België - BelgiqueP.B.

9000 Gent XP7020243/6148

afgiftekantoor GENT X

Afstandstolken

NIEUWS

1jaargang 88 - nummer 1 tweemaandelijks januari-februari 2013

KAFT DN 1 2013.indd 1 13/12/12 11:02

NATIONAAL SECRETARIAATFevlado vzwStropkaai 38 - 9000 GentTel.: 09/224.46.76 - Fax: 09/329.07.47E-mail: info@fevlado.bewww.fevlado.be

Fevlado-Diversus vzwStropkaai 38 - 9000 GentTel. 09/228.59.79 - Fax: 09/329.07.47 E-mail: diversus@fevlado.be

AANGESLOTEN DOVENVERENIGINGEN

AALST – ‘HOOP IN DE TOEKOMST’Contact : Roger Van Impe – Calloystraat 32 – 1790 Teralfene, fax 053/68.20.36

ANTWERPEN – ‘MADOSA’ Lokaal en secretariaat: Haantjeslei 213 – 2018 Antwerpen – info@madosavzw.be – Tel/Fax: 03.238.56.77 - www.madosavzw.be Afdelingen: Sportafdeling ‘Dosporta’ – Jeugdclub ‘De Vlinder’ – Damesclub ‘Dodocan’ – Ontspanningsclub ‘Dovca’ – 50-plussers ‘ Dosena’ – Toneelclub ‘Andothe’ – Motoclub ‘Domocan MTC’ – Holebiworld ‘Pink’

BRUGGE – ‘NOWEDO’ Lokaal en secretariaat: Polderstraat 76a – 8310 Brugge St-Kruis – Fax: 050/67.34.31 – info@nowedo.be – www.nowedo.be Afdelingen: Sportvereniging ‘KSKD Brugge’ – ‘Mountainbike Club’ – MV Nowedo – Kinderafdeling De Dolfijntjes & – Jeugdclub ‘De witte doordrijvers’ – Cultuur- en ontspanning ‘De zeester’ – Damesclub ‘Ladies Only!? – Kompas’ – 55 plussers ‘Nowedo-senioren’ – Kon. Brugse dovenverenigingen – Brugse Gebarenkring

BRUSSEL – ‘TRED’ Secretariaat: Steven Verbeeck - Goudenregenstraat 43 - 2800 Mechelen Contact: voorzitter: ingrid.desmaele1@telenet.be of secretaris: steven.verbeeck1@telenet.be - www.tred.be

EEKLO – ‘DE MEETJESLANDSE DOVENVRIENDEN’Lokaal: Balgerhoeke 180 – 9900 EekloContact: Raf Reyniers, Urseldorp 6 B2 – 9910 Ursel - pekkie_59@hotmail.com

GENT – ‘GTG ‘Lokaal: Stropkaai 38 – 9000 Gent – Fax: 09/343.80.04 – chantal.roose@gtg-gent.be – www.gtg-gent.be Secretariaat: Chantal Roose – Begonialaan 15 – 9930 ZomergemAfdelingen: Sportclub ‘KSKD Surdac Gent’ – Kinderclub ‘DoCoclub’ – Jeugdclub ‘De joker’ – Damesclub ‘Gentse damesclub ter doven’ - ‘Cultuur en Vorming’ – Manillenkaarters – Gentse Gebarenkring

GENT - Ledeberg – ‘DE VRIENDEN VAN PRIESTER DE L’EPEE’Lokaal: Van den Heckestraat 39, 9050 Gent-LedebergContact: Thierry Bekaert- Stijn Streuvelslaan 63, 9800 Deinze of per mail: thierrybekaert@hotmail.com - http://www.lepeetjegent.be HASSELT – ‘LIMBURGIA’ Lokaal en secretariaat: Rechterstraat 43 – 3511 Kuringen-Hasselt – Tel/Fax: 011/22.19.14 – info@vzw-limburgia.be – www.vzw-limburgia.be Afdelingen: Sportvereniging ‘Lido-sport’ – Ontspanningsclub ‘De Stille Genieters’ – 55 plussers ‘Limburgia Senioren’

KORTRIJK – ‘DE HAERNE CLUB’ Lokaal en secretariaat: Kortrijksestraat 70 – 8501 Heule – Tel/Fax: 056/36.02.32 – dehaerneclub@skynet.be – www.dehaerneclub.be Afdelingen: Sportclub – Kaartersclub - Kinderclub ‘Dobbelsteentjes’ – Jongerenwerking – Ontspanningsclub – 55+ - Toneelclub ‘Niemand Perfect’ – Kortrijkse Gebarenkring ‘KGK’ – Stil en Blij Ieper

KORTRIJK – ‘DE GETROUWE VRIENDEN’ Contact : Freddy Haghebaert - Toekomststraat 31 - 8581 Avelgem- freddy.haghebaert@telenet.beafdelingen : De Vurige Manillers - De Levensgenieters - De Orde van den Vlaschaard

NINOVE – ‘DE DENDERVRIENDEN’ Contact : Ann Baten - Affligemstraat 7 - 1742 Ternat - fax: 053/68 29 49- anbaten@hotmail.com - www.dedendervrienden.be

SINT-NIKLAAS – ‘DE WAASVRIENDEN’ Contact : Rony Mets, Wijnstraat 48 - 9170 Sint-Pauwels – fax: 03/777 95 13 – rony.mets@telenet.be

TURNHOUT – ‘PIRAMIME’ Lokaal en secretariaat: H. Consciencestraat 17 – 2300 Turnhout – Tel/Fax: 014/42.80.60 – info@piramime.be – www.piramime.be Afdelingen: Sportvereniging ‘Kedosport’ – Kaartersclub ‘Kedoka’ - Biljartclub ‘Kebildo’ – Vissersclub ‘Kedovis’ – Kinderclub ‘Kedokids’ – Jeugdclub ‘De Kempen’ – Cultuur- en ontspanningsvereniging ‘Kemados’ – Bezigheidsclub

ZOTTEGEM – ‘DE EGMONTSVRIENDEN’ Lokaal: Ontmoetingscentrum Leeuwergem – Gentsesteenweg 306 – 9620 Leeuwergem – anja-nick@telenet.be - http://www.egmontsvrienden.be

FEVLADO- LEDEBEWEGING:AFDELINGEN EN AANGESLOTEN ORGANISATIES:

•VlaamseDovenVerenigingen E-mail: ingrid.desmaele1@telenet.be

•Jong-Fevlado E-mail: info@jongfevlado.com

•Fevlado-senioren E-mail: boudewyn.de.roose@telenet.be

•Fevlado“HelenKellerclub”(HKC) E-mail: helenkellerclub@gmail.com leo.cleyman@telenet.be

•Fevlado-Ontspanning E-mail: ledenbeweging@fevlado.be

Stropkaai 38 - 9000 Gent Tel.: 09/224 46 76 Fax: 09/329 07 47

•VlaamseDovenSportbondvzw(VDSB) E-mail: annsmets68@gmail.com GSM 0478-65 36 96

Verantwoordelijke uitgever: Andre LathouwersEindredactie: Nick MoutonRedactie: Nick Mouton, Filip Verstraete, Ilse Wouters, Pascal Mollet, Ludwina Degryse, Natalie Lefevre Lay-out: Ludwina DegryseAdministratie abonnementen: Martine Gilen

Abonnement: Leden Fevlado: abonnement inbegrepen bij lidgeld. Lidgeld Fevlado is 22 Euro en 15 Euro vanaf het 2de lid van hetzelfde gezin. Niet-leden Fevlado: abonnement 15 Euro Buitenlandse abonnees krijgen Dovennieuws in pdf via mail. Verzending naar het buitenland enkel mogelijk op kosten van abonnee. Reknr: KBC 448-7656581-81Contact: dovennieuws@fevlado.be

Copyright : Overname van artikels is enkel toegestaan na toestemming van de uitgever, en met bronvermelding

DOVENNIEUWS - Tijdschrift van Fevlado vzwFederatie van Vlaamse Dovenorganisaties - Jaargang 88 - 2013

KAFT DN 1 2013.indd 2 13/12/12 11:02

Dovennieuws 2013 nr.1 1

VOORWOORD

InhoudThema: afstandstolken .........................................................................2Het belang van VGT in de opvoeding van dove kinderen .......9Project: “Gelijke kansen voor dove baby’s: recht op volledige informatie voor de ouders “ ...............................................................10Studievoormiddag: leren visueel communiceren in vgt met dove baby’s en peuters ....................................................................... 10Toegankelijke computercursussen ................................................. 15Lezing Christine ‘Coco’ Roschaert - 01/12/2012 .........................15Vgt Doe Mee ...........................................................................................16Dove senioren .........................................................................................17Ledenbeweging .....................................................................................18Familienieuws .........................................................................................22

