8/8/2019 AG37-p13

1/1

De spil waar het bij Model-Based Testing

allemaal om draait, is het model. Het model is

een formele en gestructureerde beschrijving van

de structuur, de functionaliteit en het gedrag van

een systeem of applicatie in een modelleertaal

zoals UML. Uit het model worden testcases

afgeleid en geautomatiseerd uitgevoerd. De

kracht van deze benadering ligt in het snel en

efficint volgen van wijzigingen in de require-

ments.

Het model

Onderzoek toont aan dat het gebruik van UML-

modellen weliswaar voor het ontwerpen van

systemen sterk in opkomst is, maar dat het

gebruik van UML-analyse of -designmodellen

voor het creren van testgevallen nog vrij

zelden voorkomt. Nu worden testgevallen

vooral gebaseerd op tekstuele beschrijvingen

van de vereisten. Ook zijn de meeste testers

op dit moment slechts zeer beperkt in staat

om een UML-analyse of -designmodel goed te

lezen en correct te interpreteren. Dit is niet

verwonderlijk omdat zij doorgaans nog nooit

testware zijn tegengekomen die direct

gebaseerd is op UML. Op dit ogenblik zijn ernog weinig projecten waarin UML-modellen

gebruikt worden om testen op te baseren.

ONDERZOEK zie: A. Nugroho en M. Chaudron, March

2008, A Survey into the Rigor of UML Use and its

Perceived Impact on Quality and Productivity.

UML-modellen

Het eerste knelpunt en tevens de achilleshiel

van Model-Based Testing is de volledigheid en

kwaliteit van het model. Naast de bekende

problemen met de volledigheid van een

model zijn er meestal problemen met de

interne consistentie, de accuraatheid en ook

met de begrijpelijkheid van het model.Helemaal lastig wordt het als een model

onvolledig is en hiaten vertoont.

Het tweede knelpunt is de tester zelf. Van een

moderne tester wordt veel kennis van de

gebruikte modelleringstechnieken en het

juiste gebruik van de modelleertaal verwacht.

De huidige testspecialist heeft deze kennis

doorgaans niet in voldoende mate. Of testers

van deze generatie UML in voldoende mate

beheersen, is te betwijfelen.

Het derde knelpunt zit in het vermogen van de

moderne tester om het model op semantische

en syntactische correctheid te kunnen

beoordelen zeker in het licht van het eerste

knelpunt. Een moderne tester moet niet alleen

UML kunnen lezen, hij moet UML zelfs zo goed

beheersen dat hij in staat is om het model

statisch te testen, en te beoordelen of het

model in eenduidig en verifieerbaar correcte

UML-notatie is uitgedrukt: semantisch,

syntactisch en esthetisch.

Knelpunten

ACTUEEL MARKTMONITOR TECHNOLOGIE IT IN BEDRIJF PEOPLEWARE 13

11SEPTEMBER2009

Voor reacties en nieuwe bijdragen van deskundigen:

Henk Ester (h.ester@sdu.nl, (070) 378 03 97).

Met behulp van modelgebaseerd testen kunnen bedrijven hun producten

sneller testen en op de markt zetten. De vraag naar testen op basis van

modellen neemt toe, zegt Peter Kalmijn. Maar het succesvol toepassen

ervan stelt hoge eisen aan de testers. Een moderne tester moet zijn eigen

model kunnen maken.

Modelgebaseerd testen:

sneller en goedkoper

Kwalitatief hoogwaardige

systemen en producten

moeten in steeds kortere tijd

operationeel zijn (time-to-market), wat

verkorte ontwikkeltijden noodzakelijk

maakt. Maar het maken van (geautomatiseer-de) testscripts met traditionele methoden is

arbeidsintensief en tijdrovend. Uit de

behoefte om dit dilemma te doorbreken, is

Model-Based Testing (MBT) ontstaan,

waarmee het mogelijk is om betrouwbare

(geautomatiseerde) testen te genereren en uit

te voeren. Dit levert bedrijven concurrentie-

voordeel op omdat zij sneller producten van

hoge kwaliteit op de markt kunnen zetten.

De eerste offi cile vorm van op modellen

gebaseerd testen is waarschijnlijk TTCN-2,

eind jaren tachtig ontwikkeld door ISO om

telecommunicatieprotocollen te testen.

Tussen 1998 en 2000 is de volgende versie

TTCN-3 ontwikkeld, die meer mogelijkhe-

den biedt en nog steeds wordt gebruikt. De

ontwikkelingen rond modeltalen hebben

sindsdien niet stilgestaan. In 2005 is UML

2.0 gentroduceerd en de modelgebaseerdebenadering van testen is niet alleen verder

doorontwikkeld, maar ook voor bredere

toepassing binnen de automatisering ingezet.

Testen op basis van modellen gaat uit van de

veronderstelling dat uit een volledig model

ook een volledige set testcases afgeleid kan

worden, die alle functionele vereisten

(requirements) van het gemodelleerde

systeem afdekt. Door het geautomatiseerd

afleiden van testgevallen van het model,

worden ook menselijke fouten uitgesloten.

Modelgebaseerd testen heeft ook zijn

beperkingen: voor het genereren van

testscripts wordt alleen meegenomen wat

daadwerkelijk deel uitmaakt van het model,

het is blind voor alles wat buiten het model

om is gerealiseerd.

