‘De slechte prijs die we voor ons fruit krijgen, B l a d s ... · Van week tot week 4 M a r k t z...

‘De slechte prijs die we

voor ons fruit krijgen,

ligt deels aan onszelf.

Er is te veel

verdeeldheid’

Cees de Ruiterpag. 8

6 N O V E M B E R 20 0 9 , J A A R G A N G 9 9

45w e e k b l a d v a n d e n e d e r l a n d s e f r u i t t e l e r s o r g a n i s a t i e

.

.

.

.

B l a d s c h u rft is dol op het najaar

‘Echte ondernemer komt wel bovendrijven’

O n d e rz o e k s resultaten gewasafhankelijk spuiten

Serie NFO-afdelingsvoorzitters: Z-H We s t

C O L O F O N

Fruitteelt is het verenigings-orgaan van de NederlandseFruittelers Organisatie.Abonnementen zijn alleen teverkrijgen door leden van deorganisatie.O p z e g g i n g:schriftelijk, minstens driemaanden voor het einde vanhet kalenderjaar.Wijziging bedrijfsgegevens:schriftelijk, voor 1 januari.AdresgegevensPostbus 3442700 AH ZoetermeerLouis Pasteurlaan 62719 EE ZoetermeerTelefoon: (079) 368 13 00Fax: (079) 368 13 55E-mail NFO-secretariaat enledenadministratie: [email protected] redactie: [email protected] Website: www.nfofruit.nlRedactieHerman Bus (hoofdredacteur)Caroline van AsscheMarai EbbenMarijke van SchaikRedactiecommissieJ. Elenbaas (voorzitter)H. BalkhovenA. GoesG. JeukensL. van LieropA. OostveenM. RaveslootC. UijttewaalB.J. van WestreenenAdvertentie-acquisitieRuud van [email protected]: (023) 571 47 45Fax: (023) 571 76 80DrukkerijDen Haag offset, RijswijkVormgevingMirella Colauto

Uitgever en auteurs verklaren datFruitteelt op zorgvuldige wijze ennaar beste weten is samengestelden aanvaarden dan ook geen en-kele aansprakelijkheid voor scha-de, van welke aard ook, welke hetgevolg is van handelingen en/ofbeslissingen die gebaseerd zijn opbedoelde informatie. Gebruikersvan Fruitteelt wordt met nadrukaangeraden deze informatie nietgeïsoleerd te gebruiken, maar af tegaan op hun professionele kennisen ervaring. Niets uit deze uitgavemag op enige wijze worden ver-veelvoudigd, opgeslagen in eengeautomatiseerd gegevensbe-stand, of openbaar gemaakt zon-der voorafgaande schriftelijketoestemming van de uitgever.

In het huidige voorstel van

Eurlings verandert er voor trek-

kers die maximaal 25 km p/u

willen rijden niets.

Foto: NFO

A R T I K E L E N

.De klik tussen Zuid-Hollandse en West-Brabantse telers 8Telers van de afdeling Zuid-Holland West passen het bestbij de West-Brabantse telers.

.Schurftbestrijding hetgehele jaar rond 1 0De droge nazomer beperktede uitbreiding van schurft ophet blad, maar dit najaarkomt in een aantal percelenvolop bladschurft voor.

.Kortere scheuten Suganamoeilijk te realiseren 1 2Een belangrijk nadeel vanSugana is de sterke groei.

.Gewasafhankelijk spuitengoed voor portemonneeen milieu 1 4gewasafhankelijk spuitenstaat op het punt door tebreken in de praktijk.

.‘Telers twijfelen door tediverse informatie’

R U B R I E K E N

N F O - i n f o 3Van week tot week 4M a r k t z i c h t 6W e r k w i j z e r 1 7O n d e r z o e k 1 9A g e n d a 1 9

I n h o u d

o m s l a gJavri-fruit b.v.import export transitoPoppenbouwing 424191 NZ Geldermalsen tel: 0345-582099

fax: 0345-582630mobiel: 06-22203961

e-mail: [email protected]

Geheel verwijderen van boomgaardenVerklepelen, versnipperenboomgaardStobben vrezenVerhuur champost wagensVerhuur sporenvuller

Bel vrijblijvend voor informatie:

Bart Kempwww.kempschalkwijk.nl

Tel. 030 - 6012595Mob. 06 - 22548402

BVAangeboden:

Knipbomenappel

div. rassen/mutanten

J. MaasVruchtboomkwekerijTel. 06-22 46 20 89

3

gehouden. De Plantenziekten-kundige Dienst (PD) in Neder-land nam hiervoor het initia-tief nadat de NFO, tijdens dediscussies over de doseringenin 2008, de noodzaak van har-monisatie besprak met de PD.

De NFO onderhoudt de con-tacten met de betrokkenenvan de PD om te stimulerendat er vervolgstappen gezetworden tot meer uniformiteitin Europa

K C B - h e ff i n g

Een aantal jaren geleden is hetbesluit genomen om de fin a n-

ciering van het KCB via het PT afte bouwen. De afgelopen jaren isde KCB-heffing via het PT ver-laagd en met ingang van 2009gestopt. De laatste KCB-heffin gmaakt deel uit van de omzet-h e f fing 2008 die overigens begin2009 is geïnd. In de laatste sector-commissie Groenten en Fruit vanhet PT is gediscussieerd over devraag of de aansluitkosten vanhet KCB alsnog via het PT kondenworden geïnd. De sectoren fruit,paddenstoelen en vollegrond-groenten besloten om dit ver-zoek van het KCB niet te honore-ren. In 2010 wordt nog eenmaaleen bedrag vergoed aan het KCBuit de reserve van de KCB-h e f fing. De NFO nam enkele ja-ren geleden het standpunt in datde financiering van het KCB geentaak meer is van het PT en con-stateert dat met de recente be-sluitvorming het doel is bereikt.

Dosering

Met de nieuwe EuropeseVerordening Gewasbe-

scherming nemen de mogelijk-heden om de verschillen in hetmiddelenpakket tussen de lan-den te verkleinen toe. Hoe beterde werkwijze in de EU-landenop elkaar afgestemd wordt, hoebeter toelatingen van elkaarovergenomen kunnen worden.Eén van de speciale aandacht-punten voor de fruitteelt is deweergave van de dosering ophet etiket. In Europa worden ze-ven verschillende manieren ge-bruikt om een dosering weer tegeven. In Nederland wordt almet twee methodes gewerkt;een dosering per hectare en eenconcentratie in de spuitvloeistof.Duitsland werkt met een dose-ring per halve meter boomhoog-te en België met een doseringper hectare verticale haag. Inseptember van dit jaar is in Wa-geningen een Europese bijeen-komst over deze onduidelijkheid

NFO en LTO Nederland ondersteu-nen de voorstellen van minister

Camiel Eurlings (Verkeer en Water-staat) voor een verbetering van deverkeersveiligheid in het landbouw-verkeer. De voorstellen zijn praktisch,omdat ze tegemoetkomen aan dewens tot verbetering van de ver-keersveiligheid en het voorkomenvan een hogere lastendruk voor boe-ren en tuinders.Een rijbewijs BE voor het snellere landbouwverkeer (tot 45 kmper uur) sluit volgens NFO en LTO beter aan bij een belangrijkdeel van het huidige landbouwverkeer. Veel landbouwvoertui-gen passen vanwege omvang en snelheid beter tussen autover-keer dan tussen fietsers en andere kwetsbare verkeersdeelne-mers. NFO en LTO zijn verder tevreden dat met de voorstellenvan minister Eurlings een kenteken voor trekkers nu definitiefvan de baan lijkt. LTO en NFO waren daar geen voorstander van,omdat dit zou leiden tot een aanzienlijke lastenverzwaring. Ditzou in het bijzonder gelden voor fruitbedrijven die vaak overmeerdere (kleine) trekkers beschikken.In het huidige voorstel verandert er voor trekkers die maximaal25 km p/u willen rijden niets. Zij zijn niet verplicht een rijbewijste halen, hoeven ook geen snelheidsbord van 45 km en geenkenteken te voeren. Deze keuze is overigens niet éénmalig. Alseen fruitteler harder wil rijden dan 25 km p/u dan kan hij daarvoor kiezen, maar dan moet hij een rijbewijs BE hebben en eenbord voeren van 45 km per uur. Wel is volgens NFO en LTO meer aandacht nodig voor de rijoplei-ding van 16- en 17-jarigen. Voor deze leeftijdscategorie bestaatal een eenvoudig trekkerrijbewijs in de vorm van een certificaat.Wat NFO en LTO betreft wordt de lat wat hoger gelegd. NFO en LTO menen dat een betere opleiding en educatie van zo-wel trekkerbestuurders als andere weggebruikers direct bijdra-gen aan de verkeersveiligheid. Als andere verkeersdeelnemersbeter bekend zijn met landbouwverkeer en -voertuigen, zal ookhiermee de verkeersveiligheid worden gediend.Met een rijbewijs BE zal het snellere landbouwverkeer meer ge-bruik maken van doorgaande wegen en minder van ventwegenen de bebouwde kom. Wanneer de Tweede Kamer groen lichtgeeft voor de plannen van Eurlings zijn de provincies en gemeen-ten aan zet; zij zullen per situatie gaan bepalen wat de besteroute is voor het plaatselijke landbouwverkeer.

Herman [email protected]

NFO steunt voorstel landbouwverkeer

n f o i n f o

FR U I T T E E L T 45, 6 N O V E M B E R 2009, J A A R G A N G 9 9

U i t g e l i c h t

Een rijbewijs BE voor het snellere landbouwverkeer (tot 45 kmper uur) sluit volgens NFO en LTO beter aan bij een belangrijkdeel van het huidige landbouwverkeer. Veel landbouwvoertui-gen passen vanwege omvang en snelheid beter tussen autover-keer dan tussen fietsers en andere kwetsbare verkeersdeel-n e m e r s . Foto: NFO


Legro PotgrondWillem van Eldik, verko-per bij Legro Potgrond, issinds 26 oktober niet meerwerkzaam voor het pot-grondbedrijf. Het bedrijfwil verder niet ingaan opdetails en het is bij de di-rectie niet bekend waaren of Van Eldik nu elderswerkzaam is. De voormali-ge werknemer is opge-volgd door Dorus Verhoe-ven, die eerder binnen hetbedrijf verantwoordelijkwas voor de Engelsemarkt.

LNV-subsidiesIn de Staatscourant van 26oktober 2009 staat welkesubsidies uit de RegelingLNV-subsidies wordenopengesteld in 2010. Ookde openstellingperiodesen de beschikbare budget-ten zijn er in opgenomen.Voor het complete over-zicht zie: www.nfofruit.nl/ informatie / arbeid /nieuwsberichten.

Rode dieselEr is een onderzoek ge-start naar het gebruik vanrode diesel en naar moge-lijke compensatie bij hetschrappen van het accijns-voordeel op deze brand-stof. LandbouwministerGerda Verburg schrijft ineen brief aan de TweedeKamer dat vanuit milieu-oogpunt een gelijke be-handeling van rode enblanke diesel voor dehand ligt. Jan Kees de Ja-ger, staatssecretaris van Fi-nanciën, laat onderzoekdoen. Ook wordt onder-zocht of het belasting-geld, dat vrijkomt bij af-schaffing via hetstimuleren van milieube-sparende maatregelen,naar de sector kan terug-vloeien. Het onderzoekmoet voor de zomer van2010 gereed zijn. NFO enLTO zijn volledig tegen deafschaffing van het ac-cijnsvoordeel.

