we een nuancering aan moeten brengen tussen 'oorspronkelijk' en 'oorsprong'.Kunstwerken kunnen zeker oorspronkelijk zijn, maar als verschijnsel zijn ze niet de oorsprong. We kunnen bijvoorbeeld niet stellen dat de 'Nachtwacht' van Rembrandt de basis is van alle dingen. We kunnen wél zeggen dat de oorsprong (Bewustzijn) de basis is van dat meesterwerk.Als je zegt dat je in het gemanifesteerde, het gekende, de uitdrukking vindt van de bron, dan ben ik dat volledig met je eens. Water laat zich kennen als (bijvoorbeeld) golven, druppels, sneeuwvlokjes, hagelstenen, ijs, enzovoort. Al die vormen zijn verschillende uitdrukkingen van water.

Dick: Ik heb je een keer horen zeggen: Het gaat er niet om dat je alle veranderlijke dingen ziet in het onveranderlijke, maar dat je het onveranderlijke ziet in het veranderlijke. Kun je me dat uitleggen. In het onveranderlijke (de oorsprong), wat we zijn, zien we toch het onveranderlijke? Hoe kan je dat dan omdraaien?

Jan: In dit opzicht is 'zien' gelijk aan 'zijn'. We zijn het onveranderlijke. Dat is niet tot object te maken, dus in die zin kun je niet het 'onveranderlijke in het veranderlijke zien'. Je kunt wel tot de ontdekking komen dat je dat BENT. Dus wees niets anders dan dat. Weet dat je de bron van alle dingen bent. Dat bedoel ik met: 'zie het onveranderlijke in het veranderlijke'.

alles op alles zetten


Dick: De vraag die zich dan 'bij mij' voordoet is: 'Hoe kom je tot die ontdekking? Is dat een kwestie van mediteren, een goeroe bezoeken, je verdiepen?'

Jan: de manier waarop maakt eigenlijk niet zoveel uit. Het gaat meer om een integere belangstelling en de intensiteit van je onderzoek. Het allerbelangrijkste is nog wel dat het hele 'hoe' verdwijnt. Zoekers naar waarheid verlangen diep van binnen toch altijd nog naar een methode, naar een 'hoe'. Dat hele 'hoe' is onzin. Het is volkomen onmogelijk dat je niet al die Onmetelijkheid bent.

Dick: Is integere belangstelling dan iets wat er gewoon is of iets waar 'je' nog op de een of andere manier invloed op kunt uitoefenen.?

Jan: Als je honderd procent zeker zou zijn over die integere belangstelling dan was je gerealiseerd. Zolang het nog niet zeker is of dat iets is wat er gewoon is, of dat je er invloed op uit kunt oefenen, rest je dus maar één ding te doen: alles op alles zetten. Onderzoek of het zo is. Ik zou je een pasklaar antwoord kunnen geven, maar aan antwoorden alleen heb je niet genoeg. Iedereen die in zelfonderzoek genteresseerd is, moet het zelf uitzoeken. Ik zeg dit, omdat ik ervoor wil waken dat je het alleen intellectueel snapt.

Dick: Dat alles op alles zetten heeft dat te maken wat jouw leermeester Alexander Smit omschreef als het uitspelen van de 'laatste troef'. Kun je me dat uitleggen en kan je me iets vertellen over hoe dat bij jou is gegaan?

Jan: Ik zal je vertellen hoe dat gegaan is. Ik had al een jaar of vijf alles gelezen wat ik te pakken kon krijgen over zelfonderzoek in het algemeen en Advaita in het bijzonder. Nisargadatta, Krishnamurti, Jean Klein, Wolter Keers, John Levi, Ramana, noem maar op. Op een goede dag kwam ik het boek 'Bewustzijn' van Alexander Smit tegen. Hoewel ik van mezelf vond dat ik Advaita al aardig 'door' kreeg, snapte ik misschien voor tien procent waar hij het over had.Ik heb het boek tientallen keren gelezen en besloot om te proberen in contact te komen met de schrijver.

