Afgiftekantoor : 2140 Borgerhout 1 Erkenningsnummer P708324 … · prijs gewonnen van Ocean Optics...

Afgi

fteka

ntoo

r :

214

0 Bo

rger

hout

1

Erke

nnin

gsnu

mm

er P

7083

24

geonieuws maandblad van de

mineralogische kring antwerpen v.z.w. 36(3), maart 2011

In dit nummer : MINDAT 10 Boleiet Cronstedt : wit van de mineralen...

Geonieuws 36(3), maart 2011 59

Mineralogische Kring Antwerpen vzw Oprichtingsdatum : 11 mei 1963 Statuten : nr. 9925, B.S. 17 11 77 Zetel : Boterlaarbaan 225, B-2100 Deurne BTW-nummer : BE 0417.613.407 Wettelijk depot : Kon. Bib. België BD 3343 Verschijningsdata : maandelijks, behalve in juli en augustus. Redacteur en verantwoordelijke uitgever : H. DILLEN, Doornstraat 15, B-9170 Sint-Gillis-Waas. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Betalingen België : bankrekening 789-5809102-81 Buitenland : IBAN: BE36 7895 8091 0281 - BIC: GKCCBEBB Al deze rekeningen staan op naam van M.K.A. v.z.w., Marialei 43, B-2900 Schoten. Titelpagina Berylkristallen van het Erongo-massief, Namibië. Foto © Pierre Rondelez.

NUTTIGE ADRESSEN Hugo BENDER, Pieter Van den Bemdenlaan 107, B-2650 Edegem.

Tel. 03 4408987. <[email protected]> Bestuurder. Secretaris, ledenadministratie.

Paul BENDER, Pieter Van den Bemdenlaan 107, B-2650 Edegem. Tel. 03 4408987.<[email protected]> Bestuurder. Technische realisatie Geonieuws, coördinator Minerant.

Rik DILLEN, Doornstraat 15, B-9170 Sint-Gillis-Waas. Tel. 03 7706007. <[email protected]> Bestuurder. Redacteur Geonieuws. Axel EMMERMANN, Lobbesplein 12, B-2640 Mortsel.

Tel. 03 2953554 en 0496 359117 <[email protected]> Werkgroep technische realisaties, werkgroep fluorescentie.

Etienne MANS, Jan Blockxlaan 16, 2630 Aartselaar. Tel 03 8888124. <[email protected]>

Bibliothecaris, uitleendienst, samenaankoop. Herwig PELCKMANS, Cardijnstraat 12, B-3530 Helchteren.

Tel. 0486 121128. <[email protected]> Organisatie vergaderingen, contacten met sprekers.

Guido ROGIEST, Prins Kavellei 86, B-2930 Brasschaat. Tel. 03 6520232. <[email protected]>

Bestuurder. Ondervoorzitter, public relations. Paul TAMBUYSER, Surmerhuizerweg 23, NL-1744 JB Eenigenburg.

Tel. 00 31 226 394231. Fax 00 31 226 393560. <[email protected]>. Werkgroep edelsteenkunde, webmaster.

Ineke VAN DYCK, Walbogaard 11, B-9140 Temse. Tel. 03 8276736. <[email protected]> Werkgroep zeolieten.

Ludo VAN GOETHEM, Boterlaarbaan 225, B-2100 Deurne. Tel. en fax 03 3215060. <[email protected]> Vertegenwoordiging openbare besturen.

Paul VAN HEE, Marialei 43, B-2900 Schoten. Tel. 03 6452914. <[email protected]>

Bestuurder. Voorzitter. Anny VAN HEE-SCHOENMAEKERS, Marialei 43, B-2900 Schoten.

Tel. 03 6452914. <[email protected]> Penningmeesteres. Eddy VERVLOET, August Vermeylenlaan 15F bus 29, B 2050 Antwerpen.

Tel. 03 2194435 <[email protected]> Bestuurder. Excursies.

[email protected] www.minerant.org

60 Geonieuws 36(3), maart 2011

MKA-kalender

Vrijdag 4 maart 2011

Maandelijkse vergadering in zaal "De drie rozen", Kerkstraat 45, 's Gravenwezel, om 20.00 h.

Deze avond neemt Bart ons mee op reis. Samen met een tiental andere MKA-leden, on-dernam hij vorig jaar een reis naar Namibië. De excursie werd een exotische cocktail van natuur, cultuur, bezienswaardigheden en natuurlijk mineralogische vindplaatsen. Uiteraard krijgt u ook de foto's van de zelfgevonden mineralen te zien. Wie er niet bij was, krijgt nu dé kans om alsnog de sfeer op te snuiven; wie er wél bij was, kan volop herinneringen ko-men ophalen. Allen daarheen dus !

Vrijdag 11 maart 2011

Maandelijkse vergadering in zaal “Elzenhof”, Kerkplein in Edegem-Elsdonk. 19.00 h bibliotheek (open tot 19.45 h) 19.30 h gelegenheid tot transacties, determinaties, afspraken voor privé-excursies,

raadplegen van de bibliotheek, uitleendienst of... gewoon een gezellig babbel-tje... Deze maand worden specimens van boleiet van de Amelia mine in Mexico aangeboden. Meer details hierover vind je elders in dit nummer.

20.15 h Wie zich vandaag met mineralen bezig houdt komt de naam Agricola wellicht niet onbekend voor. Meestal blijft het daar echter bij. Maar wie was eigenlijk deze pionier en “vader van de mineralogie”. Miel Daneels heeft zich verdiept in het leven en werk van deze wetenschapper uit de 16e eeuw. Aan de hand van een powerpoint-presentatie wordt deze boeiende figuur uit Saksen belicht vanaf zijn jeugdjaren tot zijn dood in 1555 en wordt aandacht besteed aan zijn formidabel en prachtig geïllustreerd werk de “De Re Metallica”, wat vrij zou kunnen vertaald worden als “Over Metaalkunde”. Het wordt een avond vol historische mineralogie.

BBBaaarrrttt dddeee WWWeeeeeerrrddd """RRReeeiiisss nnnaaaaaarrr NNNaaammmiiibbbiiiëëë --- 222000111000"""

Miel Daneels"Georgius Agricola" en "De Re Metallica"


Zaterdag 12 maart 2011

Vergadering van de Werkgroep Edelsteenkunde in zaal “Elzenhof”, Kerkplein in Edegem-Elsdonk, van 9.30 tot 12 h.

Fluoriet is voor de mineralenverzamelaar geen zeldzaamheid; in iedere collectie zijn er diverse voorbeelden van te vinden en er zijn zelfs hele thematische verzamelingen aan dit mineraal gewijd. Voor edelstenenverzamelaars is dit niet zo vanzelfsprekend; fluoriet is erg zacht, heeft een perfecte splijting en een lage brekingsindex. Dit zijn allemaal eigenschappen die het facetteren van een fluoriet tot een niet vanzelfsprekende bewerking maken. Maar dat er nog veel meer over fluoriet te vertellen valt, dat horen we vandaag van Jef Leybaert.

Jef Leybaert "Fluoriet"

Fluoriet-kristallen van Foisches (grens België-Frankrijk), vondst uit 1987. Verzameling en foto © Alfons Quadens

Develsteincollege Develsingel 5

NL-3333 LD Zwijndrecht Info + 31 78 6156615

<[email protected]> www.geodezwijndrecht.nl

Internationale beurs van mineralen en fossielen zaterdag 19 maart 2011, van 10 tot 17 h

NAUTILUS-GENT vzw 35e INTERNATIONALE BEURS VOOR MINERALEN EN FOSSIELEN ZONDAG 20 MAART 2011 van 10 TOT 18 UUR In het Koninklijk atheneum, Voskenslaan 60 te Gent GRATIS onderzoek van juwelen en edelstenen


MKA-nieuws

Op 29 december 2010 overleed Emiel Steylaerts, vader en schoonvader van Julienne en Etienne Mans, en op 21 december 2010 overleed René Vanrusselt, vader van Vik Vanrusselt. Wij bieden de familie onze deelneming aan bij dit verlies, en wensen hen veel sterkte toe.