Beste lezers,Op het moment dat ik dit voorwoord schrijf kent Fevlado vzw een heel drukke periode, zowel binnen de dagdagelijkse werking van Fevlado (wat positief is) maar ook op bestuursniveau (wat minder positief is). Interne tegenstellingen, wantrouwen en foute informatie die wordt verspreid binnen de doven-gemeenschap zorgt voor veel energieverspilling. Die energie zou naar de goede werking van Fevlado moeten gaan, naar onze missie voor de Dovengemeenschap, onze doelstellingen, … Nu echter kruipt die energie in persoonlijke discussies. Hopelijk zal dit in het belang van Fevlado en de Dovengemeenschap snel achter de rug zijn. Maar ondanks de stormachtige tijden wordt er ook hard gewerkt en kan Fevlado toch terugkijken op een vruchtbaar jaar 2012. Door de niet aflatende druk van onze cel Belangenbehartiging, van de ouders, van de dovengemeenschap zelf (dank zij de sociale media !) konden we verkrijgen dat het pakket tolkuren in het onderwijs een héél grote sprong vooruit heeft gemaakt – nu moeten we dit nog decretaal vastleggen. Ook in de media is VGT door onze volgehouden druk steeds meer aanwezig. Karrewiet op Ketnet wordt nu getolkt door een dove tolk en de nieuwsuitzendingen op de VRT worden sinds 3 december ook getolkt. Dit zijn slechts enkele resultaten maar er zijn er nog veel meer.Daarnaast werden in 2012 diverse projecten opgestart zoals bewustmaking van de doven rond het afstandstolken met de steun van CERA, het project rond informatie voor ouders van dove baby’s met de steun van de minister van Gelijke Kansen, het project Gemeenschapsmedia van Visual Box in sa-menwerking met Fevlado dat gesponsord werd door de minister van Media en waarvan u het mooie resultaat ongetwijfeld al gezien hebt, … Rond de hervorming van de wet van 1987 (tegemoetkomin-gen personen met een handicap) kon Fevlado samen met veel andere organisaties ook een belang-rijke inbreng doen en we hopen dat er met onze wensen rekening zal gehouden als de nieuwe wet geschreven wordt. Nu de medewerkers van Fevlado-Passage overgedragen zijn aan het Algemeen Welzijnswerk (CAW) zal Fevlado dit jaar ook meer aandacht besteden aan het luik “Welzijn en Zorg” voor onze Dovengemeenschap. En ook de activiteiten van de zuster-vzw Fevlado-Diversus zoals “VGT Doe mee” en de Werelddovendag te Leuven waren telkens een schot in de roos en kenden zeer veel belangstelling.Voor het jaar 2013 ligt er weer een pak werk op de plank maar we zullen er klaar voor zijn. We heb-ben al een stevige begroting opgesteld voor 2013 en ook weer een begroting in evenwicht! Ook het jaarplan 2013 bevat veel prioriteiten maar ditmaal op een duidelijke, overzichtelijke wijze. En goed nieuws ook – Fevlado krijgt voor de jaren 2013, 2014 en 2015 een extra personeelslid doordat de minister van Cultuur ons aanvraagdossier voor een startsubsidie als erkende ‘vereni-ging’ goedkeurde. Zo willen we het verenigingsleven verder uitbouwen, zowel qua aanbod als qua kwaliteit. We willen ook meer advies geven aan de clubs voor een betere werking. Samen staan we sterk. Op 30 december 2012 werden alle aangesloten dovenclubs hierover ingelicht en werden er afspraken gemaakt om van het jaar 2013 een prima werkjaar te maken. Onze nieuwe website is nu ook al een tijdje online – we gaan dit kanaal ook meer gebruiken om verder met onze leden en onze partners in contact te blijven. Fevlado evolueert mee met de nieuwe tijden en misschien hebben we nog een paar leuke verrassingen in petto voor het jaar 2013. Namens het bestuur en ons personeel : het allerbeste voor het jaar 2013 – we zullen ons blijven inspannen voor de Vlaamse Dovengemeenschap en rekenen op jullie steun en medewerking.

Andre LathouwersVoorzitter Fevlado vzw

2

15

DN 1 2013.indd 1 13/12/12 11:01

Dovennieuws 2013 nr.12

Thema: AFSTANDSTOLKENVoor Fevlado vzw is afstandstolken Vlaamse Gebarentaal al enkele jaren een prioriteit. Dankzij de financiële steun van Cera kon Fevlado in 2011 een vooronderzoek uitvoeren en ook vele instanties sensibiliseren over het bestaan van afstandstolken. Dat leidde in 2012 tot de oprichting van een experimentele afstandstolkendienst en een tweede Cera-project voor Fevlado. Zo kan Fevlado de gebruikers van het afstandstolken informeren en ook de afstandstolken trainen. Nu is binnen het afstandstolken het informeren en bewust maken van de dove gebruikers de prioriteit. Gebruikers kunnen er zelf voor zorgen dat de kwaliteit van hun ervaring met afstandstolken verbetert, door enkele aandachtspun-ten te volgen. De belangrijkste worden hieronder beschreven. Dovennieuws sprak ook met enkele personen die belangrijk zijn voor het afstandstolken in Vlaanderen. Een interview met hen kan je in deze Dovennieuws lezen.

Om ervoor te zorgen dat je de best mogelijke dienstverlening krijgt, houd je rekening met de volgende aandachtspunten als je gebruik maakt van het afstandstolken:

Positie• Dedovepersoonzitrecht(frontaal)voorhetscherm.Indien de gebaarder niet frontaal in beeld komt, is het aflezen voor de tolk moeilijker.• Dehorendepersoonzitbestachterhetbeeldschermzodat de dove persoon zowel de tolk als de spreker tegelijk kan zien.• Alsjeeensmartphonegebruikt,zorgdandatjegebarenop het scherm passen.

AchtergrondZorg ervoor dat de achtergrond niet afleidt:• Gavooreenmuurofschermstaan(eeneffenachtergrond).• Demuurofhetschermheefthetbesteeneffenkleurwant sommige kleurpatronen kunnen het moeilijk maken voor de afstandstolk om je goed te zien.• Zorgervoordaterniemandachterjeinbeeldlooptofzit,ook geen huisdier.• Zorgervoordatergeentelevisieoflampachterjeaanstaat.• Alsdeafstandstolkjevraagtomergensanderstegaanvoor het gesprek omdat de achtergrond storend is, volg haar raad dan op.

Aandachtspunten voor gebruikers

• Alsjebuitengebruikmaaktvanhetafstandstolken,zorgdat er geen vlag, boom of plant achter jou staat als er veel wind is.

VerlichtingDe belichting moet goed zijn om de gebaren vlot te kunnen aflezen: • Zorgervoordatergenoeglichtis.Steekdelichteninde kamer aan als het nodig is, zodat de afstandstolk je duidelijk kan zien.• Vermijdsterktegenlicht(duslichtdievanachterde gebaarder komt). Sluit de gordijnen als er een venster achter jou is.• Alsjeeenlichtaansteekt,isdatbesteenlichtdatzichvooren zeker niet achter de gebaarder bevindt.

Gebaren• Hettolkenkanietstragerverlopenbijhetafstandstolkenin vergelijking met het live tolken door het vertragend karakter van de technologie. Gebruikers moeten hier bewust van zijn en hun tempo aanpassen. • Vingerspeltragerendichterbijhetlichaamomeenwazig beeld bij de afstandstolk te vermijden. • Draaijehandzodatdehandvormbeterzichtbaarisvoor de camera en het dus gemakkelijker af te lezen is voor de afstandstolk.• Alsjemeerderegebarenvoorhetzelfdebegriphebt,kiesvoor

DN 1 2013.indd 2 13/12/12 11:01

Dovennieuws 2013 nr.1 3

het gebaar dat best binnen het scherm past. Een voorbeeld hiervan is het gebaar voor ‘wie’. Het gebaar met de wijsvinger naast de mond is duidelijker in 2D dan de horizontale W- hand.• Alsjeeenreekslettersofnummersgebaart,doedatdantraag en duidelijk zodat de afstandstolk zeker niets mist. Indien de reeks heel lang of ingewikkeld is, herhaal alles.• De(vaaklokale,somszelfspersoonlijke)gebarendieje gebruikt voor zaken zoals winkels, snelwegen, steden, personen, enzoverder kunnen voor de afstandstolk onbekend zijn. Vingerspel deze gebaren de eerste keer dat je ze gebruikt in een gesprek.• Alsdetolkjoutochnognietkanbegrijpen,dankanjetypen via de tekstfunctie.