Dat lukte vrij snel en ik ging naar Baarn voor satsang. De impact van die satsangs was enorm. Ik bleek toch nog allerlei ideen te hebben over hoe een 'verlichte' er uit hoorde te zien, hoe hij of zij zich behoorde te gedragen, enzovoort. Door het levende contact met Alexander verdwenen al deze concepten. Ik wilde niet meer een 'beter mens' worden, ik wilde zelfs niet eens meer 'verlicht' worden. Ik wilde alleen nog maar weten: wie ben ik?Ik had vaak gelezen dat verlichting een soort flits is, alsof je door de bliksem wordt getroffen. Bij mij gebeurde iets heel anders, ik noem het tegenwoordig vaak 'het optrekken van de mist'. Er waren geen vragen meer, er waren ook geen antwoorden meer, alleen een allesdoordringende helderheid die volkomen twijfelloos was. Vragen van andere bezoekers vond ik onzinnig. Ik heb Alexander bedankt en heb hem nooit meer gezien.

Mijn laatste troef was dus, dat ik op een hele subtiele manier toch nog een 'verlichtingsconcept' koesterde. Door het contact met Alexander loste dat op. Het leuke van satsang, is dat je denkt dat je instapt in een soort leraar-leerling-


situatie, en dat gaandeweg het verschil tussen leraar en leerling wegvalt. En dat is heel moeilijk uit een boek te halen.

spiritueel autismeDick: Hoe zit het met dingen als je 'verantwoordelijkheid nemen' in je dagelijkse werkzaamheden. Zit 'je' daar anders in dan voor realisatie?

Jan: Oh zeker. Verantwoordelijkheid kun je trouwens op verschillende manieren uitleggen. Sinds die realisatie op mijn dertigste weet ik dat ik totaal verantwoordelijk ben voor alles. Vroeger kon ik mezelf nog wel eens wijs maken dat er dingen waren waar ik 'niets mee te maken' had. Tegenwoordig is dat onmogelijk, volkomen uitgesloten.

Mijn leraar Alexander had nog een andere uitleg voor het woord verantwoordelijkheid: 'in de mogelijkheid zijn om een antwoord te geven'. Vergelijk het Engelse 'responsability': the 'ability to respond'. Dat komt op hetzelfde neer, namelijk dat je niets meer buitensluit. Alles is welkom. Wat er ook maar opkomt is oké.

Veel mensen vragen zich af waarom ze het hele Advaita verhaal wel snappen maar toch nog niet verlicht zijn. Ik vraag ze dan wel eens: 'Ben je bereid totaal verantwoordelijk te zijn voor alles wat er gebeurt?' Het is namelijk nogal niet niks. In de praktijk zie ik vaak dat juist het omgekeerde gebeurt. Onder het mom van Advaita is men zogenaamd nergens meer verantwoordelijk voor omdat 'alles immers Bewustzijn is'. Dat wordt de Advaita-shuffle genoemd, een term die door Andrew Cohen is verzonnen. Mijn leraar noemde het altijd 'spiritueel autisme'.

Ook een verlichte blijft dus aanspreekbaar op zijn of haar gedrag en kan ter verantwoording geroepen worden. Hij kan zelfs zijn verontschuldigingen aanbieden. Het lijken soms net mensen...

Dick: Lijkt op zich erg duidelijk. Voor mij zit er toch nog wel een spanningsveld tussen 'iets moeten of iets van een doener' en 'laten komen wat komt'. Of is het 'nemen van verantwoordelijkheid' meer iets dat gewoon gebeurt.

Jan: Ja. Het is al bij voorbaat duidelijk dat die verantwoordelijkheid onontkoombaar is. Het is dus nog niet eens zo dat die 'genomen gaat worden'. Het is net alsof je naar een film kijkt waarin de ene acteur zijn verontschuldigingen aanbiedt aan een andere acteur.

Dick: Als er sprake is van 'spiritueel autisme', is dat dan ook iets wat gebeurt?

Jan: Ja, en bij zelfonderzoek is het dan goed opletten dat de dingen ook als zodanig herkend worden. Het gaat er dan ook helemaal niet om dat het wel of niet zou mogen gebeuren. Het enige wat dient te gebeuren is dat het onderscheidingsvermogen zijn werk doet.

Dick: Dat laatste begrijp ik niet zo goed. Kun je me dat nog toelichten.