Rusland heeft eind oktober opnieuw een EU-voorstelvoor procedures over controle op residuen op Euro-pees product voor Rusland afgewezen. Dit meldenNFO en Frugiventa. Beide organisaties melden dat de

EU al eerder in een brief vragen heeft gesteld over deinspecties van Rusland. De EU wil weten hoe Ruslandde tests uitvoert, omdat er mogelijk verschillen zijnmet de analysemethoden in de EU. Rusland en de EU

zijn in overleg over eenwerkwijze dat bedrijven kanuitsluiten van export naarRusland bij herhaaldelijkeovertredingen met restengewasbeschermingsmidde-len. Daarvoor moet eerstduidelijkheid over de con-trolemethode bestaan. Op12 november staat een over-leg gepland tussen de Euro-pese Commissie en Ruslandomtrent de residuproblema-tiek. De problemen met Rus-land spelen nu al sinds zo-mer 2008.

Ondanks de crisis en de overvolleappelmarkt loopt de verkoop ende afzet volgens InovaFruit goeddoor. In haar nieuwsbrief van 30oktober geeft zij aan dat de appeleen hogere prijs heeft dan de re-guliere rassen, waarbij het gat ditjaar extra groot is vanwege deprijsdruk op de reguliere rassen.Dat het aantal aanbieders van Ru-

bens-appels beperkt is, draagt vol-gens John van Os,verantwoordelijkvoor de verkoop van Rubens bijThe Greenery, zeker bij aan hetsucces. Dit jaar is er 2.500 ton Ru-bens aangevoerd. Een verdubbe-ling ten opzichte van het jaar er-voor. Voor de kwaliteit geldt dater redelijk wat hagelschade is enbij enkele producten van jonge

percelen inwendige problemenzijn, waarschijnlijk door ongunstigeminerale samenstelling.De marketingcampagne van de ap-pel is ook een sterk punt. Enkelevoorbeelden: radio- en televisie-spotjes, promotie in de krant,sampling bij de Beau MondeAwards, reclame in de media markten op de Dam in Amsterdam.

Verkoop Rubens loopt goed door

45van week tot week

Rusland wijst opnieuw EU-voorstel omtrent residuen af

Residuanalyse op het lab inhet Zeeuwse GraauwFoto: Caroline van Assche,N F O

Bij Boomkwekerij Nicolaï uit hetBelgische Sint-Truiden hebben zichenkele personele wijzigingen voor-gedaan. Paul van Laer heeft hetbedrijf per 1 oktober verlaten. VanLaer is nu werkzaam bij een regio-naal project in België waar hij zichbezighoudt met hoogstamteelt enoude appelrassen. Directeur Johan

Nicolaï zegt dat zij in goede ver-standhouding uit elkaar zijn ge-gaan. Nicolaï volgt nu Van Laer open zal nu het naar buitentredendegezicht van de boomkwekerij wor-den. Naast het vertrek van Van La-er is ook Emiel Munnix, de verte-genwoordiger van Nicolaï inNederland, vertrokken. Nicolaï

merkt op dat de samenwerking isstopgezet en dat Munnix zijn werkwilde afbouwen. Marco van Beusi-chem is sinds 1 oktober zijn opvol-ger. De nieuwe verkoper voor Ne-derland, afkomstig uit defruitsector, zal zich gaan bezighou-den met het bereiken van een op-timale boomopbouw.

Paul Van Laer en Emiel Munnix weg bij boomkwekerij Nicolaï

Jonge werknemersLandbouwminister GerdaVerburg en de negen pro-ductschappen hebben eenintentieverklaring onder-tekend om jongeren te sti-muleren te gaan leren enwerken in de Agro-foodsector. Verburg vindt hetbelangrijk de koppositiedie de Nederlandse agrari-sche sector heeft op hetgebied van innovatie tebehouden. De rol van deproductschappen is dat zijhet bedrijfsleven kunnenstimuleren meer aandachtte besteden aan onderwijsen werk. De plannen wor-den in samenwerking met(groen-)onderwijsinstellin-gen gemaakt. Dit jaar star-ten in meerdere agrarischesectoren scholingsconsu-lenten die werknemershelpen een scholingstra-ject op te zetten.

Franse telersDe Franse overheid gaatde agrarische sector fin a n-cieel ondersteunen. DeFranse president NicolasSarkozy heeft voor de ag-rarisch ondernemers 650miljoen euro uitgetrokkenen nog 1 miljard euro aanbankleningen. De onderne-mers lijden al geruime tijdonder de sterk gedaaldeprijzen voor hun produc-ten. Frankrijk is de grootstelandbouwproducent vande Europese Unie. In Ne-derland staan de prijzen inde agrarische sector mo-menteel ook sterk onderdruk. De meningen zijnechter verdeeld of fin a n-ciële steun vanuit de over-heid structureel gezien eenoplossing is. NFO-voorzitterJohan van Haarlem vindtdat er alleen gezond gefi-nancierd moet worden bijgezonde bedrijven. Metgezonde financiering be-doelt hij het kijken naar deopbrengstprijzen en bij-voorbeeld de teeltresulta-ten. Geld pompen in eenbedrijf waar de bedrijfs-voering niet gezond is,heeft geen zin, zegt VanHaarlem.

FR U I T T E E L T 45, 6 N O V E M B E R 2009, J A A R G A N G 9 9 5

Zwartebessentelers Lauran en Marinus Vermue uitHeinkenszand hebben het afgelopen teeltseizoen hit-tebehandelingen ter bestrijding van schimmels en in-secten uitgevoerd. De behandelingen zijn uitgevoerdmet het Thermal Pest Control (TPC) apparaat van deAmerikaanse firma Lazo. Bij de behandelingen in de zwarte bessen geldt vol-gens Marinus Vermue dat er tot de oogst geen ver-schillen te zien waren in kwaliteit, maat en de ziekte-druk vergeleken met de gangbare teelt. “Bij debehandelde rassen was de bladval wel ongeveer eenweek eerder. Ik heb sowieso het idee dat dit jaar voorde teelt een vrij goed jaar is vanwege het droge groei-seizoen, dus minder last van schimmels.” De resultaten

lijken goed, maar een conclusie trekken uit één jaar,vindt Vermue te vroeg.Bij een collega die appels en peren teelt, was het ookde bedoeling om het apparaat in te zetten. “Dit isslechts één a twee keer gebeurd, resultaten zijn hierdan ook niet van.” Voor een goede werking zou hetapparaat minstens eenmaal per week door het gewasmoeten gaan. “Volgend seizoen wordt er in alle driede teelten meer getest.” Bij de zwarte bessen wil Ver-mue meer gaan testen met hogere temperaturen. Erwordt een temperatuur van 100 á 110 graden geadvi-seerd. De teler wil dit proefsgewijs ophogen naar zo’n120 á 130 graden om zo nog hardere klappen uit tedelen aan schimmels en insecten.

Resultaten hittebehandeling op fru i t

Exclusiviteit zachtfruitrassen bij Fruitmasters

Fruitmasters heeft voor nieuwezachtfruitrassen een samenwer-king afgesloten met de Britse plan-tenvermeerderaar HargreavesPlants uit Lincolnshire. Fruitmasterskrijgt de exclusieve teeltrechtenvan alle nieuwe zachtfruitrassendie vanaf 1 oktober dit jaar gese-lecteerd of gevonden worden.Hargreaves is gespecialiseerd in deveredeling van bramen, frambo-zen, blauwe bessen en aardbeien. Roger Peeters, directeur Productbij Fruitmasters, geeft aan dat zijdoor de samenwerking toegang

hebben tot de achtertuin van devermeerderaar, waar vele malenmeerdere soorten staan dan na se-lectie.De nieuwe rassen zijn alleen voorFruitmastersleden. “We doen demoeite om een nieuw ras te vindenmet een onderscheidend vermo-gen dat meerwaarde biedt.” Ditstuk exclusiviteit wil Fruitmastersgraag voor haar eigen leden hou-den. De vermarkting beperkt zichniet alleen tot de Nederlandsemarkt.Peeters gelooft wel dat de consu-

ment wat extra wil beta-len voor een nieuw rasmet een goede houdbaar-heid. “Voor introductievan een ras wordt onder-zoek uitgevoerd naar deprijsgevoeligheid, oftewelwat de klant bereid is tebetalen.”Hij legt uit dat bij nieuwerassen die geïntroduceerdworden de ogen zijn ge-richt op de versmarkt. Hijgeeft aan dat er wellichtook rassen geïntrodu-ceerd kunnen wordenvoor salades en of sap-pen. “Voor salades is hetvan belang een sterk raste hebben dat niet na eenpaar dagen een pulpach-

tige textuur krijgt.”Een nieuw ras laat nog wel enkelejaren op zich wachten. “We willende rassen eerst goed bekijken entesten bij de telers alvorens het raszomaar te gaan planten. We moe-ten ook telkens goed bekijken ofer een voordeel voor de teler enconsument in zit.” Een teler die straks een nieuw rasplant krijgt een teeltadvies. “Erwordt geen contract afgeslotenmet een voorlichtingspartij om detelers te begeleiden.”

De exclusieve nieuwe rassen zijn alleen voor leden van Fruitmasters. Foto: Fruitmasters


Appels weer in acties

De situatie bij Elstar lijktenigszins op die bij Confe-

rence van enkele weken gele-den. Ook toen waren de perenof verkocht of opgeslagen in deULO-cellen. Dan is de bereidheidom de cellen weer te openen te-gen een lage prijs niet groot.

Hetzelfde lijkt nu aan de handbij Elstar. Vorige week leek devraag naar goede appels uitULO-cellen wat groter. Maar datleidt niet meteen tot hogere prij-zen. Misschien wel tot lagere,want de bereidheid om af te zet-ten dan wel om te zetten isgroot. Maar natuurlijk niet tegenelke prijs. En veel handelshuizenhebben als alternatief hun eigen

voorraad die ze onlangs in denazomer hebben gekocht.Maar de prijzen om dit fruit in tekopen mogen afgelopen zomerdan niet hoog zijn geweest; bijde supermarkten zijn ze dat ookniet. Appel is weer helemaal te-rug in het actiesortiment. Rubensis met ?1,33 het enige ras waar-

van de actieprijsboven de euroligt. Bij Elstar va-rieert dat van?0,59 tot ?0,99per kilo. Het diep-tepunt is nu weg-gelegd voor Jona-gold. Daarvan ligt

een gezinsverpakking van 5 kilobij Dirk, Digros en Bas in de aan-bieding voor ?1,99. Terugreke-nend zijn deze appels voor deconsumentenprijs van ?0,40 perkilo amper te sorteren.Ook de handperen zijn weer vo-lop in de actie. Daarbij variërende prijzen van ?0,60 tot ?0,80per kilo voor Doyenne du Comiceen Conference.

Geen wurgcontract

Hardfruit aanbieden voorminder dan een halve euro

kan haast niet zonder wurgcon-tracten met leveranciers, is eengedachte die wellicht opkomt.Maar dat is in Nederland niet hetgeval, laten deskundigen van deNederlandse Mededingingsauto-riteit weten. In Frankrijk zijn on-evenwichtige leveringscontrac-ten bij wet verboden en wordensupermarkten als Carrefour, degrootaandeelhouder van Superde Boer, daarvoor aangeklaagd.Maar in Nederland kan vanzoiets pas sprake zijn als een par-tij meer dan 40 procent van demarkt beheerst. En dat is hierniet het geval. Albert Heijn enSuper Unie zijn de grootste inko-pers, maar komen bij hardfruitniet verder dan een derde van demarkt.