TelefonerenTot nu toe was telefoneren onmogelijk voor dove personen, zij hebben dus geen ‘telefooncultuur’ en zijn dan ook niet ver-trouwd met de gebruiken als men telefoneert:• Alsjeiemandopbelt,steljezelfeerstvoor(voornaamen familienaam), en als het de eerste keer is dat je deze persoon opbelt, zeg dat je doof bent en via een afstandstolkendienst Vlaamse Gebarentaal belt (horende personen begrijpen anders niet waarom een mannennaam een vrouwenstem heeft). • Vraagmetwiejespreektvoordatjebegintuitteleggen waarvoor je belt. Als de opnemer zijn of haar naam niet meteen noemt, vraag met wie je spreekt. Houd pen en papier

bij de hand en schrijf de naam van de persoon op. • Zegwiejebeltenwaaromjebelt:Jijwiltwetenmetwie je spreekt, maar de ander wil natuurlijk weten wie je bent en waarom je belt. Vertel de reden en wacht daar niet mee totdat de ander erom vraagt. • Zorgervoorallenoodzakelijkegegevensbijdehandte hebben. Denk ook aan een pen en papier. Anders is de kans groot dat je namen, datum, modelnummers, telefoonnummers, adressen en dergelijke niet meer uit elkaar kunt houden als je alles probeert te onthouden.• Zorgdatjeweetwiejewaarvoormoethebben.• Informeerofhetuitkomt:Begineengesprekaltijdmetde vraag of het past dat je belt. Als dat niet het geval is, bied dan aan om later terug te bellen.• Houddegesprekkenzokortalsderelatieende omstandigheden het toelaten.• Hetmoetduidelijkzijnvoorjegesprekspartnerwanneerje het gesprek wil afsluiten. • Sluithetgesprekgoedaf:bedankdeandervoorhetgesprek, neem afscheid en hang op.• Alsjezelfopgebeldwordt,neemdanzovlugmogelijkde telefoon op en antwoord met: “Goedemiddag, u spreekt met …”. De horende persoon kan je immers niet zien.• Alsjeeenberichtopeenantwoordapparaatachterlaat, vergeet dan niet om ook je naam en telefoonnummer te geven zodat ze je eventueel kunnen terugbellen.

Meer aandachtspunten, video’s ter illustratie en de vertaling in VGT vind je terug op de website: www.afstandstolkenvgt.be

NIEUWE WEBSITE OVER AFSTANDSTOLKENwww.afstandstolkenvgt.be

Op deze website vind je meer uitleg over de nood aan afstand-stolken, over hoe afstandstolken nu precies werkt, maar ook de volledige aandachtspunten voor gebruikers en aandachtspunten voor afstandstolken. Deze informatie wordt voor een groot deel ook in VGT aangeboden en er staan veel video’s op ter illustratie.

DN 1 2013.indd 3 13/12/12 11:01

Dovennieuws 2013 nr.14

Interview met Filip Verstraete, cel Belangenbehartiging Fevlado

Dovennieuws: Filip, jij volgt als medewerker van Fevlado het dossier “Afstandstolken” op. Nu is er ondertussen al een experiment gestart. Ben je tot nu tevreden over de evolutie en de stand van zaken?Filip:Jazeker,ikvinddatFevladomooieresultatenbehaaldheeft, dit ook dankzij een goede samenwerking met veel ver-schillendepartners.IkdenkbijvoorbeeldaanJohanVerstraete:hij maakte na zijn studies in de VS Fevlado ervan bewust dat af-standstolken belangrijk is voor de integratie van dove mensen in de horende maatschappij. Hij bracht ons ervan op de hoogte dat de kansen van dove mensen hierdoor verbeterd konden worden en dat wij niet mochten wachten om te lobbyen bij de overheid.Een partner waaraan we ongelofelijk veel te danken hebben is Cera. Cera keurde twee projecten van Fevlado goed. Het eerste project was een vooronderzoek naar de mogelijkheden van afstandstolken in Vlaanderen. Daardoor konden wij een goed dossier met duidelijke aanbevelingen aan de Vlaamse overheid overhandigen. Dankzij dit dossier en de inspanningen van de VDAB, het VAPH, het Kabinet Welzijn en het CAB is er nu een subsidie voorzien voor 2 jaar voor een experimentele afstand-stolkendienst. Enkele maanden geleden startte de afstands-tolkendienst bij het CAB. De afstandstolkendienst wordt mee gecoördineerd door een stuurgroep met vertegenwoordigers van het CAB, Fevlado, de VDAB, het VAPH en het KOC. We werken allemaal goed samen! Dus ik kan besluiten dat er een goede evolutie is tot nu en dat in deze tijden van economische crisis.

DN: Wat moeten volgens jou de prioriteiten omtrent af-standstolken zijn voor Fevlado in de volgende jaren? Filip: Er is nog heel veel werk te doen. Het bestuur heeft beslist dat dit één van de prioriteiten van Fevlado blijft voor 2013. Ik geef een paar aspecten:Nadenken op lange termijn1. Het experiment duurt maar twee jaar, hé. Een afstandstolken-dienst is zeker niet goedkoop, wat zal er na die 2 jaar gebeuren? Ik wil dat de Dovengemeenschap hier niet hetzelfde moet ervaren als in Canada. Daar was er ook een proefperiode. De Canadese Dovengemeenschap was heel tevreden hierover. Maar toen de proefperiode voorbij was, werd het niet verdergezet omdat men blijkbaar geen oplossing vond. Canadese doven zijn nu heel geërgerd. Dus wij moeten nu reeds goed voorbereiden voor later na het experiment … Financiële tussenkomst voor de gebruiker 2. Onderhandelen met de overheid over een tussenkomst voor de aankoop van een beeldtelefoon, software,… De Vlaamse overheid is nu bereid een tussenkomst te subsidiëren alleen voor de software. Maar een gemiddelde dove persoon heeft een beeldtelefoon, software, een mobiele beeldtelefoon (zoals bv ipad), een smartphone,… nodig. Ik begrijp wel dat de overheid liever afwacht tot na het experiment en daarna kunnen wij samen zien met welke tussenkomst de overheid dove personen kan steunen. Fevlado stelt het voorzien van een forfaitair bedrag voor. Sociaal tarief internet3. We moeten ook bekijken of doven beter een sociaal tarief voor het internet krijgen. Om via afstandstolken vlot te kun-nen communiceren, heb je een goede internetverbinding (dus hoge kwaliteit en voldoende snelheid) nodig. Als blijkt dat de goedkoopste internetverbinding onvoldoende is en dat doven dus duurdere internetabonnementen moeten nemen, dan zal Fevlado ervoor pleiten dat doven net zoals horende burgers een internetabonnement betalen maar dat ze geen duurder abonne-ment moeten betalen voor een betere internetverbinding. Dus

hierover zullen we ook moeten onderhandelen met de overheid.Doven bewust maken4. Voor veel doven is afstandstolken uiteraard totaal nieuw, daarom is er nog veel sensibilisering nodig. Dankzij het 2e pro-ject via Cera-subsidie geven wij lezingen bij dovenclubs en wij hebben ook een nieuwe website gelanceerd, nl. www.afstands-tolkenvgt.beHetisheelbelangrijkdatdedoveneffectiefgebruikmakenvanhet afstandstolken en dat zoveel mogelijk. Als na het experiment blijkt dat de doven er heel weinig gebruik van maken en hier-voor geen goede reden is, dan zal de overheid wellicht beden-kingen hebben of zij dit verder wil subsidiëren.

DN: Vanaf 2013 is er een nieuw project in ziekenhuizen. Kan je hierover meer vertellen?Filip: Ik ben heel blij dat de FOD Volksgezondheid en het UZ Gent veel inspanningen doen om in ziekenhuizen een afstands-tolkendienst voor dove patiënten te installeren. Doven kunnen naast live tolken nu ook op een afstandstolkendienst rekenen wanneer het nodig is. Sinds deze maand is er een tolk VGT ge-vestigd bij het UZ Gent, en een tiental Vlaamse ziekenhuizen en huisartspraktijken kunnen via afstandstolken ook beroep doen op deze tolk. De FOD, de ziekenhuiskoepel Zorgnet Vlaanderen, Fevlado,… moeten alle andere ziekenhuizen aanmoedigen om hierbij ook aan te sluiten. Dus het systeem en de apparatuur moet daar ook geïnstalleerd worden, zodat men toegankelijker wordt voor dove patiënten of bezoekers. Er is nog veel sensibili-sering nodig.

DN: Zijn er nog andere toekomstwensen?Filip:Jazeker,erzijnernogveel.Hiereenpaarvoorbeelden- De afstandstolkendienst bij het CAB, bij Directeye en bij de zie-kenhuizen hebben allemaal een verschillend systeem en zij zijn niet allemaal compatibel. Dat kan toch niet! Horende mensen kunnen elkaar bellen via verschillende telefoonmaatschappijen, verschillende merken van toestellen,… Het maakt niet uit. Het wordt hoog tijd dat doven elkaar kunnen bellen met gelijk welk softwareprogramma of toestel … Afstandstolkendiensten in het Verenigd Koninkrijk en in de Verenigde Staten werken af en toe samen, bijvoorbeeld als er een wachtrij is. Dan wordt automatisch doorverbonden en doorgeschakeld naar een ander afstandstolkendienst. Dus het zou mogelijk zijn dat bijvoorbeeld CAB en Directeye gaan samenwerken zodat er een minder lange wachtrij is. Ik weet wel dat dit nu momenteel bij de EUD besproken wordt en dat er nieuwe richtlijnen worden gemaakt en voorgesteld aan de Europese Unie.

