A-blad | Werk veilig. Hellende daken · pagina Samenvatting 5 1 | Inleiding 6 1.1 Werkplek en...

A-blad | Werk veilig.

Hellende daken

pagina

Samenvatting 5

1 | Inleiding 6

1.1 Werkplek en werkzaamheden van dakdekkers 7

1.1.1 Dakdekker betonnen en keramische dakpannen 7

1.1.2 Leidekker 7

1.1.3 Rietdekker 8

2 | Ontwerpfase 9

2.1 Ontwerpen van veilige daken 9

2.2 Keuze van materialen 9

2.2.1 Lichte plaatmaterialen 10

2.2.2 Harde bovenschaal 10

2.2.3 Zelfborendeschroeven 10

2.3 Bereikbaarheid van het dak 10

2.3.1 Bereikbaarheidtijdensdebouwfase 10

2.3.2 Bereikbaarheidtijdensdebeheerfase 10

2.4 Keuze valbeveiliging 11

2.4.1 Collectievevalbeveiliging 11

2.4.2 Individuele valbeveiliging 11

2.5 Voorzieningen voor veilig beheer 11

2.5.1 Veiligheidsvoorzieningen voor onderhoud aan het dakvlak 11

2.5.2 Veiligheidsvoorzieningen voor het onderhoud van goten 12

2.6 Veiligwerkenbijzendmasten 12

2.7 Bestek en tekeningen 12

3 | Uitvoeringsfase, werkvoorbereiding 13

3.1 Werkorganisatie 13

3.1.1 Instructieentraining 13

3.1.2 Beschermende kleding 14

3.1.3 Veiligheidbijweerenwind 14

3.1.4 Veilig materieel 14

Pagina 2 | A-blad Hellende daken

Inhoud

3.2 Voorbereidende werkzaamheden 15

3.2.1 Aanvoer, opslag en transport 15

3.2.2 Voorzieningen voor werken op hoogte 15

3.2.2.1 Collectievevalbeveiliging 15

3.2.2.2 Steigers en dakrandbeveiliging 17

3.2.2.3 Vangnetten 19

3.2.2.4 Tijdelijkehogewerkvloeren 19

3.2.2.5 Individuele valbeveiliging 19

3.2.3 Bereikbaarheidvanhetdakbijrenovatieenonderhoud 20

3.2.3.1 Loopbruggen en bordessen 20

3.2.3.2 Ladders en trappen 20

3.2.4 Opstellenhefwerktuigen 21

3.2.5 Slopen oude dakbedekking 21

3.2.5.1 Stof 21

3.2.5.2 Asbest 22

3.2.5.3 Veiligverwijderenvandakpannen 22

3.2.5.4 Veiligverwijderenvanriet 22

4 | Uitvoeringsfase, dakwerk 23

4.1 Uitzetten,maatvoeren 23

4.2 Opperen 23

4.2.1 Gebruik van ladders 24

4.2.2 Gebruikvanhulpmiddelenbijhetopperen 24

4.3 Plaatsen van de werkvoorraad 25

4.4 Opmaatmaken,leggenenvastzettenvanmaterialen 25

4.4.1 Gebruik van handgereedschap 25

4.4.1.1 Stof 25

4.4.1.2 Asbest 26

4.4.1.3 Geluid en trillingen 26

4.4.2 Dakpannen bewerken 26

4.4.2.1 Lichamelijkebelasting 26

4.4.2.2 Kwartsstof 26


4.4.3 Dakpanelementen bewerken 27


4.4.3.2 Stof 27


pagina


4.4.4 Leien bewerken 27

4.4.4.1 Verwonding 27



4.4.5 Riet bewerken 28


4.4.5.2 Verwonding 28



4.4.5.5 Schimmels 29

4.5 Specifiekehulpmiddelen 29

4.5.1 Werken met daksteiger, dakstoel, dakbak en dakzak 29

4.5.2 Werken met dakladders 29

4.5.3 Werken met de kantelbare platenwagen 30

4.6 Afwerkenenaanwerken 30

4.7 Wegnemen voorzieningen 30

5|Specifiekeafspraken 31

6 | Toekomst 33

Bijlage 34

Literatuur 37

Adressen 38

pagina


DE DAKDEKKER STAAT TIJDENS ZIJN GEHELE WERKCYCLUS BLOOT AAN VERSCHILLENDE RISICO’S: LICHAMELIJKE

BELASTING, WERKEN OP HOOGTE, WERKEN MET GEVAARLIJKE STOFFEN, KLIMAAT, WERKEN MET MACHINES EN

GEREEDSCHAPPEN EN STRALING. IN DIT A-BLAD HELLENDE DAKEN STAAN DE AFSPRAKEN DIE WERKGEVERS EN

WERKNEMERS IN DE BOUW HEBBEN GEMAAKT OM HET DAKDEKKEN ZO VEILIG EN GEZOND MOGELIJK TE MAKEN.

DoelgroepWerkgeversenwerknemersvanalledakdekkersbedrijven.

Maar ook opdrachtgevers, ontwerpers, werkvoorbereiders en

fabrikantenvanhulpmiddelenengereedschappen.

ProbleembeschrijvingWerkenophellendedakenkanbelastendzijnvoorhet

lichaamenvalgevaariscontinuaanwezig.Samenmetde

andere risico’s kan dit verregaande gevolgen hebben, denk

bijvoorbeeldaanernstigeongevallen.Daarnaastleidthettot

ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid onder dakdekkers.

AfsprakenOntwerpfase(ziehoofdstuktwee):

Indeontwerpfasewordtaleenrisicoafweginggemaakt,

zodatineenzovroegmogelijkstadiumrisico’skunnen

wordenuitgesloten,ofbeheersmaatregelenkunnenworden

ingepland.

Hetgaathierom:

• de keuze van de materialen;

• de bereikbaarheid van het dak;

• de keuze van valbeveiliging;

• de voorzieningen voor veilig beheer;

• veiligwerkenbijzendmasten.

Uitvoeringsfase,werkvoorbereiding(ziehoofdstukdrie):

IndezefasewordteenprojectspecifiekeRisico-Inventarisatie

en-Evaluatie(RI&E)metTaakRisicoAnalyse(TRA)gemaakt,

ofverderuitgewerkt.Hierzijndealgemeneenspecifieke

gevarenopgenomenenwordendealgemeneenspecifiek

projectgebondenmaatregelengenoemd.

Hetgaathierom:

• dewerkorganisatie;

• de voorbereidende werkzaamheden;

• aanvoer, opslag en transport;

• voorzieningen voor werken op hoogte;

• bereikbaarheidvanhetdakbijrenovatieenonderhoud;

• opstellenvanhefwerktuigen;

• slopen van oude dakbedekkingen.

Uitvoeringsfase, dakwerk (zie hoofdstuk vier)Omdat niet alle risico’s voldoende kunnen worden aangepakt

indevorigefases,zijngedurendedeuitvoeringophetdak

aanvullendemaatregelenenhetgebruikvanpersoonlijke

beschermingsmiddelennodig.Voordebelangrijksterisico’sen

maatregelenziedetabelopbladzijde28.


Samenvatting

IN DIT A-BLAD WORDT BESCHREVEN HOE GEZOND EN VEILIG MOET WORDEN GEWERKT BIJ HET AANBRENGEN VAN

DE EERSTE WATERKERENDE LAAG OP HELLENDE DAKEN. HET BETREFT WERKZAAMHEDEN IN ZOWEL DE ONTWERP-,

DE BOUW- ALS DE BEHEERFASE.

In het A-blad gaat het om het dakdekken met betonnen

pannen, keramische pannen, leisteen, riet, vezelcementplaat

(golfplaat),metalendakpanelementenenzonne-energie-

systemen.HetA-bladgaatnietinophetaanbrengenvan

deonderliggendeisolatieofdedraagconstructievanhet

dak. Het plaatsen van alleen dakkapellen en dakramen

is niet opgenomen in het A-blad. Deze werkzaamheden

wordenuitgevoerddoorgespecialiseerdebedrijven,die

niet deelnemen aan de betrokken brancheverenigingen

HetHellendeDakendeVakfederatieRietdekkers.Het

plaatsen van dakkapellen, dakramen en het aanwerken van

dakonderbrekingenalsonderdeelvandakrenovatiesisechter

wél onderdeel van het A-blad. Onder de verzamelnaam

dakdekker vallen ook de leerling dakdekker en de voorman.

De verschillende materialen worden door drie groepen

bedrijvenaangebracht:rietdekkersbedrijven,pannendekkers-

bedrijven,dieookplaatvormigematerialenenzonne-energie-

systemenaanbrengenenleidekbedrijven.

Derietdekkersbranchedektperjaarongeveer800.000m2

dakmet1200mensenbij350bedrijven.Indepannenbranche

wordtperjaarongeveer7miljoenm2dakgedektdoor

1700 personen. Verder gaat dit A-Blad over plaatvormige

bedekkingendieals‘druppelschild’opeenconstructieworden

aangebracht, zoals dakpanelementen en leien.

Detotalewerkcyclusvandedakdekkeromvathetvervoeren

van materialen van de tussenopslag naar de verwerkingsplek

op het dak, het betreden van het dak, het eventueel slopen

van de bestaande bedekking, het opperen en uitlopen van

materialen en het aanbrengen van dakbedekking. In deze

cyclusstaatdedakdekkerblootaandevolgenderisico’s:

1. Lichamelijkebelasting:hetwerkvandedakdekkerisfysiek

matigzwaartotzwaar.Delichamelijkebelastingwordt

ondermeerbepaalddoorhettypedak,deouderdomvan

het dak en de toepassing van arbeidsmiddelen.

2. Werkenophoogte:bijhetwerkvandedakdekkerontstaat

valgevaar.Hetvalgevaarmoet,aangepastaandespecifieke

situatie,wordenbeheerstomongevallentevoorkomen.

3. Gevaarlijkestoffen:bijdesloopvanoudedakenenbijhet

opmaatmakenvandedakpannenenleienkanschadelijke

stofvrijkomen.

4. Klimaat:dedakdekkerwerktinweerenwind.Opgrote

hoogte kan het weer invloed hebben op de veiligheid van

de dakdekker.

5. Machinesengereedschappenenmaterieelenmaterialen:

erkunnengevarenoptredenbijhet(de)monteren

vansteigersenliftenenhetwerkenmetmachinesen

gereedschappen.

6. Straling:bijwerkenindebuurtvanzendmastenkande

dakdekkerblootstaanaanstraling.Ditkanschadelijkzijn

voor de gezondheid.

InditA-bladstaandeafsprakendiewerkgeversen

werknemers in de bouw hebben gemaakt om het dakdekken

zoveiligengezondmogelijktemaken.Deafspraken

hebben betrekking op het ontwerp van hellende daken,

op de manier van aanleveren van de materialen, op de

te gebruiken hulpmiddelen en gereedschappen, op de

veiligheidsmaatregelen en op de werkmethoden. Deze

afsprakenzijngemaaktombranchespecifiekeinvullingte

geven aan de Arbowet.

Met het A-blad willen werkgevers en werknemers bereiken dat

het werken op hellende daken veiliger en minder belastend

wordt. De kans op ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid

wordt dan kleiner en ook de kwaliteit van het werk kan

verbeteren.Deinditbladbeschrevenmaatregelenzijn

bedoeldvooralledakdekkersbedrijven.

Dearbeidsomstandighedenbijhetleggenvan

dakbedekkingsmateriaalzijnvaakmedeafhankelijk


1 | Inleiding

van anderen, zoals opdrachtgevers, ontwerpers,

werkvoorbereidersenfabrikantenvanhulpmiddelenen

gereedschappen. De hier beschreven maatregelen en

methodenzijndaaromookbedoeldvoordezegroepen.

DeopzetvanhetA-bladvolgtdestappeninhetbouwproces:

deontwerpfase,devoorbereidendefaseenheteigenlijke

dakwerk.Voorelkefasezijnderisico’svoordegezondheiden

veiligheid beschreven en worden de maatregelen genoemd

dieindebetreffendefasekunnenwordengeïnitieerd,

voorbereidofuitgevoerd.

Inhoofdstukvijfwordteenaantalspecifiekeafspraken

opgesomddiedepartijenhebbengemaaktinhetkader

vanditA-blad.Dezeafsprakenwijkenafvandereguliere

gewoonten.Dezespecifiekeafsprakenzijngemaaktomdat

hiermee een hoger niveau van bescherming kan worden

bereikt.Ookzijnerafsprakengemaaktomzakente

verduidelijken,dooreenstrakkereinterpretatietegeven.

Veeloplossingenzijngebaseerdopdocumentenvande

Monumentenwacht.

1.1 Werkplek en werkzaamheden van dakdekkers

De opslagplaats voor het materiaal wordt zo gekozen dat

hijbereikbaarisvoordevrachtwagendiedematerialen

aanvoert.Hierdoorisdeopslagplaatsnietaltijdindebuurt

van de toegang tot het dak. De werkplek van de dakdekker

omvatzoweldewerkplaatsen/ofdeopslagplaatsvoor

het dakmateriaal beneden, als het dak van het gebouw.

Afhankelijkvandeopslagmogelijkheidstrektdewerkplek

zichdaaromvaakuitoverdevolledigebouwplaats,totzelfs

erbuiten.

1.1.1 Dakdekker betonnen en keramische dakpannen

Pannendekkers hebben meer klachten over rug, benen,

polsen en knieën en worden vaker behandeld voor spier

en gewrichtsklachten dan andere werknemers in de bouw.

Ze worden vaker behandeld voor een ongeval en hebben

meer werkgerelateerde klachten. Ze hebben meer klachten

overdewerkhoudingendelichamelijkeinspanning,overde

blootstellingaanstof,overkoudeenwarmtewisselingenen

over de veiligheid.

Bijrenovatieenbijherstelenonderhoudindebeheerfase(in

debeheerfasewordenkleineengrotereparatiesaanhetdak

uitgevoerd)beginthetwerkmet:

• Sloopwerkzaamheden. De meest arbeidsintensieve en

belastendewerkzaamhedentijdensdesloopzijnhet

verwerkenvandeafkomendematerialenendeaanvoer

van nieuwe dakmaterialen.

Bijdeapplicatiezijnerdriealgemenefasen:

• De voorbereidende werkzaamheden bestaan uit de

aanvoervanhetmateriaal,deafbakeningvandewerkplek

en het aanbrengen en opstellen van onder andere

collectievebeveiligingen,steigersenhefwerktuigen.

• Deprimairetaak(hetdakwerk)ishetopperenen

aanbrengen van het dakbedekkingsmateriaal.

• Bijdeafwerkinggaathetonderandereomhetafwerken

van het dak met vorsten en gevelpannen, het aanbrengen

van dakramen, dakkapellen, dakdoorvoeren en goten.

Werkzaamheden:

• De bouwplaats wordt op een veilige manier ingericht.

• Veiligheidsvoorzieningen worden aangebracht.

• De eigen werkplek wordt ingericht.

• Bijrenovatieenherstelwordthetbestaandedakof

worden dakonderdelen gesloopt.

• De dakvlakken worden opgemeten.

• De dakbedekkingsmaterialen worden naar boven gebracht

en op daken en steigers geopperd.

• Dakbedekkingsmaterialen worden op maat gemaakt en

aangebracht.

• Aansluitingenenafdichtingenvanhetpannendakworden

gemaaktconformdevoorschriften.

• Indebeheerfasewordenonderhouds-en

herstelwerkzaamheden verricht.

• Bijinspectieswordthetdakgecontroleerdopgebrekenen

worden de veiligheidsvoorzieningen gecontroleerd.

1.1.2 LeidekkerLeidekkers hebben meer klachten over nervositeit en hun

gezondheid dan andere werknemers in de bouw. Ze klagen

vakerdananderenoverdewerksfeer,dewerkorganisatie,

overinstructieenoverlegenoveronvoldoendewaardering.

Werkzaamheden:

• Op de grond worden de leien op dikte gesorteerd; de

dikste leien komen onderaan het dakvlak.

• Deleienwordenmeteenpannenliftoftransportlierop

het dak gehesen.

• Ophetdakbeschotwordtmetsmetlijnenaangegeven

waardeleihaken(perlaag)wordengeslagen.

• Voet-,hoek-,enkopleienwordenmetleinagelsbevestigd,

de andere leien aan leihaken.

• Deleienwordenopmaatgehakt,gekniptofgeslepen.

• Met een leihamer worden nagelgaten in de leien geslagen.

• Afwerkengebeurtmetdaklood.


1.1.3 RietdekkerRietdekkers worden vaker behandeld voor huidaandoeningen

enhebbenmeerklachtenoverlichamelijkinspannendwerk,

hetwerkenineenongemakkelijkehouding,deveiligheiden

het ontbreken van een goede was- en kleedgelegenheid dan

andere werknemers in de bouw.

Hetwerkvanderietdekkerbetreftvoor40%renovatieen

restauratievanoudedakbedekkingsmaterialen.Ditbetekent

dateersthetouderietmoetwordenverwijderd.

Erzijntweeverschillendetypenonderconstructiewaarop

rietkanwordengedekt:detraditionele(open)constructie

enhetschroefdak(gesloten).Bijdetraditioneleconstructie

wordthetrietgedektopzogenaamderietlatten.Bijhet

schroefdakwordthetrietvastgeschroefdineengesloten

onderconstructiebestaandeuitplaatmateriaalofeen

daarvoorgeschiktisolatiepaneel.Dewijzevandekkenmet

rietisvoorbeideconstructieshetzelfde,maardebevestiging

verschilt(bindenofschroeven).

Werkzaamheden:

• Hetouderietwordtverwijderd.

• Horizontalerietlattenwordenaangebrachtopverticale

sporenofbijvervanging,wordenzijvervangendoor

plaatmateriaal.

• Het riet wordt zo nodig op lengte gesneden.

• Het riet wordt laag voor laag op het dak gelegd, gespreid,

bewerkt,handmatiginschuintegeklopt/gedrevenen

vastgebonden.

• IJzerdraad wordt als dekdraad over de rietbossen gelegd

enmetbehulpvaneengootennaaldofkrommenaald

(traditioneelrietendak)aanderietlatvastgezetmet

dunbinddraadofgeschroefdinhetplaatmateriaal

(schroefdak).

• Hetrietwordtmeteendrijfbordofdekspaaninmodel

geklopt.