1. Financiële toestand 2010 en budget 2011 De voorlopige boekhouding 2010 sluit af met een positief resultaat. Nieuw budget 2011 wordt opgemaakt met licht negatief resultaat. 2. Werking 2011 voordrachten het programma voor het voorjaar is klaar een aantal voorstellen voor het najaar en later wordt besproken er zal nagegaan worden of sommige personen (o.a. recente sprekers) een Geonieuws in pdf-

formaat kan toegestuurd worden. er wordt weer een veiling gepland in 2012 werkgroepen : planning activiteiten 2011 edelsteenkunde programma voorjaar is beschikbaar micro er zijn meestal 7-8 personen aanwezig, een ideaal aantal voor het doorgeven en de bespreking

van specimens plan om maandelijks 4 micro-foto’s op de website te zetten met een stemming fluorescentie prijs gewonnen van Ocean Optics voor de ingezonden video omtrent de spectrometer aankoop van bijkomende opties voor de spectrometer wordt nagegaan zeolieten grote opkomst voor schatten op zolder 2010, ook van externe bezoekers, er komt een versie 2011 Geonieuws De druk- en verzendingskosten worden besproken. Vooral voor de buitenlandse leden is er een probleem met de veel hogere verzendingskosten (ook bij verzending via Nederland; via België zou de kost meer dan een factor 2 hoger zijn). Daarom wordt voorgesteld om vanaf 2012 de buitenlandse leden te laten kiezen tussen maandelijkse of jaarlijkse toezending van het tijdschrift. Bij maandelijkse toezending zal extra 7 EUR portkosten aangerekend worden. Zie lidgelden 2012. Zoals reeds nu het geval : ieder lid kan zich aanmelden voor de gratis kleuren-pdf versie via de website. De mogelijkheden voor een Engelstalig web-abonnement op redactionele Geonieuws artikels wordt overwogen. De procedure moet verder uitgewerkt worden, en er moet eerst een buffer van vertaalde artikels aangelegd te worden.

In memoriam

Vergadering Raad van Bestuur 12 december 2010


Hubert Suls zal na opwerking van de huidige voorraad omslagen stoppen met de verzending van Geonieuws. Uiteraard met onze dank voor 10 jaar verzending van Geonieuws. Een enthousiaste nieuwe verzender meldt zich : Ineke Van Dyck. Alle oude jaargangen van Geonieuws zullen in de toekomst via de website beschikbaar zijn in pdf formaat. Minerant 2011 Tentoonstelling : een thema voor de tentoonstelling (ook voor volgende jaren) wordt gezocht. Bar, inkom en secretariaat : groep medewerkers uit te breiden, terug proberen hostessen/hosts te vinden voor de inkom. Bibliotheek Het aantal ontleners is iets lager dan vorig jaar, wel zijn er 3 nieuwe leden bij. Grote opkuis nodig, o.a. ook nog ten gevolge van de verhuis naar Edegem. Nieuw abonnement zal genomen worden op “MineralUp”. Wat de bibliotheek in 's Gravenwezel betreft zullen alle abonnementen opgezegd worden en de mobiele bibliotheek wordt afgeschaft. Jeugd Er zal via de geologie-afdelingen aan de universiteiten nagegaan worden of er bij de studenten bij wijze van kennismaking belangstelling is om gedurende 1 jaar de pdf versie van Geonieuws gratis te ontvangen. Ook via scholen kan zo’n initiatief genomen worden naar laatstejaars of scheikunde. Internet Herwig Pelckmans zal zich inwerken als website backup. Er komt regelmatig een kwis op de website. Uitleendienst Uitlening van ultrasoonbad, microscoop, Geiger teller en stenenbreker kunnen voortaan in de bibliotheek. Bestuursverkiezingen februari 2011 3. Lidgeld 2012 Het bestuur zal aan de algemene vergadering in februari voorstellen : het lidgeld wordt wereldwijd : individueel 27-EUR of gezin 32-EUR. buitenlandse leden ontvangen voor dat lidgeld de hele Geonieuws jaargang in één zending

(november) (of halen hun nummers al af op Minerant of vergaderingen). buitenlandse leden die maandelijks Geonieuws willen ontvangen betalen extra portkosten : + 7-

EUR (dus individueel 34-EUR of gezin 39-EUR hetgeen 2-EUR meer is dan momenteel). 4. Varia MKA 50 in 2013 …eerste ideeën voor viering worden besproken. Paul Van hee Hugo Bender


Beurzen en tentoonstellingen Periode 19/3/2011 - 17/4/2011 De beurzenkalender is ook beschikbaar via onze website www.minerant.org/fairseu.html

6/3 BE HANNUT. Marché couvert, 1 rue des Combattants 10-18 h. 22ste Beurs (M-F-J-E). Tentoonstelling "Les minéraux de Belgique".

Info : Raymond Vanderlinden, Rue des Charrons 17/2, BE-1357 Helecine. 019 655684 <[email protected]> www.champ-hannut.be

19/3 B ZWIJNDRECHT (Nederland). Beurs van Geode. Develsteincollege, Develsteinsingel. 10-17 h. Beurs (M-F-J-E) Info : Nico Kuik - 0031 78 6156615 <[email protected]> www.geodezwijndrecht.nl

20/3 BE GENT. Beurs van Nautilus vzw. Koninklijk Atheneum, Voskenslaan 60 (bij het Sint-Pietersstation). 10-18 h. Beurs (M-F, géén juwelen) Info : Jörgen Gryson, Sint-Lucaslaan 16, 8130 Brugge 050 356985. <[email protected]>

19-20/3 AT BADEN/WIEN. Veranstaltungshalle Baden, Waltersdorferstr. 40. Beurs (M-F-J-E). 10-17 h.

<[email protected]> 20/3 DE EPPELHEIM/HEIDELBERG. Rhein-Neckar-Halle, Pestalozzistraße 10, 69214 Eppelheim.

9-17 h. Beurs (M).<[email protected]> www.mineralienboerse-eppelheim.de 20/3 CZ HRADEC KRÁLOVÉ. Kulturní středisko STŘELÁK. Beurs. <[email protected]>

www.sweb.cz/ivea 20/3 DE NÜRNBERG. Gesellschaftshaus Gartenstadt, Buchenschlag 1. Beurs (M-F). Tentoonstelling

over Lavrion, Griekenland. 20/3 DE DORTMUND. Museum für Naturkunde, Münsterstraße 271. 10-17 h. Beurs. 25-27/3 IT BOLOGNA. Futurshowstation, Casalecchio di Reno. 9-19 h. Beurs (M-F-J-E).

<[email protected]> www.bolognamineralshow.com 25-27/3 SI LJUBLJANA. Beursgebouw. Beurs. <[email protected]> www.collecta.si 26/3 HU BUDAPEST. Kispesti Munkásotthon Művelődési Ház, Teleki u. 50.

<[email protected]> www.kmo.hu 26/3 FR ITEUIL (86). Centre Sportif. Ruil-beurs. 26-27/3 DE LEINFELDEN-ECHTERDINGEN. Filderhalle. 10-18/11-17 h. Beurs (F).

<[email protected]> www.petrefakta.de. 26-27/3 CH LAUSANNE. Aula des Cèdres, Av. de Cour 33. 10-18/10-17 h.

<[email protected]> www.svm.ch 26-27/3 FI LAHTI. Jokimaan Ravikeskus, Lahden Jalo- ja Korukiviharrastajat ry, Askonkatu 13.

<[email protected]> www.kivikerho.fi/messut.htm 26-27/3 FR BEAUVAIS (60). Institut Polytechnique, rue Pierre Waguet. 10-18 h. Beurs (M-F).

<[email protected]> www.association-opale.com 26-27/3 FR NOVES (13). Salle de l'Espacier. Beurs. 27/3 HU BUDAPEST. Csokonai Művelődési Központ, Eötvös utca 64-66.

<[email protected]> www.csokonaimk.hu 1-3/4 FR PARIS (75). Hôtel Marriott , forum Rive-Gauche, 17 bld Saint-Jacques. Beurs (M-F-J-E).

<[email protected]> 2/4 HU SZEGED. Makkosházi (Bonifert Domonkos) Általános Iskola, Negyvennyolcas u. 24.

<[email protected]> www.varazsliget.hu 2/4 FR BOURG-LES-VALENCE (26). Salle des Sapins. Ruil-beurs 2-3/4 FR MOULINS (03). Espace Villars - La Madeleine. Beurs.


2-3/4 FR ROSENAU (68). Salle culturelle "l'Escale". 10-18 h. Beurs. 2-3/4 CH LUZERN. Allmend-Halle. 10_17 h. Beurs (M-F). <[email protected]> 2-3/4 SE GÖTEBORG. Brewhouse, Åvägen 24 (100 meter VAN Valhallabadet). 10-17/10-16 h.

