Actualiteiten aansprakelijkheidsrecht

• ongevallenrecht:

hoe ver strekt de zorg?

• werkgeversaansprakelijkheid

na 11-11-2011

• gevolgen voor art. 7:658?

• dekking op AVB?

• werkgeversaansprakelijkheid ex art.

7:658 lid 4: wat is de reikwijdte?

• regres en verjaring: welk regime is van

toepassing?

Ongevallenrecht

Rb. Rotterdam NJF 2012, 128

• bezoeker Bijenkorf; telefoon op hoofd

• Bijenkorf aansprakelijk?

voorzieningen treffen bij roltrappen?

gevaarzetting

Kelderluikfactoren

feit van algemene bekendheid

vrijwillige blootstelling aan gevaar

kans op geraakt worden?

wel degelijk maatregelen getroffen?

kans verkleind

Ongevallenrecht

Rb. Den Bosch JA 2011, 192

• container aannemer in woonwijk;

val meisje van 9; letsel

• aannemer aansorakelijk?

• art. 6:173?

veiligheidseisen

voorschriften/zorgvuldigheidsnormen

normen?; ongeschikt?

defect of intrinsiek gebrek?

(te) gemakkelijk te beklimmen?

• klimmen onvoldoende verhinderd?

in feite art. 6:162; Kelderluikfactoren

oordeel politie en Arbeidsinspectie

nooit eerder dergelijk ongeval

Ongevallenrecht

Hof Amsterdam JA 2012, 3

Benelli 250

• race met klassieke racemotoren;

vliegwiel raakt los; toeschouwer loopt

letsel op

• art. 6:173?

ontbreken deksel of beugel

goedkeuring Technische Commissie

juist zonder deksel bij racemotoren?

veiliger?

rijden zonder deksel in strijd met

reglementen?

Ongevallenrecht

• foutief handelen bezitter vereist?

ongeacht oorzaak en ongeacht

bekendheid met gebrek

• gaat om veiligheidseisen

veiligheidsnormen

zorgvuldigheidsnormen

voldoen aan normen in algemene zin?

• afschermen vliegwiel voorgeschreven?

• maakt ontbreken motor ongeschikt voor

primaire functie?

• intrinsiek of fysiek gebrek?

• kern: ontbreken voorziening/niet

periodiek controleren

• hoe groot is kans losraken?

Ongevallenrecht

Rb. Den Bosch 8/5/2012, LJN:BW5476

• hockeyster slaat bal tijdens training

over ballenvanger; voetganger getroffen

• hockeyster aansprakelijk?

toevalstreffer; ‘osvo’

inherent aan training

komt veel voor

voorzienbaar

druk gebruik voetpad

• tijdens wedstrijd?

Ongevallenrecht

Rb. Arnhem JA 2012, 17 Berg tot Berg

• mountainbikewedstrijd; toeschouwer

getroffen

• veroorzaker aansprakelijk?

sport en spel; verhoogde drempel

niet deelnemers onderling?

wat kon toeschouwer verwachten?

ging dit normale beoefening te buiten?

• organisator aansprakelijk?

karakter wedstrijd?

valpartijen voorzienbaar

arts en EHBO-team

waarschuwing toeschouwers?

andere maatregelen?

Waar staan we met WGA?

HR NJ 2011, 597 en 598

• ruime strekking zorgplicht ex art. 7:658

ongevallen op arbeidsplaats

zeggenschap/instructiebevoegdheid

evt. ook op andere plaatsen voor werk

bijv. deelneming aan verkeer

dan beperkte betekenis zorgplicht

• ongeval buiten werkzaamheden maar wel

samenhang arbeidsovereenkomst en

ongevalssituatie; evt. art. 7:611

• evt. ook art. 7:611 voor gevallen binnen

bereik van art. 7:658

bepaalde categorie van gevallen

zorgen voor behoorlijke verzekering

Hoe ver gaat de zorg van een school?

HR NJ 2012, 199

Sylvia Beganovic/Stichting ROC Twente

• studente neemt deel aan door school

georganiseerde kartwedstrijd; Kart

Plaza Action World; ernstig letsel

‘Sport op Maat’; studiepunten

• onderwijsovereenkomst

art. 13 OER

ROC heeft ongevallenverzekering

afgesloten

verblijf op school en terrein en tijdens

deelnemen aan activiteiten uitgaande

van school

verzekeraar weigert uitkering

Is school aansprakelijk?

• had school o.g.v. ovk voor verzekering

met dekking voor risicovolle activiteiten

als kartwedstrijd moeten zorgen althans

moeten waarschuwen voor ontbreken

dekking op lopende verzekering?

