Campus HeverleeHertogstraat 1783001 Heverlee

Tel. 016 375600www.khleuven.be

LESONTWERPALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING

Naam: Joeri Hapers

Vakkencombinatie: AA/GE

Stagebegeleider DLO: An Steegen

School: Sint-Jozefinstituut GeelOnderwijsvorm: TSORichting: T2IW3Klas: T2IW3Lokaal: E406Aantal leerlingen: +-15

Les gegeven door: Joeri Hapers

Vak: Aardrijkskunde

Onderwerp: Landbouw, voeding & landbouw in sub sahara afrika

Vakmentor: Mieke Proost

Datum/Data: 10/3

Lesuur/-uren: 15:25 -16:15

BEGINSITUATIE

Situering in de lessenreeksThema 3: verschillen tussen Agrarische regio’s, Hoofdstuk 1 landbouw en voeding p102+103, hoofdstuk 2 landbouw in Sub-Sahara-Afrika vanaf p108-…

Relevante voorkennis (en/of kennis die nog niet aanwezig is)Ligging van Sub-Sahara Afrika, weer en klimaat, klimatogram determineren

Belevings- en ervaringswereld & ActualiteitDocumentaires, het nieuws, het journaal, National Geografic, vakantie, landbouwer in de familie,

Leerniveau van de klasgroep, klassfeer, …Industriële wetenschappen, sterke TSO klas

DIDACTISCHE VERANTWOORDING Welke (vak)didactische principes en werkvormen komen in je les aan bod? Waarom kies je voor deze aanpak?Motivatieprincipe, aanschouwelijkheidsprincipe, herhalingsprincipe, activiteitsprincipe, beperkingsprincipe, structureringsprincipe

EINDTERMEN & LEERPLANDOELENSituering in de eindtermen: (Vakoverschrijdend en/of vakgebonden)3 aan de hand van voorbeelden horizontale en verticale ruimtelijke relaties herkennen.4 de eigenheid van regio's beschrijven aan de hand van natuurlijke en menselijke kenmerken.6 aan de hand van regionale voorbeelden redenen opnoemen die de lokalisatie, de spreiding en de eventuele wijzigingen verklaren van:- landbouwactiviteiten;- industriële activiteiten;- tertiaire activiteiten.12 verbanden leggen tussen levenswijze, cultuur en leefmilieu.Situering in het leerplan:1 Aan de hand van concrete voorbeelden, van beelden en van andereinformatiebronnen de herkomst van een aantal voedingsproducten op kaarten aflezen.

2.1 De kenmerken van een traditioneel agrarisch landschap uit Sub-Sahara-Afrika (vroeger zwart Afrika genoemd) beschrijven aan de hand van natuurlijke en menselijke kenmerken, via beelden, kaarten en andere informatiebronnen.

2.2 De verticale en horizontale relaties herkennen in een landbouwlandschap. De landbouwactiviteiten verklaren vanuit de kenmerken van het natuurlijk milieu en de menselijke omstandigheden (zoals bevol-kingsdichtheid, levenswijze ...)

3 (U) Door analyse van beelden, van kaarten en van andere informatiebronnen de relatie tussen klimaat, hydrografie, bodem, bevolkingsdruk en de agrarische mogelijkheden in een droogtegebied afleiden.

ALGEMEEN LESDOELLln kunnen het voedselprobleem en de verschillende landbouwtypes in Sub-Sahara Afrika benoemen

SCHOOLAGENDA (Van de leerlingen. Verwijs naar het werkblad en/of de pagina’s in het werk- en/of handboek.)hoofdstuk 1 landbouw en voeding p102+103, hoofdstuk 2 landbouw in Sub-Sahara-Afrika vanaf p108

BRONNEN (Noteer alle gebruikte bronnen, volgens BIN.)http://www.youtube.com/watch?v=xuPj5MO23bkhttp://www.wdm.be/werkmappen/aardrijkskunde/aardrijkskunde3

- COX, K., LEYSEN, R., Werkmap Aardrijkskunde 3, WDM, Antwerpen, 2011.- COX, K., LEYSEN, R., Werkmap Aardrijkskunde 3 handleiding, WDM, Antwerpen, 2011.

LEERMIDDELEN & MEDIA Youtube/mediaplayerProjectie werkboek via beamerPPT

Didactisch lesontwerp

LeerdoelenKRACHTIGE LEEROMGEVING

Lesfasen& timing Onderwijs- en leeractiviteiten Media Leerinhoud

InstapfaseVideofragment7 min

HerhalingsfaseOLGVorige les zijn we begonnen met een filmpje over de hoorn van Afrika, daar hebben we gezien dat er daar een groot voedselprobleem heerst. Door o.a.

