Als een schaap over de dam is volgen

er meer

Lees het krantenartikel over de

schapen. Bekijk de foto zo mogelijk op internet.

Bespreek de volgende vragen:

- Hoe is deze onveilige situatie ontstaan? - Denk je dat alle schapen gelijk de sloot over zijn gelopen? Waarom wel of niet? - Wat heeft dit verhaal met het spreekwoord te maken?

Wat betekent het woord dam?

Wat betekent dit spreekwoord? In

welke situatie kan dit spreekwoord gebruikt worden?

l

Wist je dat? In andere landen zijn ook veel spreekwoorden over schapen. Dit is een Russisch spreekwoord: Zonder herder zijn de schapen geen kudde.

Overleg in je groepje:

- Wat zou dit spreekwoord betekenen? - Wat is de taak van een herder?

Ontwerp in tweetallen een rebus

van dit spreekwoord.

VOORBEELD KRANTENARTIKEL SCHAPEN LOPEN OVER N361 BIJ DOKKUM Kuddes schapen hebben in Friesland de N361 onveilig gemaakt. Tientallen dieren waren via een bevroren sloot het weiland afgelopen en banjerden vrolijk over de weg.

Foto

Vooral tussen Oudkerk en Damwoude en tussen Kollum en Anjum ontstonden gevaarlijke situaties. Automobilisten belden de

politie. Volgens de ANWB zijn er geen ongelukken gebeurd.

De politie had de grootste moeite de schapen te vangen. De dieren renden steeds op en neer. Het gevaar is nog niet geweken. De

schapen kunnen zo weer terug over de bevroren sloten.

BETEKENIS VAN HET SPREEKWOORD

Als één persoon iets nieuws geprobeerd heeft, durven anderen het ook wel.

VOOR DE LEERKRACHT

Lees het krantenartikel over de

schapen. Bekijk de foto zo mogelijk op internet: http://www.rtl.nl/(/actueel/rtlnieuws/opmerkelijk/)/components/actueel/rtlnieuws/2010/01_januari/31/opmerkelijk/schapen-lopen-over-n361-bij-dokkum.xml

Bespreek de volgende vragen en leg

de nadruk op het feit dat één schaap als eerst over het ijs gegaan moet zijn en dat de anderen toen volgden.

Bespreek de betekenis van het woord

dam.

Leg de betekenis uit aan de hand van

een voorbeeld.

VERDIEPING De kinderen die extra uitdaging nodig hebben denken na over het Russische spreekwoord. Het Russische spreekwoord betekent dat elke groep een leider nodig heeft om als groep bij elkaar te blijven. In tweetallen kunnen zij een rebus ontwerpen. De kinderen die niet met deze opdracht mee doen kunnen deze rebus oplossen.

Wist je dat? Kippen en eieren komen in veel spreekwoorden en gezegdes voor. Ken je deze Engelse uitdrukking: A chicken and egg question

Om deze uitdrukking te begrijpen

moet je eerst een raadsel oplossen. - Wat was er eerder, de kip of het ei?

Overleg in tweetallen

- Wat is het antwoord van het raadsel? Waarschijnlijk zijn jullie het niet met elkaar eens. Niemand weet het antwoord precies. - Wat zou dit spreekwoord betekenen?

Je kunt van een kale kip geen veren

plukken

Praat in tweetallen over de vragen:

- Wat vind je van de kip op de foto? - Heb je dit spreekwoord wel eens gehoord? - Wat is je eerste idee van de betekenis van dit spreekwoord?

Streep door wat volgens jou niet goed

is: - Een kale kip is iemand met veel geld/ iemand met weinig geld. - De veren plukken betekent iets krijgen of afpakken/ vragen of je geld mag lenen.

Bedenk zelf een voorbeeld van de

betekenis van deze uitdrukking. Je kunt hier een opstel over schrijven.

VOOR DE LEERKRACHT

De kinderen staan stil bij de

afbeelding van deze week. Stimuleer hen om de koppeling te maken tussen het spreekwoord en de plaat

Streep door wat volgens jou niet goed

is: - Een kale kip is iemand met veel geld/ iemand met weinig geld. - De veren plukken betekent iets krijgen of afpakken/ vragen of je geld mag lenen.