Beurs (M-F-E). <[email protected]> www.geonord.org/ggf 2-3/4 FR RILHAC-RANCON (Haute-Vienne). Espace Mazelle. 10-19 h. Beurs (M-F). 2-3/4 DE HEITERSHEIM. Mehrzweckhalle. 10-18/11-18 h. Beurs (M).

< [email protected]> www.euromin.de 3/4 BE DISON. Salle des fêtes, Place Luc Hommel 15. 9.30-18 h. Beurs (M-F-J-E). 3/4 DE COBURG. Kongresshaus Rosengarten, Berlinzer Platz 1. 10-17 h. Beurs (M-F). 3/4 HU BUDAPEST. Óbudai Kulturális Központ Nonprofit Kft., San Marco utca 81.

<[email protected]> www.kulturkozpont.hu 9/4 CZ OSTRAVA. Areal VSB TU, Nova menza (Poruba). <[email protected]> 9/4 CZ PRIBRAM. Dum kultury Pribram, Legionaru 400. 9-14 h. Beurs.

<[email protected]> www.diamo.cz 9-10/4 FR CHÄTEAUNEUF/ISERE (26). Salle des Fêtes. 9-18 h. Beurs (M-F-J-E).

<[email protected]> 9-10/4 FR RENNES-CESSON-SEVIGNE (35). Salle "Carré-Sévigne". Beurs. 9-10/4 NL DEN HAAG. World Forum Convention Center, Churchillplein 10. 10-17 h. Beurs (M-F-J-E).

<[email protected]> www.mineralennlc.nl 9-10/4 DE BAD EMS/LAHN. Kurhaus, Römerstraße. Beurs.

<[email protected]> www.emser-mineralientage.de> 9-10/4 DE HERBORN-DILL. Bürgerhaus. 10-17 h. Ruil_beurs. <[email protected]> 9-10/4 DE MÜNCHEN. Tonhalle, Grafinger Straße.10-18/10-17 h. Beurs (M-F-J-E).

<[email protected]> www.muenchner-fruehjahrsboerse.de 9-10/4 HU SOPRON. "Vas-Villa" Szakközépiskola, Móra Ferenc u. 3, H-8220 Balatonalmádi.

<[email protected]> 9-10/4 DE BAD SÄCKINGEN. Kursaal. Beurs (M-F). <[email protected]> 10/4 IT BADIA A SETTIMO (FI). Microcentro Venti, Abbazia Cistercense. Beurs.

<[email protected]> 10/4 DE BAD KÖTZTING. Haus des Gastes, Herrenstraße 10. Beurs (M-F). Tentoonst. toermalijn. 15-17/4 DE STUTTGART. Landesmesse. 10-18 h. Beurs (M-F-J-E).

<[email protected]> www.kristall-galerie.de 16/4 HU BUDAPEST. Lurdy-Ház, Gazdag E. utca 2, H-9700 Szombathely.

<[email protected]> www.asvanyborze.com 16/4 SK BRATISLAVA. Nové Mesto, Vajnorska 21. Beurs. <[email protected]>,

<[email protected]> 16-17/4 FR CHAMPAGNOLE (39). Salle "L'Oppidum". Ruil-beurs. 17/4 DE ALSDORF. Rathaus, Hubertusstraße (bij B57). Beurs (M-F). 17/4 DE REUTLINGEN. Wittum-Halle, Wittumstraße 37. 11-17 h. Beurs (M-F).

<[email protected]> 17/4 DE LAHR. Sulzberghalle. 10-17 h. Beurs (M). Tentoonstelling India. 17/4 DE REGENSBURG-NEUTRAUBLING. Stadthalle. 10-17 h. Beurs (M).

www.exponaturundtechnik.de 17/4 HU SZÉKESFEHÉRVÁR. Videoton Oktatási Központ, Irányi D.u. 6.

<[email protected]> www.minerals.hu

Gebruikte afkortingen : M mineralen F fossielen J juwelen S schelpen E edelstenen MM micromounts Hoewel deze beurzenkalender met de grootste zorg wordt samengesteld neemt de redactie van Geonieuws geen enkele verantwoordelijkheid met betrekking tot de juistheid van de gegevens. Vooraleer een reis te ondernemen om een beurs te bezoeken raden wij U aan contact op te nemen met de organisatoren of de gegevens op een andere manier te verifiëren. Gegevens m.b.t. de organisatoren van beurzen kan U in de meeste gevallen bekomen bij het secretariaat of de redactie van Geonieuws, liefst per e-mail.


De column van Cronstedt

Wit van de mineralen Misschien zegt boven-staande uitdrukking u nog niets. Wel, dan raad ik u aan om verder te lezen. En in het andere (onwaar-schijnlijke) geval … ook,

natuurlijk ! De ingeving schoot me te binnen toen ik en-kele maanden geleden naar buiten keek, hier in het verre Noorden, en dacht: hé, in mijn tuin zijn massa’s mineralen te vinden. Neen, niet omdat er een storthoop van micromount-afval zou zijn, of een stapel grotere brokken stenen en mineralen die uit de collectie wer-den verbannen. Neen, de verklaring is veel eenvoudiger: het had gewoon gesneeuwd. En sneeuw is, zoals u wellicht wel weet, bes-te lezer, een slanke vorm van ijs. En ijs wordt door de IMA momenteel nog steeds be-schouwd als volwaardig mineraal (hopelijk blijft dat nog even duren, want ik heb al werk genoeg met het aanpassen van al mijn ande-re etiketten). Nou ja, omdat sneeuw van nature meestal wit is, besefte ik dus dat mijn tuin “wit van de mineralen zag”. Uiteraard had u al door dat er een duidelijke knipoog gegeven wordt naar het welingeburgerde “zwart van het volk”. Dus als u nu op een vindplaats komt met veel mineralen, heeft u daar tenminste een gepas-te uitdrukking voor. Maar misschien vind u mijn uitdrukking minder geslaagd dan “tent-sletje”, dat woord van het jaar 2010 werd. Wel, het zal me niet beletten om toch mee te dingen naar een eervolle vermelding in 2011. OK, terug naar onze core business (vrij ver-taald : “ons hoofdvermaak”). Sneeuw en ijs hebben de mensheid al eeuwen gefasci-neerd. Zelfs de grootvader van de IMA kende het al (kijk op Mindat maar eens bij “ice”,

daar staat bij IMA Status: Grandfathered. Wist u overigens dat ijs qua hardheid tussen talk en gips ligt? En dat de standaard vorm van ijs op aarde hexagonaal is? Dat kan je met een beetje geluk zelfs met het blote oog zien. Ook interessant om weten, is dat exact 400 jaar geleden, Johannes Kepler zijn pamflet “Strena, seu de nive sexangula” schreef. In deze tekst “Geschenk, over zeshoekige sneeuw” beschrijft hij als eerste de hexago-nale vorm van sneeuwkristallen en geeft er nog een verklaring voor ook. Het is op te vat-ten als de eerste tekst die handelt over de re-latie tussen kristalstructuur en kristalvorm ! Er bestaat zelfs een boek met niets anders dan foto’s van ijskristallen. Al in 1931 ver-scheen het bekende “Snow Crystals” van Bentley en Humphreys, met niet minder dan 2453 zwart-wit foto's. Bentley, de fotograaf van dit werk, moet een mineraloog in hart en nier(sten)en geweest zijn, en nog een micro-mounter op de koop toe. Beeld je maar eens in dat je duizenden ijskristalletjes buiten moet fotograferen met een antiek fototoestel (je weet wel, met zo'n balg), zonder ze met je adem te laten smelten. Hoeveel dagen de fo-tograaf hiervoor ademloos kou heeft geleden, staat er niet in, maar het zou me niet verba-zen moest het werk postuum gepubliceerd zijn ! Overigens, sneeuw is van nature niet altijd wit. Dat werd reeds jaren geleden pienter op-gemerkt door Bob Dylan in één van zijn songs : “Watch out where the huskies go. Don’t you eat the yellow snow !”. Enfin, hopelijk ziet u dit jaar geen zwarte sneeuw !

