www.dolunayfilo.com

www.dolunayfilo.com

www.dolunayfilo.com

www.dolunayfilo.com

9

14

17

19

22

24

32

36

38

İÇİNDEKİLER

ÖnsözGiriş √ Araç (filo) yönetimi nedir? √ Filo Stratejisi neden gereklidir?

1.Bölüm: Önce Filo Yönetim Birimi √ Araçların maliyet detayları √ Araç sınıfları √ Firmaya en uygun araç seçimi √ Kurum içi araç uygulama yönetmeliği √ Araç arşiv dosyası

2. Bölüm: Satınalma mı, Yoksa Kiralama mı? √ Filo kiralamanın avantajları

3. Bölüm: 2. El Araç Alım-Satımı √ 2.el araç alımı √ 2. el araç satışı

4. Bölüm: Sürücülerin İşe Alınması ve Eğitimi ile Araç-Sürücü Denetimi ve Denetim Yöntemleri √ Sürürcülerin işe alınması – eğitimi √ Şirket araçları için gerekli yasal belgeler

5. Bölüm: Araçların Sigortalanması ve Risk Analizi √ Sigorta türleri

6. Bölüm: Trafik Kazaları ve Hasar Yönetimi √ Trafik kazalarının asgariye indirilmesi √ Trafik kazalarında neler yapılmalı? √ Trafik kazaları ile ilgili örnek yargıtay kararları √ Trafik ve Ogs-Kgs cezaları

7. Bölüm: Tedarikçilerin Seçimi/Denetlemesi √ Araçların bakım ve onarımı √ Yakıt tasarrufu nasıl sağlanır? √ Araçlarda lastik yönetimi

8. Bölüm: Kamuda Filo Yönetimi √ Kamuda filo yönetimi sorunları

9. Bölüm: EklerEK- 1: √ Şirket araçları için gerekli yasal belgeler

EK -2: √ Karayolları trafik kanunu

www.dolunayfilo.com

Türkiyeotomotivpazarı, 2011 yılında toplam 864 bin 439 adet satışla tarihindeki en yüksek seviyeyi yakalayarak yeni bir rekor kırdı. 2011 yılında binek otomobil satışları bir önceki yıla göre yüzde 16,43 artarak 593 bin 519 adete ulaştı. Hafif ticari araç satışlarıysa geçen yıla kıyasla yüzde 7.88 oranında artarak 270 bin 920 adet seviyesine çıktı. Şimdi yeni hedef yılda 1 milyon adetlik satış gerçekleştirmek… Bu hedefe 1-2 yılda ulaşılması hiç de uzak değil.

Dolayısıyla şu anda 16 milyona doğru yol alan Türkiye toplam araç parkı, pek yakın gelecekte 20 milyonlara çıkacak.

Kişi başına düşen milli gelirdeki artış ve küresel krize rağmen ekonomimizdeki olağanüstü dinamizm, hedeflerin gerçekleşeceğini gösteriyor. İşte bu de-vasa pazardaki dinamikleri belirleyen temel faktör-lerden birisi de kurumsal alıcılar, yani firmalar… Fir-malar, gelişen pazarlarda olduğu gibi ülkemizde de otomotiv sektörünün en büyük alıcısı olmaya başladı. 2011 verilerine göre toplam araç parkının yüzde 18,4’ine şirketler sahip. Üretim kapasitesini arttıran ve operasyon alanını genişleten firmalar, buna bağlı olarak araç parklarını büyütüyorlar ve filolar kuruyor-lar. Ülkemizde ticari araçların kiralanması ve leasing yoluyla tedarikinin önündeki engeller kurumsal filo oranının artmasına yol açmaktadır. Bu gelişim seyri, kurumsal otomotiv talebini, sektörel tabiriyle şirketle-rin filo araç taleplerini kiralık/satılık bazında hızla ar-tırıyor. Bu noktada sorulması gereken kritik soru şu: Şirketler bu filoları sağlıklı kuruyor mu ve verimli yönetebiliyor mu? Çünkü firmaların filo yönetiminde ve tedarikindeki başarısı veya başarısızlığı ana faali-yet konusundaki rekabetçi konumunu doğrudan etki-liyor. Bunun farkında olan birçok kurum veya kuruluş, filo yönetimi konusunda dışarıdan hizmet satın alma yoluna gidiyorlar. Kiralama sözleşmelerinin içeriği ve kiralama araçlarının seçimi gibi hayati konular bunu zorunlu kılıyor.

Dışarıdan hizmet alımına giden firmalar hem bu işi uzmanına bırakmış oluyorlar hem de kendi ana işleri ne odaklanarak rekabet güçlerini arttırmış olu-yorlar. Diğer bir ifadeyle bir taşla iki kuş vuruyorlar. Fakat bunu başarabilmek için de dikkat edilmesi gereken süreçler ve noktalar var. Firmaların çoklu araçlarını filo kiralama yoluyla yapmasının tek başına verimlilik ve tasarruf anlamına gelmediğini de bilmek gerekiyor. İşte bizler, DOLUNAY FİLO KİRALAMA olarak firmaların verimlilik ve rekabetçiliğine katkıda bulunmak amacıyla bu çalışmayı sizlere sunuyoruz. İşin esasını özetleyen çalışmada filo yönetimi ile ilgili temel yaklaşımları aktarmaya çalışacağız. Fakat teo-rik değil, adım adım uygulanabilir pratik bir yol hari-tası sunacağız.

Siz değerli araç kullanıcı ve firmalara filo-araç konusunda farklı bir bakış açısı sunmak en büyük dileğimiz. Daha detaylı bilgi ve sunumlar için her za-man sizlerle birlikte olabiliriz.

Saygılarımla

Ahmet AlbayrakDolunay Filo Kiralama Genel Müdürü

www.dolunayfilo.com

Kiralama

Verimlilik

www.dolunayfilo.com

TasarrufSatınalma

Yönetim

8 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

FİLO - ARAÇ YÖNETİMİ NEDİR?

Filo yönetimi, işletmelerin araç parkında bulunan

binek-ticari ve lojistik (nakliye) araçlarının araç satı-

nalma/kiralama kararından başlamak üzere bakım,

sigorta, yasal yükümlülükler, yakıt tasarrufu, sürücü

eğitimi ve 2.elde satışına kadar olan bütün sürecin

verimli bir şekilde yürütülmesini içermektedir.

Filo yönetiminde aşağıdaki sorulara cevap ara-

maktayız.

1-Firmanızın size özgü filo stratejisi var mı?

2-İhtiyacınıza en uygun araç tip ve modelleri neler-

dir?

3-Yeni (0 Km) araçları en uygun maliyetle nasıl teda-

rik ederiz?

4-Bakım-onarım maliyetlerini nasıl kontrol altına ala-

biliriz?

5-Araçlarda yakıt tasarrufunu nasıl temin ederiz?

6-Araç sürücülerinin eğitim süreci nasıl olmalıdır?

7-2.el araçlarımızı en iyi şekilde nasıl değerlendire-

biliriz?

8-Nakliye ve lojistik giderlerimizi en verimli nasıl yö-

netebiliriz?

9-Hangi araçları kiralamak daha avantajlıdır?

10-Sigorta maliyetlerini ve muhtemel riskleri nasıl yö-

netebiliriz?

11-Hangi araçları kiralama yerine firma bünyesine

satın almalıyız?

FİLO STRATEJİSİ NEDEN GEREKLİ?

Firmaların kendine özgü personel işe alma, pazar-

lama ile finans alanında uygulamaları ve stratejileri

vardır. Çünkü başarı, bütün bunların toplamıyla elde

edilebilir. Daha doğrusu bütün birimler bir saatin par-

çaları gibi mükemmel çalıştığında toplam başarı orta-

ya çıkar. Dolayısıyla toplam başarı için lojistiğin ana

bileşeni olan filo yönetiminin de verimli olması gerekir

ve bu da gerçekli bir filo yönetim stratejisi ile müm-

kün olur. Filo yönetim giderlerinin firmalar için belirli

bir düzeyin üzerine çıkması, filo stratejisini zorunlu

kılmaktadır. Böylece şirket filo yönetimindeki temel

amaç olan şirket performansının artırılması ve kısıtlı

kaynakların verimli kullanılması hedefine ulaşmasını

kolaylaştıracaktır.

Ülkemizde 2 milyondan fazla şirket aracı mevcut. Bu

araçların yönetiminin şirket ortaklarına, şirket müşte-

rilerine, çalışanlarına, kanun koyucuya ve çevreye di-

rek etkisi var. Firma bünyesinde oluşturulacak strateji

ile iş sağlığı ve güvenlik, verimlilik, karlılık ve trafik

güvenliğine olumlu katkıları olacak, muhtemel riskler

önceden karşılanabilecektir.

Filo yönetimi oluşturulurken temel bakış açısı; yeni-

likçi uygulamalar, maliyet kontrolü, optimum maliyet

performans dengesinin korunması, araç filosunun

sektörel gelişmeler doğrultusunda şekillendirilmesi,

çevreci ve güvenlik bazlı yaklaşım olmalıdır.

9

www.dolunayfilo.com

Şirketlerin filosuna araçların sayısının hızla artması,

işletmelere yönetmeleri gereken birçok sorumluluk-

lar ortaya çıkarmaktadır. Bu sorumlulukların sayısal

olarak artmasının yanında kapsam ve riskler açısın-

dan da karmaşık hale gelmiştir. Filo yönetimindeki bu

değişiklik, işletmelere araç sayılarıyla orantıda olmak

üzere konusunda uzman, detayları takip eden per-

sonelin istihdam edilmesini zorunlu kılmaktadır. İş-

letmeler kendi bünyelerinde muhasebe, finansman,

idari işler v.b. biriminin yanında filo yönetim birimi de

kurmaktadır. Geleneksel işletmelerde idari işler biri-

mince yürütülen filo faaliyetleri, bu birimin kapsamı

dışına taşmakta ve müstakil bir birim olarak ortaya

çıkmaktadır.

Oluşturulacak filo yönetim biriminin görev alanla-

rını şöyle özetleyebiliriz:

1- Şirket araç ihtiyacının tespit edilerek, miktar ve

teknik özelliklerinin üst yönetime bildirilmesi,

2- Satın alınan veya kiralanan araçların sürücülere

teslimi ve zimmetlenmesi,

3- Sürücülerin işe alınması, eğitimi, denetimi ve sürü-

cü performanslarının değerlendirilmesi,

4- Araç ve sürücülerle ilgili yasal belge zorunlulukları-

nın tespiti, tedariki ve sürecin takibi,

5-Araç bakım onarımlarının verimli şekilde yürütül-

mesi,

6-Meydana gelecek kazaları ve hasar işlemlerinin ta-

kibi,

7-Kiralama yoluyla edinilen araçların kiralama söz-

leşmelerinin takibi ve kiralama firması ile ilgili ilişkile-

rin sürdürülmesi,

8-Araç ve sürücülerin denetlenmesi maksadıyla araç

takip sisteminden faydalanarak gerekli istatistiklerin

üst yönetime bildirilmesi,

9-Araçlarla ilgili bakım, sigorta, hasar v.b. tedarikçi-

lerin ve sözleşmelerinin şirket lehine azami şekilde

düzenlenmesi ve tedarikçilerin denetlenmesi,

10-Araçların 2.elde uygun şekilde değerlendirilmesi,

satışının gerçekleştirilmesi,

11-Araç arşiv ve bakım-onarım-hasar dosyalarının

düzenli şekilde tutulması ve değerlendirmeler için

hazır bulundurulması,

12-Verimlilik esasına göre uygun olmayan sürücü ve

araçların, takip edilerek üst yönetime bilgi verilmesi,

13-Şirket bünyesindeki araç ve sürücü mevcudunun

güncel olarak tespit edilmesi ve değerlendirilmesi,

14-Sürücü, yolcu ve yük güvenliğinin sağlanması için

gerekli iş güvenliği ve trafik güvenlik tedbirlerinin alın-

ması.

10 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

A-) TİCARİ ARAÇLAR

1-Hafif ticari koltuk kapasitesi 2+1.den 5+1.e ka-

dar olan araçlardır.

2-Panelvan: Metreküp hacmi 6metreküpden baş-

layarak 19 metreküpe kadar olan kapalı panelvan

araçlardır.

3-Kamyonetler: Yüklü ağırlığı 3.500 kg’a kadar

olan eşya ve yük taşıyan, tek ve çift kabinli araç-

lardır.

4-Kamyonlar: Yüklü ağırlığı 3.500 kg’dan fazla

olan yük taşımacılığında kullanılan araçlar.

5-Minübüsler: Taşıdığı yolcu adedi 8-14 arasında

olan personel taşıma amaçlı araçlardır.

Araç tiplerinin sınıflandırılması, araçların seçiminde

verimlilik ve yasal yükümlülüklerin yerine

getirilmesi açısından önem arz etmektedir.

Yeni uygulamaya giren Karayolları Taşıma

Kanunu, araç sahipleri ve sürücülere bir

takım yeni yükümlülükler getirmektedir. Şir-

ket yönetimleri filo karar süreçlerinde yeni

uygulamaları dikkate almak durumunda kal-

maktadır.