Jan: Het onderscheidingsvermogen is een soort hoger weten in ons, een kompas, een intutief weten. Sommige mensen gebruiken de term 'satguru'. Wanneer ik op satsang of in een antwoord op een mail iets zeg of schrijf, wat bij de luisteraar doel treft, dan is dat onderscheidingsvermogen aan het werk. Je hoort iets wat je 'eigenlijk' al weet, maar je kunt het niet uitleggen. Het gaat voor het denken uit. Probeer maar eens uit te leggen waarom je bijvoorbeeld van iemand houdt. Onbegonnen werk. Hoe weet je het dan? Je weet het twijfelloos, klaar. Dat weten zonder denken is waar het om gaat bij zelfonderzoek. Want weten met het denken heeft te maken met herinnering, met tweedehands-kennis. In eerste instantie lijkt het er (vooral bij Advaita) op dat het gaat om verstandelijk begrijpen, maar dat is slechts een tijdelijk iets. Uiteindelijk gaan alle concepten, inclusief die van verlichting, leraar, leerling, verbetering, overboord. Overboord in die zin dat ze gezien zijn voor wat ze zijn: concepten. En dat kan niet via geleende kennis, dat moet je rechtstreeks zelf zien, weten.

Ik ben het licht...Dick: Iets anders wat ik je nog vragen wil. Het valt me op dat jij het niet of nauwelijks hebt over God (tenzij ik me vergis). Andere leraren hebben het er vaak over. Alles wat door ons heen gaat, zou het werk van God zijn. Ook is er bij de oudere leraren wel sprake van het lila (of de Griekse Goden in bijvoorbeeld de Odysseus van Homerus).

Jan: Zelf heb ik geen associaties met het woord God. Als ik er al een ander woord voor zou mogen geven, dan is het 'zijn', 'to be'. Het bestaan zelf is God. Maar ik zie God niet als een macht buiten onszelf die alles regelt. Je hoort ook wel eens: 'God is Liefde'. Vind ik ook mooi. Mijn leraar Alexander citeerde Jezus wel eens: 'Ik ben het Licht, de Waarheid en het Leven'

Jezus zei dus niet: 'Ik vertegenwoordig...', enzovoort. Nee, 'Ik BEN het!' Ik ben niet gelovig opgevoed, maar heb wel op een katholieke basisschool gezeten. Al op mijn tiende vond ik het maar één grote poppenkast. Ik heb het niet over de essentie, maar over het gedoe er omheen. En dan zijn we weer terug bij onderscheidingsvermogen. Ik had niemand nodig om me te vertellen dat het uiterlijke schijn was.

Dick: In de laatste (jubileum) editie van 'Inzicht' schrijf je over emoties het volgende:'Stel dat je ontdekt wie of wat je bent. Dat heeft dan zekere consequenties, maar het hoeft lang niet altijd te betekenen dat er daarna op gevoelsniveau geen pieken of dalen zullen optreden. Het enige wat er gebeurt, is dat het misverstand dat je je 'mee kunt laten slepen' door je gevoel, doorzien is. Je weet dat je de tijd- en ruimteloze waarnemer bent van elk gevoel en elke gedachte. Dat er niets of niemand is om in te grijpen in datgene wat er gebeurt. Dat betekent dat er volmaakte synchroniciteit met het nu is. Elk idee van 'het moet anders' of 'waarom gebeurt dat nu mij' is doorzien en zijn kracht heeft verloren. Emoties zijn niet langer fout of goed, emoties zijn emoties. En die kunnen nog steeds behoorlijk hevig zijn. Maar wel conflictloos.'


Jan: We begonnen met oorspronkelijkheid en eindigen met emoties. De verbinding ligt in de tijd-en ruimteloze waarnemer die wij zijn.