Harde euro

Ondanks de (morele) steunvan de eigen overheid loopt

ook de Franse appelafzet moei-zaam, net als de Ita-liaanse afzetcoöpe-raties. Zoeken deFranse naar nieuweafzetmogelijkhedenbuiten Europa, zo-als Noord-Afrika.Daarbij is de hardeeuro een handicap.Dat geldt overigensniet alleen voornieuwe markten,maar ook voor be-staande als Enge-land en Rusland.Binnen Europa isvooral de concur-rentie tussen deteeltgebieden on-derling merkbaar.Op de diverse bin-nenlandse marktenloopt het qua volu-me nog wel, maarin Duitsland is hetdringen. Dat blijktonder meer uit eenprijsvergelijking in

Italië. De appelprijzen lagen daarin oktober 34 procent lager danvorig jaar. Bij de peren was hetverschil 19 procent. De afzet vanAbate Fetel en Conference heeftwel degelijk invloed op elkaar.Maar uit Duitsland komen ookpositieve berichten. Zo meldt te-lersvereniging Promesis in haarnieuwsbericht dat de afzet vande mechanische Elstar in Das Al-teland sneller loopt dan ver-wacht. Dat geldt ook voor deoostelijke deelstaten. Misschiendat de kleine streu-obst, in com-binatie met de vele acties, eenimpuls geeft aan de appelverko-pen. Over een maand wordtdaarover meer duidelijk als zo-wel de voorraadcijfers als de af-gezette hoeveelheid van novem-ber bekend zijn.

Industrieprijs omhoog

Ook voor wat betreft de in-dustrieprijzen is er beter

nieuws. Die zijn sinds het diepte-punt van enkele weken geledenweer gestegen. Door de kleinestreu-obst liggen ze in Zuid-Duitsland nu ruim op ?0,08 perkilo. Ondanks de zware hagel-schade rond de Bodensee is debewaarcapaciteit volledig benut.Waarschijnlijk zijn ook hagelap-pels opgeslagen bij gebrek aaneen redelijke industrieprijs en debeschikbaarheid van koelruimte.Hoewel koelruimte in Nederlandschaars was, zijn ook hier vanwe-ge de slechte industrieprijzen ap-pels opgeslagen die anders ge-stort zouden zijn. Misschien datdat alsnog gebeurt, want ook inNederland bewegen de indus-trieprijzen zich naar de ?0,08.

Jaarrond Jazz

Enza gaat Jazz jaarrond aan-bieden. Dat doet de Nieuw-

Zeelandse afzetorganisatie nietdoor deze appel lang te bewa-ren, maar door de appel ook inEuropa te telen. Vorige week ismet de nodige publiciteit de eer-ste Jazz uit Frankrijk op de marktgebracht. Enza teelt daar in sa-

marktzicht

Rubens is met ?1,33 het enige ras waarvan de actieprijs boven de euro ligt.Foto’s: NFO

____________

Appel is weer helemaalt e rug in het

a c t i e s o rt i m e n t

*


menwerking met Franse telersJazz in het zuiden en in het ge-bied langs de Loire.Het afzetseizoen van Jazz uitFrankrijk sluit goed aan op hetNieuw-Zeelandse seizoen. Dat isonlangs afgelopen. Jazz is eenzeer aromatische appel. Enzaheeft deze appel in Duitsland alseerste geïntroduceerd op degroothandelsmarkten. Toen deappel daar bekend en gewaar-deerd werd, kwam de overstapnaar de supermarkten. Die zijnnu met voldoende volume jaar-rond te beleveren.

Tesco en Ahold

De wereld van de supermark-ten blijft in beweging ook

internationaal. Zo zou het Engel-se Tesco overwegen een bod uitte brengen op Ahold, de eige-naar van Albert Heijn. Maar deaanleiding daarvoor ligt in Ame-rika. Ahold heeft in de Verenig-de Staten enkele goed lopendeketens. Bij de Amerikaanse ke-ten van Tesco laten de resultatente wensen over. Dat verbeterenzou een grotere en riskantere in-vestering vergen dan de overna-me van Ahold.

C h i n a

Lage prijzen zijn in China geenprobleem. En als ze er zijn,

weten ze hoe die moeten wor-den verhoogd. In de provincieShandon ligt de productie vanFuji 20 procent lager dan vorigjaar, maar de kwaliteit is uitste-kend. Dat is echter niet zozeerde reden om aan te nemen datde prijzen hoger zullen zijn. Datkomt namelijk door het econo-misch beleid en het inspelendaarop van de bevolking, laateen woordvoerder weten inAGF-news.

Huisverkoop lijktb i o l o g i s c h

Klanten van huisverkopers enboerderijwinkels brengen dit

vaak in verband met de biologi-sche teeltwijze, zo blijkt uit on-derzoek van WUR, de landbouw-universiteit in Wageningen. Hunmotivatie om hier producten tekopen, komt ook vaak overeenmet die van kopers van biologi-sche producten. Smaak speelteen belangrijke rol. Dat geldtook voor het milieu, in de veron-derstelling dat het om biologi-sche producten gaat. Ook die-renwelzijn is een belangrijk

argument, dat voor groente enfruit natuurlijk niet speelt.Opvallend is ook dat de klantenlang op de boerderij verblijven;soms langer dan anderhalf uur.Het is dan ook meer een activi-teit dan het kopen van bood-schappen. Daarom mag daarbijde boer of teler niet ontbreken,evenals de dieren of gewassen.Het onderzoek wordt dezemaand vervolgd onder eengroep representatieve consu-menten. Daaruit moet duidelijkworden welk beeld zij hebbenvan de boerderijwinkels. Ook derol van streekproducten wordtonderzocht. Aangenomen wordtdat deze producten een belang-rijke verbinding vormen tussende consument en de agrarischeondernemers.

Wachten op eerstev o o r r a a d c i j f e r s

Per 1 november starten demaandelijkse overzichten van

de voorraden appels en peren inde Europese landen. Maar deeerste cijfers aan het begin vandeze maand laten nog even opzicht wachten. Zo kort na deoogst hebben nog niet alle telershun overzicht doorgegeven.

Voor het complete overzicht viade afzetorganisaties bij het Pro-ductschap en World Apple andPear Association bekend is, is eral gauw weer een week verstre-ken.Het is afwachten hoe deze voor-raadcijfers zich verhouden tot de(herziene) oogstramingen vande afgelopen maanden. In te-genstelling tot de peren zijn deappels grover uitgegroeid danaanvankelijk werd gedacht. Ookzijn vanwege de lage industrie-prijzen tijdens de pluk meer par-tijen opgeslagen die anders zou-den zijn gestort. Daartegenoveris ook op diverse percelen delaatste pluk niet meer geoogst.Ook in Polen waren de industrie-prijzen te laag om de goedkope-re pluklonen op te brengen, zomeldt de Poolse telersorganisa-tie op haar website.

Duits residu

Uit Duitse residuanalyses vankleinfruit blijkt 3 procent

van de monsters te veel residu tebevatten. Dat blijkt uit onder-zoek van het Chemisch Veteri-

nair Instituut in Stuttgart. Demonsters zijn verzameld bij te-lers en groothandelsmarkten enbetroffen voornamelijk productvan eigen bodem. Vooral rodebes sprong er in negatieve zinuit. Niet alleen was vaak de hoe-veelheid residu te hoog, maarwerden ook niet-toegelatenmiddelen teruggevonden Anton Oostveenfreelance journalist

Hoewel de koel-ruimte inN e d e r l a n dschaars was, zijnvanwege deslechte industrie-prijzen appelsopgeslagen dieanders gestortzouden zijn.

____________

Uit Duitse residuanalyses van

k l e i n f ruit blijkt 3 procent van demonsters te veel

residu te bevatten

*

Op het bedrijfsterrein staat eengroot aantal oude tractoren metpluktreintjes te wachten op de

winterstalling. “Ze hebben het allemaalweer prima gedaan”, zegt Cees de Ruiterterwijl hij zich excuseert voor de - in zijnogen - rommelige situatie op het bedrijf.De oogst, die op hun bedrijf al start metde pluk van de pruimen en doorloopt toten met de pluk van de appels en peren, isdit jaar goed verlopen. De droge weers-omstandigheden maakten het werkengoed te doen en ook de kilo’s vielen mee.Ondanks dat in de regio veel hagel viel,had De Ruiter geen schade.De Ruiters telen op 22 hectare appels, pe-ren en pruimen. Sinds begin jaren ’80 wer-ken zij mee op het bedrijf dat toen nog inhanden was van hun vader en een oom.Net als op veel fruitbedrijven was de vorstin 1985 aanleiding tot drastische verande-ringen. Een buurman die eigenlijk vanplan was binnen een aantal jaar zijn bedrijfaf te bouwen, besloot direct te stoppen en

Klik tussen Zuid-Hollandse

en West-Brabantse telers

De laatste appels op het

bedrijf van Cees en Anton

de Ruiter in Numansdorp

liggen alweer enkele weken

in bewaring. Er is weer tijd

voor andere dingen zoals

het bestuurswerk voor de

NFO-afdeling Zuid-Holland

West. Cees de Ruiter vertelt

over ‘zijn’ afdeling en het

bedrijf dat hij samen met

zijn broer runt.

S E R I E N F O - A F D E L I N G S V O O R Z I T T E R S , D E E L 1 0


NFO-afdeling Zuid-Holland We s t

Ingeklemd tussen Rotterdam en de Zeeuwse eilanden bevinden de telers van de afdelingZuid-Holland West zich in een wat bijzondere positie. Het zijn geen Zeeuwen, maar zich

helemaal thuis voelen in de kring Zuid-Holland doen ze zich ook niet. De afstand tot deandere afdeling binnen de kring, de afdeling Vijfheerenlanden en Albasserwaard, is let-terlijk en figuurlijk vrij groot. Uiteindelijk lijken de telers van de NFO-afdeling Zuid-Hol-land West het best te passen bij de West-Brabantse telers, zegt Cees de Ruiter, voorzittervan de NFO-afdeling Zuid-Holland West. Sinds afgelopen seizoen besloten beide afdelingde winteractiviteiten gezamenlijk te organiseren, mede om een goede opkomst bij deavondbijeenkomsten te realiseren. Ook gingen beide afdelingen dit jaar samen op excur-sie naar België, wat een groot succes was. “Er is zeker een klik”, constateert de afdelings-voorzitter. Dat komt ook omdat de teeltomstandigheden en grondsoort in West-Brabant,meer dan in de regio Vijfheerenlanden en Alblasserwaard, lijken op die van de eigen af-deling.In de regio zijn bijna alle fruittelers NFO-lid. In het algemeen zijn de bedrijven met gemid-deld 15 tot 25 hectare aan de grote kant, maar ook kleine bedrijven zijn belangrijk, bena-drukt De Ruiter. Opvallend is dat de afdeling vrij veel oudere telers kent zonder opvolger.Dat leidde nog niet tot een afname van bedrijven, maar dat gaat in de toekomst wel ge-beuren, verwacht hij. Net als bij veel andere afdelingen is gewasbescherming een item dat de gemoederen be-zighoudt. “We vinden het erg dat we nog steeds geen buitenlandse middelen mogen ge-bruiken.” De Ruiter doelt daarmee op middelen die in Nederland toegestaan zijn, maardie de telers soms handiger in het buitenland kunnen kopen, als de voorraad bij Neder-landse handelaren op is. Dat zou voor gewasbeschermingfabrikanten ook voordeliger zijn.De toelatingsprocedure van middelen zou Europees geregeld moeten zijn in plaats vanper land. “LTO zou daar een sterke man op moeten zetten, die goed kan onderhandelen.” De spuitkeuring is nog zo’n punt. De Ruiter: “Het controleren van de pomp en manometeren het aanschaffen van nieuwe doppen zou voldoende moeten zijn. Het testen bij de la-mellenwand heeft weinig nut wanneer geen rekening wordt gehouden met de boom-vorm. Bovendien zou zonder lamellenwand ook bij een vast keuringsstation in de omge-ving gekeurd kunnen worden. Dat is voor eventuele reparaties ook handiger.” *