• Denokvanhetdakwordtafgewerktmetvulrieten

rietvorsten, gelegd in specie.

• Bijdeafwerkingvandakkapellenwordenloodslabben

aangebrachtofwordengebakkenhulpstukkeninspecie

gelegd.


IN DE ONTWERPFASE ZIJN VEILIGHEID EN GEZONDHEID TIJDENS ZOWEL DE BOUW, HET ONDERHOUD, ALS DE

SLOOP ONDERDEEL VAN DE BESLUITVORMING.

Indeontwerpfasewordtaleenrisicoafweginggemaakt,

zodatineenzovroegmogelijkstadiumrisico’skunnen

wordenuitgesloten,ofbeheersmaatregelenkunnenworden

ingepland.Nietgeëlimineerderisico’swordeninhetV&G-Plan

opgenomen.

Ermoeteengebouwdossierwordenopgesteld,dattijdens

de bouw het proces van ontwerp, uitvoering en beheer volgt.

Ditdossiergeefteenoverzichtvanzakendievanbelang

zijnvoordegezondheidenveiligheidbijhetuitvoeren

vanonderhoudswerkzaamhedenindegebruiksfase

enbijdesloop.Hetdossieristevergelijkenmeteen

gebruiksaanwijzing.

2.1 Ontwerpen van veilige dakenDe dakhelling bepaalt de veiligheid en het gemak waarmee

dedakdekkerkanwerken.Bijdakenmeteenhellingvanmeer

dan50˚moetenerspecialeveiligheidsvoorzieningenworden

aangebracht.Bijeendakhellingkleinerdan30˚wordtde

werkhoudingvandedakdekkerongunstiger,omdathijdan

dieper moet bukken.

Bijhetbepalenvandedakafmetingenmoetrekening

worden gehouden met de maat van de te gebruiken soort

dakbedekking.Bijeengoedontwerpvanhetdak,en

een goede keuze van de plaats van de onderbrekingen

en de hoeken in het dak, kan het zagen in het

dakbedekkingsmateriaal tot een minimum worden beperkt.

Om te zorgen dat de dakdekker voldoende steun en ruimte

heeftomzijnvoetneertezetten,ishetbelangrijkdatdevrije

ruimtetussenhetdakbeschot/isolatielaagendepanlatwaar

de dakdekker op staat 8,5 cm bedraagt. Zie hiervoor

de tekening op de volgende pagina.

In verband met de beloopbaarheid is het aan te bevelen

panlattentekiezenmeteenminimaleafmetingvan

32x50mm.Zemoetenaandenaarbovengekeerdezijde

scherpkantigzijn.Degebruiktehoutsoortmoetminimaal

kwaliteitsklasseCzijn(SKHpublicatie“Panlatten”03-01

d.d.2005-01-01).Depanlattenmoetenovermeerdantwee

steunpuntendoorlopen.Deafstandtussendepanlatten

onderlingmagnietgroterzijndan350mm.Bijgrote

panmodellenwordteenextratussenlataangebracht,of

wordtdestandplaatsandersgeorganiseerd.Bijeentengel-of

ribafstandgroterdan650mm,moetendeafmetingenvande

panlat worden berekend.

Een aantal maatregelen is opgenomen in het A-blad

‘Dakkappen’ van Volandis.

Veilig aanbrengen en onderhouden van de

dakbedekkingsmaterialen wordt eenvoudiger als in het

constructievedakgebouwgebondenankervoorzieningen

worden opgenomen voor randbeveiliging en individuele

beveiliging. Deze voorzieningen moeten, ook nadat de

dakbedekking is aangebracht, direct zichtbaar en bereikbaar

zijn.

2.2 Keuze van materialenIn het ontwerp moet rekening worden gehouden met de

werkende maten van de bouwmaterialen, zodat het op maat

maken op de bouwplaats kan worden beperkt. Het is aan te

bevelenzoveelmogelijkmodulairteontwerpen,zodattijdens

de uitvoering geen extra zaagwerk nodig is.

Inhetontwerpmoetenlichteengemakkelijkteverwerken

materialenwordenvoorgeschrevenomdelichamelijke

belastingtijdensopperenenverwerkenteverminderen.

Dakpannenzijnperdefinitienietbeloopbaar.Veilige

looproutes moeten worden aangebracht. Dit geldt in het

bijzondervoor‘lichtedakpanelementen’.


2 | Ontwerpfase

Werkgeversenwerknemersorganisatieszullenzichinspannen

om de maatvoering van de dakelementen zodanig te laten

zijn,datdevrijeruimtetussenhetdakbeschot/isolatielaag

en de panlat, horizontaal gemeten, 8,5 cm zal gaan bedragen

conformonderstaandetekening.

2.2.1 Lichte plaatmaterialenAls voor plaatvormige bedekking wordt gekozen, is het aan te

raden lichte vezelcementplaten en dakpanelementen voor te

schrijveninhetontwerp.

Golfplatenvanvezelcementzijnhetzwaarst,platenvan

polyethyleenzijnietslichterenplatenvanpolycarbonaatzijn

aanzienlijklichter.Ermoetenuiteraardnietteveelplatenop

elkaarwordengestapeldbijhetopperen.Ookvoordemetalen

dakpanelementenzijneralternatievelichtematerialenopde

markt,zoalslichtmetalengeïsoleerdedakpanplaten.Materialen

diezwaarderzijndan25kg,zoalszonnecollectoren,moeten

altijdmechanischwordenverplaatst.

2.2.2 Harde bovenschaalOpdakelementendiezijnvoorzienvan(mandragende)folie,

kan de dakdekker zowel op de panlat als op het dakvlak

niet met de voeten steunen. De enkels worden daardoor

bijhetlopenenstaanzwaarderbelast.Misstappenleiden

eerdertoteenvaloftothetverzwikkenvandeenkel.Omdat

erveelongelukkengebeurenbijhetmisstappeninenhet

doortrappenvanfolie,wordenerinhetontwerpbijvoorkeur

dakelementen voorgeschreven met een harde bovenschaal

(pur-platen,hardboard,multiplex),inplaatsvanfolie.

Bijhetgebruikvandakelementenmethardebovenplaten,

moeten tengels worden voorgeschreven van minstens 20 mm

dik(bijdakenvan0tot20°)ofvanminstens10mmdik(bij

dakensteilerdan20°),zoalsisvoorgeschrevenindeBRL1513.

DetengelsmoetenzijngemaaktvanhoutsoortklasseC.

Alsertochfoliewordttoegepast,moetdezeeentreksterkte

hebbenvanmeerdan250N/50mm(BRLklasseQ)eneen

scheursterktevanmeerdan15%(rekbijbreuk)(BRLklasse

S).Andereklassenfoliemogenalleenwordenaangebrachtop

een harde bovenplaat.

2.2.3 Zelfborende schroevenHetvoorborenvangolfplatengebeurtineenbelastende

werkhouding.Doorzelfborendeschroeventegebruiken,is

hetnietnodigdegolfplatenvoorteboren.Dezelfborende

schroevenzijnvoorzienvansluitringen.Zekunnen

opelkegewensteplaatsdoordegolfplaatinhetdak

wordenvastgezet.Hetsysteemiszoweltoepasbaarbij

vezelcementplatenalsbijkunststofgolfplaten.

Dehulpstukkenvoorpannendaken(vorsten,gevel-encha-

peronpannen)moetenzijnvoorzienvanvoorgeboordegaten.

2.3 Bereikbaarheid van het dak

2.3.1 Bereikbaarheid tijdens de bouwfaseTijdenshetdakwerkwordtgebruikgemaaktvansteigers.De

eisen die de dakdekkers aan de steigers stellen, moeten in de

ontwerpfasewordenbesprokenenalsonderdeelvandeTaak

RisicoAnalyse(TRA)aandeopdrachtgeverbekendworden

gemaakt. Als een steiger door meerdere mensen moet worden

gebruikt(zoalsloodgietersenmetselaars),kanhetnodig

zijndesteigertussentijdsaantepassen.Hetopbouwenvan

steigers en het aanbrengen van aanpassingen moet gebeuren

dooreengekwalificeerdpersoonofbedrijf.Hierovermoeten

indeontwerpfase/acquisitiefase/contractfaseafspraken

wordengemaakt.Dezeafsprakenwordenvastgelegdinhet

V&G-Plan/WerkplanSteigers.

Inhoofdstukdrie(werkvoorbereiding)wordtuitgebreider

ingegaanopdespecifiekeeisenwaaraansteigersvoor

dakdekkers moeten voldoen.

2.3.2 Bereikbaarheid tijdens de beheerfaseIndebeheerfasewordenkleineengrotereparatiesaanhetdak

uitgevoerd. Het renoveren en opnieuw dekken van complete

dakvlakken wordt gezien als het maken van een nieuw dak.

Indeontwerpfasemoetrekeningwordengehoudenmet

hetonderhouddatindetoekomstnodigzalzijnaanen

op het dak. De voorzieningen voor veilig beheer moeten

worden opgenomen in het ontwerp, in het bestek en op de

tekeningen. In het dossier worden ze beschreven.

In Europees verband is bepaald dat de opdrachtgever

verantwoordelijkisvoorhetopnemenvanvoorzieningeninhet

dak,omeenveiligewerksituatietecreërentijdensvoorzienbaar

onderhoudenbeheervandaken(EUrichtlijn92/57).Hetdakvlak

endewerkplekophetdakmoetensteedsveiligbereikbaarzijn.

Debesteoplossingbijpannendakenishetdakvlakvanbinnenuit

veilig bereikbaar te maken. Dit kan met speciale dakluiken, maar

ookdakkapellenkunnenwordengebruikt,mitszezijnaangepast

aandezefunctie.Bijkortdurendereparatiesofrenovatieaan

rietendaken,dienietvanbinnenuitbereikbaarzijn,wordtaltijd

gekozenvoorvalbeveiliging(hekwerk).


Directbijdedakopgang/daktoegangmoetzicheen

ankerpunt/bevestigingbevindenvoorrandbeveiliging

en/ofindividuelebeveiliging.Dekwaliteitvande

verankeringspunten(gebouwgebondenankerpunten)valt

onderdeverantwoordelijkheidvandeeigenaarvanhet

gebouw.Tijdenshetgebruikisechterdewerkgever,die

zijnwerknemersgebruiklaatmakenvandezepunten,

verantwoordelijkvoordegoedewerking.Ditschepteen

lastigeverantwoordelijkheidstoedeling,waaroverinde

contractfaseafsprakenmoetenwordengemaakt.

2.4 Keuze valbeveiliging

2.4.1 Collectieve valbeveiligingAls de werkzaamheden per woning en per dakvlak meer

dandriemanureninbeslagnemen,ofalsersprakeisvan

meerderekortdurendewerkzaamhedeninéénproject,

moetercollectievevalbeveiligingwordentoegepast.Voor

dezebeoordelingisafgesprokendateendakvlakmaximaal

één woning groot is. Eén woning kan meerdere dakvlakken

hebben;bijvoorbeeldhetvoorschildenhetachterschilden

eendakjeopeendakkapel.

Collectievevalbeveiligingenzijndakrandbeveiliging,

vangnettenofsteigers.Deeisenwaaraandesteiger

moetvoldoen,wordenbesprokeninhoofdstukdrie

(werkvoorbereiding).

Vangnetten

Vangnetten/gaasnettenkunnenwordengebruiktonder

nognietdichtgelegdedakenenbijhetleggenvanniet-

mandragendedaken.Vangnettenofindividuelevalbeveiliging

mogenalleenwordengebruiktalsdetotalebeschikbare,vrije

hoogteonderhetwerkvlakminstensvijfmeterbedraagt.

2.4.2 Individuele valbeveiligingKortdurendereparatieszijnwerkzaamhedendieperdakvlak

minderdandrieuurtijdkosten.Hetisdanacceptabeldat

metgebiedsbegrenzingofindividuelevalbeveiligingwordt

gewerkt. Als er echter sprake is van repeterende meerdere

kortdurendewerkzaamhedeninéénproject,moeter

collectievevalbeveiligingwordentoegepast(ziehierboven).

Individuele valbeveiliging bestaat uit harnasgordels en

vanglijnenmeteenschokdemper.Dezegordelswordenaan

eenankerpuntinhetdakofaaneenindebreedterichtingvan

het dak gespannen en verankerde draad geklikt.

De eisen waaraan de individuele valbeveiliging moet voldoen,

wordenbesprokeninhoofdstukdrie(werkvoorbereiding).

2.5 VoorzieningenvoorveiligbeheerVoor voorzienbaar onderhoud moeten al in het ontwerp

routes worden gepland naar onderhoudsgevoelige delen

van het dak en de veiligheidsvoorzieningen. Er moeten

ankerpunten(gebouwgebondenankervoorzieningen)worden

aangebracht.Hetistevenswenselijkvoorzieningenals

dakpantreden en roostervloeren aan te brengen.

Er zullen inspanningen worden geleverd om gebouweigenaren,

opdrachtgevers en ontwerpers daktreden, roostervloeren en

dergelijkevoortelatenschrijvenenintelatenplannen.

Niet-draagkrachtigedakenzijndakenmeteenniet-harde

toplaag,bijvoorbeeldgolfplatendaken.Dezemogen,zonder

voorzieningen, niet worden belopen. In het ontwerpplan moet

wordenvoorgeschrevenhoevoorzienbaaronderhoudaanof

opdezedakenveiligkanwordenverricht,bijvoorbeeldmet

dakladders,hoogwerkersofkranen.Dezeinformatiewordt

opgenomen in het dossier. De eisen aan de gebouwgebonden

ankervoorzieningen, looproutes en toegangsvoorzieningen

worden in het dossier beschreven, zodat de kwaliteit in

degebruiksfasekanwordenbewaakt.Hetgebruikvande

voorzieningen is eveneens in het dossier beschreven.

2.5.1 Veiligheidsvoorzieningen voor onderhoud aan het dakvlak

Ophellendedakenmoetaltijdaangelijndkunnenworden

gewerkt,tenzijerinallegevalleneeneffectievecollectieve

beveiligingaanwezigis.Aanlijnenmoetgebeurenaaneen

goedgekeurdveiligheidssysteem,aaneengebouwgebonden

verankeringofaaneendakladderdievoldoendesterk

isverankerd,aldannietvoorzienvaneenbeugel.Bij

pannendakenmogendepanlattennietwordengebruiktvoor

hetaanlijnenvaneenveiligheidslijn.

Al in het ontwerp moeten daken worden voorzien van

ankerpuntenmetbevestigingsogenvoorcollectieveen/of

individuelevalbeveiligingen.Bijleidakenishetbovendien

noodzakelijkankerpuntenaantebrengenwaaraande

dakstoelenkunnenwordenbevestigd.

Erzijngeprefabriceerdeveiligheidsvoorzieningenvoor

hellendedakenopdemarkt.Zezijnbedoeldvoorde

bevestigingvanladders,voordeondersteuningvanwerk-

platformsenalsverankeringspuntenvoordeindividuele

valbeveiliging.Deeisenwaaraangeprefabriceerde

veiligheidsvoorzieningenmoetenvoldoen,zijnopgenomen

inhethoofdstukdrie(werkvoorbereiding).

Bijrietendakenwordenalleveiligheidsvoorzieningen

bevestigdaandegaardenofrietlatten.

In Europees verband isbepaald dat de opdrachtgever

verantwoordelijk is voor hetopnemen van voorzieningen

in het dak.


2.5.2 Veiligheidsvoorzieningen voor het onderhoud van goten

Gotenmoetenregelmatigwordengeïnspecteerd

en schoongemaakt. Ook moeten oudere goten en

gootbekledingenvantijdtottijdwordengerepareerdom

de goten waterdicht te houden. Met deze werkzaamheden

moet al in het ontwerp rekening worden gehouden. De

wijzewaaropdezewerkzaamhedenveiligkunnenworden

uitgevoerd,moetzijnbeschreveninhetdossier.

Voor het veilig werken in en aan goten gelden de volgende

uitgangspunten:

• Erwordtgewerktvanafeensteigerofeenandereveilige

werkplek.(ziewww.werkveiligophoogte.nl)

• Gotentoteenhoogtevanvijfmetermogenstaandeop

eenladderwordengeïnspecteerdengerepareerd,onder

voorwaarde dat de ladder goed kan worden geplaatst tegen

degoot,datdetotalewerktijdnietmeerdantweeuuris

endatnietverderdanéénarmlengtewordtgereikt.Letop:

een persoon mag maximaal 1 uur op een ladder staan.

• Degootmoetzostabielzijndatdezetijdenshetbetreden

nietvervormt.(zieookwww.werkveiligophoogte.nl)

• Gotenopeenhoogtevanmeerdanvijfmetermoeten

bijvoorkeurbeloopbaarzijn,enzijnvoorzienvaneen

veiligheidssysteemofhorizontalelijn-enkabelsystemen

volgens NEN 517, minimaal klasse B. Beloopbare

gotenzijnbeschreveninhetdossierenbekendbijde

gebouweigenaar.

• Gotendiemandragendzijnuitgevoerd,mogenalleen

wordenbetredenalsditaangelijndaaneengoedgekeurd

veiligheidssysteem(gordel,lijnenverankeringspunt)kan

gebeuren.

2.6 Veilig werken bij zendmastenRondGSM-mastenbevindenzichelektromagnetischevelden,

die kunnen zorgen voor opwarming van delen van het lichaam.

Ditkanschadelijkeeffectenopdegezondheidhebben.Bij

enkelvoudigeGSM-antennesmoethorizontaaleenafstand

vanminstensdriemeterwordengehoudenenverticaaleen

afstandvanminstenseenhalvemeter.

DegebouweigenaarmoetbijdeGSM-operatoreenduidelijk

bordlatenplaatsenomdeveiligeafstandaantegeven.Bij

complexeantenne-installatiesmoetvantevoreninformatie

wordeningewonnenbijdeeigenaarofbeheerdervande

antenne.

BijwerkzaamhedenopdakenwaarGSM-mastenzijngeplaatst,

zaldegebouweigenaarofopdrachtgeveropverzoekvanhet

uitvoerendebedrijfeenverklaringafgevendatdewerking

van de masten geen gezondheidsschade veroorzaakt. Als de

gebouweigenaar dit niet kan, zal de zendmast buiten dienst

wordengesteldgedurendedetijddatermensenophetdak

aanwezigzijn.Hetuitvoerendbedrijfkrijgtdegelegenheid

zich te overtuigen van deze ‘buitendienststelling’.