- Waarom is er ondervoeding? (droogte, bevolking groeit, voedselprijzen stijgen, logistieke problemen)

- Droogte- De bevolking groeit- Voedselprijzen stijgen- Logistieke problemen

(Waarom?)Hier hebben we gezien dat door het klimaat bvb. De droogte, men moeilijk aan landbouw kan doen en hierdoor kan er een voedselprobleem voorkomen, verschillende landbouwtypes hebben hiervoor een oplossing. Daarom gaan we ook de verschillende landbouwtypes bespreken die aan de basis liggen van dit voedselprobleem.

Daarna hebben we het voedselprobleem in kaart gebracht, waar het zich bevindt in de wereld.

- Wie weet het verschil nog tussen de bovenste en de onderste kaart? Welke kaart geeft wat weer?

Daarna hebben we ook kort gezien wat de klimaatomstandigheden zijn van een bepaald gebied in Afrika. En hebben we 1 vorm gezien van traditionele landbouw namelijk landbouw in de savanne. Daar komen we straks later op terug.

ProbleemstellingDus wat we vandaag gaan zien:

PPT: http://www.youtube.com/watch?v=xuPj5MO23bk

PPT Vorige les

PPT: Probleemstelling

BORD:AGENDA

De Hoorn van Afrika staat al jaren bekend om het grote voedselprobleem dat er heerst. Een probleem dat onbeheersbaar lijkt. De bevolking groeit terwijl de voedselprijzen dat ook blijven doen. Tegelijkertijd is er paradoxaal genoeg ook een vruchtbare regio die heel veel voedsel produceert. Logistieke problemen zorgen er voor dat dat eten de hongerige mensen niet kan bereiken.

De bovenste kaart geeft ondervoeding in de wereld in procenten weer per land

De onderste kaart geeft ondervoeding in totaal aantal weer per land

- Wat is de herkomst van onze voeding?- Waar bevindt het voedselprobleem zich als

we kijken naar de fysische omstandigheden?

Vul alvast maar je agenda in:hoofdstuk 1 landbouw en voeding p102+103, hoofdstuk 2 landbouw in Sub-Sahara-Afrika p108-…

De voedingssituatie in de wereld aflezen van kaarten, statistieken en diagrammen (C2)

Lesfase 1:Hoofdstuk 1.

5min.

Hoofdstuk 1: Landbouw en voedselIndividueel werkWe nemen p102 Oefening 1.We zien hier heel veel streekproducten die wij in België allemaal importeren,

- Welke voedselproducten die je thuis hebt ken je die uit een ander land komen?

- Uit welk land?- nu is het de bedoeling om er achter te komen

uit welk land het voedingsmiddel afkomstig is.- Daarna moet je deze landen opzoeken en

deze producten schrijven in de pijlen van de wereldkaart op de volgende pagina!

Dit maak je individueel!

PPTWB p102

PPT WB p103

Lln geven een geheugensteuntje voor de keerkringen (c3)

Lesfase 2:5min

Hoofdstuk 2: Landbouw in Sub-Sahara AfrikaOLGLandbouw in Sub-Sahara-Afrika: situeringOefening 4

- Er worden 2 gebieden gevraagd: de Arabische Wereld en Sub-Sahara-Afrika. Waar lag dit gebied nu ook al weer? (vorige lessen gezien)

- Heeft er iemand nog een andere naam voor noordelijke keerkring?

- Hoe heet de andere keerkring?- Hoe kan je onthouden welke keerkring boven

of onder ligt?Lln zoeken naar: de kreeft kan op de steenbok staan, maar de steenbok niet op de kreeft

De Arabische Wereld ligt in het Noorden van Afrika, Sub-Sahara-Afrika(ook: Zwart-Afrika) ligt meer centraal

Noordelijke Keerkring = KreeftskeerkringZuidelijke keerkring = Steenbokskeerkring

Lln leiden het reliëfvorm af van de kaart (c4)

Lln situeren

Lesfase 3:

10min.

OLGFysische omstandigheden

- Kijk eens naar de kaart in jullie werkschrift en op de ppt. Welk reliëfgebied is afrika vooral als je naar de kleuren kijkt?

- Is er veel kleurschakering? Wat wil dat dan zeggen? (veel hoogteverschil)

- Waar is het plateau het hoogst? In het noorden of het zuiden?

Fysische omstandigheden.Afrika is een groot plateau dat hoger is in het Zuiden en afhelt naar het Noorden.

Bekken= laag gelegen gebied tussen 2 gebergtes

bekkens en gebergten op de kaart mbv de Wereldatlas.(C4)

Lln leggen het verband tussen de kaart van Afrika en de doorsnede die gemaakt word (c3)

Lln benoemen horst, slenk, breuklijn (c2)

Lln zoeken vegetatiezones op in de wereldatlas. (C4)

Lln verklaren het gebrek aan evenaarswoud in Oost-Afrika (c5)

- Waar is de kleur het donkerste?

