de alblasserwaardHollandser wordt het niet. De wereldberoemde windmolens van Kinderdijk vormen het startpunt van een wandeling langs sloten en vaarten van de Alblasserwaard.

Tekst en fotografie: Ruben Schipper

1

Wandelroute nl

leidden in 1738 uiteindelijk tot de aanleg van de eerste molens in Kinderdijk, het laagste punt van de Alblasserwaard. Behalve bij de afwatering speelden de molens van de Kinderdijk ooit een belangrijke rol in de Foreign Correspondent, een filmklassieker van Alfred Hitch-cock uit 1940.

ScheepSbouwDe karakteristieke molens in het veengebied steken hoog boven de horizon uit als we de Alblasser-waard in wandelen. Ondanks dat de molens hier al bijna drie eeuwen staan, zijn wij er nog nooit geweest. We arriveren gelijktijdig met de eerste buslading toeristen die van over de hele wereld hierheen komen. De entree oogt oubollig, maar bin-nenkort zal hier een werelderfgoedwaardig entree

Links De molens van Kinder-dijk zijn overwegend grondzeilers waarbij de wieken laag over de grond scheren. Midden Molens, weilanden en koeien. Hoe Hollands wil je het hebben?

Boven De wandeling van Kinder-dijk naar Groot-Ammers voert grotendeels over de dijk langs de Achterwa-terschap.

De grote, lange wieken vangen de westenwind die over het vlakke land waait.

met dito bezoekerscentrum verrijzen. We besluiten met de Amerikanen en Aziaten mee te lopen over de Molenkade om de molens te bewonderen. In de Nederwaard staan acht stenen molens, grondzei-lers. Hun grote, lange wieken lijken bijna de grond te raken en vangen de westenwind die over het vlakke land waait. We wandelen verder langs de vaart, de Achterwa-terschap, en krijgen zo ook een mooi zicht op de molens in de Overwaard. Kinderdijk is niet alleen bekend geworden om zijn molens. Het was Jacques Smit Luijdertsz die rond 1640 begon met de bouw van schepen in de Alblasserwaard. Hij werd de stamvader van het geslacht Smit, waaruit later veel scheepsbouwers zijn voortgekomen. Nadat Koning Willem I een wet had getekend voor subsidiëring van de scheepvaart naar Indië vestigde zich tal van scheepswerven langs de Lek en de Merwede. Voor Floris Kloos, een molenbouwer uit Kinderdijk, bleek het zelfs lucratiever om schepen te bouwen

De molens van Kinderdijk. Wie kent ze niet? De unieke verzameling van negentien authentieke windmolens uit de 18e eeuw worden en wereldwijd als Nederlands icoon beschouwd. Sinds 1997 behoren ze zelfs tot UNESCO Werelderfgoed. De molens tonen de historie van de eeuwenoude Del-tawerken dat ervoor zorgt dat Nederland niet onder water loopt. De afwatering van de Alblasserwaard verliep tot in de 13e eeuw langs natuurlijke weg. Via veenriviertjes vloeide het overtollige water naar de grote rivieren. Bij hoge rivierwaterpeilen ontstonden echter steeds meer problemen. In opdracht van de Hollandse graaf Floris V werd het eerste water-schap opgericht, met als doelstelling het beheer en onderhoud van de dijkring van de Alblasserwaard. Voor een goede afwatering werden sloten en vaarten aangelegd. Toenemende lozingsproblemen

HIKE  &  TrEKKIng

2

Boven Langs de lange rechte dijk liggen uitnodi-gende paadjes, zoals hier in de richting van Streefkerk. Onder De wipmolen, zoals hier de Broekmolen ter hoogte van Streef-kerk, is het oudste type poldermolen dat we in Nederland kennen.

dan molens. In 1851 werd zijn eerste schip, de Nijverheid, te water gelaten.

weg uit de drukteEen visser die een grote karper binnenhaalt krijgt applaus van de toeristen. Trots gaat de visser met ze op de

foto. Tijdens de lange dijkwandeling die volgt, laten we de drukte achter ons. Ten zuiden van Nieuw-Lekkerland zitten nog enkele vissers langs het water die met gigantische lange hengels tot halverwege de vaart een vis proberen te verleiden in hun aas te bijten. Vervolgens wandelen we uren lang door het Groene Hart van Nederland. Zonder een mens te-gen te komen. Een enkele keer vliegen er verschrikt een paar eenden op als ze ons horen aankomen. De weidevogels zijn stil vandaag. Heel in de verte horen we het geraas van het verkeer over een autoweg. Koeien kijken ons na. Kenmerkend is dat de weilan-den waarin ze lopen zichtbaar lager liggen dan het waterpeil van de vaart Achterwaterschap.