“Witte vlokjes-groeten,


Tijdschriften ASTRONOMISCHE GAZET 20(5), 09.10 7-22 De maan, onze bijzondere buur AUSTRALIAN J. MIN. 15(2), 12.09 3-11 Mullaley prehnite locality, NSW, Australia 13-20 Neotocite, nambulite group and other

minerals from the Woods mine, NSW, Australia 21-24 Coulselite, a new mineral from the Cleveland

mine, Luina, Tasmania 25-38 Maldonite from the type locality, Maldon,

Victoria, Australia 39-46 Gold in South Australia 47-52 The supergene zone of the Peak Hill gold

mine, NSW, Australia 53-60 The gold nugget bonanza of Goanna Patch,

W. Australia 61-62 Obituary : Ernest H. Nickel (1925-2009) AGAB MINIBUL 43(9), 09.10 149-162 La météorite de Lesve 163 Les météorites belges ROCKS AND MINERALS 85(5), 10.09 396-413 Creede, the last wild west silver mining

camp in Colorado (USA) 414-424 Colorado miner&l treasures from the Field

Museum, Chicago, Illinois, USA 426-431 Calaverite, Cripple Creek, Colorado (USA) 434-439 Mineral treasures of the world exhibition,

Bejing, China 440-443 MINDAT's tenth anniversary : 10/10/10 446-448 Flat specimen photography using a flatbed

scanner 453-455 Who's who in mineral names : Patrick E.

Haynes (°1953). 456-458 Aragonite : mistaken identities 459-465 36th Rochester mineralogical symposium

(blue wavellite from de Linde Quarry, Arkansas; fluorescent tourmaline; "loxoclase" from NY; copper XX at Mamaise point, Ontarioi; site-specific accumulations of minerals on calcite ; New Hampshire mineral display, McLear pegmatite, NY; zoning in garnets from Québec; Michigan minerals)

GEODE 35(3), 06.10 8-13 Hoe heet was de aarde in het begin ? 14-15 Antimoon MINERALOGICAL RECORD 41(3), 06.10 209-229 Andradite from Antetezambato, N.

Madagascar 231-234 Visiting Antetezambato, N. Madagascar

239-252 Calcite and zeolites from Sambava, Madagascar

255-270 A trip to Madagascar 275-294 Tucson 2010 FACETTEN 43(4), 08.10 6-10 Vulkanisme in IJsland 11-13 Zimbabwe mag weer diamanten exporteren 14-16 De duurste diamanten uit de geschiedenis 19 Megavondst mineralen in Afghanistan AGAB MINIBUL 43(8), 10.10 173-196 Les points chauds... et les traps GEODE 35(4), 10.10 MINERALIENFREUND 48(3), 08.10

2-9 Steine am Weg nach Santiago de Compostela 10-17 Sonderausstellung "Wallis" im Mineralienmu-

seum Seedorf 18-25 Chlorit und die zwiespältige Liebe der Strahler AMERICAN MINERALOGIST 95(8-9), 09.10 1172-1181 Elbrushite-(Zr), a new Uranian garnet

from the Upper Chegem caldera, Kabardino-Balkaria, N. Caucasus, Russia

1305-1311 Toturite, a new mineral species of the garnet group

MINERALOGICAL RECORD 41(4), 09.10 310 Mineral name/formula hybrids 321-349 The Clay Canyon variscite mine, Fairfield,

Utah 355-370 The Blackbird mine, Lemhi Co., Idaho, USA 373-386 Weisseck Summit Cleft, Lungau, Salzburg,

Austria GEA 43(2), 06.10 35-39 Een alternatieve hypothese voor het ontstaan

van de maan 40-43 Op mars-expeditie in Utah, VS 44-48 Archeoseismologie - reconstructie van

historische aardbevingen 49-54 Groeve In den Dellen (Eifel, D), deel III :

korund, titaniet en pyrochloor 55-56 Eklogiet : een stem uit de diepte 57-61 De eklogiet uit Haren (Gr) 62-63 Brimham Rocks, Yorkshire, GB :

gebeeldhouwde zandsteen LAPIS 35(7-8), 08.10 Themanummer : Strzegom/Striegau, Polen


5 "Kupfermineralien" : Sonderschau Bergakademie Freiberg

5-6 Das neue Museum Bramberg/Pinzgau 8 Chukhrovit-(Ce) (Clara, DE) 8-9 Das Museum Disentis 10/78 Neue Mineralien (Metarauchit, Quingheiit-

(Fe2+), Sardignait, Townendit, Veselovskyit, Apatit-Gruppe : zurück zu den alten Namen !)

11-13 Montebrasit 15-77 Strzegom/Striegau, Polen NAUTILUS INFO 35(2), 10.10 39-42 Noonkanbahiet (Eifel) LE CAILLOUTEUX # 242, 10.10 3-5 Le monde merveilleux des agates LITHORAMA 37(8), 10.10 9-10 Lapis lazuli LE REGNE MINERAL # 95, 10.10 5-16 A la découverte des orthoses du Vallon de

Four-la-Brouque, Puy-de-Dôme 17-21 Micro-minéraux de métaux précieux (Pt, Pd,

Ru, Os, Ir, Au) dans les lherzolites des Pyrénées ariègeoises, France

22-33 Les grenats de Perpignan 34-35 Salon de Chamonix, 7-8 août 2010 36-38 Millau, 24-25 juillet 2010 44-46 La Croix de Saint-Julien (Tarn) CAHIER DES MICROMONTEURS # 109, 09.10 3-94 Les minéraux de la mine de Falgayrolles

(Aveyron, FR) ELEMENTS 6(2), 04.10 Themanummer : "Sulphur" ELEMENTS 6(3), 06.10 Themanummer : Fluids in metaporphism LAPIS 35(9), 09.10 9-11 Ludlockit 13-21 Bergkristalle aus dem indischen Himalaya 22-27 Neufunde aus der Grube Clara, Schwarzwald

(Calcioandyrobertsit, Cotunnit, Gerhardtit, Khai-darkanit, Lukranit, McKinstryit, Moolooit, Rhabdo-phan-(La), Rouait, Uricit)

28-31 Klufmagnetit - Amertal, Felbertal, Österreich 32-35 Ausflug nach Namibia 36-41 Die Glimmer des Eifel und der neue Oxyphlo-

gopit 42-48 Sainte-Marie-aux-Mines 2010 49-51 Neue Mineralien (Neue Granate, Arisit-(Ce),

Arisit-(La), bendadait, Klöchit, Noonkanbahit)

LITHORAMA 37(9), 11.10 2-3 Successful hunt for meteorites on the South

Pole 5-7 Epidote 8-11 Le socle rocheux a été atteint auc cours du

dernier forage dans la glace du site groenlandais de Neem.

LE CAILLOUTEUX # 243, 11.10 3-4 Pseudomorphoses 5-6 La macle ELEMENTS 6(4), 08.10 Themanummer : "Atmospheric particles" MINERALOGICAL RECORD 41(5), 10.10 405-416 The Sakoany celestine deposit, Mahajanga

Prov., Madagascar 423-436 A final visit to Minas Gerais, 2009 441-450 The heart of the Munich show, Johannes

Keilmann 451-455 Bologna Show 2010 455-457 Bejing Exhibition 2010 457-460 San Francisco Show 2010 GEOLOGICA BELGICA 13(4), 12.10 287-496 Themanummer : magnetic susceptibility SCHWEIZER STRAHLER 44(4), 12.10 2-11 NEAT Basistunnel am Gotthard (CH) 12-14 Zum Wesen der Phantomkristalle 15-22 Was ist Cervandonit ? Das Internet hilft. 23-28 Künstliche Kristalle EXTRALAPIS # 39, 11/2010 Themanummer (100 pp.) : "Achate, geboren aus Vulkane" NAUTILUS INFO 35(4), 12.10 79-85 Excursieverslag : Antoing 86-90 Excursieverslag : Landelies LE REGNE MINERAL # 96, 12.10 5-8 Le disthène (etymologie) 9-14 Le distène 15-18 Du disthène à Saint-Priest-les-Fourgères,

Dordogne 19-25 Minéralogie des abords de la vallée de l'Evel,

Morbihan 26-43 Munich 2010 45-48 Des fentes alpines datées dans le massif de

La Lauzière, Tarentaise, Savoie


Mineraal van de maand boleiet

Rik Dillen Chloriden, onder de vorm van dooizout, passen bij deze tijd van het jaar. Daarenboven is het lang geleden dat we nog eens een chloride als mineraal van de maand gehad hebben. Dus een chloride, maar niet zomaar het eerste het beste... een echt zeldzaam, mooi blauw zilvermineraal, boleiet, dat luistert naar de formule KPb26Ag9Cu24Cl62(OH)48. Boleiet is een lid van de boleiet-cumengeietgroep : diaboleiet Pb2Cu2+Cl2(OH)4 tetragonaal pseudoboleiet Pb31Cu2+

24Cl62(OH)48 tetragonaal boleiet KPb26Ag9Cu24Cl62(OH)48 kubisch cumengeiet Pb21Cu2+