• is onderwijsinstelling zonder meer

gehouden te zorgen voor adequate

dekking bij risicovolle activiteiten

althans te waarschuwen voor ontbreken

ervan?

‘zo ver gaande zorgplicht kan in haar

algemeenheid niet worden aanvaard’

• waarom niet over boeg gevaarzetting?

riskant; zonder noodzaak

eigentijdse activiteiten; belevingswereld

signaal; prijskaartje?

Recente zaak

Hof Amsterdam JA 2012, 30

X/Klimmuur BV en Mondriaan College

• leerling valt van klimmuur

aansprakelijkheid exploitant?

aansprakelijkheid school?

• school gehouden verzekering af te

sluiten?

HR NJ 2012, 199

Beganovic/ROC van Twente

Werkgeversaansprakelijkheid

Rb. Den Haag JA 2012, 65

X/Manpower en CBS

• ingeleende werkneemster valt bij

verlaten van kantoor

• wie spreekt zij aan en welke

grondslagen komen in beeld?

art. 7:658?

art. 7:658 lid 4?

art. 7:611?

art. 6:174 jo. 6:181?

Waar staan we met WGA?

HR NJ 2011, 597 en 598

• ruime strekking zorgplicht ex art. 7:658

ongevallen op arbeidsplaats

zeggenschap/instructiebevoegdheid

evt. ook op andere plaatsen voor werk

bijv. deelneming aan verkeer

dan beperkte betekenis zorgplicht

• ongeval buiten werkzaamheden maar wel

samenhang arbeidsovereenkomst en

ongevalssituatie; evt. art. 7:611

• evt. ook art. 7:611 voor gevallen binnen

bereik van art. 7:658

bepaalde categorie van gevallen

zorgen voor behoorlijke verzekering

Art. 7:611?

HR NJ 2011, 597 en 598

• beperking verzekeringsplicht tot

bestaande categorie

rechtszekerheid; hanteerbaarheid

anders aantasting wettelijk stelsel

grens met andere ongevallen zonder

verzekeringsplicht?

• art. 7:658 voorop; terug naar de basis

herwaardering

HR NJ 1990, 572 De Kok/Jansen

• duidelijk signaal omtrent betekenis art.

7:658 in deze concrete zaken

• betere bescherming werknemers?; buiten

rechtsvormende taak

• wetgever en politiek aan zet

Andere tijden

• ‘terughoudendheid’ ligt achter ons

HR NJ 2004, 175 Broodmes

• spoor van art. 7:611 loopt dood

• nieuwe aandacht voor art. 7:658

• rekenen op wetgever en politiek?

• effecten op verzekeringsmarkt?

• specifieke verkeersproducten

• algemene producten

stagnatie?

Werkgeversaansprakelijkheid

Rb. Amsterdam 30/3/2012, LJN:BW3642

X/H+B Thuiszorg Haaglanden BV

• verpleegkundige raakt betrokken bij

ernstig verkeersongeval

25% afgewikkeld met Connexxion

• werkgever aansprakelijk voor rest?

behoorlijke verzekering ontbreekt

2 adressen

dubbele boeking op adres 1

terug naar huis

woon/werkverkeer

geen bijzondere omstandigheden

bekend met ernstig, specifiek gevaar?

Werkgeversaansprakelijkheid

Rb. Den Haag JA 2012, 65

X/Manpower en CBS

• ongeval op ‘werkplek’?

• evt. toch art. 7:658

• in de uitoefening van de

werkzaamheden?

Art. 6:174 jo. 6:181 dan?

• gebrekkige opstal?

• aansprakelijkheid bedrijfsmatig

gebruiker ontbreekt indien schade niet

met uitoefening van bedrijf in verband

staat

loslaten verlijmde kiezelstenen

in enig causaal verband met

bedrijfsuitoefening door CBS?

Toch nog één keer art. 7:611

Hof Den Haag JA 2007, 79

• eenzijdig verkeersongeval werknemer

Goos; werkgever OLM aangesproken

• art. 7:658 en 7:611

geen woon/werkverkeer

adequate voorziening ontbreekt

Verzekeringsaspecten

• heeft OLM nu dekking op zijn AVB?

• Rb. en Hof Den Haag: ontkennend

dekking: personen- en zaakschade

i.c. personenschade of zuivere

vermogensschade?

mislopen uitkering door schending

verzekeringsplicht; dát is gevolg

vertrouwen OLM?

redelijke uitleg

Toch dekking?