Individuele oefening: oef 5:Bekkens en gebergten.

- Neem per twee een atlas op de bank en zoek alle bekkens en reliëfeenheden op.

- In het midden van de pagina vinden jullie de doorsnede die op de kaart bovenaan aangegeven staat. Aan A en B worden 2 zeeën gevraagd, welke?

- Welke gebieden bevinden zich daartussen?Doceren:

- Een horst is…- Een slenk is…- Een breuklijn is…

Klassikale oefening: oef 8- Kijk eens even terug naar de kaart bij

oefening 4: waar was er zoal landbouw?- Zoek nu in de atlas op welke twee

vegetatiezones hiermee overeenkomen. Vul de legende op de kaart bij oefening 8 aan.

Hoe komt het dat er geen evenaarswoud voorkomt in Oost-Afrika? (Gebergte, Kilimanjaro)

Slenk = een tektonische vallei ontstaan door twee ruwweg evenwijdige afschuivingsbreuken met een tegenovergestelde hellingsrichting

Horst =een geologisch gedeelte dat na een aardbeving, een afschuiving of een opheffing van de druk onder de gedeelten van land omhoog is gekomen, terwijl de slenk bij hetzelfde proces naar beneden gezakt is.

BreuklijnDe gebieden waar tektonische platen tegen elkaar liggen.

In eigen woorden het landbouwtype omschrijven vertrekkende vanuit beelden en andere informatiebronnen (C3)

lln determineren het heersende klimaat mbv een klimatogram (C4)

lln verklaren het resultaat van hun bevindingen (c3)

lln geven een

Lesfase 4:15min.

Lkr. Herhaalt deze oefening d.m.v. een OLG.OLG

Het eerste Landbouwtype dat we bekeken hebben is Traditionele Landbouw: namelijk in de savanne.

(Waarom?)Omdat landbouw nauw samenhangt met het klimaat en vegetatie van een bepaald gebied gaan we dit eerst eens bekijken.

We hadden eerst het klimaat gedetermineerd, dit kunnen we allemaal.

- Dit is het klimatogram van?Ouagadougou hoofdstad van Burkina FasoLkr. Overloopt de antwoorden van vorige les.

- Dus wat hadden we als besluit dat de landbouwmogelijkheden afhangen van?(tip: natte maanden)

PPT Oefening 9

De Arabische Wereld ligt in het Noorden van Afrika, Sub-Sahara-Afrika(ook: Zwart-Afrika) ligt meer centraal

Landbouw in de savanneKlimatogramOuagadougou is de hoofdstad van Burkina Faso.Warm met lang nat seizoen

Hoe verder van de evenaar, hoe korter het regenseizoen

Besluit: De landbouwmogelijkheden worden beperkt door de hoeveelheid neerslag

Een periode zonder landbouwopbrengsten noodzaakt de mensen tot het aanleggen van voedingsreserves

omschrijving van het begrip klimaat (c3)

De fysische omstandigheden van het omschreven landbouwtype aleiden van klimatogrammen en kaarten (C3)

Lln determineren het klimaat dmv de determineertabel. (warm met lang nat seizoen, warm klimaat)

- De vegetatie verschilt volgens de hoeveelheid neerslag savanne en steppe

- De landbouwmogelijkheden worden bepaald door de hoeveelheid neerslag

- Een periode zonder landbouwopbrengsten noodzaakt de mensen tot het aanleggen van voedselreserves

OEFENING 10Lkr. Overloopt de activiteiten die ze vorige les hebben opgeschreven bij oefening 10.

OEFENING 11Duowerk

- Jullie mogen per 2 werken aan deze oefening, vul deze invultekst in met potlood.

- Om tijd te besparen maakt de achterste helft van de klas Klimaat en bodemgebruik & de voorste helft van de klas Methoden

- Maak deze oefening met behulp van de voorgaande tekst.

- Jullie krijgen hiervoor 5 min.

LesovergangNa landbouw in de savanne is er een volgende namelijk zwerflandbouw in het evenaarswoud

PPT oefening 10

enz………………..

Opmerkingen i.v.m. bijlagen: Steeds kopie toevoegen van ingevuld werkblad of -boek. Indien gebruik gemaakt wordt van transparanten of digitale presentatie: handouts toevoegen (verkleind, zwart/wit). Indien de klasopstelling gewijzigd wordt: plan en/of omschrijving toevoegen.

BORDSCHEMA

AGENDA: H1 landbouw en voeding p102+103 H2 landbouw in Sub-Sahara-Afrika p108-…