Bespreek een situatie waarin dit naar

voren zou kunnen komen. De kinderen kunnen hier een opstel over schrijven. Je zou kunnen denken aan de volgende situaties: - Iemand die geen geld meer heeft een boete, of rekening laten betalen. - Spullen, of geld vragen bij iemand die bijna geen spullen of geld heeft.

VERDIEPING De kinderen die extra uitdaging nodig hebben denken na over de Engelse uitdrukking. De Engelse uitdrukking betekent dat er problemen of vragen zijn waar je nooit uit zal komen. Hiervoor lossen zij eerst het raadsel op. Kunnen de kinderen zelf het verband leggen tussen de uitdrukking en het raadsel?

BETEKENIS VAN HET SPREEKWOORD

Bij iemand die niks heeft, valt ook niks te

halen.

Vele handen maken licht werk

Wist je dat? In veel landen kennen ze dit spreekwoord. Eeuwen geleden is het al ontstaan in het Midden-Oosten.

Ken jij het verhaal van Mozes in de

Bijbel? Mozes is de leider van de Joden. Als er problemen of ruzies waren moest Mozes alles oplossen. Hij was hier de hele dag mee bezig. Zijn schoonvader geeft raad:‘Mozes, je moet dit niet alleen doen. Kies een aantal mensen uit die je helpen met het leiden. Iedereen kan dan naar zijn eigen leider gaan.

Wat vind je van deze oplossing?

Luistert Mozes naar de raad van zijn

schoonvader? Zoek dat op in de Bijbel: Exodus 18:24-26

Luister naar het voorbeeldverhaaltje.

Snappen de kinderen de betekenis van het spreekwoord?

Weet jij iets wat er in de klas of op

school moet gebeuren wat eigenlijk een groot werk is, maar wat snel kan gebeuren als iedereen zou helpen? Ga dit doen met elkaar.

Bespreek met elkaar hoe de taak is

verlopen: - Hoe is het gegaan? - Hoe zou je het vinden als je dit alleen had moeten doen? - Ben jij het eens met het spreekwoord? Waarom wel/ niet?

VOORBEELDVERHAAL

Er was eens een oude man zonder huis. Zijn huis was tijdens een harde storm helemaal ingestort. De man besloot een nieuw huis te bouwen. Hij ging naar het bos en was de hele dag bomen aan het kappen. De volgende dag zaagde hij planken van de bomen. Na twee dagen was de man ontzettend moe. Hij kon bijna geen stap meer zetten. Op straat zeiden de mensen:’Kijk daar zit die arme man, zonder huis. Wat erg, en er is regen op komst’. De arme man was moe en verdrietig want hij zag in dat hij in zijn eentje nooit een heel huis kon bouwen. De mensen kregen medelijden:’Kom op’ zeiden ze tegen elkaar. ‘Laten we die arme man helpen met zijn huis’. Daar kwamen twee kinderen aan: ‘Wij willen wel helpen met de planken dragen’. De vader van kinderen lachte en zei:’Ik heb de hele dag vrij, ik kom ook helpen’. De timmerman uit het dorp kwam met zijn gereedschap en twee vrouwen besloten ook te helpen. ‘Tja, nu zijn we met z’n zessen’ zeiden de kinderen. ‘Weet je wat, wij gaan het dorp in om nog meer mensen te vragen’. Al snel kwamen ze terug met een hele groep mensen. Iedereen hielp mee. Binnen een dag was het huis af! Het was het mooiste huis van het dorp, de man was er blij en gelukkig.

BETEKENIS VAN HET SPREEKWOORD

Als je het karwei met veel mensen aanpakt, is het zo gedaan.

VOOR DE LEERKRACHT

Lees het voorbeeldverhaaltje voor.

Bespreek met de kinderen wat het verhaal met het spreekwoord te maken heeft.

Bedenk een taak die de kinderen

makkelijk met elkaar zouden kunnen uitvoeren. Je kunt denken aan: - Afval verzamelen rondom de school. - De klas opruimen

Evalueer de uitvoering van de taak

met de kinderen. Kunnen de kinderen de link leggen tussen het spreekwoord en de taak?