B-) BİNEK ARAÇLAR

Sadece yolcu taşımak maksadıyla kullanılan en fazla

yolcu taşıma kapasitesi 5 kişi olan araçlardır

Etkin bir filo yönetimi için ihtiyaçlara en iyi cevap veren ve optimum maliyetle işleteceğimiz araçların seçimi

önemlidir. Bu seçimde sizlere bakış açısı sağlamak üzere araçları binek-ticari motor güçleri ve fonksiyonları

açısından aşağıda ki temel sınıflarda inceleyebiliriz:

ARAÇ SINIFLARI

11

www.dolunayfilo.com

İşletmeye en uygun araç seçimindeki temel bakış

açısı, aracın maksimum fonksiyonelliği, optimum ma-

liyetle en fazla faydanın sağlanması olacaktır. Araç

seçiminde incelenmesi gereken konuları aşağıdaki

gibi inceleyebiliriz:

1-Tedarik edilecek araç işletmede hangi ihtiyacı

karşılayacaktır?

2-İşletmede bulunan araçlarla söz konusu ihti-

yacın karşılanma imkanı var mıdır?

3-İşletmede mevcut araç parkında bulunan

araçlarla ihtiyacımızı karşılayabilirmiyiz?

4-İşletmede taşıması yapıla-

cak ürünün ağırlık ve hacimleri

tedarik edilecek aracın kapasitesiy-

le uyum gösteriyor mu?

5-Binek araçlar pazarlama, sa-

tış ve günlük operasyonlar için mi

yoksa yöneticilerin kullanımı için mi

tedarik edilecek?

6-İşletmenin günlük ihtiyaçları

ile yakın gelecekteki ihtiyaçları birlik-

te değerlendirildi mi?

7-İşletmenin araç sayısını iyi bir

filo yönetimiyle optimum seviyede

nasıl tutabiliriz?

8-Araçların motor kapasitesi ve

teknik kapasiteleri ihtiyaçlarımızla

doğru orantılı mı?

9-Farklı marka ve model araçların satın alma

fiyatı, 2.el değeri ve bakım giderlerinin mukayesesi

yapıldı mı?

10-İşletme aktifine dahil edilecek özellikte ticari

araçlarla ilgili Karayolları Taşıma Kanununun gerek-

tirdiği yasal belgelerimiz var mı?

11-İşletme bünyesindeki sürücülerin teknik ve

sürüş tecrübeleri ve sürücü belgeleri yeni araçlara

uygunluk gösteriyor mu?

Yukarıda irdelenen konular ve sorulara verilen ce-

vaplar ışığında işletmeye en uygun aracın temini ko-

nusunda karar verebilecektir.

ARAÇ SEÇİMİ

12 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

Şirket filo yönetim hizmetlerinin verimli sürdürülebil-

mesi için Uygulama Yönetmeliği’nin kurum içerisin-

de hazırlanarak yürürlüğe alınması gerekmektedir.

Uygulama Yönetmeliği ile; firma bünyesinde kullanı-

lacak araçların seçimi, yönetimi, kullanım amacıyla

talep edilmesi, araçların bakım ve güvenlik önlemi

yöntemlerinin belirlenmesi ve etkin bir şekilde kulla-

nımının sağlanması ile ilgili uygulama esasları belir-

lenmiş olmalıdır.

Uygulama talimatı ile araçların ve sürücülerin verimli-

lik ve tasarruf esasına göre çalışmasını temin etmek

amaçlanmaktadır.

Uygulama talimatı, şirketteki bütün personeli kapsar.

Araçların çalışma esasları ve sürücüler ile yöneticile-

rin görev ve sorumlulukları açıkça belirtilmelidir.

Araç uygulama yönetmeliğinde aşağıdaki husus-

lar detaylı bir şekilde belirtilmelidir:

1- Uygulama yönetmeliğinin kapsamı,

2- Araç ve personelle ilgili tanımlar, görev tanımları,f

ilo yönetim biriminin kullanacağı standart form örnek-

leri;

a-Araç bakım formu

b-Araç teslim ve zimmet formu

c-Trafik kazası ve takip formu

d-Araç tahsisi teslim formu

e-Satın alma/Kiralama ve Satış Talep formu

f-Ödeme bildirim formu

3- İş akışı ile ilgili detaylar

4- Şirket araçlarının teslimi, zimmetleri ile ilgili detay-

lar

5- Şirket araçlarının bakım onarım prosedürü

6- Araçlarda yakıt-ogs limitleri ve kullanımı

7- Şirket araçlarının koruma ve güvenlik tedbirleri

KURUM İÇİ ARAÇ UYGULAMA YÖNETMELİĞİ

13

www.dolunayfilo.com

Filo yönetiminin en önemli unsurlarından birisi de hiç

şüphesiz araç ve sürücü bilgilerinin değerlendirilmesi

ve bilgiye kolay erişiminin sağlanmasıdır. Bunu sağ-

lamanın yolu bilgi ve belgelerin değerlendirilerek ha-

zır hale depolanması ve tasnif edilmesidir. Bunun için

şirket araç arşiv dosyasının güncel şekilde tanzim

edilmesi ve verilecek kararlara hazır hale getirilmesi

gerekmektedir.

ARŞİV DOSYASINDA NELER BULUNMALIDIR?

1-Araçların alım belgeleri, alış faturası, teknik belge-

leri, ÖTV makbuzları, bondrol makbuzları,

2-Araca daha sonradan eklenen römork, çeki demiri

belgesi, kasa evrakları ve trafik tescil evrakları,

3-Araç adına alınan OGS ve KGS cihazlarının mak-

buzları ve sözleşme fotokopileri,

4-Araç teslim ve zimmet tutanağı,

5-Bakım ve onarım faturalarının fotokopisi,

6-Araç muayene evrak fotokopileri,

7-Araç ruhsat fotokopileri,

8-Araç takip ve yakıt takip evrakları,

9-Trafik, kasko sigortası, poliçe fotokopileri,

10-Araç için Ulaştırma Bakanlığı veya ilgili belediye-

lerden alınan yetki belge fotokopileri,

11-Araç için kesilen trafik veya diğer idari para ceza-

tutanakları ve ödenti makbuz fotokopileri,

1 2 - Araç kullanım çizelgesi ile araçların şirket

bünyesinde bulunduğu süre içerisinde

hangi sürücü tarafından hangi tarih ve sa-

atlerde kullanıldığı ile ilgili evraklar,

13-Araçların 2.el satış sözleşmeleri ve

noter satış evrakları,

14-Araçlar banka kredisi yoluyla alınmış-

sa rehin evraklarının bir sureti,

15-Rehin kaldırma yazılarının bir sureti,

16-Banka kredi ödemelerinin makbuz

fotokopileri.

8- Sürücülerin işe alınması ve eğitim sü-

reç detayları

9- Araçların sigortalanması ile ilgili iş-

lemler

10- Trafik kaza ve hasar anında yapılması gereken

işlemler

Yukarıda söz konusu detayların uygulama yönetme-

liğinde belirlenmesi neticesinde Kim? Nerede? Ne

zaman? Neyi? Nasıl? Yapacak sorularının cevabı

karşılık bulmuş olacaktır.

ARAÇ ARŞİV DOSYASI

14 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

Firmalar filo tedarik kararlarını oluştururken satı-

nalma veya kiralama gibi iki seçenekle karşı karşıya

geliyorlar. Bu kararı vermeden önce şirketin filo ihti-

yaçlarının tespit edilmesi gerekmektedir.

Ülkemizde 4925 sayılı Karayolları Taşıma Ka-

nunu ve Ulaştırma Bakanlığı’nın yürürlüğe koyduğu

Karayolları Taşıma Yönetmeliği ile ticari araçların ki-

ralanması imkansız hale gelmiştir. İşletmeler, eşya

ve yük taşımacılığını Ulaştırma Bakanlığı’ndan yetki

belgesi almak kaydıyla kendi araçlarıyla veya sadece

lojistik firmalar aracılığıyla yapabilmektedirler.

Yeni yasal düzenlemeler sonucunda firmalar,

ruhsatında ticari araç (kamyon-kamyonet-panelvan)

yazan araçların kendi mülkiyetlerine satınalmak du-

rumunda kalıyorlar. Ancak binek otomobillerin ki-

ralanması konusunda herhangi bir yasal engel bu-

lunmamaktadır. Gelişen ekonomilerde işletmeler,

pazarlama-satış, yönetici ekibi ve diğer binek araç

ihtiyaçlarını kiralama yoluyla yapmaktadır.

Satınalma-kiralama kararının oluşturulmasında

en önemli etken, işletmenin finans yapısıdır. İşlet-

meler araç alımına ayıracakları bütçeyi esas faaliyet

alımında kullanmayı hedefleyerek kiralamaya yönel-

mektedir. Ayrıca araçların operasyonel masraflarını

kontrol etmek isteyen firmalar da kiralamayı tercih

etmek istemektedir.

Bu arzuda olan firmalarımıza şu kritik soruyu

sormak isteriz: Kiralama yapmak her zaman en isa-

betli karar mıdır? Bu aşamada biz, özellikle 2’den

fazla sayıda araç ihtiyacı olan ve yıllık 40.000 km ve

15

www.dolunayfilo.com

üzeri kullanılan araçları kiralamayı önerebiliriz.

Ayrıca vergi hukuku, KDV ve amortismanlar da

kiralamayı avantajlı hale getirmektedir.

Kiralama kararı verirken her ay düzenli olarak

kira ödemesinin yapılacağı ve kira sözleşmelerindeki

yasal sorumluluklar ve kiracı yükümlülükleri dikkatle

incelenmelidir.

Filo kiralama sektöründe özellikle 24-36 ay sü-

rekli sözleşmelerde çok cazip fiyatlar bulmak artık

mümkün hale gelmiştir.

16 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

1. Yatırım Maliyeti Avantajı:

Firma, araç filosunu satın aldığında önemli miktarda-

ki finans kaynağını sürekli değer kaybeden bir mülke

bağlamış olacaktır. Bununla birlikte bu maddi kayna-

ğın finansman maliyeti ve alternatif yatırım maliyeti

de finansal kayıplar içerisinde önemli bir yer tutmak-

tadır.

Filo kiralama çözümü ile; önceden sözleşme ile be-

lirlenmiş kira bedellerinin dönemler itibariyle öden-

mesiyle, yatırım maliyeti ve finansman maliyeti gibi

finansal sorunlarla karşılaşılmayacaktır.

2. Vergi Avantajı:

Filo kiralama çözümü ile firma, uzun dönem otomobil

kira bedellerinin tamamını gider olarak gösterebile-

cektir.

3. Finansman Avantajı:

Firmanız bünyesinde alacağınız araçlara ödenecek

finansman tutarını kendi asıl işinizde kullanarak daha

verimli bir operasyon yapmış olacaksınız.

4. Periyodik Bakım Hizmeti:

Araçların bakım gerekliliği, araç filosunu satın alan

firmalara, hem zaman hem de maliyet açısından

problem yaşatmaktadır.

Filo kiralama çözümü ile; filodaki tüm araçların pe-

riyodik bakımları kiralama firması tarafından üstle-

nilmektedir. Böylece kiracı hükmündeki firma, nakit

akışını olumsuz bir biçimde etkileyecek bakım üc-

retlerinden ve sürpriz bir şekilde ortaya çıkabilecek

ek giderlere katlanmak zorunda kalmayacaktır. Ki-

ralama firması tüm bu sorumlulukları üstlenecek ve

firmanın araç filosuna sahip olmasından dolayı katla-

nacağı para, zaman ve işgücü kayıplarını minimuma

indirgeyecektir.

5. Araç Destek Hizmeti (İkame Araç Sağlama)

Araç filosunu satın alan firmalar; herhangi bir kaza

sonucunda araçların kullanılamayacak duruma gel-

mesi halinde ya da araçların bakım süreleri boyunca

satış, dağıtım gibi asıl fonksiyonlarının aksaması so-

runlarıyla karşılaşacaklardır. Kiralama firmasının filo

kiralama çözümü ile; araçların bakım-onarım süresi

boyunca, kiralama firması tarafından yerine başka bir

araç verilmekte, eğer araç kullanılamaz hale gelirse

bu durumda söz konusu araç yerine başka bir araç

tahsis edilmektedir.

6. Operasyonel Maliyetlerden Tasarruf:

Filo kiralama sayesinde; bakım ve onarımların takibi,

sigortalama, ikinci el araçların değerlendirilmesi, tra-

fik kazalarının takibi v.b operasyonel yüklerden kur-

tulmaktadır.

FİLO KİRALAMANIN AVANTAJLARI

17

www.dolunayfilo.com

2.EL ARAÇ ALIMI

İşletmeler araç için ayrılan bütçe miktarına göre 0 km

araç yerine bazen 2.el araç almayı de tercih edebil-

mektedir. 0 km araçlardaki amortisman kayıplarının

artması da firmaları bu seçeneğe zorlamaktadır.