rivierduinenBij wipmolen de Broekmolen wandelen we haast ongemerkt door natuurgebied de Donkse Laagten. Zandverstuivingen boven drooggevallen rivierbed-dingen vormden donken, ofwel rivierduinen. Deze

heuvels konden tot wel zes meter hoog worden en waren geschikt voor bewoning. In het verleden lagen in de Alblasserwaard wel honderd van deze heuvels. Voor archeologen vormen de donken ware schatkamers. Er zijn vondsten gedaan die dateren uit de middensteentijd. Helaas zijn de meeste don-ken afgegraven voor zandwinning. Een stukje van de route af ligt een buurtschap waar de boerderijen zijn gebouwd op een donk. De monniken die hier verbleven in het klooster, hebben ook geholpen met het graven van de sloten in de Alblasserwaard.

gerookte palingWe hebben al geruime tijd de kerktoren en enkele molens van Groot-Ammers, het eindpunt van de wandeling, in het vizier. We ruiken dat we dichterbij komen. Een van de molenaars, Willem van Wijk, heeft in 1898 een vishandel opgezet omdat hij wat wilde bijverdienen. Tot op de dag van vandaag wordt hier paling op eiken- en beukenhout gerookt. Het water loopt ons dan ook in de mond als we langs de Ammerse Boezem het dorp in lopen.

Deze wandeling is slechts één van de 52 wandelingen uit de Rother wandel-gids Nederland. Kijk om te bestelllen en voor welke Rother gidsen er nog meer in het Nederlands zijn verschenen op uitgeverijelmar.nl

download gratis de routebeschrijving en gps-file op hikeandtrekking.nl

Deze wandeling is gelopen op Hanwag schoenen. hanwag.nl

Uren wandelen we door het Groene Hart van Nederland. Zonder een mens tegen te komen.

©Freytag & Berndt, Wenen

3

Wandelroute nl

34

200 m

100 m

Kinderdijk Achterwater-schap

Witte brug Groot-Ammers5 m

0 m0 m 3 m

� � � � �0 0.55 2.15 2.50 4.10 5.00 uur

19.6 km

Beginpunt: parkeerplaats/bushalte Fortuijnplein, Groot-Ammers. In het centrum de dijk naar beneden (Kerk-straat), linksaf slaan en direct rechts naar de parkeerplaats. Neem hier buslijn 90 Utrecht-Rotterdam tot halte Kinderdijk Molenkade. Vertrek vanaf station Utrecht aan de achterzijde van het station (Jaarbeursplein). Zwaarte: gemakkelijke wandeling.Eten en drinken: geenTip: de busrit vanaf Utrecht is de moeite waard: over de dijk tussen de schilderach-tige rivier en historische boerderijen.Kaart: 38 W.

Vanaf de wereldberoemde molens door eindeloos weidse poldersDe 19 windmolens van Kinderdijk vormen de opmaat van deze wandeling langs sloten en vaarten. De molens ontwaterden in de 18e en 19e eeuw door middel van pompen het achterliggende poldergebied en zijn ook nu nog in alle gevallen klaar voor gebruik.

5 Alblasserwaard 5.00 uur

8

WitteBrug

Vanaf de dijk bij Kinderdijk heeft men een goed overzicht op het waterbek-ken, dat ligt ingeklemd tussen de rivierdijk en de binnendijk, waarin de molens

Een deel van de tocht loopt over een middel-eeuws pad, parallel aan de dijk.

WitteBrug

Wandelingen Rother Nederland.indd 34 3-4-12 11:18

34

200 m

100 m

Kinderdijk Achterwater-schap

Witte brug Groot-Ammers5 m

0 m0 m 3 m

� � � � �0 0.55 2.15 2.50 4.10 5.00 uur

19.6 km

Beginpunt: parkeerplaats/bushalte Fortuijnplein, Groot-Ammers. In het centrum de dijk naar beneden (Kerk-straat), linksaf slaan en direct rechts naar de parkeerplaats. Neem hier buslijn 90 Utrecht-Rotterdam tot halte Kinderdijk Molenkade. Vertrek vanaf station Utrecht aan de achterzijde van het station (Jaarbeursplein). Zwaarte: gemakkelijke wandeling.Eten en drinken: geenTip: de busrit vanaf Utrecht is de moeite waard: over de dijk tussen de schilderach-tige rivier en historische boerderijen.Kaart: 38 W.