N F O - a f d e l i n g s v o o rzitters aan het woord

Dit is de tiende aflevering van een se-rie bedrijfsreportages waarin Fruit-

teelt kring- en afdelingsvoorzitters vande NFO interviewt. *

Cees (links) en Anton de Ruiter. Foto’s: Petra Koster

zijn levenswerk te verkopen. De familieDe Ruiter kocht het hele bedrijf en ver-kocht een deel van het eigen bedrijf weerdoor aan de andere buurman. Zo schoofde familie een eindje op en breidde ze te-gelijkertijd uit. De vorstschade in de boomgaard die werdgekocht was enorm en bijna alles werdgerooid. “Alleen een klein stukje peerbleef staan. In de jaren daarna hebben wevrij veel peren teruggeplant. Later hebbenwe juist weer meer appels geplant.” Op ditmoment is de verdeling appels en perenfiftyfifty. Of dit zo blijft is nog de vraag.Dit najaar rooien beide mannen 3 hectareCox’s, Elstar en Goudrenet, maar wat ervoor terugkomt is nog niet zeker. “Weweten echt nog niet wat we gaan planten.Misschien blijft het perceel wel een jaar

braak liggen”, gist hij. De appelaanplantbestaat nu uit Elstar, Jonagold en een klei-ner deel Golden Delicious. Op een van deInova-rassen zal de keuze waarschijnlijkniet vallen: “Ik vind de prijsvorming vandeze rassen te ondoorzichtig. Misschienmoeten we wel Golden Delicious planten.Daar hebben we altijd nog goed mee geze-ten, vaak hoge producties en je hoeft ookniet door te plukken. Maar misschien moetje wel domweg Conference planten. Deprijzen van Conference zijn nog altijd be-ter dan van de rest.”

Z a h n s n o e iPruimen maken sinds 1996 weer serieusdeel uit van zijn sortiment. “Mijn vaderhad vroeger ook pruimen, maar toen weJonagold gingen telen waren we de prui-men al gauw zat.” Toen de broers half ja-

ren ’90 op zoek gingen naar een nieuweteelt, werd toch weer de keuze voor prui-men gemaakt. De teelt werd van begin afaan serieus opgepakt. De Ruiter bezochtFritz Zahn in Noord-Duitsland en leerdevan hem een totaal nieuwe manier vansnoeien. “Daar heb ik ontzettend veel vangeleerd. Ik was toen in Nederland één vande eersten die volgens de Zahnsnoei tewerk ging.” Ook introduceerde hij de Fer-lenainonderstam en koos hij voor een in-tensief teeltsysteem. Daarnaast beproefdehij allerlei nieuwe rassen, waarvan alleenJubileum overbleef. Zo maakte De Ruiterzich de pruimenteelt met vallen en opstaaneigen. En nog blijft hij zoeken naar moge-lijkheden om de pruimenteelt op een ho-ger plan te brengen. Zo experimenteert hijonder meer met de onderstammen VVA-1

en VSV en staan er de nieuwe Lazoet-ras-sen van The Greenery. De Ruiter heeft ruim 2 hectare pruimen.Voorlopig laat hij het daarbij, de teelt kentnog te veel problemen. Zo is de uitval van

bomen - ook landelijk - een struikelblok.Loodglans en Pseudomonas zijn daarvantwee oorzaken, maar daarnaast spelen ookandere ziekten een rol, waarvan nog niet

duidelijk is hoe die aangepaktmoeten worden. “Eerst zullenwe die moeten oplossen, voor-dat we verder uitbreiden.”

D e l f r uVoor de afzet van hun productzijn de broers aangesloten bijThe Greenery in Barendrecht.Sinds de sloop van het koelhuisvan The Greenery pakten de te-lers in de regio deze activiteitgezamenlijk op en verenigdenzij zich in de telersverenigingDelfru. De vereniging beheerttwee koelhuizen. Daarnaastbundelen deze telers het aan-bod, zodat zij besparen op deafzetkosten. Ook op andere ma-nieren zijn de leden elkaar vandienst, zoals het onderling ver-huren van kisten.

“De onderlinge contacten zijn goed”, be-nadrukt de voorzitter. Dat zou hij ooklandelijk in de afzet wel wensen. “Deslechte prijs die we voor ons fruit krijgen,ligt deels aan onszelf. Er is te veel ver-deeldheid.” Initiatieven om voor deNoord-Hollandse peren een apart merkop te richten heeft hij dan ook geen goedwoord over. “Het interesseert de consu-ment niks of een peer uit een bepaalde re-gio net iets groener is. Het Nederlandseproduct is al klein genoeg. We kunnenjuist beter samenwerking zoeken met Bel-gië”

Petra Kosterfreelance journalistp e t r a k o s t e r @ z e e l a n d n e t . n l


____________

‘Het intere s s e e rt de consu-ment niks of een peer uit

een bepaalde regio net ietsg roener is’

*

Afdeling Zuid-Holland WestAantal fruittelende leden: 56Aantal niet-fruittelende leden: 93Areaal: 381,85 ha.Grondsoort: klei

B e s t u u r s l e d e nVoorzitter: Cees de RuiterSecretaris: Cor den BoerPenningmeester: Kees-Jan van de ZandeAdviseur: Hans de Man Ondersteuning: Altine de Ruiter

Zicht vanaf de dijk op het bedrijf van Cees en Anton de Ruiter.

Binnen Europa zijn er diverse gebie-den waar telers, adviseurs en onder-zoekers aangeven dat de middelen

onvoldoende werken. Vaak gaat het hier-bij om de moderne fungiciden zoals stro-bilurinen (Stroby en Flint) en anilinopy-rimidinen (Chorus en Scala). Al langeretijd twijfelt men aan de werking vanEBR’s (ergosterol biosynthese remmers),zoals Score, op schurft. Over de werkingvan de contactmiddelen, zoals captan en

Delan, bestaan geen twijfels. Ook Syllit(dodine) geeft in onderzoek in Europa eengoede werking. Naast twijfel over de werking van sommi-ge middelen zijn de ontwikkeling vanbladschurft in de natte zomer van 2008 ende snelle gewasontwikkeling in april 2009belangrijke oorzaken geweest voor deschurftaantasting op appel in Nederland.Veel telers voerden maar een of twee be-spuitingen uit, voordat belangrijke infec-

S c h u rftbestrijding

het gehele jaar ro n d

Schurft bij appel zorgde dit

voorjaar op veel plaatsen

voor flinke blad- en vrucht-

aantasting, vooral bij

Jonagold (en mutanten) en

Golden Delicious. Jonagold

had ook veel vruchtschurft

bij de oogst. Ook Conference

bleek soms aangetast. De

droge nazomer beperkte

gelukkig de uitbreiding van

schurft op het blad. Dit

najaar komt in een aantal

percelen wel volop

bladschurft voor.

G E W A S B E S C H E R M I N G


Dit najaar komt in een aantal percelen volop bladschurft voor. Foto: DLV Plant

100

75

50

25

0

Figuur. Proef winterbehandeling op schurft

Bron: PPO-Randwijk

ties in april plaatsvonden. Hierdoor wasweinig middel aanwezig voor een preven-tieve bestrijding. Timing van de bespuitin-gen met de contactmiddelen bleek essen-tieel. De ‘stopspraymethode’, (spuiten vaneen fungicide direct na een regenperiode inde infectieopbouw), bleek een goede be-strijdingsstrategie. Op percelen met eenschurftdruk gaven dit voorjaar alleen pre-ventieve behandelingen bij de snelle vege-tatieve ontwikkeling onvoldoende bestrij-ding.

L e v e n s c y c l u sDe veroorzaker van schurft is de schimmelVenturia inaequalis op appel en Venturiapirina op peer. De schimmel overwintertin afgevallen bladeren en bij peer ook opaangetaste twijgen (takschurft). In de win-ter versmelten plus- en minmycelium metelkaar. In het voorjaar rijpen in de afgeval-len bladeren de vruchtlichamen. Bij regenvanaf eind maart stoten deze vruchtlicha-men ascosporen uit. De piek van ascospo-renuitstoot ligt meestal rond stadium rozeknop en begin van de appelbloei. De asco-sporen infecteren jonge bladeren en vruch-ten. Een infectie slaagt als het blad vol-doende lang nat blijft; meer dan acht uur.Is de spore gekiemd en het blad binnenge-drongen, dan groeien schimmeldraden(mycelium) juist onder de epidermis vanhet blad. Na twee tot drie weken, zijndonkere schurftvlekken zichtbaar. Hieropontwikkelen zich nieuwe sporen (coni-

diën). Deze sporen infecterenweer nieuw, jong blad envruchten bij een volgende natteperiode. Deze cyclus gaat dehele zomer door als de omstan-digheden gunstig zijn. Tot debladeren in de herfst afvallenen de schimmel gedurende dewinter en het vroege voorjaarweer vruchtlichamen vormt. Bij peer kan schurft ook scheu-ten infecteren. Hierop wordenop dezelfde wijze als op blade-ren conidiën gevormd, die ophun beurt weer nieuwe infec-ties veroorzaken. De schimmelkan bij peer goed overwinterenin aangetaste plekken op twij-gen, waaruit zich in het voor-jaar onmiddellijk conidiën vor-men.

Proef PPO-RandwijkPPO voerde in 2003-2004 eenproef uit, waaruit blijkt dat na-jaarsbehandelingen een reduc-tie geven in de productie vanascosporen van schurft (zie fi-guur). Het blad is hiervoor ge-

dompeld in een oplossing. Het is al langerbekend dat een hoge dosering ureum eenonderdrukkend effect heeft op de produc-tie van ascosporen. Ook in deze proef zienwe een werking van meer dan 50 procentreductie van ascosporen. Verder gevenversnipperen in november of januari ookeen reductie in ascosporen. Dompelen inScore geeft het meeste effect. Praktijkerva-ringen bevestigen het effect van Score inhet najaar. In het kader van duurzamefruitteelt heeft een behandeling met eenEBR-fungicide (Score) niet de voorkeur.Mycologen verwachten een snellere toena-me van resistentie. Een effectief gebruikvan Score in het voorjaar is dan niet meermogelijk.

Preventieve maatregelen Nu op veel bedrijven in het najaar blad-schurft voorkomt, is de vraag welke maat-regelen de fruitteler het beste kan nemenom de druk van schurft voor volgendvoorjaar te verlagen. Een effectieve bestrij-ding van schurft begint in de herfst enwinter met het nemen van sanitaire maat-regelen. Chronologisch in de tijd kan defruitteler de volgende maatregelen nemen:1.Regenwormen en ander bodemleven

sparen door geen koperbladbemesting ofBCM-fungicide (Topsin M) toe te passenin de herfst.