HR RvdW 2012, 496 OLM/NN

• uitgangspunt

verplicht tot behoorlijke verzekering

aansprakelijk voor missen uitkering

• weliswaar vermogensschade, maar

daarmee nog niet buiten dekking

ruime formulering art. 19 polis

• redelijke uitleg AVB-polis

dekking letselschade werknemers die in

deelnemen aan wegverkeer

ook dekking voor 7:611-

aasprakelijkheid wegens nalaten

behoorlijke verzekering te sluiten

Hoge Raad casseert

• ruime dekkingsomvang

gerechtvaardigd

functie AVB in maatschappelijk

verkeer; redelijke verwachtingen

verzekerden

• strekking: dekking voor gevolgen

aansprakelijkheid voor schade

werknemers door ongevallen

weliswaar strikt genomen geen

letselschade, maar rechtsgrond zelfde

als bij evt. art. 7:658

bescherming tegen gevaren wegverkeer

bij naleven verzekeringsplicht zou deze

ongevalsschade zijn vergoed

schade werkgever indirect veroorzaakt

door letsel

Waardering

• polis is toch duidelijk?

• vergaand ingrijpen Hoge Raad?

redelijke uitleg

functie in maatschappelijk verkeer

redelijke verwachtingen verzekerden

A-G Spier

• functie in maatschappelijk verkeer;

redelijke verwachtingen!?

• bezorgdheid Wansink in AV&S

‘zwarte dag voor verzekeraars’

sluitstuk ‘social engineering’

buiten-wettelijke verzekeringsplicht

niet-naleving: dekking op AVB

Art. 7:658 lid 4

• in- en uitleen

‘codificatie’ rechtspraak Hoge Raad

materiële en formele werkgever ex art.

7:658 aansprakelijk

• verwante contractuele relaties

‘materiële’ werkgever aansprakelijk

zorg niet ontlopen door uitbesteding

stageovereenkomst

opdracht en aanneming van werk

vrijwilligers

Ktr. Heerenveen JA 2011, 166

X/Stichting Talant

Reikwijdte?

Hof Arnhem NJF 2010, 354

Davelaar/Allspan Barneveld BV

• reparatie van vezelverwerkingsmachine

t.b.v. Allspan; in machine terecht-

gekomen; ernstig letsel

• Allspan aansprakelijk ex art. 7:658 lid 4?

tekst vs. strekking bepaling?

werknemers van (onder)aannemer?

kleine zelfstandige?

wisselend beeld in rechtspraak

• analyse Parl.Gesch

driehoeksverhouding met werknemer

codificatie

7.10: werknemers, niet zelfstandigen

• in de uitoefening bedrijf Allspan?

regulier onderhoud vs. reparatie/revisie

Reikwijdte?

Nieuwbouwproject in Oosterhout.

Ongeluk met kraantje.

K. getroffen door kalkzandsteenelement.

Betrokken zijn:

BAM als hoofdaannemer

Wibo als aannemer

MKB als onderaannemer

D. als lijmer

K. is weer door D. ingeschakeld.

Vraag

Wie kan K. aanspreken ex art. 7:658 lid 4?

Antwoord in eerste instantie

Ktr. Utrecht JA 2009, 76

• bescherming art. 7:658 lid 4 niet

beperkt tot uitzendkrachten

stageovereenkomst

vrijwilliger

evt. ook ZZP-er

• maar K. verrichtte arbeid toch in kader

eenmansbedrijf?

• ratio art. 7:658 lid 4

aansprakelijkheid niet te ontlopen door

arbeid via tussenschakels te laten

verrichten

• en dus?

Art. 7:658 lid 4

Hof Amsterdam 22 februari 2011,

LJN:BP6445 K./BAM

• zelfde kernoverwegingen als in Allspan

• vallen verrichte werkzaamheden onder

normale bedrijfsuitoefening BAM?

BAM besteedt dit altijd uit

eigen mensen doen dit niet

gespecialiseerd vak

groot aannemersbedrijf dat

bouwprojecten in geheel aanneemt?

behoren alle met bouw verwante

werkzaamheden tot normale

bedrijfsuitoefening?

verband te ver verwijderd

3 tussenschakels

Art. 7:658 lid 4

Hof Amsterdam JA 2011, 124

K./Wibo Lochem

• zelfde kernoverwegingen als in Allspan

• vallen verrichte werkzaamheden onder

normale bedrijfsuitoefening Wibo?

metselbedrijf

lijmen kalksteenblokken uitbesteed

zelf geen lijmers in dienst

te makkelijk ontlopen aansprakelijkheid?

uittreksel Handelsregister?

lijmwerkzaamheden niet genoemd

algemeen aannemersbedrijf

alle verwante werkzaamheden tot

normale bedrijfsuitoefening?

maar Wibo heeft zich toch jegens BAM

tot lijmwerkzaamheden verplicht?