Vanaf de wereldberoemde molens door eindeloos weidse poldersDe 19 windmolens van Kinderdijk vormen de opmaat van deze wandeling langs sloten en vaarten. De molens ontwaterden in de 18e en 19e eeuw door middel van pompen het achterliggende poldergebied en zijn ook nu nog in alle gevallen klaar voor gebruik.

5 Alblasserwaard 5.00 uur

8

WitteBrug

Vanaf de dijk bij Kinderdijk heeft men een goed overzicht op het waterbek-ken, dat ligt ingeklemd tussen de rivierdijk en de binnendijk, waarin de molens

Een deel van de tocht loopt over een middel-eeuws pad, parallel aan de dijk.

WitteBrug

Wandelingen Rother Nederland.indd 34 3-4-12 11:18

36

naamde achtkanter poldermolens de kap van de molen met de wieken draait op een vaststaande romp, wordt hier, net zoals bij de middeleeuwse voorlopers, het hele huis om zijn as gedraaid. Hierbij is het bovenhuis verkleind en de voet vergroot tot een piramidevormig woonhuis.Bij de eerste brug gaan we op de andere oever van de wetering verder, bij de volgende steken we de wetering weer over en volgen deze verder. De huizen-groep aan de overkant ligt op een natuurlijke hoogte, die tijdens de ijstijd als rivierduin werd opgewaaid en uitstak boven het later gevormde moeras. Het moeras werd in de Middeleeuwen door middel van sloten drooggelegd en in cultuur gebracht, maar inklinkende veenbodem en stijgend waterpeil in de rivier maakten de ontwatering steeds moeilijker.We volgen de wetering tot haar eind, steken haar over via een witte brug en volgen een andere vaart. Bij de tweede molen steken we via een voetgangers-brug over naar de andere oever en gaan linksaf. Het fietspad langs het water voert ons langs vier molens naar Groot-Ammers, waar we linksaf slaan. Ter hoogte van de kerk gaat het rechts naar de parkeerplaats en bushalte terug.

De Achterwaterschap, een kanaal, waarin het polderwater wordt gepompt.

Wandelingen Rother Nederland.indd 36 3-4-12 11:18

36

naamde achtkanter poldermolens de kap van de molen met de wieken draait op een vaststaande romp, wordt hier, net zoals bij de middeleeuwse voorlopers, het hele huis om zijn as gedraaid. Hierbij is het bovenhuis verkleind en de voet vergroot tot een piramidevormig woonhuis.Bij de eerste brug gaan we op de andere oever van de wetering verder, bij de volgende steken we de wetering weer over en volgen deze verder. De huizen-groep aan de overkant ligt op een natuurlijke hoogte, die tijdens de ijstijd als rivierduin werd opgewaaid en uitstak boven het later gevormde moeras. Het moeras werd in de Middeleeuwen door middel van sloten drooggelegd en in cultuur gebracht, maar inklinkende veenbodem en stijgend waterpeil in de rivier maakten de ontwatering steeds moeilijker.We volgen de wetering tot haar eind, steken haar over via een witte brug en volgen een andere vaart. Bij de tweede molen steken we via een voetgangers-brug over naar de andere oever en gaan linksaf. Het fietspad langs het water voert ons langs vier molens naar Groot-Ammers, waar we linksaf slaan. Ter hoogte van de kerk gaat het rechts naar de parkeerplaats en bushalte terug.

De Achterwaterschap, een kanaal, waarin het polderwater wordt gepompt.

Wandelingen Rother Nederland.indd 36 3-4-12 11:18

35

WitteBrug

het polderwater oppompten, voor het bij lage waterstand verder in de rivier geloosd kon worden. We beginnen richting Nieuw-Lekkerland en verlaten de

dijk na 10 min. naar rechts (Boezemkade), over een voetpad, eerst langs de Hooge Molen en dan rechts over gras langs de Laage Molen.In de bocht naar links bij een houten brug staat een vogelkijkhut op de dijk. Bij de volgende krui-sing (links plaatsnaambord Nieuw-Lekkerland) gaan we rechtsaf. Voor een fietsbrug slaan we links een graskade in langs een wetering, de Achter-waterschap. In dit afwateringskanaal wordt, op een eerste niveau, het polderwater gepompt, om het bij Kinderdijk op een hoger niveau te pompen. Te zien is dat de waterstand in de poldersloten meer dan 1 meter lager is dan in de wetering.De route gaat kilometers langs het water. We ste-ken een brug over en klimmen bij een molen over een hek voor een mooi gedeelte door het na-tuurgebied De Donksche Laagten. De bouw-wijze van deze wipmolen wijkt behoorlijk af van die in Kinderdijk. Terwijl bij deze laatste zoge-

De windmolens van Kinderdijk stammen uit de 18e eeuw en functioneren nog steeds.