[interview: Dick de Boom]


Oorspronkelijke eenheid: Dankzij je eigen menselijkheid 'God zijn'

'Een ander kenmerk van dit Ding is zijn fantastische afwezigheid van kenmerken.Geen kleur, geen smaak, geen vorm, geen grootte, noch groot noch klein, noch vol noch hol; zonder eigenschappen, niet het minste attribuut; en bovendien zonder plaats;NIETS om te herhalen: geen oog, geen licht, geen uiterlijk, geen standpunt.NIETS!Niet te rechtvaardigen orkaan van zekerheid: IK ZIE!Hoe kan NIETS zien?!Niet te rechtvaardigen orkaan van zekerheid: ik zie mijzelf.Hoe kan NIETS gezien worden?!Niet te rechtvaardigen orkaan van zekerheid: DEGENE DIE ZIET IS DAT WAT GEZIEN WORDTNog meer onmogelijk, dit ontkracht alle wetten!IK BEN!Men is niet. Men is geboren, men heeft een lichaam, men is zo of zo, men bestaat in het beste geval!IK BEN'

De Fransman Stephen Jourdain ondervond op zestienjarige leeftijd een ingrijpende verandering. Hij noemt het 'een ontwaken van de innerlijke persoon tot zichzelf'. Het ging om een 'niet-gebeuren', dat hij omschrijft als 'radicaal, maar natuurlijk, vrij, en van een eenvoud en oorspronkelijkheid die onmogelijk in verband kan worden gebracht met welke 'mystieke' autoriteit dan ook'.Pas vele jaren later kreeg Jourdain meer bekendheid en de vraag om zijn ervaringen te delen. Daarvoor moest hij eigenlijk een nieuwe taal bedenken, want hij heeft de klassiekers van de spiritualiteit niet willen lezen en gebruikt ook de taal van het boeddhisme of de vedanta niet. Liever las hij auteurs als Rimbaud, Proust en Henry Miller. Deze

zijn volgens hem voor de westerse mens een betere voorbereiding dan de esoterische geschriften van een of andere 'Shri weet-ik-wat'. Vandaar het soms ongewone, maar toch ook zeer herkenbare woordgebruik.


Jourdain leidt een onopvallend, min of meer normaal leven. Hij kreeg een gezin met kinderen en was vastgoedmakelaar in Parijs. Later begon hij een 'bed and breakfast' op Corsica. Vooral naar aanleiding van het boek dat Gilles Farcet over hem schreef (waaruit ook de volgende tekst komt), kreeg hij meer bekendheid en kwam een stroom van zoekers op gang. Uiteindelijk ging hij ook seminars en lezingen geven en schreef hij enkele boeken.

Hieronder volgen fragmenten uit een interview met Stephen Jourdain door Gilles Farcet. Hij spreekt hier over ontwaken uit de dualiteit en verwoordt de ervaring van non-dualiteit op een heel eigen wijze.

Momenten van eenheid In ieders leven ( ...) doen zich momenten voor waarin een breuk optreedt met de gewone kwaliteit van de waarneming. Heel dikwijls verdwijnt dan de elementaire gewaarwording van een breuk tussen 'ik' en 'de rest'. Ongetwijfeld bedoelen veel mensen dat, als ze het hebben over een 'samensmelten van subject en object', een uitdrukking die me overigens niet helemaal adequaat voorkomt.

Er vindt namelijk wel vereniging plaats van subject en object, maar ze smelten niet samen, ze verdwijnen niet in één samengesmolten magma. Het wonderbaarlijke van deze ervaringen is dat ik, zonder mijn identiteit te verliezen, terwijl ik dus echt blijf wat ik ben, toch de tafel word, de kachel, of de berg, of het hele landschap. En ook dat blijft ongeschonden wat het is. A blijft A, B blijft B, en toch bevindt A zich midden in B, en B zich midden in A. Het zou een wonder zijn als die twee op het ogenblik van het samensmelten hun eigenheid zouden verliezen.