DN 1 2013.indd 4 13/12/12 11:01

Dovennieuws 2013 nr.1 5

JohanVerstraetewasdeeerstepersoondiemethetideevan afstandstolken in Vlaanderen kwam aanzetten. Nu is hij zaakvoerder van DirectEye, een sociale onderneming die afstandstolken in VGT (DirecTolk) en LSFB (DirectInter-prète) aanbiedt.

Dovennieuws: Johan, hoe kwam je voor het eerst in aanra-king met afstandstolken?Johan: Ik leerde het systeem kennen toen ik in de Verenigde Staten studeerde. Daar hebben dove en slechthorende mensen meer recht op videotolkminuten voor toegankelijke telecommu-nicatie. Dit alles wordt gefinancierd door de telecombedrijven. Dus zonder overheidssubsidies. Dat is toch een mooi voorbeeld hoe bedrijven en diensten zichzelf toegankelijk maken uit res-pect voor personen met een handicap.

DN: Wat vond je zo fantastisch aan afstandstolken?Johan: Het gaf me eindelijk de vrijheid om zelf te communice-ren via telecommunicatie. Altijd en overal, wat vroeger onmoge-lijk was.

DN: Hoe kwam je op het idee om ook werkelijk een afstands-tolkendienst op te richten in Vlaanderen?Johan: Toen ik terug kwam van de Verenigde Staten miste ik die vrijheid die ik kende. En dus wou ik het zelf proberen en gelukkig heb ik een goed team die me al lang steunt zoals Glen Gross die ons al bijna 3 jaar belangeloos adviseert, meedenkt, meewerkt aan het project. En ook niet te vergeten Benoit Seutin enJeremyMiessediemeondersteunenvoorWallonië.Wezijnallemaal doven. En ja, DirectEye opereert nationaal. Het AWIPH in Wallonië heeft onze beeldtelefoon “VidEye” en onze “Direct-Work” videotolk minuten abonnement goedgekeurd omdat we in Wallonië hiervoor wel een erkenning gekregen hebben. In Vlaanderen gaat het wat moeilijker, want alle ogen staan nu gericht op het CAB die dankzij Europese en Vlaamse subsidies gratis kan werken tijdens een testperiode van 2 jaar. Ik vraag me enkel af wat er gaat gebeuren na 2 jaar? Moeten de doven en slechthorenden dan toch zelf betalen? DirectEye kiest voor een ander systeem, namelijk dat de bedrijven en openbare diensten zelf verantwoordelijk moeten zijn voor toegankelijkheid zodat doven niet uitgesloten worden van deze dienstverlening (zoals het gevraagd wordt in het VN Verdrag inzake rechten van perso-nen met een handicap)

DN: Hoe ben je er dan aan begonnen?Johan: Ik deed eerst onderzoek in het buitenland waar deze diensten al bestonden zoals in de Verenigde Staten, Zweden, Frankrijk en Engeland. Na lang onderzoeken beslisten we om samen te werken met een kwaliteitsvolle en bekende provider

-JohanVerstraete,eendoveondernemer,heeftveelinspan-ning gedaan voor zijn bedrijf. Ik hoop dat dit bedrijf verder blijft groeien. Hij is zoals andere dove zelfstandigen een rolmodel voor jonge doven, die interesse hebben om als zelfstandige aan de slag te gaan.- Momenteel gebruiken ongeveer 750 unieke dove gebruikers Teletolk en 1500 unieke doven tolken. Ik hoop dat deze 1500 doven allen ook de afstandstolkendienst gaan gebruiken. Dus

zij moeten zeker eerst bewust gemaakt worden van het belang en de voordelen van afstandstolken. Dove mensen zijn ook niet gewoon om te telefoneren, dus ze moeten eerst nog ‘telefoon-bewust’ gemaakt worden.- Via Teletolk kunnen horende mensen niet bellen naar do-ven, dus er is maar communicatie in één richting. Ik hoop dat horende mensen later ook weten dat ze zelf naar dove mensen kunnen bellen via afstandstolken!

Interview met Johan Verstraete, DirectEye

Meer info kan je vinden op www.directeye.beDirecTolk (VGT) callcenter is open :Dinsdag : 9:00 - 12:00Woensdag : 9:00 - 12:00Donderdag : 9:00 - 12:00Naargelang er klanten bijkomen zullen die uren uitgebreid worden. We voorzien binnenkort een verhoging naar 20 uren per week. Hoe meer klanten er intekenen – hoe meer uren bereikbaarheid we kunnen inzetten van onze dienst DirecTolk.JemoetjenietinschrijvenvoorDirectWeb,jekanbedrijven“bellen”viaeenhyperlink.Debedrijvenmoetdanwelklantzijnbij ons. Vraag je bank, telecomprovider, verzekeringsmaatschappij, gemeente, ziekenhuis, openbare dienst, dokter, enz. om toegankelijk te zijn via DirectWeb.VoorDirectWorkmoetjewerkgeverbijonsinschrijven.Jekanhetinschrijvingsformulierbijwww.directeye.bedownloaden.

DN 1 2013.indd 5 13/12/12 11:01

Dovennieuws 2013 nr.16

in Frankrijk – het was wel niet de goedkoopste maar we kozen bewust voor kwaliteit omdat de doven daar veel beter mee geholpen zijn. Die provider werkt met veel bekende callcenters over heel Europa en de Verenigde Staten. Zij werken volgens de goedgekeurde standaard van ITU en EC namelijk de ETSI-standaard. Bij DirecTolk hanteren we zeer hoge standaarden en verzekeren we dat we enkel en alleen met de beste afstandstol-ken werken.

DN: Gebruik je zelf vaak afstandstolken?Johan: Zoveel als ik kan, maar nog niet zoveel als ik zou willen. Ons budget is zeer beperkt want we krijgen geen financiële steun van de Europese of Vlaamse overheden zoals het CAB.

DN: Met welke aandachtspunten moeten dove gebruikers zeker rekening houden zodat het afstandstolken zo vlot mogelijk verloopt?

Johan: Ze moeten de tolk informeren, ze moeten duidelijk vertellen wie ze gaan opbellen en uiteraard vertellen wie ze zijn. Kijk ook naar het licht, de lichtbron mag niet schijnen in de camera. En je draagt best een neutraal T-shirt, hemd, trui of jurk. Iets met een druk bloemenmotief zou alleen maar storend zijn. Heel belangrijk is dat je je moet voorbereiden op het gesprek, schrijf even op wat je zeker wilt weten of zeggen.

DN: Wat zijn de grootste fouten die dove gebruikers maken als ze beroep doen op een afstandstolk?Johan: Zichzelf niet voorstellen, zo weet de andere kant niet met wie ze te maken hebben. De dove persoon moet eraan den-ken dat de horende persoon aan de telefoon hem niet kan zien (de tolk kan hem wel zien) … dus de dove persoon moet meer informatie geven aan de “telefoon” via de tolk.

DN: Bedankt voor dit interviewJohan: Graag gedaan!

Het CAB begon in oktober een afstandstolkendienst Vlaamse Gebarentaal. Met de steun van het Europees Sociaal Fonds (ESF) en het Departement Welzijn, kan het CAB tijdens bepaalde uren enkele afstandstolken ter beschikking stellen van de Vlaamse doven. Deze afstand-stolkendienst is ‘experimenteel’, wat betekent dat dit project na 2 of 3 jaren geëvalueerd zal worden en dat de overheid dan hopelijk gestructureerde financiering zal voorzien. Het CAB kon binnen dit project ook een dove medewerker aanstellen. Dennis Deschildre is de contact-persoon voor de afstandstolkendienst. Hij is nu al enkele maanden aan het werk, dus wou Dovennieuws hem graag enkele vragen stellen.

Dovennieuws: Dennis, wat is precies jouw taak bij de af-standstolkendienst van het CAB?Dennis: Ik ben aangeworven als ICT medewerker en coördinator van de afstandstolkendienst. Mijn jobinhoud is dus het opvolgen van deze dienst. Ik zorg voor de inschrijving van de gebruikers: ze krijgen een login en wachtwoord, zodat ze gebruik kunnen maken van de afstandstolkendienst. Wanneer de gebruiker problemen ondervindt, bied ik ook de nodige support. Dit kan via e-mail en ooVoo. Voor sommige problemen, moet ik ter plaatse gaan, bv. bij moeilijkheden met de firewall van grote instellingen. De financiële coördinatie tenslotte gebeurt door de directie van het CAB.

DN: Wat zijn de vaakst voorkomende vragen die je van dove klanten krijgt?Dennis: Er is niet echt 1 vraag die er uitspringt. De enige vraag die ik dagelijks hoor, is de vraag om deel te kunnen nemen aan het project.

DN: Is het een voordeel voor deze job dat je ook doof en gebarentalig bent? Appreciëren de mensen dit?Dennis: Dit is een groot voordeel! Op het CAB werkten tot nu toe enkel horende personeelsleden en een slechthorend perso-neelslid. Dirk De Witte, de directeur, kent wel Vlaamse Gebaren-taal. Door mijn aanwerving maakt het CAB zijn dienstverlening ook toegankelijker voor de dovengemeenschap. Ik heb dagelijks contact met de gebruikers van de afstandstolkendienst. Omdat ze met mij kunnen communiceren in Vlaamse Gebarentaal, zijn er ook voor hen geen communicatiebarrières.