Firmaların 2.el araç satın alırken dikkat etmeleri

gereken noktaları şöyle sıralayabiliriz:

1- Satın almayı düşündükleri aracı mutlaka yetkili

servise götürerek expertiz raporu alınmalı,

2- Ekonomik kayıpları azaltmak ve verimliliği artır-

mak için özellikle 0-2 yaş arası (30.000-40.000 km

arası) 2.el araçlar tercih edilmeli,

3- Araç motor, şasi ve plaka numaralarından hasar

durumu, sigorta şirketlerinden sorgulanmalı,

4- Araç satın alma işlemi mutlaka noterde gerçek-

leştirilmeli ve araç devri yapıldıktan sonra ödeme ya-

pılmalı,

5- Satın alınan araç, firma aktiflerine kayıt edilece-

ğinden araç satıcısı firma ise mutlaka araç satış fatu-

rası da talep edilmeli,

6- Özellikle lüks ve ithal araçların satışına özel dik-

kat gösterilmelidir. Çünkü son yıllarda ithal lüks araç-

lar düşük gümrük vergileri ödenerek Türkiye’ye dahil

edilmekte ve 2.elde satışı yapılmaktadır. Gümrükte

yasal açıdan problemleri olan araçları satın alanlar

müteselsilen sorumludur. Bu nedenle ithal ve lüks

segmentteki araçlar, 2.el alımlarında araştırma yapı-

larak, kurumsal firmalar tercih edilmelidir.

7- Satın alınacak aracın beyan edilen kilometresi-

nin doğru olup olmadığına özellikle dikkat edilmelidir.

18 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

2.EL ARAÇ SATIŞI

İşletme filosuna kayıtlı araçlar belirli kullanım yılı ve

kilometre sonrasında verimlilik ömrünü doldururlar.

Bu nedenle ekonomik ömrünü dolduran araçların

yenilenmesi gerekmektedir. Yenileme ve 2.el satış

işleminin ertelenmesi, kullanılmaya devam edilmesi,

işletmeyi gereksiz maliyetlerle karşı karşıya bırakır.

Çok yoğun araç kullanan lojistik ve pazarlama firma-

ları için yenileme ve 2.el satışı, esas faaliyet alanını

daha çok etkilemektedir.

Yenileme ve 2.el satış sürecinin doğru kararlarla

yönetilmesi gerekir. Bu sürecin iki temel sorunu

vardır.

1-Araçlar ne zaman yenilenecek? Hangi araçlar eko-

nomik ömrünü doldurmuştur?

2-Yenilenmesine karar verilen araçları en iyi bedeller-

le 2.el piyasada nasıl satabiliriz?

İlk soruya net bir cevap vermek mümkün değil. Çünkü

her araç için yenileme zamanı ve kilometresi farklıdır.

Ayrıca sürücülerin performansı da bu süreyi uzatıp,

kısaltabilmektedir. Burada değerlendirilmesi gereken

temel kriter, araçların olağan dışı masraflarının art-

ması, sürüş konfor ve güvenliğinin azalmasıdır.

Peki yenilenmesine karar verilen araçları 2.elde nasıl

daha iyi değerlendirebiliriz? Bunun için yapılması ge-

rekenleri de şöyle sıralayabiliriz:

1-Satışa çıkarılacak araçların kaporta hasarları ve

araç içi temizliği yapılmalı,

2-Araçların bireysel müşterilere, galeri veya takas

yöntemiyle mi elden çıkarılacağına karar verilmeli.

Çünkü her araç için farklı yöntemler tercih edilebilir.

Bunun için her yöntemle ilgili fiyat teklifleri alınmalı.

3-Satışa çıkarılmasına karar verilen araçların banka

rehinleri kaldırılmalı, varsa bandrol ve trafik cezaları

ödenmeli.

4-Kurumsal ve güvenli olmayan kişilere araçlar ema-

net olarak kesinlikle bırakılmamalı.

5-En iyi fiyatı bulmanın yolu, otomotiv sektöründe bir-

çok defa satış sürecindeki bekleme süresiyle ilgilidir.

Bu nedenle araç satış süreçleri binek araçlarda en

az 1 ay, ticari araçlarda ise 2 ay programlanmalıdır.

Çünkü sürecin kısa tutulması araçların daha az be-

delle satışı demektir.

6-Özellikle internet siteleri satış sürecinde denenme-

li.

7-Satışı yapılan araçlar noter satış sözleşmesi yapıl-

madan alıcılara teslim edilmemelidir.

19

www.dolunayfilo.com

Sürücüler ve sürücü performansı verimli filo yöneti-

minin ayrılmaz bir parçasıdır. Yapılacak iyileştirme ve

yeniliklerin başarısı ancak sürücülerin sisteme uyu-

muna bağlıdır.

Geleneksel filo yönetim anlayışında sürücüler perfor-

mansı düşük, eğitimi yetersiz ve uyum problemi olan

kişilerden seçilmekteydi. Ancak karmaşık iş ve lojis-

tik faaliyetleri, artan araç, yakıt ve sigorta unsurları

bu yaklaşımı geçersiz kılmaktadır. Sürücü eğitim ve

seçiminde başarısız firmalar verimsiz çalışmakta ve

rekabetçi özelliklerini kaybetmektedir.

Gelişen dünyada ve ülkemizde trafik kazalarındaki

hukuksal sorumlulukların artması ve risklerin yöne-

timi öne çıkmaktadır. Trafik kazalarındaki mağdurlar,

tazminat taleplerinde daha ısrarcı olabilmekte, bu du-

rumda da firmaları büyük tazminat cezalarıyla karşı

karşıya bırakabilmektedir. Kısaca filo sahibi firmanın

geleceği, aracın emanet edildiği şoförün fren ve gaz

pedalı arasındaki davranışlarına bağlıdır.

Hasar oranları, trafik kazalarının sıklığı, yakıt tasar-

rufu çoğu kez sürücülerin insiyatifi altındadır. Bu ne-

denle sürücülerin seçimine özen gösterilmeli, gerekli

denetimler ve uygulanacak kurallar sıkı sıkıya takip

edilmelidir.

Sürücüler, filo yönetim sürecine dahil edilerek meslek

içi eğitimler rutin olarak yapılmalıdır. Sürücülerin araç

kullanırken yaptığı davranış ve sürüş stili elektronik

cihaz, kamera v.b. yöntemlerle izlenmelidir.

Sürücüler kullandığı araçla ilgili teknik bilgilerle do-

natılmalı, muhtemel riskler karşısındaki hareket tarzı

kendisine öğretilmelidir. Sürücülüğün sadece direksi-

yon tutmak olmadığı, hasardan, araç motor bakımın-

dan, trafikteki yasal sorumluluktan haberdar olması

gerektiği hiç unutulmamalıdır. Belirli dönemler halin-

de sürücü performans değerlendirmeleri yapılmalı,

belirli ortalamanın altında kalan sürücülerin iş sözleş-

mesi gözden geçirilmelidir.

20 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

Şirket filo yönetiminde gerçekleştirilmesi istenen te-

mel hedef, araç ve sürücü ile ilgili bütün faaliyetlerin

verimli ve maksimum faydayı sağlayacak şekilde tra-

fikle ilgili risklerin ise minimize edilerek sürdürülme-

sidir. Bu hedefin gerçekleştirilmesi için araç ve sürü-

cülerin denetlenmesi, eğitimi ve istatiksel raporların

firma yönetiminin elinde olması gerekmektedir.

Günümüzde firmalar, filo yönetimini teknolojik cihaz-

lar, bilgisayar yazılım programları ve eğitimler yoluyla

yapmaktadır. Filo yönetimi ve denetim araçlarını aşa-

ğıdaki şekilde inceleyebiliriz.

1-ARAÇ TAKİP SİSTEMLERİ

Araçlara montajı yapılan teknik cihazlarla internetin

olduğu her yerde araç ve sürücülerin rotaları, durak-

lama yaptıkları yerler, rölanti süreleri ve çok sayıda

bilgiyi sayısal haritalar üzerinden izleme imkanı var-

dır. Araçların kullanımı ile ilgili güncel ve geçmişe

dönük bilgileri raporlar halinde takip edebilme imkanı

bulunmaktadır.

2-YAKIT TAKİP SİSTEMLERİ

Yakıt takip sistemi ile firma araçlarına akaryakıt

tesislerinde pompalardan doldurulan akaryakıt mikta-

rı, tarih-saat, o anki araç kilometresi, araç kodu-pla-

kası, pompa ve tesis bilgileri otomatik olarak bilgisa-

yara kaydedilebiliyor. Söz konusu sistemde araç bazlı

yakıt raporlarını alabilirler. Ayrıca araç ve sürücülere

yakıt limitleri tanınabilir, limit aşımları anında sistem-

den görülebilir. Böylece kötü niyetli kullanımları tespit

etmek hızlı şekilde mümkün olabilmektedir.

3-FİLO YÖNETİM YAZILIM SİSTEMLERİ

Özellikle büyük ölçekli filolarda kontrol meka-

nizması oluşturarak, süreçleri otomatikleştirmek ve

verimliliği artırmak için oluşturulan bilgisayar yazılım

programlarıdır. Bu yazılımlar sayesinde yakıt, sigor-

ta, bakım giderleri, sürücü istatistikleri ve vergi, si-

gorta, muayene gibi süreli işlemler daha rahat takip

edilebilir. Ayrıca araçların güncel km bilgileri her an

izlenilebilir hale gelebilir.

DENETİM YÖNTEM ve ARAÇLARI

21

www.dolunayfilo.com

1-Zaman Tasarrufu

Araç ve sürücüsünün işe başlama ve bitirme zaman-

ları ve nerede olduğu kontrol edilebilir. İş akışı daha

verimli şekilde yürütüldüğünden iş gücünden tasarruf

sağlanır.

2-Yakıt Tasarrufu

Araçların iş dışında kullanımının önüne geçilerek

amaç dışı kullanımlar engellenir. Ayrıca sürücülerin

ani hızlanma, ani durma ve gereksiz rölanti çalışma-

ları denetim altına alınacağından yakıt tasarrufu sağ-

lanmış olur.

3-Maliyet Tasarrufu

Özel yazılımlar ile araçların bakım servisi, onarım

gibi faaliyetleri daha sıkı takip edilir. Böylece araçla-

rın kullanım ömrü ve performansları artarak maliyet-

lerde tasarruf sağlanır.

4-Güvenli Sürüş:

Araçlarda hız yapılmasını engelleyerek olası kaza ve

risklerin önüne geçilmiş olur.

Araç ve sürücü denetim sistemlerinin işletmelere katkısını başlıca aşağıdaki gibi özetleyebiliriz;

22 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

Ülkemizde trafikte kaydı bulunan araçların sigor-

talarını zorunlu ve zorunlu olmayan olmak üzere

iki bölümde inceleyebiliriz;

Zorunlu sigorta olarak kullanıcıların trafik sigortası

olarak bildiği “Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu

Mali Sorumluluk Sigorta Poliçesi” yürürlüktedir. Zo-

runlu olmayan sigorta türleri olarak araç sahiplerinin,

sürücülerin trafikteki risklerini karşılamak üzere “Kas-

ko Sigortası” , “Motorlu Kara Taşıtları İhtiyari Mali So-

rumluluk Sigortası” ve “Ferdi Kaza Sigortası” olarak

sayabiliriz.

Araç sigortalarının yapılmasında öncelikle ele alın-

ması gereken konu, aracın sınıfına, kullanım ama-

cına ve yolcuların sayısına göre risk analizlerinin

yapılmasıdır. Oluşturulan risk analizi neticesinde ya-

pılacak sigorta poliçeleri ile poliçelerin teminat miktar

ve türleri belirlenmelidir.

Ülkemiz trafik kazaları ve riskleri açısından dünya or-

talamasının çok üzerinde değerlere sahiptir. İşletme-

ler ve bireyler, trafik kazalarında yüklü tazminat talep-

leriyle karşı karşıya gelmektedir. Tazminat risklerini

minimize etmek üzere zorunlu sigortaların yanında

diğer sigortaların da yapılması önemlidir. Ayrıca ülke-

mizin deprem ve tabii afetler açısından yüksek risk

taşıdığı unutulmamalıdır. Yasal sigorta teminatları

çoğu kez ihtiyaca cevap verememektedir.

23

www.dolunayfilo.com

TRAFİK SİGORTASI

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nda düzenle-

nen trafiğe çıkan her aracın yaptırmak zorunda oldu-

ğu ve her yıl yenilenen sigortadır. Zorunlu trafik sigor-

tası hasar anında karşı tarafa verilebilecek bedeni ve

maddi zararları güvence altına alır. Trafik sigortası,

T.C. sınırları içerisinde geçerlidir. Söz konusu poliçe

sigorta yapılan aracın hasarlarını karşılamaz.

Trafik sigortası limitleri her yıl yeniden belirlenir. Tüm

Türkiye’de aynı limitler geçerlidir. Ancak ödenen pi-

rimler şehir ve bölgeden bölgeye değişmektedir.

İşletmelerin trafik sigortasının limitlerini kendi risk

analizleri sonucunda ek poliçelerle artırmaları müm-

kündür.

KASKO SİGORTASI

Motorlu kara taşıtının, sigortalının iradesi dışında ha-

sara uğraması, yanması, çalınması v.b. durumlarda

tazminat ödemesini sağlamak amacıyla yapılır. Kas-

ko sigortası karşı taraftaki hasarı değil, sigortalıya ait

araçtaki hasarı teminat altına alan sigorta türüdür.