2.7 Bestek en tekeningenIneengoedontwerpproceswordteenrisicoanalysevanhet

uit te voeren werk gemaakt en worden oplossingen voor

knelpuntenbedacht.Ditgebeurtbijvoorkeurinoverlegtussen

hetdakdekkersbedrijfendeopdrachtgever.Deafspraken

worden vastgelegd in het bestek en op de tekeningen.

Oplossingendierelevantzijnindegebruiksfaseen/ofbijde

sloop worden ook opgenomen in het dossier. Knelpunten

waarvoorgeenoplossingenzijnbedacht,wordenopgenomen

indeprojectrisicoanalyseenhetV&G-Plan.

Devolgendezakenmoetenvoorafgaandaandefeitelijke

uitvoering worden geregeld en vastgelegd in het werkplan,

V&G-Planen/ofdossier:

• Afsprakenmetdeeigenaarvandegrondomhetgebruik

van het terrein te regelen en verkeersmaatregelen te

treffen,zodatdebouwplaatstoegankelijkisvooreen

noodzakelijkekraan.

• Hetcreërenvaneenveiligeplekomdematerialentijdelijk

zodichtmogelijkbijdeliftopteslaanenteopperen.

• Het aanbrengen van de benodigde veiligheidsmaatregelen

alssteigersenvanglijnen,vooreenveiligewerkplek.

• Hetregelenvantoileten/ofschaftkeet.

• Afsprakenoverdemechanischetransportmiddelenomde

dakbedekkingsmaterialen op het dak te brengen.

• De hulpmiddelen zoals vuilcontainers en stortkokers om

hetsloopmateriaalgemakkelijkaftevoeren.

• De hulpmiddelen die op het dak worden gebruikt om

depannentetransporteren,teleggen,tebevestigenof

tebewerken.Inprincipewordtaltijdeenmandragende

ondergrondaangebracht.Isditnietmogelijkdanmoeten

extraveiligheidsvoorzieningenwordengetroffen.

• Het zorgen voor werkplekken op een goede werkhoogte

voor elke werknemer. Om leisteen te kunnen sorteren

zonderoverbelasting,moetrekeningwordengehouden

met de heuphoogte van de individuele werknemer.

• Deplanning/routingvandewerkvolgordeomfysieke

belastingtebeperken(hierbijwordtrekeninggehouden

metdegrootteenhetgewichtvanelementen).

• Een veiligheidsplan met de veiligheidsvoorzieningen

dievoorhetobjectgeldeninzoweldeuitvoeringsfase,

hetvoorzienbaaronderhoudindebeheerfase,alsvoor

de sloop.



3 | Uitvoeringsfase, werkvoorbereiding

DE WERKVOORBEREIDING IS EEN VERVOLG OP HET ONTWERPPROCES. DE KNELPUNTEN EN MAATREGELEN

MOETEN IN DEZE FASE VERDER WORDEN UITGEWERKT. ALS IN DE ONTWERPFASE GEVAREN ONVOLDOENDE ZIJN

ONDERKEND, MOET EEN GEHELE PROJECTRISICOANALYSE WORDEN GEMAAKT. IN HET VOORBEREIDINGSPRO-

CES MOET EEN VEILIGE UITVOERING MOGELIJK WORDEN GEMAAKT. IN DIT HOOFDSTUK WORDT DAAROM VEEL

AANDACHT GESCHONKEN AAN VEILIGE UITVOERINGSMETHODEN, HET OPPEREN, EEN VEILIGE WERKPLEK EN DE

VEILIGE BEREIKBAARHEID VAN DE WERKPLEK.

ErmoetindezefaseeenprojectspecifiekeRI&Emet

TaakRisicoAnalyses(TRA's)wordengemaakt,ofverder

wordenuitgewerkt.Hierinzijndealgemeneenspecifieke

gevarenopgenomenenwordendealgemeneenspecifiek

projectgebondenmaatregelengenoemd.Opbasishiervan

steltdeCoördinatoropdebouwhetV&G-PlanUitvoeringsfase

op.HetV&G-Planiseencoördinatiedocument.Dehierin

vastgelegde gevaren en maatregelen gelden voor iedereen

op de bouwplaats.

Hetdossierdatisopgesteldindeontwerpfase,waarin

degevarenenmaatregelenbijonderhoudensloopzijn

opgenomen,wordtbijgewerkt.Veranderingininzichten,

aanwijzingen,materialen,processenenproceduresdie

tijdensdeuitvoeringsfaseontstaan,wordentoegevoegd.

PertaakwordteenTaakRisicoAnalyse(TRA)gemaakt,

afgestemdophetspecifiekeprojectendespecifieke

materialen, arbeidsmiddelen en werkmethoden. Zo worden

erTRA’sopgesteldvoorhetopperen,uitzetten,maatvoeren,

slijpen,boren,enzovoorts.

In de TRA wordt aangegeven welke middelen moeten

worden gebruikt, welke gevaren kunnen optreden en welke

beheersmaatregelenmoetenwordengetroffen.DeTRAwordt,

vóór de aanvang van de werkzaamheden ter beschikking

gesteldaandeCoördinatorUitvoeringsfaseendedirect

leidinggevende, en maakt deel uit van het ‘start-werk-gesprek’.

Ditafstemmingsoverlegvindtplaatsvóórdeuitvoeringvan

dewerkzaamheden,zodatallerelevantebetrokkenen(zoals

deuitvoerendenendetegelijkertijdwerkzamedisciplines)op

dehoogtezijnvandemaatregelen.Degemeenschappelijke

gevarenenmaatregelenwordeningevoegdinhetV&G-Plan.

3.1 WerkorganisatieBijdeorganisatievanhetwerkishetbelangrijktezorgen

voorafwisselingtussenhetwerkopdegrond(opperenvan

materiaal)enhetwerkophetdak.Omdatdelichamelijke

belastingtussendezetweesoortenwerkverschilt,

ishetgevaarvooroverbelastingmindergrootalsde

werkzaamhedenwordenafgewisseld.Hetisuiteraardook

belangrijkgeschiktehulpmiddelenopdejuistemanierte

gebruiken.Werkdrukdoortijd-ofcapaciteitsgebrekkan

wordenvoorkomendoorgoedeafsprakentemakenendoor

te zorgen voor een goede samenwerking tussen werknemers,

opdrachtgevereneventueleanderedakdekkersbedrijven.

3.1.1 Instructie en trainingVoorlichtingeninstructiewordenvaakverstrektdoordedirect

leidinggevende(voorman),deuitvoerderofdooreenervaren

werknemer.Zijkunnendenieuwkomerswegwijsmakenen

wijzenophetbelangvanveiligengezondwerken.

DevoorlichtingeninstructieisgebaseerdopdeTRAenhet

V&G-Planvoorhetdesbetreffendeproject.

Relevante opleidingen voor dakdekkers worden gegeven

doordeStichtingOpleidingHellendeDakeninsamenwerking

metBouwradius;doordeVakfederatieRietdekkersin

samenwerking met BDA Opleidingen en RON; door de

Nederlandse Vereniging van Leidekkers in samenwerking met

deStichtingBedrijfstakregelingenDakbedekkingsbranche.

Machinesvoorverticaaltransport,zoalshijskranen,met

eenhijsvermogenvanmeerdan10ton/metermogen

alleen worden bediend door werknemers met een TCVT-

persoonscertificaat(ziewww.tcvt.nl).

3.1.2 Beschermende kledingDe bouwhelm wordt gedragen als bescherming tegen vallende

voorwerpen,bijvoorbeeldalsbinnenhethijsbereikvande

kraan wordt gewerkt en tegen stoten. Veiligheidsschoenen

voor dakdekkers moeten voldoen aan hoge eisen. Ze moeten

voldoendesteungevenenduurzaamzijn.Halfhogeofhoge

veiligheidsschoenenvanhettypeS3(stalenneus,’stalen’

zool,kerfvastbovenleer,slip-,zuur-enoliebestendig)zijn

geschikt.Kniebeschermersmoetenwordengebruiktbij

geknieldwerken.Erzijngoedekniebeschermersopdemarkt

dieinhoudersindeoverallkunnenwordengeplaatst.Bijhet

uitlopen en leggen van de dakbedekkingsmaterialen moeten

handschoenen worden gedragen.

De dakdekker werkt in weer en wind, kou en regen. Maar

ookbijwarmweermetzonenweinigwindwaardoorer

overmatigehittebelastingkanoptreden.Dekledingvande

dakdekker moet voldoen aan kwaliteitseisen. Zo moet de

kleding voldoende bescherming bieden tegen kou, regen en

winden‘ademend’zijn.Dekwaliteitseisenvoorwerkkleding

indebouwnijverheidzijntevindenopdewebsitevan

Volandis.

Bijhetwerkenindezonstaatdedakdekkerblootaan

UV-straling. Dit kan leiden tot schade aan de huid en tot

gezondheidsklachten.Bijhetdakdekkenishetaanteraden

kledingmetlangemouwenenbroekspijpentedragen.Ookis

hetsterkaanteradeneenhoofddekseltedragen,liefstmet

klepennekflap.

Bijhetwerkenindezonenbijfellichtmoeteen

zonnebrandcrèmemeteenhogebeschermingsfactorworden

gebruikt. Vooral het gezicht en de nek moeten goed worden

ingesmeerd.Ookmoetbijzonnigweereenzonnebrilworden

gedragen om de ogen te beschermen tegen UV-straling.

Bijwarmenzonnigweermoetenregelmatigkortepauzes

worden ingelast en moet de dakdekker veel water drinken.

Ditisdeverantwoordelijkheidvandewerknemerzelf.De

werkgever moet hiervoor gelegenheid geven en toezicht

houden op de uitvoering ervan.

3.1.3 Veiligheid bij weer en windBijhardewindkandedakdekkeruitbalansrakenenvallen.

Ook kunnen er ongelukken optreden doordat materialen

opwaaienofvanhetdakwaaien.Bijregen,sneeuw,ijzelof

aanvriezenwordendakenglad,waardoordekansopuitglijden

toeneemt.

Ermoetwordenafgesprokenwanneererwelenwanneerer

nietwordtgewerktenbijwelkewindkrachthetwerkwordt

stilgelegd.Ookmoetenerafsprakenwordengemaaktoverde

beschermende maatregelen die worden genomen. Er moet

worden gezorgd dat materialen niet weg kunnen waaien, dat

steigersenladdersgoedaandeconstructiezijnvastgemaakt

endatsteigerdelenzijngezekerdtegenwegwaaien.Voordat

de werkzaamheden worden hervat, moet de stelling worden

gecontroleerd.

BijeenverwachtewindkrachtzesopdeschaalvanBeaufort

ofmeermoethetwerkopaluminiumrolstellingenworden

gestaakt en mogen er geen ladders worden gebruikt.

Bijwindkrachtzeven(ophetdakgemeten)wordende

werkzaamhedenophetdakenhethijswerkgestaakt.

Bijhetprojectspecifiekmakenvandeafsprakenoverwerken

bijwindwordennietalleendestandaardrichtlijnengevolgd,

maarwordtookrekeninggehoudenmetanderefactoren,

zoals de hoogte van het dak en de windgevoeligheid van de

te verwerken materialen. Daarnaast moet rekening worden

gehouden met het veilig kunnen bereiken en verlaten van

de werkplek. Tot windkracht zeven, harde wind, mag met

eenkraanwordengewerkt,tenzijdekraaninstructievande

gebruiktehijskraanandersaangeeft.Indekraaninstructie

staan de maximale windsnelheden vermeld.

Deteverwachtenwindkrachtkanhogerzijninbepaalde

gebieden,zoalslangsdekust,ofindeomgevingvanhoge

gebouwen.

3.1.4 Veilig materieelEr wordt alleen gebruik gemaakt van goed onderhouden

gereedschappen en machines, voorzien van de CE-markering.

Degereedschappenenmachinesmoetenregelmatigworden

beoordeeld en gecontroleerd en mogen alleen worden

gebruiktvoorhetdoelwaarvoorzegemaaktzijn(ziehiervoor

dehandleiding).

Liftenmoetendoordeskundige,voldoendeonderrichteen

daartoe bevoegde werknemers worden geplaatst.

Onveiligmaterieelwordtdoordedakdekkerzoveelmogelijk

zelfopgemerktendirectbuitenwerkinggesteld.Ditwordt

gerapporteerdaandevoormanofdeuitvoerder.Voor

meerinformatieoverveiligeaankoop,gebruik,controleen

beheer van materieel wordt verwezen naar het ‘Handboek

Arbeidsmiddelenvoordebouwnijverheid’vanVolandis.

Bij windkracht zeven (op het dak gemeten) worden de

werkzaamheden op het dak en het hijswerk gestaakt.


3.1.5 Voorkomen van brandgevaarBijrietdekkenkanbrandontstaandoorvonkendievan

gereedschappenenmachinesafkomen.Dewerkzaamheden

waarbijvonkvormingkanoptreden,moetenopeenschoon

maaiveld worden uitgevoerd.

Hetwerkenmetvonkvrijgereedschapiseenalternatief.Als

werkzaamhedenmoetenwordenuitgevoerdwaarbijbrand

kan ontstaan, moeten voldoende beheersmaatregelen worden

genomen en moeten brandblussers op de werkplek aanwezig

zijn.IndiegevallenmoetwordennagegaanofinhetBHV-plan

voldoende aandacht is geschonken aan brand en ontruiming

bijbrand.

3.2 Voorbereidende werkzaamheden De voorbereidende werkzaamheden bestaan uit het aan-

voeren van materiaal, het aanbrengen van valbeveiligingen,

het zorgen voor een veilige bereikbaarheid van het dak,

hetopstellenvansteigersenhefwerktuigenendeeventuele

sloop van oude dakbedekkingsmaterialen. In de volgende

paragrafenwordtdaarpuntsgewijsopingegaan.

3.2.1 Aanvoer, opslag en transportDeopslagopdebouwplaatsmoetzichzodichtmogelijkbij

de opperplaats naar het dak bevinden en goed bereikbaar

zijnvoorhetmechanischopperen.Deopslagmoetvrijvan

hetmaaiveldzijn,zodatmechanischtransportmogelijkis.

Stapelen van materiaal moet zodanig gebeuren dat gevaar

voorverschuivenofomvallenwordtvoorkomen.Pakketten

mogen niet uit elkaar kunnen vallen. De ondergrond moet

voldoendestabielzijn,zodatverzakkennietoptreedt.

Deopgangnaarhetdakmoetveiligzijnenblijven.Eventuele

werkvoorraadophetdakmoetzodichtmogelijkbijde

verwerkingsplek worden geplaatst om onnodig transport te

voorkomen. Het is aan te bevelen het materiaal niet meer dan

vijfmeterhorizontaaloverhetdakteverplaatsen.Ditis

meestalmogelijk,tenzijdepannenliftalleenkanworden

opgesteldbijdekopgevel.

De werkvoorraad moet over het dakvlak worden verdeeld om

het dak niet te overbelasten.

Bijhetopperenopdegrondtreedtlichamelijkebelasting

opdoortillen.Materialenmogenalleenwordengetildals

zemaximaal25kgwegen.Bijzwaarderematerialenmoeten

hulpmiddelen, zoals kranen, worden ingezet.

Voorbeeldenvananderehulpmiddelendiedelichamelijke

belastingverminderenzijn:

• Een‘skidster’:eenaangedrevenvoertuigopviergrote

luchtbanden, uitgerust met een arm met klem, waarmee zware

materialenopdegrondgemakkelijkkunnenwordenopgepakt

enverplaatst,vanbijvoorbeelddeopslagnaardelift.

• Eenverreiker:eenveelalknikbestuurd(ruw)

terreinvoertuig waarmee materialen op pallets direct op het

werkniveau kunnen worden geplaatst. De machine is in te

zettenvoorzowelhorizontaalalsverticaaltransportenstelt,

afhankelijkvanhettype,beperkteeisenaanhetterrein.Deze

machine maakt veel handverplaatsingen overbodig.

Meerinformatieistevindenop

www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl

3.2.2 Voorzieningen voor werken op hoogteBijhetdakdekkenophellendedakenisvalgevaarsteeds

aanwezig.Tijdenshetdakdekkenwijzigtdesituatieopde

werkplek bovendien voortdurend.

Er moeten voorzieningen worden aangebracht om het

valgevaartevoorkomen.Bijhetbepalenvandemaatregelen

moetwordenuitgegaanvancollectievemaatregelen

(gevaarbeheersingvoorallen).Alsditomtechnischereden

nietmogelijkisofonvoldoendebeschermingbiedt,ofalser

sprakeisvankortdurendewerkzaamheden(ziehieronder)

kangebruikwordengemaaktvanindividuelevalbeveiligingof

gebiedsbegrenzing. Zie hiervoor www.werkveiligophoogte.nl

Als de werkzaamheden per dakvlak meer dan drie manuren

inbeslagnemen,moetercollectievevalbeveiligingworden

toegepast, zoals steigers, leuningen en hekwerken.

Bijwerkzaamhedendiemindertijdkosten,spreektmen

vankortdurendereparatiesenishetacceptabeldatwordt

gewerktmetgebiedsbegrenzingofmetindividuelebeveiliging

verankerdaandeugdelijkeankerpunten.Alshetechtergaat

ommeerderekortdurendewerkzaamhedeninéénproject,

moetcollectievevalbeveiligingwordentoegepast.

Een dakvlak is maximaal één woning groot. Eén woning kan

meerdere dakvlakken hebben.

3.2.2.1 Collectieve valbeveiligingCollectievevalbeveiligingenzijnsteigers,dakrandbeveiliging,

leuningwerk, vloerrandbeveiliging, beveiliging van

dakopeningen,beveiligingvandekopzijdenvanhetdaken

tussenbeveiliging van grote dakschilden. Ook beveiliging tegen

vallendevoorwerpenenbeveiligingbijhetaanbrengenvan

plaatvormigedakbedekkingzijncollectievevalbeveiligingen.

Gebouwgebonden verankeringspunten dienen onder andere

omdecollectievebeveiligingoptebevestigen.