VERDIEPING De kinderen die de verdiepingsopdracht maken komen erachter dat een spreekwoord oude religieuze wortels kan hebben. Dit spreekwoord is gebaseerd op een Bijbelverhaal (Exodus 18:16-26) Mozes krijgt raad om het werk te verdelen zodat zijn taak minder zwaar wordt.

Los de rebus op.

Bespreek de vragen in je groepje:

- Wat is er uit de rebus gekomen? - Heb je dit speekwoord weleens gehoord? - Wat zou het spreekwoord betekenen?

Bekijk de foto’s die de leerkracht

laat zien. - Wat zie je op de foto’s? - Wat hebben deze met dit spreekwoord te maken? - Wat is de betekenis van dit spreekwoord? - Geldt dit ook voor jou?

Wist je dat? In Japan hebben ze ook een spreekwoord wat dezelfde betekenis heeft. Het jong van een kikker, is een kikker Je schrijft het spreekwoord in het Japans zo:

蛙の子は蛙。 Je spreekt het zo uit: Kaeru no ko wa kaeru.

Probeer het spreekwoord na te

schrijven in Japanse tekens. Kan jij het spreekwoord uitspreken in het Japans?

Wat is het verschil tussen het

Japanse spreekwoord en het Nederlandse spreekwoord?

VOOR DE LEERKRACHT

De kinderen lossen de rebus op.

De kinderen bespreken samen de

uiteg en de eventuele ervaringen die zij met dit spreekwoorden hebben.

Voor de uitleg van het spreekwoord

Kan je twee foto’s laten zien van een kind wat duidelijk op zijn/ haar vader/moeder lijkt. Leg aan de hand van de foto’s het spreekwoord uit.

BETEKENIS VAN HET SPREEKWOORD

Het kind lijkt op zijn vader of moeder.

VERDIEPING

De kinderen die extra uitdaging nodig hebben denken na over de Japanse variant van het spreekwoord. Het verschil in de spreekwoorden is dat bij de Nederlandse versie de vader/ moeder met de boom vergeleken wordt en het kind met de appel (de vrucht van de boom). Het Japanse spreekwoord lijkt meer op het gezegde: Zo vader zo zoon.

Een luizenleventje leiden

Bespreek in je groepje wat je

allemaal weet over luizen: - Waar leven luizen? - Wat doen luizen het liefst? - Wie zou er harder moeten werken een luis of een mier?

Bekijk het filmpje over de luizen

- Vinden de luizen makkelijk een lekker plekje?

Wat zou deze uitdrukking

betekenen? - Ken jij iemand die een luizenleventje leidt? Waarom is dat zo denk je?

Wist je dat? Je weet nu wat deze uitdrukking betekent. Een andere Nederlandse uitdrukking is deze: Hij zit in de luizen

Bespreek de volgende vragen met

je groepje: - Hoe lijkt het je om luizen te hebben? - Denk je dat het spreekwoord positief bedoeld is?

Los de rebus op voor de juiste

betekenis van de uitdrukking. Pe=zi -sp -n d=pr -p -e

VOOR DE LEERKRACHT

De kinderen bespreken in hun

groepje wat ze allemaal weten over luizen.

Laat het volgende filmpje zien:

http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20080206_hoofdluis01 Het doel van dit filmpje is dat kinderen zich realiseren dat een luis snel een lekker plekje heeft gevonden om te leven.

Bespreek de betekenis van deze

uitdrukking en bedenk met de kinderen voorbeelden van het hebben van een luizenleven.

VERDIEPING De kinderen komen er tijdens de verdiepingsopdracht achter dat uitdrukkingen die gaan over hetzelfde diersoort een totaal andere betekenis kunnen hebben. De uitdrukking ‘een luizenleven leiden’ kan positief worden gezien, hoewel het vaak negatief bedoeld wordt, omdat het geassocieerd wordt met een luiheid. Het spreekwoord ‘Hij zit in de luizen’ betekent: Hij zit in de problemen. De luizen worden hier met iets negatiefs vergeleken.

BETEKENIS VAN HET SPREEKWOORD

Een gemakkelijk leven leiden.