Art. 7:658 lid 4

Hof Amsterdam JA 2011, 91

D./K.

• zelfde kernoverwegingen als in Allspan

• vallen verrichte werkzaamheden onder

normale bedrijfsuitoefening D.?

beide lijmers; elkaars werk kunnen doen

D. kon klus alleen niet aan

• zeggenschap over werkzaamheden K.?

• D. had klus alleen aangenomen

• stelde materiaal en gereedschap

beschikbaar

• declareerde alleen en betaalde K.

vervolgens

• werkzaamheden die ook door

ondergeschikten D. konden worden

verricht

Schept Hoge Raad duidelijkheid?

HR RvdW 2012, 447

Davelaar/Allspan

• Davelaar geen ‘persoon’ in zin van art.

7:658 lid 4?

arbeid door zelfstandig ondernemer

o.g.v. ovk van aanneming van werk?

laat Hof in midden

HR gaat ‘volledigheidshalve’ toch op

vraag in

• wanneer werkzaamheden ‘in uitoefening

van zijn beroep of bedrijf’?

Analyse wetsgeschiedenis

• niet beperkt tot gevallen waarin

werknemer door werkgever bij derde is

tewerkgesteld

• welke verhoudingen nog meer?

vrijheid uit te besteden geen invloed op

rechtspositie van gene die werk verricht

aansprakelijkheid op gelijke voet als

jegens werknemers

bedoeling bescherming te bieden aan

personen die zich wat betreft

zorgverplichtingen werkgever in met

werknemer vergelijkbare positie

voor zorg veiligheid (mede) afhankelijk

van gene voor wie hij werkzaamheden

verricht?

Vervolg

• afhankelijk omstandigheden geval

feitelijke verhouding betrokkenen

aard verrichte werkzaamheden

mate waarin ‘werkgever’ – al dan niet

d.m.v. hulppersonen – invloed heeft op

werkomstandigheden en

veiligheidsrisico’s

• in uitoefening beroep of bedrijf?

‘werkzaamheden die ander ook door

eigen werknemers had kunnen laten

verrichten’

core business of in verlengde ervan?

beschermingskarakter

behoren verrichte werkzaamheden gelet

op wijze waarop opdrachtgever aan

beroep of bedrijf invulling pleegt te

geven feitelijk tot zijn beroeps- of

bedrijfsuitoefening?

In concreto?

• werkzaamheden in algemeen niet in

verlengde van verwerking resthout?

niet uitgesloten dat het i.c. feitelijk wel

tot haar bedrijfsuitoefeing behoorde

• stellingen in appèl omtrent feitelijke

activiteiten buiten vezelverwerking

• technische kennis ook bij Allspan

aanwezig

• voldoende voor conclusie dat

werkzaamheden Davelaar hebben

plaatsgevonden in uitoefening bedrijf

Allspan

• Hoge Raad casseert

Waardering

• arrest haalt de media

• feitelijk; omstandigheden van geval

vergelijkbare positie?

bedrijfsuitoefening?

• verzekeringsaspecten

• vaststelling premie: hoeveel

werknemers?

• ‘beveiligingsniveau’ ingeleende

figuur niet bekend bij verzekeraar

• schadeomvang bij zzp’ers

gemiddeld hoger dan bij ‘gewone’

wn in loondienst

• zegt dit arrest nu iets over ‘stapeling’?

Nogmaals

Nieuwbouwproject in Oosterhout.

Ongeluk met kraantje.

K. getroffen door kalkzandsteenelement.

Betrokken zijn:

BAM als hoofdaannemer

Wibo als aannemer

MKB als onderaannemer

D. als lijmer

K. is weer door D. ingeschakeld.

Vraag

Wie kan K. aanspreken ex art. 7:658 lid 4?

Reikwijdte?

Ktr. Assen 31/1/2012 LJN:BV7396

• ZZP-er zakt door dak; netten ontbreken

hoofdaannemer Bouwbedrijf Y

onderaannemer Pontmeyer

W. Montage

• zelfstandige evt. onder 7:658 lid 4

vgl. positie als eigen werknemers

normale bedrijfsuitoefening

enige zeggenschap

Pontmeyer zou voor netten zorgen?

B. Veiligheidsnetten BV

en de verantwoordelijkheid van W.?

• en in casu?

Reikwijdte?