Collectievevalbeveiligingwordtaangebracht:

• langsdedakrand(langs-enkopgevels);

• langs steigervloeren;

• rond daksparingen en lichtopeningen;

• op lange dakhellingen om de valhoogte te beperken.


Steigers en dakrandbeveiliging

Op steigers en dakrandbeveiligingen wordt uitgebreider

ingegaanindevolgendeparagraaf.

Vloerrandbeveiliging

Vloerrandbeveiliging is in principe samengesteld uit

leuningwerk(dubbeleleuningenkantplank).Nettenen

anderealternatievenwordenalleentoegepastalszeminstens

evenveelveiligheidbieden.Debovenrandvandenetten(ofde

alternatieven)magonderbelastingnooitlagerdan1,20meter

bovendevloerrandkomen.‘Doorvallen’moetzijnuitgesloten

doordecorrectebevestigingvaneenrandnetconstructieaan

de vloerrand.

Beveiliging van dakopeningen

Dakopeningen, zoals dakluiken en sparingen, worden

afgedektmetdraagkrachtigmateriaalofafgezetmeteen

leuningconstructie.Alsditnietmogelijkis,kunnensparingen

ook worden beveiligd door middel van een net onder de

sparing.

Beveiliging kopzijden dakvlak

Ookaandekopzijdenvanhetdakvlakwordtvalbeveiliging

aangebracht. De beveiliging bestaat uit leuningwerk aan de

randvanhetdakschildofeensteigerwerkvloeraansluitendop

de kopgevel. In dat laatste geval mag de valhoogte maximaal

tweeënhalve meter bedragen. Als er kopgevelbeveiliging

isaangebracht,kanhetlastigzijngevelpannenaante

brengen.Bijhetgebruikvaneensteigerspeeltditminder.

Alshetplaatsenvaneensteigernietmogelijkisenergeen

anderealternatievenzijnomderandtebeveiligen,wordt

aangeradeneenhoogwerkertegebruikenbijhetleggenvan

de gevelpannen.

Tussenbeveiligingbijgrotedakschilden

Metgrotedakschildenoflangedakvlakkenwordenbedoeld:

dakvlakkenmeteenhellingsteilerdan45°eneenverticaal

gemetennokhoogtevanmeerdanvijfmeterboven

steigervloer en dakrandleuning.

Bijdezedakvlakkenmoet,behalvegootbeveiliging,ook

tussenbeveiliging worden aangebracht. Dit kan een

steigervloerzijn,dienaarhetdaktoewordtgebouwd,

leuningwerkofveiligheidsnetten.Omdatdezesystemen

moetenwordenverankerd,kanhetdakdekkenlastig

zijn.Erkunnendanrijenpannenpaswordengelegdals

devoorzieningenzijnweggenomen.Omdezereden

moeteninhetdakvlakconstructieveankerpuntenworden

opgenomen(gebouwgebondenvoorzieningen)dieookinde

onderhoudsfasebereikbaarenbruikbaarzijn.

In het uiterste geval kan met individuele valbeveiliging worden

gewerkt.Ookdanmoetendeugdelijkverankeringen,bij

voorkeur in de vorm van gebouwgebonden voorzieningen,

worden gebruikt.

Constructieveankerpunten,gebouwgebondenvoorzieningen

Erbestaangeprefabriceerdeveiligheidsvoorzieningenvoor

hellendedaken.Dezezijnbedoeldvoordebevestigingvan

ladders,voordeondersteuningvanwerkplatformsenals

verankeringspuntenvoordeindividuelevalbeveiligingofvoor

deverankeringvancollectievevalbeveiligingen.

Geprefabriceerdeveiligheidsvoorzieningenmoetenvoldoen

aandeNEN-EN517.Denormkenttweeklassen:

• KlasseAisalleengeschiktvoorverticalekrachten(Y-as)en

mag alleen op dakvlakken worden gebruikt.

• KlasseBisnaastverticalekrachtenookberekendop

dwarskrachten(X-as)enisookgeschiktomlangsgotente

worden aangebracht.

OpelkveiligheidssysteemmoetdeCE-markeringmetde

klassezijnaangebracht.Desystemenmoetenworden

geleverdmeteenEG-verklaringvanconformiteit(certificaat),

eeninstructievoordebevestigingenaanwijzingenvoorhet

juistegebruik.

Deconformiteitverklaringmoetdegeheleverankering

omvatten.Datwilzeggen:deverankeringfunctionerend

aangebrachtaanhetobjectaangebrachteankerpunt.

Beveiliging tegen vallende voorwerpen

Omtevoorkomendatervoorwerpenvandesteigerofvan

hetdakafvallen,wordtbeveiligingaangebracht.Ditkaninde

vormvan:

• enkele kantplanken;

• verhoogde kantplanken;

• steigerhekken;

• steigergaas;

• veiligheidsnettenmetinlegnet.

Beveiliging bij het aanbrengen van plaatvormige

dakbedekking

Plaatvormige dakbedekking bestaat uit grote

dakbedekkingselementen, zoals metalen dakplaten met

pannenmotiefofgolfplaten.Zekunnendirectopde

‘gordingen’ofophetdakbeschotwordenaangebracht.Per

projectmoeteenspecifiekeinventarisatievangevarenen

oplossingen worden opgesteld.

Als de platen op een mandragend dakbeschot worden

aangebracht,zijndegevarenrelatiefgemakkelijkbeheersbaar

te maken. Als een mandragend dakbeschot ontbreekt, zullen

veiligewerkplekkenmoetenwordengecreëerd.Hierbij

wordt meestal gootbeveiliging gebruikt, met als aanvullende

beveiliging een rolsteiger.


Anderemogelijkhedenzijn:

• éénofmeersteigerwerkvloerennaarhetdaktoegebouwd

(bijdakhelling>60°);

• hangbruginstallatieoverdakhelling;

• hefsteigeroverdakhelling.

Alsdehangbrugenhefsteigerprojectspecifiekzijn(geen

standaardconfiguratiehebben),moetereenberekeningen

tekening worden overlegd. Hiervoor moet contact worden

opgenomenmetdeleverancier/fabrikantofmeteen

deskundige.

3.2.2.2 Steigers en dakrandbeveiligingSteigers

Aandacht moet worden geschonken aan de eisen waaraan

de steiger moet voldoen, de veilige werkvloer, de veilige

bereikbaarheid,deplaatsvandeleuning,devloerbijde

dakvoet en valbeveiliging op het dakvlak. Zie ook www.

werkveiligophoogte.nlendeRichtlijnSteigers.

Als met steigers wordt gewerkt, worden deze door een

opgeleidsteigerbouwerneergezetenvrijgegeven.Ook

eventuele aanpassingen aan de steiger worden door een

opgeleidsteigerbouwergedaan.Alsdakdekkerszelfdesteiger

bouwenofaanpassen,moetditdeskundiggebeurendoor

daartoe opgeleide medewerkers. Over de aanpassingen

moetenvantevorenafsprakenzijngemaakt.Voorspecifieke

afsprakenoverdetechnischekwaliteit,hetopbouwenenhet

veiliggebruikwordtverwezennaarde‘RichtlijnSteigers’,het

A-Blad Steigerbouwen en het A-Blad Veilige Steiger.

Steigers worden opgebouwd volgens een algemeen erkende,

standaardsteigerconfiguratiewaarinconstructie,opstelling

enverankeringenzijnvastgelegdenberekend(zieRichtlijn

Steigers).Erisspecialeaandachtvoorhetvoorgeschreven

verankeringspatroon en de voorgeschreven schoring.

Alsafgewekenwordtvandestandaardconfiguratie,moeter

een tekening en berekening worden gemaakt. Geadviseerd

wordteensteigerbouwerinteschakelenofdeleverancier

om advies te vragen. Als met materialen van verschillende

systemenofverschillendeleverancierswordtgewerkt,isextra

voorzichtigheidgeboden.

Alsdehoofdaannemerdesteigerbouwt,ishij

verantwoordelijkvoordewijzewaaropditgebeurt.Alsde

steiger wordt gebouwd in opdracht van de dakdekker, is de

dakdekkerverantwoordelijk.Elkegebruikerisverantwoordelijk

voordesteigertijdenszijngebruik.

Dakrandbeveiliging

Alshetnietmogelijkiseensteigerteplaatsen,kanworden

gewerktmeteenvanafdegootopgebouwdedakrand-

beveiliging.Hierbijmoetwordengecontroleerdofde

dakgootconstructiedeugdelijkis.

Bijrandbeveiligingvandakrandenofgotenzijndeleuningen

tenminsteéénmeterhoogenkunneneenbelastingvan0,3

kNopnemen.Demaximaleverticaleleuningopeningis0,47

meter.

Onderdelenvandakrandbeveiligingzijnstevigbevestigd,

geborgd tegen onbedoeld losraken en kunnen niet per

ongelukuitdebevestigingenwordengelicht.

Aandegootzijdekanrandbeveiligingbestaanuit(involgorde

vanvoorkeur):

1. steigerwerkvloer met leuningen;

2. hefsteiger;

3. prefabgootsteigeropindegevelaangebrachte

ophangschoenen;

4. leuningwerkopdegootrand.Ditmagalleenbij

dakhellingentot60°;

5. veiligheidsnet, minstens 1,80 meter hoog, gemeten haaks

opdedakhelling,oftweemeterhorizontaalbuitende

goot;

6. gootsteigeropgebouwduitophangjukkenenvlonders.Dit

mag alleen op een werkhoogte van maximaal zes meter.


www.werkveiligophoogte.nl.

Steigers en dakrandbeveiliging voor pannendaken

Als de steiger voor dakwerk op pannendaken moet worden

gebruikt, moet de werkvloer maximaal een halve meter

onder gootniveau liggen. Dit is de ideale steigerhoogte voor

dedakdekker(aangegevenmetH2indeafbeeldingopde

volgendepagina).

Deafstandvaneensteigervloertoteenaansluitendvlakmag

nietgroterzijndan100mm.Inincidentelegevallen,zoals

voorbevoorraden,magdezeafstandtijdelijkwordenvergroot

naar 300 mm. Als de goot is weggehaald, moet het gat tussen

steigervloerengevelwordengedichtmetbijvoorbeeld

consoles. Als dat om technische redenen niet haalbaar is,

danwordteenbinnenleuninggeplaatstofopanderewijze

voorzien in het beheersen van het valgevaar.

Decombinatievansteigerbreedte,leuninghoogte,

leuninguitvoering en leuningsterkte voorkomt ‘doorvallen’

of‘doorglijden’.Debuitenleuninglangswerksteigersbestaat

altijduiteendubbeleleuningaangevuldmeteenkantplank.

Deleuninglangsdakrandofsteigerisminstenséénmeter

hoog.Deleuningvandesteigeris,inrelatietotdesteiger-

breedte, zo hoog dat er geen gevaar is over de leuning

te vallen, mocht de dakdekker van het dak op de steiger

vallen. De bovenregel van de steigerleuning wordt daarvoor

ten minste verhoogd met anderhalve meter minus de

steigerbreedte(ziefiguuropdevolgendepagina).


Openingenindeleuningconstructiezijnnietgroterdan0,47

meter,zodatdedakdekkernietonderoftussenleuningdelen

doorkanglijden.

Verticaaluitstekendesteigerdelenmoetenworden

afgeschermd,omverwondingtevoorkomen.

Ladderopeningenineensteigervloerzijnmeteenzelfsluitend

luikafgedekt,ofdeladderopeningisdooreendoorstekende

ladderen/ofdoorafschermingenaanvoor-enachterzijde

beveiligd.

Helling werkvlak

≤10° Wordtbeschouwdalsplatdak

>75 Wordtbeschouwdalsgevelbekleding

Hoogte leuning

Voordakhellingenvan0°≤75° H2≤0,5m

H1 = 1,5 m – B

H1+H2≥1,0m

Steigers en dakrandbeveiliging voor rieten daken

Bijhetwerkenoprietendakenwordensteigersendakrand-

beveiliginggebruikt.Bijergsteiledaken,zoalsmolenkappen,

wordt ook individuele valbescherming gedragen.

Gebruikelijkisdatderietdekkerintweearbeidsgangenhet

dakdekt.Eerstwordtdedakvoetgedekt,waarbijde

steigervloer ongeveer 0,50 meter onder de dakvoet ligt.

Daarna wordt de steigervloer opgehaald naar ongeveer de

hoogte van de dakvoet.

Deafstandvaneensteigervloertoteenaansluitendvlakmag

nietgroterzijndan100mm.Inincidentelegevallenmagdeze

afstandtijdelijkwordenvergrootnaar300mm.Hetgattussen

steigervloerengevelmoetwordengedichtmetbijvoorbeeld

consoles. Als dat om technische redenen niet haalbaar is,

danwordteenbinnenleuninggeplaatstofopanderewijze

voorzien in het beheersen van het valgevaar.

Decombinatievansteigerbreedte,leuninghoogte,

leuninguitvoering en leuningsterkte voorkomt ‘doorvallen’

of‘doorglijden’.Debuitenleuninglangswerksteigersbestaat

altijduiteendubbeleleuningaangevuldmeteenkantplank.

Deleuninglangsdakrandofsteigerisminstenséénmeter

hoog.Deleuningvandesteigeris,inrelatietotdesteiger-

breedte, zo hoog dat er geen gevaar is over de leuning te

vallen, mocht de rietdekker van het dak op de steiger vallen.

De bovenregel van de steigerleuning wordt daarvoor ten

minste verhoogd met anderhalve meter minus de steiger-

breedte(ziedefiguurhierboven).Openingenindeleuning-

constructiezijnnietgroterdan0,47meterzodatderietdekker

nietonderoftussenleuningdelendoorkanglijden.

Ladderopeningenineensteigervloerzijnmeteenzelfsluitend

luikafgedekt,ofdeladderopeningisdooreendoorstekende

ladderen/ofdoorafschermingenaanvoor-enachterzijde

beveiligd.

Eisen steigerbouw bij hellende daken

Helling dak Steiger Dakvlakvalbeveiliging op dak

Ja / Nee

Max hoogte H3verticaalgemetenvanaf

steigervloer

≤10° Vanaf2,50meter Nee nvt

>10°≤30° Vanaf2,50meter Nee nvt

>30°≤45° Vanaf2,50meter Ja 5 meter

>45°≤75° Vanaf2,50meter Ja 5 meter


3.2.2.3 VangnettenAlscollectievevalbeveiligingnietkanwordenaangebracht

ofalshetaanbrengennietveiligkangebeuren,kunnenop

doelmatigeplaatsenvangnettenwordenaangebracht.

Vangnetten/gaasnettenkunnenwordengebruiktonder

nognietdichtgelegdedakenenbijhetdekkenvanniet-

mandragendedaken.Denettenmoetenwordengebruiktzoals

in de gebruikershandleiding van de leverancier is beschreven.

Enkeleaandachtspuntenbijhetwerkenmetnettenzijn:

• Vangnettenmoetenonbeschadigdzijnencorrectworden

aangebracht.

• De openingen aan de randen bedragen minder dan 2,50

meter.

• Ze hangen onder de werkplekken en reiken tot twee meter

voorbijdewerkplekken.

• Zezijnopelke2,50meteraandeconstructieverbonden.

• Samengesteldenettenzijndoorlopendaanelkaargeregen.

• Zehangenzodichtmogelijkonderdewerkplekeninelk

geval niet lager dan 2,50 meter.

• Onderhetlaagstepuntvandenettenmoet3,50meter

vrijeruimteoverzijninverbandmethet‘doorveren’.

VangnettenmoetenvoldoenaanNEN-EN1263-/1/2:2002.De

deugdelijkheidvandevangnetten,dewijzevanaanbrengen

endebevestigingwordendoorofnamensdewerkgever

gecontroleerd,voordatdenetconstructieingebruik

wordtgenomen.Devangnettenwordenooktijdensde

werkzaamhedenregelmatiggecontroleerd.Geconstateerde

gebrekenwordenzosnelmogelijkhersteld.Bijwijzigingof

uitbreidingvandevangnetconstructiewordtdenetcontrole

herhaald.

3.2.2.4 Tijdelijke hoge werkvloeren (werk- bruggen op ondersteunende consoles) Werkplekkenoptijdelijkehogewerkvloerenmoetenstabiel

enstevigzijn.Deonderdelenvan‘ladderstellingen’en

werkbruggenzijnvoldoendesterkentegenverschuiven

enlosrakengeborgd.Erwordenmaatregelengetroffenom

verzakken te voorkomen. De werkmethode, het toe te passen

materieelendebouwkundigaanwezigeconstructiezijndoor

ofnamensdewerkgeveronderzocht.Debevestigingsmethode

isvastgelegdineenmontagevoorschrift/handleidingvande

leverancier.Vandehandleidingmagnietwordenafgeweken.

Alshetwerkomimprovisatievraagt,moetcontactworden

opgenomen met de leverancier.

‘Normale’ ladders mogen niet in een ladderstelling worden

gebruikt. Ladders mogen alleen worden gebruikt om een

hoger gelegen werkvloer te betreden.

Debevestigingvanwerkbrugdragendeconsolesmoetsterk

genoegzijnomdebelastingentekunnendragen.Netalsbij

gootsteigers geldt, dat als het aanbrengen van consoles niet

veilig kan gebeuren, deze werkvloer om die reden wordt

afgeraden.Zieookwww.werkveiligophoogte.nl.

3.2.2.5 IndividuelevalbeveiligingDegevarendieoptredenbijhetaanbrengenvandecollectieve

beveiliging(zoalssteigersenleuningen)moeteninverhouding

staantotdeveiligheiddiebijdewerkzaamhedenophetdak

wordt verkregen.

Bijwerkzaamhedendieperdakvlakminderdandriemanuren

kosten, spreekt men van kortdurende werkzaamheden en

is het gebruik van individuele valbeveiliging acceptabel. Een

dakvlak, zoals hier bedoeld, is maximaal één woning groot.

Eén woning kan meerdere dakvlakken hebben.

Als echter sprake is van meerdere kortdurende werkzaam-

hedeninéénproject,moetcollectievevalbeveiligingworden

gebruikt.

Individuele valbeveiliging bestaat uit harnasgordels en

vanglijnen.Degordelswordenaaneenankerpuntin

hetdak(gebouwgebondenankerpunt)ofaaneeninde

breedterichtingvanhetdakgespannen,voldoendeverankerde

draad geklikt.