WitteBrug

Wandelingen Rother Nederland.indd 35 3-4-12 11:18

35

WitteBrug

het polderwater oppompten, voor het bij lage waterstand verder in de rivier geloosd kon worden. We beginnen richting Nieuw-Lekkerland en verlaten de

dijk na 10 min. naar rechts (Boezemkade), over een voetpad, eerst langs de Hooge Molen en dan rechts over gras langs de Laage Molen.In de bocht naar links bij een houten brug staat een vogelkijkhut op de dijk. Bij de volgende krui-sing (links plaatsnaambord Nieuw-Lekkerland) gaan we rechtsaf. Voor een fietsbrug slaan we links een graskade in langs een wetering, de Achter-waterschap. In dit afwateringskanaal wordt, op een eerste niveau, het polderwater gepompt, om het bij Kinderdijk op een hoger niveau te pompen. Te zien is dat de waterstand in de poldersloten meer dan 1 meter lager is dan in de wetering.De route gaat kilometers langs het water. We ste-ken een brug over en klimmen bij een molen over een hek voor een mooi gedeelte door het na-tuurgebied De Donksche Laagten. De bouw-wijze van deze wipmolen wijkt behoorlijk af van die in Kinderdijk. Terwijl bij deze laatste zoge-

De windmolens van Kinderdijk stammen uit de 18e eeuw en functioneren nog steeds.

WitteBrug

Wandelingen Rother Nederland.indd 35 3-4-12 11:18

Linksboven De windmolens van Kin-derdijk stammen uit de 18e eeuw en functione-ren nog steeds.

Linksonder De Achterwaterschap, een kanaal, waarin het polderwater wordt gepompt.

HIKE  &  TrEKKIng

4

deze actie geldt ook in België!

- Opblaasbaar reiskussen

- Ondersteunt hoofd en nek

Mammut Ergonomic Pillow

winkelwaarde € 35,95

Naam: M / V

Leeftijd:

Adres:

Postcode en plaats:

Land:

IBAN nummer:

E-mail:

Datum: Telefoonnummer:

Handtekening:

Ja, ik neem een abonnement op HIKE & trekking en betaal € 36,–. Ik ontvang 8 nummers (1 jaar) en gratis een Flightweight Duffel van The North Face*.

Ja, ik neem een abonnement op HIKE & trekking en betaal € 36,–. Ik ontvang 8 nummers (1 jaar) en gratis een Mammut Ergonomic Pillow*.

Ja, ik neem een abonnement op HIKE & trekking en betaal € 72,–. Ik ontvang 16 nummers (2 jaar) en gratis een Camelbak Zoid*.

Ja, ik neem een abonnement op HIKE & trekking en betaal € 72,–.Ik ontvang 16 nummer (2 jaar) en gratis een Mammut Crea Zip 15 rugzak*.

Kijk voor meer cadeaus op hikeandtrekking.nl

*Zolang de voorraad strekt.

Stuur de bon of een kopie naar:klantenservice hike & trekking Magazineantwoordnummer 39144, 1090 wc amsterdam. Een postzegel is niet nodig. Of mail naar klantenservice@hikeandtrekking.nlbroncode: 321-0115

Hierbij machtig ik de klantenservice van Maruba b.v. Sports & Travel Publishers om het verschuldigde abonnementsgeld tot wederopzegging van mijn rekening af te schrijven. Het cadeau wordt binnen vier weken na betaling van het abonnementsgeld verzonden.

neem nu een abonnement op hike & trekking en kies een cadeau:

- 2 liter reservoir

– Therminator harnas met

geïsoleerde drinkslang

Camelbak Zoid

winkelwaarde € 65,–

– Inhoud 24 liter

- Opvouwbaar

winkelwaarde € 35,–

The North Face Flightweight duffel

– Stream System voor optimale ventilatie

– Geïntegreerde en verwijderbare regenhoes

winkelwaarde € 85,–

Mammut Crea Zip 15