Kasko sigortası da sözleşmede aksi kararlaştırılma-

dıkça Türkiye sınırlarında geçerlidir.

Kasko sigortasının içerisine artan mali sorumluluk,

asistans, koltuk ferdi kaza, hukuksal koruma teminat-

ları ilave edilerek muhtemel riskler için sigorta kapsa-

mını genişletmek mümkündür.

İHTİYARİ MALİ SORUMLULUKSİGORTASI

Aracın kullanılmasından kaynaklanan Karayolları

Trafik Kanunu’na ve Genel hukuk hükümlere göre

aracın işletenine veya sahibine terettüp eden hukuki

sorumluluktan poliçe teminat kapsamında olmak kay-

dıyla zorunlu Trafik Sigortası hadleri üzerinde kalan

kısmını poliçede yazılı hadlere kadar karşılayan si-

gorta türüdür. Bu poliçe de Türkiye sınırları içerisinde

geçerlidir.

Özellikle riskli araç kullanımlarında ve ağır tonajlı

araçlarda bu sigorta poliçesinin yapılması önem arz

etmektedir.

FERDİ KAZA SİGORTASI

Söz konusu poliçe ile kişinin poliçe kapsamında ta-

nımlanan bir kaza nedeniyle ölümü, geçici veya sü-

rekli iş görme yeteneğini kaybetmesi durumunda taz-

minatın ödendiği sigorta türüdür. Ferdi kaza sigortası

sadece trafik kazaları değil diğer haller için de dü-

zenlenebilir. Örneğin yılan sokması ,yanıklar, adale

ve sinir incinmeleri gibi riskler de poliçe kapsamına

alınabilir.

Bu sigorta, işletmelerin kendi personelini (sürücüleri)

kapsamı alanına alması nedeniyle tercih edilen bir

poliçedir.

SİGORTALAR

24 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

Ülkemizde trafik kazalarının oranı, yaralı ve ölü sayı-

sı açısından dünyada ilk sıralarda yer almaktadır. Mil-

li gelirimizin yüzde 2’si trafik kazalarındaki maddi ve

bedenen kayıpların karşılanmasına harcanmaktadır.

Böyle büyük kayıp ve acıların yaşandığı sorunlara

karşın kamu otoritesi ve sürücülerin ilgisizliği devam

etmektedir.

Firmalar açısından trafik kazaları ve meydana ge-

len hasarların yönetimi, hukuki risklerin minimi-

ze edilmesi hayati önem taşımaktadır. Firmaların

trafik kazaları neticesinde karşılaşabilecekleri

maliyet ve riskleri şöyle sıralayabiliriz;

1-) Firma trafik kazalarından sonra işgücü kaybıyla

karşılaşmaktadır. Araçların onarımı, kaza raporla-

rının tanzimi ve tedarik edilmesi, kullanılan aracın

devre dışı kalması nedeniyle iş kayıpları meydana

gelmektedir.

2-) Firmaların kasko ve trafik sigorta maliyetleri, ha-

sarsızlık indirim oranlarının kaybolmasıyla yüksel-

mekte, aşırı hasar neticesinde sigorta şirketleri çok

yüksek primler talep etmektedir.

3-) Trafik kazalarında araçlarda meydana gelen mad-

di hasarlar nedeniyle araçların 2.el satış değerleri

önemli oranda düşmektedir.

4-) Özellikle yaralanmalı ve ölümlü sonuçların olduğu

kazalarda kamu davası açılmakta, Sosyal Güvenlik

Kurumu ve zarar gören taraflar yüklü miktarda maddi

manevi tazminat davaları açabilmektedir.

5-) Firmaya ait araçla meydana gelen kazalar-

da çalışanların zarar görmesi halinde mevzuatımıza

göre iş kazası hükümleri uygulanmaktadır. Böylece

işverenler hukuki sorumluluklarla karşı karşıya kala-

bilmektedir.

25

www.dolunayfilo.com

Trafik kazaları, yüzde 94 oranıyla sürücü hataların-

dan kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla sürücülerin eği-

tim ve denetimleri, kaza oranlarının azaltılmasında

en önemli faktördür.

Sürücüler kendilerine ait araçlarla seyahat ederken

daha dikkatli olmakta, başkasına veya çalıştığı firma-

ya ait araçla seyahat ederken ise daha az özenli dav-

ranmaktadırlar. Çalışanları bu düşünceye sevk eden

düşünce, kendilerinin maddi olarak kayba neden ol-

mamasından kaynaklanmasıdır. Burada yapılması

gereken, araçların sürücülere mutlaka hukuksal bir

metinle teslim edilmesi, sorumlulukların hatırlatılması

ve yüzde 100 kusurlu olduğu kimi kazalarda hasar

bedellerinin kendilerine ödetilmesidir. Kaza yapmayı

alışkanlık haline getiren sürücülere araç teslim edil-

memeli, sürücüler işe alınırken trafik kaza ve sürücü

sicil bilgileri dikkate alınmalıdır.

Trafik kazalarının diğer bir sebebi de araçlardaki tek-

nik yetersizliklerdir. Özellikle aşınmış lastikler, arızalı

fren sistemleri bu yetersizliklerin başında gelmekte-

dir. Araçların standart bakımları mutlaka yapılmalı,

olağandışı bakımlar da aksatılmadan gerçekleştiril-

melidir..

Günümüzde birçok filo sahibi firma, modern elektro-

nik araç takip sistemleri ve filo yönetim programlarıyla

trafik kazalarını kontrol altına almaya çalışmaktadır.

TRAFİK KAZALARININ ASGARİYE İNDİRİLMESİ

26 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

Maddi Hasarlı Trafik Kazasına Karışanlar:

1. Hareket halinde iseler trafik için ek bir tehlike oluş-

turmayacak şekilde hemen durmak, kaza mahallinde

trafik güvenliği için gereken tedbirleri almak, sorum-

luluğun saptanmasında yararlı olacak kanıt ve izler

dahil, kaza yerindeki durumu değiştirmemek,

2. Kazaya karışan kişiler tarafından istendiği takdir-

de kimliğini, adresini, sürücü ve trafik belgesi, sigorta

poliçe ve numarasını bildirmek ve göstermek,

3. Kazayı; yetkili ve görevli memurlara bildirmek,

bunlar gelinceye kadar veya bunların iznini almadan

kaza yerinden ayrılmamak,

4. Sürücü mal sahibi veya ilgili kişilerin bulunmadığı

sırada araç, eşya veya yüklere zarar veren sürücü-

ler, zarar verdikleri araç, eşya veya mülkün sahibini

veya ilgili kişileri bulmak, ilgilileri bulamadıkları takdir-

de durumu tespit etmek ve zarar verilen şey üzerine

yazılı bilgi bırakmak, ilgili zabıtaya en kısa zamanda

bilgi vermek,

5. Anlaşma hali dışında zabıtanın iznini almadan za-

ruret dışında olay yerinden ayrılmamak zorundadır-

lar.

Ölümlü ve Yaralamalı Trafik Kazasına Karışanlar:

1. Hareket halinde iseler, trafik için tehlike oluştur-

mayacak şekilde hemen durmak, trafik güvenliği için

ışıklı işaret veya yansıtıcı cihazları koymak ve gere-

ken tedbiri almak,

2. Kaza yerindeki mevcut durumu değiştirmemek,

3. Yaralılara ilk yardım ve acil müdahale yaptırmak

maksadıyla kaza mahallinden ayrılma hali hariç, ola-

yı; yetkili ve görevlilere bildirmek ve bunlar gelinceye

kadar veya bunların izini olmadan kaza yerinden ay-

rılmamak,

4. İstendiği takdirde kimliğini, adresini, sürücü ve tra-

fik belgesi ile sigorta poliçe tarih ve numarasını bildir-

mek ve göstermek,

5. Kaza yerinde usulüne uygun ilk yardım tedbirlerini

almak zorundadırlar.

TRAFİK KAZALARINDA NELER YAPILMALI?

27

www.dolunayfilo.com

Etkin filo yönetimi için kamu otoritesi tarafından araç

ve sürücülere hata ve eksiklikleri nedeniyle gönderi-

len idari para cezalarının takibi önemli bir husustur.

Kamu otoritesi denetimleri artık elektronik MOBESE

kamera ve EDS yöntemleriyle yapmaktadır. İdari para

cezaları, sürücülerin kendisine değil, ruhsat sahibi

adına düzenlenmektedir. Düzenlenen cezalar ruhsat

sahibine uzun bir süre sonra tebliğ edilebilmektedir.

Araç ve sürücülere kesilen cezalar ve denetimler,

kamu tarafından zamanla daha daarttırıldığı için sü-

rücülerde disiplinin sağlanması amacıyla filo yönetimi

tavizsiz davranmalıdır.

İşletmeye tebliğ edilen cezalar öncelikle filo yöneti-

mine bildirilmeli, ceza bedelleri kusurlu sürücülerden

tahsil edilmelidir. Ödenen ceza makbuzları ve tuta-

naklar araç arşiv dosyasında saklanmalıdır.

Köprü ve otoban geçiş ücretlerinin düzenli ödenme-

si ve kaçak geçiş ücretlerine muhatap olmamak için

araçlarda OGS veya kredili KGS cihazları kullanılma-

lıdır. OGS ve KGS ödemeleri dikkatle takip edilmeli,

iptal edilen ve bakiyesi yetersiz cihazlarla yapılan ge-

çişler için 10 kat idari para cezası ödenmektedir.

Araçların trafik cezaları Gelir İdaresi Başkanlığı’nın

OGS ve KGS geçişleri ise Karayolları Genel

Müdürlüğü’nün internet sitesinden belirli aralıklarla

kontrol edilmelidir.

TRAFİK ve OGS-KGS GEÇİŞ CEZALARI

28 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

1

İşverence görevlendirilen diğer bir işçinin kullandığı

özel araba ile görevde iken trafik kazası sonucu ölen

işçinin mirasçıları işverene karşı tazminat davası

açabilirler.

Bu durumda işveren, ilke olarak sorumlu olup, varsa

ölenin kusuru oranında sorumluluktan kurtulur. (1475

S.K. Mad. 73

Davanın konusu miras bırakanın kazada ölümü ne-

deniyle işverenden destekten yoksun kalma tazmi-

natının alınması isteğinden ibaret olup dava, olayda

işverenin kusurunun bulunmadığı, işverenin diğer bir

işçisinin kullandığı özel vasıtanın trafik kazası yap-

ması sonucu öldüğü vasıta sahibinin mirasçıları aley-

hine dava açılabileceği gerekçesiyle reddedilmiştir.

Davacıların miras bırakanı, davalı şirket Yönetim Ku-

rulu kararı ile görevli olarak Avrupa’ya gönderilmiştir.

Kazayı yapan işverenin diğer bir işçisi, vasıtayı kul-

lanan kişi dahi işverence aynı şekilde görevlendiril-

miştir. Kaza dönüş sırasında meydana gelmiş olup

bir iş kazasıdır. İşverenin yolculuk için herhangi bir

öneride bulunduğu, işçinin de bu öneriye aykırı dav-

randığı ileri sürülmemiştir. O halde işveren ilke ola-

rak tazminatla sorumlu olup varsa miras bırakanın

kusuru oranında sorumluluktan kurtulur. Mahkemece

bu esaslara aykırı olarak yazılı gerekçelerle davanın

reddi isabetsiz olup, bozmayı gerektirmiştir.

2

Davacının davalı şirketin işçisi olduğu, şirketin cam

sehpalarını pazarladığı, olay günü, davalıya ait

Halim’in yönetimindeki kamyonetin Tır kamyonuna

arkadan çarpması sonucu yaralandığı anlaşılmakta-

dır. Olay, 506 sayılı Yasanın 11/A ( a-b-c ) maddele-

rine göre iş kazası olduğu açık ve belli iken mahke-

mece davanın reddine karar verilmesi usul ve yasaya

aykırıdır.

Öte yandan aynı Yasanın 5/2. maddesine göre araç-

lar da işyerinden sayılır.

Davacı, 20.9.1997 tarihinde meydana gelen olayın iş

kazası olduğunun tespitini istemiştir. Mahkemece da-

vanın reddine karar verilmiş ise de bu sonuca eksik

inceleme ve araştırma sonucu ulaşılmıştır.

Olay günü, pazarlamacılık yapan davacının davalı-

ya ait Halim’in yönetimindeki kamyonetle Adana’dan

dönerken Kartal Samandıra çıkışında önde gitmekte

olan Tır kamyonuna arkadan çarpmak suretiyle da-

vacının yaralandığı anlaşılmaktadır.

TRAFİK KAZALARI İLE İLGİLİ ÖRNEKYARGITAY KARARLARI

29

www.dolunayfilo.com

Bu yönüyle davanın yasal dayanağı 506 sayılı Yasa-

nın 11-A maddesidir. Anılan maddeye göre iş kazası,

sigortalıyı hemen veya sonradan, bedence ve ruhça

arızaya uğratan olaydır. Öte yandan aynı Yasanın

5/2. maddesinde araçlarında işyerinden sayılacağı

belirlenmiştir. Davalı işveren ile dinlenen davalı tanık-

ları, davacının kendi adına pazarlamacılık yaptığını,

kamyonetin işveren tarafından emaneten verildiğini,

kaza sonucu davalının 4.000.000 TL. tedavi yardımı-

nı insani duygularla yaptığını, işverenin işçisi olmadı-

ğını kendi adına çalıştığını, davalı şirketin cam seh-

palarını da bu arada pazarladığını ifade etmişlerdir.