2.Ureum spuiten tijdens de bladval, of vin-asse voor de biologische teelt,

3.Afgevallen blad bij elkaar op de grasbaan

te poetsen en vervolgens te versnipperen. 4.Bij peer, twijgen met takschurft verwij-

deren gedurende de winter.

Fungiciden in het najaarHet sparen van regenwormen en micro-organismen in de bodem is noodzakelijkbij de bestrijding van vruchtboomkankertijdens de bladvalperiode. Regenwormenen micro-organismen verteren bladeren,waardoor er minder ascosporen vanschurft gevormd worden. BCM-fungici-den, zoals Topsin-M, werken goed tegenvruchtboomkanker, maar zijn schadelijkvoor regenwormen en micro-organismenin de bodem waardoor het afgevallen bladgedurende de winter slechts langzaam ver-teerd. Daardoor blijft er veel blad overwaarin vruchtlichamen van schurft ge-vormd worden. Het gebruik van kalkmelk(Neccal) of captan heeft dit nadelige effectop de bladvertering niet en kan dus primagebruikt worden in plaats van Topsin M.

Ureum of vinasseHet toepassen van ureum of vinasse tij-dens de bladvalperiode heeft twee effecten:het vermindert de vorming van vruchtli-chamen van schurft en het stimuleert devertering van bladeren door regenwormenen micro-organismen. Eventueel kan defruitteler ureum of vinasse ook toepassenop de al afgevallen bladeren. Voor eengoede werking is het belangrijk binnen zesweken na de bladval ureum toe te passen. Liggen de bladeren eenmaal op de grond,dan kan de fruitteler poetsen en daarna hetblad versnipperen. Dat heeft het voordeeldat plus- en minmycelium niet meer naarelkaar kunnen toegroeien en dat het bladsneller verteert. In Duitsland zijn ervarin-gen opgedaan met opzuigen van blad. InNederland hebben enkele telers hiermeeook ervaring opgedaan. Al deze sanitairemaatregelen hebben als resultaat dat dehoeveelheid klaarliggende schurftsporensterk afneemt waarmee de ziektedruk af-neemt. Toch is bij de meeste fruittelers hetuitvoeren van deze maatregelen, zoals ver-snipperen, niet erg populair. Als argumen-ten zeggen zij dat de grasbanen in de wintermoeilijk begaanbaar zijn; de bladeren vast-gevroren zitten en dat het extra werk geeft.Toch is het belangrijk om schurft jaarrondaan te pakken. Gebruik voor het versnippe-ren de droge dagen in de winter

Pieter Aalbers DLV [email protected]

FR U I T T E E L T 45, 6 N O V E M B E R 2009, J A A R G A N G 9 9 1 1

Dit artikel is geschreven in het kader vanhet praktijknetwerk Telen met Toekomst.

T i p sSpaar zoveel mogelijk de regenwormen en micro-or-ganismen in de bodem, door na de pluk geen ko-perbladbemesting of BCM-fungiciden toe te passen.Gebruik kalkmelk of captan voor de bestrijding vanvruchtboomkanker. Deze middelen hebben geennegatief effect op de bladvertering. Pas ureum toe in een dosering van 50 kg/ha (5 pro-cent) tijdens de bladvalperiode om de vorming vanascosporen te verminderen. Bedenk dat deze behan-deling 25 kg N oplevert in de mestboekhouding. Nevelen van deze grote hoeveelheid ureum is nietmogelijk, gebruik veel water (50 kg in 1000 l water)en los de ureum eventueel op in warm water.U kunt ureum ook na de bladval toepassen om debladvertering te stimuleren.Voor de biologische teelt kan vinasse toegepastworden in de bladvalperiode in plaats van ureum.De dosering voor vinasse is 200 tot 400 l/ha.Poets bij droog weer de bladeren onder de bomenvandaan naar de grasbaan toe en versnipper de bla-deren met een maaier. Dit versnelt de bladvertering. Probeer lang doorgroeien van scheuten te voorko-men.Voorkom dat al afgesloten knoppen opnieuw uitlo-pen en vatbare hergroei gevormd wordt.

Het telen van herfstframbozen isaanzienlijk goedkoper dan een ver-late teelt met gekoelde planten van

de zomerframboos Tulameen. Uit het on-derzoek van de proeftuin aardbeien enhoutig kleinfruit (PC-Fruit-PAH) in Ton-geren blijkt dat Sugana een van de betereherfstframbozenrassen is. Sugana groeit

echter nogal sterk. Hetkomt geregeld voor dat hetomslagpunt van vegetatie-ve naar generatieve groei telaat plaatsvindt. Gevolg isdat de bloemknoppen voorde oogst in de herfst veel tehoog in de plant wordenaangelegd. Hierdoor daaltde productie in de herfst-teelt. Op de proeftuin pro-beren de onderzoekers opverschillende manieren descheutlengte van Sugana tebeperkten. Tijdens deOpen middag op de proef-tuin op 23 oktober werdende proeven toegelicht.

Toppen niet effectiefHet meest voor de handliggend is de groei te ver-tragen door de scheutjes alin een vroeg stadium tetoppen. In een van deproeven is dit een of tweekeer gedaan. Bij het objectéén keer toppen is getoptop het moment dat de

nieuwe scheut vijf internodiën had.Bij het object twee keer toppen iseveneens getopt bij vijf internodiënen is nogmaals getopt op 28 juli. Descheuten zijn op dat moment tot 70cm ingekort. Twee keer toppen gafweliswaar de gewenste groeirem-ming, maar de productie daalde naareen onacceptabel laag niveau. Tussenéén keer toppen en niet toppen waser nauwelijks verschil in lengtegroeien ook niet in productie.

Hogere EC, meer productieEen andere mogelijkheid om degroei van de scheuten te beperken isde bemesting aanpassen. In een proefprobeerde men in het begin van hetgroeiseizoen stress te veroorzakendoor de standaard EC van 1,5 te hal-veren of juist te verdubbelen. Bij hetcontroleobject is van begin tot eindeen EC van 1,5 aangehouden. Bij detwee proefobjecten met aangepaste

K o rt e re scheuten Sugana

moeilijk te re a l i s e re nSugana is een van de betere

herfstframbozenrassen. Een

belangrijk nadeel van

Sugana is echter de sterke

groei. De vruchttakken

vormen zich vaak te laat en

te hoog in de plant. Op de

proeftuin in Tongeren

proberen onderzoekers de

scheuten korter te houden

en zo de bloemen lager op de

scheut te laten ontstaan.

Tot nu toe wil dit nog

niet erg lukken.

O N D E R Z O E K


Tabel: Overzicht beproefde maatregelen om de lengte van Suganascheuten te beperken.Daarnaast een samenvatting van de invloed op scheutgroei en productie

Behandeling Invloed op scheutgroei en productie

Wel of niet toppenNiet toppenToppen bij 5 internodiën Geen effect op vroegheid en productie2 x toppen: bij 5 internodiën en op 70 cm hoogte Kortere scheuten. Groot verlies aan productie

Invloed bemestingEC = 1,5 hele teeltEC = 0,7 tot 5/8 daarna 1,5 Lagere productieEC = 3 tot 5/8 daarna 1,5 Langere scheuten. Hogere productie

Invloed nitraatgehalte10,4 mmol NO3 hele teelt5,2 mmol NO3 tot 27/8 daarna 10,4 Geen invloed op productie en oogsttijdstip3 mmol NO3 tot 27/8 daarna 10,4 Kortere scheuten. Lagere productie

Invloed watergiftStandaard afh. van instralingStandaard hvh. in 3 beurten Geringe invloed op productie75 % water van standaard Productieverlies 8 %Standaard hvh. in 2 beurten Geringe invloed op productie50 % water van standaard Kortere scheuten. Productieverlies 32 %

Sugana is een van de betere herfstframbozenrassen.Foto’s: Caroline van Assche, NFO

EC is tot het moment dat de eerste bloe-men zichtbaar werden de EC op 0,7 of 3,0gehouden. De eerste bloemknoppen warenop 5 augustus te zien. Vanaf dat moment iseen EC van 1,5 aangehouden.De invloed van de EC op de lengtegroeivan de planten werd na het afsluiten vande proef gemeten. Op het oog was te ziendat de planten die vanaf het begin een ECvan 3,0 kregen het sterkst in lengte warengegroeid. Uit de productiecijfers tot halfoktober blijkt dat hoe hoger de EC, hoehoger ook de productie is. De oogst wasechter eind oktober nog niet afgerond, zo-dat de definitieve productiecijfers nog nietbekend zijn. Met het variëren van de ECkonden de onderzoekers het omslagpuntvan vegetatief naar generatief niet beïn-vloeden.

Stikstof in voedingsoplossingIn een derde proef met Sugana geteeld on-der glas, gingen de onderzoekers na of delengte van de scheuten en het moment vanomslag naar de generatieve fase kan wor-den beïnvloed door het nitraatgehalte in devoedingsoplossing te variëren. De stan-daard hoeveelheid van 10,4 mmol nitraatwerd tot het begin van de bloei, gehal-veerd of zelfs tot 3 mmol teruggebracht.

Vanaf 27 augustus werd de nitraatgift bijalle behandelingen gelijk gehouden op 10,4mmol.Het halveren van de nitraatgift had weinigof geen invloed op de lengtegroei van descheuten of op de productie. Het verderterugbrengen van de hoeveelheid nitraatnaar 3 mmol resulteerde wel in korterescheuten, maar ook in een aanzienlijk lage-re productie.

Water beïnvloedt productieAls de EC het nitraatgehalte, het tijdstipvan toppen en het moment van verschijnenvan de eerste bloemknop niet kan beïn-vloeden, is dat dan wel mogelijk door dewatergift te verminderen? Ook dit elementwerd onderzocht bij een teelt Sugana on-der glas. Standaard kregen de planten opde proeftuin water toegediend in relatie totde instraling. In de proef werden naast destandaard watergift vier waterregimes aan-gelegd. Bij twee objecten werd de stan-daard waterhoeveelheid geconcentreerd intwee of drie druppelbeurten. Bij het derdeobject werd de watergift met 25 procent enbij het laatste object zelfs met 50 procentverminderd. Vanaf 27 augustus werd bijalle objecten de standaard hoeveelheid wa-ter gegeven.

Ook de, door de geringere watergift opge-wekte, droogtestress had geen invloed ophet moment van verschijnen van de eerstebloemen. Wél resulteerde minder watergeven in een lagere productie. Als 25 pro-cent minder water werd gegeven dan destandaard hoeveelheid liep de productiemet 8 procent terug. Het halveren van dewatergift leidde zelfs tot een terugval inproductie van 32 procent.

Blijven zoekenGeen van de maatregelen heeft de vormingvan bloemknoppen op de scheuten vanSugana kunnen vervroegen. Met toppen,lagere stikstof- en watergiften is wel te be-reiken dat de scheuten korter blijven. Ditgaat echter gepaard met een onacceptabelesterke productiedaling. Het blijft dusvoorlopig zoeken naar mogelijkheden omSugana te telen aan kortere scheuten, zon-der verlies aan productie

Gerard Poldervaart, kennisconsulentklein- en steenfruit van NFO en PT


Sugana is een interessante herfstframboos. Nadeel is de soms erg sterke groei.

Tijdens het onlangs gehouden 10e in-ternationale spuittechniek symposi-um Suprofruit in Wageningen, pre-

senteerden wetenschappers de resultatenop het gebied van gewasafhankelijk spui-ten. Deze ontwikkeling gaat erg snel, inhet bijzonder het sensorgericht spuiten datal kan worden ingebouwd in nieuwespuitapparatuur.