Interview met Dennis Deschildre, CAB afstandstolkendienst

DN: Wist je voordat je aan deze job begon al iets over af-standstolken? Dennis: Ik had vernomen dat deze dienst in Vlaanderen zou opgericht worden en volgde alle ontwikkelingen hierover op de voet, via Fevlado en tolken. Ik wist dat men in de Scandinavische landen al langer bezig waren met afstandstolken en dat deze dienst veel meer voordelen bood dan bijvoorbeeld Teletolk.

DN: Wat vind je zelf het grootste voordeel aan afstandstol-ken?Dennis: Het grootste voordeel is natuurlijk de toegankelijkheid van informatie. Alle horende mensen kunnen via de telefoon op een vlotte en efficiënte manier informatie inwinnen. Voor het bestaan van de afstandstolkendienst, moesten wij beroep doen op Teltolk of op e-mailverkeer. Deze manier van communicatie is voor ons niet zo efficiënt, omdat ze via geschreven commu-nicatiegebeurt.Jemoetookviae-mailvaaklangerwachtenopeen antwoord. Via de afstandstolkendienst kunnen wij nu ook communiceren in onze moedertaal, via een tolk VGT. Een bijkomend voordeel is natuurlijk ook dat je voor een ge-sprek van 10 tot 30 minuten niet meer op zoek moet gaan naar een live-tolk, maar dat je gewoon gebruik kan maken van de afstandstolken dienst.

DN: Gebruik je zelf vaak een afstandstolk?

DN 1 2013.indd 6 13/12/12 11:01

Dovennieuws 2013 nr.1 7

Interview met Ann Smets, afstandstolk

Dovennieuws: Sinds wanneer ben je actief als afstandstolk? Ann: In april 2011 ben ik gestart in het eerste project rond afstandstolken van Fevlado en Cera. Het project voorzag een testgroep met een 10-tal dove gebruikers. Iedere donderdag-namiddag was ik beschikbaar in het callcenter zodat de Dove gebruikers gebruik konden maken van de service.

DN: Waarom heb je besloten om ook als afstandstolk te werken? Ann: In eerste instantie was het een samenwerking tussen Fe-vlado, het CAB en DirectEye. Ik werd als instanttolk ingeschakeld om mee te werken als afstandstolk. In april 2012 startte het CAB een testgroep op voor een tweetal weken. Ik heb mij onmiddellijk kandidaat gesteld om aan dit project mee te werken omdat ik al een positieve ervaring had bij het eerste project.

DN: Wat vind je zelf de voordelen van het afstandstolken voor een tolk VGT? Ann: Een van de voordelen is dat je je niet moet verplaatsen. Een ander voordeel is dat je een hele dag andere gezichten ziet en verschillende onderwerpen mag tolken. In tegenstelling tot het live-tolken tolk je hier ook af en toe gezellige familiepraatjes.Alsafstandstolkhebjevasteuren,watzeeraantrekkelijkis.Jebent zeker dat je maandelijks kan rekenen op een vast inkomen.

DN: Wat raad je andere tolken VGT aan die erover twijfelen om als afstandstolk te werken? Ann: Een leuke job met veel afwisseling en een vast inkomen zijn zeer aantrekkelijk. Er is veel meer interactie tussen de klant

en de horende partij, terwijl je bij het live tolken vaak in de situ-atie komt dat het bijna enkel gebarentolken is. Bij het afstandstolken komen ook de vaardigheden van stemtol-ken aan bod. Ook alle kleine aspecten zoals kleine geluiden die de horende partij maakt in je mimiek weergeven zijn belangrijk.DN: Wat zijn de nadelen voor de tolk bij het afstandstolken?Ann: Dat de dove gebruikers nog niet goed weten hoe ze moe-ten omgaan met het afstandstolken: Bijvoorbeeld eerst zichzelf voorstellen, korte info doorgeven over wat het gesprek zal gaan enbijheteffectievetelefoongesprekhunnaamvermelden.Als tolk mag je je enkel toespitsen tot het vertalen, terwijl er eigenlijk nog veel feedback gegeven moet worden aan de dove gebruiker hoe het werkt. Dit is niet echt een nadeel, maar het vergt toch een zekere extra inspanning.

DN: Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten waarop een dove gebruiker zeker moet letten om de kwaliteit van het afstandstolken te verbeteren?Ann: Zich niet in een drukke plaats begeven. Achtergrondlawaai is zeer hinderlijk om kwalitatief te kunnen vertalen. Drukke ach-tergronden (flikkerlichten, tv op de achtergrond,…) kunnen ook best vermeden worden. Een dove gebruiker moet zelf eerst zijn naam vermelden als hij in contact komt met de horende partij en erbij vermelden dat hij via een tolk VGT belt.

DN: Onlangs volgden jullie een training georganiseerd door Fevlado en gegeven door Deense experts. Wat zijn de be-langrijkste punten die je voor jezelf hebt onthouden?Ann: Dat we goed bezig zijn in Vlaanderen!!! We hebben er wel veel van bijgeleerd. Bijvoorbeeld onze houding, hoe je concen-tratie verbeteren, stemgebruik, standaardzinnen gebruiken, …

Interview met afstandtolken

Dennis: Ik maak dagelijks gebruik van een afstandstolk. Vroeger gebruikte ik sporadisch de dienst Teletolk, maar de afstandstol-kendienst biedt een grote meerwaarde ten opzicht van Teletolk. Ik besef ook heel goed dat alle informatie nu voor ons Doven toegankelijk wordt. We kunnen net als alle andere burgers gewoon telefonisch contact opnemen met bedrijven, privé personen, een helpdesk, …

DN: Wat vind je de belangrijkste aandachtspunten waarop dove gebruikers zeker moeten letten?Dennis: Er zijn een aantal aandachtspunten. Ten eerste moet de gebruiker zorgen voor een webcam van goede kwaliteit en een goede internetverbinding. Hij moet ervoor zorgen dat hij goed in beeld zit wanneer hij gebaren maakt, zodat hij goed zicht-baar is voor de tolk. Om deze zichtbaarheid te verzekeren is ook voldoende belichting nodig. Dit zijn aandachtspunten voor de technische kant van de zaak.Daarnaast is het ook heel belangrijk om de horende persoon waarmee je contact opneemt bewust te maken van het feit dat je gebruik maakt van een afstandstolk om te telefoneren. Wan-neer je een gesprek start, stel je je dus best even voor en zeg je dat je belt via een tolk Vlaamse Gebarentaal. Op die manier creëer je een groter bewustzijn bij je horende contactpersoon en zal de communicatie enkel verbeteren, aangezien hij dan meer begrip heeft voor de situatie en dus geduldiger zal zijn. Hij zal begrijpen dat er een tolkproces aan de gang is.

DN: Er is momenteel een grote vraag naar tolken VGT in het onderwijs, hoe kunnen tolken overtuigd worden om met afstandstolken te beginnen? Wat zijn de voordelen om aan de slag te gaan als afstandstolk?Dennis: Een afstandstolk komt dagelijks in contact met de ge-bruikers. Dat betekent dat de tolk op korte tijd heel wat ervaring kan opbouwen. Dit houdt in dat de tolkvaardigheid zal stijgen, zowel wat betreft gebaren-als stemtolken. Een afstandstolk heeft ook als voordeel dat hij geen tijd meer verliest door zich te moe-ten verplaatsen van de ene naar de andere opdracht. Bovendien hebben afstandtolken een flexibel werkschema.

DN: Wat kan er volgens jou nog verbeteren aan de huidige afstandstolkendienst?Dennis: De afstandstolkendienst in Vlaanderen staat nog in zijn kinderschoenen. We moeten nog door een leer-en groeiproces en al de kinderziektes overwinnen. We moeten ervoor zorgen dat we nu een mooie basis leggen om de dienst in de toekomst verder te kunnen uitbouwen. Voor mij persoonlijk is het natuur-lijk een streefdoel om de openingsuren uit te breiden. Zorgen dat er een verhoogde permanentie is van de tolken, zodat de dienst van maandag tot vrijdag geopend kan zijn en naar de toekomst toe ook ’s avonds en in het weekend.

DN: Bedankt voor het interview!

Zowel het CAB als DirectEye kan beroep doen op een aantal afstandstolken Vlaamse Gebarentaal. Deze tolken zijn nu al een aantal maanden aan de slag als afstandstolken en ze hebben er ook een opleiding door buitenlandse experten opzitten. Reden genoeg om hen enkele vragen voor te schotelen.

DN 1 2013.indd 7 13/12/12 11:01

Dovennieuws 2013 nr.18

Vanaf januari 2013 zal een tolk Vlaamse Gebarentaal aan de slag gaan in het UZ Gent. Deze tolk zal via afstandstolken ook ter be-schikking staan van bepaalde andere ziekenhuizen en huisartspraktijken in Vlaanderen. De deelnemende ziekenhuizen zijn UZ Gent; ZNAAntwerpen;SintLucas,Gent;AZGroeninge,Kortrijk;AZSintJan,Brugge;CHUBrugmann,Brussel;CHUSaint-Pierre,Brussel;UZGasthuisberg, Leuven.