Dinlenen davacı tanıkları ise davacının davalı işve-

ren yanında ücret + primle çalıştığını, Halim’in dava-

lıya ait aracın şoförü olduğunu açıklamışlardır.

Davalı şirket müdürü Hamza, kazadan 20 gün önce

alınan aracı davacıya kullanması için verdiğini, kendi

şirketlerine ait faturaları kullanması için izin verdikle-

rini, davacının aracı Adana’ya götürdüğünü bilmedi-

ğini, tedavi yardımını iyilik olsun düşüncesi ile yaptık-

larını, davacının kendi şirketlerinin işçisi olmadığını

savunmuş ise de, yeni alınan bir kamyonetin bir kaza

sonucu araç sahibine terettüp edecek sorumluluğun

ne olabileceğini, araç sahibinin düşünmesi ve kamyo-

netin kullanılmasından da bilgisi olması gerekir. İşve-

renin ‘Davacının Adana’ya gittiğinden haberim yoktu’

şeklindeki savunması inandırıcı bulunmamaktadır.

Dosyada bulunan müfettiş raporları, dinlenen davacı

tanıkları ile davalı şirket müdürünün açıklamalarının

değerlendirilmesinden, davacının davalı şirketin işçi-

si olduğu, şirketin cam sehpalarını pazarladığı, mey-

dana gelen olayın, 506 sayılı Yasanın 11/A ( a-b-c )

maddelerine göre iş kazası olduğu açık ve belli iken

mahkemece davanın reddine karar verilmesi, usul ve

yasaya aykırı olup bozma nedenidir.

3

Bir İşverenin kiraladığı aracın şoförü, o işverenin emir

ve talimatı altında sayılmak gerekir. Bu nedenle, kira-

lanan araçta meydana gelen trafik kazasında malûl

kalan işçi, işverenine karşı maddi ve manevî tazminat

talebinde bulunabilir. (1475 S.K. Mad. 1, 73)

Davalı işveren, işçilerin işyerinden evlerine götürülüp

getirilmeleri için, üçüncü bir şahısla taşıma sözleş-

mesi yapmıştır. Bu sözleşme uyarınca, üçüncü şa-

hıs, kendi araç ve şoförü ile işçileri taşımayı taahhüt

etmiştir.

Olay günü işçilerin bu şekilde temin edilen araçla gö-

türülmekte oldukları bir sırada işçileri taşıyan aracın

geçirmiş olduğu trafik kazası sonucu taşıtta bulunan

davacı yaralanarak sürekli iş göremezliğe maruz kal-

mıştır. Ceza davasında servis aracı şoförü, 8/8 ora-

nında kusurlu bulunarak mahkûm olmuştur. Davacı,

ceza davasında tesbit edilen kusura dayanarak aracı

kiralayan kendi işvereni aleyhine bu tazminat davası-

nı açmıştır.

Olay, işverenin kiraladığı araçta meydana geldiği için

bir iş kazasıdır. SSK’ca da iş kazası sayılarak gelir

bağlanmıştır. Esasen bu konudaki taraflar arasında

bir uyuşmazlık yoktur. Uyuşmazlık zararı doğuran

olay ile işverenin fiili arasında sorumluluğu gerektiren

bir illiyet bağının bulunup bulunmadığı noktasında

toplanmaktadır. Öncelikle belirtmek gerekir ki, taşı-

ma sözleşmesine de dayansa, araç şoförünü, işve-

renin emir ve talimatı altında saymak gerekir. Taşıma

sözleşmesinde de araç ve şoförün işverenin talimat-

larına uyacağı yazılıdır. Burada 1475 sayılı İş Kanu-

nun 1. maddesinin son fıkrası hükmünün varlığı söz

konusudur. Böyle olunca asıl işveren olan davalının,

davacıya karşı anılan yasa hükmü uyarınca sorumlu

olması gerekir ve bu durumda yapılacak iş, davalının

30 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

sorumluluk derecesini tespit etmekten ibaret olacak-

tır. Yargıtay İçtihatları bu yöndedir. Mahkemenin ka-

rarında sözünü ettiği Yargıtay kararlarındaki olaylar

ve hukuki sebepleri başkadır. Bu olaydaki araç şo-

förü, sözü edilen Yargıtay kararlarında konu edilen

olaylardaki ‘Üçüncü kişi’ anlamında değildir. Karar-

lara yanlış anlam verilerek davanın reddi isabetsiz

olup, bozmayı gerektirmiştir.

4

Kusursuz sorumluluğun bir türü olan tehlike sorumlu-

luğu ilkesince, işveren, her türlü özen görevini yerine

getirmiş olması durumunda dahi, oluşan zararlı so-

nuçtan sorumludur.

Davacı, trafik iş kazası sonucu maluliyetinden doğan

maddi ve manevi tazminatın ödetilmesi davasının ya-

pılan yargılaması sonunda, ilamda yazılı nedenlerle

reddine ilişkin hükmün süresi içinde temyizen ince-

lenmesi, davacı vekilince istenilmesi (...) üzerine (...)

işin gereği konuşulup düşünüldü ve aşağıdaki karar

tespit edildi.

Uğradığı bir iş kazası sonucu, beden gücünden yüz-

de 100 oranında yoksun olan davacının açmış oldu-

ğu maddi tazminat istemi, zararlandırıcı olayın olu-

şumunda tarafların kusursuz bulunmaları ve olaya,

yolda bulunan bir çukurun etken olması nedeniyle

yerinde bulunmamışsa da bu sonuç usul ve yasaya

uygun bulunmamaktadır.

Dosyadaki bilgi ve belgelerden anlaşıldığı üzere

dava konusu olay mühendis olarak işveren nezdinde

görev yapan davacının, kendisine tahsis edilen sevk

ve idaresindeki araçla, iş sahasından, sosyal tesise

geldiği sırada ve tali yolda seyrederken meydana gel-

miş, aracın çukura girmesine bağlı olarak araç yol-

dan çıkmış ve araçtan fırlayan davacı yaralanmıştır.

Mahkemece kabul edilen son kusur bilirkişi raporun-

da; olayda taraflara kusur verilmemiş, zararlandırıcı

olay, yol şartlarına bağlanmıştır. Mahkeme, bu gibi

durumlarda; illiyet bağının kesilmesi nedeniyle işve-

renin sorumluluğuna gidilemeyeceğini belirlemişse

de, bu sonuç yerinde değildir.

Gerçekten Yargıtay uygulamasında ve başlangıçta:

iş kazalarıyla ilgili tazminat davaları kusura dayalı

olarak çözümlenmekteydi. İş Kanununun 73. madde-

sinde bu alanda, gerekli ilkeler kabul edilmiş ve iş-

veren çalıştırdığı işçilerinin sağlık ve iş güvenliklerini

koruma yönünde, gereken tedbirleri alma ve araçları

temin etmekle yükümlü tutulmuştur. Ne var ki, sosyal

ve teknik alandaki değişim ve gelişmeler, işyerlerinde

tehlike boyutlarını artırmış ve salt kusura dayalı ku-

ralların bu alanda yeterli olmadığı sonucunu ortaya

çıkarmıştır. İşveren kendi alanında her türlü tedbirleri

almış olsa dahi; işyeri koşullarından kimi tehlikeli du-

rumlar, zararlandırıcı sonuçlar meydana gelmektedir.

Kusura dayanan sorumluluk ilkesi, toplum ihtiyaçları-

nı cevap vermemiş, adaletsiz durumlar ortaya çıkar-

mıştır. İşte bu nedenle; kusursuz sorumluluğun bir

31

www.dolunayfilo.com

türü olan tehlike sorumluluğu kavramı kabul edilmiş,

işverenin her türlü özen görevini yerine getirmiş ol-

ması durumunda dahi, meydana gelen zararlı sonuç-

tan sorumlu tutulması gerektiği kabul edilmiştir. Bu

anlamda tehlike sorumluluğu mutlak bir sorumluluk

olarak nitelendirilebilir. Ancak, belirtmek gerekir ki,

tehlike sorumluluğu bir “sonuç” sorumluluğu da de-

ğildir. Zarar, işyeri koşullarından veya işletmeye özgü

tehlikeden doğmamış ve araya giren başka bir ne-

denden meydana gelmişse, bu durumda işveren za-

rardan sorumlu tutulmamalıdır. Başka bir anlatımla,

işyeri koşullarından doğan tehlike ile zarar arasında

uygun illiyet bağı (uygun neden-sonuç bağı) yoksa,

işverenin sorumluluğu da yoktur. İlliyet bağının ke-

silmesi; genelde üç durum da söz konusu olabilir.

Mücbir sebep, üçüncü kişinin veya zarara uğrayanın

ağır kusurları, illiyet bağını kesen nedenlerdir. Dava

konusu olayda ise, illiyet bağını kesen durum söz ko-

nusu bulunmamaktadır. Mahkemece aksinin kabulü

ve tehlike (risk) nazariyesinin kabul edilmemesi ve bu

arada 27.03.1975 günlü 1/3 saydı Yargıtay İçtihadı

Birleştirme Büyük Genel Kurul Kararındaki görüşe

yer verilmemesi usul ve yasaya aykırı olup bozma

nedenidir.

32 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

Etkin filo yönetiminin temel unsurlarından biri de te-

darikçilerin seçimi ve tedarikçi sözleşmelerinin opti-

mum faydayı sağlayacak şekilde imzalanmasıdır.

İşletme filo yönetim biriminin birlikte çalıştığı tedarik-

çilerin performansı, şirket karlılığını önemli derecede

etkilemektedir. Verimsiz ve başarısız tedarikçilerle

çalışmak, zaman ve para kaybına sebep olmaktadır.

Araç filosu ile ilgili değerlendirilmesi gereken te-

darikçileri listesi şöyle sıralayabiliriz;

1- 0 km araç satışı yapan otomotiv bayileri

2- Bakım onarım yetkili servisleri

3- Bakım onarım yetkisiz atölyeler

4- Sigorta acenteleri

5- Yedek parça satıcı firmaları

6- Filo kiralama firmaları

7- İkame araç kiralama firmaları

8- Asistans firmaları

9- Trafik müşavirleri

10- 2.el otomotiv firmaları

Sürdürülebilir ve verimli filo yönetimi için temel hedef;

kaliteli, hizmet sürekliliği, minumum maliyetle hizmet-

lerin alımı, tedarik sözleşmelerindeki hukuksal yönle-

rin incelenmesi esas olmalıdır.

33

www.dolunayfilo.com

Araçlar da tıpkı insanlar gibi hastalanır ve tedavi edi-

lebilir. Araçta meydana gelecek muhtemel arızalar,

esasında daha önceden sürücüye ikazda bulunur.

dikkatli sürücüler bu ikazları zamanında algılayarak

daha maliyetli muhtemel arızaları engellerler.

Şirket filosuna katılan araçların faaliyete başlamasıy-

la birlikte araçların bakım ve onarım süreci de başla-

maktadır. Bu sürecin verimli yönetilmesi, maddi ka-

yıpları ve araçtan kaynaklanacak muhtemel kazaları

asgariye indirmesi açısından önemlidir.

Araçların bakım ve onarımında verilmesi gereken

karar süreçlerini şöyle sıralayabiliriz:

1- Araçların periyodik bakım km aralığı nedir?

2- Sürücüler periyodik bakımlar konusunda bilgilen-

dirildi mi?

3- Bakımlar hangi yetkili serviste yapılacak?

4- Yetkili servislerde filo iskonto oranları talep edildi

mi?

5- Araçların bakım ve onarımı ile ilgili bilgiler, filo de-

partmanında ve araç dosyalarında arşivleniyor mu?

6- Kullanıcı hatasından kaynaklanan bakım maliyet-

leri sürücülere yansıtılıyor mu?

7- Hangi bakımları yetkili servislerde yaptırmalıyız?

8- Araç servis bakım faturaları inceleniyor mu? Ga-

ranti ve garanti dışı maliyetler kontrol altında mı?

9- Şirket filosuna kayıtlı farklı marka ve modelde

araçların bakım maliyetleri karşılıklı olarak mukaye-

se edilip, istatistiki raporlar hazırlanıyor mu?

10- Yetkili serviste yapılan bakımlar ve yenilenen par-

çaların ne kadarına aracın ihtiyacı var? Araç üzerin-

de fazladan bakımlar yapılıyor mu?

11- Araç satın alma kararı verilirken sadece aracın

ilk satın alma maliyeti mi dikkate alınıyor? Periyodik

bakım ve yedek parça maliyetleri mukayese ediliyor

mu?

ARAÇLARIN BAKIM ve ONARIMI

34 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

İşletmeler, bünyelerinde çalıştırdıkları araçların yıl-

lık/aylık tükettikleri yakıt miktarını tespit ederek bu

araçların işletme için verimli olup olmadıklarına karar

verebilirler. Yakıt tüketimindeki verimsizlik, araç veya

sürücü kaynaklı olabilir. Yapılacak değerlendirmeler

sonucunda araçların marka-model mukayesesi yapı-

labilir, sürücülerin eğitimi ve denetimi gündeme alı-

nabilir.