De gebouwgebonden ankerpunten moeten zichtbaar in het

dakzijngemonteerdenmoetengemakkelijkbereikbaarzijn.

Ankerpuntenenhetvalbeveiligingssysteemmoetenvoldoen

aandeNENEN517.Ankerpuntenmoetenzijnvervaardigd

vanduurzaammateriaal.Hetankerpuntmoetgeschiktzijn

voormontageindedaarvoorbestemdedakelementenen/of

dakbeschottenenmoetdoordeskundigeverwerkersworden

gemonteerd,conformdeverwerkingsvoorschriftenvande

fabrikant.Hetankerpuntmoetgeschiktzijnvoorhetborgen

van één persoon.

Alsgeenspecifiekdoeltreffendankerpuntophetdakaanwezig

is, moet dit worden aangebracht voordat de werkzaamheden

kunnen beginnen. Hiervoor is medewerking van de

gebouweigenaarnodig.DitisopgenomenindeRI&E/Plan

vanAanpak.Inhoofdstuktwee(ontwerpfase)werdhierop

uitgebreider ingegaan.

Deharnasgordelszijnbijvoorkeurmultifunctioneelenookte

gebruiken als gereedschapsgordel.

Bijwerkzaamhedenopeenhellenddakisdekansgrootdat

men achterover valt. Daarom hebben harnasgordels bestemd

voorgebruikophellendedakeneenbevestigingspuntop

de borst. Harnasgordels hebben een brede rugsteun en een

heupgordel, zodat meer bewegingsruimte ontstaat.

Bijhetdekkenvankappensteilerdan60°kanworden

beslotentewerkenaanlijnenineensafesit,zitgordelof

zitstoel(vroegerwerdditeenbootsmanstoelgenoemd).


Voorschriftenbijhetwerkenaanlijnen:

• Erisaltijdeendragendewerklijneneendaarvanvolledig

onafhankelijkeveiligheidslijn.

• Dedakdekkerisaltijdviaeenspecialeharnasgordelmet

deveiligheidslijnverbonden.

• Dezitgordelofzitstoelismetspeciaalstijg-/afdaal-

mechanismeaandewerklijnverbonden.Daarbijhoort

eenzelfblokkeringdieinallesituaties,dusookalsde

dakdekker onwel zou worden, vallen voorkomt.

• Deharnasgordelvandedakdekkerismeteenautomatisch

volgendechûte-klemaandeveiligheidslijnverbonden.

• Alle gereedschappen en andere voorwerpen die de

dakdekkeraaneenveiligheidslijnbijzichheeft,zijntegen

vallen gezekerd.

• Werkenaanlijnenvergteengoedeplanning.

Afhankelijkvandeduurvanhetwerkendeergonomie,wordt

gezorgdvooreenzitjemetgeschiktevoorzieningen,zoals

eenzitgordelofeenstevigezitstoelwaaraandedakdekkeris

verbonden.

Bijhetwerkenmetindividuelevalbeveiligingwordtcontinu

toezichtgehoudenomeeninmoeilijkhedengeraakte

dakdekker direct hulp te kunnen bieden. De betrokken

werknemerszijnspecifiekvoorhetwerkenaanlijnenende

reddingsproceduresopgeleid.Daarnaastmoetbijhetgebruik

vanlijnenenindividuelevalbeveiligingdeBHV-organisatiezijn

afgestemdophetsnelkunnenbevrijdenvanslachtoffers.

Verreikermetaangekoppeldwerkplatform

Indepraktijkwordtgebruikgemaaktvaneenverreiker

metwerkplatform.Dezecombinatiemoetzijnvoorzienvan

eenCE-markering,zodataanwijsbaaraanallewettelijke

basisverplichtingenwordtvoldaan.Hetgebruikvanhet

werkplatformvoorpersonenvervoeristoegestaanonder

deconditiesdieindehandleidingvandeverreikermet

werkplatformwordenvermeld.

3.2.3 Bereikbaarheidvanhetdakbijrenovatieen onderhoud

Alle ruimten onder de kappen van het gebouw moeten

opeenveiligemaniertoegankelijkzijn,ofkunnenworden

gemaakt. Dit kan gebeuren met behulp van trappen, ladders,

deuren, luiken en loopbruggen. Er moet voldoende algemene

verlichtingzijn.

Toegangtothetdakismogelijkvia:

• voorzieningeninhetgebouwzelf(dakkapel,dakvenster,

luikmettrap,etc.);

• een staande ladder;

• laddertorensentrappenhuizenvansysteem

steigermateriaal.

3.2.3.1 Loopbruggen en bordessenDakenmoetenveiligbereikbaarzijn.Insommigesituaties

is dit slechts te realiseren door het dakvlak van binnenuit

veiligbereikbaartemaken.Indiesituatiesmoetopplaatsen

waarvalgevaarbestaateenveiligbordesofloopbrug

zijnaangebracht,voorzienvandoelmatigehekwerkenof

leuningen.Bijhoogtenvanmeerdan7,50meter,enboven

nietbeloopbareconstructiedelen,zoalsstucplafondsenbij

loopbruggen over trekbalken, moeten de loopbruggen twee

leuningen hebben.

3.2.3.2 Ladders en trappenDe ladders op de bouwplaats moeten vóór het opstellen en

daarna minstens één maal per week worden gecontroleerd op

kwaliteitenopjuisteopstelling.Laddersentrappenmoeten

minstenséénkeerperjaarwordenbeoordeeld.Voorhet

beheerendebeoordelingwordendebeoordelingslijstenen

hetsysteemuithetHandboekArbeidsmiddelengebruikt.

Ladders mogen worden gebruikt om een hoogte van maximaal

7,50 meter te overbruggen. Is de hoogte meer dan 7,50 meter,

dan mogen ladders niet worden gebruikt. In dat geval wordt

dehoogteoverbrugdmeteentrappentoren,ofmetmeerdere

ladders,waarbijoptenminsteelke7,50metereenrustbordes

is aangebracht.

De opstelhoek van de ladder is tussen 65º en 75º. Een ladder

steekt minimaal één meter door boven het toegangsniveau.

Ook een ladder in een dakluik steekt ten minste één meter

door.Deladderbomenzijn‘verlengd’oferzijnspeciale

handgrepenaangebrachtomeenveiligeladderop-enafstap

mogelijktemaken.

Alseenladderineendoorgangofopdeopenbarewegmoet

wordenopgesteld,wordtderuimteafgezetzodatdatde

ladder niet omver kan worden gelopen. De bomen van ladders

staanopeenstabiele,stevigeenonbeweeglijkeondergrond

enzijntegenverzakkenenwegglijdengezekerd.Ladderszijn

aandebovenzijdegezekerdtegenwegschuiven.

Laddertorens moeten worden verankerd aan het gebouw

conformdevoorschiftenvandeleverancieren/ofde

tekeningen en berekeningen.

Indebijlageiseenoverzicht“mogelijkhedenladdergebruik

opdaken”opgenomen.Hetoverzichtisbedoeldvoorhet

laddergebruikbijhetinspecterenvandakenenofhet

uitvoerenvanlichtereparatiesaangotenendakvlakken.


Rietdekkers

Derietdekkergebruiktspeciaalvoorderietdekkerij

vervaardigdklimmaterieel.Erwordenbijvoorkeuraluminium

dakstoelen gebruikt. Houten dakstoelen worden vanwege het

eigengewichtafgeraden.Dedakstoelenwordenmethaken

vastgezetaanderietlat(bijeentraditioneeldak)ofaande

gaarde(bijeenschroefdak).Ookwordtgebruikgemaaktvan

bomenofjuffers,diemeteenhaakofkettingaanderietlatof

gaarde worden vastgezet.

3.2.4 Opstellen hefwerktuigenMachines en gereedschappen moeten voldoen aan de daaraan

gesteldeeisen.HetHandboekArbeidsmiddelengeeftper

arbeidsmiddeleenspecificatievandezeeisen,aanwijzingen

bijaanschaf,controlelijstentegebruikentijdensdeuitvoering

encontrolelijstenvoorderegelmatigeinspectie.

Opstellingsinspectie

Hetbeoordelenvandeopstellingvanbijvoorbeeldeen

pannenliftofhoogwerkerisnietverplicht,maarwelwenselijk

alsdeopstellingdedoorslaggeeftvoordeveiligewerking.Er

wordtnadeopstellinggecontroleerdofhetarbeidsmiddel

juistisopgesteldenveiligkanwordengebruikt.

Periodieke beoordelingen

Omdealgemeneonderhoudsituatievaneenarbeidsmiddel

tewaarborgenwordtregelmatig,bijvoorbeeldeenmaal

perjaar,eenperiodiekebeoordelinguitgevoerdzoalsis

beschreveninhetHandboekArbeidsmiddelen.‘Uitzonderlijke

gebeurtenissen’zoalseenval,overmatigeslijtage,intensiever

gebruikofgebruikonderbijzondereomstandighedenkunnen

aanleidinggeventoteenkorterinterval.Hettijdstipvande

keuringenenbeoordelingenmoettraceerbaarzijnenworden

aangetekend in het onderhoudsboek. Daarnaast moeten

erbewijsstukkenophetwerkzijn.Hetisaantebevelen

de beoordeling kenbaar te maken op het arbeidsmiddel,

bijvoorbeelddoormiddelvanstickers.

3.2.5 SlopenoudedakbedekkingBijrenovatiezijnsloopwerkzaamhedennodig.Desloop,het

verwerkenvandeafkomendematerialenendeaanvoervan

nieuwe dakmaterialen brengt arbeidsintensieve en belastende

werkzaamhedenmee.Hetvrijkomende(sloop)materiaal

wordtgecontroleerdafgevoerd,doorhetaftehijsenof

stortkokers toe te passen.

3.2.5.1 StofBijhetverwijderenvandeoudedakbedekkingsmaterialen

komtstofvrij.Ditstofisirriterendvoorogenenluchtwegen.

Hetstofkomtvrijbijverwijderenvanstofengruisvanhetdak,

enbijhetvastslaanvanpanlatten.Bijpannendakenkunnen

restenaanwezigzijnvanvogelnesten.Voorstofmetresten

vanvogelnestenofvogeluitwerpselenkunnenwerknemersdie

daarvoor(over)gevoeligzijn,eenallergischereactiekrijgen,

zoalssomsookvoorkomtbijduivenhouders.Datleidttot

‘verkoudheidsklachten’ en tot benauwdheid.

Bijhetslopenvanoudedakenmoetdaaromademhalings-

beschermingmetstoffiltersP2metuitblaasventielworden

gebruikt.


3.2.5.2 AsbestBijhetslopenvandakenmoetdedakdekkerbedachtzijn

opdeaanwezigheidvanasbest.Voorhetverwijderenvan

asbesthoudendematerialen,zoalsgolfplatenenplatenof

rookkanalenvanasbestcement,moeteersteeninventarisatie

wordengemaaktdooreenasbestinventarisatiebedrijf.

Hetasbestinventarisatiebedrijfbepaaltinwelkeklassehet

werk valt. Als het werk in klasse 1 valt mag het sloopwerk

zelfwordenuitgevoerd.Ermoetendanbeschermende

maatregelen worden genomen. De werknemers die de

betreffendewerkzaamhedenverrichten,moeteneen

specifiekeopleidingmetbetrekkingtothetwerkenmet

asbest hebben gevolgd. De werknemers worden extra

voorgelicht over de gevaren en de te nemen maatregelen.

Alshetwerkvaltinklasse2ofhogermoeteengecertificeerd

asbestsaneringsbedrijfwordeningeschakeld.

Bijhetslopenvanleienmoetmenookattentzijnopde

aanwezigheidvanasbesteneenprocedurevolgenzoalsbij

golfplaten.

3.2.5.3 Veilig verwijderen van dakpannenDeveiligstemethodevoorhetverwijderenvandakpannen

ismetbehulpvaneenkraan,verreikeroflift.Alleenalshet

inzettenvaneenkraan,verreikeroflifttechnischnietmogelijk

is,ishetwerkenmeteenglijplankacceptabel.Alsglijplanken

wordengebruikt,moetenermaatregelenwordengetroffen

omhetgebruikervanzoveiligmogelijktemaken.Ermoeten

handschoenen worden gedragen, en er moeten middelen

worden gebruikt om de dakpannen op te vangen, zoals

stootkussens.Ookmoetenermaatregelenwordengetroffen

omdevaartvandepannenopdeglijplankafteremmen.

Demaximaledakhellingshoekwaarbijeenglijplankkan

wordengebruiktis50°,endemaximaledaklengteiszeven

meter.

3.2.5.4 Veilig verwijderen van rietBijdesloopvanouderietendaken,enbijonderhoud

(afkrabbenvandeverweerdebuitenlaag,tussenstoppen

vannieuwrietenaankloppen)komtstofvrij.Hetstofis

hinderlijkenerkunnenmicro-organismen,zoalsschimmels

ofschadelijkestoffenaanwezigzijn.Inademenvanstof

met schimmels kan tot hoesten en benauwdheid leiden.

Ook kunnen neusbloedingen optreden. Jarenlange

blootstellingkanleidentotchronische(blijvende)aantasting

vandeluchtwegenofdelongen.Geadviseerdwordt

eenhalfgelaatsmaskermetP2filter,voorzienvaneen

uitblaasventieltegebruiken.

Schimmelsgroeiengoedineenvochtigeofafwisselend

vochtigeendrogeomgeving.Alsersprakeisvan(zichtbare)

schimmelvorming, is ademhalingsbescherming met een P2-

filter/maskermetuitblaasventielnodig.


12 tips voor gezond en veilig tillen

• Til zo weinig mogelijk, gebruik zo veel mogelijk

hulpmiddelen.

• Til liever twee keer een enkele zware golfplaat dan twee

platen tegelijk.

• Tilnietmeerdan25kg.Ditkomtongeveerovereen

metzesbetonnenofkeramischedakpannen,vier

dakpanelementen of vier bossen riet.

• Garechtvoordelaststaan,tilnooitmetgedraaiderug.

Houdepannenzodichtmogelijktegenhetlichaam,

voorkom reiken.

• Tilrustig,nietmeteenruk.

• Til zwaarder materieel met zijn tweeën.

• Kijk uit voor obstakels en gladde ondergrond.

• Zorgvooreengoedelichamelijkeconditie.

• Volgeencursusergonomischwerken.

• Wisseltilwerkafmetanderwerkdatnietofminder

belastend is voor de rug.

• Gebruik pauzes om te rusten.

• Bespreekproblematischetil-situatiesinhetwerkoverleg.


4 | Uitvoeringsfase, dakwerk

DE PRIMAIRE TAAK IS HET DAKWERK; HET AANBRENGEN VAN DE DAKBEDEKKINGSMATERIALEN. HET OPPEREN VAN

HET MATERIAAL EN HET AANBRENGEN ZORGT VOOR LICHAMELIJKE BELASTING. BOVENDIEN BEVINDT DE WERK-

PLEK ZICH OP HOOGTE EN IS NIET VLAK. NAAST AANBRENGEN VAN NIEUW DAKBEDEKKINGSMATERIAAL VINDT OOK

ONDERHOUD EN INSPECTIE PLAATS. VOORAL KLEIN ONDERHOUD, ZOALS STORMSCHADE, VERDIENT AANDACHT

DOOR DE GERINGE MOGELIJKHEID DIT GOED VOOR TE BEREIDEN.

Dakdekken brengt vele risico’s met zich mee zoals valgevaar,

vallendevoorwerpen,uitglijden,fysiekebelasting,stof,lawaai

enklimaatinvloeden.Nietallerisico’skunnenaltijdafdoende

wordenaangepaktindeontwerpfase.Tijdensdeuitvoering

zullenaanvullendemaatregelennodigzijnenookpersoonlijke

beschermingsmiddelenkunnennodigblijven.

Indithoofdstukwordtingegaanopdeuitvoeringvan

werkzaamheden voor zover de problemen en oplossingen niet

besprokenzijninhoofdstukdrie(werkvoorbereiding).

4.1 Uitzetten,maatvoerenBijhetmaatvoerenwordt,voorafgaandaanhetopperen,

uitgezetwaardepanlattenenofanderebevestigingen

moeten worden aangebracht, waar sparingen moeten worden

aangebracht,enzovoorts.Tijdensdezewerkzaamhedenwordt

over het hellende dak gelopen en moet het valgevaar worden

beheerstdoorhetaanbrengenvancollectievevalbeveiliging.

4.2 Opperen Bijhetopperenophetdaktreedtlichamelijkebelastingop

doorhetdragenenneerzettenvandakbedekkingsmaterialen

enhetlopenoverbijvoorbeelddepanlatten.Ookbijhet

oppereniserkansopuitglijdenenvallen.

Eénpersoonmagnietmeerdan25kgtillen(ongeveerzes

betonnenofkeramischedakpannen).Dakpanelementen

moeten met twee handen worden gedragen.

Hethandmatigopperenvanrietwordtbeperkttotkleine

werkenenerwordennietmeerdanvierbossentegelijk

gedragen.Waarmogelijkmoetgebruikwordengemaaktvan

hulpmiddelenvoorhetopperen,zoals:

• hijskraan/(ladder)liften/verreiker;

• hijscontainers/opperklem/dakpancassettes;

• steekwagen/kruiwagen.

Bijhetgebruikvansteigersmoethetleuningwerkintact

blijven.Methetoogophetopperenmetbijvoorbeeldeen

pannenliftofverreikermoeteenveiligelosplaatsworden

gemaakt. Deze losplaats moet worden opgenomen in het

‘Werkplan-Steigers’.

4.2.1 Gebruik van laddersBijhetdragenvanlastenviaeenladder,wordtdeladderaltijd

met minstens één hand vastgehouden. Via de ladder worden

geen materialen verplaatst met een gewicht van meer dan

25kg,ofmeteenonhanteerbaarformaat.

Bijhetop-ofafstappenvaneenladderkoptreedtvalgevaar

op.Deladderkanzijdelingswegglijden.Hiertegenmoethij

zijngeborgd.Deladdermoetéénmeterdoorstekenboven

hettebetredenoppervlakenmoetaandeonderzijdezijnge-

zekerdtegenwegglijdenenwegzakken.Omwegglijdenaande

onderzijdetevoorkomen,omdeladderteverankerenenom

ladderbomentelatendoorsteken,zijnhulpstukkenverkrijgbaar

zoalseenladderstoppereneenladderuitstap.Meerinforma-

tieistevindenopwww.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl.