Dit is een belangrijk punt, want het wordt meestal slecht begrepen. Je zou kunnen geloven - volgens wat je hier en daar leest - dat als Jan de boom wordt, de boom als zodanig vernietigd is, net als Jan. Maar zo is het helemaal niet! Jan blijft als Jan in zijn integriteit bestaan en de boom blijft als boom, maar toch is er vergroeiing. Het wonder ligt in het samengaan van enerzijds versmelting en anderzijds behoud van identiteit. Als een vernietigd A versmelt met een vernietigd B, is er niets bijzonders aan de hand. Het buitengewone is dat twee totaal verschillende entiteiten werkelijk verbonden kunnen zijn, terwijl ieder van hen zichzelf handhaaft in zijn oorspronkelijk onderscheid. Gezonde en vervalste dualiteit

Meestal voelen we een min of meer duidelijke de breuk tussen 'ik' en 'niet-ik'. Dit lijkt een aangeboren barst tussen onze innerlijke werkelijkheid en de rest. Tijdens die 'momenten' verdwijnt die breuk. Het gaat niet om een simpele opheffing van de dualiteit, maar om het verschijnen van een eenheid midden in die dualiteit. We komen tot het belangrijke besef van een gezonde, gewettigde dualiteit. Men zegt mij dat heel wat vormen van onderricht het accent op de non-dualiteit leggen. Als er inderdaad een onjuiste dualiteit zou bestaan, dan is er ook een volledig gewettigde dualiteit, die zich niet alleen in de ruimte maar ook in de tijd openbaart. Gewoonlijk legt men nogal de nadruk op de ruimtelijke dualiteit. Vanzelfsprekend is er iets wat mij scheidt van de boom. Maar er is ook iets wat mij scheidt van wat ik geweest ben of van wat ik zal zijn, iets wat me scheidt van mijn


dood bijvoorbeeld. Als je het goed beschouwt, is het leven van een mens zeer belangrijk! Mijn dood is iets dat veel echter en werkelijker voor mij is, dan de boom waar ik niets mee te maken heb. De dualiteit is er, ze manifesteert zich in de ruimte en in de tijd. Maar het is in ruimte en tijd of gezond of vervalst. Het is naar mijn mening een zware tactische fout om de dualiteit te ontkennen, zonder onderscheid te maken tussen een gezonde en een vervalste dualiteit. Je kunt de dualiteit, die het levensprincipe is, niet ontkennen. Zeker, de onechte dualiteit, product van ons denken, moet worden vernietigd. Ik herhaal en benadruk: de dualiteit voor zover zij een duplicaat is van de werkelijkheid, een droomduplicaat van persoonlijke oorsprong, moet worden vernietigd. Maar wanneer die sluier waaronder we meestal leven verdwijnt, wanneer deze enorme subjectieve zeepbel barst, wat vind je dan? De wereld, gewoon de wereld. Er is wel degelijk iets! Er is mijzelf en er is de boom. De dualiteit is er. En die is gezond, eenvoudig en goddelijk!De oorsprongVroeger spraken we van 'onze ziel', maar deze term is in diskrediet gevallen en werd sowieso verkeerd gebruikt door te zeggen 'ik heb een ziel', in plaats van 'ik ben een ziel'. Nu zouden we het onze 'spirituele essentie' kunnen noemen. Zij is de enige bron van alles. Onze essentie ligt aan de oorsprong van wat we de wereld noemen. Met 'wereld' bedoel ik niet alleen de uiterlijke realiteit, maar ook mijn geest, mijn geest in mijn lichaam, mijn lichaam in de wereld en dit alles in de tijd. Anders gezegd: alles ontspringt uit de kern van onszelf. Onze essentie is scheppend. Oorspronkelijk, dit wil zeggen nu, dadelijk, onmiddellijk - ik spreek niet over een historische oorsprong, maar over de oorsprong in dit ogenblik - genereert die bron in mij de wereld. Zij brengt de waarneembare realiteit evenals mijn geest en mijn lichaam voort.

Zolang we daarbij blijven, zijn we in het stadium van de schepping van de wereld, dus in de paradijselijke fase van de dingen. Onmiddellijk daarop, en hier loopt het mis, vindt er een tweede schepping plaats. Want onze bron is, om zo te zeggen, dubbel. In deze tweede schepping ben ik het persoonlijk, Stephen Jourdain, die de vader van de schepping is. Ik eis er het vaderschap en de verdienste van op, terwijl in de eerste schepping alles opborrelt uit de diepte van mijzelf, maar als iets onpersoonlijks, zonder enige persoonlijke tussenkomst van mijn kant. Het is in ieder geval uitgesloten dat ik er de verdienste van zou kunnen opeisen.Er is hier geen toe-eigening door het ik.