B o o m v o r m a f h a n k e l i j kUltrasone sensoren bepalen of (binnen eenrij) wel of geen gewas aanwezig is, met hetzogenoemde Crop Identification System(CIS). Dit systeem kan ook rekening hou-den met boomvormen, bijvoorbeeld inplantsystemen met een vensterconstructie.Het CIS spuit dan alleen bovenin de boomals daar ook echt gewas aanwezig is. InNederland zijn deze boomvormen vrijnormaal. Daarnaast meet dit systeem debreedte van het gewas en de dichtheid ofhoeveelheid bladmassa. Het Europese pro-ject ISAfruit (www.isafruit.org) is een vande projecten die de gewasmetingen ver-

fijnt. De ISAfruit-spuit meet de boom indrie segmenten. Afhankelijk van het wel ofniet aanwezig zijn van bladeren, wordtdaarna gespoten en het spuitvolume aan-gepast aan de hoeveelheid bladmassa. Hetbereik van die gewasmetingen is wel 3,6meter, van 40 cm boven de grond tot 4meter hoog. Ruim voldoende voor de hui-dige plantsystemen in Nederland. Mo-menteel wordt de spuitmachine aangepastaan de Nederlandse appelboomgaarden. In2010 worden drift- en residuproeven uit-gevoerd.

L e e f t i j d a f h a n k e l i j kPaolo Balsari, een Italiaanse onderzoekervan de Universiteit van Turijn, presenteer-de resultaten van de sensortechniek in deISAfruit-spuit. Hij gebruikte voor de testeen jonge en een volwassen boomgaard.Op basis van de sensortechniek werdenbespuitingen uitgevoerd. De benodigdehoeveelheid spuitvloeistof werd vergele-ken met de huidige Italiaanse hoeveelheidwater van 850 liter per hectare (Italiaansestandaard). Men concludeerde dat met de-ze sensortechniek, in een volwassen

Gewasafhankelijk spuiten goed voor

p o rtemonnee en milieu

Gewasafhankelijk spuiten

in de fruitteelt is volop in

ontwikkeling. Tijdens het

internationale symposium

Suprofruit belichtten

onderzoekers diverse aspec-

ten van gewasafhankelijk

spuiten. Een ontwikkeling

die op het punt staat in

de praktijk te worden

geïntroduceerd. Hiermee

kunnen telers besparen op

gebruik van spuitvloeistof

en emissie reduceren.

O N D E R Z O E K


Jean Marie Michielsenvan WUR - PSG geeft

uitleg over de gewasaf-hankelijke bollenspuit.

Foto’s: Arna Vliegen-Verschure, NFO

boomgaard met een elf jaar oud gewas RedChief, tot 45 procent spuitvloeistof kanworden bespaard. Het gewas had eenboomhoogte van vier meter. Begin meikan tot 45 procent spuitvloeistof wordenbespaard wanneer de dichtheid van hetblad nog gering is. Bij een gewas waarvande scheutgroei is afgesloten is dit minder(tot 31 procent in augustus). Bij het twee-jarige gewas Gala, dat slechts een boom-hoogte had van twee meter, waren de be-sparingen ten opzichte van de huidigestandaard vanzelfsprekend hoger. Daarwerd een besparing bereikt van 64 procentbij een gewas in augustus en zelfs 82 pro-cent, bij net uitlopen, begin mei.

Gewasafhankelijke doseringDosering van gewasbeschermingsmiddelenin fruitgewassen kan op basis van verschil-lende uitgangspunten. In Nederland re-kent men met liters of kilo’s middel perhectare. Het is wellicht beter te rekenenmet liters of kilo’s per vierkante meterbladoppervlak (of loofwand), of liters ofkilo’s per kubieke meter gewas. Bij dose-ringen berekend per volume bomenrij, kande hoeveelheid spuitvloeistof goed op hetgewas worden afgestemd. Toch is dit mak-kelijker gezegd dan gedaan, omdat tussenpercelen grote verschillen bestaan. En zelfsbinnen een rij kunnen de verschillen nogaanzienlijk zijn. Zeker wanneer pleksge-wijs bomen zijn vervangen.Daarnaast zal boven in de boomminder middel nodig zijn dan inde broek van de boom. Dat kanonder meer door eerder ge-noemde CIS-systeem wordenondervangen.Peter Kaul van het Julius KühnInstitut in Duitsland, presenteer-de onderzoek naar een mogelijkdoseringadviessysteem afhanke-lijk van het plantsysteem en deontwikkeling van het gewas.Voor acht in Duitsland voorko-mende plantsystemen, werdenbij drie verschillende ontwikke-lingsstadia, adviesdoseringen be-rekend. Hierbij maakte Kaul ge-bruik van het percentage bedektoppervlak door gewasontwikke-ling na fotografie. De dosering isuitgedrukt in een percentage vande huidige volle dosering bij vol-ledig ontwikkeld gewas. Bij ditsysteem is de adviesdosering an-ders bij venturidoppen dan bijconventionele doppen. Bij ven-turidoppen valt de dosering ge-middeld wat lager uit. Doorstructureel op deze manier dedosering te bepalen, is berekend

dat de teler 10 tot 40 procent op middelkan besparen. Het doseringadviessysteemis in ontwikkeling en nog niet in de prak-tijk getest.

Gewasafhankelijk spuitenDe methode Crop Adapted Spraying(CAS), vrij vertaald: Gewasafhankelijkspuiten, moet met behulp van sensoren ge-makkelijk kunnen bepalen hoeveel spuit-vloeistof nodig is voor het gewas. Dit on-derdeel zit ook ingebouwd in deISAfruit-spuit. Ronald Wohlhauser vanSyngenta testte deze methode gedurendevier jaar op diverse Italiaanse praktijkbe-drijven. Hij maakte onderscheid tussentwee à drie gewasontwikkelingsstadia.Wohlhauser controleerde de verdeling vanmiddel op het blad door toevoeging vaneen fluorescerende stof. Het resultaatbleek goed te zijn. Met deze gewasafhan-kelijke spuitmethode bespaarde 10 tot 20procent van de spuitvloeistof vergelekenmet de huidige standaard. In Spanje is door Alex Escolà van de Uni-versiteit Lleida, gewerkt met de LiDAR-sensor die East Malling Research (Enge-land) oorspronkelijk ontwikkelde. Met deLiDAR-sensor kunnen zowel deelopna-men worden gemaakt als volledige vertica-le scans van de boom. De volledige scangeeft het beste beeld van de bladmassa.Het bleek mogelijk opnames te maken, op

basis waarvan men direct de hoeveelheid afte geven spuitvloeistof kan berekenen vooreen goede bedekking van het gewas. Deresultaten beperkten zich tot het typeboom in dit onderzoek. Meer onderzoek isnodig voordat dit in de praktijk voor di-verse plantsystemen kan worden inge-bouwd.

Biologische effectiviteitDe besparing telt pas echt voor de telers-praktijk wanneer het geen negatieve in-vloed heeft op de gewasbedekking en debiologische effectiviteit. Daartoe zijn ookproeven gedaan door Paolo Balsari in Ita-lië. Hij onderzocht de bedekking van hetgewas, bladeren en vruchten. De bedek-king door venturidoppen is vergelijkbaarmet de bedekking na een bespuiting metde axiaalspuit met conventionele doppen.Bij gebruik van conventionele doppen inde ISAfruit-spuit was de bedekking vanhet gewas duidelijk beter in vergelijkingmet de axiaalspuit, zowel op bladeren alsop vruchten. De biologische effectiviteit van bestrijdingvan schurft en meeldauw werd ook getest.De eerste resultaten: spuiten met deze veelgeringere spuitvolumes maken op zijnminst geen verschil uit op de biologischeeffectiviteit behaald met de huidige Itali-aanse standaard; de axiaalspuit. Ook Ro-nald Wohlhauser van Syngenta keek metzijn proeven naar de biologische effectivi-teit in Italië. Hij vond ook geen verschil-len. De geteste middelen voldeden goed bijzowel de standaard als de CAS-methode .

Automatisch overschakelenBij gewasafhankelijk spuiten hoort ook deontwikkeling dat de spuit, op basis vanGPS-gegevens, automatisch bij de laatsterijen overschakelt op driftarme doppen endat de spuit naast open water automatischgeen spuitvloeistof afgeeft. Deze methodeis ook ingebouwd in de ISAfruit-spuit.Nederlandse fruittelers experimenterenhier al mee, met name door de opkomstvan de drierijenspuiten. De fruitteler moetbij de bespuitingen aan het einde van de rijzoveel handelingen tegelijkertijd verrich-ten, zoals doppen dichtzetten en inklappenvan de spuitbomen, dat GPS-gestuurdeautomatisering er aan komt. Het is een uit-komst als dit op termijn standaard kanworden ingevoerd. Dit voorkomt dat on-bedoeld vergeten wordt tijdig over te scha-kelen op venturidoppen of de doppen af tesluiten nabij een sloot

Arna Vliegen-Verschurekennisconsulent grootfruit van NFO enProductschap Tuinbouwa v l i e g e n v e r s c h u r e @ n f o f r u i t . n l


Gewasafhankelijke bloembollenspuit

Voor de bloembollenteelt ontwikkelde het teamvan Jan Meuleman en Jan van de Zande, beiden

van WUR – PSG, een gewasafhankelijke spuit. Vandie spuit rijdt nu een prototype rond op een proef-bedrijf in Wageningen. Dit project loopt naar tevre-denheid. Deze spuit is niet alleen in staat om enkelbedden te spuiten en tussenpaden niet, maar ookom binnen de bedden afzonderlijk het gewas tespuiten. Met de sensortechnieken die zijn inge-bouwd, is het mogelijk de structuur van een gewas,als het gaat om grondbedekking en heterogeniteit,te bepalen. Maar ook de gewashoogte en de blad-hoek hetgeen van belang is om het gewas goed teraken. Met deze spuit kan men in de bollenteeltheel eenvoudig voldoen aan het terugdringen vande emissie voor een beter milieu. Het team bereken-de dat telers over het gehele seizoen 25 procentspuitvloeistof kunnen besparen met deze spuit. Inhet begin van het seizoen zelfs ruim 90 procent.Met deze spuit kan men nu al met dezelfde rijsnel-heid rijden als in de praktijk. Wel moet de werk-breedte nog worden vergroot naar praktijkbreedte,zodat de werksnelheid per hectare ook hetzelfdeblijft. Dat wordt echter minder belangrijk wanneerde spuit autonoom kan rijden. Het autonoom rijdenvan spuiten krijgt in Nederland komende jaren veelaandacht. *

De derde generatie Van Rijn runt deboomkwekerij in het Land vanMaas en Waal, met Jan en Lian

van Ingen aan het roer. In 1991 namen zijde onderneming over. Het bedrijf groeidesindsdien sterk. Lian is familie van Boom-kwekerij Van Rijn-de Bruyn uit Uden,waar haar neven (Pieter en Bart van Rijn)het bedrijf leiden. In de jaren ‘60 is het be-drijf gesplitst in de twee huidige kwekerij-en. In totaal werken er, buiten het rooisei-zoen om, twaalf mensen. Behalve dat defamilie bomen levert aan telers levert VanRijn ook aan collega-boomkwekers. Hetbedrijf heeft ook nog acht hectare fruit ineigendom dat verhuurd wordt.