Er is een stevige leercurve om goed met de

modelgedreven testaanpak en de bijbeho-

rende tools om te kunnen gaan. Dit geldt

zowel voor de individuele tester als voor

organisaties die met een modelgebaseerde

aanpak ervaring moeten opdoen en uitvinden

waar in hun eigen situatie de grootste

winsten met MBT te behalen zijn. Het

succesvol adopteren van MBT vergt aanpas-

singen in procedures van enerzijds het

opstellen van requirements en modellen,

anderzijds van het testen zelf. De modelge-

dreven benadering leidt tot nieuwe manieren

van samenwerken, zowel binnen het

ontwikkelteam als met d e opdrachtgever.

Op dit moment neemt de vraag naar testen

op basis van modellen toe. De opkomst van

modelgebaseerd testen is mede afhankelijk

van de opkomst van het gebruik van modellen

binnen de andere disciplines zoals require-

ments engineering en ontwerp.

Binnen de meeste organisaties maakt men

hoofdzakelijk gebruik van tekstuele require-

ments, veelal in combinatie met flowchart-achtige schemas. Ook zie je dat organisaties

steeds meer technieken op basis van usecases

gaan gebruiken, echter vaak zonder daarbij

specifiek gebruik te maken van UML of een

modeling tool. Daarom moet een moderne

tester ook in staat zijn om bij gebrek aan een

bruikbaar ontwerpmodel zijn eigen model te

maken; wat wel de kans op menselijke fouten

introduceert, maar als voordeel heeft dat de

requirements worden getoetst.Ondanks deze factoren wordt het gebruik van

modellen om testscripts te genereren en uit te

voeren door velen gezien als de toekomstige

manier van testen. MBT heeft uitstekende

toekomstperspectieven, mede omdat testen

met deze aanpak veel sneller kan verlopen en

ook nog eens een hogere dekkingsgraad

behaalt.

Ook voor opleidingsinstituten biedt Model-

Based Testing een aanzienlijke uitdaging.

Terwijl zij vaak nog worstelen om het testvak

adequaat in de opleidingsdoelen en de lesstof

onder te brengen, staat nu al de uitdaging

voor de deur om ook modelgedreven testen

hierin onder te brengen. Opleidingsinstituten

kunnen veel winnen als zij de dialoog met het

bedrijfsleven opzoeken om gezamenlijk aan

testopleidingen en specifieke opleidingen

voor MBT te werken. Dan kan het bedrijfsle-

ven beschikken over jonge en met moderne

technieken opgeleide testers.

Zoals voor veel andere dingen geldt ook bij

Model-Based Testing dat het principe net zo

sterk is als de zwakste schakel. En daarbij

speelt zeker de kwaliteit van het model een

essentile rol. Daarom moet een model

voordat het wordt gebruikt voor testen

getoetst worden. Het valideren en verifiren

van de modellen zijn nieuwe activiteiten van

de moderne tester. Hij zal vertrouwd moeten

raken met modelleren in UML en ook met

het UML Testing Profile. Daarnaast vindt er

een verschuiving plaats van de vraag Klopt de

programmacode en de applicatie? naar Klopt

het model?.

Ook het instellen van wat er op basis van

productrisicos aan testscripts gegenereerd

moet worden, gaat steeds meer deel uitmaken

van het werk van de moderne tester. Het op

modellen gebaseerd testen bevordert daarmee

een grotere en directere betrokkenheid bij hetvaststellen en de validatie van de vereisten

voor het systeem. Ook vereist het dat testware

(testcases, testscripts et cetera) binnen het

projectteam vrij beschikbaar wordt gesteld.

De tester wordt hierdoor medeplichtig en

verliest een deel van zijn traditioneel vaak zo

gekoesterde positie als onafhankelijke en niet-

betrokken waarnemer of als onafhankelijke

beoordelaar.

Op dit ogenblik zijn er slechts zeer weinig

projecten waarin UML-modellen gebruikt

worden om testen op te baseren. Als er

binnen een project UML-modellen worden

gebruikt voor testen, dan is dat vooral voor de

verificatie van het geleverde systeem in het

licht van het model.

Er is zeker nog enige tijd nodig om de

huidige testers de verandering te laten

doormaken in denkrichting en van modelle-ringsvaardigheden.

Voordat testen op basis van modellen op grote

schaal toegepast gaat worden, zullen enkele

knelpunten opgelost moeten worden. Zo zal

allereerst de kwaliteit van de ontwerpmodel-

len moeten verbeteren. De moderne tester zal

diepgaande modelleringsvaardigheden

moeten vergaren om zijn rol als advocaat van

de kwaliteit binnen modelgedreven software-

ontwikkeling te kunnen blijven spelen.

Modelgebaseerd testen heeft zeker de

toekomst omdat het in deskundige handen

sneller en goedkoper is. Wordt uiteindelijk de

rol van tester overbodig? Nee, zeker niet; zijn

rol verandert, maar zijn ervaring en intutie

om de zwakke plekken op te sporen zullen

van wezenlijk belang blijven.

Peter Kalmijn is een van de thoughtleaders bij Atos Origin

op het gebied van requirements engineering en testen

(peter.kalmijn@atosorigin.com).

Toepassen Model-Based

Testing vereist veel nieuwe

vaardigheden van testers