QUIZ

Elk groepje heeft een pen en papier nodig. Kies iemand uit het groepje die schrijft. Luister eerst goed naar de quizvraag. Overleg met elkaar over het goede antwoord. Als iedereen het met elkaar eens is dan schrijft de schrijver het antwoord op. Als alle groepjes het antwoord hebben wordt er gekeken naar het goede antwoord. Het juiste antwoord is twee punten waard. Een half antwoord is een punt waard Voor een fout antwoord krijg je geen punten.

VRAAG 1:

Welk spreekwoord hoort bij deze plaat?

VRAAG 2:

Wat is de betekenis van het spreekwoord: De appel

valt niet ver van de boom.

VRAAG 3:

Welk spreekwoord hoort bij deze plaat?

VRAAG 4:

Waar of niet waar: ‘En luizenleventje leiden’ betekent dat je erg arm bent.

Waar of niet waar? Het zwarte schaap is een uitdrukking.

VRAAG 5:

Welk spreekwoord hoort bij deze betekenis? Als één persoon iets nieuws geprobeerd heeft, durven anderen het ook wel.

Los de rebus op.

Bespreek de volgende vragen in je

groepje: - Wat is er uit de rebus gekomen? - Heb je dit speekwoord weleens gehoord? - Wat zou het spreekwoord betekenen?

De uitdrukking betekent:

A. Iets vergelijken B. Iets overdrijven C. Iets uitkiezen

Wist je dat? In het Engels kennen ze de uitdrukking: Truth is stronger than fiction

Zoek in het woordenboek de

vertaling van de woorden die je niet kent.

Bespreek de volgende vragen in je

groepje: - Wat betekent deze uitdrukking? - Als deze uitdrukking waar is, zou het dan verstandig zijn om van een mug een olifant te maken?

VOOR DE LEERKRACHT

De kinderen lossen de rebus op.

De kinderen bespreken de

oplossing van de rebus en de betekenis van de uitdrukking.

Leg aan de hand van de quizvraag de

betekenis van de uitdrukking uit: A. Iets vergelijken B. Iets overdrijven C. Iets uitkiezen

BETEKENIS VAN HET SPREEKWOORD

Iets veel belangrijker of erger maken dan het in werkelijkheid is.

VERDIEPING

De kinderen vertalen zelf het Engelse spreekwoord. De bedoeling is dat zij in gesprek met elkaar ontdekken wat de link is tussen de spreekwoorden. Als men van een mug een olifant maakt, worden er vaak dingen bij verzonnen om te overdrijven. Het Engelse spreekwoord geeft aan, dat dingen die je verzint minder sterk zijn dan de waarheid.

Blaffende honden bijten niet

Bespreek de volgende vragen in een

tweetal: - Weten jullie allebei drie hondensoorten? - Is er een bepaald soort honden waar je bang voor bent? - Hebben jullie weleens langs een blaffende hond moeten lopen, wat vond je daarvan? - Heeft de blaffende hond je ook gebeten?

‘Blaffende honden’ zijn mensen met

een grote mond. - Wat zou het stukje ‘bijten niet’ dan betekenen?

Bedenk in een klein groepje een

toneelstukje over de betekenis van deze uitdrukking.

Wist je dat? Je weet nu wat deze uitdrukking betekent. In de oude taal Latijn had je ook een spreekwoord wat hier op lijkt: Een bange hond blaft heftiger dan hij bijt

Bespreek de volgende vragen met je

groepje: - Wat is het verschil tussen de Nederlandse uitdrukking en de Latijnse uitdrukking? - Als de uitdrukkingen allebei kloppen wat zegt deze uitdrukking dan over ‘mensen met een grote mond’?

Bedenk een toneelstukje waarin de

betekenis van allebei de uitdrukkingen naar voren komen.

BETEKENIS VAN DE UITDRUKKING Voor mensen met een grote mond hoef je niet bang te zijn want ze doen uiteindelijk toch niets.

VOOR DE LEEKRACHT

De kinderen bespreken ervaringen

die zij met honden hebben (gehad). Ze bespreken of zij wel eens bang zijn geweest voor een blaffende hond.

Het stukje ‘bijten niet’ beteken, dat die

mensen uiteindelijk niks zullen doen. Probeer door het stellen van vragen de betekenis van de uitdrukking uit de kinderen te laten komen.