20Cl42(OH)40.6H2O tetragonaal Dit zijn de formules zoals ze in de Glossary of mineral species (2008) weergegeven wor-den. Waarom bij boleiet de valentie van koper (Cu) niet wordt aangegeven in de formule, en bij de andere leden van de reeks wel is mij een raadsel. In al deze gevallen is er geen dubbelzinnigheid mogelijk, en is dus het vermelden van het superscript 2+ overbodig. Hoe kom je nu aan zulke belachelijk hoge coëfficiënten in de formule van boleiet ? Heel simpel, omdat 1 de grootste gemene deler is van alle coëfficiënten. Er zit namelijk maar één K-ion in heel die formule, en dat kun je moeilijk in stukken snijden. En hoewel er dus maar 1 K-ion in de structuur voorkomt t.o.v. 109 andere maakt dat toch nét het verschil; het K-ion is net zo essentieel voor de structuur als alle andere ionen. De structuur van boleiet is opgebouwd uit polyeders met gemeenschappelijke ribben of hoeken : PbX8 antiprisma's, Cu(OH)4Cl2 pseudo-octaëders, AgCl6 octaëders en AgCl5 py-ramiden, en de kaliumionen zijn telkens omringd door 12 chloride-ionen. Het is merkwaar-dig dat een mineraal met zo'n ingewikkelde formule toch een kubische symmetrie heeft (Pm3), met roosterparameters a = 15.29 Å en Z = 1 (H. Strunz en E. Nickel, 2001). Kristalstructuur van boleiet, gezien volgens de c-

richting, zichtbare kubus-symmetrie. Je kunt uiteraard deze figuur best bekijken in

kleur via de website http://fr.wikipedia.org/wiki/ Fichier:Boleite_001.png.

Paars = Pb, zwart = Ag, rood = Cu, cyaan = K, groen = Cl, blauw = O, grijs = H.


Kubisch boleietkristal (7 mm) van de Amelia mine, Santa Rosalia,

Boleo, Baja California, Mexico.

Foto © Rob Lavinsky (2010).

Als je "boleite" opzoekt in Handbook of Mineralogy, vol III (1996), dan vind je op p. 72 als formule Pb26Ag10Cu24Cl62(OH)48.3H2O (zoek de twaalf verschillen - neenee, het zijn er maar 3 ). Ook volgens de "Glossary" editie 1995 is dit de (toen) gangbare formule. Hoe zit het nu in elkaar ? Cooper en Hawthorne hebben in 2000 het mineraal boleiet nog eens grondig bestudeerd en geanalyseerd, en zijn tot de conclusie gekomen dat de juiste formule KPb26Ag9Cu24Cl62(OH)48 is. Het infrarood-spectrum wijst inderdaad op de aanwe-zigheid van hydroxylgroepen (OH-), en de afwezigheid van water. Zorgvuldige analyses met de microprobe toonden de essentiële aanwezigheid van kalium aan, dat vroeger met minder gevoelige analysemethodes blijkbaar aan de aandacht was ontsnapt. Bij die gele-genheid werd ook de naam gewijzigd van boléiet naar boleiet (zonder accent op de eerste e dus). Voilà, nu ben je weer helemaal up to date wat de formule en naamgeving van bo-leiet betreft. De wetenschap staat duidelijk niet stil ! Boleiet vormt donkere diepblauwe kubische kristallen tot (heel uitzonderlijk) 2 cm ribbe, soms komen ook de vlakkenfamilies {111} en {011} voor. Soms zijn boleietkristallen voor-zien van een huidje van pseudoboleiet, dat er dan structureel mee vergroeid is (een vorm van epitaxie, waarbij de {001}-vlakken van beide mineralen parallel vergroeid zijn). Heel soms hebben de vlakken een parketstructuur. Er is een perfecte splijtingsrichting volgens {001}. De hardheid is 3 tot 3.5 op de schaal van Mohs, en de densiteit is ongeveer 5.06. De diepblauwe kristalletjes zijn een beetje doorschijnend en vertonen een glasglans. De streekkleur is groenblauw. Het mineraal is optisch isotroop.

Vindplaatsen van boleiet Boleo, Baja California, Mexico Boleiet is een secundair mineraal, dat gevormd wordt door chemische reacties tussen chloriden en primaire sulfidische ertsen in de oxidatiezones van koper-lood-afzettingen. Het komt ook voor in bepaalde afzettingen van slakken in contact met zeewater.


Boleietkristallen tot 8 mm van Boleo, Baja California, Mexico. Foto © Didier Descouens.

Het verraste ons dat MINDAT toch nog meer dan 50 vindplaatsen beschrijft voor dit vrij zeldzame mineraal. De type vindplaats, Santa Rosalia (El Boleo), Baja California in Mexico is nog altijd on-overtroffen qua kwaliteit én grootte van de boleietkristallen die er gevonden worden. Het gaat in feite om een mijnencomplex, met o.a. de Amelia mine, de Cumenge mine en de Curuglu mine. Het mineraal cumengeiet is genoemd naar de Cumenge mine. De naam is dus niet "cumengiet", zoals vaak vermeld in de literatuur (o.a. ook in Bariand en Bouil-lard 1998), maar cumengeiet. De typevindplaats voor boleiet is de Amelia mine, waar ook nog de volgende mineralen gevonden worden : anglesiet, brochantiet, cerussiet, chrysocolla, cumengeiet, gips, para-tacamiet, pearceiet, percyliet, phosgeniet, pseudoboleiet, pyromorphiet, romanèchiet en spherocobaltiet. Boleiet komt er voor in prachtig blauwe kubische kristallen tot bijna 2 cm groot; de meeste exemplaren die het tot in de verzamelingen schoppen zijn maar enkele mm groot. De kris-talletjes komen voor in een klei-achtige matrix, die bij reinigen met water (en a fortiori in een ultrasoonbad) uit elkaar valt. Als je ooit een specimen met boleietkristallen in matrix kunt bemachtigen : niet reinigen dus ! Het voordeel van deze matrix is dat de boleietkris-tallen bijna allemaal zgn. "floaters" (kristallen die zich in alle richtingen ongehinderd heb-ben kunnen ontwikkelen) zijn, wat inhoudt dat er geen afgebroken kant aanzit (de plaats waar ze aan het gesteente aangehecht zouden geweest zijn). Brochantiet komt er voor als radiaalstralige aggre-gaatjes tot een kleine centimeter van naald- tot haarvormige kristalletjes. De cerussietkristallen zijn wel niet zo goed als die van Tsumeb, maar ze mo-gen er ook zijn. Cumengeiet is er letterlijk "de ster van het veld". Er komen inderdaad prachtige stervormige aggregaten voor. Spectaculair zijn kubische boleietkristallen met op elk vlak een cumengeietkristal dat er epitactisch op gegroeid is. Soms zijn deze cumengeietkristallen veel groter dan het boleietkristalletje dat dan zowat tussen de plooien van de cumengeiet verdwijnt. Cumengeiet vormt ook interessante zeslingen

Santa Rosalia


Links : stervormig aggregaat van cumengeietkristallen van Boleo. Foto © Rob Lavinsky. Midden : epitactisch aggregaat van cumengeietkristallen op een kubisch boleietkristalletje. Naar Mallard, 1893. Rechts : cumengeiet-zesling van Boleo. Naar Mallard, 1893. Boleo is een van de grootste koperafzettingen op het Noord-Amerikaanse continent. In de primaire productieperiode (1868 tot 1972) werd in totaal ongeveer 19 Miljoen kopererts gedolven, met een gemiddeld kopergehalte van 4.3 %, of bijna een miljoen ton koper ! En dan werden in die periode de belangrijkste koperreserves nog niet eens (letterlijk) aange-boord. Dat heeft voornamelijk te maken met het feit dat men in die tijd enkel met ertsen kon werken die minimaal 3 % koper bevatten. Al wat minder rijk was werd gewoonweg niet ontgonnen of als ganggesteente terug in de afgewerkte delen van de mijn gestort. Nu het geheel in handen is van de Baja Mining Corporation zal de toestand grondig verande-ren; er zal niet alleen koper, maar ook cobalt ontgonnen worden. In de periode 1884-1935 werd zelfs geen enkele moeite gedaan om ook cobalt, zink en mangaan uit de ertsen te winnen. Sinds 1992 werd massaal geïnvesteerd in een project dat moest leiden tot een rendabele ontginning én processing van de aanwezige ertsvoor-raden. Niet alleen werden specifieke mijnbouwtechnieken ontwikkeld, maar ook de raffina-geprocessen werden ontwikkeld specifiek voor de Boleo-ertsen. Dat resulteerde in een feasibility studie en een pilootfabriek, waarin de kleiachtige substanties waaruit de meta-