Aanbod en vraagOp de boomkwekerij, die 83 hectare telt,bestaat 90 procent uit de teelt van appel,de rest uit peer. Van het totaal wordt 80procent geëxporteerd naar diverseEuropese landen. Het grootste ras is nogsteeds Golden Delicious, echter bijna alle-maal voor de buitenlandse markt bestemd.De Elstar en Jonagold gaan vrijwel geheelnaar Duitsland.Voor de binnenlandse markt geldt datJunami, met zo’n 100.000 bomen, hetgrootste areaal op de kwekerij inneemt.“Ook Maribelle en Wellant doen hetgoed”. Vooral voor Junami is vernieuwde

aandacht. Het fenomeen, als er watnieuws is wil iedereen het hebben, geldtook voor de fruitteeltsector. “Voor vijfjaar terug zag je de sterke opkomst vanJunami en Rubens. Vervolgens staan ereen hoop bomen in de grond en kijkentelers even aan hoe het loopt en komt deaanplant wat meer tot stilstand. Nukomen de volgers en is er weer een stij-gende lijn in de verkoop.” Daarnaast zijner ook telers die liever niet aan een con-cept vastzitten en toch iets nieuws willenhebben. Van Ingen biedt hiervoor hetvrije ras Maribelle aan.Het aandeel van 10 procent peer op deboomkwekerij bestaat voornamelijk uitConference. “Vanwege de situatie metRusland is de verkoop van Conference ophet moment rustig.” De vraag naar bomenverschilt dit jaar eigenlijk niet ten opzichtevan vorig jaar. “Wel wachten de telers watlanger met de raskeuze omdat ze twijfe-len. Enerzijds vanwege de grote keuze aannieuwe rassen en daarnaast ook door deopbrengsten. Deze opbrengsten ver-schillen echter van jaar tot jaar, waarmeeook de vraag telkens wat verschuift.”Daarnaast wordt de keuze bemoeilijktdoordat een teler overspoeld raakt metinformatie. “Vooral de laatste jaren zie jedat naast de boomkweker ook de voor-lichters en veilingen adviseren over wat ze

kunnen planten. Wanneer zij allemaal eenandere mening hebben, wordt het vooreen teler wel eens lastig.”

O n t w i k k e l i n g e nVan Ingen ziet wel iets in cisgenese-ontwikkelingen om resistenties mee in tebouwen. De vruchten van de huidigerassen die nu een Vf-resistentie hebben,vind hij qua smaak toch net wat minder.Cisgenese wordt volgens hem een langtraject en ook moet de acceptatiegraad vande consument omhoog worden gebracht.Een verandering die op korter termijn kanplaatsvinden is de levensduur van nieuwerassen. “Er komen nieuwe, goede rassenbij. Misschien gaan die maar twee teelt-rondes mee en ligt er alweer een nieuweappel te wachten. Wanneer dit gecombi-neerd zou worden met cisgenese kan ersneller op de markt worden ingespron-gen.” Hij ziet ook dat zijn klanten steedsprofessioneler worden. “Je ziet de echteondernemers komen bovendrijven, zijlaten zich minder leiden door mensen vanbuitenaf. Mensen die zich te veel laten lei-den, stellen zich risicovoller op”

Marijke van Schaikvakredacteur NFOm v s c h a i k @ n f o f r u i t . n l

‘ Telers twijfelen

door te diverse inform a t i e ’Het familiebedrijf Boom-

kwekerij van Rijn uit

Wamel bestaat al tachtig

jaar (oprichting 1928).

De familie kweekt op

83 hectare diverse soorten

clubrassen en vrije rassen,

zoals de Maribelle. Volgens

eigenaar Jan van Ingen zijn

de hoeveelheid en de vraag

dit jaar gelijk aan vorig

jaar, maar de teler twijfelt

meer dan voorheen over

welk ras hij moet

aanplanten.

S E R I E B O O M K W E K E R I J E N , D E E L 7


Jan van Ingen ziet cisgenese als een interessante ontwikkeling voor de fruitsector. Foto: Marijke van Schaik, NFO


Te e l tGrootfruit

‘Vers’ plantenHet rooien plantseizoen voorde boom- en fruitkwekers isweer aangebroken. Het ‘vers’planten, rechtstreeks van dekwekerij, is een uitstekende engoedkope manier om een fruit-perceel te starten. De opslag- entransportkosten kunt u tot eenminimum beperken en qua uit-droging kan er eigenlijk ookniets gebeuren. De grond moetwel klaarliggen en geschikt zijnom in te planten, maar als de bo-men op de kwekerij gerooidworden, kan er ook geplant wor-den. De komende periode is degrondtemperatuur nog hoog ge-noeg zodat er al wat inwortelingkan plaatsvinden. Over bomendie vers zijn geplant, komen vrij-wel nooit klachten over indro-ging of slecht uitlopen. Een goedcontact tussen de boomkwekeren de fruitteler is belangrijk omhet logistieke verhaal goed te la-ten verlopen. Dan kunnen bei-den de tijd tussen rooien enplanten zo kort mogelijk hou-den.

Wildbescherming Enkele aandachtspunten zijn weldat nieuw geplante bomen ge-durende de winter bloot staanaan risico’s van wildschade en in-vallende vorst. Tegen wildschadeis het gebruik van AAprotect nietmeer toegestaan. Als alternatie-ven kunt u Wöbra en Treecoatgebruiken. Wöbra kunt u alleenbij temperaturen boven 12 oCaanbrengen. Treecoat beschermtde stammetjes ook tegen vrete-rij. Dit middel kan ook bij lageretemperaturen aangebracht wor-den, maar dit moet wel onderabsoluut droge omstandighedengebeuren. Als het hout nog natis van de ochtenddauw of van-wege de mist, is de hechting eenprobleem en kan het middel

makkelijk en snel afspoelen.Smeer bij voorkeur pas in demiddag met geen kans op neer-slag. Voor beide middelen geldtdat het belangrijk is om de stamin zijn geheel in te smeren. Als ereen plekje onbedekt blijft, kun-nen hazen of konijnen daar tochaan vreten. Dit is helaas eengroot verschil met de AAprotectvan vroeger. Dit middel had ookeen afschrikkende werking ophet wild. Onbedekte stukkenwerden niet meteen aangevre-ten. Vaak volstond een lik aanéén kant van de stam zelfs omgedurende lange tijd de helestam te beschermen. Met de Wö-bra en Treecoat is dat zeker niethet geval. Het is beter om metzijn tweeën, ieder aan een kantvan de boom, te smeren zodat ergeen onbedekte plekken over-blijven.

Boomnetjes of gaasEen ander alternatief om wild-schade te voorkomen is het ge-bruik van boombeschermersrond de stammen. Geslotenboombeschermers moet u bij hetplanten over de wortels heen-trekken. Zij kunnen na het plan-ten niet meer worden aange-bracht. Meestal worden hier debekende boomnetjes voor ge-bruikt. Steeds meer gebruikentelers netjes van 60 cm hoog inplaats van 50 cm. Speciaal hazenlijken in staat boven de netjesvan 50 cm toch nog de stammenaan te vreten.Er zijn ook boombeschermers dieu na het planten kunt aanbren-gen. De voorkeur gaat uit naarrelatief open boombeschermersin verband met het zicht op deboomgaard en het opdrogen vande (onder)stam. Dit geeft deminste kans op kankeraantastingen voorkomt extra wortelvelden.Ook het beoordelen van kanker-aantasting aan de stam is dannog goed uit te voeren.Nog een ander alternatief is hetgehele perceel af te gazen, hetwild te verjagen of te bejagen en

het verder goed gesloten te hou-den. Dit vergt wel voortdurendcontrole gedurende de winter enhet voorjaar.

Vorst Invallende vorst bij pasgeplantebomen geeft alleen problemenals niet alle wortels onder degrond zitten of als het plantgatniet goed is afgedekt en er geengoede aansluiting is van de wor-tels met de grond door te grotekluiten. Bij perenbomen kanschade optreden bij strenge win-tervorst. Het gebruik van cham-post op het plantgat bij nieuwebomen is bijna vanzelfsprekend.

PlantgatbehandelingOm de eerste aanslag en weg-groei van geplante bomen opherinplant te verbeteren, kan erpotgrond in het plantgat wor-den gebruikt. De voorkeur gaatuit naar 5 tot 8 liter rond de wor-tels. Deze hoeveelheden volstaanom de eerste aangroei van haar-wortels te verbeteren. Het ge-bruik van grotere hoeveelhedenheeft als nadelen: de aantrek-kingskracht op muizen, het nietuit de potgrond willen groeienvan de wortels en het sterk in-drogen van de potgrond. Juistop herinplant op kalkrijke gron-den is de weggroei van de bo-men een stuk moeilijker en geefthet gebruik van potgrond verbe-tering. Gebruik dan bij voorkeureen potgrond met een lage pH-waarde.

KritischBlijf kritisch op een aantal pun-ten rond het planten. Voor plan-ters is het belangrijk een bewus-

te en uniforme planthoogte aante houden. Meteen na het plan-ten is dat nog te corrigeren,maar het is toch weer extrawerk.Bekijk ook het plantmateriaal ofhet aan de gestelde eisen vol-doet. In de moderne fruitteelt isuniformiteit van het uitgangsma-teriaal belangrijk. Dat geeft inieder geval de mogelijkheid omwerkzaamheden te standaardise-ren. Vóór het planten kan er nog watgeregeld worden. Als de bomeneenmaal in de grond staan, is heteen grote stap om nog wat teveranderen.Tonnie van KesselAgroBuren/Van WesemaelG r o e pa m m v a n k e s s e l @ h o t m a i l . c o m

Ge w a s b e -s c h e rm i n g

Grootfruit

V r u c h t b o o m k a n k e rBespuitingen in de bladvalperio-de zijn belangrijk. Minstens zobelangrijk is het weghalen vankankeraantasting omdat daar-door de sporendruk sterk af-neemt. Zodra het blad begint tevallen kunt u daarmee beginnen.Loop eerst de jonge aanplantenna. Als bij een- en tweejarige bo-men kanker op de stam voor-komt moet de boom vervangenworden. Kijk vervolgens de bomen na diewat ouder zijn. Vaak volstaat hetwegknippen van aangetaste de-len. Als het om een enkele wondgaat, kunt u deze uitsnijden en

werkwijzer

Het uitrijden van potgrond voor de plantgatbehandeling van jonge a a n p l a n t . Foto: NFO

1 7


afdekken. Gebruik daarTopsin M-pasta voor. Maarbij kankergevoelige rassenmet meerdere wonden opde stam, is vervangen ookdan meestal het beste. Bij oudere aanplantenhangt het van de mate vanaantasting af wat u hetbeste kunt doen. Als hetom een enkele aangetastetak gaat kunt u die weg-knippen. Bij een gesteltakkan het zinvol zijn diewond uit te snijden en inte smeren. Als veel aantas-ting voorkomt is uitsnijdenonbegonnen werk. Hetbeste is dan om die won-den in te smeren. De spo-renafgifte stopt en meestalremt de schimmel in hethout. Ook voor insmeren ishet belangrijk om dit zo vroegmogelijk te doen.Weggeknipt, aangetast hout af-voeren is uit oogpunt van be-drijfshygiëne het beste maar isniet per se nodig. Uit onderzoekis gebleken dat er van hout metkankerwonden dat op de grondligt er vrijwel geen ascosporenzo hoog komen dat ze de boombereiken.Jan van MourikCentrale Adviesdienst F r u i t t e e l tj v m o u r i k @ c a f . n l

Be w a r i n g

Bevochtiging inp e r e n c e l l e nSteeds meer bewaarders onder-steunen de vochtigheid in de pe-rencellen met bevochtigingappa-ratuur. De instellingen zijnvoortdurend een onderwerp vandiscussie. Vooralsnog zijn er vra-gen over de netto productie vanveel apparatuur. Met anderewoorden: we weten niet of nau-welijks hoeveel liters het appa-raat daadwerkelijk aan de cel-lucht toevoegt. Om toch eenrichtlijn te geven bij de instellin-gen, raden we bewaarders aanhet beeld van de peren in de uit-blaas van de bevochtiging goedte blijven beoordelen. Als hiereen opbouw van een dikke ijs-laag ontstaat is het verstandigde bevochtiging te verminderenin tijd of bij RV-geregelde instal-laties in niveau van vochtigheid.We komen echter ook veel cellentegen die ondanks ruime be-vochtigingtijden dit niet of nau-welijks tonen. Dus geen nattekisten of geen enkele ijsvorming.Hier geven we meestal het ad-vies de bevochtiging te maxima-

liseren tot er een laagje ijs op debovenste peren ontstaat. Veelmeer is niet nodig en minder kanleiden tot een beperkter effectvan het bevochtigen. Uiteindelijkmoet u zelf een beeld vormenvan uw eigen installatie en in-stellingen en hier dus ook bij uit-slag kritisch blijven kijken naarde verdeling van vochtverliesbinnen de cel.