De kinderen geven de betekenis van

het spreekwoord weer door hier een toneelstukje over te bedenken en op te voeren.

VERDIEPING De kinderen proberen tijdens de verdieping de link te leggen tussen het Nederlandse spreekwoord en het Latijnse spreekwoord. Dit doen ze als eerst door met elkaar over de verschillen te praten. Kunnen de kinderen zelf bedenken dat mensen met een grote mond ook bang kunnen zijn en uiteindelijk niet veel zullen doen? De bedoeling is dat de kinderen dit ook in hun toneelstukje laten zien.

Je moet geen slapende honden

wakker maken

Bespreek de volgende vragen in een

tweetal: - Wat doet een hond volgens jou als je hem wakker maakt?

De kinderen luisteren naar het

verhaaltje. - Wie zouden in dit verhaaltje de slapende honden zijn? - Waarom gebruikt Indra de uitdrukking aan het eind van het verhaaltje?

Bespreek de volgende vragen in je

groepje: - Heb je ook weleens een slapende hond wakker gemaakt? - Is het weleens voorgekomen dat je het juist niet deed? - Waarom zou je er voor kiezen om het wel of niet te doen?

Wist je dat? In het Latijn kennen ze een uitdrukking met dezelfde betekenis. Kietel nooit een slapende draak

Wat is het verschil tussen de

Nederlandse uitdrukking en de Latijnse uitdrukking?

Bedenk in tweetallen een verhaaltje

waarin deze uitdrukking naar voren komt. Vertel het verhaaltje in de klas en laat de klas raden wie de ‘slapende honden of draken ’ in het verhaaltje zijn.

VOORBEELDVERHAAL Jasper en Indra hebben klassendienst. Ze maken het bord schoon en vegen de klas. Indra ziet dat er nog vijf vieze kwasten op het aanrecht in de klas liggen. Jasper vraagt aan de meester:’Mogen we naar huis’. De meester kijkt de klas rond en zegt:’Ja hoor bedankt voor jullie hulp.’ Indra kijkt naar de kwasten en denkt: ‘Laat ik maar geen slapende honden wakker maken’. Snel lopen ze de klas uit.

VOOR DE LEERKRACHT

De kinderen bespreken de vragen

in een tweetal. Vraag enkele tweetallen wat zij besproken hebben.

Lees het verhaaltje voor en bespreek

de vragen. Leggen de kinderen zelf de link tussen de uitdrukking die Indra benoemt en de betekenis van de uitdrukking?

De kinderen bespreken de

betekenis van de uitdrukking. Het gaat er hier dus om dat de kinderen voorbeelden noemen van situaties waarin dit spreekwoord naar voren kwam.

VERDIEPING

De kinderen die extra uitdaging nodig hebben vergelijken de Nederlandse uitdrukking met de Latijnse uitdrukking. Zij bedenken zelf een voorbeeldverhaal. De andere kinderen in de klas kunnen benoemen wie er in het verhaal de slapende draken of honden zijn.

BETEKENIS VAN DE UITDRUKKING

Breng mensen niet op ideeën die nadelig voor jezelf kunnen zijn.

Met je verkeerde been uit bed gestapt

Bekijk het filmpje. Kijkvraag: Hoe zou

deze meneer zich voelen?

Bespreek de volgende vragen in de

klas. - Hoe voelde deze meneer zich denk je? - Hoe komt dit? - Wat heeft dit filmpje met deze uitdrukking te maken?

Wat betekent deze uitdrukking?

A. Je bent aan het begin van de dag al chagrijnig

B. Als je uit je bed stapt struikel je C. Je voelt je moe

Wist je dat? In het Arabisch kennen ze een uitdrukking met dezelfde betekenis: The barber opened up his shop; his first customer was bald

Vertaal dit gezegde in het Nederlands.

Ontwerp een stripverhaal over deze

uitdrukking, waarin naar voren komt wat de uitdrukking betekent.

BETEKENIS VAN DE UITDRUKKING

Je bent aan het begin van de dag al chagrijnig

De kinderen bekijken het filmpje: http://www.1001filmpjes.nl/video/3575f29eab4bac787b91%20Filmpje%20Zoeken%20Werk%20stress%20?.html

In dit filmpje is te zien dat een meneer erg chagrijnig is.