Hof Amsterdam JA 2012, 39

• uitzendkracht Randstad uitgeleend aan

transportbedrijf; vervoer t.b.v. UPS

letsel tijdens lossen in loods UPS

• kantonrechter

UPS aansprakelijk ex art. 7:658 lid 4

Randstad en inlener: geen zorgplicht ex

art. 7:658 lid 1 geschonden; geen invloed

• Hof

ingeleend van Randstad en uitgeleend

aan UPS

transportbedrijf aansprakelijk ex art.

7:658 lid 4 jo. 6:76

Casus

Ingeleende werknemer overkomt

arbeidsongeval op 13 juni 1996.

Formele werkgever vergoedt de schade

volledig op 21 januari 2003.

Vervolgens zoekt hij ex art. 6:10 regres op

de inlener.

Deze beroept zich op verjaring.

Vragen

• welke termijn is van toepassing?

• wanneer begint deze te lopen?

Welke termijn is van toepassing?

• art. 3:310 of 3:306?

• zelfstandig regresrecht

HR NJ 2004, 161 Bijlsma/ABP

HR NJ 2006, 377 St.Lucas/ZAO

regime van art. 3:310

dader mag geen nadeel ondervinden

• en bij hoofdelijkheidsregres?

Rb. Arnhem JA 2006, 61

Tecpool en AXA/X

art. 3:310

HR NJ 2006, 323 Camerling/Heerlen

regresrecht borg

ruime strekking art. 3:310

voorkomen ongerechtvaardigde

verrijking

Maar wanneer begint termijn te lopen?

Rb. Arnhem JA 2006, 61 Tecpool en AXA/X

• niet op moment ontstaan vordering

slachtoffer (datum ongeval)

• opeisbaar worden regresvordering

moment voldoening (PG)

betaling op 21 januari 2003

• regresnemer invloed op verjaring?

Schept Hoge Raad duidelijkheid?

HR RvdW 2012, 534

Melis en ASR/Achmea (Schellekens)

• ongeval met paard; 50% eigendom

ongeval 26/10/1990

Schellekens aangesproken 8/9/1995

verklaring 15/6/2001

Achmea betaalt in 2005 en 2007

brief Achmea aan Van Aart 7/8/2001

ASR verzekeraar van Van Aart

• Van Aart (ASR) gehouden tot vergoeding

50% aan Achmea?

subrogatie in regresvordering

• Van Aart (ASR) doen beroep op verjaring

Is sprake van verjaring?

• Hof

veronderstellenderwijs: art. 3:310

ontstaan vordering kan in midden blijven

aard vordering ook

opschortende voorwaarde

toekomstige vordering

steeds opeisbaar worden (vgl. art. 3:313)

daadwerkelijk in staat zijn

opeisbaarheid als ondergrens

• in cassatie

niet steeds opeisbaarheid

bekendheid/daadwerkelijk in staat zijn

omstandigheden van geval

opvatting Smeehuijzen

i.c. sept. 1995/feb. 1996 al bekend met

schade en aansprakelijke persoon

Vervolg

• wat toen te doen?

voorwaardelijke veroordeling

art. 6:105

verklaring voor recht

in vrijwaring oproepen

stuitingsbriefje

• Hoge Raad stelt voorop: ook voor art.

6:10 gaat het om art. 3:310

ruime strekking art. 3:310

voorkomen ongerechtvaardigde

verrijking

HR NJ 2006, 323 Camerling/Heerlen

• op welk moment ontstaat vordering?

tekst art. 6:10 en 6:11/PG

voldoening van schuld voor meer dan

hem aangaat

Hoe werkt dat nu bij art. 3:310?

• bekendheid met schade en aansprakelijke

persoon

daadwerkelijk in staat zijn

rechtsvordering in te stellen

• termijn loopt niet reeds voordat

vordering opeisbaar is geworden

ligt besloten in eis van bekendheid en in

eis van daadwerkelijk in staat zijn

strijd met rechtskarakter: tenietgaan

vanwege niet geldend maken gedurende

enige tijd

opeisbaarheid nodig; vgl. art. 3:313

pas bij opeisbaarheid: ook al is eerder

bekend dat schade geleden zal worden

• opeisbare regresvordering bij voldoening

Vervolg

• art. 6:8 jo. 6:2

niet op hoogte stellen ander brengt niet

mee dat termijn nog niet ontstane

regresvordering is gaan lopen

• in geval van niet verjaarde

regresvordering evt. wel:

instellen rechtsvordering i.s.m. 6:2 lid 2

rechtsverwerking

feiten vóór ontstaan regresvordering

ondanks bekendheid met evt. ontstaan

regresvordering onaanvaardbare

veronachtzaming belangen ander

• waar valt aan te denken?

bewijspositie

verzekeringsdekking