Araçlarda yakıt tüketimini minimize etmek müm-

kündür. Yakıt verimliliğini artırabilmek için yapıl-

ması gerekenleri şöyle sıralayabiliriz:

1- Yaz aylarında klimaların verimli çalıştırılması ge-

rekir. Sıcak havalarda klima açılmadan camlar açıl-

malı, araç içindeki ısınmış hava boşaltılmalıdır. Klima

çalışırken camlar kapalı tutulmalı, klima hızı belirli bir

düzeyde sabit tutulmalıdır.

2- Yaz aylarında gündüz sıcak saatlerde yakıt alın-

mamalı, akaryakıt istasyonu ve yakıt türü dikkatle se-

çilmelidir. Yakıt deposundaki miktarı düşük yakıtların

tüketimi daha fazladır. Yakıt deposu sızdırmaz olma-

lı, depo kapağından yakıt buharlaşmamalıdır.

3- Lastiklerin hava basınçları yeterli olmalı, yeterli

basınca sahip olmayan lastikler sürüş güvenliğini ve

yakıt tüketimini olumsuz etkiler. Lastik basıncı düşük

araçlar yüzde 5 oranında daha fazla yakıt tüketir.

4- Araçlar 30 saniyeden fazla rolantide çalışmamalı-

dır. Kış aylarında aracın 2 dakika rölantide çalışması

yeterlidir. Hareket etmeye hazır değilseniz araç çalış-

tırılmamalıdır.

5- Araç sürüş tarzı yakıt tüketimini etkilemektedir. En

verimli araç hızı 40-90 km/saattir. Ani kalkış ve du-

ruşlardan sakınılmalı, gaz pedalı hafifçe kullanılmalı-

dır. Seyir halindeki araçların camları kapalı tutulmalı,

araç düz ve sarsıntısız sürülmelidir. Olması gereken-

den daha düşük ve yüksek viteslerdeki araç kullanımı

yakıt tüketimini önemli oranda etkiler.

6- Araçların hava ve yakıt filtrelerinin bakımı düzenli

yapılmalıdır. Yağ filtreleri temiz olmalı, düşük verimli-

likte çalışan filtreler yakıt tüketimini arttırır.

7- Yakıt verimliliğinde önemli unsurlardan birisi de

aracın yaşıdır. Araç yaşı artıkça aracın yakıt verim-

liliği azalmakta ve egzostlardan çevreye zarar veren

gaz oranları artmaktadır.

8- Araçlar kapasitesinden fazla yük ve yolcu taşıma-

malıdır. Yük ve yolcu sayısı artıkça yakıt sarfiyatı da

artar.

9- Aracın bakımlı bir egzost sistemine sahip olması

gerekir. Egzostlarda beyaz duman çıkışıyla araç ve-

rimli çalışıyor demektir. Egzost gazı mavi renkli ise

motor yağı, siyah renkli ise fazla yakıt tüketiyor de-

mektir.

YAKIT TASARRUFU NASIL SAĞLANIR?

35

www.dolunayfilo.com

Şirket araç filo maliyetlerinden birisi de araçların las-

tik maliyetleridir. Araç lastiklerinin verimli yönetilmesi

verimlilikle beraber sürüş güvenliği ile de ilgilidir. Ül-

kemizde genellikle ‘4 mevsim’ diye tabir edilen bütün

yaz-kış koşullarında lastikler tercih edilmektedir. Kış

koşullarında mevcut lastikler zincir sistemleriyle des-

teklenmektedir. Avrupa Birliği’nde zorunlu olan kış

lastik uygulamasının kısa sürede ülkemizde de zo-

runlu olacağı kesindir. Böylece şirket filolarının lastik

maliyetleri artacak,kış lastiği uygulaması gündeme

gelecektir.

Şirket filo yönetimleri, verimli lastik yönetimiyle

tasarruf edebilir, sürüş güvenliği azami oranda

sağlanabilir. Verimli lastik yönetimi için aşağıdaki

unsurları önerebiliriz:

1- Seçilmiş lastiklerin ebadı, araç jant ebatlarıyla

uyumlu olmalıdır.

2- Taşınacak yük ve yolcu kapasitesine uygun lastik-

ler seçilmelidir.

3- Mevsim koşullarında ilgili mevsime uygun lastikler

kullanılmalıdır.

4- Lastik maliyetlerini düşüren en önemli unsur, o las-

tiğin ne kadar uzun bir kullanım ömrü sunduğu yani

km başına maliyetlerdir.

5- Araçların rot ve balans ayarları düzenli yapılmalı-

dır.

6- Ani fren yapış ve kalkışlar lastik ömrünü kısaltır.

7- Araç lastiklerinin basınçları ideal değerde olmalı,

düşük veya fazla olmamalıdır.

8- Binek ve ticari araçlarda lastiklerin diş derinlikleri

özenle izlenmelidir.

ARAÇLARDA LASTİK YÖNETİMİ

36 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

Kamu kuruluşları ve bürokrasinin var oluş sebebi bir-

takım kamusal hizmetlerin halka sunulmasıdır. Kamu

yönetimi bu hizmeti sunarken, otomobilden ambu-

lansa, çöp kamyonlarından itfaiye araçlarına kadar

çok sayıda nitelikli araç kullanmaktadır. Ayrıca kamu

çoğu kez şehirlerde ve yurt içinde şehiriçi ulaşım, ha-

vayolu taşımacılığı ve demiryolu taşımacılığını bizzat

kendisi yürütmektedir.

Kamu araçlarının finansman ve giderleri vatandaş-

ların vergileriyle karşılanmakta, kendi eliyle yürüttü-

ğü araç ve taşıma faaliyetlerinde kar amacı güdül-

memektedir. Maliyetlerin ancak bir kısmı vatandaşa

hizmet bedeli olarak yansıtılmaktadır. Ayrıca kamuya

ait yüzbinlerce araç ve bir o kadar kamu personelinin

etkin denetlenmesi ve yönetimi çoğu kez gerçekleş-

memektedir.

Ülkemizde kamu taşıt politikası 05.01.1961 tarihin-

de çıkarılmış, günümüz ihtiyacına cevap vermeyen

yasayla yürütülmektedir. Kamu Taşıt Kanunu’nun de-

ğiştirilmesi gündeme alınmış bulunmaktadır. Kamu

ve araç kelimeleri bir araya gelince hemen kötü mak-

satlı, bireysel ihtiyaçlar için kullanım akla gelmekte-

dir. Halbuki sorun bu kapsamdan daha geniş, karma-

şık ve kontrolsüzdür. Şöyle ki; bütün kamu personeli

araçları yüzde yüz iyi niyetle kullansa bile kamuda

etkin filo yönetiminden bahsedemeyiz. Öyleyse ya-

pılması gereken, kamu filo yönetiminin daha modern,

denetlenebilir yöntemlerle gerçekleştirilmesidir. Dün-

yada yüzbinlerce araca sahip küresel şirketler ve

devletlerin filo yönetim yöntemleri örnek alınmalıdır.

Kamu yönetimi araç ihtiyaçlarını;

a- Satın alarak

b- Kiralama ihalesi yaparak

c- Hizmet ihalesinin içerisine araç ve taşıma mali-

yetlerinin dahil edilmesi yöntemiyle karşılanmaktadır.

37

www.dolunayfilo.com

1- Kamuda onbinlerce sayıda araç, araç kullanıcısı

ve birim vardır. Bu birimlerde çok sayıda karar verici

farklı coğrafi alanlarda farklı hizmetler vermektedir.

Bu organizasyonun verimli şekilde yürütülmesi ancak

modern filo yönetim ve denetim yöntemlerinin kulla-

nılmasıyla gerçekleşebilir.

2-Kamu bürokrasisinde araçla ilgili karar verici ve uy-

gulayıcıların filo yönetimiyle ilgili bilgi ve tecrübelerin-

de eksiklikler vardır. Kamu Yönetimi hizmetiçi eğitim-

lerle bu eksikliği gidermelidir.

3-Hangi araçların satın alınacağı, markalar arası

tercihlerin nasıl belirleneceği, verimlilik esasından

ziyade yakın örnekler veya bireysel tercihlerle yapıl-

maktadır. Burada yapılması gereken kamu araç ihti-

yaçlarını belirli kriterle bağlamalı, ihtiyaçlar tanımlan-

malı, filo yönetiminde standart sağlanmalıdır.

4-Kamu kurum ve kuruluşları filo yönetimiyle ilgili de-

neyimlerini birbiriyle paylaşmalıdır. Çünkü tecrübeler,

her kurumun verimsizliği yaşayarak öğrenmesine ve

daha sonra tedbir alınmasına sebep vermektedir. Bu

yöntem de maliyeti artırmaktadır.

5-Satınalma ve kiralama ihalelerin-

deki teknik ve idari şartnameler op-

timum verimlilikte hazırlanmamak-

tadır. Başka kurumlardan alınan

şartnameler kes-kopyala yöntemiy-

le ihale metinlerine eklenmektedir.

6-Araç alımlarında DMO faydalı bir

modeldir. Ancak DMO uygulamaları

yeni filo tedarik yöntemleriyle des-

teklenmelidir.

7-Kamu yönetimi kendi araçlarını ve personelini özel

sektör uygulamalarında olduğu gibi araç takip ve ya-

kıt takip sistemleriyle denetlemelidir.

8-Yeniden değiştirilmesi düşünülen Kamu Taşıt Ka-

nunu güncel ihtiyaçlara cevap verecek şekilde ve es-

neklikte olmalıdır.

9-Kamu filo yönetiminin başarısızlığı, vergi veren va-

tandaşlar tarafından çok yakından takip edilmekte,

olumsuzluklar kamuya güvenin azalmasına ve öde-

nen vergilerin yargılanmasına neden olabilmektedir.

Söz konusu sürecin etkin yönetim ve denetimi ile

kamu milyarlarca liralık tasarruf yapabilir.

KAMU FİLO YÖNETİMİNE BİR BAKIŞ

38 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

EK - 1ŞİRKET ARAÇLARI İÇİNGEREKLİ YASAL BELGELER

1- SRC BELGELERİ

4925 Sayılı Karayolları Taşıma Kanunu 60. mad-

desine istinaden kamyon, kamyonet sınıfı araçlarla

ticari amaçlı ve/veya kendi malını taşıyan sürücüle-

rin SRC Mesleki Yeterlilik Belgesi almaları ve her 5

yılda 1 kez psikoteknik değerlendirmeden geçmeleri

gerekmektedir.

Araç ruhsatlarında kamyon, kamyonet, doblo,

kango, van, panelvan, kapalı kasa ibareleri yazan

veya araçlarında irsaliyeli veya faturalı ürün taşıyan

bütün araç kullanıcıları, SRC Mesleki Yeterlilik Belge-

si, PSİKOTEKNİK yeterlilik belgesi almakla yükümlü-

dürler.

Sürücü (SRC) türü mesleki yeterlilik belgesi

alma zorunluluğu olduğu halde yapılan denetimlerde

sürücü (SRC) türü mesleki yeterlilik belgesi olmadığı

anlaşılan sürücüler ve işletmeciler hakkında Karayol-

ları Taşıma Kanunu’nun 62.maddesinin (k) bendinde

belirtilen idari para cezası uygulanır.

SRC 1, SRC 2, SRC 3, SRC 4 BELGELERİ ve KUL-

LANIM ÇEŞİTLERİ

SRC 1 (Uluslar arası Yolcu Taşımacılığı)

SRC 2 (Yurtiçi Yolcu Taşımacılığı)

SRC 3 (Uluslar arası eşya, kargo taşımacılığı)

SRC 4 (Yurtiçi eşya-kargo taşımacılığı)

2- K BELGELERİ

A) K 1 BELGESİ

K 1 BELGESİNİN TANIMI, BAŞVURALANDA ve

ARAÇLARDA ARANAN ŞARTLAR:

K1 Yetki belgesi, ticari amaçla yurtiçi eşya taşıma-

cılığı yapacak, gerçek ve tüzel vergi mükelleflerine

verilen belge türüdür.