De kinderen bespreken de vragen.

Kunnen zij zelf de link naar de uitdrukking leggen?

Leg de betekenis van de uitdrukking

uit. A. Je bent aan het begin van de dag al

chagrijnig B. Als je uit je bed stapt struikel je C. Je voelt je moe

VERDIEPING

De kinderen maken kennis met een Arabische uitdrukking. ‘De kapper opende zijn winkel en de eerste klant was kaal’ Deze uitdrukking heeft dezelfde betekenis als de Nederlandse uitdrukking. De kinderen verwerken de uitdrukking door er een stripverhaal over te maken. Kunnen de kinderen laten zien dat de figuren ook chagrijnig kijken.

Kleine potjes hebben grote oren

Bespreek de volgende vragen in

tweetallen. - Heb je dit spreekwoord weleens gehoord? Met kleine potjes worden kleine kinderen bedoeld. - Wat zou dit spreekwoord betekenen?

Wat betekent dit spreekwoord?

Luister naar het voorbeeldverhaaltje en bespreek in de klas wat jullie net in tweetallen hebben besproken.

Bedenk een toneelstukje waarin dit

spreekwoord naar voren komt.

Wist je dat? In het Arabisch kennen ze ook een spreekwoord wat over oren gaat en met luisteren te maken heeft. Walls have ears

Vertaal dit gezegde in het Nederlands.

- Wat zou dit spreekwoord betekenen? - Wat heeft dit spreekwoord met het Nederlandse spreekwoord te maken?

BETEKENIS VAN DE UITDRUKKING

Kijk uit met wat je zegt als er kinderen bij zijn, want zij horen en begrijpen meer dan je denkt.

VOOR DE LEERKRACHT

De kinderen bespreken de vragen in

tweetallen. Zij weten dat er met kleine potjes kinderen worden bedoeld. Kunnen de kinderen zelf al op de betekenis van het spreekwoord komen?

Klassikaal word besproken waar de

kinderen het over gehad hebben.

De kinderen bedenken een

toneelstukje waarin de betekenis van dit spreekwoord naar voren komt.

VERDIEPING

De kinderen maken kennis met een Arabische uitdrukking: Muren hebben oren. Met deze uitdrukking wordt bedoeld dat je moet uitkijken met wat je zegt, omdat er mensen zouden kunnen zijn die jou horen ook al verwacht je dat niet. De kinderen bespreken deze uitdrukking en vergelijken deze met de Nederlandse uitdrukking.

QUIZ

Elk groepje heeft een pen en papier nodig. Kies iemand uit het groepje die schrijft. Luister eerst goed naar de quizvraag. Overleg met elkaar over het goede antwoord. Als iedereen het met elkaar eens is dan schrijft de schrijver het antwoord op. Als alle groepjes het antwoord hebben wordt er gekeken naar het goede antwoord. Het juiste antwoord is twee punten waard. Een half antwoord is een punt waard Voor een fout antwoord krijg je geen punten.

VRAAG 1:

Welke uitdrukking hoort bij deze plaat?

VRAAG 2:

Wat is de betekenis van het spreekwoord: Kleine

potjes hebben grote oren?

VRAAG 3:

Welke uitdrukking hoort bij deze plaat?

VRAAG 4:

Waar of niet waar: ‘Je moet geen blaffende honden wakker maken’ is een uitdrukking.

Waar of niet waar? Het zwarte schaap is een uitdrukking.

VRAAG 5:

Welke uitdrukking hoort bij deze betekenis? Je bent aan het begin van de dag al chagrijnig.

ANTWOORDEN Vraag 1: Van een mug een olifant maken Vraag 2: Kijk uit met wat je zegt als er kinderen bij zijn, want zij horen en begrijpen meer dan je denkt. Vraag 3: Blaffende honden bijten niet Vraag 4: Nietwaar Vraag 5: Met je verkeerde been uit bed stappen.

ANTWOORDEN Vraag 1: Vele handen maken licht werk Vraag 2: Het kind lijkt op zijn vader of moeder. Vraag 3: Van een kale kip geen veren plukken Vraag 4: Nietwaar Vraag 5: Als een schaap over de dam is volgen er meer.