De tweede bron is die waaruit de namaakwereld voortkomt, de bleke kopie van de realiteit - innerlijk en uiterlijk - waarin we leven. Deze tweede bron vervalst alles in één keer. Deze


Die 'momenten', die plotselinge afgronden van geluk, die ik beleefde toen ik klein was, dat waren 'ervaringen'.Het ding dat ik nu in mij draag is van een totaal andere natuur. Niet alleen is het woord 'ervaring' niet meer van toepassing, maar het is er in zekere zin de ontkenning van - een zoete vervalsing. Dat Ding (om duidelijk te zijn zal ik het voortaan met een hoofdletter schrijven) is op geen enkele manier een glorieus avontuur dat 'uitmondt' bij een subject, dat bovendien onveranderd blijft. Het is het subject; het is tegelijkertijd het subject en zijn troonsbestijging; het is een puur subject, een puur niet-ding, dat bij zichzelf aankomt: actief, met de ijver die eigen is aan liefde, zonder begin noch einde; het is een zuiver subjectgebeuren; en het betekent een

vervalsing ontstaat al bij de geboorte, zodat we al vanaf de start in een permanent hallucinerende toestand leven, in de opborrelende stroom van die onzuivere bron.

Soms krijg ik wel oosterse zen-teksten onder de neus geduwd. Dan heb ik het gevoel dat het over precies hetzelfde gaat als waarover ik spreek. Toch lijkt het me dat deze ervaring in Oosterse teksten onvoldoende wordt beschreven en dat deze berg nog een andere helling heeft, die wel eens de christelijke kant zou kunnen zijn. Maar niets is moeilijker dan dit te beschrijven. Je zou kunnen denken dat je een keuze kunt maken, maar er valt niet te kiezen. De houw van het zen-zwaard én de persoonlijke en menselijke essentie zijn één en hetzelfde ding. De bliksem van zen is het menselijke wezen, is mijn menselijkheid. Men komt bij God niet binnen dan door de zoon, door zijn eigen menselijkheid. Met andere woorden: je bent God niet ondanks maar dankzij je eigen menselijkheid.

Uit: Stephen Jourdain en Gilles Farcet: L'Irrévérence de l'éveil(1992) Uitg. Les Editions du ReliéISBN: 2-909698-01-7

Ook in het Engels verschenen met als titel:Radical Awakening - Cutting Through the Conditioned MindISBN: 1-878019-16-3

Voor meer (Franstalige) informatie over Stephen: www.stephenjourdain.com


http://www.stephenjourdain.com/

Uit de wachtkamer...Eckhart Tolle (de Kracht van het Nu) was in Nederland. Het boek 'de Kracht van het Nu', verschenen in 1998, is inmidels vertaald in 32 talen en in het Nederlands taalgebied kent het zijn zesde druk. Tegenwoordig zie je het dan ook regelmatig op de bureaus van managers, trainers en coaches liggen.

De aantrekkingskracht van Tolle's boodschap reikt verder dan de inhoud van het boek. Bijna zeshonderd mensen uit heel Nederland waren zaterdag 24 april 2004 naar de Flint in Amersfoort gekomen. In de lezingen-cyclus 'auteurs ontmoeten lezers' had uitgeverij Ankh-Hermes de in Canada wonende Eckhart Tolle uitgenodigd.

Op de bühne: een praktisch podiumpje, lachwekkend prominent ondertiteld met de naam van de uitgever. Een simpele doorsnee-tafel en stoel, twee bloemstukjes en een microfoon flankeren een reusachtig videoscherm dat als een vergrootglas Tolle's ingetogen mimiek en humor tot uiting brengt. In dit decor neemt een alledaags ogende man plaats voor een eerbiedig rijp én groen publiek, in afwachting van spiritueel vuurwerk.

Tolle opent met de voor hem kenmerkende zelfrelativering: Deze lezing gaat wel drie uur duren... Dat lijkt lang als het enige onderwerp het Nu is... Als je niet nu bent, word je nu al onrustig... De manier om in het Nu te komen is, volgens hem, je aandacht naar de zintuigen brengen en je bewust worden van de vormloze, onaantastbare achtergrond: de vitale aanwezigheid. De deur van het Nu staat altijd open en vormt de toegang tot die aanwezigheid.