DedeelnemendehuisartspraktijkenzijnHuisartsenpraktijkHeirnis,Gent;Medikuregem,Brussel;MHColin,Antwerpen;PCSintJozef,Kortenberg; UG Nieuw Gent; WGC De Sleep, Gent.De bedoeling is dat later ook andere ziekenhuizen uit heel Vlaanderen en Brussel bij deze afstandstolkendienst zullen aansluiten.Fevlado juicht dit initiatief, gesubsidieerd door de FOD Volksgezondheid, en ook de inspanningen van het UZ Gent toe. Deze instanties en Fevlado zullen nu samen verder overleggen over de aanpak van de sensibilisatie van dove mensen en ook van andere ziekenhuizen.

Binnenkort staat er meer informatie over de procedure voor de tolkaanvraag en andere interessante informatie op de website van Fevlado en de website van de ziekenhuizen die toegankelijk zullen zijn via afstandstolken VGT.

Vanaf januari afstandstolken VGT beschikbaar in een aantal ziekenhuizen en huisartspraktijken

Interview met enkele afstandstolken

DN: Waarom hebben jullie besloten om ook als afstandstolk te werken?Afstandstolk: Toen het CAB op zoek ging naar tolken voor dit project was ik vrij om me hiervoor te engageren. Daar bovenop vond ik het ook zeer interessant om mee te werken aan een nieuw project. Het idee om te kunnen tolken voor verschillende mensen in verschillende settings vond ik zeker een pluspunt. Het biedt de mogelijkheid om veel te groeien als tolk op een korte tijd. Het is dus op hetzelfde moment een mooie kans en een uitdaging.

DN: Wat vind je zelf de voordelen van het afstandstolken voor een tolk VGT? Afstandstolk: Het feit dat de verplaatsing zich beperkt tot het heen en weer rijden naar de afstandstolkendienst is positief, geen files, geen stress om op tijd op de volgende opdracht te geraken, … Daarnaast ben je ook zeker van een vast maandelijks inkomen.Geenannulatiesofwisselendeuren.Jehebtcontactmet een zeer diverse groep gebruikers en je komt ook in aanra-king met een ruime setting.

DN: Wat raad je andere tolken VGT aan die erover twijfelen om als afstandstolk te werken?Afstandstolk: we denken dat het belangrijk is dat de tolken de kans krijgen om het eens te proberen. Dit al dan niet onder begeleiding zodat men iemand heeft om op terug te vallen. Sla niet in paniek als het niet van de eerste keer lukt, uiteindelijk is er een reden waarom men in Denemarken eerst een opleiding van 1 week heeft voordat men start met afstandstolken.

DN: Wat zijn de nadelen voor de tolk bij het afstandstolken?Afstandstolk: Ik zie het niet echt als een nadeel maar het is wel belangrijk dat je als tolk ook de live settings blijft tolken, dit om meer ervaring op te doen en als extra oefening want afstandstol-ken is toch iets helemaal anders dan live tolken. Doordat de ge-bruikersgroep erg divers is kan het gebeuren dat je niet iedereen kent. Dit vraagt dan ook even wat inwerktijd en kan in het begin wat onduidelijkheden geven maar dat loopt meestal snel los.

DN: Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten waarop een dove gebruiker zeker moet letten om de kwaliteit van het afstandstolken te verbeteren?Afstandstolk: De website die reeds voorzien is is zeer duidelijk en omvattend. Het is dus belangrijk dat de gebruikers op de hoogte zijn van alle zaken die hierop vermeld staan. Daarnaast gebeurt het wel vaker dan de gebruiker zich vergeet voor te stel-len of vergeet te vermelen dat het gesprek via een afstandstolk loopt. Dit kan problemen geven die vermeden kunnen worden. Het is wel een begrijpelijke fout aangezien dit allemaal nieuw is, werken met het systeem, een tolk op het scherm, telefoneren, …

DN: Onlangs volgden jullie een training georganiseerd door Fevlado en gegeven door Deense experts. Wat zijn de be-langrijkste punten die je voor jezelf hebt onthouden?Afstandstolk: Zij wisten ons er vooral op te wijzen dat dit helemaal niet gemakkelijk is en gaven ons enkele tips om dit op lange termijn vol te kunnen houden. Of je nu de ene oproep na de andere hebt of een rustige dag, beide zijn erg vermoeiend want je moet er wel zijn en je moet alert blijven. Men gaf ons ook de tip om niet in te gaan op persoonlijke ge-sprekken tijdens wachttijden om zo niet te vermoeid te geraken voor de opdracht nog moet beginnen.Algemene tip: denk aan je gezondheid!

DN: Er is momenteel een grote vraag naar tolken VGT in het onderwijs, hoe kunnen tolken overtuigd worden om met afstandstolken te beginnen? Afstandstolk: we denken dat iedere tolk dit voor zichzelf moet uitmaken maar ik zou zeggen probeer het gewoon eens. We merken dat alle tolken die hier werken het wel erg graag doen en dat is voor mij de beste referentie aangezien het gaat om een diverse groep tolken.

DN: Bedankt voor dit interview!

DN: Er is momenteel een grote vraag naar tolken VGT in het onderwijs, hoe kunnen tolken overtuigd worden om met afstandstolken te beginnen? Ann: Tolken in het onderwijs is natuurlijk ook zeer belangrijk, maar enkele tolken meer bij het afstandstolken zou ook zeer nuttig zijn. We streven naar een goede dienstverlening die toegankelijk is op alle werkdagen tijdens de kantooruren. Een avond per week is de dienst van het CAB ook geopend. Later kan dit nog uitgebreid worden.

DN: Bedankt voor dit interview!

DN 1 2013.indd 8 13/12/12 11:01

Dovennieuws 2013 nr.1 9

De cel belangenbehartiging van Fevlado start dit jaar met een project rond informatie voor ouders van dove kin-deren. In januari heeft een studiedag plaats rond visuele communicatie met dove baby’s. Meer hierover vind je elders op deze pagina’s. In 2012 publiceerden we al 2 gesprekken met onderzoe-kers die rond dit thema werken tijdens hun doctoraat – Stefan Hardonk en Liesbeth Matthijs - en in deze editie vind je het derde in de reeks. Kimberley Mouvet presen-teerde haar onderzoek al tijdens de workshop die de Taalgroep VGT van de Lessius hogeschool in Antwerpen in 2012 organiseerde rond bilingualisme en ook tijdens de studiedag van Fevlado-Diversus vorig jaar over dove ouders met horende kinderen en VGT als thuistaal. Haar doctoraatsonderzoek is nog niet afgewerkt, maar de cel belangenbehartiging vroeg toch al naar haar bevindingen tot nu toe.

DN: Hoe kwam je in aanraking met VGT en hoe leidde dit tot je onderzoek? Kimberley: Ik kwam tijdens mijn studies Taal- en Letterkunde aan de universiteit van Gent in contact met VGT via de introduc-tielessen van Mieke Van Herreweghe. Na mijn studies startte ik mijn doctoraat waarin ik meewerk aan het onderzoek ‘Wat met gebarentaal? Een longitudinaal onderzoek naar de intersubjectieve ontwikkeling en taalontwikkeling bij jonge dove kinderen met een CI’. In dit onderzoek wordt bekeken hoe de communicatie tussen moeder en kind verloopt. Ook Liesbeth Matthijs werkt hier aan mee: zij richt zich op de kwaliteit van de interactie tussen moeder en kind en de rol van visuele communicatiestrategieën hierin, ik bestudeer de invloed van communi-catie op de taalontwikkeling van het kind. Ik plan het einde van mijn doctoraat in oktober 2013.

DN: Wat onderzoek je dan precies?Kimberley: Ik bestudeer de taalontwikkeling, zowel van het Nederlands als van VGT, van jonge dove kinderen met (meestal) een CI. Ik bekijk die taalontwikkeling als een wederzijds proces tussen moeder en kind; de taal ontwikkelt zich in en door interactie tussen die 2. En dan is het dus belangrijk te kijken welk taalaanbod een doof kind krijgt en welke invloed dat heeft op zijn of haar taalontwikkeling. Ik ging er in het begin van uit dat moeders kozen voor Nederlands óf VGT in de communicatie met hun dove kind. Maar tijdens het onderzoek bleek al snel dat de horende moeders een soort tussentaal hanteren omdat ze ofwel onvoldoende VGT beheersen ofwel niet helemaal overtuigd zijn hoe VGT te gebruiken in interactie met een doof kind. Die ‘tus-sentaal’ noemen we ‘communicatie met visuele elementen’.

DN: En wat wil je met dit onderzoek aantonen?Kimberley: Ik wil bekijken of visuele communicatie een positie-ve invloed heeft op taalontwikkeling, zowel van het Nederlands als van VGT. Visuele communicatie wordt daarbij heel breed bekeken: het gaat over communicatie waar in een zekere mate gebruik wordt gemaakt van visueel-gestuele modaliteiten.