Z u u r s t o f g e v o e l i g h e i dWe ondervinden dit jaar bij me-nige cel een hoge gevoeligheidvoor alcoholvorming bij Elstar.Natuurlijk zien we de gebruike-lijke alcoholvorming als gevolgvan mismetingen, maar ook inde meer gecontroleerde syste-men zien we kort onder de 1.0procent al de eerste verschijnse-len. Het zonder enige controleop alcoholvorming lager instel-len van het zuurstofgehalte alsde genoemde 1.0 procent lijktdus dit jaar extra risico’s met zichmee te brengen. Ondanks hetfeit dat een lagere zuurstofwaar-de tot minder schilvlekjes leidt, ishet dus verstandig het verlagenalleen te doen onder ethanol-analyse van de aanwezige partij-en.

Z u u r s t o f v e r s t o r i n gdichte appelcellenHet moeizame CO2-beheer op deConferencecellen leidt tot extrazuurstofinbreng bij de appelcel-len die op regime stonden. Al-leen door de perencellen zonderlong of met een aparte long telaten fungeren is dit probleem teondervangen. Een enkele be-waarder laat de appels ook apartdoor middel van kalkondersteu-ning scrubben om op deze ma-nier de invloed van de peren tebeperken. Het uitschakelen vande longfunctie of het op nul stel-len van de tijden, is een primaactie boven de 8-10 procentzuurstof in de perencellen. Al-leen hebben deze cellen de long-functie waarschijnlijk wel nodigom het gewenste zuurstof te be-halen.

Vochtverlies bewaringHet vochtverlies van het fruit isdit jaar zoals normaal sterk ver-schillend. Ondanks het ‘gerom-mel’ bij veel installaties omdat ernog een laatste cel gevuldwordt, is er al een redelijk beeldte krijgen. Hierin zien we bij veelperencomplexen een lagervochtverlies op basis van con-denswatermetingen. Dit lijkt ditjaar ook nodig omdat we waar-schijnlijk met de ‘drogere’ pereneerder slappe vruchten zullen te-genkomen. De drogere perenzijn een resultaat van peren diein de weken voor de pluk mindervocht hebben opgenomen.Bij rode bessen zien we een dui-delijk hoger vochtverlies. Het te-genhouden van dit hoge verlies,door de koeling te optimalise-ren, lijkt onverstandig. We ver-wachten hierdoor problemen alsroze. De cellen die duidelijkmeer dan 6 liter per ton permaand aan vochtverlies geven,zullen gecontroleerd moetenworden op ontwikkeling vanslappe bessen en droge stelen Frank van de GeijnA F S Gf r a n k . v a n d e g e i j n @ w u r . n l

Wegsnijden van kanker-aantasting. Foto: NFO

Steeds meer bewaarders ondersteunen de vochtigheid in perencellen metbevochtigingapparatuur. Foto: Caroline van Assche, NFO


H e r f s t f r a m b o z e n

De teelt van herfstframbo-zen is vanuit kostenoog-

punt bezien een interessanteteelt. De teelt is, vooral omdat ude planten niet hoeft te koelen,goedkoper dan een verlate teeltzomerframboos. De proeftuinPC-fruit-PAH in Tongeren bestu-deerde de afgelopen jaren di-verse rassen herfstframboos envergeleek ze met elkaar. De pro-ductie varieerde van 1,8 tot 2,4kilo per vierkante meter (zie ta-bel). Polka en Erika zijn devroegst rijpende herfstrassen. Op15 augustus 2009 was al ietsmeer dan de helft van de totaleproductie binnen. Positieve eigenschappen van Pol-ka zijn de vruchtstevigheid enhet uitstalleven. De vruchten zijnechter relatief donker van kleur,wat bij de handel minder ge-wenst zou zijn. Bij de vier andereherfstrassen zijn de vruchtenmeer helder dan bij Polka. Him-bo Top is zeer productief, maarde vruchten zijn minder stevigdan van andere rassen. Erika enSugana scoren goed voor watbetreft stevigheid, vruchtmaat,kleur en uitstalleven.

Regalis op framboos

Zowel zomerframbozen alsherfstframbozen kunnen op

bepaalde momenten te sterk

groeien. Bij Tulameen zijn eigen-lijk altijd de vruchttakken veellanger dan gewenst. Bij sterkgroeiende herfstframbozenras-sen gebeurt het nog wel eensdat de planten zo sterk groeiendat de bloemknoppen veel tehoog in de plant worden aange-legd. Vanuit het buitenland isbekend dat Regalis de lengte-groei van frambozen kan beper-ken. Uit onderzoek in Finlandbleek dat Regalis in het eerstegroei-jaar de lengtegroei vanGlen Ample en Tulameen be-perkt. Glen Ample reageerdehierbij sterker op Regalis dan Tu-lameen. In het tweede jaar wer-den minder vruchttakken ge-vormd. Regalis had geen invloedop de lengte van de vruchttak-ken het jaar na de behandeling.Integendeel, de vruchttakkenwaren juist langer dan bij de on-behandelde planten. De met Re-galis behandelde planten had-den meer bloemknoppen dan de

onbehandelde exemplaren.Regalis is ook beproefd opherfstframboos (Ariadne). Bij inde buitenlucht gekweekte plan-ten kon men de lengte, afhanke-lijk van de dosering, met 13 tot18 procent reduceren. Onderglas reageerden de planten ster-ker op Regalis. Na twee behan-delingen waren de planten 39procent korter. Behandelde plan-ten hadden evenveel, maar kor-tere internodiën dan onbehan-delde. Het aantal bloemknoppenper plant lag echter ongeveereen derde lager.De NFO Productcommissie Hou-tig Kleinfruit wil ook in Neder-land oriënterend onderzoek la-ten uitvoeren naar Regalis opframboos. Regalis is op dit mo-ment niet toegelaten op fram-boos Gerard Poldervaartkennisconsulent steenfruiten houtig kleinfruit NFO en PTg p o l d e r v a a r t @ n f o f r u i t . n l

onderzoek

F l e v o - N o o rdWoensdag 18 novemberJoost van Haarlem, inkoper groen-te en fruit bij Schuitema, geefteen inleiding over zijn werk als in-koper bij de supermarkt. Al gerui-me tijd staat de fruitafzet onderdruk. Diverse ontwikkelingen leid-den tot slechte prijzen. De machtvan de supermarkten wordt alsvanouds als belangrijke veroorza-ker gezien die een fatsoenlijk in-komen voor de fruitteler in deweg staat. Er is tevens volop ruim-te om te discussiëren over de af-zetproblemen die om een oplos-sing vragen.Locatie: Bedrijf Shortgolf, Rivier-duinweg 9, Swifterbant.

P C - f ruit Vrijdag 27 novemberSnoeinamiddag met aandacht voorplant- en snoeisystemen bij Confe-rence, snoei en opkweek van nieu-we appelrassen (Belgica, Braeburn,Greenstar, Kanzi, Pinova en Zari)en Le Mur Fruitier. Verder be-spreekt men de analyseresultatenvan een spuitresiduproef (in ver-band met export naar Rusland).Locatie: PC-fruit, Proeftuin pit- ensteenfruit, Fruittuinweg 1, Sint-Truiden, België. Aanvang 13.30u u r .

Kennisdag 2009Vrijdag 4 decemberNFO, PPO-fruit en ProductschapTuinbouw presenteren de jaarlijk-se Kennisdag in Hotel Congrescen-trum Hof van Wageningen (voor-malig WICC). Opgeven om bij tewonen kan in een later stadiumvia de NFO-website.

M i d d e n -N e d e r l a n dB e t u w e l a n dDinsdag 8 decemberBHV-herhalingscursus. Opgeven bijE. van Brandenburg, tel. 026-4742837. Locatie: De Oude Duiken-burg, Voorstraat 30, Echteld.

n f oa g e n d a

Tabel. Productie herfstteelt diverse frambozenrassen

Productie totaal Productie t/m 15 augustus(kg/m2) (kg/m2)

Polka 1,86 0,99Comtesse 1,83 0,50Erika 2,44 1,30Himbo-Top 2,25 0,74Sugana 2,11 0,93

Positieve eigen-schappen vanPolka zijn dev r u c h t s t e v i g h e i den het uitstalleven.Foto: NFO

G e z o c h tOude houten fruitkisten

Alleen grotere partijen vanaf ± 250 stuks.

Contact: Handelsonderneming Hogewoning

Tel. +31(0)71-4023893Mail. [email protected]

Regio: Zeeuws Vlaanderen - Zeeland

BENT U AAN ROOIEN TOE?Wegfrezen fruitbomenUitfrezen stobben (groot en klein)Windschut wegfrezen

De Keersmaeker Raf BVBA - Beveren (België)Tel. 0032 - 37798524 (vraag vrijblijvend inlichtingen)w w w . d e k e e r s m a e k e r r a f . b e

O o k p e r s b e r i c h t e n , u i t n o d i g i n g e n e nn i e u w s b e r i c h t e n

v a n d e N F O o n t v a n g e n ?

M e l d u z i c h d a n n u m e t u w b e d r i j f s g e g e v e n s

a a n v i a i n f o @ n f o f r u i t . n l

In deze tijd nieuwe klanten binnenhalen? ......Valt niet mee!

Zet daarom de eerste effectieve stap naar nieuwe klanten door te adverteren in het tijdschrift

Voor advies en prijsinformatie kunt u geheel vrijblijvend contact opnemen met Ruud van Viersen

Bureau van Vliet bv | Postbus 20 | 2040 AA ZandvoortTel. 023 - 571 47 45 | Fax. 023 - 571 76 80 E-mail: [email protected]

Het complete agenda-

overzicht op een ri j?

Z i e

w w w. n f o f r u i t . n l

www.nicolai-johan.beVertegenwoordiger voor Nederland:

MARCO VAN BEUSICHEM: +31 654 950 [email protected]

Lichtenberglaan 2050 B3800 Sint-Truiden (België) Tel. +32 (0)11 70 20 00

‘De slechte prijs die we voor ons fruit krijgen, B l a d s ... · Van week tot week 4 M a r k t z...

Documents

Transcript of ‘De slechte prijs die we voor ons fruit krijgen, B l a d s ... · Van week tot week 4 M a r k t z...