Maar voor die deur liggen helaas wel wat beren op de weg, zoals:

Het denken dat een ego-identiteit aanneemt (persoonlijk en collectief) en altijd druk is met het onverzadigbare 'ik wil...'. Daarnaast het immer zeurende klaag-ego dat niets anders is dan vragen om aandacht en opeisen van bestaansrecht voor het ego. Klagen impliceert immers superioriteit: mijn ik is van meer betekenis dan het jouwe, dat zelfs zover kan strekken dat we ons beklag doen bij god over wat hij allemaal verkeerd doet. De volgende handicaps zijn dan al die andere onbewuste subjecten (medemensen) in het leven. Hierbij citeert Tolle Jean Paul Sartre: Hel is de ander. Laat je niet inpakken door reacties op het onbewuste, is de boodschap, want dat pakt uiteindelijk alleen maar uit als een 'ego-opsteker'. Tot slot hebben we het persoonlijke en collectieve pijnlichaam ('the pain-body' is het woord dat hij het meest frequent in de mond zal nemen tijdens deze lezing). Tolle vergelijkt dit pijnlichaam met het slijmerige Gollum-karakter uit de film 'Lord of the Rings'. Ook pijn is een slinkse wijze van aandacht smeken van het ego.


In het proces van bewustwording kunnen deze handicaps uit instinctief zelfbehoud voor het ego juist gaan opspelen. Pijn kan dan onderdeel zijn van de transmutatie; zoals bijvoorbeeld bij J. Krishnamurti (door Tolle geciteerd) die ook veel pijn leed en niet naar de dokter ging omdat het volgens hem 'transmutatie in actie' was.

De toon van Tolle's stem verandert ineens als hij het heeft over de pijn die hij zelf onderging en hem uiteindelijk als figuurlijke leraar 'de uitgang' wees. Hij concludeert dan ook dat het leven je precies biedt wat je nodig hebt. En op het moment dat je beseft: ik heb die pijn niet meer nodig, kom je op één lijn met het Nu en vind je bevrijding.

Tijdens de pauze heerst er een luchtige foyer-stemming; we zitten per slot van rekening in een theater. Ons-kent-ons en bevindingen worden uitgewisseld. Als de pauzebel geklonken heeft, vult de zaal zich snel en valt soepel stil zodra Tolle weer op het poduim verschijnt. We krijgen de gelegenheid vragen te stellen, met de aansporing dat deze vragen wel oprecht en actueel moeten zijn. Vragen volgen, onder andere over liefde, vergeving en verantwoordelijkheid. Telkens weer beschrijft hij de werking en de functie van het pijnlichaam en geeft aan hoe de vicieuze cirkel 'pijn veroorzaken' en 'iemand pijn aandoen' kan worden doorbroken. De eerste stap is in ieder geval: zien dat het zo werkt. Dat is, volgens Tolle, het startpunt voor de overwinning op onze onbewustheid.

Tenslotte geeft Tolle, met veel binnenpret, het publiek nog een laatste boodschap mee: Nu zul je denken van ojee.... nu moet ik de rest van mijn leven bewust en nu zijn. Wat een taak!!! Maar hij voegt daar olijk aan toe: Dat valt best mee... want het hoeft alleen maar NU! Tijdens een staand applaus verdwijnt Eckhart gniffelend achter de coulissen.

Waarin zit nu de (aantrekkings)kracht van Tolle's boodschap?

Volgens mij vooral in zijn nadruk op het huidige moment: bevrijding vind je niet gisteren, niet morgen, maar Nu! Zoals Jan van Delden erop wijst dat er altijd, figuurlijk gesproken, vier deuren zijn: het Nu, de Stilte, het Kennen en de Aandacht. Voor iedereen is er dus wel een pad en een openstaande deur.

De uitgereikte folder van Tolle zegt nadrukkelijk dat het een 'teaching' betreft, alhoewel hij dat zelf tijdens de lezing ontkent (wanneer hem gevraagd wordt of hij discipelen aanneemt) omdat er pas van 'teaching' sprake is als er pupillen zijn. De 'teaching' zou volgens hem bovendien niet in een

bepaalde stroming of levensovertuiging passen, terwijl deze toch duidelijk lijkt te putten uit het non-dualistische gedachtegoed (Advaita Vedanta) ofwel 'de weg van het onpersoonlijke'.