Foto © Marrovi (2010)


len gewonnen moeten worden op een rendabele manier verwerkt kunnen worden. Omdat vlak voor de kust van Santa Rosalia een natuurgebied ligt (met o.a. een kweekge-bied voor walvissen), moest ook daarmee terdege rekening gehouden worden bij het ont-wikkelen van de mijnbouwplannen. In totaal gaat het om een concessie van meer dan 10000 hectare. Koper en cobalt zullen ter plaatse als metalen geproduceerd worden, zink als zinksulfaat en mangaan als mangaancarbonaat. De reden is dat voor de winning van zink en mangaan in metallische toestand zeer veel energie nodig is, en die is daar ter plaatse niet beschikbaar tenzij met een zeer grote inspanning op financieel en milieu-ge-bied. Voor de productie hebben ze zwavelzuur nodig, dat ze zullen aanmaken door per dag 800 ton zwavel in een gesloten systeem te verbranden, en de warmte van deze exo-therme reactie nagenoeg volledig te recupereren. Quasi geen uitstoot van CO2 dus. In totaal beschikt de claim over 230 miljoen ton ontginbare ertsvoorraden met een gehalte van ten minste 0.5 %. In de komende 20 jaar zullen ze 60-70 miljoen ton erts winnen, en de levensduur van de operaties wordt geschat op ten minste 35 tot 40 jaar. Op deze nieuwe en spectaculaire mijnbouwoperaties ooit grote nieuwe vondsten van bo-leiet- of cumengeietkristallen zullen opleveren is zeer de vraag, want de winning is voor-namelijk gebaseerd op oplostechnieken. Intacte specimens zullen helaas wellicht nooit het daglicht zien. Andere vindplaatsen We zouden het haast vergeten, maar boleiet wordt ook nog op andere plaatsen in de we-reld gevonden. Heel mooie, maar wat kleinere kristalletjes van boleiet worden ook gevonden in de buurt van Caracoles, Sierra Gorda District, Tocopilla Provincie, Antofagasta, Chili (en op nog andere plaatsen in Chili). Typisch voor de La Compañia Mine in dit gebied zijn specimens van kwarts met (slecht uitgekristalliseerde) boleiet, die eigenlijk pas interessant worden omdat er vrij veel (met het blote oog zichtbaar) goud in voorkomt. Mooie kleurencombina-tie overigens. ter informatie : vaak zijn deze specimens gelabeld als "cumengeiet met goud"; cumengeiet komt in die vorm en op die plaats niet voor. In Frankrijk komt boleiet voor in de Cap Garonne mijn, Le Pradet in de Var. In Groot-Brittannië kunnen we voornamelijk enkele vindplaatsen vermelden in Cornwall. Boleietkristalletjes in de slakken van Lavrion, de kristalletjes zijn enkele tienden mm groot. Links : kubus, midden : oktaëders, rechts kubusjes op een gipskristal. Foto's © Piet van Kalmthout (naar Gelaude, P., van Kalmthout P. en Rewitzer C. (1996)).


Mooie, maar heel kleine kristalletjes van boleiet (en ook diaboleiet en cumengeiet) komen voor in de beroemde slakken uit de buurt van Lavrion, Attika, Griekenland (o.a. Pacha Li-mani, Vrissaki, Sounion en Thorikos). Dergelijke kristalletjes werden uitgebreid bestu-deerd (en gefotografeerd) door Piet Van Kalmthout et al. (1996). Sommige kristalletjes zijn eerder prismatisch dan kubisch, en kunnen dan gemakkelijk verward worden met diabole-iet. Ook de cumengeiet-kristalletjes in de slakken van Lavrion zijn soms heel mooi, met de hoger beschreven tweelingen en epitactische vergroeiingen met boleiet. Ook blauwe dia-boleietkristalletjes komen hier voor. In de Verenigde Staten zijn er een stuk of vijftien vindplaatsen waar boleiet in al dan niet mooie kristalletjes voorkomt, maar grote vondsten hebben die niet opgeleverd. De belang-rijkste zijn : Mammoth-Saint Anthony Mine, Tiger, Mammoth District, Pinal Co., Arizona; Rowley Mine, Theba, Painted Rock Mts, Maricopa Co., Arizona; Apache mine, Gila Co., Arizona Bird Nest drift, Otto Mountain, Baker, San Bernardino Co., California; Otto Mountain, Baker, San Bernardino Co., California; Blue Bell claims, Baker, San Bernardino Co., California, en omgeving van Philipsburg, Granite Co., Montana, USA Verder zijn er nog vindplaatsen in Rusland, Iran en Australië. En uiteraard zijn er nog enkele "vindplaatsen" van boleiet in industriële slakken.

Historiek Van 1890 tot 1899 was het groeven- en mijnencomplex van Boleo de grootste leverancier van kopererts in Mexico (Pirsson, 1979). Boleiet (van Boleo) werd voor het eerst beschreven door Mallard en Cumenge (1891), maar die zagen in eerste instantie het chemisch en structureel verschil niet tussen boleiet, diaboleiet en cumengeiet, die alle drie in Boleo voorkomen. Twee jaar later, in 1893 dus, publiceerde Mallard zelf een rechtzetting, waarbij ze diepgaander onderzoek beschreven waarin ze tot de conclusie gekomen waren dat boleiet zilver bevat, en cumengeiet niet. In dat bewuste artikel vermeldde hij nog een derde mineraal, namelijk "percyliet", dat later een mengsel bleek te zijn van boleiet en pseudoboleiet. Lacroix signaleert in 1895 een tweede vindplaats voor boleiet, namelijk de Buena Espe-ranza mine in het Chalacollo District, Atacama, Chili. Cooper en Hawthorne publiceerden uiteindelijk pas in 2000 de juiste structuur en samenstelling (uiteraard, zoals dat steeds gaat in de wetenschap, tot het tegendeel bewezen is). Frost et al. verfijnden in 2003 de kennis over de structuur van de mineralen van de bole-ietgroep met behulp van Raman-spectroscopie. Dat de naam verwijst naar de typevindplaats hoeft geen betoog, denken we. Type-materiaal wordt bewaard in de Ecole Nationale Supérieure des Mines en het Musé-um d’Histoire Naturelle in Genève geregistreerd als 91.269 and 93.244/5).


Dankwoord We zijn dank verschuldigd aan Piet van Kalmthout en Piet Gelaude voor de foto's van bo-leiet in de slakken van Lavrion

Literatuur Alper A.M., Cueni-Cohen J. (2010), "Mexico's largest copper/cobalt deposit",

www.cobaltpowder.com/Cobalt+Powder/MetalsNews/Dr.+Allen+M.+Alper+and+Jill+Cueni-Cohen/FEATURED10/Mexicos+Largest+CopperCobalt+Deposit.htm

Anthony et al. (1997), "Handbook of mineralogy - vol. III halides, hydroxides, oxides", Mineral Data Publishing, Tucson, Arizona, p. 72.

Back M.E., Mandarino J.A. (2008), "Fleischer's glossary of mineral species", The Mineralogical Record, Inc, Tucson, USA.

Bariand P., Boulliard J.C. (1998), "Boléo, Baja California, Mexico", Mineral. Record 29(1), 4-47 Cooper M.A., Hawthorne F.C. (2000), "Boleite : resolution of the formula KPb26Ag9Cu24Cl62(OH)48",

Can. Mineral. 38, 801-808 Frost R. L., Williams P. A., Martens W. (2003), "Raman spectroscopy of the minerals boléite,

cumengéite, diaboléite and phosgenite - implications for the analysis of cosmetics of antiquity", Mineralogical Magazine, 67, 103-111

Gelaude, P., van Kalmthout P. en Rewitzer C. (1996), "Laurion - the minerals in the ancient slags", privé-uitgave, 195 pp.

Lacroix A. (1895), "Sur quelques minéraux des mines du Boléo (Basse-Californie)", Bulletin du Muséum D'Histoire Naturelle, 1, 39-42.