DN : Hoe ga je te werk?Kimberley: 14 jonge dove kinderen worden op de leeftijd van 6, 9, 12, 18 en 24 maanden gefilmd in interactie met hun moeder. Daarnaast wordt ook op elk van die momenten een interview afgenomen van de moeder. Vanaf 9 maanden krijgt die ook een lijst waarop ze zelf de vooruitgang van het taalgebruik – Neder-lands en VGT - moet invullen. Zo probeer ik na te gaan wat de rol van visuele communicatie nu exact is voor jonge dove kinderen met een cochleaire inplant. De groep is zeer divers samenge-steld : er zijn kinderen met weinig en veel gehoorverlies, met en zonder CI, ouders die geen VGT willen gebruiken, ouders die een cursus VGT hebben gevolgd,…

DN: En hoe ver staat je onderzoek?Kimberley: Er zijn al 3 deelonderzoeken klaar waarvan de resultaten binnenkort worden gepubliceerd. Een eerste betreft een casestudie: Een mama communiceert met haar doof kind zowel in het Nederlands als met visuele elementen, tot het kind 10 maanden oud is en geïmplanteerd wordt. Vanaf dan spreekt de mama haar kind veel meer toe en vermindert ze het gebruik van visuele elementen drastisch. Op de leeftijd van 18 maanden blijkt uit de testen dat de taalontwikkeling sterk vertraagt, maar dat de VGT toch sneller doorgroeit en groter wordt dan het Nederlands. In de casestudie gaat de mama dus van bimodale communicatie naar monomodale communicatie. Maar dan merkt ze dat de interactie met haar kind vermindert, er weinig

dialoog en connectie meer is, en ze schakelt opnieuw over op bimodale communicatie. We zien dus dat er rond het tijdstip van implantatie een verandering optreedt in communi-catiepatronen. Maar die lijken zich wel te herstellen na verloop van tijd. Toch blijkt dat het kind daardoor een achterstand oploopt in woorden-schatontwikkeling (zowel voor VGT als voor Nederlands).

DN: Wat houdt het tweede deelonderzoek in?Kimberley: Dat is een vergelijking tussen 2 ouders, één van de 2 is de mama uit de net besproken casestudie. De 2e ouder heeft geen communicatie met haar doof kind tot het moment van implantatie. Ze verwacht dat haar kind met een CI horend is en gebruikt vanaf de implantatie enkel Nederlands. De com-municatie verloopt zeer slecht en de moeder verlaat het kind op het moment dat dat 18 maanden oud is. Wanneer de interac-tiepatronen werden vergeleken met wat deze mama’s vertelden tijdens het interview, bleek dat de verandering in de interactie (1ste mama naar meer monomodale interactie; 2de mama naar interactie) samen voorkwam met een sterkere nadruk van het medische discours in hun eigen verhaal. Deze studie toont duidelijkaandatartsengoedmoetenbeseffenwelkeinvloedzehebben op de manier waarop ouders hun kind bekijken, er mee communiceren en dus op de taalontwikkeling van het doof kind.

DN: Dus de manier waarop de moeder denkt over VGT be-paalt mee de communicatiewijze met haar kind? Kimberley: Ja,uitdeinterviews,waarinonderanderegepeildwordt naar hoe de moeder de doofheid van haar kind beleeft, kan je afleiden wat de status van VGT is in dat gezin. Een moeder die zegt dat ze verwacht dat haar kind zal horen na de imple-mentatie, herhaalt wat de arts haar verteld heeft, en ziet dus ook absoluut het nut niet in van het gebruik van VGT. Moeders

Het belang van VGT in de opvoedingvan dove kinderen

“Nederlands en VGT zijn gelijkwaardige talen, maar er is een verschil in hoe ze gewaardeerd worden, welke status ze hebben. Dat verklaart ook waarom meertaligheid bij gesproken talen gewaardeerd wordt en geen probleem vormt, en meertaligheid gesproken taal/gebarentaal steeds opnieuw in vraag wordt gesteld.”

DN 1 2013.indd 9 13/12/12 11:01

Dovennieuws 2013 nr.110

Kort

rijk

- JW

De

Hae

rne

emai

l: jo

nger

enw

erki

ng@

deha

erne

club

.be

web

site

: ww

w.jw

dhc.

belo

kaa:

‘Clu

bhui

s De

Hae

rne’

Kort

rijks

estr

aat 7

085

01 K

ortr

ijk -

Heu

le

Tunh

out -

JC D

e Ke

mpe

nem

ail: d

ekem

pen@

pira

mim

e.be

web

site

: ww

w.p

iram

ime.

be/jc

dkLo

kaal

: ‘Soc

iaal

- Cu

lture

el

Cent

rum

Pira

mim

e’H

endr

ik C

onsc

ienc

estr

aat 1

723

00 Tu

rnho

ut

Gen

t - JC

De

Joke

rem

ail:

jcdj

oker

@gm

ail.c

omw

ebsi

te: w

ww

.jcde

joke

r.be

Loka

al: ‘D

oven

club

Gen

t ’

Stro

pkaa

i 38

9000

Gen

t

Bru

gge

- JW

Dew

itte

’s D

oord

rijv

ers

Emai

l: jw

dwd@

now

edo.

bew

ebsi

te: w

ww

.jwdw

d.be

Loka

al:D

OCEff

eta

Pold

erst

raat

76a

8310

St K

ruis

Bru

gge

Ant

wer

pen

- JC

De

Vlin

der

Emai

l: dev

linde

r@m

ados

avzw

.be

web

site

: ww

w.jc

devl

inde

r.be

Loka

al: ‘M

ados

a’H

aant

jesl

ei 2

1320

18 A

ntw

erpe

n.

die in de gesprekken aangeven geen VGT te willen gebruiken, gebruikenwelcommunicatiemetvisueleelementen.Jekanjeafvragen waarom? Is het Nederlands dan toch niet voldoende?

DN: En merk je soms een evolutie binnen die houding ten aanzien van VGT? Kimberley: Vanaf 9 maanden krijgen de moeders een lijst waarop ze zelf de vooruitgang van het taalgebruik – Neder-lands en VGT - moeten invullen. Voor het Nederlands vullen alle ouders die in, het gedeelte dat te maken heeft met VGT wordt door de moeders die geen VGT gebruiken opengelaten of soms zelfs doorstreept. Bij sommigen zie je daar een evolutie in en vul-len ze ook na verloop van tijd toch het gedeelte met betrekking totVGTin.Jekuntjeafvragenwaaromzedatdoen.Merkendemoeders dat ‘gebaren’ toch bijdragen aan een betere interactie met hun doof kind? Nederlands en VGT zijn gelijkwaardige talen, maar er is een verschil in hoe ze gewaardeerd worden, welke status ze hebben. Dat verklaart ook waarom meertaligheid bij gesproken talen gewaardeerd wordt en geen probleem vormt, en meertaligheid gesproken taal/gebarentaal steeds opnieuw in vraag wordt gesteld.

DN: En wat houdt het derde deelonderzoek in?Kimberley: Dat zijn video-analyses; in de filmopnames wordt gekeken hoe moeder en kind om de beurt communiceren en hoeveel keer na elkaar. Het blijkt dat moeders die geen visuele elementen gebruiken kortere periodes van beurtwisseling heb-ben met hun kind. Moeders die wel visuele elementen gebrui-ken, slagen er in om de periodes van beurtwisseling langer aan te houden; de communicatie lijkt daar dus intenser. Dus het lijkt er op dat, als je communicatie met visuele elementen gebruikt,

De cel belangenbehartiging van Fevlado start een nieuw project rond het recht op volledige informatie voor horende ouders van dove baby’s. Dit project wordt gesubsidieerd door de Vlaamse overheid, cel Gelijke Kansen in Vlaanderen, en zal zes maanden duren (december 2012 – mei 2013). De VUB onderzoeksgroep Interpersoonlijke, Discursieve en Narratieve Studies in Psychologie en Educa-tiewetenschappen (IDNS-PE) zal als partner de wetenschappelijke omkadering voorzien.Het doel van het project is het sensibiliseren en bewust maken van horende ouders en professionelen over de voordelen van het vroeg aanleren van Vlaamse Gebarentaal en het tweetalig en bi-cultureel opvoeden van dove baby’s. Ouders baseren hun opvoe-dingskeuze vaak op de eenzijdige informatie die ze vanuit de medische wereld krijgen, en die zich voornamelijk op het gehoorver-lies focust. Ze krijgen echter weinig of geen informatie over de meerwaarde van Vlaamse Gebarentaal en de Dovengemeenschap in de opvoeding van hun dove kind. Fevlado wil via dit project het belang van het geven van volledige informatie over doofheid vanuit een sociale, culturele en linguïstische dimensie aankaarten. Via getuigenissen van dove jongeren en ouders van dove kinderen over de waarde van Vlaamse Gebarentaal en Dovencultuur in hun leven zal die informatie op een toegankelijke manier verspreid worden. Meer informatie over dit project vind je op www.fevlado.be .