Alleeninuitzonderlijkesituaties,alseenandereoplossing

omtechnischeredenennietmogelijkis,magvanafeen

ladderwordengewerkt,zoalsbijincidentelevervangingof

reparatieaaneengoot.Meestalisookindiesituatiesveiliger

klimmaterieelbeschikbaar(steigers),enmoetdatworden

gebruikt. Zie ook www.werkveiligophoogte.nl.

4.2.2 Gebruik van hulpmiddelen bij het opperen Omsjouwwerkbijhetopperentebeperkenwordenmiddelen

ingezet,zoalskranenenliften.Hierbijmoetrekeningworden

gehouden met de draagkracht van de ondergrond op de plek

waar het materieel wordt opgesteld en waar de materialen

wordenopgeslagen.Bijhethijsenenheffenmoeten

geschikte gereedschappen, zoals klemmen, worden gebruikt.

Bewegendedelenmoetenzijnafgeschermd.

De arbeidsmiddelen moeten worden gecontroleerd voordat

ze worden gebruikt. Voor de beoordeling, de reguliere

inspectiesenhetonderhoudwordthetsysteemgebruiktdat

is beschreven in het Handboek Arbeidsmiddelen. De volgende

middelenkunnenwordeningezet(inafnemendematevan

voorkeur):

1. Kraan

Bijhetopperenmeteenkraan,autolaadkraanofverreiker

wordthetmateriaalinkleinepakkettenmetspeciale

hijsgereedschappenopgepaktenophetdakvlakgezet.

Dakpannenwordenineendakpannencassettegelegd,en

kunnen meteen over het dakvlak worden verdeeld. Ook

panlattenkunnenmeteenhijskraanophetdakworden

geopperd.

2. Verreiker

Debegaanbaarheidvandebouwplaatsmoetzodanigzijn,dat

eenverreikertotdichtbijhettebedekkenpandkankomen.

Eenverreikerkanookwordengebruiktincombinatiemethef-

enhijsgereedschappen,zoalseenpannenklem.

Hetplatformvandeverreikermagnietwordenbetredenals

ditgehevenis,tenzijhetplatformmetverreikergeschiktis

voor personen-goederenvervoer.

3.Ladderlift

Dakpannenwordenopdegrondinstapelsopdeladderlift

gelegd.

Delichamelijkebelastingbijhetopperenmetdeladderlift

isongeveerhetzelfdealsdebelastingdieoptreedtbijhet

opperenmetdekraanofautolaadkraan,mitsdeladderliftis

uitgerustmeteenknik,zodathetplatformookoverdenok

heenophetdakkanwordengeplaatst.Bijeenladderliftmet

eendubbeleknikmogelijkheidkunnenookmansardedaken

goed worden bereikt.

Aandachtspuntenbijhetgebruikvandeladderlift:

• Ermoetwordenvoorkomendatbijhetplaatsenvandelift

leuningwerk(vaneensteigerwerkvloerofdakrandbevei-

liging)moetwordenweggehaald.Zonodigmoeteenlift

worden gebruikt met een dubbele knik. Als er leuningwerk

wordt weggehaald, mag de ontstane opening niet groter

zijndannodigisvoorhetpasserenvanhetplatform.

• Deladderliftmoeteenvoorzieninghebbenomte

voorkomendatmaterialenvanhetplatformvallen.

Materialen moeten worden geborgd.

• Er moet een veilige ladderopgang in de directe omgeving

vandeladderliftzijn.

• Deladderliftmagnietwordenbeklommen.

• Eenonbeheerdeladderliftmoetwordenuitgeschakeld,

zodat kinderen er niet mee kunnen gaan spelen.

Eén persoon mag niet meer dan 25 kg tillen.


Liftenenladderliftenmoetenduidelijkzijngemarkeerd,en

er mogen geen mensen onderdoor kunnen lopen. Het gebied

ronddeliftwordtdaaromafgezetenontoegankelijkgemaakt.

4. Hoogwerker

Hoogwerkers mogen alleen worden bediend door voldoende

onderrichteengeïnstrueerdemedewerkers.Dehoogwerker

moetwordengebruiktconformdegebruikershandleiding.De

werkbak mag alleen op maaiveldniveau worden betreden en

verlaten.

Aandachtspuntenzijnderegelmatigeinspectie,dedraag-

krachtvandeondergrond,eenwaterpasopstellingbijgebruik

en,alsdegebruikershandleidingditvoorschrijft,hetgebruik

van de stempels. Het verdient aanbeveling de hoogwerker

conformhetvrijwilligkeuringsschemavandeTCVTte

beoordelen en te onderhouden.

5.Bouwlift

Opperenmetdebouwliftvergtvanallemechanische

oppermethodendegrootstelichamelijkebelasting.Het

dakbedekkingsmateriaal kan slechts tot een beperkt aantal

plaatsenwordengetransporteerdensomszelfsmaartotaan

de goot.

Bijhetopperenmeteenbouwliftmoetdezewordengebruikt

zoals door de leverancier is voorgeschreven in de handleiding.

Ermoetrekeningwordengehoudenmetderegelmatige

beoordeling, de opstellingsplaats, de verankering, het

geslotenplatformendecontroleopdebouwplaats(zieook

hetHandboekArbeidsmiddelen).

Alspanlattenmetdebouwliftwordengetransporteerd,moet

ditveiliggebeurenenmoetenervoorzieningenzijngetroffen,

zodatdelattenbijvoorbeeldnietuitstekenofkunnenvallen.

4.3 Plaatsen van de werkvoorraadBijmechanischopperenkunnendematerialentotdichtbijde

verwerkingsplekophetdakvlakwordengetransporteerd.Bij

hetopperenmeteenkraan,autolaadkraan(hydraulischekraan

meteenknikbaregiek)ofverreikerwordthetmateriaalin

pakkettenophetdakvlakgezet.Vervolgenswordenzemetde

handoverhetdakverdeeldofmethulpmiddelen,zoalsdak-

stoelen,dakbakkenofdakzakken.Opbrededakenkunnen,als

depanlatconstructiesterkgenoegis,daklorrieswordengebruikt.

Dakpannen kunnen ook over het dakvlak worden verdeeld

meteendakpannencassette.Ditiseenlangebakdieinvakken

is verdeeld, met een beveiliging tegen het uit balans raken en

een beveiliging tegen het uitvallen van pannen. De dakpannen

wordeninafgemetenbosjesoverhetdakverdeeld,zodater

nietmetpannenhoefttewordengelopen.Decassettemoet

zolangzijndathijbijsteunenophetdakaltijdopeengording

steunt(>3meterbreed).

Hetnadeelvandezewijzevanmechanischopperenisdatde

werkzaamhedeneenzijdig(monotoon)kunnenworden.Voor

hetgebruikvandedakpannencassettemoetdekraaneen

geschikteophanging,hijsjukofevenaarhebben,dieinstelling

opdejuistedakhoekmogelijkmaakt.

4.4 Opmaatmaken,leggenenvastzettenvanmaterialen

Indezeparagraafwordtingegaanophetzoveelmogelijk

vermijdenvanlichamelijkebelastingenhetvoorkomenvan

blootstellingaanstof,geluidentrillingen.Naeenalgemeen

gedeelte wordt het bewerken van de verschillende soorten

dakbedekkingen besproken.

4.4.1 Gebruik van handgereedschapHandgereedschapmoetregelmatigwordenbeoordeeldopde

veiligewerking.Elektrischgereedschapmoethieropjaarlijks

worden beoordeeld. Voor de beoordelingen kan het Handboek

Arbeidsmiddelen worden gebruikt.Gereedschappen,

machines en overige hulpmiddelen worden gebruikt in

overeenstemmingmetdedoordefabrikantopgestelde

gebruiksaanwijzing.Zewordenalleengebruiktwaarvoorze

bedoeldengeschiktzijn.

Het is aan te raden een stabiele ondergrond te kiezen en

hetwerkstukvasttezetten.Ophetdakishetgemakkelijker

en veiliger om te werken met accu-aangedreven machines,

zonderslangenofsnoeren.

4.4.1.1 Stof Bijwerkzaamhedenalszagen,slijpenenfrezenkomtveel

stofvrij.Bijdezebewerkingenmoeteneenveiligheidsbrilen

zonodig,eenstofmasker(P2ofP3,ziedetekstdelenbijde

verschillendedakbedekkingsmaterialen)wordengedragen.

Alsvoorhetzagenenfrezenmaterieelzonderstofbeperkende

maatregelenwordtgebruikt(afzuigingofwatertoevoer),

moetenookallepersonenineenstraalvanvijfmeterrondde

werkplekeenstofmaskerP2ofP3dragen.

Aanbevelingen:

• Hetwerkwordtzoingedeelddatstofvormingzo

veelmogelijkwordtbeperktendatzominmogelijk

werknemers worden blootgesteld.

• Stofwordtzoveelmogelijkverwijderddoorstofzuigenen

zominmogelijkdoorvegen.

• Alsertochwordtgeveegd,moethetstofeerstworden

bevochtigd.

• In het werkoverleg wordt aandacht besteed aan de

gevarenvanstof.

• Voorwerknemersmetklachtenoverbenauwdheidof

‘verkoudheid’ samenhangend met het werk, wordt gezocht

naaranderetakenofnaareenanderwijzevanuitvoering

vantaken,waarbijdeklachtennietmeeroptreden.


Bijhetbewerkenvangeïmpregneerdhoutmoethet

impregneermiddelvoldoendezijngefixeerd.Dithoutis

voorzienvaneenKOMO-keur.BijbewerkingiseenP2-

stoffiltermetuitblaasventielnoodzakelijk.Hetmechanisch

zagen van gewolmaniseerd hout moet gebeuren met een

volgelaatsmaskermetP3filter(ziePISA).

Inhetoudehoutenookinhetdaaropaanwezigestofkunnen

restenvanhoutconserveermiddelenaanwezigzijn.Hetbetreft

mogelijkookmiddelendieinhetverledenwerdentoegepast,

maar die inmiddels niet meer mogen worden gebruikt.

4.4.1.2 AsbestOokkunnenasbestrestenaanwezigzijnalserplatenof

rookkanalen van asbestcement op het dak aanwezig waren. In

dezegevallenmoeteersteeninventarisatiewordengemaakt

dooreenasbestinventarisatiebedrijf.Ditbedrijfbepaalt

voor de werkzaamheden de risicoklasse. Als het werk in

klasse1valt,maghetsloopwerkzelfwordenuitgevoerd.Er

moeten dan beschermende maatregelen worden genomen.

Dewerknemersdiedebetreffendewerkzaamheden

verrichtenmoeteneenspecifiekeopleidingmetbetrekking

tot het werken met asbest hebben gevolgd. De werknemers

worden extra voorgelicht over de gevaren en de te nemen

maatregelen.Alshetwerkvaltinklasse2ofhogermoeteen

gecertificeerdasbestsaneringsbedrijfwordeningeschakeld.

4.4.1.3 Geluid en trillingenBijhetgebruikvandeslijptol,boormachine,elektrischezaag

ensteenzaag,schiethamers,nietmachines,spijkerpistolen,

slijp-enfreesmachinesenbijhetgebruikvandeleihamer

komen hoge geluidsniveaus voor en moet gehoorbescherming

worden gedragen.

Voorgehoorbescherminggeldendevolgenderegels:

• Alsdeblootstellingaanlawaaihogerisdan80dB(A)ofals

depiekgeluidsdrukhogerisdan112Pawordeneffectieve

individuele gehoorbeschermers ter beschikking gesteld

door de werkgever.

• Alshetniveauboven85dBis(ofdepiekgeluidsdrukdruk

hogerisdan140Pa)moetenerextrageluiddempende

maatregelen worden genomen aan de bron. In een straal

vanvijfmeterronddewerkplekmoetgehoorbescherming

(oordoppenofoorkappen)wordengedragen.Vanaf85dB

zijndewerknemerswettelijkverplichtgehoorbescherming

te dragen.

Een goede maatvoering voorkomt lawaaiige bewerkingen

opdewerkplek.Schadelijkgeluidwordtzoveelmogelijk

vermeden.Bijdeaanschafvanapparatuurwordentypes

gekozendiezijnvoorzienvangeluidsdemping.

Ookzorgendeslijptol,elektrischezaag,boormachine,

elektrischeschroevendraaier,niet-enspijkerpistolen

en schiethamer voor hand-armtrillingen. Deze kunnen

leidentotgezondheidseffectenzoals‘dodevingers’en

gewrichtsaandoeningen.

Bijdeaanschafvanapparatuurwordtgekozenvoortypesdie

zijnvoorzienvantrillingsdemping(zieaandachtspuntenlijst

inHandboekArbeidsmiddelen).Hetisraadzaamperpersoon

niet langer dan twee uur per dag met dit soort apparatuur te

werken.Zonodigwisselenmedewerkerselkaaraf.

4.4.2 Dakpannen bewerkenBijhetbewerken(opmaatmaken)vandakpannen,komtveel

stofvrijentredenhogegeluidsniveau’sop.

4.4.2.1 Lichamelijke belastingBijhetsorterenenneerleggenvandakpannentreedt

lichamelijkebelastingopdoortillenenhetwerkenineen

gebogenhouding.Dedakwerkerstaatopdepanlatten.Dit

geeftextrabelastingvoorbenenenvoeten.

Bijhetzagen/slijpen/borenindakpannenwordtmetgebogen

rompgewerkt.Ookditzorgtvoorlichamelijkebelasting.

Doordewerkzaamhedenaftewisselenwordennadelige

effectengeminimaliseerd.

4.4.2.2 KwartsstofPannenzijngemaaktvankwartshoudendmateriaal.Fijn

kwartsbevattendstofkandelongenaantastenenlongkanker

veroorzaken.Bijdemeestewerkzaamhedenophetdak

isdeconcentratiekwartsstofheellaag.Bijhetzagen

(zonderwatertoevoer)ofdoorslijpenontstaankortdurend

concentratiesdiedegrenswaardeoverschrijden.Vooralbij

ingewikkelde dakvormen kan de daggemiddelde grenswaarde

ver worden overschreden. Het bewerken van dakpannen moet

daaromzoveelmogelijkwordenvoorkomen.Inbijvoorbeeld

dehulpstukkenvoorpannendaken(vorsten,gevel-en

chaperonpannen)behorenvoorgeboordeschroefgaten

aanwezigtezijn.

Alsdakpannentochmoetenwordenbewerkt,wordtbij

voorkeur nat gezaagd en nat geboord zodat het ontstaan

vanstofwordtvoorkomen.Ookmagwordengezaagdof

geboordmetstofafzuiging.Alshetomtechnischeredenenof

uitveiligheidsoverwegingennietmogelijkisdedakpannen

tebewerkenonderwatertoevoerofmetafzuiging,moeten

stofmaskers(P2ofP3,beidenmetuitblaasventiel)worden

gedragen.

Aanbevolen wordt om dakpannen die op maat moeten

wordengemaakt,bijvoorbeeldlangsdakvenstersofopgaand

werk, nat te zagen op de begane grond.

Dewerkzaamhedenmoetenzoveelmogelijkopdebegane

grond worden uitgevoerd. Als het niet anders kan dan de


werkzaamheden op het dak uit te voeren, kan eventueel

een P2 masker worden gebruikt. Dit biedt onvoldoende

beschermingtegenkwartsstof,maaromdatmenmeteen

P3maskeropbeperktzichtheeftenhetvalgevaardaardoor

groterwordt,moeteenafwegingwordengemaakt.

Ontwikkelingen die er toe kunnen leiden dat pannen op een

andere,stofarmewijzeopmaatkunnenwordengemaakt,

zullenwordengestimuleerd.

4.4.2.3 Geluid en trillingenBijhetgebruikvangereedschappenalsslijptol,boormachine,

elektrische zaag en steenzaag, schiethamers, nietmachines,

spijkerpistolenenslijp-enfreesmachineswordt

gehoorbescherming gedragen.

Bijhetgebruikvanslijptol,elektrischezaag,boormachine,

elektrischeschroevendraaier,niet-enspijkerpistolenen

schiethamerkunnenschadelijketrillingenoptreden.Het

is raadzaam per persoon niet langer dan twee uur per dag

met dit soort apparatuur te werken. Zo nodig wisselen

medewerkerselkaaraf.

4.4.3 Dakpanelementen bewerken

4.4.3.1 Lichamelijke belastingBijhetzagen/slijpen/boreningolfplatenofmetalen

dakpanelementen wordt met gebogen romp gewerkt. Dit

zorgtvoorlichamelijkebelasting.Doordewerkzaamhedenaf

tewisselenwordennadeligeeffectengeminimaliseerd.

Metbehulpvaneenpneumatischeofelektrischekniptang

en buigmachine kan het knippen en buigen van metalen

dakpanelementenwordenvergemakkelijkt.Ookbijhet

knippen/zageningolfplatenkaneenelektrischeknipschaar

wordengebruikt.Ertreedtdanlichamelijkebelastingop

doordat de romp is gebogen en er duwkracht moet worden

uitgeoefend.

4.4.3.2 StofBijbewerkingenvansteenachtigematerialenkomtstofvrij.

Degevarenenmaatregelenzijnidentiekaandievanpannen

en leien.

4.4.3.3 Geluid en trillingenBijhetgebruikvanslijptol,boormachine,elektrischezaagen

steenzaag,schiethamers,nietmachines,spijkerpistolenen

slijp-enfreesmachineswordtgehoorbescherminggedragen.







4.4.4 Leien bewerken

4.4.4.1 VerwondingLeienwordenopmaatgehakt,gekniptofgeslepen.Bijhet

leggen van leien is er gevaar voor verwonding door de scherpe

leienzelfendoorhetwegspringenvansplinterstijdens

hetopmaathakken.Bijdezewerkzaamhedenmoeteneen

veiligheidsbril en handschoenen worden gedragen.

4.4.4.2 KwartsstofLeienbestaanuitkwartshoudendmateriaal.Fijn

kwartsbevattendstofkandelongenaantastenenlongkanker

veroorzaken.Bijdemeestewerkzaamhedenophetdakis

deconcentratiekwartsstofheellaag.Bijhetzagen(zonder

watertoevoer)ofdoorslijpenzijnechterkortdurend

concentratiesmogelijkdiedegrenswaardeoverschrijden.