Lavinsky, Rob (2010), http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Boleite-4jg55a.jpg Mallard M. E., Cumenge E. (1891), "Sur une nouvelle espèce minérale, la boléite", Bulletin de la

Société Française de Minéralogie, 14, 283-293 Mallard M. E. (1893), "Sur la boléite, la cumengéite et la percylite", Bull. Soc. Fr. Minéral., 16, 184-

195 Marrovi (2010), http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Compagne_du_Boleo,_Santa_Rosal

%C3%ADa,_ BCS,_M%C3%A9xico.png Pirsson, L. V. (1964), "Rocks and Rock Minerals". John Wiley & Sons, Inc. New York, London. 34-

56. Rouse, R.C. (1973), “The crystal structure of boleite - a mineral containing silver atom clusters”. J.

sol. state chem. 6(1), 86-92. Strunz H., Nickel, E. (2001), "Strunz mineralogical tables", 9th edition, E. Schweizerbart'sche

Verlagsbuchhandlung, Stuttgart, p. 173-174. Swoboda E., (1998), "Boléo - a classic locality reworked", Mineral. Record 29(1), 51-62. http://rruff.info/boleite/display=default/r050022, ruff database http://www.smmp.net/ima-cm/ctms.htm, catalogue of type mineral specimens (ctms), ima,

commission on museums. http://www.mindat.org/ http://www.moly.com/moly+news/metalsnews/dr.+allen+m.+alper+and+jill+cueni-

cohen/featured10/mexicos+largest+coppercobalt+deposit.htm

MINERANT 2011Mineralen - fossielen - schelpen - juwelen - edelstenen

7-8 mei 2011 Antwerp Expo - Jan Van Rijswijcklaan 191

www.minerant.org/mka [email protected]


MINDAT 10 jaar ! Rik Dillen We kennen de actie 11-11-11, mijn dochter is getrouwd op 6/6/6 maar wist je dat MINDAT op 10/10/10 precies 10 jaar geleden op het web verscheen ? Dat leek ons een goede re-den om eens uitgebreid te berichten over dit fenomeen, dat gerust een goudmijn kan ge-noemd worden op het vlak van informatie voor mineralenverzamelaars. Iedereen die seri-eus met het verzamelen van mineralen bezig is, van amateur tot professionele museum-curator, raadpleegt op zijn minst af en toe deze databank. MINDAT is ongetwijfeld de meest geraadpleegde mineralendatabank ter wereld, en de re-den is niet ver te zoeken : je vindt er informatie over meer dan 220 000 vindplaatsen met 640 000 mineralogische items, en 320 000 foto's van mineralen en vindplaatsen. Deze cij-fers dateren al van midden 2010, en groeien dagelijks dank zij de enthousiaste medewer-king van talloze vrijwilligers. Ene Jolyon Ralph was op vijfjarige leeftijd begonnen met het verzamelen van mineralen, en wel in Cornwall. Toen hij een jaar of tien was werd in zijn school een werkgroepje op-gezet dat geïnteresseerd was in de toepassingen van computers in het dagelijkse leven, en daarin kon hij zich al uitleven. In 1982 won hij samen met een klasgenoot een eerste prijs in een wedstrijd computer-programmeren, die overigens niet voor kinderen bedoeld was, maar ook - en vooral - openstond voor volwassenen ! Op Kerstdag 1993 schreef hij, een beetje uit verveling, ergens in Londen een DOS-pro-grammaatje in programmeertaal "C" om de gegevens van de specimens in zijn eigen col-lectie op te slaan. Persoonlijk vind ik het leuk dat ik er op mijn primitieve PC zelfs al eer-der aan begonnen was : mijn eerste databank (in DBase2+) werd in gebruik genomen op 25 januari 1992. Wie beweert dat digitale informatie-opslag niet stabiel is, heeft het in dit geval niet bij het rechte eind : diezelfde databank werd telkens ge-upgraded (van dBase2+ naar dBase 4, Access 2.0, Access Me, Access97), en is vandaag nog altijd volop in gebruik (met momenteel ongeveer 4000 entries). Maar dit geheel ter zijde... Precies op 10 oktober 2000, een paar maanden voor Wikipedia het daglicht zou aan-schouwen dus, registreerde Jolyon de domeinnaam www.mindat.org en vroeg hij aan een aantal vrijwilligers om zijn website eens uit te testen. De eerste reactie van Prof. Dr. Jacques Jedwab was niet erg bemoedigend, iets in de stijl van "Het spijt me u te moeten melden dat u uw tijd aan het verliezen bent". Deze uitlating was duidelijk wat voorbarig, want ondertussen is Prof. Jedwab een enthousiaste "contributor" op MINDAT. Jolyon kon op dat moment van geen kanten vermoeden wat voor een vlucht zijn geesteskind zou ne-men. In het begin liep het allemaal nog een beetje schoorvoetend, want nog maar enkele verzamelaars hadden toen internet ! Kort nadien nodigde Jolyon een aantal mensen (o.a. Alfredo Petrov) uit om mee te helpen om de snel groeiende informatiestroom in goede banen te leiden. In 2001 stelde John Betts, een bekend Amerikaans mineralen-dealer, 4000 uitstekende foto's van mineralen ter beschikking voor publicatie op MINDAT; dat was de start van de huidige foto-collectie.


Waar een archief al niet goed voor is : de eerste aankondiging van Jolyon op de toenmalige versie van onze eigen MKA-website, de "Virtual Quarry" van zijn database die jaren later zou uitgroeien tot MINDAT. Uiteraard heeft een snelle groei ook nadelen, en al gauw kwam er geregeld kritiek met be-trekking op foutieve informatie, mineralen die werden toegekend aan vindplaatsen waar ze nooit gevonden waren (of op voldoende wijze geïdentificeerd waren), foutieve identifi-caties bij foto's van mineralen enzovoort. Noodgedwongen moest het management team van MINDAT de strijd aangaan tegen foutieve informatie. Vanaf 2003 mochten bij vind-plaatsen enkel mineralen worden ingevoerd met een betrouwbare referentie. Ook werd een meldpunt geïnstalleerd waar fouten konden gemeld worden. Een belangrijk voordeel van een dergelijke databank in digitale vorm ten opzichte van gedrukte informatie is het feit dat correcties binnen enkele ogenblikken kunnen aangebracht worden, zodat de kwali-teit van de informatie constant verbetert eerder dan te verouderen. Heel wat praktische problemen moesten opgelost worden. Kunnen nauwkeurige plaatsbe-palingen (zoals bvb. GPS-coördinaten) opgenomen worden op gevaar af dat gevoelige vindplaatsen, of verboden terrein gevaar lopen letterlijk onder de voet te worden gelopen door mineralenverzamelaars ? Mag informatie over "esoterische eigenschappen" van mi-neralen opgenomen worden ? Wat m.b.t. het copyright voor de foto's ? Moeten reclame-boodschappen toegelaten worden om de zaak te kunnen blijven bekostigen ? Worden pseudoniemen toegelaten op het message-board ? Of zelfs het overal opduikende pro-bleempje : moet consistent de Britse of de Amerikaanse spelling gebruikt worden ? Het werd al gauw duidelijk dat het zoals altijd onmogelijk is om iedereen altijd gelukkig te ma-ken. In 2005 sloeg het noodlot toe onder de vorm van een server-crash, waarbij toch nogal wat informatie verloren is gegaan. Dat is ondertussen allemaal veel beter en professioneler georganiseerd, met dagelijkse back-ups op remote servers.


Het message-board (vergelijkbaar met een soort e-min, maar dan wel op een veel grotere schaal) is uitgegroeid tot een frequent gebruikt discussieforum, waar iedereen die op een of andere manier iets met mineralogie te maken heeft terecht kan met vragen, kritiek, sug-gesties enzovoort. Ondertussen zijn er specifieke discussielijsten op het message-board voor o.a. hulp bij identificaties, micromounting, verzamelaars van meteorieten, literatuur, gestolen en verloren geraakte specimens, een ruilhoekje (zonder enige verkoop !), het rei-nigen van mineralen, vervalsingen en tal van andere topics. Een tijdje geleden was er een discussie over het al dan niet vals zijn van galeniet-skeletkristallen van Bulgarije, wat in totaal zowat 200 berichten opleverde ! Er zijn niet alleen MINDAT-forums in het Engels, maar ook in het Italiaans, Frans, Portugees, Russisch, Duits, Spaans en... Nederlands (met onze eigenste Eddy Vervloet als moderator) ! In november 2008 werd een sectie "Best Minerals" opgestart... de beste methode om er kennis mee te maken is er eens naartoe surfen... je zult versteld zijn van de interessante foto's die je er vindt. Het meest gefrequenteerde onderdeel van hete message-board is ongetwijfeld de "Iden-tity help", met in totaal al bijna 6000 specifieke vragen en meer dan 40 000 berichten. Het moet je nu stilaan duidelijk worden dat MINDAT ondertussen een gigantische onderne-ming geworden is ! Als gevolg van veel slechte ervaringen met het aankopen van mineralen via E-Bay, werd recent in MINDAT een "MINDAT Auctions" sectie opgezet. Op E-bay verlies je bij het zoe-ken naar een fatsoenlijk specimen met correcte identificatie en dito vindplaatsopgave eerst heel veel tijd met uit te zoeken wat rommel is en wat niet. De "MINDAT auctions" wordt gemodereerd door een management team. Als je bijvoorbeeld een brok massieve calciet aanbiedt onder de rubriek "Rare species" wordt dit onmiddellijk afgevoerd. Ook kunnen deelnemers commentaar geven, en bvb. wijzen op het synthetisch karakter van bepaalde aanbiedingen. Voorlopig is het gebruik van "MINDAT Auction" gratis, maar een vrijwillige bijdrage die ten goede komt aan de werking van MINDAT wordt uiteraard in dank aanvaard.