Wat?Deze studievoormiddag wordt georganiseerd naar aanleiding van de publicatie van de nieuwe cursus ‘Leren Visueel Communi-cereninVGTmetDoveBaby’senPeuters’.Hetboekendemateriaalkofferdiebijdecursushorenwordengepresenteerd.Waar?Vrije Universiteit BrusselWanneer?25 januari 2013Wie?Georganiseerd door de Vrije Universiteit Brussel, vzw ‘t Signaal en FevladoProgramma?Naastdevoorstellingvanhetboekendemateriaalkoffers,zaldr.MargaretHarris(UK)eenoverzichtgevenvanhetwetenschap-pelijk onderzoek naar het gebruik van visuele communicatiestrategieën en gebarentaal in de vroegtijdige moeder-kindinterac-tie.Meer over deze studiedag en hoe je je kan inschrijven vind je op www.fevlado.be

dat positief is voor de duur van de gezamenlijke betrokkenheid en voor de totale communicatieproductie van het kind. Dus meer visueel communiceren levert langere dialogen op, meer communicatie en dus meer interactie tussen moeder en kind.

DN: Wat zijn tot nu toe voor jou de belangrijkste conclusies uit je onderzoek?Kimberley: Wel, we weten dat taalontwikkeling een wederzijds proces is en dat een vlotte band ontwikkelen met je kind een vlotte taalontwikkeling in de hand werkt: ouder en kind werken samen aan die band. We weten ook dat taalontwikkeling een lang proces is, maar dat een goede basis verdere taalontwikke-ling echt wel in de hand werkt. Kinderen leren in verschillende situaties, dus is die basis en de goede band van belang, niet zo-zeer het altijd 100% perfecte voorbeeld geven. Maar we weten ook dat taalontwikkeling vrij complex is als de gehoorstatus van moeder en kind niet overeenkomt. Toch kunnen we nu al wel besluiten dat communicatie met een visueel element gedeelde aandacht én communicatieve productie in zowel gesproken als gebarentaal in de hand werkt en ze zeker niet belemmert. Een goede interactie is dus zeer belangrijk om de taalontwikkeling in goede banen te leiden.

DN: Bedankt voor dit gesprek Kimberley!

En ook nog… Kimberley Mouvet werkt nu samen met Stefan Hardonk aan een nieuw deelonderzoek: ze willen nagaan of de manier waarop ou-ders over doofheid denken, zich weerspiegelt in de manier waarop ze communiceren met hun dove kind. Later daarover meer.

Project: “Gelijke kansen voor dove baby’s: recht op volledige informatie voor de ouders “

Studievoormiddag: Leren Visueel Communiceren in VGT met Dove Baby’s en Peuters

DN 1 2013.indd 10 13/12/12 11:01

Dovennieuws 2013 nr.1 Jongerenkrant 11

Kort

rijk

- JW

De

Hae

rne

emai

l: jo

nger

enw

erki

ng@

deha

erne

club

.be

web

site

: ww

w.jw

dhc.

belo

kaa:

‘Clu

bhui

s De

Hae

rne’

Kort

rijks

estr

aat 7

085

01 K

ortr

ijk -

Heu

le

Tunh

out -

JC D

e Ke

mpe

nem

ail: d

ekem

pen@

pira

mim

e.be

web

site

: ww

w.p

iram

ime.

be/jc

dkLo

kaal

: ‘Soc

iaal

- Cu

lture

el

Cent

rum

Pira

mim

e’H

endr

ik C

onsc

ienc

estr

aat 1

723

00 Tu

rnho

ut

Gen

t - JC

De

Joke

rem

ail:

jcdj

oker

@gm

ail.c

omw

ebsi

te: w

ww

.jcde

joke

r.be

Loka

al: ‘D

oven

club

Gen

t ’

Stro

pkaa

i 38

9000

Gen

t

Bru

gge

- JW

Dew

itte

’s D

oord

rijv

ers

Emai

l: jw

dwd@

now

edo.

bew

ebsi

te: w

ww

.jwdw

d.be

Loka

al:D

OCEff

eta

Pold

erst

raat

76a

8310

St K

ruis

Bru

gge

Ant

wer

pen

- JC

De

Vlin

der

Emai

l: dev

linde

r@m

ados

avzw

.be

web

site

: ww

w.jc

devl

inde

r.be

Loka

al: ‘M

ados

a’H

aant

jesl

ei 2

1320

18 A

ntw

erpe

n.

In deze jongerenkrant:

WIE ZIJN WE? Voorzitter Hannes De Durpel - verantwoordelijk voor leiden van vergaderingen, contacten met binnen- en buitenland - Ondervoorzit-ter Sammy Van Landuyt - verantwoordelijk voor overname van afwezigheid voorzitter - Secretaris Dennis Deschildre - verantwoordelijk voor back-up administratie, opvolgen en contacten met binnen- en buitenland - Schatbewaarder Yves Van Acker - verantwoordelijk voor financiën en sensibilisatie (website) - Verslaggever Dora Moens - verantwoordelijk voor verslaggeving van vergaderingen - Bestuursleden Marieke Kusters - Sara Van Leuven - Davy Van Landuyt - verantwoordelijk voor activiteiten e.a.

BestuurJong-Fevlado2013:Erzijn2nieuwekandidatenbijgekomen,hetbestuur ziet er als volgt uit:• Voorzitter: Hannes De Durpel• Ondervoorzitter: Sammy Van Landuyt • Secretaris: Dennis Deschildre• Schatbewaarder: Yves Van Acker• Verslaggever: Dora Moens• Bestuursleden: Marieke Kusters, Sara Van Leuven en Davy Van Landuyt.

• Actieplan 2013• 25jaarJong-Fevlado• Sfeerbeelden

DN 1 2013.indd 11 13/12/12 11:01

Dovennieuws 2013 nr.1 Jongerenkrant12

Interne activiteitenJaarlijksorganiserenwe10 bestuursvergaderingen.

Daarnaast wonen wij ook de General Assembly van EUDY in Berlijn in de maand mei bij.

Zoals elk jaar betalen we een vergoeding aan WFDYS en EUDY voor ons lidmaatschap.

Met het oude bestuur van 2012 gaan we jaarlijks uit eten.

Daarnaast zal er ook een teambuildingsweekend georganiseerd worden voor het bestuur.

In 2012 hebben we een nieuwe koepel, WGDY (West-German Deaf Youth), opgericht in samen-

werking met de Nederlandse, Waalse en Ierse jongerenfederatie en deze is ook van toepassing

voor Duitsland, Engeland, Oostenrijk,…

In 2013 is er voorzien dat we een seminarie zullen organiseren in Gent in de zomervakantie.

Dit is nog niet 100% zeker maar deze seminarie is bedoeld om de doelen van WGDY meer uit te

werken en is ook bedoeld voor netwerking tussen de verschillende internationale jongerenfede-

raties.

TussenactiviteitenMet tussenactiviteiten bedoelen we enkel de activiteiten in samenwerking met de lokale jonge-

renwerkingen/jeugdclubs.

We zullen begin 2013 een teambuildingsweekend organiseren met alle bestuursleden van de

jeugdclubs. Dit zorgt voor meer samenwerking en overleg. Tijdens deze teambuilding zal er ook

nagedacht worden over het aantal tornooien georganiseerd door de jeugdclubs, een betere

reclameverspreidingviaJong-Fevlado,eengeïntegreerdekalenderopdewebsitevanJong-

Fevlado,…

Uiteraard worden er ook 2 jeugdraden voor de jeugdclubs alleen en een AV voor alle leden

georganiseerd.DeAVzalin2013inBruggedoorgaaninsamenwerkingmetJWDWD.

Daarnaast zal er een avond georganiseerd worden waarbij alle kinderclubs worden uitgenodigd

zodatJong-Fevladokanbekijkenwatwijalsorganisatievoordezegroepenkunnendoen.Dit

is vrijblijvend: het is aan de kinderclubs om te beslissen of ze bij ons willen aansluiten. Dit zal

vermoedelijk al in januari/februari 2013 gebeuren.

Externe activiteitenJaarlijksorganiserenweaanheteindevandezomereenkamp en dat is voor 2013 van toepas-

sing.

Aldus zullen we ook tijdens de WereldDovenDag in Oostende meer actief zijn, op vraag van de

jeugdclubs.

We hebben vorig jaar ons kandidaat gesteld om in 2014 een EUDY Junior (van 13 tot 17 jaar)

Camp teorganiseren,insamenwerkingmetFFSB-Jeunes.Tegeneinddecember2012moeter

een COC (Camp Organising Comitee) opgericht worden die deze kamp intens en specifiek zal

voorbereiden. 2 mensen van het bestuur zullen leidinggevende functies krijgen binnen de COC.

DoraMoensisnamensJong-FevladoverantwoordelijkvoordezeCOC.

Actieplan 2013 Jong Fevlado 25

jaar

DN 1 2013.indd 12 13/12/12 11:01