39

www.dolunayfilo.com

K1 TÜRÜ YETKİ BELGESİNİN ŞARTLARI

a) Gerçek kişiler: K1 yetki belgesi için başvuran ger-

çek kişilerin, ticari olarak kayıt ve tescil edilmiş eşya

taşımaya mahsus özmal taşıtlarla en az 25 ton taşı-

ma kapasitesine ve 10.000 Türk Lirası sermaye veya

işletme sermayesine sahip olmaları şarttır. Sadece

kamyonetlerle iliçi ve/veya şehiriçi taşımacılık yap-

mak üzere başvuran gerçek kişilerden asgari kapasi-

te ve sermaye şartı aranmaz ve bunların yetki belgesi

ücretlerinde yüzde 75 indirim uygulanır. Bu şekilde

yetki belgesi alanlar, yetki belgesi eki taşıt belgesine

toplam yüklü ağırlığı 3500 kilogram’dan fazla olan ve

eşya taşımak için imal edilmiş taşıt/taşıtları kaydetti-

rerek yurt içi faaliyette bulunmak istemeleri halinde;

K1 yetki belgesi için bu Yönetmelikte gerçek kişiler

için öngörülen asgari kapasite ve sermaye şartları-

nı sağlarlar ve geçerli tam ücret üzerinden yüzde 75

fark öderler.

b) Tüzel kişiler: K1 yetki belgesi için başvuran koo-

peratifler dahil tüzel kişilerin, ticari olarak kayıt ve tes-

cil edilmiş eşya taşımaya mahsus özmal taşıtlarla en

az 75 ton taşıma kapasitesine ve 10.000 Türk Lirası

sermaye veya işletme sermayesine sahip olmaları

şarttır. Sadece kamyonetlerle il içi ve/veya şehir içi

taşımacılık yapmak üzere başvuran tüzel kişilerden

asgari kapasite ve sermaye şartı ile 43 üncü madde-

nin on beşinci fıkrasının (b) bendinde yer alan şart

aranmaz ve bunların yetki belgesi ücretlerinde yüzde

75 indirim uygulanır. Bu şekilde yetki belgesi alanlar,

yetki belgesi eki taşıt belgesine toplam yüklü ağırlı-

ğı 3500 kilogram’dan fazla olan ve eşya taşımak için

imal edilmiş taşıt/taşıtları kaydettirerek yurt içi faali-

yette bulunmak istemeleri halinde; K1 yetki belgesi

için bu Yönetmelikte tüzel kişiler için öngörülen asgari

kapasite ve sermaye şartları ile 43 üncü maddenin on

beşinci fıkrasının (b) bendinde yer alan şartı sağlarlar

ve geçerli tam ücret üzerinden yüzde 75 fark öderler.

K1 türü yetki belgesinin eki taşıt belgesine asgari ka-

pasitenin dışında kaydedilecek taşıtlar için yaş şartı

aranmaz. K1 yetki belgesi için asgari kapasiteyi sağ-

layacak sayıda özmal taşıtların ilk başvuru ve faaliyet

süresince 20 yaşından büyük olmaması şarttır.

K1 yetki belgesi sahiplerinin, yetki belgeleri eki taşıt

belgelerine kaydedilecek/kayıtlı taşıtlarının geçerli

araç muayenesinin bulunması şarttır.

Oto kurtarıcı, lastik tekerlekli vinç, para/altın gibi de-

ğerli kağıt/maden taşıyan zırhlı ve benzeri özel amaçlı

taşıtla/taşıtlarla K1 yetki belgesi almak isteyenlerden

tonaj bakımından asgari kapasite şartı aranmaz. Bu

şekilde K1 yetki belgesi alan kişilerin taşıt belgelerine

başka cins taşıt kaydedilebilmesi için tonaj bakımın-

dan asgari kapasite şartının sağlanması zorunludur.

K1 yetki belgesi sahipleri sözleşme yapmak suretiyle

başka araçları kiralayamazlar, yetki belgelerinin eki

taşıt belgesine kendisine ait olmayan araçları ilave

ettiremezler. K1 belgesi beş yıl süreyle verilir, süre

dolmadan altmış gün öncesinden ve tanınan son

güne kadar yenileme amacıyla başvuranlardan, k1

belgesinin o günkü bedelinin yüzde 15 i bedelle, yetki

belgeleri yenilenir.

Tüzel kişiliği haiz ve toplam yüklü ağırlığı 3500 kg ve

üzeri araç/araçlar nedeniyle K1 yetki belgesi sahiple-

rinin, en az bir adet orta düzey yönetici (ODY4) türü

mesleki yeterlilik belgesine sahip olmaları veya bu ni-

telikleri haiz kişi veya kişileri istihdam etmeleri şarttır.

ODY3, ÜDY4 ve ÜDY3 türü mesleki yeterlilik belge-

lerinin ODY4 türü belgenin üstünde olması, fazlasıyla

kabul görecektir.

K1 belgesi kapsamında ki araçların taşımacılık faali-

yetlerinde, şoförlerden SRC3/SRC4 türü mesleki ye-

terlilik belgesiyle, psikoteknik değerlendirme belgesi-

ne sahip olma şartı aranır.

40 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

B) K 2 BELGESİ

K 2 YETKİ BELGESİNİN TANIMI, BAŞVURANLAR-

DA ve ARAÇLARDA ARANAN ŞARTLAR

K2 Yetki belgesi yurtiçinde, kendi adına ticari veya

hususi olarak kayıt ve tescil edilmiş taşıt veya taşıt-

larla, sadece kendi esas iştigal konusu ile ilgili eşya

taşımacılığı yapacak ve ticari maksatla taşımacılık

yapmayacak, gerçek ve tüzel vergi mükelleflerine ve-

rilen belge türüdür.

K2 yetki belgesi eki taşıt belgelerine yaş şartı aran-

madan eşya taşımaya mahsus ticari veya hususi ta-

şıtlar kaydedilir.

K2 yetki belgesi sahiplerinin, yetki belgeleri eki taşıt

belgelerine kaydedilecek/kayıtlı taşıtlarının geçerli

araç muayenesinin bulunması şarttır.

K2 yetki belgesi için başvuranların, ticari veya hususi

olarak kayıt ve tescil edilmiş en az 1 adet eşya taşı-

maya mahsus (kamyon ya da kamyonet)özmal taşıta

sahip olmaları şarttır. Sadece kamyonetlerle taşıma-

cılık yapmak üzere başvuran kişilerin yetki belgesi

ücretlerinde yüzde 75 indirim uygulanır. Bu şekilde

yetki belgesi alanlar, yetki belgesi eki taşıt belgesine

toplam yüklü ağırlığı 3500 kilogram’dan fazla olan ve

eşya taşımak için imal edilmiş taşıt/taşıtları kaydettir-

mek istemeleri halinde; K2 yetki belgesi geçerli tam

ücreti üzerinden yüzde 75 fark öderler.

K2 yetki belgesi kapsamında ki araçların taşımacılık

faaliyetlerinde şoförlerden SRC3/SRC4 türü mesleki

yeterlilik belgesiyle, psikoteknik değerlendirme bel-

gesine sahip olma şartı aranır.

K2 yetki belgesi alan ve tek araç sahibi olan gerçek

kişilerin kendi adlarına tescil edilmiş taşıtı bizzat ken-

dilerinin sürücü olarak kullanmaları halinde; bu kişi-

lerden birinci fıkranın (b), (ç) ve (d) bentlerindeki şart-

lar aranmaz. (aksi halde aşağıda ki şartlar aranır)

b) İlgili mevzuatın öngördüğü mesleki yeterlilik belge-

sine (src) sahip olmaları,

ç) 63 yaşından gün almamış olmaları,

d) Şoförlük mesleği bakımından bedeni ve psikotek-

nik açıdan sağlıklı olduklarını gösteren bir sağlık ra-

porunu yetkili sağlık kuruluşlarından her beş yılda bir

almaları,

41

www.dolunayfilo.com

EK-2KARAYOLLARI TRAFİKKANUNU

Kanun Numarası : 2918

Kabul Tarihi : 13/10/1983

Yayımlandığı : R. Gazete

Tarih : 18/10/1983

Sayı : 18195

Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5

Cilt : 22

Sayfa : 687

BİRİNCİ KISIM

Genel Esaslar

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç ve Kapsam

Amaç :

Madde 1 – Bu Kanunun amacı, karayollarında,

can ve mal güvenliği yönünden trafik düzenini sağ-

lamak ve trafik güvenliğini ilgilendiren tüm konularda

alınacak önlemleri belirlemektir.

Kapsam:

Madde 2 – Bu Kanun, trafikle ilgili kuralları, şart-

ları, hak ve yükümlülükleri, bunların uygulanmasını

ve denetlenmesini, ilgili kuruluşları ve bunların görev,

yetki ve sorumluluk, çalışma usulleri ile diğer hüküm-

leri kapsar.

Bu Kanun, karayollarında uygulanır. Ancak aksi-

ne bir hüküm yoksa;

a) Karayolu dışındaki alanlardan kamuya açık

olanlar ile park, bahçe, park yeri, garaj, yolcu ve eşya

terminali, servis ve akaryakıt istasyonlarında karayo-

lu taşıt trafiği için faydalanılan yerler ile,

b) Erişme kontrollü karayolunda ve para ödene-

rek yararlanılan karayollarının kamuya açık kesimle-

rinde ve belirli bir karayolunun bağlantısını sağlayan

deniz, göl ve akarsular üzerinde kamu hizmeti gören

araçların, karayolu araçlarına ayrılan kısımlarında

da, bu Kanun hükümleri uygulanır.

İKİNCİ BÖLÜM

Tanımlar

Tanımlar :

Madde 3 – Bu Kanunda kullanılan terimlerin ta-

nımları aşağıda gösterilmiştir.

Trafik : Yayaların, hayvanların ve araçların karayol-

ları üzerindeki hal ve hareketleridir.

Karayolu : Trafik için, kamunun yararlanmasına açık

olan arazi şerldi, köprüler ve alanlardır.

Karayolu yapısı : Karayolunun kendisi ile karayolu-

nun üstünde, yanında, al tında veya yukarısındaki;

ada, ayırıcı, otokorkuluk, istinat duvarı, köprü, tünel,

menfez ve benzeri yapılardır.

Mülk : Devlete, kamuya, gerçek ya da tüzelkişilere

ait olan taşınmaz mallardır.

Karayolu sınır çizgisi : Kamulaştırılmış, kamuya

terk veya tahsis edilmiş karayolunda; mülkle olan sı-

nır çizgisi,

Diğer karayollarında; yarmaca, şevden sonra

hendek varsa hendek dış kenarı, hendek yoksa şev

üst kenarı, dolguda şev etek çizgisi,

Yaya yolu ayrılmış karayolunda ise yaya yolu-

nun mülkle birleştiği çizğidir.

42 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

İki yönlü karayolu : Taşıt yolunun her iki yöndeki ta-

şıt trafiği için kullanıldığı karayoludur.

Tek yönlü karayolu : Taşıt yolunun yalnız bir yönde-

ki taşıt trafiği için kullanıldığı karayoludur.

Bölünmüş karayolu : Bir yöndeki trafiğe ait taşıt yo-

lunun bir ayırıcı ile belirli şekilde diğer taşıt yolundan

ayrılması ile meydana gelen karayoludur.

Erişme kontrollü karayolu (otoyol - ekspresyol):

Özellikle transit trafiğe tahsis edilen, belirli yerler ve

şartlar dışında giriş ve çıkışın yasaklandığı, yaya,

hayvan ve motorsuz araçların giremediği, ancak, izin

verilen motorlu araçların yararlandığı ve trafiğin özel

kontrola tabi tutulduğu karayoludur.

Geçiş yolu : Araçların bir mülke girip çıkması için

yapılmış olan yolun, karayolu üzerinde bulunan kıs-

mıdır.

Bağlantı yolu : Bir kavşak yakınında karayolu taşıt

yollarının birbirine bağlanmasını sağlayan, kavşak

alanı dışında kalan ve bir yönlü trafiğe ayrılmış olan

karayolu kısmıdır.

Anayol : Anatrafiğe açık olan ve bunu kesen kara-

yolundaki trafiğin, bu yolu geçerken veya bu yola gi-

rerken, ilk geçiş hakkını vermesi gerektiği işaretlerle

belirlenmiş karayoludur.

Tali yol : Genel olarak üzerindeki trafik yoğunluğu

bakımından, bağlandığı yoldan daha az önemde olan

yoldur.

Taşıt yolu (Kaplama): Karayolunun genel olarak ta-

şıt trafiğince kullanılan kısmıdır.

Yaya yolu (Yaya kaldırımı) : Karayolunun, taşıt yolu

kenarı ile gerçek veya tüzelkişilere ait mülkler ara-

sında kalan ve yalnız yayaların kullanımına ayrılmış

olan kısmıdır.

Bisiklet yolu : Karayolunun, sadece bisikletlilerin

kullanmalarına ayrılan kısmıdır.

Yaya geçidi : Taşıt yolunda, yayaların güvenli geçe-

bilmelerini sağlamak üzere, trafik işaretleri ile belir-

lenmiş alandır.

Kavşak : İki veya daha fazla karayolunun kesişmesi

veya birleşmesi ile oluşan ortak alandır.

Banket : Yaya yolu ayrılmamış karayolunda, taşıt

yolu kenarı ile şev başı veya hendek iç üst kenarı

arasında kalan ve olağan olarak yayaların ve hay-

vanların kullanacağı, zorunlu hallerde de araçların

faydalanabileceği kısımdır.

Şerit : Taşıtların bir dizi halinde güvenle seyredebil-

meleri için taşıt yolunun ayrılmış bir bölümüdür.

Alt geçit : Karayolunun diğer bir karayolu veya de-

miryolunu alttan geçmesini sağlayan yapıdır.

Üst geçit : Karayolunun, diğer bir karayolu veya de-

miryolunu üstten geçmesini sağlayan yapıdır.

Demiryolu geçidi (Hemzemin geçit) : Karayolu ile

demiryolunun aynı seviyede kesiştiği bariyerli veya

bariyersiz geçitlerdir.

Okul geçidi: Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve

orta dereceli okulların çevresinde özellikle öğrenci-

lerin geçmesi için taşıt yolunda ayrılmış ve bir trafik

işareti ile belirlenmiş alandır.