Het MINDAT mana-gement team met on-geveer 28 leden wordt voor zijn werk niet betaald. Jolyon Ralph, de oprichter van MINDAT, kreeg al lachend de titel "benevolent dictator for life" toebedeeld. Hij is verantwoorde-

lijk om het team in goede banen te leiden en toekomstplannen uit te stippelen. De andere leden van het management team zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van de gegevens die door het publiek worden aangebracht en begeleiden nieuwe auteurs die willen deelnemen. Het MINDAT management team modereert ook de message boards, en waakt over de veilingen. Uiteindelijk hangt de kwaliteit van de beschikbare informatie in sterke mate af van wat de honderden gebruikers uploaden. Alle bijdragen zijn welkom, of het nu over artikels, foto's of gegevens gaat, op voorwaarde dat ze relevant en naar alle aspecten correct zijn. Re-gistratie bij MINDAT, en raadplegen van de databank is nog altijd volkomen gratis. We vragen ons soms af : "hoe doen ze het !?". Er is ondertussen ook een sterke toenadering gegroeid tussen de International Mineralo-gical Association (IMA) en MINDAT, om enerzijds te trachten de kloof tussen amateurs en professionals te overbruggen, en anderzijds om ervoor te zorgen dat de IMA meer voeling krijgt met de mineralen-verzamelaars-gemeenschap.


Het spreekt voor zich dat MINDAT niet alleen voor de wereldwijde gemeenschap van mi-neralenverzamelaars van onschatbare waarde is. Ook voor professionele mineralogen, museum-curators, geologen e.a. is deze databank een meer dan nuttig stuk gereedschap. Je vind er alle mineraalnamen in terug, maar ook namen van variëteiten en mineralen-groepen. Je kunt zoeken op vindplaats (wat wordt/werd gevonden op plaats X ?) of op mi-neraalnaam (waar wordt mineraal Y gevonden ?). Daarenboven kun je de honderddui-zenden foto's gebruiken als hulpmiddel bij je eigen vondsten (dit vervangt uiteraard niet de soms onmisbare analyses). Vaak heb je een mineraal met een niet goed leesbaar label. Dan vind je allicht op MINDAT wat de juiste schrijfwijze is van de vindplaats. Ook kom je op die manier te weten wat de alternatieve (soms historische) namen zijn van groeven en mijnen, en anderstalige plaatsnamen (bvb. Karlovy Vary, Karlsbad, Carlsbad).

Naast de honderdduizenden foto's van mineralen zijn er ook duizenden foto's van vindplaatsen, per-sonen naar wie een mineraal genoemd werd enzo-voort. Dat alles wordt goed gestoffeerd met verwij-zingen naar de literatuur. Bij het identificeren van mineralen is dit hulpmiddel vooral interessant, om-dat er niet alleen foto's te vinden zijn van specta-culaire stukken, maar ook van meer "gewone" spe-cimens zoals je die misschien in je eigen collectie kunt tegenkomen. Bij vele mineralen vind je zelfs bewegende kristaltekeningen (vaak gebaseerd op kristallen uit Goldschmidt's Atlas der Krystallfor-men) en structuren (zie figuur hiernaast). Als je je eerst registreert kun je ook zelf foto's en tekst uploaden, kun je chatten en nog veel meer. Bij het uploaden van foto's en andere gegevens willen we bij deze toch aandringen op één belang-

rijk aspect, namelijk de correctheid van de gegevens. Upload geen foto's, hoe mooi ook, als je niet 100 % zeker bent van de identificatie, want dan kan later honderden verzame-laars op een verkeerd spoor zetten. Bij elk mineraal wordt de mineraalnaam weergegeven in talrijke talen. Aragoniet in het Japans ? Heel simpel : アラレ石. De historische synoniemen voor arago-niet? Arragonite, arragon spar, chimborazite, conchite, ctypeite, iglite, igloite, ktypéite, oserskite, pisa carolina, stillatitius lapis, winnieite. Zoek je het X-stralendiffractiepatroon voor aragoniet ? Geen nood, het staat op MINDAT, met de tien belangrijkste pieken gekwantificeerd. En dan kun je gaan grasduinen in de 2341 vindplaatsen (stand 25 de-cember 2010) van aragoniet. Natuurlijk moet je een dergelijke databank met verstand gebruiken. Hoewel de databank veel meer dan een miljoen records heeft, is ze toch niet volledig. Het is dus niet onmoge-lijk dat een vindplaats voor een bepaald mineraal niet vermeld wordt, hoewel dat, naarma-te de databank groeit, hoe langer hoe onwaarschijnlijker wordt. Anderzijds zijn de foto's wel een hulpmiddel bij het identificeren van je vondsten van een welbepaalde vindplaats, maar kunnen ze in sommige gevallen geen analytische middelen vervangen.


In 2011 beleven we, bij gelegenheid van het tienjarig bestaan van MINDAT nog een primeur : de allereerste MINDAT.ORG conferentie wordt georganiseerd van 10 tot 17 juli 2011 in het Poolse Lwówek Śląski. Het programma bestaat uit verschillende delen : 11-13 juli : excursies (met o.a. de agaten van

Pgoreze Kczawkie, de pegmatieten van Strzegom en de kopermijnen van Lubin)

14-15 juli : conferentie "Mindat.org - past, present and future" Jolyon Ralph (UK) "Agates from Kaczawskie Mts, Poland" Jacek Bogdanski

(Polen) "The Yaogangxian Tungsten deposit, China" Berthold

Ottens (Duitsland) "Pegmatite minerals from Strzegom granitic massif,

Poland" Tomasz Praszkier (Polen) "Vulcano - Minerals from La Fossa crater, Italy" Marco E.

Ciriotti (Italië) "New Minerals and the IMA" Chris Stanley (UK) "Theories of Agate formation" Brian Jackson (Schotland) "The Rogerly mine" Jesse Fisher (USA) "Native gold from Round Mt, USA" Scott Werschky (USA) "The cavity minerals from the spilite basalts in Mumbai,

India" Berthold Ottens (Duitsland) "Minerals from burning dumps of coal mines" Lukasz

Kruszewski (Polen) "Exploring classic Japanese mineralogical sites" Alfredo

Petrov (USA) "Melanophlogite: a weird phase of silica?" Chris Mavris

(Italië) "Chrysoprase from Poland" Michal Sachanbinski (Polen) "Apatites from Sapo, Brazil" Luiz Menezes (Brazilië) "Minerals of the lead-zinc mine Mežica, Slovenia" Aleksander Recnik (Slovenië) "Granite Pegmatites Minerals from Maine, USA" Van King (USA)

16-17 juli 2011 : presentaties en workshop 18 juli 2011 : informele (facultatieve) excursies Parallel met de andere activiteiten lopen er ook twee mineralenbeurzen. Lwówek Śląski ligt dichtbij het drielandenpunt Tsjechië-Duitsland-Polen (in het uiterste zuidwesten van Polen dus). De prijs voor deelname bedraagt 240 € met, en 180 € zonder excursies (studenten 170 € resp. 130 €). Voor gedetailleerde informatie kun je terecht op www.mindatconference.org <[email protected]>

Acknowledgements We owe sincere thanks to Jolyon Ralph and Alfredo Petrov for lots of valued information and... last but not least for the marvelous job they have performed during the last 10 years. Congratulations ! Jolyon Ralph. Foto © Jolyon Ralph.

Afgiftekantoor : 2140 Borgerhout 1 Erkenningsnummer P708324 … · prijs gewonnen van Ocean Optics...

Documents

Transcript of Afgiftekantoor : 2140 Borgerhout 1 Erkenningsnummer P708324 … · prijs gewonnen van Ocean Optics...