Vooralbijingewikkeldedakvormenkandedaggemiddelde

grenswaarde ver worden overschreden.

Leien worden op maat gemaakt met een leihamer en

brugijzer,lei-ofknabbelscharenofmeteenkrasmes,inplaats

vanmeteenslijptol.

Alsditnietmogelijkis,moeteensteen-ofpannenzaag

metwatertoevoer,ofeenslijptolmetstofafzuigingworden

gebruiktenmoeteenP3volgelaatsmaskermetuitblaasventiel

worden gedragen.






P3maskeropbeperktzichtheeft,zouhiermeeverhoogd

valgevaaroptreden.Ermoetdaneenafwegingworden

gemaakt.

De grenswaarde van blootstelling aan kwartsstof wordt overschreden bij droog zagen en doorslijpen van

pannen en leien.


4.4.4.3 Geluid en trillingenBijhetgebruikvanslijptol,boormachine,elektrischezaagen

steenzaag,schiethamers,nietmachines,spijkerpistolenen

slijp-enfreesmachinesenleihamerwordtgehoorbescherming

gedragen.







4.4.5 Riet bewerken

4.4.5.1 Lichamelijke belastingBijhetrietdekkentreedtlichamelijkebelastingopbijhet

uitrollen, kloppen, en vastbinden van het riet. Er wordt

gewerkt met gebogen rug en arm, gedraaide knie en

enkel en er wordt langdurig op de voorvoet gestaan. Er

wordtbijvoorkeurgebruikgemaaktvandakstoelenmet

kniebescherming. De werkzaamheden vinden plaats op een

relatiefgladdeniethorizontaleondergrond.Eenstabiele

werkhouding is van groot belang.

Hetgebruikvanhetzetjevindtvoornamelijkplaatsbijhet

binden en het aandrukken van de gaarde van de eerste en de

laatste laag van het rieten dak. Een goed ergonomisch ontwerp

vanhetzetjeisvangrootbelangomblessurestevoorkomen.

Bijhetaankloppenvandepasgelegdelaagrietenhet

afkloppenvanhetrietendakbijdeafwerking,ontstaat

lichamelijkebelastingdoorrepeterendwerk.Afwisselingvan

de werkzaamheden verdient daarom aanbeveling.

4.4.5.2 VerwondingBijhetopmaatmakenvanhetrietenhetvastzettenkunnen

verwondingen optreden doordat scherp gereedschap en

rvs-draadwordtgebruikt.Bijdezewerkzaamhedenmoeten

handschoenen en een veiligheidsbril worden gedragen.

4.4.5.3 KwartsstofBijkapellen,schoorstenenendakvenstersworden

afdekpannenopmaatgemaaktmeteenslijptol.Deze

bewerkinggebeurtbijvoorkeurnietophetdakenbij

voorkeurwordtnatgewerkt.Alsergeenslijptolmet

stofafzuigingwordtgebruikt,wordtademhalingsbescherming

(P3maskermetuitademventiel)gedragen.






P3maskeropbeperktzichtheeftenhetvalgevaardaardoor

groterwordt,moeteenafwegingwordengemaakt.

Debelangrijksterisico’senmaatregelenopeenrijtje

Risico Activiteit Maatregel

Verwonding door wegspringende voorwerpen

Leienopmaathakken,knippenofslijpen Veiligheidsbril

Verwonding door scherpgereedschap en draad

Rietopmaatmakenenvastzetten Handschoenen, veiligheidsbril

Lichamelijkebelasting - Sorteren en leggen van dakpannen- Bewerken van dakpannen en dakpanelementen

- Uitrollen, kloppen, en vastbinden van het riet

-Werkzaamhedenafwisselen-Pneumatische/elektrischekniptang,

buigmachine- Dakstoelen met kniebescherming, ergonomischontwerpzetje,afwisseling van werkzaamheden

Geluid Gebruikvanslijptol,boormachine,elektrischezaagensteenzaag,schiethamers,nietmachines,spijkerpistolen,slijp-enfreesmachinesenleihamer

Gehoorbescherming

Trillingen Gebruikvanslijptol,elektrischezaag,boormachine,elektrischeschroevendraaier,niet-enspijkerpistolenenschiethamer

Werkzaamhedenafwisselen

Stof Zagen,slijpenenboren Veiligheidsbril

Kwartsstof Zagen,slijpenenborenvanpannenenleien - Zaag met watertoevoer-Slijptolmetstofafzuiging-P3volgelaatsmaskermetuitblaasventiel

Asbest Aanwezigheidvanplatenofrookkanalenvanasbestcement Latenverwijderendoorgecertificeerdasbestverwijderaar

Schimmels Oude rieten daken P2maskermetuitblaasventiel


4.4.5.4 Geluid en trillingenVoorhetafzagenvanhetrietbijdenokwordtsoms

eenmotorkettingzaaggebruikt.Bijhetwerkenmetde

motorkettingzaagmoetbeschermendekleding,helm,

gelaatscherm en gehoorbescherming worden gedragen. Er

moeteenstabielewerkpositiewordeningenomenomdekans

opongelukkenzokleinmogelijktemaken.Omdateenstabiele

positielastigrealiseerbaaris,moethetwerkenmeteen

motorkettingzaagophetdakwordenvoorkomen.Aanbevolen

wordtomindezesituatiezoveelmogelijkzaagwerktedoen

met een reciprokezaag.

Bijhetgebruikvanslijptol,boormachine,elektrischezaagen

steenzaag,schiethamers,nietmachines,spijkerpistolen,slijp-

enfreesmachineswordtgehoorbescherminggedragen.







4.4.5.5 SchimmelsAlserbijouderietendakensprakeisvanschimmelvorming,

isademhalingsbeschermingmeteenP2-filter/maskermet

uitblaasventielnodig.

4.5 Specifiekehulpmiddelen

4.5.1 Werken met daksteiger, dakstoel, dakbak en dakzak

Om goed en veilig op een hellend dak te kunnen werken is

een horizontaal werkvlak nodig. Hiermee kan ook worden

voorkomendatgereedschapofmaterialennaarbeneden

vallen.Eenemmermeteentouwaaneenhaak(om

achtereenlattehangen)iseeneenvoudigalternatiefom

gereedschapinteleggen.Inallegevalleniseendeugdelijke

collectievevalbeveiligingaanwezigeneenwerkvloerter

hoogte van de dakvoet.

Dakstoel

Derietdekkergebruiktspeciaalvoorderietdekkerij

vervaardigd klimmaterieel, zoals dakstoelen die met haken

wordenvastgezetaanderietlat(traditioneeldak)ofgaarde

(schroefdak).

Dakzak

Dedakzakhangtaanenkelelattenenkanwordengebruikt

voorhetverzamelenvanafval.

Daklorrie en dakbak

De daklorrie is een horizontaal vlak dat ook horizontaal over

hetdakkanrijdenbijhetopperenvanpannen.Dedaklorrie

kanalleenwordengebruiktbijhetleggenvandakpannenop

brede daken. De dakbak is een lorrie met randopbouw.

Daksteiger

Dedaksteigerbestaatuittweeofmeerdakstoelenmeteen

steigerbrug daartussen, voorzien van een dubbele leuning.

Er bestaat ook een in hellingshoek verstelbare daksteiger, die

metwielenbeweegbaaris.Desteigerkanvanafdelaagste

positieofvanafhetwerkbordesomhoogwordengebracht.De

daksteigerwordtvoornamelijkgebruiktbijhetleidekken.

Leidekkers gebruiken meestal een steiger die bestaat uit

dakstoelen met borstels, waarover een plank is gelegd. De

dakstoelen worden met touwen en haken aan de daknok

vastgemaakt en kunnen hoger worden opgetrokken naarmate

het werk vordert.

Dakstoelenendaksteigersmoetenhorizontaalinstelbaarzijn

opelkedakhelling.Zemoetenzijnuitgevoerdinlichtgewicht

materialen en handgrepen hebben om het verplaatsen te

vergemakkelijken.Daarnaastmoetenzezijnvoorzienvaneen

systeemomzeinhoogteteverstellenvanafdegoot.

Kleine hangsteiger en safesit

Bijwerkenopgrotehoogten,zoalstorenspitsen,wordteen

kleine hangsteiger gebruikt en wordt individuele valbeveiliging

gedragen. Als het niet anders kan, kan er worden gewerkt met

een‘safesit’.


www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl.

4.5.2 Werken met dakladdersVoorhetwerkenophetdakzijnspecialedakladders

ontworpen.Dakladderswordengebruiktbijhet(uit)lopen

opeenhellenddakenbijhetdakdekken.Metbehulpvande

dakladder kan er veiliger op het dak worden gelopen en kan er

in een betere werkhouding worden gewerkt.

Ookvoorreparatiewerkoprietendakenwordteendakladder

gebruikt.

Dakladderswordenalleengebruiktbijwerkzaamhedendie

maximaal één uur aaneengesloten duren en als het werk

opeenafstandvanminderdanéénmetervandeladder

plaatsvindt.Bijhetwerkenopeendakladdermoetenbeide

voeten op de ladder worden gehouden.

Hierbijiseendeugdelijkecollectievevalbeveiligingaanwezig,

oferwordtgewerktmetindividuelevalbeveiliging.Indat

gevalmoetdedakdekkerapartzijngeborgdaaneen

ankerpunt.

Dakladdersmoetenstevigzijn,vanlichtgewichtmateriaalzijn

gemaakt en mogen geen scherpe kanten hebben. Enigszins


gebogen treden hebben de voorkeur; deze geven de voeten

van de dakdekker meer steun, omdat er meer ruimte is voor

de voorvoet.

Dedakladderisgeborgdaanhakendieoverdenokreikenof

aaneendeugdelijkankerpuntdatvoldoetaanNENEN517.

Alsdegootconstructiedittoelaat,kandedakladderindegoot

worden geplaatst, aan de dakvoet.

Naasthoutendakladderszijnerookladdersverkrijgbaarin

rubber uitvoering die de vorm van de ondergrond aannemen.

4.5.3 Werken met de kantelbare platenwagenGolfplatenkunnengemakkelijkwordengetransporteerd

met behulp van een kantelbare platenwagen. Ook kunnen

ze in een horizontale stand worden gedraaid om de plaat

gemakkelijkertekunnenverzagen.Deplatenwagenis

uitgerust met twee grote luchtbanden om transport op een

ongelijkeondergrondmogelijktemaken.Alsdeplatenwagen

alswerktafelwordtgebruikt,kunnenextrapotenworden

uitgeklapt.Zieookwww.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl.

4.6 Afwerken en aanwerkenBijdeafwerkinggaathetonderandereomhetaanbrengen

van dakramen, dakdoorvoeren, goten, schoorstenen,

vorsten en gevelpannen, etc. Hier is vooral de bewerking

arbeidsintensief.Doordatdezeplaatsennietaltijdgemakkelijk

bereikbaarzijn,moeterwordengewerktineenbelastende

houding.

Bijdakwerkzaamhedenwordtsomsgewerktmetlooden

metzink.Bijdezewerkzaamhedenmoetenhandschoenen

wordengedragen.Bijdeafwerkingvandakkapellenworden

loodslabbenaangebracht.Bijbewerkingenzoalsknippen

ensnijdenontstaatgeengezondheidsrisico.Bijsolderen

kanechtervoordegezondheidschadelijkedampworden

ingeademd. Dit uit zich door tranende ogen en geprikkelde

luchtwegen.Contactmetdeafkomendedampenmoet

wordenvermedendoorbijvoorbeeldbovendewindte

werken.

Bijhetaanbrengenvanafdekpannen(rietvorsten)oprieten

dakenenbijschoorstenenwordtmetspeciegewerkt.Het

dragenvanvloeistofdichteneopreenhandschoenenis

noodzakelijkomhuidaandoeningentevoorkomen.

4.7 Wegnemen voorzieningenHet wegnemen van de voorzieningen moet gecoördineerd

enplanmatiggebeuren.Bijhetwegnementredendezelfde

gevarenopalsbijhetplaatsenvandevoorzieningen.



5| Specifieke afspraken

IN DIT A-BLAD HEBBEN DE PARTIJEN EEN AANTAL AFSPRAKEN GEMAAKT DIE AFWIJKEN VAN DE REGULIERE GE-

WOONTEN EN VAN BESCHREVEN EN ONBESCHREVEN AFSPRAKEN. DEZE ZIJN GEMAAKT OMDAT HIERMEE EEN

HOGER NIVEAU VAN BESCHERMING KAN WORDEN BEREIKT. OOK ZIJN ER AFSPRAKEN GEMAAKT OM ZAKEN TE

VERDUIDELIJKEN, DOOR EEN STRAKKERE INTERPRETATIE TE GEVEN.

Kortdurende werkzaamhedenHieronder worden werkzaamheden verstaan die per woning

en per dakvlak minder dan drie manuren in beslag nemen.

In dat geval is het werken met individuele valbeveiliging

acceptabel.Nemendewerkzaamhedenmeertijdinbeslag

perwoningenperdakvlak,ofisersprakevanmeerdere

kortdurendewerkzaamhedeninéénproject,danmoet

collectievevalbeveiligingwordentoegepast.

Voordezebeoordelingisafgesprokendateendakvlak

maximaal één woning groot is. Eén woning kan meerdere

dakvlakkenhebben;bijvoorbeeldhetvoorschildenhet

achterschildeneendakjeopeendakkapel(zieook2.4en

3.2.2.5).

Maatvoering dakelementen Er zullen inspanningen worden gedaan om de maatvoering

vandedakelementenzodanigtebeïnvloedendatde

dakdekkervoldoendesteunenruimteheeftomzijnvoet

neertezetten.Hetisbelangrijkdatdevrijeruimtetussenhet

dakbeschot/isolatielaagendepanlatwaardedakdekkerop

staat8,5cmbedraagt(zieook2.1).

Voorzieningen op het dakVoor voorzienbaar onderhoud moeten al in het ontwerp

routes worden gepland naar onderhoudsgevoelige delen

van het dak en de veiligheidsvoorzieningen. Er moeten

ankerpunten(gebouwgebondenankervoorzieningen)

wordenaangebracht.Hetisookwenselijkvoorzieningenals

dakpantreden en roostervloeren aan te brengen

(zieook2.5).

Er zullen inspanningen worden geleverd om gebouw-

eigenaren, opdrachtgevers en ontwerpers daktreden en

dergelijkevoortelatenschrijvenenintelatenplannen

(zieook2.5).

Ophellendedakenmoetenaltijdvoorzieningenzijn

aangebrachtomaangelijndtekunnenwerken,tenzijereen

effectievecollectievebeveiligingaanwezigis.Aanlijnenmoet

gebeurenaaneengoedgekeurdveiligheidssysteem(dat

voldoetaanNENEN517).Deperiodiekebeoordelingmoet

geschiedenvolgensdevoorschriftenvandeleverancier/

fabrikant.Degebouweigenaar/beheerdertoontde

bewijsstukkenhiervanaandeuitvoerendepartij,voorde

aanvangvanhetwerk(zieook2.5.1).

SteigereisenDeafstandvaneensteigervloertoteenaansluitendvlakmag

nietgroterzijndan100mm.Inincidentelegevallen,zoalsvoor

hetbevoorraden,magdezeafstandtijdelijkwordenvergroot

naar300mm.Alsdegootisweggehaald,ofnognietaanwezig

is, moet het gat tussen steigervloer en gevel worden gedicht

metbijvoorbeeldconsoles.Alsdatomtechnischeredenen

niethaalbaaris,danwordteenbinnenleuninggeplaatst,of

op een andere manier voorzien in het beheersen van het

valgevaar(zieook3.2.2.2).

Ladders en trappenDe ladders op de bouwplaats moeten vóór het opstellen en

daarna minstens één maal per week worden gecontroleerd op

kwaliteitenopjuisteopstelling.Laddersentrappenmoeten

minstenséénkeerperjaarwordenbeoordeeld.Voorhet

beheerendebeoordelingwordendebeoordelingslijstenen

hetsysteemuithetHandboekArbeidsmiddelengebruikt(zie

ook3.5.2).

Ladders mogen worden gebruikt om een hoogte van maximaal

7,50 meter te overbruggen. Is de hoogte meer dan 7,50 meter,

dan mogen ladders niet worden gebruikt. In dat geval wordt

dehoogteoverbrugdmeteentrappentoren,ofmetmeerdere

ladders,waarbijoptenminsteelke7,50metereenrustbordes

isaangebracht(zieook3.2.3.2).

AsbestSloopwerkmagdoordedakdekkerzelfwordenuitgevoerd,

als het werk in klasse 1 valt. Er moeten dan beschermende

maatregelen worden genomen. De werknemers die de

werkzaamhedenverrichtenmoeteneenspecifiekeopleiding

met betrekking tot het werken met asbest hebben gevolgd. De

werknemers worden extra voorgelicht over de gevaren en de

tenemenmaatregelen(zieook3.2.5.2en4.4.1.2).

KranenenliftenEr moet rekening worden gehouden met de draagkracht van

de ondergrond op de plek waar het materieel wordt opgesteld

enwaardematerialenwordenopgeslagen.Bijhethijsenen

heffenmoetengeschiktegereedschappen,zoalsklemmen

wordengebruikt.Bewegendedelenmoetenzijnafgeschermd.

De arbeidsmiddelen moeten worden gecontroleerd voordat

ze worden gebruikt. Voor de beoordeling, de reguliere

inspectiesenhetonderhoudwordthetsysteemgebruiktdatis

beschreveninhetHandboekArbeidsmiddelen(zieook4.2.2).

Bewerken van dakpannen, leien en rietvorstenKwartshoudendematerialenwordenbijvoorkeurgeknipt,nat

gezaagdofnatgeboord,zodathetontstaanvanstofwordt

voorkomen. Als het niet anders kan, mag worden gezaagd

ofgeboordmetstofafzuiging.Aanbevolenwordtomalle

dakpannen, leien en rietvorsten die op maat moeten worden

gemaakt, nat te zagen op de begane grond.





beschermingtegenkwartsstof,maaromdatmenmeteenP3

maskeropbeperktzichtheeftenhetvalgevaargroterwordt,

moeteenafwegingwordengemaakt(zieook4.4.2,4.4.4

en4.4.5).