43

www.dolunayfilo.com

Ada : Yayaların geçme ve durmalarına, taşıtlardan

inip binmelerine yarayan, trafik akımını düzenleme

ve trafik güvenliğini sağlama amacı ile yapılmış olan,

araçların bulunamayacağı, koruyucu tertibatla belir-

lenmiş bölüm ve alanlardır.

Ayırıcı : Taşıt yollarını veya yol bölümlerini birbirin-

den ayıran bir taraftaki taşıtların diğer tarafa geçme-

sini engelleyen veya zorlaştıran karayolu yapısı, tra-

fik tertibatı veya gereçtir.

Park yeri : Araçların park etmesi için kullanılan açık

veya kapalı alandır.

Karayolu üzeri park yeri : Taşıt yolundaki veya buna

bitişik alanlardaki park yeridir.

Karayolu dışı park yeri : Karayolu sınır çizgisi dı-

şında olan ve bir geçiş yolu veya servis yolu ile taşıt

yoluna bağlanan park yeridir.

Otomobil : Yapısı itibariyle, sürücüsünden başka en

çok yedi oturma yeri olan ve insan taşımak için imal

edilmiş bulunan motorlu taşıttır.

Minibüs : (Değişik: 16/10/1984 - 3058/1 md.) Yapısı

itibariyle sürücüsünden başka sekiz ila ondört oturma

yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan

motorlu taşıttır.

Kamyonet : İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3.500

Kg’ı geçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş mo-

torlu taşıttır.

Kamyon : İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3 500

Kg’dan fazla olan ve yük taşımak için imal edilmiş

motorlu taşıttır.

Otobüs : (Değişik : 16/10/1984 - 3058/1 md.) Yapısı

itibariyle sürücüsünden başka en az onbeş oturma

yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan

motorlu taşıttır.

Troleybüsler de bu sınıfa dahildir.

Çekici : Römork ve yarı römorkları çekmek için imal

edilmiş olan ve yük taşımayan motorlu taşıttır.

Arazi taşıtı : Karayollarında yolcu veya yük taşıya-

bilecek şekilde imal edilmiş olmakla beraber bütün

tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu

taşıtlardır.

Özel amaçlı taşıt : Özel amaçla insan veya eşya ta-

şımak için imal edilmiş olan ve itfaiye, Cankurtaran,

cenaze, radyo, sinema, televizyon, kütüphane, araş-

tırma ararçları ile bozuk veya hasara uğramış taşıt

ve araçları çekmek veya taşımak, kaldırmak gibi özel

işlerde kullanılan motorlu araçtır.

Kamu hizmeti taşıtı : Kamu hizmeti için yük veya

yolcu taşıması yapan bütün taşıtlardır.

Personel servis aracı: (Ek: 17/10/1996 - 4199/1

md.) Herhangi bir kamu kurum ve kuruluşu veya özel

veya tüzel kişilerin personelini bir akit karşılığı taşıyan

şahıs veya şirketlere ait minibüs ve otobüs türündeki

ticari araçlardır. Kamu kurum ve kuruluşları ile özel

ve tüzel kişilere ait araçların kendi personelini veya

yolcusunu taşıma işi bu tanımın kapsamına girmez.

Umum servis aracı: (Ek: 17/10/1996 - 4199/1 md.)

Okul taşıtları ile personel servis araçlarının birlikte

değerlendirilmesidir.

Kamp taşıtı: (Ek: 17/10/1996 - 4199/1 md.) Yük ta-

şımasında kullanılmayan; iç dizaynı tatil yapmaya

uygun teçhizatlarla donatılmış, hizmet edebileceği

kadar yolcu taşıyabilen motorlu taşıttır.

44 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

Römork : Motorlu araçla çekilen insan veya yük taşı-

mak için imal edilmiş motorsuz taşıttır.

Yarı römork : Bir kısmı motorlu taşıt veya araç üzeri-

ne oturan, taşıdığı yükün ve kendi ağırlığının bir kıs-

mı motorlu araç tarafından taşınan römorkdur.

Hafif römork : Azami yüklü ağırlığı 750 Kg’ı geçme-

yen römork veya yarı römorkdur.

Motosiklet : İki veya üç tekerlekli sepetli veya sepet-

siz motorlu araçlardır. Bunlardan karoserisi yük taşı-

yabilecek şekilde sandıklı veya özel biçimde yapılmış

olan ve yolcu taşımalarında kullanılmayan üç teker-

lekli motosilkletlere yük motosikleti (triportör) denir.

Bisiklet : En çok üç tekerleği olan ve üzerinde bulu-

nan insanın adale gücü ile pedal veya el ile tekerleği

döndürülmek suretiyle hareket eden ve yolcu taşıma-

larında kullanılmayan motorsuz taşıtlardır.

Motorlu bisiklet : Silindir hacmi 50 santimetre küpü

geçmeyen, içten patlamalı motorla donatılmış ve imal

hızı saatte 50 Km’den az olan bisiklettir.

Lastik tekerlekli traktör : Belirli şartlarda römork ve

yarı römork çekebilen, ancak ticari amaçla taşımada

kullanılmayan tarım araçlarıdır.

İş makineleri : (Değişik: 17/10/1996 - 4199/1 md.)

Yol inşaat makineleri ile benzeri tarım, sanayi, bayın-

dırlık, milli savunma ile çeşitli kuruluşların iş ve hiz-

metlerinde kullanılan; iş amacına göre üzerine çeşitli

ekipmanlar monte edilmiş; karayolunda insan, hay-

van, yük taşımasında kullanılamayan moturlu araç-

lardır.

Tramvay : Genelilkle yerleşim birimleri içinde insan

taşımasında kullanılan, karayolunda tekerlekleri ray-

lar üzerinde hareket eden ve hareket gücünü dışarı-

dan sağlayan taşıttır.

Okul taşıtı : Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve

orta dereceli okulların öğrencileri ile sadece gözetici

ve hizmetlilerin taşınmalarında kullanılan taşıttır.

Taşıt katarı : Karayolunda bir birim olarak seyretmek

üzere birbirine bağlanmış taşıtlardır.

Araç : Karayolunda kullanılabilen motorlu, motorsuz

ve özel amaçlı taşıtlar ile iş makineleri ve lastik teker-

lekli traktörlerin genel adıdır.

Taşıt : Karayolunda insan, hayvan ve yük taşımaya

yarayan araçlardır. Bunlardan makine gücü ile yürü-

tülenlere “motorlu taşıt” insan ve hayvan gücü ile yü-

rütülenlere “motorsuz taşıt” denir.

Sürücü : (Değişik 17/10/1996 - 4199/1 md.) Kara-

yolunda, motorlu veya motorsuz bir aracı veya taşıtı

sevk ve idare eden kişidir.

Şoför : (Ek: 17/10/1996 - 4199/1 md.) Karayolunda,

ticari olarak tescil edilmiş bir motorlu taşıtı süren ki-

şidir.

Araç sahibi : Araç için adına yetkili idarece tescil bel-

gesi verilmiş veya sahiplik veya satış belgesi düzen-

lenmiş kişidir.

45

www.dolunayfilo.com

İşleten : Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza

kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen

veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet veya rehni

gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. An-

cak ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesa-

bına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve

araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse,

bu kimse işleten sayılır.

Yolcu : Aracı kullanan sürücü ile hizmetliler dışında

araçta bulunan kişilerdir.

Hizmetli : Araçlarda, sürücü hariç, araç veya taşıma

hizmetlerinde süreli veya süresiz çalışan kişiler ile iş

makinelerinde sürücüden gayri kişilerdir.

Durak : Kamu hizmeti yapan yolcu taşıtlarının yolcu

veya hizmetlileri bindirmek, indirmek için durakladık-

ları işaretlerle belirlenmiş yerdir.

Garaj : Araçların, genellikle uzun süre durmaları için

kullanılan bakım veya servisinin de yapılabileceği ka-

palı veya açık olan yerlerdir.

Terminal : İnsan veya eşya taşımalarında, araçların

indirme, bindirme,yükleme, boşaltma,aktarma yaptık-

ları ve ayrıca bilet satışı ile bekleme, haberleşme,şehir

ulaşımı ve benzeri hizmetlerin de sağlandığı yerdir.

Servis İstasyonu : Araçların bakım, onarım ve ser-

vislerinin yapıldığı açık veya kapalı yerdir.

Akaryakıt İstasyonu: Araçların esas itibariyle akar-

yakıt, yağ ve basınçlı hava gibi ihtiyaçlarının sağlan-

dığı yerdir.

Muayene istasyonu : Araçların niteliklerini tespit ve

kontrol edebilecek cihaz ve personeli bulunan ve tek-

nik kontrolü yapılan yerdir.

Trafik kazası : Karayolu üzerinde hareket halinde olan

bir veya birden fazla aracın karıştığı ölüm,yaralanma

ve zararla sonuçlanmış olan olaydır.

Durma : Her türlü trafik zorunlulukları nedeni ile ara-

cın durdurulmasıdır.

Duraklama : Trafik zorunlulukları dışında araçların,

insan indirmek ve bindirmek, eşya yüklemek, boşalt-

mak veya beklemek amacı ile kısa bir süre için dur-

durulmasıdır.

Park etme : Araçların,durma ve duraklaması gere-

ken haller dışında bırakılmasıdır.

Geçiş hakkı : Yayaların ve araç kullananların diğer

yaya ve araç kullananlara göre,yolu kullanmak sıra-

sındaki öncelik hakkıdır.

Geçiş üstünlüğü : Görev sırasında, belirli araç sürü-

cülerinin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak

şartı ile trafik kısıtlama veya yasaklarına bağlı olma-

malarıdır.

Taşıma sınırı (Kapasite) : Bir aracın güvenle taşıya-

bileceği en çok yük ağırlığı veya yolcu sayısıdır.

Gabari : Araçların, yüklü veya yüksüz olarak kara-

yolunda güvenli seyirlerini temin amacı ile uzunluk,

genişlik ve yüksekliklerini belirleyen ölçülerdir.

Azami ağırlık : Taşıtın güvenle taşıyabileceği azami

yükle birlikte ağırlığıdır.

Yüksüz ağırlık : Üzerinde insan veya eşya (yük) bu-

lunmayan ve akaryakıt deposu dolu olan bir aracın

taşınması zorunlu alet, edevat ve donatımı ile birlikte

toplam ağırlığıdır.

46 Şirketler ve Kurumlar için Araç (Filo) Yönetim Rehberi

www.dolunayfilo.com

Yüklü ağırlık : Bir taşıtın yüksüz ağırlığı ile taşımak-

ta olduğu sürücü, hizmetli, yolcu ve eşyanın toplam

ağırlığıdır.

Dingil ağırlığı: Araçlarda aynı dingile bağlı tekerlek-

lerden karayolu yapısına aktarılan ağırlıktır,

Azami dingil ağırlığı: Araçların karayolu yapıların-

dan güvenle ve yapıya zarar vermeden geçebilmeleri

için saptanan dingil ağırlığıdır.

Azami toplam ağırlık : Araçların karayolu yapıların-

dan güvenle ve yapıya zarar vermeden geçebilmeleri

için saptanan toplam ağırlıktır.

Trafik işaretleri : Trafiği düzenleme amacı ile kul-

lanılan işaret levhaları, ışıklı ve sesli işaretler,yer

işaretlemeleri ile trafik zabıtası veya diğer yetkililerin

trafiği yönetmek için yaptıkları hareketlerdir.

İşaret levhası : Sabit veya taşınabilir bir mesnet üze-

rine yerleştirilmiş ve üzerindeki sembol, renk ve yazı

ile özel bir talimatın aktarılmasını sağlayan trafik ter-

tibatıdır.

Işıklı ve sesli işaretler : Trafiği düzenlemede kul-

lanılan ışıklı ve sesli, sabit veya taşınabilir, elle

kumanda edilebilen veya otomatik çalışan, üzerin-

de çeşitli renk, şekil, sembol, yazı bulunan ve belirli

yanma süresi olan, ışık veya sesle özel bir talimatın

aktarılmasını sağlayan trafik tertibatıdır.

İşaretleme : Taşıt yolu ile bordür,ada, ayırıcı, otokor-

kuluk gibi karayolu elemanları üzerindeki çeşitli renk-

te çizgi, şekil, sembol, yazı ve yansıtıcı ve benzerleri

ile özel bir talimatın aktarılmasını sağlayan tertibattır.

Trafikten men : Trafik zabıtasınca, bu Kanunda be-

lirtilen hallerde araçla ilgili belgelerin alınması ve ara-

cın belirli bir yere çekilerek trafikten alıkonulmasıdır.

Bu Kanunun uygulaması ile ilgili diğer tanım ve terim-

ler yönetmelikte gösterilir.

47

www.dolunayfilo.com

DOLUNAY TURİZM LTD. ŞTİ.Fahrettin Kerim Gökay Caddesi Güran2 Apt.

No:23/2 Kat:3 Daire:15Hasanpaşa/Kadıköy-İSTANBUL

Tel: 0216 418 44 11-12 Faks: 0216 414 05 89e-mail: info@dolunayfilo.om

www.dolunayfilo.com