Tolle presenteert zich echter absoluut niet als goeroe en wil ook geen discipelen. Pretentieloos, bedachtzaam en met een knipoog, beschrijft hij uit eigen


ondervinding hoe de grootste barrière, 'het ego-mechanisme' genomen kan worden en weet hij regelmatig de lachers op zijn hand te krijgen.

Tony Parsons noemt Tolle's 'teaching' dualistisch, omdat deze zich richt op een schijnbare persoon die iets zou kunnen kiezen om te doen of te laten teneinde bevrijding te vinden. Met elk handvat dat je een zoeker aanreikt erken je immers het bestaan van diezelfde zoeker Terwijl de kernboodschap van de weg van het nonduale juist het niet-bestaan van de zoeker is (wat Tolle zeer terloops even aanstipt). Die 'pure boodschap' is echter zo direct en radicaal dat de menselijke geest dit niet wil horen enwaarschijnlijk nooit een groot publiek zal trekken. Tolle 's boodschap krijgt dat wèl voor elkaar.

Tolle weet blijkbaar bij een grote groep zoekers met het hoofd het hart te inspireren en met het hart het hoofd te vertederen. Hij komt de zoekende tegemoet met allerlei handreikingen, werkwijzen en oefeningen. Velen voelen zich hierdoor blijkbaar aangesproken en zien in Tolle de sleuteldrager voor de deur van het Nu.

het NUTerugkijkend op deze dag, realiseer ik me hoe het denken ons maar al te graag laat geloven in 'ik wórd pas gelukkig áls...'. Als aan die voorwaarde is voldaan, tovert het denken vanzelf wel weer een ander 'als' uit de hoge hoed. Zodoende blijft er het zoeken, wordt tijd gecreerd én is er wachten op geluk en bevrijding. Het leven tekent zich dan smachtend af als een wachtkamer. Ik herinner mij nog levendig het moment in de Amstelkerk waar Alexander Smit mooi en kernachtig afrekende met die wachtkamer. Met een gepast gevoel voor theater deed Alexander de volgende aankondiging: 'Beste mensen, ik heb een dramatische mededeling voor u... 'w e k u n n e n n o o i t g e l u k k i g w o r d e n' –...veelbetekenende stilte... Met veel binnenpret maakte hij zijn pointe: '...we kunnen alleen maar gelukkig zíjn!'

Voor meer informatie: www.eckharttolle.com

[Kees Schreuders]



http://www.eckharttolle.com/

c o l o f o n

m e d e w e r k e r s . a a n . d i t . n u m m e r :

Jan van DeldenJan Kersschot

Steven HarrisonJoan TollifsonSusan Frank

Shunyam (illustraties)

Kees Schreuders (interviews, redactie & lay-out)Belle Bruins (interviews, redactie & vertalingen)Raf Pype (redactie)Johan van der Kooij (redactie) Sietske Roegholt Ilse BeumerJan KoehoornErick Douwes Jaap PoetsmaPeter van SteenwijkRobbert BloemendaalPol SturtewagenDick de BoomWim Zonjee

redactie statuut

AMIGO, een periodiek verschijnend web-tijdschrift, als bühne voor teksten over diverse Non-dualistische benaderingen. Poëtischer gezegd: Amigo wil tonen dat je in de lege stoel, die je in de kop van het magazine ziet; een vriend zonder voorwaarden treft.Elk nummer zal in ieder geval teksten van Wolter Keers bevatten. En de mentaliteit waarmee Wolter het door hem opgezette tijdschrift 'Yoga Advaita' gestalte gaf, voortzetten.

www.ods.nl/amigoe-mail: [email protected]







Amigo maart 2002 editie 3 · Web viewDe Odyssee van Jan van Delden Het boek TERUG van nooit...

Documents

Transcript of Amigo maart 2002 editie 3 · Web viewDe Odyssee van Jan van Delden Het boek TERUG van nooit...