6 | Toekomst

DE MEESTE VAN DE IN DIT A-BLAD GEGEVEN OPLOSSINGEN KUNNEN DIRECT WORDEN TOEGEPAST. HET VERDIENT

AANBEVELING DAT DE BRANCHE SAMEN MET DE TOELEVERENDE INDUSTRIE BLIJFT ZOEKEN NAAR BETERE WERK-

METHODEN.

Nieuweoplossingenzijnindetoekomstmogelijkomhet

dakdekken verder te verbeteren.

Voorbeeldenzijn:

• Werken met beloopbare dakpannen. Door het aanbrengen

van‘schoenen’ofklimijzersontstaateenbeloopbaardak.

DitwordtbijvoorbeeldinDuitslandalveeltoegepast.

• Hetontwikkeleneninzettenvaneenverreikermet

werkplatformgeschiktvoorpersonen-goederenvervoer.

• Toepassing van gebouwgebonden ankerpunten

bevorderendoordezebijonderhoudscontracten/

bestekken ongevraagd aan te bieden.

• Bevorderen van het toepassen van dakbeschot met een

harde, niet doortrapbare toplaag.

• Werken onder een overkapping die over het gehele

bouwprojectwordtgebouwd.Zo’noverkapping

beschermt dakdekkers en de ander bouwvakkers tegen

weersinvloeden.Bijeenoverkappingmoetmechanisch

transportmogelijkblijven.

• Hettakenpakketvandedakdekkersuitbreiden.Bijhet

pannenleggenkunnenbijvoorbeeldnaasthetleggenvan

pannen ook dakkapellen worden gebouwd, goten worden

aangelegd en schoorstenen worden gemetseld. Deze taken

zijnalindeopleidingentotdakdekkeropgenomen.

• Hetreducerenvan(kwarts)stofopdebouwplaats,als

afgewekenmoetwordenvanstandaardpannenen–leien,

bijvoorbeelddoorknippenofprefabricage.

VerreikermetplatformOnderzochtwordtofenonderwelkeconditieshetmogelijkis

meteenverreikermetaangekoppeldwerkplatformhetdakte

bevoorradenentoegankelijktemaken.

Debrancheonderneemtactieomhetgebruikvaneen

werkplatformookvoorpersonenvervoerformeelmogelijkte

maken. Hierdoor wordt het opperen en het bereiken van de

werkplek veiliger en gezonder.

Grote dakpannen Eengoederisico-inventarisatieisnodig,waarbijrekening

wordtgehoudenmethetgewicht,destapafstandende

hanteerbaarheidvandepannenbijwind.

Bijgrotepanmodellenkansjouwwerkwordenbeperktdoor

de inzet van kranen en eventueel daklorries.

Demaximalepanlatafstandis350mm.Bijpanlatafstandenvan

meer dan 350 mm moet een tussenlat worden aangebracht,

waarbijdeopeningtussendetussenlatendepanlatminstens

120 mm is.

Veiligheidsvoorzieningen op dakenInspanningen zullen worden verricht om in het ontwerp van

nieuwbouw en verbouw gebouwgebonden voorzieningen

(zoalsankers,bordessen,tredenenlooproosters)aantelaten

brengen.

Toegankelijkheid van dakenInspanningen zullen worden verricht om de toegang tot daken

teverbeteren.Bijnieuwbouwenverbouwzullenzoveel

mogelijkveiligetoegangsroutesmoetenwordengeplandzodat

dakenopeenveiligewijze,zonder(tijdelijke)ladderopstelling

kunnen worden bereikt.

ChecklistenDit A-Blad zal worden gebruikt als basis voor het opstellen van

éénofmeerderechecklist(en).


Bijlage

Overzichtmogelijkhedenladdergebruikopdaken(bijinspecterenen/oflichtereparatiesvangotenendakvlakken)

Uitgangspunten:

• BasisisdeNotitieladdergebruikopdakend.d.19september2006alsaanvullingopmodules0.3Arbowet-enregelgevingen0.4

Uitrusting.

• Indebeschrevensituatieswordtaltijdeenharnasgordelgedragenenwordtaangelijndgewerkt.Bijbovenelkaarwerkenwordteen

veiligheidshelm gedragen.

• Teallentijdeladdergebruikzoveelmogelijkvoorkomen/beperken(Europeserichtlijn‘Werkenophoogte’).

• Gebruiktebegrippen:Ladder=staandeladder,dakladder=liggendeladder/ladderopdakvlak.

• Dakladderheeftaltijdverbredevoetofstabilisatiebalkofschommelplaat.NB.Voetverbredinggeldtookvooreendeligesteekladders.

Topdelen niet als steekladder gebruiken.

Overzichtmogelijkhedenladdergebruikopdaken

Situatie Mogelijkheid

1. Beloopbare goot; geen

ladderhaken langs goot

en op dakvlakken

1.Vanafladdertegengoot.Wegschuivenmoetnietmogelijkzijn;zonodigladdervastzetten.Onderlinge

ladderdelen ten opzichte van elkaar geborgd. Max. stahoogte op ladder 6 m.

2.Daksetaanbrengen.AnkerlijnenbijvoorkeuraanankerpuntvolgensNEN517.Indiendezevoldoende

deugdelijkenzwaarookaanbomenen/ofinspectiebus.Bomenenbussenzijnnietgecertificeerd.

Gebruikhetgezondeverstand.Ladderplaatsennaastankerlijnmetveiligheidslijnenvastzettenaangoot.

Vooroverstapingootaanlijnenaanveiligheidslijn.Pendelwerking(max.60°enaandebasistot2.50

muitloodlijn)bewaken.Voorafklaargezettedakladdervanuitgootnaarbovenhijsenenopdakvlak

leggen(profielgootisgeschikt).Viadedakladderaangelijndnaarboven.Ookkandooropschuivenvan

dakpannenviapanlattennaarbovenwordengeklommen

3.Bijpanbedekkingveiligheidslijnovernokenmetbandlusaanvoldoendedeugdelijkenzwaarankerpunt.

BijvoorkeurankerpuntvolgensNEN517.Uitgangspunten:panlattenals‘ladder’,uitgegevenlengte

beperken(i.v.m.5%rekendaardoorbeschadigingvanlijnopdenok),aanhaakpuntgordel25cmonder

nokofhoogstepuntveiligheidslijn.Ladderplaatsennaastveiligheidslijnenvastzettenaangoot.Vóór

overstapingootaanlijnenaanveiligheidslijn.Pendelwerking(max.60°enaandebasistot2.50muit

loodlijn)bewaken.Voorafklaargezettedakladdervanuitgootnaarbovenhijsenenopdakvlakleggen

(profielgootisgeschikt).Viadakladderaangelijndnaarboven.Ookkandooropschuivenvandakpannen

viapanlattennaarbovenwordengeklommen.

4.Dakhellingmax.60°.Dakladdermetveiligheidslijnklaarzettennaastoptestellenladder(profielgootis

geschikt).Geenlijnaandeladdergeknooptaltijdaanhakenmeteenbandlusencarabineofinhetoog

watopdekopvandeladderisaangebracht.Ladderplaatsenenvastzettenaangoot.Metbandlusstrak

aanladderbevestigen(stahoogteopdeladderbeperkentot6m.),dakladderomhoogbrengeneningoot

plaatsen.Vóóroverstapopdakladderaanlijnenaanveiligheidslijn,bandluslosmakenenviadakladder

naarboven.NB.Toepassingdakladder‘los’opdakgeeftvelenonveiliggevoel;oplossingen1t/m3heeft

daaromdevoorkeur.Losseladdermagweleventueelalleenbijzakgotentoegepastworden.




2. Beloopbare goot; geen

ladderhaken langs goot,

maar wel op dakvlakken

1. Bakgoot.

Plaatsenladderenvastzettenaangoot.Zichmetbandluszostrakmogelijkaanbovenzijdeladder

vastleggen.Methengelveiligheidslijnaanladderhaakaanpikken.Vóóroverstapingootaanlijnen

aanveiligheidslijn.Pendelwerking(max.60°enaandebasistot2.50muitloodlijn)bewaken.Vooraf

klaargezettedakladdervanuitgootnaarbovenhijsenenopdakvlakleggen(profielgootisgeschikt).

Viadakladderaangelijndnaarboven.Dakladderwaarmogelijkinladderhaakhangen.Ookkandoor

opschuivenvandakpannenviapanlattennaarbovenwordengeklommen.

2.Zakgoot,dakhellingmax60°.

Dakladdervoorzienvanveiligheidslijntegendakvlakplaatsen,aanlijnenaanveiligheidslijnenaangelijnd

naar boven klimmen.

3.Zakgoot,dakhellingmax60°

Dakladdertegendakvlakplaatsen.Methengelveiligheidslijnaanbovenliggendeladderhaakhaken.Via

dakladderaangelijndnaarbovenklimmen.

4.Aanvullingopmogelijkheden1t/m3:

Indieneen‘laag’hogerdakladdersnodigzijndanvooraf2edakladdervoorzienvanveiligheidslijnin

(zak)gootklaarzetten.Dezedakladderaangelijndaandeveiligheidslijnvande1edakladdernaarboven

brengenenindakhaakhangen.Voor3een/of4e‘laag’geldtzelfdewerkwijze.

3. Beloopbare goot; wel

ladderhaken langs goot

en op dakvlakken

1.Aangelijndvanuitdakkapelofluikingoot.Vervolgensaanlijnenaanladderhaken.Ofladderplaatsen,

vastzettenaangootenaangelijndaanladderhaakvanladderingootstappen.Voorafklaargezette

dakladdervoorzienvanveiligheidslijnvanuitgootnaarbovenhijsenenopdakvlakleggen(profielgootis

geschikt).Viadakladderaangelijndnaarbovenwaarmogelijkinladderhaakhangen.

2.Aanvullingopmogelijkheid1:

Indieneen‘laag’hogerdakladdersnodigzijndanvooraf2edakladdervoorzienvanveiligheidslijningoot

klaarzetten.Dezedakladderaangelijndaandeveiligheidslijnvande1edakladdernaarbovenbrengenen

indakhaakhangen.Voor3een/of4e’laag’geldtzelfdewerkwijze.

4. Beloopbare goot;

wel ladderhaken langs

goot, niet op dakvlakken

1.Aangelijndvanuitdakkapelofluikingoot.Vervolgensaanlijnenaanladderhaken.

Ofladderplaatsen,vastzettenaangootenaangelijndaanladderhaakvanladderingootstappen.Vooraf

klaargezettedakladdervoorzienvanveiligheidslijnvanuitgootnaarbovenhijsenenopdakvlakleggen

(profielgootisgeschikt).Bijtoepassingschommelplaatdeze(vanwegehetgewicht)indegootaan

dakladdermonteren.Aanlijnenaanveiligheidslijnvandakladderenviadakladderaangelijndnaarboven.

Dakhellingmax.60°.NB.Toepassingdakladder‘los’opdakgeeftvelenonveiliggevoel.Eventueelalleen

bijzakgotentoepassen.

2.Variatieopmogelijkheid1:

Daksetaanbrengen.AnkerlijnenbijvoorkeuraanankerpuntenvolgensNEN517.Indiendezevoldoende

deugdelijkenzwaarookaanbomenen/ofinspectiebus.Vanuitgootaanlijnenaanveiligheidslijndakset.

Pendelwerking(max.60°enaandebasistot2.50muitloodlijn)bewaken.Voorafklaargezettedakladder

vanuitgootnaarbovenhijsenenopdakvlakleggen(profielgootisgeschikt).Viadakladderaangelijnd

naarboven.Ookkandooropschuivenvandakpannenviapanlattennaarbovenwordengeklommen.

3.Variatieopmogelijkheid1:

Bijpanbedekkingveiligheidslijnovernokenmetbandlusaanvoldoendedeugdelijkenzwaarankerpunt.

BijvoorkeurankerpuntvolgensNEN517.Uitgangspunten:panlattenals‘ladder’,uitgegevenlengte


nokofhoogstepuntveiligheidslijn.Vanuitgootaanlijnenaanveiligheidslijn.Pendelwerking(max.60°

enaandebasistot2.50muitloodlijn)bewaken.Voorafklaargezettedakladdervanuitgootnaarboven

hijsenenopdakvlakleggen(profielgootisgeschikt).Viadakladderaangelijndnaarboven.Ookkandoor

opschuivenvandakpannenviapanlattennaarbovenwordengeklommen.




5.Gootontbreektof

niet beloopbaar;

wel ladderhaken op

dakvlakken

1.Vanafladdertegengoot.Zonodigladdervastzetten.Stahoogteopladder6m.

2.Staandeladderplaatsenenvastzettenaangootofdakvoet.Indienvastzettennietluktvervalt

mogelijkheid2!Voorafklaargezettedakladdervoorzienvanveiligheidslijnwordtvanafladdernaarboven

gehesen.Zichdaarbijmetbandluszostrakmogelijkaanladdervastleggen.Dakladderoverdakvlakrollen

enindakhaakhangen.Aanlijnenaanveiligheidslijndakladderenaangelijndnaarboven.Indieneen‘laag’

hogerdakladdersnodigzijndanvooraf2edakladdervoorzienvanveiligheidslijnklaarzetten.Collega

begeleidtbovenaandestaandeladder(isdaaraanmetbandluskortaangelijnd)hethijsenvande2e

dakladderdoordewachterdieaangelijndopde1edakladderstaat.Dezewachterroltdakladderover

dakvlakenhangtdezeindakhaak.Indiengootaanwezigenprofielgeschiktisdedakladdervoorafinde

gootplaatsen.Voor3een/of4e‘laag’geldzelfdewerkwijze.

3.Werkwijzeglobaalidentiekaan2emogelijkheid.Indienvoldoendeladderhakenveiligheidslijnaanhaken

methengelaanrijladderhakenhogerdanwaaropmetdakladdermoetwordengewerkt.

6.Gootontbreektofniet

beloopbaar(kortdakvlak,

max.4.50m);geen

ladderhakken

1.Vanafladdertegengoot.Zonodigladdervastzetten.Stahoogteopladder6m.

2.Staandeladderplaatsenenvastzettenaangootofdakvoet.Indienvastzettennietluktvervalt

mogelijkheid2!Voorafklaargezettedakladdervoorzienvannokbeugelenveiligheidslijnwordtvanaf

laddernaarbovengehesen.Zichdaarbijmetbandluszostrakmogelijkaanladdervastleggen.Stahoogte

op de ladder beperken tot 6 m. Dakladoer over dakvlak rollen en met nokbeugel over nok hangen.

Aanlijnenaanveiligheidslijndakladderenaangelijndnaarboven.

3.Daksetaanbrengen.AnkerlijnenbijvoorkeuraanankerpuntenvolgensNEN517.Indiendezevoldoende

deugdelijkenzwaarookaanbomenen/ofinspectiebus.Ladderplaatsennaastankerlijnmetveiligheidslijn.

Bovenaanopladderaanlijnenaanveiligheidslijn.Pendelwerking(max.60°enaandebasistot2.50muit

loodlijn)bewaken.Dooropschuivenvandakpannenkanviapanlattennaarbovenwordengeklommen.

4.Bijpanbedekkingveiligheidslijnovernokenmetbandlusaanvoldoendedeugdelijkenzwaarankerpunt.

Bijvoorkeurankerpuntvolgens‘NEN517.Uitgangspunten:panlattenals‘ladder’,uitgegevenlengte


nokofhoogstepuntveiligheidslijn.Ladderplaatsennaastveiligheidslijn.Bovenaanladdervooroverstap

aanlijnenaanveiligheidslijn.Pendelwerking(max.60°enaandebasistot2.50muitloodlijn)bewaken.

Dooropschuivenvandakpannenkanviadepanlattennaarbovenwordengeklommen.

Bron:‘BijzondereRichtlijnenenVoorschriften’vanStichtingFederatieMonumentenwachtNederland.


Literatuur

• Arbeidsomstandighedenbijhetdekkenvanhellendedakenmetpannen,Arbouw,1997(99-18).

Deel1:Risico-inventarisatieen-evaluatiefysiekebelastingbijhetdekkenvanhellendedakenmet

pannen.

Deel2:Beoordelingveiligheidenoverigearborisico’sbijhetdekkenvanhellendedakenmetpannen.

• Risico-inventarisatieen-evaluatiefysiekebelastingbijhetdekkenvandakenmetriet,lei,golfplaten

enmetalendakpanelementen,Arbouw,1999(bestelcode99-22).

• A-blad Tillen, Arbouw, 2007.

• A-blad Steigerbouw, Arbouw, 2008.

• A-blad Dakkappen, Arbouw, 2005.

• Arbouw-advies Werken in de winter, Arbouw, 2000.

• BeroepenfolderDakdekker,Arbouw,2009.

• BijzondereRichtlijnenenVoorschriften,StichtingFederatieMonumentenwachtNederland,2005.

• www.werkveiligophoogte.nl

• www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl


Het Hellende DakPostbus 1085, 3900 BB VeenendaalT0306343454,[email protected],www.hhd.nl

Adressen

Postbus 520, 3440 AM WoerdenT0885757000,F0885757003Infolijn09003682689(€0,10/min)[email protected],www.fnvbouw.nl

VakfederatieRietdekkersPostbus1003,3860BANijkerkT0332464450,F0332453966www.riet.com,[email protected]

Postbus 2525, 3500 GM UtrechtT(030)7511500,F(030)7511859CNVInfo(030)[email protected],www.cnvvakmensen.nl

Postbus 340 , 2700 AH Zoetermeer T0793252252,[email protected]

VAKFE

DERATIE RIETDEKKERS

Postbus85,3840ABHarderwijk0341 499 [email protected]

Voor vragen over Arbouw kunt u bij Volandisterecht.

Volandis Ceintuurbaan 2

3847LGHarderwijk

Postbus 85

3840ABHarderwijk

0341 499 299

[email protected]

Werk veilig.Houd plezier.Kijk vooruit.

Uitgegeveninapril2015.Aandetotstandkomingvandezepublicatieisdegrootstmogelijkezorgbesteed.Aandeinhoudkunnengeenrechtenwordenontleend.

A-blad | Werk veilig. Hellende daken · pagina Samenvatting 5 1 | Inleiding 6 1.1 Werkplek en...

Documents

Transcript of A-blad | Werk veilig. Hellende daken · pagina Samenvatting 5 1 | Inleiding 6 1.1 Werkplek en...